You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ja dhe argumentet e Sartorit:<br />
Argumenti i parë: "Asnjë italian që e ka përjetuar fashizmin nuk ka<br />
shkruar ndonjë libër shkencor që e konsideron seriozisht fashizmin si<br />
totalitarizëm" (Sartori, po aty faqe 206).<br />
Argumenti i dytë: "Në fakt Musolini e mbylli konfliktin me<br />
Vatikanin (duke i dhënë kishës katolike një të drejtë ndërhyrjeje në<br />
punët e brendshme të Italisë, që regjimi liberal-demokratik e kishte<br />
konsideruar të papranueshme), ruajti monarkinë dhe kurrë nuk u<br />
përpoq seriozisht të infiltronte në ushtri (oficerët e karrierës të së<br />
cilës u qëndruan besnikë gjatë gjithë kohës së regjimit fashist<br />
simboleve të monarkisë). Në qoftë se një gjendje e tillë quhet<br />
totalitare, atëhere nuk ka kuptim të përdoret ky nocion" (Sartori, Mbi<br />
teorinë e Demokracisë, pjesa e parë, faqe 223).<br />
Të tjerë kanë bërë përpjekje ta zgjerojnë veprimtarinë e shfaqjes dhe<br />
ndikimit të totalitarizmit. Një nga mendimtarët më të shquar të këtij<br />
shekulli, Klod Lëfor, pohon me të drejtë se "përkundër një mendimi<br />
të përhapur, totalitarizmi nuk del nga një ndryshim i mënyrës së<br />
prodhimit. Kjo mund të dëshmohet dhe me rastin e fashizmit<br />
gjerman apo italian që u gjend rehat me mbajtjen e një strukture<br />
kapitaliste, pavarësisht nga ndryshimet që mund të ketë pësuar ajo<br />
me ndërhyrjen e shtetit në ekonomi" (Lëfor, Demokracia dhe<br />
totalitarizmi, faqe 32). Por vetëm kaq. Gjithë shtjellimi i mëtejshëm i<br />
tij, analiza që u bën ai dukurive të totalitarizmit, merr për bazë vetëm<br />
përvojën e ish-shteteve socialiste. Janë me qindra vepra të shkruara<br />
nga dhjetëra mendimtarë perëndimorë që sinonim të totalitarizmit<br />
dhe të shtetit totalitar kanë marrë vetëm socializmin. Megjithatë, në<br />
momente të caktuara, mendimtari dhe shkencëtari e ndjen<br />
subjektivitetin e analizës së tij, prandaj bën përpjekje të ngushëllojë<br />
dhe të qetësojë ndërgjegjen e tij shkencore. Sartori përpiqet ta<br />
justifikojë këtë mangësi duke pohuar se nazizmi dhe fashizmi nuk<br />
janë më, kanë ngordhur, ndërsa, komunizmi është akoma gjallë. Ja<br />
pohimi i tij për këtë çështje:<br />
"Me daljen në skenë të brezave të rinj, dalëngadalë fashizmi së<br />
6
Change language