Pobierz - Szkoła na widelcu
Pobierz - Szkoła na widelcu
Pobierz - Szkoła na widelcu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
I. CELE:<br />
WARZYWA I OWOCE – IM BLIŻEJ TYM ZDROWIEJ<br />
Poz<strong>na</strong>nie zdrowotnych właściwości warzyw i owoców;<br />
Zapoz<strong>na</strong>nie uczniów z zagadnieniem sezonowości;<br />
Uświadomienie uczniom, dlaczego powinni wybierać owoce i warzywa rosnące blisko<br />
domu;<br />
Zachęcenie uczniów do jedzenia większych ilości warzyw i owoców.<br />
II. POMOCE DYDAKTYCZNE:<br />
flip – chart, flamastry, 2 filmy:<br />
1. Zmniejsz dystans - kupuj lokalnie. (http://www.youtube.com/watch?v=vkxRv_JLTG8)<br />
2. Jabłko od Maurera. (http://www.youtube.com/watch?v=TnAGYoir2CQ)<br />
Część praktycz<strong>na</strong>: owoce i warzywa o różnych kolorach<br />
III. PLAN ZAJĘĆ:<br />
1. Zapoz<strong>na</strong>nie uczniów z tematem i planem lekcji<br />
2. Krótki wykład<br />
3. Pogrupowanie warzyw i owoców według kolorów<br />
4. Obejrzenie 2 filmów, dyskusja<br />
Część praktycz<strong>na</strong>:<br />
Robimy soki warzywno - owocowe<br />
IV. PRZEBIEG LEKCJI:<br />
Nauczyciel przedstawia temat lekcji w formie zagadki:<br />
Dzisiaj będziemy mówić o <strong>na</strong>jbardziej pożądanych, <strong>na</strong>jbardziej kolorowych i wartościowych<br />
produktach do jedzenia.<br />
Uczniowie odpowiadają, że chodzi oczywiście o warzywa i owoce.<br />
Dzieci w grupach 4 osobowych zbierają odpowiedzi <strong>na</strong> <strong>na</strong>stępujące pytania:<br />
- Za co cenimy warzywa i owoce?<br />
- Jakie warzywa i owoce lubimy <strong>na</strong>jbardziej?<br />
- Co rozumiemy przez sezonowość warzyw i owoców?<br />
-Jak <strong>na</strong>leży przygotowywać, przechowywać warzywa i owoce, aby zmniejszyć straty<br />
witamin?<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
Podsumowanie dyskusji w grupach <strong>na</strong> forum klasy. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi<br />
uczniów, podając nowe wiadomości <strong>na</strong> temat wartości odżywczych warzyw i owoców,<br />
zawartości w nich składników odżywczych, sezonowości.<br />
Nauczyciel prezentuje: marchew, dynię, buraki, pomidory, <strong>na</strong>tkę pietruszki, sałatę, cebulę,<br />
czosnek, pietruszkę, jabłka i prosi o podział <strong>na</strong> grupy według dowolnego klucza. Nie ocenia<br />
koncepcji uczniów, w dalszej części lekcji produkty zostaną ułożone według kolorów.<br />
Powszechnie wiadomo, że warzywa i owoce to bardzo dobre i niezastąpione źródło witamin<br />
w <strong>na</strong>szej diecie, ale … nie tylko.<br />
Warzywa i owoce oprócz poz<strong>na</strong>nych w dużym stopniu witamin posiadają w swym składzie<br />
substancje i mechanizmy ochronne, odkrywane dopiero przez <strong>na</strong>ukowców. Mają one służyć<br />
przede wszystkim im samym, ale także stają się udziałem ich zjadaczy. Innymi słowy<br />
możemy czerpać z ogromnego bogactwa zjadanych przez <strong>na</strong>s produktów roślinnych,<br />
chroniąc się przed chorobami.<br />
Obecnie wiadomo, że wśród czynników ochronnych dużą rolę odgrywają substancje nie<br />
mające wartości odżywczych dla człowieka. Z<strong>na</strong>ne są jako fitozwiązki, czyli obecne w<br />
rośli<strong>na</strong>ch substancje organiczne wspomagające działanie podstawowych składników<br />
roślinnych ( białek, węglowodanów, tłuszczów) oraz witamin. Należą do nich: barwniki,<br />
substancje zapachowe kwiatów i liści, substancje aromatyczne <strong>na</strong>dające roślinom<br />
określony, niepowtarzalny smak. Fitozwiązki występują we wszystkich warzywach i<br />
owocach, <strong>na</strong>jwięcej ich chyba jed<strong>na</strong>k w rośli<strong>na</strong>ch z grupy tzw. krzyżowych, do których zalicza<br />
się: brokuły, brukselkę, różne odmiany kapusty, jarmuż. To im rośliny zawdzięczają<br />
piękną barwę, zapach, niepowtarzalne właściwości, dzięki którym mogą być pomocne<br />
przy leczeniu określonych schorzeń. Gromadzą się zazwyczaj pod ich skórą, dzięki<br />
czemu przyciągają pożyteczne owady, a odstraszają te, które są niepożądane. Bronią<br />
również rośliny przed pasożytami, a także mikroorganizmami.<br />
Warzywa z grupy krzyżowych (brokuły, brukselkę, różne odmiany kapusty, jarmuż)<br />
to bardzo dobre źródło cennych w profilaktyce zdrowotnej – fitozwiązków<br />
Nie <strong>na</strong>leży obierać owoców, a także, o ile to możliwe, także niektórych warzyw –<br />
bezpośrednio pod skórką zgromadzone są <strong>na</strong>jwiększe ilości cennych substancji<br />
Dotychczas <strong>na</strong>ukowcy odkryli około 30 tysięcy fitozwiązków*.<br />
Szeroko rozpowszechnione w produktach roślinnych są flawonoidy – jed<strong>na</strong> z grup substancji<br />
fitochemicznych, zwanych również witaminą P. W dużej mierze to one sprawiają, że owoce i<br />
warzywa bardzo <strong>na</strong>m smakują.<br />
Flawonoidy są także składnikami ziół i innych roślin, które wykorzystywano już bardzo dawno<br />
do leczenia wiele chorób. I chociaż nie z<strong>na</strong>no wówczas składu chemicznego roślin, dzięki<br />
doświadczeniom całych pokoleń flawonoidy zastępowały leki. Niektórzy twierdzą, że sposoby<br />
leczenia <strong>na</strong>szych przodków to właściwie nic innego jak stosowanie bioflawonoidów<br />
dla dobra ludzi.<br />
Zabezpieczając się przed różnymi chorobami warto zadbać o jak <strong>na</strong>jwiększą ilość<br />
<strong>na</strong>turalnych kolorowych produktów w <strong>na</strong>szej diecie.<br />
Mówiąc o kolorach warzyw i owoców <strong>na</strong>uczyciel pokazuje te kolory <strong>na</strong> planszach<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
Podział warzyw i owoców według kolorów:<br />
Grupa czerwo<strong>na</strong> (zawiera likopen): pomidory, różowe grapefruity i arbuzy.<br />
Warto dodać, ze likopen z pomidorów poddanych obróbce termicznej jest lepiej przyswajalny<br />
niż z surowych. Tak wiec zupa i sos pomidorowy mają swoją niepowtarzalną wartość.<br />
Grupa czerwonopurpurowa (zawiera antocyjany – silne przeciwutleniacze, które mogą<br />
mieć korzystne działanie w przypadku chorób serca): winogro<strong>na</strong>, czerwone wino, sok<br />
winogronowy, suszone śliwki, borówki, jeżyny, czerwone jabłka, truskawki.<br />
Grupa pomarańczowa (zawiera alfa- i beta-karoten): marchew, dynia, mango, brzoskwinie,<br />
morele, kantalupy.<br />
Grupa pomarańczowożółta (zawiera beta- kryptoksantynę): sok pomarańczowy, papaja,<br />
nektarynki.<br />
Grupa żółtozielo<strong>na</strong> (zawiera luteinę i zeaksantynę, zapobiegające chorobom oczu, głównie<br />
zwyrodnieniu plamki żółtej oraz zaćmie): szpi<strong>na</strong>k, biała kapusta, awokado, kukurydza, rzepa,<br />
groszek zielony.<br />
Grupa zielo<strong>na</strong> (zawiera sulforafan, izotiocyjaniany, indole – pobudzające geny wątroby do<br />
produkcji enzymów skutecznych w walce z nowotworami): brokuły, brukselka, kapusta biała,<br />
pekińska.<br />
Grupa biało- zielo<strong>na</strong> (zawiera allicynę o działaniu przeciwnowotworowym oraz flawonoidy –<br />
kwercetynę i kempferol): cebula, seler, gruszki, cykoria, szczypior, białe wino.<br />
* związki fitoodżywcze – substancje bioaktywne pochodzenia roślinnego o dużej wartości odżywczej, wykazujące korzystne dla<br />
zdrowia działanie przeciwutleniające.<br />
Nauczyciel prosi o ułożenie warzyw i owoców według klucza kolorów.<br />
Następnie <strong>na</strong>uczyciel prezentuje uczniom 2 filmy: <strong>na</strong> temat jak <strong>na</strong>jkrótszej drogi od<br />
producenta do konsumenta oraz o plantacji jabłek.<br />
Dyskusja: uczniowie podsumowując filmy szukają uzasadnień:<br />
- Dlaczego powinniśmy jeść owoce sezonowe i dojrzewające jak <strong>na</strong>jbliżej miejsca<br />
zamieszkania. Jed<strong>na</strong> osoba zapisuje odpowiedzi <strong>na</strong> flip-charcie?.<br />
W części praktycznej: uczniowie przygotowują w sokowirówce różnokolorowe soki.<br />
Warzywa i owoce dobieramy stosownie do pory roku.<br />
Przy pomocy <strong>na</strong>uczyciela uczniowie określają, jakie substancje fitochemiczne występują w<br />
przygotowywanych przez nich sokach?<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
ZAŁĄCZNIK:<br />
Warzywa i owce dla małych, większych i całkiem dużych<br />
Co <strong>na</strong>jbardziej służy zdrowiu?<br />
Wydaje się, że wszyscy, począwszy od przedszkolaków z<strong>na</strong>ją zalety warzyw i<br />
owoców i są przeko<strong>na</strong>ni o konieczności jedzenia ich w dużych ilościach. Tymczasem, mimo<br />
rosnącej popularności szczególnie południowych owoców i niez<strong>na</strong>nych do niedaw<strong>na</strong> warzyw,<br />
ciągle jeszcze za mało ich <strong>na</strong> <strong>na</strong>szych stołach. Tradycją polskiej kuchni było niestety<br />
traktowanie warzyw jako dodatek do potraw <strong>na</strong>jczęściej mięsnych niż jadanie ich jako<br />
samodzielne dania. Częstszym sposobem przygotowywania było gotowanie czy smażenie<br />
niż spożywanie w postaci surowej lub gotowane <strong>na</strong> parze.<br />
Dowiedziono, że wpływ diety <strong>na</strong> stan zdrowia jest o wiele bardziej istotny niż wszystkich<br />
innych czynników zewnętrznych, w tym również palenie papierosów, zanieczyszczenie<br />
powietrza. Skutki niewłaściwego sposobu odżywiania ponosimy <strong>na</strong>jczęściej jako ludzie<br />
dorośli, ale zwyczaje żywieniowe kształtują się już od dzieciństwa. Bardzo trudno przeko<strong>na</strong>ć<br />
<strong>na</strong>stolatka, aby zamiast hamburgera przegryzał marchewki, jeśli w dzieciństwie poz<strong>na</strong>ł<br />
wyłącznie smaki Mc Do<strong>na</strong>lda. To od rodziców zależy, czy ich dziecko będzie doceniało rolę i<br />
wagę właściwego odżywiania a tym samym czy w przyszłości będzie potrafiło zadbać o<br />
swoje zdrowie, dokonując właściwych wyborów.<br />
Za sposób żywienia godny <strong>na</strong>śladowania podaje się dietę śródziemnomorską. Różni się o<strong>na</strong><br />
w sposób zasadniczy od <strong>na</strong>szej tradycyjnej: jada się tam po<strong>na</strong>d 3 razy więcej owoców,<br />
prawie 2 razy więcej warzyw, po<strong>na</strong>d 5 razy więcej <strong>na</strong>sion strączkowych, prawie 3 razy więcej<br />
ryb, z<strong>na</strong>cznie więcej orzechów, olejów roślinnych zaś 5 razy więcej. Przypatrując się <strong>na</strong>szym<br />
rodzimym zwyczajom żywieniowym – jemy o wiele za dużo tego, czego nie powinniśmy:<br />
masła ( po<strong>na</strong>d 25 razy więcej niż Grecy), cukru, słodyczy i ciast, mięsa, pieczywa. Rezultaty<br />
tych różnic w zakresie sposobu odżywiania widać w stanie zdrowia <strong>na</strong>s Polaków w<br />
porów<strong>na</strong>niu z <strong>na</strong>cjami stosującymi tzw. dietę śródziemnomorską. W Polsce moż<strong>na</strong> mówić<br />
wręcz o epidemii zachorowań <strong>na</strong> choroby układu krążenia, z<strong>na</strong>cznie wzrasta tempo<br />
zapadalności <strong>na</strong> nowotwory, mające bardzo duży związek ze sposobem odżywiania. W kilku<br />
ważnych publikowanych pracach badawczych stwierdzono, że grupy ludności tradycyjnie<br />
spożywające duże ilości warzyw i owoców są w mniejszym stopniu zagrożone chorobą<br />
nowotworową. Mając wiedzę <strong>na</strong> temat opisanych zależności warto podjąć wysiłki, aby<br />
zmienić zwyczaje żywieniowe <strong>na</strong>szych pociech, życząc im dobrego zdrowia. Cieszący się<br />
zdrowiem dorośli to <strong>na</strong>jczęściej ci, którzy od <strong>na</strong>jmłodszych odżywiali się racjo<strong>na</strong>lnie.<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
I tu <strong>na</strong>jbardziej godne polecenia jest zachęcanie do zwiększenia ilości warzyw i owoców w<br />
diecie. Hasło Światowej Organizacji Zdrowia: jedz 5 razy dziennie warzywa i owoce jest<br />
oczywiście adresowane również do dzieci: porcje będą oczywiście mniejsze niż w przypadku<br />
dorosłych. Ważne jed<strong>na</strong>k jest wdrożenie zasady częstego sięgania po warzywa i owoce<br />
zamiast np. słodyczy czy niezdrowych przekąsek. Ciągle nie docenia się warzyw, głównie<br />
strączkowych, takich jak: soczewica, fasola, groch, cieciorka jako dobrego i cennego źródła<br />
białka. Zielone liście posiadają białko o szczególnie wysokiej wartości biologicznej, dlatego<br />
też warto dodawać je do większości potraw. Warzywa mogą stanowić samodzielny posiłek,<br />
np. fasolka szparagowa czy kalafior posypany zieloną <strong>na</strong>tka pietruszki z dodatkiem<br />
podprażonych <strong>na</strong> oliwie <strong>na</strong>sionek sezamu.<br />
Za co cenimy warzywa i owoce?<br />
Z<strong>na</strong>cz<strong>na</strong> różnorodność warzyw i owoców w codziennej diecie dziecka sprawi, że z<strong>na</strong>jdzie<br />
się tam wiele cennych i ważnych składników. Niektóre ( głównie te o kolorze żółtym i<br />
pomarańczowym są dosko<strong>na</strong>łym źródłem karotenu, zawierającego witaminę A, podczas gdy<br />
inne mogą być bogate w witaminę C, kwas foliowy lub potas. Owoce oraz warzywa<br />
szczególnie fasolka i groszek także zawierają błonnik i inne substancje, które są niezbędne<br />
dla zdrowia. Szczególnie wartościowe są warzywa, głównie liściaste o kolorze zielonym.<br />
Dzieje się to dzięki niezwykłym właściwościom chlorofilu – zielonego barwnika roślin. W<br />
<strong>na</strong>uce chlorofil określany jest jako zielony pigment roślin, za pomocą którego zużywają one<br />
energię światła słonecznego. Naukowcy odkryli zadziwiające podobieństwo budowy<br />
cząsteczki chlorofilu do hemoglobiny będącej podstawowym pigmentem krwi człowieka.<br />
Dlatego właśnie chlorofil zdolny jest wpływać <strong>na</strong> skład i jakość krwi w ten sam sposób, jak<br />
hemoglobi<strong>na</strong>, to z<strong>na</strong>czy podwyższa poziom tlenu i przyśpiesza przemianę azotową. Bardzo<br />
skutecz<strong>na</strong> w leczeniu anemii może być kuracja sokiem z pokrzywy. Warto zadbać również o<br />
dużą ilość zielonych warzyw (<strong>na</strong>tka pietruszki, seler <strong>na</strong>ciowy, cykoria, szczypiorek) w diecie<br />
dziecka. Wymieniając zalety chlorofilu wiadomo, że:<br />
- podtrzymuje on i stymuluje układ krwionośny<br />
- sprzyja odnowieniu tkanek i szybkiemu gojeniu się ran,<br />
- stymuluje system immunologiczny w organizmie, chroniąc przed przeziębieniami, lecząc<br />
poważne stany zapalne organizmu,<br />
- pomaga w utrzymaniu odpowiedniej flory bakteryjnej jelit<br />
- powoduje wydalenie <strong>na</strong>dmiaru związków chemicznych z organizmu, zwalcza toksyny, -<br />
unieczynnia większość substancji rakotwórczych<br />
- współdziała w syntezie witamin E, A i K.<br />
Zielone liściaste warzywa dostarczają białka o wyjątkowo wysokiej wartości biologicznej;<br />
dodane <strong>na</strong>wet w niewielkiej ilości podnosi wartość białka innych produktów, np. zbożowych .<br />
Są źródłem witamin: A, C i kwasu foliowego.<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
Zapoz<strong>na</strong>jąc się ze szczególnymi i niepowtarzalnymi właściwościami zielonych roślin,<br />
zasta<strong>na</strong>wiamy się, jak zadbać o obecność tych <strong>na</strong>jlepszych diecie dziecka. Oczywiście, że<br />
<strong>na</strong>jlepiej mieć działkę, a <strong>na</strong> niej ekologiczne uprawy. Lepiej też kupować od działkowiczów<br />
czy rolników <strong>na</strong> bazarze niż w supermarkecie. Ale może też warto poeksperymentować,<br />
zrywając podczas weekendowych wypadów za miasto nie ogólnie dostępne niestety<br />
wartościowe zioła, zaliczane niestety do chwastów, np. pokrzywa, babka lancetowata,<br />
mniszek lekarski. Moż<strong>na</strong> dodać je do sałatek, surówek. Świetną zabawą może też<br />
wymyślanie razem z dziećmi nowych potraw z dodatkiem własnoręcznie zebranych ziół.<br />
Warto jed<strong>na</strong>k wcześniej dowiedzieć się dokładnie, jak wyglądają.<br />
Spośród witamin <strong>na</strong>jbardziej z<strong>na</strong><strong>na</strong> jest chyba witami<strong>na</strong> C, i słusznie: jej niedobór objawia<br />
się zmęczeniem, mniejszą odpornością, większą odpornością <strong>na</strong> infekcje. Witami<strong>na</strong> C ma<br />
podstawowe z<strong>na</strong>czenie w produkcji kolagenu, czyli białka niezbędnego do utrzymania<br />
prawidłowego stanu skóry, kości, zębów organizmie dziąseł. W odróżnieniu od większości<br />
zwierząt organizm ludzki nie jest zdolny do wytwarzania tej witaminy ani też<br />
magazynowania, stąd też konieczność ciągłego zaopatrywania się w nią wraz z<br />
pożywieniem. Witami<strong>na</strong> C <strong>na</strong>leży do <strong>na</strong>jmniej stabilnych, nie jest odpor<strong>na</strong> <strong>na</strong> wysokie<br />
temperatury, światło słoneczne. Najlepszym jej źródłem są surowe owoce: czar<strong>na</strong><br />
porzeczka, owoce dzikiej róży, owoce kiwi, cytrusy, a także zielo<strong>na</strong> <strong>na</strong>tka pietruszki, papryka.<br />
Formą witaminy A występującą w warzywach i owocach, głównie o kolorze<br />
pomarańczowym i żółtym jest beta- karoten. Składnik ten jest przekształcany w organizmie w<br />
witaminę A. Pełni o<strong>na</strong> wiele ważnych dla życia funkcji: jest niezbęd<strong>na</strong> do normalnego<br />
podziału i rozwoju komórek, uczestniczy w utrzymywaniu prawidłowego stanu błon<br />
śluzowych dróg oddechowych, chroni przed infekcjami, jest odpowiedzial<strong>na</strong> za dobre<br />
widzenie. Zapotrzebowanie <strong>na</strong> witaminę A może pokryć <strong>na</strong> przykład jed<strong>na</strong> marchewka,<br />
dobrym jej źródłem jest pełnotłusty <strong>na</strong>biał, wątroba.<br />
O witami<strong>na</strong>ch wiadomo, że w przeciwieństwie do węglowodanów, białek, tłuszczów nie<br />
podlegają metabolizmowi i nie dostarczają energii. Witaminy w większości nie mogą być<br />
wytwarzane w organizmie i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Są one niezbędne<br />
w małych ilościach, każda zaś z witamin pełni w ustroju kilka określonych funkcji, jest zatem<br />
niezbęd<strong>na</strong> w zapobieganiu określonych chorób zmazanych z jej niedoborem.<br />
Zapotrzebowanie <strong>na</strong> określone witaminy, może zwiększać się w pewnych sta<strong>na</strong>ch<br />
chorobowych, <strong>na</strong> przykład w przeziębieniu, chorobach infekcyjnych <strong>na</strong>leży podawać więcej<br />
witaminy C, A, <strong>na</strong>jlepiej w postaci soków, owoców, w razie konieczności zaś - suplementów.<br />
Warzywa i owoce oprócz poz<strong>na</strong>nych w dużym stopniu witamin posiadają w swym składzie<br />
substancje i mechanizmy ochronne, odkrywane dopiero przez <strong>na</strong>ukowców. Mają one służyć<br />
przede wszystkim im samym, ale także stają się udziałem ich zjadaczy. Innymi słowy<br />
możemy czerpać z ogromnego bogactwa zjadanych przez <strong>na</strong>s produktów roślinnych,<br />
chroniąc się przed chorobami.<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
Obecnie wiadomo, że wśród czynników ochronnych dużą rolę odgrywają substancje nie<br />
mające wartości odżywczych dla człowieka. Z<strong>na</strong>ne są jako fitozwiązki, czyli obecne w<br />
rośli<strong>na</strong>ch substancje organiczne wspomagające działanie podstawowych składników<br />
roślinnych ( białek, węglowodanów, tłuszczów) oraz witamin. Należą do nich: barwniki,<br />
substancje zapachowe kwiatów i liści, substancje aromatyczne <strong>na</strong>dające roślinom określony,<br />
niepowtarzalny smak. Fitozwiązki występują we wszystkich warzywach i owocach, <strong>na</strong>jwięcej<br />
ich chyba jed<strong>na</strong>k w rośli<strong>na</strong>ch z grupy tzw. krzyżowych, do których zalicza się: brokuły,<br />
brukselkę, różne odmiany kapusty, jarmuż. To im rośliny zawdzięczają piękną barwę,<br />
zapach, niepowtarzalne właściwości, dzięki którym mogą być pomocne przy leczeniu<br />
określonych schorzeń. Gromadzą się zazwyczaj pod ich skórą, dzięki czemu przyciągają<br />
pożyteczne owady, a odstraszają te, które są niepożądane. Bronią również rośliny przed<br />
pasożytami, a także mikroorganizmami.<br />
Dotychczas <strong>na</strong>ukowcy odkryli około 30 tysięcy fitozwiązków.<br />
Fitozwiązki <strong>na</strong>leżą do różnych grup związków chemicznych, a wśród nich <strong>na</strong>jbardziej<br />
rozpowszechnione to: karotenoidy, flawonoidy, siarczki. Ich lecznicze i profilaktyczne<br />
działanie opiera się głównie <strong>na</strong> walce z niebezpiecznymi dla zdrowia, wolnymi rodnikami<br />
odpowiedzialnymi między innymi za powstawanie nowotworów, stany zapalne w organizmie,<br />
miażdżycę. Występujące w rośli<strong>na</strong>ch fitozwiązki mają właściwość wychwytywania wolnych<br />
rodników, nie dopuszczając tym samym do uszkodzenia zdrowych komórek oraz DNA jądra<br />
komórkowego. Wiele fitozwiazków pobudza działanie enzymów w wątrobie, przyczyniając się<br />
do unieszkodliwienia bądź wydalania z organizmu substancji rakotwórczych.<br />
Szeroko rozpowszechnione w produktach roślinnych są flawonoidy - jeden z typów<br />
substancji fotochemicznych, zwane również witaminą P. W dużej mierze to one sprawiają, że<br />
owoce i warzywa bardzo <strong>na</strong>m smakują.<br />
Flawonoidy są także składnikami ziół i innych roślin, które wykorzystywano już bardzo dawno<br />
do leczenia wiele chorób. I chociaż nie z<strong>na</strong>no wówczas składu chemicznego roślin, dzięki<br />
doświadczeniom całych pokoleń flawonoidy zastępowały leki. Niektórzy twierdzą, że sposoby<br />
leczenia <strong>na</strong>szych przodków to właściwie nic innego jak stosowanie bioflawonoidów<br />
Dla dobra ludzi<br />
Warto może przypomnieć sobie i sięgnąć po sprawdzone sposoby <strong>na</strong>szych babć.<br />
Stosowanym powszechnie sposobem leczenia infekcji, przeziębień, a także poważniejszych<br />
chorób była kuracja czosnkiem. Jego szczególne właściwości wynikają z obecności takich<br />
związków jak allicy<strong>na</strong> ajoe<strong>na</strong>, saponiny i związki fenolowe. Współpracują one np. z<br />
witami<strong>na</strong>mi, ułatwiając ich wchłanianie. Allicy<strong>na</strong> wiąże się w jelitach z tiaminą (witaminą B1),<br />
dzięki czemu kompleks ten może łatwiej wchłaniać się z jelit niż sama witami<strong>na</strong> B1.<br />
Podobnie obecność flawonoidów zawartych w owocach głogu pomaga w przyswajaniu<br />
z<strong>na</strong>jdującej się tam witaminy C. Dlatego też <strong>na</strong>turalny kompleks witaminy C otrzymywany<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
głównie z głogu składa się z kwasu askorbinowego (czyli samej witaminy C) oraz innych<br />
substancji enzymatycznych, takich jak bioflawonoidy, hesperydy<strong>na</strong> i ruty<strong>na</strong>. Te właśnie<br />
związki ułatwiają wchłanianie kwasu askorbinowego, co decyduje o lepszym przyswajaniu<br />
<strong>na</strong>turalnej witaminy.<br />
Ważnym składnikiem roślin jest błonnik, czyli włókno zbudowane z takich substancji jak:<br />
celuloza, pektyny, gumy. Nie jest on ani witaminą ani składnikiem mineralnym ani też<br />
źródłem energii, a jed<strong>na</strong>k odgrywa szczególną rolę w „odżywianiu dla zdrowia”. Włókno<br />
wchodzi w skład ścian komórkowych roślin i nie jest trawione w przewodzie pokarmowym<br />
człowieka, a mimo to pełni wiele ważnych funkcji, zarówno w układzie pokarmowym jak też<br />
w całym organizmie. Błonnik dzieli się <strong>na</strong>: rozpuszczalny oraz nierozpuszczalny. Najczęściej<br />
produkty roślinne dostarczają zarówno jednego i drugiego rodzaju błonnika, chociaż otręby<br />
owsiane, <strong>na</strong>sio<strong>na</strong> roślin strączkowych są w głównej mierze źródłem błonnika<br />
rozpuszczalnego, zaś ryż, kukurydza, pszenica – błonnika nierozpuszczalnego. Błonnik w<br />
żołądku i jelitach działa <strong>na</strong> zasadzie gąbki, przyczyniając się do zwiększenia masy stolca i<br />
rozmiękczenia go oraz łatwiejszego wydalenia z organizmu. W przewodzie pokarmowym<br />
absorbowane są szkodliwe, toksyczne substancje, jako produkty uboczne przemiany materii.<br />
Z<strong>na</strong>cz<strong>na</strong> ilość błonnika w pożywieniu pozwala <strong>na</strong> usunięcie trujących dla organizmu resztek,<br />
uniemożliwiając, ich oddziaływanie <strong>na</strong> ustrój. Również zwiększając masę stolca błonnik<br />
może zapobiegać zaparciom i zapewniać prawidłowe funkcjonowanie przewodu<br />
pokarmowego. Zaparcia coraz częściej są dolegliwością, <strong>na</strong> którą skarżą się również dzieci.<br />
Przyczyną jest oczywiście przewaga rafinowanego, oczyszczonego pożywienia, słodyczy,<br />
tłuszczów, a zbyt mało warzyw, owoców, <strong>na</strong>turalnych kasz. Niedobór błonnika zaś może<br />
przyczyniać się do powstawania dolegliwości i chorób, określanych jako cywilizacyjne.<br />
Różnorodność pożywienia, duża ilość warzyw i owoców, <strong>na</strong>turalnych produktów zbożowych<br />
zapewni właściwy poziom błonnika. W razie konieczności, o ile występują np. zaparcia<br />
moż<strong>na</strong> podawać dziecku błonnik pokarmowy w ilościach zalecanych przez dietetyka czy<br />
lekarza.<br />
Kolejne potwierdzane przez <strong>na</strong>ukowców fakty <strong>na</strong> temat właściwości owoców i warzyw mogą<br />
być chyba właściwą zachętą dla rodziców, aby dołożyli wszelkich starań wprowadzając te<br />
produkcji w całej obfitości do diety swych pociech.<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu
Praktyczne rady – jak przygotowywać owoce i warzywa, aby zyskać jak <strong>na</strong>jwięcej a<br />
stracić jak <strong>na</strong>jmniej:<br />
Owoce, oczywiście <strong>na</strong>jlepiej jadać surowe, wcześniej dokładnie umyte, starte <strong>na</strong><br />
tarce, pokrojone w kawałki lub podawane w całości.<br />
O ile owoce czy warzywa obieramy, <strong>na</strong>leży zadbać, aby były obrane bardzo cienko,<br />
pod skórką z<strong>na</strong>jduje się bowiem <strong>na</strong>jwięcej witamin.<br />
Mając <strong>na</strong> uwadze jak <strong>na</strong>jmniejsze straty witamin i składników mineralnych <strong>na</strong>leży<br />
przestrzegać <strong>na</strong>stępujących zasad:<br />
Sałatę płukać dokładnie, zwracając uwagę, aby nie połamać, a także nie zgnieść liści<br />
Warzywa i owoce płukać pod bieżąca wodą, nie moczyć. Warzywa korzeniowe przed<br />
obraniem umyć dokładnie, jeśli trzeba szczoteczką<br />
Surówki przygotowywać tuż przed podaniem , skrapiając je sokiem z cytryny,<br />
przyprawiając oliwą, sosem jogurtowym czy, dla starszych dzieci, majonezem.<br />
Następujące warzywa: kalafiory, brokuły, szparagi, kapustę, brukselkę, skorzonerę<br />
gotować z dodatkiem mleka, co poprawia ich smak, a także chroni witaminę C przed<br />
utlenieniem lub lepiej – gotować <strong>na</strong> parze.<br />
Gotować tylko taką ilość warzyw, aby starczyło <strong>na</strong> jeden posiłek, nie pozostawiając<br />
do odgrzewania.<br />
Ziemniaki gotować w bardzo małej ilości wody, nie mocząc ich uprzednio, chroniąc w<br />
ten sposób witaminę C i sole mineralne.<br />
Na podstawie: Kłosińska A.: Dobra dieta dla małych i dużych dzieci,. Świat Książki 2009<br />
Opracowanie sce<strong>na</strong>riusza: An<strong>na</strong> Kłosińska<br />
Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />
Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />
© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu