24.07.2013 Views

Pobierz - Szkoła na widelcu

Pobierz - Szkoła na widelcu

Pobierz - Szkoła na widelcu

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

I. CELE:<br />

WARZYWA I OWOCE – IM BLIŻEJ TYM ZDROWIEJ<br />

Poz<strong>na</strong>nie zdrowotnych właściwości warzyw i owoców;<br />

Zapoz<strong>na</strong>nie uczniów z zagadnieniem sezonowości;<br />

Uświadomienie uczniom, dlaczego powinni wybierać owoce i warzywa rosnące blisko<br />

domu;<br />

Zachęcenie uczniów do jedzenia większych ilości warzyw i owoców.<br />

II. POMOCE DYDAKTYCZNE:<br />

flip – chart, flamastry, 2 filmy:<br />

1. Zmniejsz dystans - kupuj lokalnie. (http://www.youtube.com/watch?v=vkxRv_JLTG8)<br />

2. Jabłko od Maurera. (http://www.youtube.com/watch?v=TnAGYoir2CQ)<br />

Część praktycz<strong>na</strong>: owoce i warzywa o różnych kolorach<br />

III. PLAN ZAJĘĆ:<br />

1. Zapoz<strong>na</strong>nie uczniów z tematem i planem lekcji<br />

2. Krótki wykład<br />

3. Pogrupowanie warzyw i owoców według kolorów<br />

4. Obejrzenie 2 filmów, dyskusja<br />

Część praktycz<strong>na</strong>:<br />

Robimy soki warzywno - owocowe<br />

IV. PRZEBIEG LEKCJI:<br />

Nauczyciel przedstawia temat lekcji w formie zagadki:<br />

Dzisiaj będziemy mówić o <strong>na</strong>jbardziej pożądanych, <strong>na</strong>jbardziej kolorowych i wartościowych<br />

produktach do jedzenia.<br />

Uczniowie odpowiadają, że chodzi oczywiście o warzywa i owoce.<br />

Dzieci w grupach 4 osobowych zbierają odpowiedzi <strong>na</strong> <strong>na</strong>stępujące pytania:<br />

- Za co cenimy warzywa i owoce?<br />

- Jakie warzywa i owoce lubimy <strong>na</strong>jbardziej?<br />

- Co rozumiemy przez sezonowość warzyw i owoców?<br />

-Jak <strong>na</strong>leży przygotowywać, przechowywać warzywa i owoce, aby zmniejszyć straty<br />

witamin?<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


Podsumowanie dyskusji w grupach <strong>na</strong> forum klasy. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi<br />

uczniów, podając nowe wiadomości <strong>na</strong> temat wartości odżywczych warzyw i owoców,<br />

zawartości w nich składników odżywczych, sezonowości.<br />

Nauczyciel prezentuje: marchew, dynię, buraki, pomidory, <strong>na</strong>tkę pietruszki, sałatę, cebulę,<br />

czosnek, pietruszkę, jabłka i prosi o podział <strong>na</strong> grupy według dowolnego klucza. Nie ocenia<br />

koncepcji uczniów, w dalszej części lekcji produkty zostaną ułożone według kolorów.<br />

Powszechnie wiadomo, że warzywa i owoce to bardzo dobre i niezastąpione źródło witamin<br />

w <strong>na</strong>szej diecie, ale … nie tylko.<br />

Warzywa i owoce oprócz poz<strong>na</strong>nych w dużym stopniu witamin posiadają w swym składzie<br />

substancje i mechanizmy ochronne, odkrywane dopiero przez <strong>na</strong>ukowców. Mają one służyć<br />

przede wszystkim im samym, ale także stają się udziałem ich zjadaczy. Innymi słowy<br />

możemy czerpać z ogromnego bogactwa zjadanych przez <strong>na</strong>s produktów roślinnych,<br />

chroniąc się przed chorobami.<br />

Obecnie wiadomo, że wśród czynników ochronnych dużą rolę odgrywają substancje nie<br />

mające wartości odżywczych dla człowieka. Z<strong>na</strong>ne są jako fitozwiązki, czyli obecne w<br />

rośli<strong>na</strong>ch substancje organiczne wspomagające działanie podstawowych składników<br />

roślinnych ( białek, węglowodanów, tłuszczów) oraz witamin. Należą do nich: barwniki,<br />

substancje zapachowe kwiatów i liści, substancje aromatyczne <strong>na</strong>dające roślinom<br />

określony, niepowtarzalny smak. Fitozwiązki występują we wszystkich warzywach i<br />

owocach, <strong>na</strong>jwięcej ich chyba jed<strong>na</strong>k w rośli<strong>na</strong>ch z grupy tzw. krzyżowych, do których zalicza<br />

się: brokuły, brukselkę, różne odmiany kapusty, jarmuż. To im rośliny zawdzięczają<br />

piękną barwę, zapach, niepowtarzalne właściwości, dzięki którym mogą być pomocne<br />

przy leczeniu określonych schorzeń. Gromadzą się zazwyczaj pod ich skórą, dzięki<br />

czemu przyciągają pożyteczne owady, a odstraszają te, które są niepożądane. Bronią<br />

również rośliny przed pasożytami, a także mikroorganizmami.<br />

Warzywa z grupy krzyżowych (brokuły, brukselkę, różne odmiany kapusty, jarmuż)<br />

to bardzo dobre źródło cennych w profilaktyce zdrowotnej – fitozwiązków<br />

Nie <strong>na</strong>leży obierać owoców, a także, o ile to możliwe, także niektórych warzyw –<br />

bezpośrednio pod skórką zgromadzone są <strong>na</strong>jwiększe ilości cennych substancji<br />

Dotychczas <strong>na</strong>ukowcy odkryli około 30 tysięcy fitozwiązków*.<br />

Szeroko rozpowszechnione w produktach roślinnych są flawonoidy – jed<strong>na</strong> z grup substancji<br />

fitochemicznych, zwanych również witaminą P. W dużej mierze to one sprawiają, że owoce i<br />

warzywa bardzo <strong>na</strong>m smakują.<br />

Flawonoidy są także składnikami ziół i innych roślin, które wykorzystywano już bardzo dawno<br />

do leczenia wiele chorób. I chociaż nie z<strong>na</strong>no wówczas składu chemicznego roślin, dzięki<br />

doświadczeniom całych pokoleń flawonoidy zastępowały leki. Niektórzy twierdzą, że sposoby<br />

leczenia <strong>na</strong>szych przodków to właściwie nic innego jak stosowanie bioflawonoidów<br />

dla dobra ludzi.<br />

Zabezpieczając się przed różnymi chorobami warto zadbać o jak <strong>na</strong>jwiększą ilość<br />

<strong>na</strong>turalnych kolorowych produktów w <strong>na</strong>szej diecie.<br />

Mówiąc o kolorach warzyw i owoców <strong>na</strong>uczyciel pokazuje te kolory <strong>na</strong> planszach<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


Podział warzyw i owoców według kolorów:<br />

Grupa czerwo<strong>na</strong> (zawiera likopen): pomidory, różowe grapefruity i arbuzy.<br />

Warto dodać, ze likopen z pomidorów poddanych obróbce termicznej jest lepiej przyswajalny<br />

niż z surowych. Tak wiec zupa i sos pomidorowy mają swoją niepowtarzalną wartość.<br />

Grupa czerwonopurpurowa (zawiera antocyjany – silne przeciwutleniacze, które mogą<br />

mieć korzystne działanie w przypadku chorób serca): winogro<strong>na</strong>, czerwone wino, sok<br />

winogronowy, suszone śliwki, borówki, jeżyny, czerwone jabłka, truskawki.<br />

Grupa pomarańczowa (zawiera alfa- i beta-karoten): marchew, dynia, mango, brzoskwinie,<br />

morele, kantalupy.<br />

Grupa pomarańczowożółta (zawiera beta- kryptoksantynę): sok pomarańczowy, papaja,<br />

nektarynki.<br />

Grupa żółtozielo<strong>na</strong> (zawiera luteinę i zeaksantynę, zapobiegające chorobom oczu, głównie<br />

zwyrodnieniu plamki żółtej oraz zaćmie): szpi<strong>na</strong>k, biała kapusta, awokado, kukurydza, rzepa,<br />

groszek zielony.<br />

Grupa zielo<strong>na</strong> (zawiera sulforafan, izotiocyjaniany, indole – pobudzające geny wątroby do<br />

produkcji enzymów skutecznych w walce z nowotworami): brokuły, brukselka, kapusta biała,<br />

pekińska.<br />

Grupa biało- zielo<strong>na</strong> (zawiera allicynę o działaniu przeciwnowotworowym oraz flawonoidy –<br />

kwercetynę i kempferol): cebula, seler, gruszki, cykoria, szczypior, białe wino.<br />

* związki fitoodżywcze – substancje bioaktywne pochodzenia roślinnego o dużej wartości odżywczej, wykazujące korzystne dla<br />

zdrowia działanie przeciwutleniające.<br />

Nauczyciel prosi o ułożenie warzyw i owoców według klucza kolorów.<br />

Następnie <strong>na</strong>uczyciel prezentuje uczniom 2 filmy: <strong>na</strong> temat jak <strong>na</strong>jkrótszej drogi od<br />

producenta do konsumenta oraz o plantacji jabłek.<br />

Dyskusja: uczniowie podsumowując filmy szukają uzasadnień:<br />

- Dlaczego powinniśmy jeść owoce sezonowe i dojrzewające jak <strong>na</strong>jbliżej miejsca<br />

zamieszkania. Jed<strong>na</strong> osoba zapisuje odpowiedzi <strong>na</strong> flip-charcie?.<br />

W części praktycznej: uczniowie przygotowują w sokowirówce różnokolorowe soki.<br />

Warzywa i owoce dobieramy stosownie do pory roku.<br />

Przy pomocy <strong>na</strong>uczyciela uczniowie określają, jakie substancje fitochemiczne występują w<br />

przygotowywanych przez nich sokach?<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


ZAŁĄCZNIK:<br />

Warzywa i owce dla małych, większych i całkiem dużych<br />

Co <strong>na</strong>jbardziej służy zdrowiu?<br />

Wydaje się, że wszyscy, począwszy od przedszkolaków z<strong>na</strong>ją zalety warzyw i<br />

owoców i są przeko<strong>na</strong>ni o konieczności jedzenia ich w dużych ilościach. Tymczasem, mimo<br />

rosnącej popularności szczególnie południowych owoców i niez<strong>na</strong>nych do niedaw<strong>na</strong> warzyw,<br />

ciągle jeszcze za mało ich <strong>na</strong> <strong>na</strong>szych stołach. Tradycją polskiej kuchni było niestety<br />

traktowanie warzyw jako dodatek do potraw <strong>na</strong>jczęściej mięsnych niż jadanie ich jako<br />

samodzielne dania. Częstszym sposobem przygotowywania było gotowanie czy smażenie<br />

niż spożywanie w postaci surowej lub gotowane <strong>na</strong> parze.<br />

Dowiedziono, że wpływ diety <strong>na</strong> stan zdrowia jest o wiele bardziej istotny niż wszystkich<br />

innych czynników zewnętrznych, w tym również palenie papierosów, zanieczyszczenie<br />

powietrza. Skutki niewłaściwego sposobu odżywiania ponosimy <strong>na</strong>jczęściej jako ludzie<br />

dorośli, ale zwyczaje żywieniowe kształtują się już od dzieciństwa. Bardzo trudno przeko<strong>na</strong>ć<br />

<strong>na</strong>stolatka, aby zamiast hamburgera przegryzał marchewki, jeśli w dzieciństwie poz<strong>na</strong>ł<br />

wyłącznie smaki Mc Do<strong>na</strong>lda. To od rodziców zależy, czy ich dziecko będzie doceniało rolę i<br />

wagę właściwego odżywiania a tym samym czy w przyszłości będzie potrafiło zadbać o<br />

swoje zdrowie, dokonując właściwych wyborów.<br />

Za sposób żywienia godny <strong>na</strong>śladowania podaje się dietę śródziemnomorską. Różni się o<strong>na</strong><br />

w sposób zasadniczy od <strong>na</strong>szej tradycyjnej: jada się tam po<strong>na</strong>d 3 razy więcej owoców,<br />

prawie 2 razy więcej warzyw, po<strong>na</strong>d 5 razy więcej <strong>na</strong>sion strączkowych, prawie 3 razy więcej<br />

ryb, z<strong>na</strong>cznie więcej orzechów, olejów roślinnych zaś 5 razy więcej. Przypatrując się <strong>na</strong>szym<br />

rodzimym zwyczajom żywieniowym – jemy o wiele za dużo tego, czego nie powinniśmy:<br />

masła ( po<strong>na</strong>d 25 razy więcej niż Grecy), cukru, słodyczy i ciast, mięsa, pieczywa. Rezultaty<br />

tych różnic w zakresie sposobu odżywiania widać w stanie zdrowia <strong>na</strong>s Polaków w<br />

porów<strong>na</strong>niu z <strong>na</strong>cjami stosującymi tzw. dietę śródziemnomorską. W Polsce moż<strong>na</strong> mówić<br />

wręcz o epidemii zachorowań <strong>na</strong> choroby układu krążenia, z<strong>na</strong>cznie wzrasta tempo<br />

zapadalności <strong>na</strong> nowotwory, mające bardzo duży związek ze sposobem odżywiania. W kilku<br />

ważnych publikowanych pracach badawczych stwierdzono, że grupy ludności tradycyjnie<br />

spożywające duże ilości warzyw i owoców są w mniejszym stopniu zagrożone chorobą<br />

nowotworową. Mając wiedzę <strong>na</strong> temat opisanych zależności warto podjąć wysiłki, aby<br />

zmienić zwyczaje żywieniowe <strong>na</strong>szych pociech, życząc im dobrego zdrowia. Cieszący się<br />

zdrowiem dorośli to <strong>na</strong>jczęściej ci, którzy od <strong>na</strong>jmłodszych odżywiali się racjo<strong>na</strong>lnie.<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


I tu <strong>na</strong>jbardziej godne polecenia jest zachęcanie do zwiększenia ilości warzyw i owoców w<br />

diecie. Hasło Światowej Organizacji Zdrowia: jedz 5 razy dziennie warzywa i owoce jest<br />

oczywiście adresowane również do dzieci: porcje będą oczywiście mniejsze niż w przypadku<br />

dorosłych. Ważne jed<strong>na</strong>k jest wdrożenie zasady częstego sięgania po warzywa i owoce<br />

zamiast np. słodyczy czy niezdrowych przekąsek. Ciągle nie docenia się warzyw, głównie<br />

strączkowych, takich jak: soczewica, fasola, groch, cieciorka jako dobrego i cennego źródła<br />

białka. Zielone liście posiadają białko o szczególnie wysokiej wartości biologicznej, dlatego<br />

też warto dodawać je do większości potraw. Warzywa mogą stanowić samodzielny posiłek,<br />

np. fasolka szparagowa czy kalafior posypany zieloną <strong>na</strong>tka pietruszki z dodatkiem<br />

podprażonych <strong>na</strong> oliwie <strong>na</strong>sionek sezamu.<br />

Za co cenimy warzywa i owoce?<br />

Z<strong>na</strong>cz<strong>na</strong> różnorodność warzyw i owoców w codziennej diecie dziecka sprawi, że z<strong>na</strong>jdzie<br />

się tam wiele cennych i ważnych składników. Niektóre ( głównie te o kolorze żółtym i<br />

pomarańczowym są dosko<strong>na</strong>łym źródłem karotenu, zawierającego witaminę A, podczas gdy<br />

inne mogą być bogate w witaminę C, kwas foliowy lub potas. Owoce oraz warzywa<br />

szczególnie fasolka i groszek także zawierają błonnik i inne substancje, które są niezbędne<br />

dla zdrowia. Szczególnie wartościowe są warzywa, głównie liściaste o kolorze zielonym.<br />

Dzieje się to dzięki niezwykłym właściwościom chlorofilu – zielonego barwnika roślin. W<br />

<strong>na</strong>uce chlorofil określany jest jako zielony pigment roślin, za pomocą którego zużywają one<br />

energię światła słonecznego. Naukowcy odkryli zadziwiające podobieństwo budowy<br />

cząsteczki chlorofilu do hemoglobiny będącej podstawowym pigmentem krwi człowieka.<br />

Dlatego właśnie chlorofil zdolny jest wpływać <strong>na</strong> skład i jakość krwi w ten sam sposób, jak<br />

hemoglobi<strong>na</strong>, to z<strong>na</strong>czy podwyższa poziom tlenu i przyśpiesza przemianę azotową. Bardzo<br />

skutecz<strong>na</strong> w leczeniu anemii może być kuracja sokiem z pokrzywy. Warto zadbać również o<br />

dużą ilość zielonych warzyw (<strong>na</strong>tka pietruszki, seler <strong>na</strong>ciowy, cykoria, szczypiorek) w diecie<br />

dziecka. Wymieniając zalety chlorofilu wiadomo, że:<br />

- podtrzymuje on i stymuluje układ krwionośny<br />

- sprzyja odnowieniu tkanek i szybkiemu gojeniu się ran,<br />

- stymuluje system immunologiczny w organizmie, chroniąc przed przeziębieniami, lecząc<br />

poważne stany zapalne organizmu,<br />

- pomaga w utrzymaniu odpowiedniej flory bakteryjnej jelit<br />

- powoduje wydalenie <strong>na</strong>dmiaru związków chemicznych z organizmu, zwalcza toksyny, -<br />

unieczynnia większość substancji rakotwórczych<br />

- współdziała w syntezie witamin E, A i K.<br />

Zielone liściaste warzywa dostarczają białka o wyjątkowo wysokiej wartości biologicznej;<br />

dodane <strong>na</strong>wet w niewielkiej ilości podnosi wartość białka innych produktów, np. zbożowych .<br />

Są źródłem witamin: A, C i kwasu foliowego.<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


Zapoz<strong>na</strong>jąc się ze szczególnymi i niepowtarzalnymi właściwościami zielonych roślin,<br />

zasta<strong>na</strong>wiamy się, jak zadbać o obecność tych <strong>na</strong>jlepszych diecie dziecka. Oczywiście, że<br />

<strong>na</strong>jlepiej mieć działkę, a <strong>na</strong> niej ekologiczne uprawy. Lepiej też kupować od działkowiczów<br />

czy rolników <strong>na</strong> bazarze niż w supermarkecie. Ale może też warto poeksperymentować,<br />

zrywając podczas weekendowych wypadów za miasto nie ogólnie dostępne niestety<br />

wartościowe zioła, zaliczane niestety do chwastów, np. pokrzywa, babka lancetowata,<br />

mniszek lekarski. Moż<strong>na</strong> dodać je do sałatek, surówek. Świetną zabawą może też<br />

wymyślanie razem z dziećmi nowych potraw z dodatkiem własnoręcznie zebranych ziół.<br />

Warto jed<strong>na</strong>k wcześniej dowiedzieć się dokładnie, jak wyglądają.<br />

Spośród witamin <strong>na</strong>jbardziej z<strong>na</strong><strong>na</strong> jest chyba witami<strong>na</strong> C, i słusznie: jej niedobór objawia<br />

się zmęczeniem, mniejszą odpornością, większą odpornością <strong>na</strong> infekcje. Witami<strong>na</strong> C ma<br />

podstawowe z<strong>na</strong>czenie w produkcji kolagenu, czyli białka niezbędnego do utrzymania<br />

prawidłowego stanu skóry, kości, zębów organizmie dziąseł. W odróżnieniu od większości<br />

zwierząt organizm ludzki nie jest zdolny do wytwarzania tej witaminy ani też<br />

magazynowania, stąd też konieczność ciągłego zaopatrywania się w nią wraz z<br />

pożywieniem. Witami<strong>na</strong> C <strong>na</strong>leży do <strong>na</strong>jmniej stabilnych, nie jest odpor<strong>na</strong> <strong>na</strong> wysokie<br />

temperatury, światło słoneczne. Najlepszym jej źródłem są surowe owoce: czar<strong>na</strong><br />

porzeczka, owoce dzikiej róży, owoce kiwi, cytrusy, a także zielo<strong>na</strong> <strong>na</strong>tka pietruszki, papryka.<br />

Formą witaminy A występującą w warzywach i owocach, głównie o kolorze<br />

pomarańczowym i żółtym jest beta- karoten. Składnik ten jest przekształcany w organizmie w<br />

witaminę A. Pełni o<strong>na</strong> wiele ważnych dla życia funkcji: jest niezbęd<strong>na</strong> do normalnego<br />

podziału i rozwoju komórek, uczestniczy w utrzymywaniu prawidłowego stanu błon<br />

śluzowych dróg oddechowych, chroni przed infekcjami, jest odpowiedzial<strong>na</strong> za dobre<br />

widzenie. Zapotrzebowanie <strong>na</strong> witaminę A może pokryć <strong>na</strong> przykład jed<strong>na</strong> marchewka,<br />

dobrym jej źródłem jest pełnotłusty <strong>na</strong>biał, wątroba.<br />

O witami<strong>na</strong>ch wiadomo, że w przeciwieństwie do węglowodanów, białek, tłuszczów nie<br />

podlegają metabolizmowi i nie dostarczają energii. Witaminy w większości nie mogą być<br />

wytwarzane w organizmie i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Są one niezbędne<br />

w małych ilościach, każda zaś z witamin pełni w ustroju kilka określonych funkcji, jest zatem<br />

niezbęd<strong>na</strong> w zapobieganiu określonych chorób zmazanych z jej niedoborem.<br />

Zapotrzebowanie <strong>na</strong> określone witaminy, może zwiększać się w pewnych sta<strong>na</strong>ch<br />

chorobowych, <strong>na</strong> przykład w przeziębieniu, chorobach infekcyjnych <strong>na</strong>leży podawać więcej<br />

witaminy C, A, <strong>na</strong>jlepiej w postaci soków, owoców, w razie konieczności zaś - suplementów.<br />

Warzywa i owoce oprócz poz<strong>na</strong>nych w dużym stopniu witamin posiadają w swym składzie<br />

substancje i mechanizmy ochronne, odkrywane dopiero przez <strong>na</strong>ukowców. Mają one służyć<br />

przede wszystkim im samym, ale także stają się udziałem ich zjadaczy. Innymi słowy<br />

możemy czerpać z ogromnego bogactwa zjadanych przez <strong>na</strong>s produktów roślinnych,<br />

chroniąc się przed chorobami.<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


Obecnie wiadomo, że wśród czynników ochronnych dużą rolę odgrywają substancje nie<br />

mające wartości odżywczych dla człowieka. Z<strong>na</strong>ne są jako fitozwiązki, czyli obecne w<br />

rośli<strong>na</strong>ch substancje organiczne wspomagające działanie podstawowych składników<br />

roślinnych ( białek, węglowodanów, tłuszczów) oraz witamin. Należą do nich: barwniki,<br />

substancje zapachowe kwiatów i liści, substancje aromatyczne <strong>na</strong>dające roślinom określony,<br />

niepowtarzalny smak. Fitozwiązki występują we wszystkich warzywach i owocach, <strong>na</strong>jwięcej<br />

ich chyba jed<strong>na</strong>k w rośli<strong>na</strong>ch z grupy tzw. krzyżowych, do których zalicza się: brokuły,<br />

brukselkę, różne odmiany kapusty, jarmuż. To im rośliny zawdzięczają piękną barwę,<br />

zapach, niepowtarzalne właściwości, dzięki którym mogą być pomocne przy leczeniu<br />

określonych schorzeń. Gromadzą się zazwyczaj pod ich skórą, dzięki czemu przyciągają<br />

pożyteczne owady, a odstraszają te, które są niepożądane. Bronią również rośliny przed<br />

pasożytami, a także mikroorganizmami.<br />

Dotychczas <strong>na</strong>ukowcy odkryli około 30 tysięcy fitozwiązków.<br />

Fitozwiązki <strong>na</strong>leżą do różnych grup związków chemicznych, a wśród nich <strong>na</strong>jbardziej<br />

rozpowszechnione to: karotenoidy, flawonoidy, siarczki. Ich lecznicze i profilaktyczne<br />

działanie opiera się głównie <strong>na</strong> walce z niebezpiecznymi dla zdrowia, wolnymi rodnikami<br />

odpowiedzialnymi między innymi za powstawanie nowotworów, stany zapalne w organizmie,<br />

miażdżycę. Występujące w rośli<strong>na</strong>ch fitozwiązki mają właściwość wychwytywania wolnych<br />

rodników, nie dopuszczając tym samym do uszkodzenia zdrowych komórek oraz DNA jądra<br />

komórkowego. Wiele fitozwiazków pobudza działanie enzymów w wątrobie, przyczyniając się<br />

do unieszkodliwienia bądź wydalania z organizmu substancji rakotwórczych.<br />

Szeroko rozpowszechnione w produktach roślinnych są flawonoidy - jeden z typów<br />

substancji fotochemicznych, zwane również witaminą P. W dużej mierze to one sprawiają, że<br />

owoce i warzywa bardzo <strong>na</strong>m smakują.<br />

Flawonoidy są także składnikami ziół i innych roślin, które wykorzystywano już bardzo dawno<br />

do leczenia wiele chorób. I chociaż nie z<strong>na</strong>no wówczas składu chemicznego roślin, dzięki<br />

doświadczeniom całych pokoleń flawonoidy zastępowały leki. Niektórzy twierdzą, że sposoby<br />

leczenia <strong>na</strong>szych przodków to właściwie nic innego jak stosowanie bioflawonoidów<br />

Dla dobra ludzi<br />

Warto może przypomnieć sobie i sięgnąć po sprawdzone sposoby <strong>na</strong>szych babć.<br />

Stosowanym powszechnie sposobem leczenia infekcji, przeziębień, a także poważniejszych<br />

chorób była kuracja czosnkiem. Jego szczególne właściwości wynikają z obecności takich<br />

związków jak allicy<strong>na</strong> ajoe<strong>na</strong>, saponiny i związki fenolowe. Współpracują one np. z<br />

witami<strong>na</strong>mi, ułatwiając ich wchłanianie. Allicy<strong>na</strong> wiąże się w jelitach z tiaminą (witaminą B1),<br />

dzięki czemu kompleks ten może łatwiej wchłaniać się z jelit niż sama witami<strong>na</strong> B1.<br />

Podobnie obecność flawonoidów zawartych w owocach głogu pomaga w przyswajaniu<br />

z<strong>na</strong>jdującej się tam witaminy C. Dlatego też <strong>na</strong>turalny kompleks witaminy C otrzymywany<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


głównie z głogu składa się z kwasu askorbinowego (czyli samej witaminy C) oraz innych<br />

substancji enzymatycznych, takich jak bioflawonoidy, hesperydy<strong>na</strong> i ruty<strong>na</strong>. Te właśnie<br />

związki ułatwiają wchłanianie kwasu askorbinowego, co decyduje o lepszym przyswajaniu<br />

<strong>na</strong>turalnej witaminy.<br />

Ważnym składnikiem roślin jest błonnik, czyli włókno zbudowane z takich substancji jak:<br />

celuloza, pektyny, gumy. Nie jest on ani witaminą ani składnikiem mineralnym ani też<br />

źródłem energii, a jed<strong>na</strong>k odgrywa szczególną rolę w „odżywianiu dla zdrowia”. Włókno<br />

wchodzi w skład ścian komórkowych roślin i nie jest trawione w przewodzie pokarmowym<br />

człowieka, a mimo to pełni wiele ważnych funkcji, zarówno w układzie pokarmowym jak też<br />

w całym organizmie. Błonnik dzieli się <strong>na</strong>: rozpuszczalny oraz nierozpuszczalny. Najczęściej<br />

produkty roślinne dostarczają zarówno jednego i drugiego rodzaju błonnika, chociaż otręby<br />

owsiane, <strong>na</strong>sio<strong>na</strong> roślin strączkowych są w głównej mierze źródłem błonnika<br />

rozpuszczalnego, zaś ryż, kukurydza, pszenica – błonnika nierozpuszczalnego. Błonnik w<br />

żołądku i jelitach działa <strong>na</strong> zasadzie gąbki, przyczyniając się do zwiększenia masy stolca i<br />

rozmiękczenia go oraz łatwiejszego wydalenia z organizmu. W przewodzie pokarmowym<br />

absorbowane są szkodliwe, toksyczne substancje, jako produkty uboczne przemiany materii.<br />

Z<strong>na</strong>cz<strong>na</strong> ilość błonnika w pożywieniu pozwala <strong>na</strong> usunięcie trujących dla organizmu resztek,<br />

uniemożliwiając, ich oddziaływanie <strong>na</strong> ustrój. Również zwiększając masę stolca błonnik<br />

może zapobiegać zaparciom i zapewniać prawidłowe funkcjonowanie przewodu<br />

pokarmowego. Zaparcia coraz częściej są dolegliwością, <strong>na</strong> którą skarżą się również dzieci.<br />

Przyczyną jest oczywiście przewaga rafinowanego, oczyszczonego pożywienia, słodyczy,<br />

tłuszczów, a zbyt mało warzyw, owoców, <strong>na</strong>turalnych kasz. Niedobór błonnika zaś może<br />

przyczyniać się do powstawania dolegliwości i chorób, określanych jako cywilizacyjne.<br />

Różnorodność pożywienia, duża ilość warzyw i owoców, <strong>na</strong>turalnych produktów zbożowych<br />

zapewni właściwy poziom błonnika. W razie konieczności, o ile występują np. zaparcia<br />

moż<strong>na</strong> podawać dziecku błonnik pokarmowy w ilościach zalecanych przez dietetyka czy<br />

lekarza.<br />

Kolejne potwierdzane przez <strong>na</strong>ukowców fakty <strong>na</strong> temat właściwości owoców i warzyw mogą<br />

być chyba właściwą zachętą dla rodziców, aby dołożyli wszelkich starań wprowadzając te<br />

produkcji w całej obfitości do diety swych pociech.<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu


Praktyczne rady – jak przygotowywać owoce i warzywa, aby zyskać jak <strong>na</strong>jwięcej a<br />

stracić jak <strong>na</strong>jmniej:<br />

Owoce, oczywiście <strong>na</strong>jlepiej jadać surowe, wcześniej dokładnie umyte, starte <strong>na</strong><br />

tarce, pokrojone w kawałki lub podawane w całości.<br />

O ile owoce czy warzywa obieramy, <strong>na</strong>leży zadbać, aby były obrane bardzo cienko,<br />

pod skórką z<strong>na</strong>jduje się bowiem <strong>na</strong>jwięcej witamin.<br />

Mając <strong>na</strong> uwadze jak <strong>na</strong>jmniejsze straty witamin i składników mineralnych <strong>na</strong>leży<br />

przestrzegać <strong>na</strong>stępujących zasad:<br />

Sałatę płukać dokładnie, zwracając uwagę, aby nie połamać, a także nie zgnieść liści<br />

Warzywa i owoce płukać pod bieżąca wodą, nie moczyć. Warzywa korzeniowe przed<br />

obraniem umyć dokładnie, jeśli trzeba szczoteczką<br />

Surówki przygotowywać tuż przed podaniem , skrapiając je sokiem z cytryny,<br />

przyprawiając oliwą, sosem jogurtowym czy, dla starszych dzieci, majonezem.<br />

Następujące warzywa: kalafiory, brokuły, szparagi, kapustę, brukselkę, skorzonerę<br />

gotować z dodatkiem mleka, co poprawia ich smak, a także chroni witaminę C przed<br />

utlenieniem lub lepiej – gotować <strong>na</strong> parze.<br />

Gotować tylko taką ilość warzyw, aby starczyło <strong>na</strong> jeden posiłek, nie pozostawiając<br />

do odgrzewania.<br />

Ziemniaki gotować w bardzo małej ilości wody, nie mocząc ich uprzednio, chroniąc w<br />

ten sposób witaminę C i sole mineralne.<br />

Na podstawie: Kłosińska A.: Dobra dieta dla małych i dużych dzieci,. Świat Książki 2009<br />

Opracowanie sce<strong>na</strong>riusza: An<strong>na</strong> Kłosińska<br />

Chcesz wiedzied więcej? Bazę sce<strong>na</strong>riuszy i wskazówek z<strong>na</strong>jdziesz <strong>na</strong> http://www.szkola<strong>na</strong><strong>widelcu</strong>.pl/.<br />

Sce<strong>na</strong>riusze mogą byd wykorzystywane i rozpowszechnianie tylko w celach edukacyjnych.<br />

© <strong>Szkoła</strong> <strong>na</strong> Widelcu

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!