04.06.2013 Views

Nowe trendy w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności

Nowe trendy w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności

Nowe trendy w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Anna Sylwia Tarczyńska *<br />

Jarosław Kowalik **<br />

Stefan Ziajka ***<br />

<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong><br />

w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong><br />

Wstęp<br />

Szacowanie zagrożeń mikrobiologicznych, a właściwie narzędzie, jakim<br />

jest prognozowanie mikrobiologiczne jest dla polskiego przemysłu<br />

spożywczego nadal sprawą odległej przyszłości. Mikrobiologiczna Ocena<br />

Ryzyka (MRA – ang. Microbiological Risk Analysis), coraz częściej stosowana<br />

jest przez zakłady produkujące żywność na świecie, np. w przemyśle mięsnym<br />

w Australii i Wielkiej Brytanii.<br />

Potrzeba opracowania modeli prognostycznych zainicjowała stworzenie<br />

programów komputerowych, opisujących wzrost liczby komórek patogenów<br />

w zależności od temperatury, pH, zawartości soli kuchennej i azotynów<br />

oraz poziomu zanieczyszczenia początkowego.<br />

Najbardziej popularnymi programami stosowanymi do szacowania<br />

ryzyka mikrobiologicznego są Pathogen Modelling Program (PMP7.0),<br />

ComBase Predictor (CP). Modele dotyczące zachowania patogenów wykorzystywane<br />

są w dystrybucji mięsa, sprzedaży detalicznej, produkcji fermentowanych<br />

wyrobów mięsnych, przetwórstwie mleka i produktów mleczarskich.<br />

Obecnie duże zainteresowanie wzbudza zagrożenie związane<br />

z pałeczkami Listeria monocytogenes. Jest ona często obecna w ubojniach<br />

mięsa, mięsie pakowanym oraz występuje i przeżywa w produktach mięsnych<br />

[Farber i inni., 2007].<br />

Celem pracy było opisanie nowych trendów w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong><br />

<strong>żywności</strong>, na przykładzie prognozowania wzrostu liczby<br />

Listeria monocytogenes w łańcuchu <strong>żywności</strong>owym na etapie przecho-<br />

* Dr inż., Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, Wydział Nauki o Żywności, Uniwersytet<br />

Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: sylwiaol@uwm.edu.pl<br />

** Dr inż., Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, Wydział Nauki o Żywności,<br />

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: j.kowalik@uwm.edu.pl<br />

*** Prof. dr hab. inż., Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, Wydział Nauki o Żywności,<br />

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: ziajka@uwm.edu.pl


<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 61<br />

wywania produktów mięsnych oraz określenie możliwości wykorzystania<br />

programu Pathogen Modeling Program (PMP70) do Mikrobiologicznej<br />

Oceny Ryzyka.<br />

Doświadczenie obejmowało szacowanie wzrostu liczby komórek Listeria<br />

monocytogenes w produktach mięsnych na etapie przechowywania gotowego<br />

wyrobu w magazynie. Ocenie podlegały zmiany temperatury powstałe<br />

w wyniku potencjalnej awarii instalacji chłodniczej.<br />

Prognozowanie wzrostu liczby drobnoustrojów odbywało się z użyciem<br />

programu PMP70 opracowanego przez United States of Department<br />

of Agriculture (USDA). PMP70 i zawarte w nim modele matematyczne<br />

zostały utworzone na podstawie funkcji sigmoidalnej Gompertza.<br />

Publikacja została opracowana w ramach projektu rozwojowego NC-<br />

BiR nr N R12 0097 06.<br />

1. Narzędzia wspomagające zarządzanie <strong>bezpieczeństwem</strong><br />

<strong>żywności</strong><br />

Od kilku lat prowadzone są prace nad opracowaniem narodowych<br />

systemów bezpieczeństwa <strong>żywności</strong>, opartych na MRA oraz wykorzystujących<br />

nowe narzędzia, takie jak: Cele Bezpieczeństwa Żywności (FSO –<br />

Food safety Objective), Cele Operacyjne (PO – Performance Objective), Kryteria<br />

Wykonawcze (PC – Performance Criteria), Kryteria Procesowe (PrC – Process<br />

Criteria). Wszystkie te działania mają na celu ochronę zdrowia publicznego<br />

określoną przez Odpowiedni Poziom Ochrony (ALOP – Appropriate Level of<br />

Protection) [Kwiatek, 2010].<br />

Obecne <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> zmierzają<br />

w kierunku określania skutków dla zdrowia konsumentów poprzez określenie<br />

Odpowiedniego Poziomu Ochrony (ALOP).<br />

Zagrożenie bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> może wystąpić na każdym etapie<br />

łańcucha <strong>żywności</strong>owego, stąd też wymagana jest odpowiednia kontrola<br />

podczas całego procesu wytwarzania <strong>żywności</strong> i dystrybucji do końcowego<br />

odbiorcy - konsumenta. Zapewnienie bezpiecznej <strong>żywności</strong> musi być<br />

osiągnięte wspólnym wysiłkiem wszystkich uczestników łańcucha <strong>żywności</strong>owego<br />

[Górna, 2008].<br />

Kryteria, jakie musi spełnić produkt spożywczy przed wejściem na<br />

rynek powinny być sprecyzowane. Spełnienie wymagań pozwala na akceptację<br />

produktu na podstawie cech fizykochemicznych oraz mikrobiologicznych.<br />

Jednym z najważniejszych aktów prawnych jest, tzw.: „pakiet<br />

higieniczny”, który tworzą rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Ra-


62<br />

Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />

dy (WE) nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych, (WE) nr<br />

853/2004 ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące higieny w odniesieniu<br />

do <strong>żywności</strong> pochodzenia zwierzęcego, (WE) nr 882/2004 w sprawie<br />

kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności<br />

z prawem paszowym i <strong>żywności</strong>owym oraz regułami dotyczącymi zdrowia<br />

zwierząt i dobrostanu zwierząt oraz (WE) 854/2004: szczegółowe przepisy<br />

z zakresu organizacji urzędowych kontroli produktów pochodzenia<br />

zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi.<br />

Wymagania jakościowe i ilościowe dotyczące mikroorganizmów chorobotwórczych<br />

w mięsie i produktach mięsnych zawarte są w Rozporządzeniu<br />

Komisji (WE) nr 1441/2007 z dnia 5 grudnia 2007 r. (zmieniające<br />

rozporządzenie (WE) nr 2073/2005) w sprawie kryteriów mikrobiologicznych<br />

dotyczących środków spożywczych. Utrzymanie wysokiej jakości<br />

surowca polega na ciągłym monitoringu i podejmowaniu działań korygujących<br />

w przypadku zagrożeń.<br />

1.1. Odpowiedni Poziom Ochrony – ALOP<br />

Prace komisji ds. Wyżywienia i Rolnictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych<br />

(FAO) oraz Światowej Organizacje Zdrowia (WHO) polegają na<br />

wspieraniu rozwoju bezpieczeństwa <strong>żywności</strong>. Komitet Kodeksu Żywnościowego<br />

(CA) w Sprawie Higieny Środków Spożywczych (CCFH) zobowiązał<br />

się do opracowania protokołów procesu Analizy Ryzyka czynników<br />

chorobotwórczych w <strong>żywności</strong>. Działania te doprowadziły do powstania<br />

szeregu dokumentów, opisujących ramy Mikrobiologicznej Oceny Ryzyka.<br />

W ostatnim czasie zwrócono uwagę na aspekty zarządzania ryzykiem mikrobiologicznym.<br />

Do obaw na poziomie rządowym w zakresie ochrony konsumentów<br />

związanej z zagrożeniami bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> importowanej jest to,<br />

że nie będzie możliwości zapewnienia Odpowiedniego Poziomu Ochrony<br />

(ALOP). Innym problemem jest to, że poziom ochrony, który uprzednio<br />

został już osiągnięty nie będzie wystarczający ze względu na zmiany w łańcuchu<br />

<strong>żywności</strong>owym, zmiany w przyzwyczajeniach konsumentów lub<br />

z powodu pojawienia się nowych zagrożeń. Każde przedsiębiorstwo musi<br />

zorganizować zarządzanie procesami związanymi z zapewnieniem bezpieczeństwa<br />

<strong>żywności</strong>, powinno więc spełnić kryteria określone przez FSO<br />

[Swarte i Donker, 2005].<br />

1.2. Analiza ryzyka<br />

Analiza ryzyka jest to celowe, uporządkowane i sformalizowane podejście<br />

do zrozumienia zagrożenia i w razie potrzeby ograniczenia ryzyka.


<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 63<br />

Ryzyko oznacza niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla<br />

zdrowia oraz dotkliwość takich skutków w następstwie występowania zagrożenia.<br />

Analiza ryzyka jest cennym narzędziem w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong><br />

<strong>żywności</strong>. Narzędzie to pozwala i skłania organy regulacyjne<br />

oraz przemysł spożywczy do systematycznych kontroli ryzyka, stwarzanego<br />

przez patogeny i substancje występujące <strong>żywności</strong>. Analiza ta obejmuje<br />

ocenę ryzyka, zarządzania ryzykiem i komunikację ryzyka. Ujednolicone<br />

procedury związane z analizą ryzyka zostały ustalone przez komisję Codex<br />

Alimentarius [Schothorst, 2002].<br />

Ocena ryzyka (RA) oznacza proces wsparty naukowo, począwszy od<br />

określenia celów lub sformułowania problemu, poprzez proces, składający<br />

się z czterech etapów: identyfikacji zagrożenia, charakterystyki niebezpieczeństwa,<br />

oceny ekspozycji i charakterystyki ryzyka [Rozporządzenie (WE)<br />

nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady].<br />

1.3. Mikrobiologiczna Ocena Ryzyka (MRA)<br />

MRA jest naukowym opisem zagrożeń, związanych z występowaniem<br />

drobnoustrojów chorobotwórczych oraz przenoszonych przez żywność<br />

w całym łańcuchu <strong>żywności</strong>owym. W niedalekiej przyszłości MRA<br />

będzie standardem pracy i kluczowym narzędziem w bezpiecznym przetwarzaniu<br />

<strong>żywności</strong> [Brown i Stringer, 2002]. Całkowite wyeliminowanie<br />

ryzyka wystąpienia zagrożenia w produkcji <strong>żywności</strong> i podczas konsumpcji<br />

jest celem nieosiągalnym, ale MRA zawiera szczegółowy zakres naukowych<br />

i praktycznych możliwości jego ograniczania [Gorris, 2005].<br />

1.4. Cele Bezpieczeństwa Żywności (FSO)<br />

W ramach Analizy Ryzyka opisanej przez Codex Alimentarius, ustanowiono<br />

zorganizowane podejście do zarządzania <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong>.<br />

Cel bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> jest tu definiowany jako maksymalna<br />

częstotliwość występowania zagrożenia lub maksymalne stężenie zagrożenia<br />

(mikrobiologicznego) w <strong>żywności</strong> podczas konsumpcji, który umożliwia<br />

osiągnięcie Odpowiedniego Poziomu Ochrony (ALOP) [Cole, 2004].<br />

Cele w zakresie bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> ustalane przez rządy, muszą<br />

być przełożone na konkretne parametry, które mogą być oceniane<br />

przez agencje rządowe oraz wykorzystywane przez producentów <strong>żywności</strong><br />

w produkcji <strong>żywności</strong> [ICMFS, 2005].


64<br />

Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />

2. Prognozowanie wzrostu Listeria monocytogenes w produktach<br />

mięsnych<br />

W programie PMP70 możliwe jest modelowanie parametrów wzrostu<br />

mikroorganizmów takich jak: tempo wzrostu, czas generacji, czas trwania<br />

lag fazy. Program generuje te wartości po wprowadzeniu warunków panujących<br />

w produkcie (temperatura, pH, zawartość Na Cl, Na NO2, początkowy<br />

poziom zanieczyszczenia oraz czas trwania danego etapu produkcyjnego).<br />

Konsumenci wymagają od producentów, <strong>żywności</strong> wygodnej (convenience<br />

food) i <strong>żywności</strong> „świeżej” (fresh – like) o odpowiednich walorach odżywczych.<br />

Taka żywność podczas produkcji może być zagrożona wtórnym<br />

zanieczyszczeniem. Spowodowane jest ono kontaktem z personelem produkcyjnym<br />

bądź handlowym, zanieczyszczonymi powierzchniami w magazynach.<br />

W produkcie spożywczym może pojawić się mikroflora patogenna,<br />

uodporniona na niekorzystne czynniki środowiska. Do takich mikroorganizmów<br />

należy pałeczka Listeria monocytogenes [Walczycka, 2005].<br />

2.1. Listeria monocytogenes – charakterystyka patogenu<br />

Listeria monocytogenes jest patogenem, który wywołuje chorobę nazywaną<br />

listeriozą, powodującą wysoką umieralność u ludzi i zwierząt. Posiada<br />

zdolność do przetrwania w szerokim zakresie temperatur [Karakolev,<br />

2009].Według FAO/WHO około 10% populacji ludzi jest nosicielami tej<br />

bakterii [Lake, 2002]. Bakteria ta może przetrwać krótkotrwałą pasteryzacje<br />

i mrożenie, łatwo uodparnia się na podprogowe dawki konserwantów<br />

i środków myjących, tworząc swoiste biofilmy na powierzchni urządzeń<br />

przetwórczych [Walker, 1990].<br />

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005<br />

roku (z późn. zm) w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących<br />

środków spożywczych zaleca, aby przyjąć jako cel, utrzymanie zanieczyszczenia<br />

Listeria monocytogenes w <strong>żywności</strong> na poziomie poniżej 100 jtk/g.<br />

Mięso i przetwory mięsne są doskonałą pożywką dla Listeria monocytogenes<br />

ze względu na szeroki zakres temperatur, w których może się rozwijać,<br />

pH mięsa, aktywności wody. Charakteryzuje się odpornością na zabiegi<br />

stosowane w czasie obróbki mięsa: mrożenie, wędzenie a nawet na<br />

stosowanie środków konserwujących.<br />

Tradycyjne metody przetwarzania, które hamują wzrost L. monocytogenes<br />

to mrożenie, wysoki poziom soli, zakwaszenie i suszenie produktów.<br />

Parametry wykorzystane w przedstawionej symulacji wzrostu liczby Listeria<br />

monocytogenes obejmują zakres temperatur, jakie najczęściej spotyka się wy-


<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 65<br />

twarzając produkty mięsne w zakładzie - od 4 °C do 30°C, pH od 5 do 7.<br />

Zawartość soli i azotynów stosowanych w zakładzie ustalono na podstawie<br />

danych dostępnych w literaturze.<br />

2.1. Szacowanie wzrostu L. monocytogenes w produktach mięsnych<br />

Dzięki dostępnym narzędziom mikrobiologii prognostycznej w postaci<br />

programu PMP70 można opracowywać różne scenariusze rozwoju bakterii.<br />

W wyniku potencjalnej awarii agregatu chłodzącego w magazynie<br />

wyrobów gotowych przyjęto możliwe warianty warunków środowiska<br />

(tablica 1).<br />

Tablica 1. Parametry wzrostu Listeria monocytogenes w czasie przechowywania<br />

gotowych wyrobów mięsnych w określonych temperaturach<br />

Parametry<br />

Temperatura<br />

[°C]<br />

TEMP. 4°C<br />

1<br />

Sym.<br />

A<br />

Sym.<br />

B<br />

TEMP. 7°C<br />

2<br />

Sym.<br />

A<br />

Sym.<br />

B<br />

TEMP. 10°C<br />

3<br />

Sym.<br />

A<br />

Sym.<br />

B<br />

TEMP. 30°C<br />

4<br />

Sym.<br />

A<br />

4 4 7 7 10 10 30 30<br />

pH 5,0 7,0 5,0 7,0 5,0 7,0 5,0 7,0<br />

NaCl [%] 2,1 4,1 2,1 4,1 2,1 4,1 2,1 4,1<br />

NaNO2<br />

[ppm]<br />

Początkowy<br />

poziom<br />

30 70 30 70 30 70 30 70<br />

zanieczyszczenia<br />

[log jtk/g]<br />

3 5 3 5 3 5 3 5<br />

Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP 70.<br />

Sym.<br />

B<br />

Wygenerowane w PMP70 (rysunek 1) modele wzrostu Listeria monocytogenes<br />

dla temp. 4°C (uwzględniając czas trwania lag fazy) wskazują, że<br />

maksimum populacji bakterii nastąpi dla symulacji 1A między 20 a 100<br />

dniem, dla symulacji 1B-między 4 a ok. 16 dniem. Stwierdzono, że w temp.<br />

4 o C, rozwój Listeria monocytogenes w produktach mięsnych gotowych do<br />

spożycia w krótkim okresie czasu jest niewielki, więc w tym przypadku<br />

uznano produkt za bezpieczny. W sytuacji gdy dojdzie do wtórnego zanieczyszczenia<br />

wzrost liczby komórek będzie jednak nieunikniony. Symulacja<br />

1B wskazywała, że zmiany parametrów składu wyrobu mogą wpłynąć na<br />

szybsze tempo wzrostu Listeria monocytogenes (0.018 (log(jtk/g)/h)) niż dla


66<br />

Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />

warunków 1A (0.005 (log(jtk/g)/h) zaś czas trwania lag fazy wynosił 88.44 h<br />

(1B) i 447.34 h (1A).<br />

Rysunek 1. Model wzrostu L. monocytogenes dla temp. 4° C, symulacja 1A i 1B<br />

Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />

Rysunek 2.Model wzrostu L. monocytogenes dla temp. 7°C, symulacja 2A i 2B<br />

Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />

Czas lag fazy L. monocytogenes, w symulacji 2A wynosił odpowiednio -<br />

268.17 h a dla 2B - 55.06 h.<br />

Tempo wzrostu w symulacji 2A wynosiło 0.009 (log(jtk/g)/h), symulacja<br />

2B-0.032 (log(jtk/g)/h). Porównując z rezultatami otrzymanymi w temp.<br />

4°C nastąpiło prawie dwukrotne przyspieszenie wzrostu.<br />

Adaptacja do środowiska przez L. monocytognes w przypadku przechowywania<br />

w 10 o C nastąpiła dla symulacji 3A po 166.41 h zaś w symulacji<br />

3B po 35.48 h (rysunek 3). Tempo wzrostu bakterii podczas symulacji 3A


<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 67<br />

wynosiło 0.016 (log (jtk/ml)/ h), w symulacji 3B - 0.053 (log(jtk/ml)/h) i było<br />

prawie trzykrotnie szybsze niż w 4 o C.<br />

Rysunek 3. Model wzrostu L. monocytogenes w temp. 10°C, symulacja 3A i 3B<br />

Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />

Podobnie jak w poprzednich przypadkach namnażenie się Listeria monocytogens<br />

do poziomu maksimum populacji dla symulacji 3A nastąpiło<br />

między 200 a 600 h, w symulacji 3B między 50 a 150h. Po upływie 24 godzin<br />

przechowywania stwierdzono, że wpływ temperatury na wzrost liczby<br />

Listeria monocytogenes jest znikomy, gdyż dla symulacji 1,2,3 A-w temp.<br />

4, 7 i 10°C liczba bakterii praktycznie nie wzrosła.<br />

Rysunek 4. Model wzrostu L. monocytogenes w temp. 30°C, symulacja 4A i 4B<br />

Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />

W przypadku symulacji rozwoju Listeria monocytogenes w produkcie<br />

przechowywanym w temp. 30 o C (Rysunek 4) czas lagfazy jest bardzo krótki<br />

w obydwu scenariuszach 4A-16.71h i 4B -4.58h.


68<br />

Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />

Tempo wzrostu w temperaturze 30°C jest szybsze niż w pozostałych<br />

wariantach temperaturowych, dla symulacji 4A wynosi 0.192(log(jtk/g)/h)<br />

zaś dla 4B- 0.463(log(jtk/g)/h).<br />

Krzywe wzrostu (Rysunek 4) ilustrują najkrótszy czas osiągnięcia<br />

maksymalnej gęstości populacji odpowiednio dla symulacji 4A-80 godzin, z<br />

kolei w przypadku symulacji 4B tylko 23 godziny.<br />

Zakończenie<br />

Tempo wzrostu liczby komórek Listeria monocyotgenes zależy od temperatury<br />

w jakiej przechowywane są produkty mięsne, im wyższa tym<br />

przyrost jest szybszy.<br />

Poprawa jakości, wzrost technologicznej dokładności i skuteczności<br />

peklowania, masowania, wędzenia, dojrzewania, suszenia, pakowania może<br />

wyeliminować wystąpienie zagrożenia mikrobiologicznego – na tym<br />

etapie należy ustalić Cel operacyjny (PO) określający akceptowalny poziom<br />

ryzyka.<br />

Kryterium procesu czyli parametry fizyczne kontroli procesu (np.<br />

czas, temperatura), na określonym etapie produkcji, mogą zapewnić osiągnięcie<br />

PO np. magazynowanie wyrobów gotowych w temperaturze nie<br />

wyższej niż 2 o C.<br />

FSO i PO pozwala określić akceptowalny poziom zagrożenia, który<br />

zapewni produkcję bezpiecznej <strong>żywności</strong> na wszystkich etapach łańcucha<br />

<strong>żywności</strong>owego. Program PMP70 może być pomocnym narzędziem<br />

w osiągnięciu FSO i PO, określając zagrożenie związane ze wzrostem liczby<br />

komórek m.in. L. monocytogenes. Wskazuje, na jakim etapie dane zagrożenie<br />

jest niebezpieczne dla zdrowia konsumenta. Modele mogą również pomóc<br />

w określeniu krytycznego punktu kontrolnego w procesie produkcyjnym,<br />

np. w systemie HACCP.<br />

Literatura<br />

1. Brown M., Stringer M. (2002), Microbiological risk assessment in food<br />

processing, Woodhead Publishing Ltd.<br />

2. Cole M. (2004), Food safety objectives – Concept and current status,<br />

„Mitt. Lebensm. Hyg”, nr 95.<br />

3. Farber M.J., Pagotto F.,Schefer CH. (2007), Incidence and behavior of<br />

Listeria monocytogenes in Meat Product, [w:] Listeria, listeriosis and Food<br />

Safety, Ryser E.T., Morth E, H, CRC Press.


<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 69<br />

4. Górna J. (2008), Istota wymagań standardu ISO 22000:2005 w aspekcie<br />

zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego mleka, „Journal of Agribusiness<br />

and Rural Development”, nr 3.<br />

5. Gorris L. (2005), Food safety objective: An integral part of food chain<br />

management, „Food Control”, nr 16.<br />

6. ICMFS (2005), A simplified guide to understanding and using Food<br />

Safety Objectives and Performance Objectives by the International Commission<br />

on Microbiological Specifications for Foods.<br />

7. Karakolev R. (2009), Incidence of Listeria monocytogenes in beef, pork,<br />

raw-dried and raw-smoked sausages in Bulgaria, „Food Control”, nr 20.<br />

8. Kwiatek K., Kowalczyk E. (2010), Wytyczne Kodeksu Żywnościowego<br />

w zakresie funkcjonowanie analizy ryzyka w bezpieczeństwie <strong>żywności</strong> do<br />

wdrożenia przez odpowiednie organy władzy państwowej, „Życie Weterynaryjne”,<br />

nr 85(3).<br />

9. Lake R., Hudson A., Cressey P., Nortje G. (2002), Risk profile: Listeria<br />

monocytogenes in processed readyto-eat meats, Institute of Environmental<br />

Science & Research Ltd. New Zealand, Report.<br />

10. Schothorst van M. (2002), Microbiological Risk Assessment of foods in<br />

international trade, „Safety Science”, nr 40.<br />

11. Swarte C. de, Doker R.A., 2005, Towards an FSO/ALOP based food<br />

safety policy, „Food Control“, nr 16.<br />

12. Walczycka M., 2005, Metody inaktywacji hamowania wzrostu Listeria<br />

monocytogenes w przetworach mięsnych, „Żywność, Nauka, Technologia,<br />

Jakość“, nr 2.<br />

13. Walker S.J., Archer P., Banks J.G., 1990, Growth of Listeria monocytogenes<br />

at refrigeration temperatures, „Journal of Applied Bacteriology”,<br />

nr 68.<br />

Streszczenie<br />

Zarządzanie <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> ma za zadanie nie tylko dbać<br />

o jakość wyrobu w zakładzie, ale także zapewnić utrzymanie bezpieczeństwa<br />

zdrowotnego produktu w momencie konsumpcji. W celu ochrony zdrowia<br />

konsumenta coraz częściej na świecie ustanawia się Odpowiedni Poziom<br />

Ochrony (ALOP)(wyrażony w liczbie zachorowań w populacji rocznie).<br />

W ramach obowiązującej Analizy Ryzyka, proponuje się, aby właściwe organy<br />

sformułowały tzw. Cele Bezpieczeństwa Żywności (FSO).<br />

FSO i PO (Cele Operacyjne) zostały wprowadzone w celu wspierania rządu<br />

i przemysłu w komunikowaniu i spełnianiu celów zdrowia publicznego.


70<br />

Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />

Celem niniejszego artykułu było prognozowanie wzrostu liczby pałeczek<br />

Listeria monocytogenes w łańcuchu <strong>żywności</strong>owym na etapie przechowywania<br />

produktów mięsnych, wykorzystując program Pathogen Modelling Program do<br />

Mikrobiologicznej Oceny Ryzyka.<br />

Badania oparto na jednym z ostatnich etapów w łańcuchu <strong>żywności</strong>owym,<br />

w którym produkt jest gotowy do spożycia. Uchodzi on wtedy za produkt bezpieczny<br />

mikrobiologicznie, lecz coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których<br />

w magazynie ekspedycyjnym dochodzi do zanieczyszczenia produktu m.in.<br />

przez bakterie L. monocytogenes.<br />

Symulacje wzrostu liczby Listeria monocytogenes przeprowadzono w określonych<br />

warunkach temperaturowych, na wyrobach mięsnych zawierających<br />

w swoim składzie NaCl i NaNO2.<br />

Słowa kluczowe<br />

mikrobiogia prognostyczna, Listeria monocytogenes, bezpieczeństwo <strong>żywności</strong><br />

New trends in food safety management (Summary)<br />

Food safety management is to not only take care of the quality of the<br />

product in industry, but also ensure the maintenance of product safety at the<br />

time of consumption. In order to protect the health of the consumer in the<br />

world are increasingly set up Appropriate Level of Protection (ALOP) (expressed<br />

for instance as a numbers of illnesses in a population per annom).<br />

The current Risk Analysis, it is proposed that, when deemed appropriate,<br />

competent authorities can formulate a so-called Food Safety Objective (FSO).<br />

FSOs and POs (Performance Objective) are new concepts that have been<br />

introduced to further assist government and industry in communicating and<br />

complying with public health goals.<br />

The aim of the following thesis was forecasting growth cells of Listeria<br />

monocytogenes in the food chain during storage of meat products, using the<br />

Pathogen Modelling Program for Microbiological Risk Assessment.<br />

The research was based on one of the last steps in the food chain in which<br />

the product is ready for consumption. He then passes a microbiologically safe<br />

product, but more often there are situations in which longer in stock expeditionary<br />

comes to contamination of the product by including bacteria L. monocytogenes.<br />

Simulations of growth of Listeria monocytogenes was carried out under<br />

specified temperature, the meat products in their composition containing Na Cl<br />

and NaNO2.<br />

Keywords<br />

predictive microbiology, Listeria monocytogenes, food safety

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!