Nowe trendy w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności
Nowe trendy w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności
Nowe trendy w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Anna Sylwia Tarczyńska *<br />
Jarosław Kowalik **<br />
Stefan Ziajka ***<br />
<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong><br />
w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong><br />
Wstęp<br />
Szacowanie zagrożeń mikrobiologicznych, a właściwie narzędzie, jakim<br />
jest prognozowanie mikrobiologiczne jest dla polskiego przemysłu<br />
spożywczego nadal sprawą odległej przyszłości. Mikrobiologiczna Ocena<br />
Ryzyka (MRA – ang. Microbiological Risk Analysis), coraz częściej stosowana<br />
jest przez zakłady produkujące żywność na świecie, np. w przemyśle mięsnym<br />
w Australii i Wielkiej Brytanii.<br />
Potrzeba opracowania modeli prognostycznych zainicjowała stworzenie<br />
programów komputerowych, opisujących wzrost liczby komórek patogenów<br />
w zależności od temperatury, pH, zawartości soli kuchennej i azotynów<br />
oraz poziomu zanieczyszczenia początkowego.<br />
Najbardziej popularnymi programami stosowanymi do szacowania<br />
ryzyka mikrobiologicznego są Pathogen Modelling Program (PMP7.0),<br />
ComBase Predictor (CP). Modele dotyczące zachowania patogenów wykorzystywane<br />
są w dystrybucji mięsa, sprzedaży detalicznej, produkcji fermentowanych<br />
wyrobów mięsnych, przetwórstwie mleka i produktów mleczarskich.<br />
Obecnie duże zainteresowanie wzbudza zagrożenie związane<br />
z pałeczkami Listeria monocytogenes. Jest ona często obecna w ubojniach<br />
mięsa, mięsie pakowanym oraz występuje i przeżywa w produktach mięsnych<br />
[Farber i inni., 2007].<br />
Celem pracy było opisanie nowych trendów w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong><br />
<strong>żywności</strong>, na przykładzie prognozowania wzrostu liczby<br />
Listeria monocytogenes w łańcuchu <strong>żywności</strong>owym na etapie przecho-<br />
* Dr inż., Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, Wydział Nauki o Żywności, Uniwersytet<br />
Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: sylwiaol@uwm.edu.pl<br />
** Dr inż., Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, Wydział Nauki o Żywności,<br />
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: j.kowalik@uwm.edu.pl<br />
*** Prof. dr hab. inż., Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, Wydział Nauki o Żywności,<br />
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: ziajka@uwm.edu.pl
<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 61<br />
wywania produktów mięsnych oraz określenie możliwości wykorzystania<br />
programu Pathogen Modeling Program (PMP70) do Mikrobiologicznej<br />
Oceny Ryzyka.<br />
Doświadczenie obejmowało szacowanie wzrostu liczby komórek Listeria<br />
monocytogenes w produktach mięsnych na etapie przechowywania gotowego<br />
wyrobu w magazynie. Ocenie podlegały zmiany temperatury powstałe<br />
w wyniku potencjalnej awarii instalacji chłodniczej.<br />
Prognozowanie wzrostu liczby drobnoustrojów odbywało się z użyciem<br />
programu PMP70 opracowanego przez United States of Department<br />
of Agriculture (USDA). PMP70 i zawarte w nim modele matematyczne<br />
zostały utworzone na podstawie funkcji sigmoidalnej Gompertza.<br />
Publikacja została opracowana w ramach projektu rozwojowego NC-<br />
BiR nr N R12 0097 06.<br />
1. Narzędzia wspomagające zarządzanie <strong>bezpieczeństwem</strong><br />
<strong>żywności</strong><br />
Od kilku lat prowadzone są prace nad opracowaniem narodowych<br />
systemów bezpieczeństwa <strong>żywności</strong>, opartych na MRA oraz wykorzystujących<br />
nowe narzędzia, takie jak: Cele Bezpieczeństwa Żywności (FSO –<br />
Food safety Objective), Cele Operacyjne (PO – Performance Objective), Kryteria<br />
Wykonawcze (PC – Performance Criteria), Kryteria Procesowe (PrC – Process<br />
Criteria). Wszystkie te działania mają na celu ochronę zdrowia publicznego<br />
określoną przez Odpowiedni Poziom Ochrony (ALOP – Appropriate Level of<br />
Protection) [Kwiatek, 2010].<br />
Obecne <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> zmierzają<br />
w kierunku określania skutków dla zdrowia konsumentów poprzez określenie<br />
Odpowiedniego Poziomu Ochrony (ALOP).<br />
Zagrożenie bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> może wystąpić na każdym etapie<br />
łańcucha <strong>żywności</strong>owego, stąd też wymagana jest odpowiednia kontrola<br />
podczas całego procesu wytwarzania <strong>żywności</strong> i dystrybucji do końcowego<br />
odbiorcy - konsumenta. Zapewnienie bezpiecznej <strong>żywności</strong> musi być<br />
osiągnięte wspólnym wysiłkiem wszystkich uczestników łańcucha <strong>żywności</strong>owego<br />
[Górna, 2008].<br />
Kryteria, jakie musi spełnić produkt spożywczy przed wejściem na<br />
rynek powinny być sprecyzowane. Spełnienie wymagań pozwala na akceptację<br />
produktu na podstawie cech fizykochemicznych oraz mikrobiologicznych.<br />
Jednym z najważniejszych aktów prawnych jest, tzw.: „pakiet<br />
higieniczny”, który tworzą rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Ra-
62<br />
Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />
dy (WE) nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych, (WE) nr<br />
853/2004 ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące higieny w odniesieniu<br />
do <strong>żywności</strong> pochodzenia zwierzęcego, (WE) nr 882/2004 w sprawie<br />
kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności<br />
z prawem paszowym i <strong>żywności</strong>owym oraz regułami dotyczącymi zdrowia<br />
zwierząt i dobrostanu zwierząt oraz (WE) 854/2004: szczegółowe przepisy<br />
z zakresu organizacji urzędowych kontroli produktów pochodzenia<br />
zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi.<br />
Wymagania jakościowe i ilościowe dotyczące mikroorganizmów chorobotwórczych<br />
w mięsie i produktach mięsnych zawarte są w Rozporządzeniu<br />
Komisji (WE) nr 1441/2007 z dnia 5 grudnia 2007 r. (zmieniające<br />
rozporządzenie (WE) nr 2073/2005) w sprawie kryteriów mikrobiologicznych<br />
dotyczących środków spożywczych. Utrzymanie wysokiej jakości<br />
surowca polega na ciągłym monitoringu i podejmowaniu działań korygujących<br />
w przypadku zagrożeń.<br />
1.1. Odpowiedni Poziom Ochrony – ALOP<br />
Prace komisji ds. Wyżywienia i Rolnictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych<br />
(FAO) oraz Światowej Organizacje Zdrowia (WHO) polegają na<br />
wspieraniu rozwoju bezpieczeństwa <strong>żywności</strong>. Komitet Kodeksu Żywnościowego<br />
(CA) w Sprawie Higieny Środków Spożywczych (CCFH) zobowiązał<br />
się do opracowania protokołów procesu Analizy Ryzyka czynników<br />
chorobotwórczych w <strong>żywności</strong>. Działania te doprowadziły do powstania<br />
szeregu dokumentów, opisujących ramy Mikrobiologicznej Oceny Ryzyka.<br />
W ostatnim czasie zwrócono uwagę na aspekty zarządzania ryzykiem mikrobiologicznym.<br />
Do obaw na poziomie rządowym w zakresie ochrony konsumentów<br />
związanej z zagrożeniami bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> importowanej jest to,<br />
że nie będzie możliwości zapewnienia Odpowiedniego Poziomu Ochrony<br />
(ALOP). Innym problemem jest to, że poziom ochrony, który uprzednio<br />
został już osiągnięty nie będzie wystarczający ze względu na zmiany w łańcuchu<br />
<strong>żywności</strong>owym, zmiany w przyzwyczajeniach konsumentów lub<br />
z powodu pojawienia się nowych zagrożeń. Każde przedsiębiorstwo musi<br />
zorganizować zarządzanie procesami związanymi z zapewnieniem bezpieczeństwa<br />
<strong>żywności</strong>, powinno więc spełnić kryteria określone przez FSO<br />
[Swarte i Donker, 2005].<br />
1.2. Analiza ryzyka<br />
Analiza ryzyka jest to celowe, uporządkowane i sformalizowane podejście<br />
do zrozumienia zagrożenia i w razie potrzeby ograniczenia ryzyka.
<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 63<br />
Ryzyko oznacza niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla<br />
zdrowia oraz dotkliwość takich skutków w następstwie występowania zagrożenia.<br />
Analiza ryzyka jest cennym narzędziem w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong><br />
<strong>żywności</strong>. Narzędzie to pozwala i skłania organy regulacyjne<br />
oraz przemysł spożywczy do systematycznych kontroli ryzyka, stwarzanego<br />
przez patogeny i substancje występujące <strong>żywności</strong>. Analiza ta obejmuje<br />
ocenę ryzyka, zarządzania ryzykiem i komunikację ryzyka. Ujednolicone<br />
procedury związane z analizą ryzyka zostały ustalone przez komisję Codex<br />
Alimentarius [Schothorst, 2002].<br />
Ocena ryzyka (RA) oznacza proces wsparty naukowo, począwszy od<br />
określenia celów lub sformułowania problemu, poprzez proces, składający<br />
się z czterech etapów: identyfikacji zagrożenia, charakterystyki niebezpieczeństwa,<br />
oceny ekspozycji i charakterystyki ryzyka [Rozporządzenie (WE)<br />
nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady].<br />
1.3. Mikrobiologiczna Ocena Ryzyka (MRA)<br />
MRA jest naukowym opisem zagrożeń, związanych z występowaniem<br />
drobnoustrojów chorobotwórczych oraz przenoszonych przez żywność<br />
w całym łańcuchu <strong>żywności</strong>owym. W niedalekiej przyszłości MRA<br />
będzie standardem pracy i kluczowym narzędziem w bezpiecznym przetwarzaniu<br />
<strong>żywności</strong> [Brown i Stringer, 2002]. Całkowite wyeliminowanie<br />
ryzyka wystąpienia zagrożenia w produkcji <strong>żywności</strong> i podczas konsumpcji<br />
jest celem nieosiągalnym, ale MRA zawiera szczegółowy zakres naukowych<br />
i praktycznych możliwości jego ograniczania [Gorris, 2005].<br />
1.4. Cele Bezpieczeństwa Żywności (FSO)<br />
W ramach Analizy Ryzyka opisanej przez Codex Alimentarius, ustanowiono<br />
zorganizowane podejście do zarządzania <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong>.<br />
Cel bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> jest tu definiowany jako maksymalna<br />
częstotliwość występowania zagrożenia lub maksymalne stężenie zagrożenia<br />
(mikrobiologicznego) w <strong>żywności</strong> podczas konsumpcji, który umożliwia<br />
osiągnięcie Odpowiedniego Poziomu Ochrony (ALOP) [Cole, 2004].<br />
Cele w zakresie bezpieczeństwa <strong>żywności</strong> ustalane przez rządy, muszą<br />
być przełożone na konkretne parametry, które mogą być oceniane<br />
przez agencje rządowe oraz wykorzystywane przez producentów <strong>żywności</strong><br />
w produkcji <strong>żywności</strong> [ICMFS, 2005].
64<br />
Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />
2. Prognozowanie wzrostu Listeria monocytogenes w produktach<br />
mięsnych<br />
W programie PMP70 możliwe jest modelowanie parametrów wzrostu<br />
mikroorganizmów takich jak: tempo wzrostu, czas generacji, czas trwania<br />
lag fazy. Program generuje te wartości po wprowadzeniu warunków panujących<br />
w produkcie (temperatura, pH, zawartość Na Cl, Na NO2, początkowy<br />
poziom zanieczyszczenia oraz czas trwania danego etapu produkcyjnego).<br />
Konsumenci wymagają od producentów, <strong>żywności</strong> wygodnej (convenience<br />
food) i <strong>żywności</strong> „świeżej” (fresh – like) o odpowiednich walorach odżywczych.<br />
Taka żywność podczas produkcji może być zagrożona wtórnym<br />
zanieczyszczeniem. Spowodowane jest ono kontaktem z personelem produkcyjnym<br />
bądź handlowym, zanieczyszczonymi powierzchniami w magazynach.<br />
W produkcie spożywczym może pojawić się mikroflora patogenna,<br />
uodporniona na niekorzystne czynniki środowiska. Do takich mikroorganizmów<br />
należy pałeczka Listeria monocytogenes [Walczycka, 2005].<br />
2.1. Listeria monocytogenes – charakterystyka patogenu<br />
Listeria monocytogenes jest patogenem, który wywołuje chorobę nazywaną<br />
listeriozą, powodującą wysoką umieralność u ludzi i zwierząt. Posiada<br />
zdolność do przetrwania w szerokim zakresie temperatur [Karakolev,<br />
2009].Według FAO/WHO około 10% populacji ludzi jest nosicielami tej<br />
bakterii [Lake, 2002]. Bakteria ta może przetrwać krótkotrwałą pasteryzacje<br />
i mrożenie, łatwo uodparnia się na podprogowe dawki konserwantów<br />
i środków myjących, tworząc swoiste biofilmy na powierzchni urządzeń<br />
przetwórczych [Walker, 1990].<br />
Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005<br />
roku (z późn. zm) w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących<br />
środków spożywczych zaleca, aby przyjąć jako cel, utrzymanie zanieczyszczenia<br />
Listeria monocytogenes w <strong>żywności</strong> na poziomie poniżej 100 jtk/g.<br />
Mięso i przetwory mięsne są doskonałą pożywką dla Listeria monocytogenes<br />
ze względu na szeroki zakres temperatur, w których może się rozwijać,<br />
pH mięsa, aktywności wody. Charakteryzuje się odpornością na zabiegi<br />
stosowane w czasie obróbki mięsa: mrożenie, wędzenie a nawet na<br />
stosowanie środków konserwujących.<br />
Tradycyjne metody przetwarzania, które hamują wzrost L. monocytogenes<br />
to mrożenie, wysoki poziom soli, zakwaszenie i suszenie produktów.<br />
Parametry wykorzystane w przedstawionej symulacji wzrostu liczby Listeria<br />
monocytogenes obejmują zakres temperatur, jakie najczęściej spotyka się wy-
<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 65<br />
twarzając produkty mięsne w zakładzie - od 4 °C do 30°C, pH od 5 do 7.<br />
Zawartość soli i azotynów stosowanych w zakładzie ustalono na podstawie<br />
danych dostępnych w literaturze.<br />
2.1. Szacowanie wzrostu L. monocytogenes w produktach mięsnych<br />
Dzięki dostępnym narzędziom mikrobiologii prognostycznej w postaci<br />
programu PMP70 można opracowywać różne scenariusze rozwoju bakterii.<br />
W wyniku potencjalnej awarii agregatu chłodzącego w magazynie<br />
wyrobów gotowych przyjęto możliwe warianty warunków środowiska<br />
(tablica 1).<br />
Tablica 1. Parametry wzrostu Listeria monocytogenes w czasie przechowywania<br />
gotowych wyrobów mięsnych w określonych temperaturach<br />
Parametry<br />
Temperatura<br />
[°C]<br />
TEMP. 4°C<br />
1<br />
Sym.<br />
A<br />
Sym.<br />
B<br />
TEMP. 7°C<br />
2<br />
Sym.<br />
A<br />
Sym.<br />
B<br />
TEMP. 10°C<br />
3<br />
Sym.<br />
A<br />
Sym.<br />
B<br />
TEMP. 30°C<br />
4<br />
Sym.<br />
A<br />
4 4 7 7 10 10 30 30<br />
pH 5,0 7,0 5,0 7,0 5,0 7,0 5,0 7,0<br />
NaCl [%] 2,1 4,1 2,1 4,1 2,1 4,1 2,1 4,1<br />
NaNO2<br />
[ppm]<br />
Początkowy<br />
poziom<br />
30 70 30 70 30 70 30 70<br />
zanieczyszczenia<br />
[log jtk/g]<br />
3 5 3 5 3 5 3 5<br />
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP 70.<br />
Sym.<br />
B<br />
Wygenerowane w PMP70 (rysunek 1) modele wzrostu Listeria monocytogenes<br />
dla temp. 4°C (uwzględniając czas trwania lag fazy) wskazują, że<br />
maksimum populacji bakterii nastąpi dla symulacji 1A między 20 a 100<br />
dniem, dla symulacji 1B-między 4 a ok. 16 dniem. Stwierdzono, że w temp.<br />
4 o C, rozwój Listeria monocytogenes w produktach mięsnych gotowych do<br />
spożycia w krótkim okresie czasu jest niewielki, więc w tym przypadku<br />
uznano produkt za bezpieczny. W sytuacji gdy dojdzie do wtórnego zanieczyszczenia<br />
wzrost liczby komórek będzie jednak nieunikniony. Symulacja<br />
1B wskazywała, że zmiany parametrów składu wyrobu mogą wpłynąć na<br />
szybsze tempo wzrostu Listeria monocytogenes (0.018 (log(jtk/g)/h)) niż dla
66<br />
Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />
warunków 1A (0.005 (log(jtk/g)/h) zaś czas trwania lag fazy wynosił 88.44 h<br />
(1B) i 447.34 h (1A).<br />
Rysunek 1. Model wzrostu L. monocytogenes dla temp. 4° C, symulacja 1A i 1B<br />
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />
Rysunek 2.Model wzrostu L. monocytogenes dla temp. 7°C, symulacja 2A i 2B<br />
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />
Czas lag fazy L. monocytogenes, w symulacji 2A wynosił odpowiednio -<br />
268.17 h a dla 2B - 55.06 h.<br />
Tempo wzrostu w symulacji 2A wynosiło 0.009 (log(jtk/g)/h), symulacja<br />
2B-0.032 (log(jtk/g)/h). Porównując z rezultatami otrzymanymi w temp.<br />
4°C nastąpiło prawie dwukrotne przyspieszenie wzrostu.<br />
Adaptacja do środowiska przez L. monocytognes w przypadku przechowywania<br />
w 10 o C nastąpiła dla symulacji 3A po 166.41 h zaś w symulacji<br />
3B po 35.48 h (rysunek 3). Tempo wzrostu bakterii podczas symulacji 3A
<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 67<br />
wynosiło 0.016 (log (jtk/ml)/ h), w symulacji 3B - 0.053 (log(jtk/ml)/h) i było<br />
prawie trzykrotnie szybsze niż w 4 o C.<br />
Rysunek 3. Model wzrostu L. monocytogenes w temp. 10°C, symulacja 3A i 3B<br />
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />
Podobnie jak w poprzednich przypadkach namnażenie się Listeria monocytogens<br />
do poziomu maksimum populacji dla symulacji 3A nastąpiło<br />
między 200 a 600 h, w symulacji 3B między 50 a 150h. Po upływie 24 godzin<br />
przechowywania stwierdzono, że wpływ temperatury na wzrost liczby<br />
Listeria monocytogenes jest znikomy, gdyż dla symulacji 1,2,3 A-w temp.<br />
4, 7 i 10°C liczba bakterii praktycznie nie wzrosła.<br />
Rysunek 4. Model wzrostu L. monocytogenes w temp. 30°C, symulacja 4A i 4B<br />
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PMP70.<br />
W przypadku symulacji rozwoju Listeria monocytogenes w produkcie<br />
przechowywanym w temp. 30 o C (Rysunek 4) czas lagfazy jest bardzo krótki<br />
w obydwu scenariuszach 4A-16.71h i 4B -4.58h.
68<br />
Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />
Tempo wzrostu w temperaturze 30°C jest szybsze niż w pozostałych<br />
wariantach temperaturowych, dla symulacji 4A wynosi 0.192(log(jtk/g)/h)<br />
zaś dla 4B- 0.463(log(jtk/g)/h).<br />
Krzywe wzrostu (Rysunek 4) ilustrują najkrótszy czas osiągnięcia<br />
maksymalnej gęstości populacji odpowiednio dla symulacji 4A-80 godzin, z<br />
kolei w przypadku symulacji 4B tylko 23 godziny.<br />
Zakończenie<br />
Tempo wzrostu liczby komórek Listeria monocyotgenes zależy od temperatury<br />
w jakiej przechowywane są produkty mięsne, im wyższa tym<br />
przyrost jest szybszy.<br />
Poprawa jakości, wzrost technologicznej dokładności i skuteczności<br />
peklowania, masowania, wędzenia, dojrzewania, suszenia, pakowania może<br />
wyeliminować wystąpienie zagrożenia mikrobiologicznego – na tym<br />
etapie należy ustalić Cel operacyjny (PO) określający akceptowalny poziom<br />
ryzyka.<br />
Kryterium procesu czyli parametry fizyczne kontroli procesu (np.<br />
czas, temperatura), na określonym etapie produkcji, mogą zapewnić osiągnięcie<br />
PO np. magazynowanie wyrobów gotowych w temperaturze nie<br />
wyższej niż 2 o C.<br />
FSO i PO pozwala określić akceptowalny poziom zagrożenia, który<br />
zapewni produkcję bezpiecznej <strong>żywności</strong> na wszystkich etapach łańcucha<br />
<strong>żywności</strong>owego. Program PMP70 może być pomocnym narzędziem<br />
w osiągnięciu FSO i PO, określając zagrożenie związane ze wzrostem liczby<br />
komórek m.in. L. monocytogenes. Wskazuje, na jakim etapie dane zagrożenie<br />
jest niebezpieczne dla zdrowia konsumenta. Modele mogą również pomóc<br />
w określeniu krytycznego punktu kontrolnego w procesie produkcyjnym,<br />
np. w systemie HACCP.<br />
Literatura<br />
1. Brown M., Stringer M. (2002), Microbiological risk assessment in food<br />
processing, Woodhead Publishing Ltd.<br />
2. Cole M. (2004), Food safety objectives – Concept and current status,<br />
„Mitt. Lebensm. Hyg”, nr 95.<br />
3. Farber M.J., Pagotto F.,Schefer CH. (2007), Incidence and behavior of<br />
Listeria monocytogenes in Meat Product, [w:] Listeria, listeriosis and Food<br />
Safety, Ryser E.T., Morth E, H, CRC Press.
<strong>Nowe</strong> <strong>trendy</strong> w <strong>zarządzaniu</strong> <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> 69<br />
4. Górna J. (2008), Istota wymagań standardu ISO 22000:2005 w aspekcie<br />
zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego mleka, „Journal of Agribusiness<br />
and Rural Development”, nr 3.<br />
5. Gorris L. (2005), Food safety objective: An integral part of food chain<br />
management, „Food Control”, nr 16.<br />
6. ICMFS (2005), A simplified guide to understanding and using Food<br />
Safety Objectives and Performance Objectives by the International Commission<br />
on Microbiological Specifications for Foods.<br />
7. Karakolev R. (2009), Incidence of Listeria monocytogenes in beef, pork,<br />
raw-dried and raw-smoked sausages in Bulgaria, „Food Control”, nr 20.<br />
8. Kwiatek K., Kowalczyk E. (2010), Wytyczne Kodeksu Żywnościowego<br />
w zakresie funkcjonowanie analizy ryzyka w bezpieczeństwie <strong>żywności</strong> do<br />
wdrożenia przez odpowiednie organy władzy państwowej, „Życie Weterynaryjne”,<br />
nr 85(3).<br />
9. Lake R., Hudson A., Cressey P., Nortje G. (2002), Risk profile: Listeria<br />
monocytogenes in processed readyto-eat meats, Institute of Environmental<br />
Science & Research Ltd. New Zealand, Report.<br />
10. Schothorst van M. (2002), Microbiological Risk Assessment of foods in<br />
international trade, „Safety Science”, nr 40.<br />
11. Swarte C. de, Doker R.A., 2005, Towards an FSO/ALOP based food<br />
safety policy, „Food Control“, nr 16.<br />
12. Walczycka M., 2005, Metody inaktywacji hamowania wzrostu Listeria<br />
monocytogenes w przetworach mięsnych, „Żywność, Nauka, Technologia,<br />
Jakość“, nr 2.<br />
13. Walker S.J., Archer P., Banks J.G., 1990, Growth of Listeria monocytogenes<br />
at refrigeration temperatures, „Journal of Applied Bacteriology”,<br />
nr 68.<br />
Streszczenie<br />
Zarządzanie <strong>bezpieczeństwem</strong> <strong>żywności</strong> ma za zadanie nie tylko dbać<br />
o jakość wyrobu w zakładzie, ale także zapewnić utrzymanie bezpieczeństwa<br />
zdrowotnego produktu w momencie konsumpcji. W celu ochrony zdrowia<br />
konsumenta coraz częściej na świecie ustanawia się Odpowiedni Poziom<br />
Ochrony (ALOP)(wyrażony w liczbie zachorowań w populacji rocznie).<br />
W ramach obowiązującej Analizy Ryzyka, proponuje się, aby właściwe organy<br />
sformułowały tzw. Cele Bezpieczeństwa Żywności (FSO).<br />
FSO i PO (Cele Operacyjne) zostały wprowadzone w celu wspierania rządu<br />
i przemysłu w komunikowaniu i spełnianiu celów zdrowia publicznego.
70<br />
Anna Sylwia Tarczyńska, Jarosław Kowalik, Stefan Ziajka<br />
Celem niniejszego artykułu było prognozowanie wzrostu liczby pałeczek<br />
Listeria monocytogenes w łańcuchu <strong>żywności</strong>owym na etapie przechowywania<br />
produktów mięsnych, wykorzystując program Pathogen Modelling Program do<br />
Mikrobiologicznej Oceny Ryzyka.<br />
Badania oparto na jednym z ostatnich etapów w łańcuchu <strong>żywności</strong>owym,<br />
w którym produkt jest gotowy do spożycia. Uchodzi on wtedy za produkt bezpieczny<br />
mikrobiologicznie, lecz coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których<br />
w magazynie ekspedycyjnym dochodzi do zanieczyszczenia produktu m.in.<br />
przez bakterie L. monocytogenes.<br />
Symulacje wzrostu liczby Listeria monocytogenes przeprowadzono w określonych<br />
warunkach temperaturowych, na wyrobach mięsnych zawierających<br />
w swoim składzie NaCl i NaNO2.<br />
Słowa kluczowe<br />
mikrobiogia prognostyczna, Listeria monocytogenes, bezpieczeństwo <strong>żywności</strong><br />
New trends in food safety management (Summary)<br />
Food safety management is to not only take care of the quality of the<br />
product in industry, but also ensure the maintenance of product safety at the<br />
time of consumption. In order to protect the health of the consumer in the<br />
world are increasingly set up Appropriate Level of Protection (ALOP) (expressed<br />
for instance as a numbers of illnesses in a population per annom).<br />
The current Risk Analysis, it is proposed that, when deemed appropriate,<br />
competent authorities can formulate a so-called Food Safety Objective (FSO).<br />
FSOs and POs (Performance Objective) are new concepts that have been<br />
introduced to further assist government and industry in communicating and<br />
complying with public health goals.<br />
The aim of the following thesis was forecasting growth cells of Listeria<br />
monocytogenes in the food chain during storage of meat products, using the<br />
Pathogen Modelling Program for Microbiological Risk Assessment.<br />
The research was based on one of the last steps in the food chain in which<br />
the product is ready for consumption. He then passes a microbiologically safe<br />
product, but more often there are situations in which longer in stock expeditionary<br />
comes to contamination of the product by including bacteria L. monocytogenes.<br />
Simulations of growth of Listeria monocytogenes was carried out under<br />
specified temperature, the meat products in their composition containing Na Cl<br />
and NaNO2.<br />
Keywords<br />
predictive microbiology, Listeria monocytogenes, food safety