Drodzy Państwo, Szanowni Czytelnicy! Numer, który ... - Autoportret

Drodzy Państwo, Szanowni Czytelnicy!
Numer, który właśnie Państwo otrzymują,
poświęciliśmy przestrzeniom komunikatu. Jak
w każdym z poprzednich przypadków, chcieliśmy
przedstawić panoramę rozmaitych punktów widzenia
na to, co w naszym otoczeniu może stać się komunikatem.
A zatem na wszystko, co można odczytywać,
ponieważ stało się znaczące.
Temat wydał nam się ważny z co najmniej dwu
powodów. Po pierwsze – w natłoku otaczających nas
bodźców coraz częściej stykamy się z informacją
niskiej jakości. Tymczasem klarowność, precyzja
i spokojny ład myśli powinny ułatwiać wzajemne
objaśnianie sobie świata i być pomostem między
tym, co bliskie, a tym, co obce i nieznane. Po drugie
– od początku powstania pisma pracujemy z tym
samym przekonaniem: z przekonaniem, że to, co
nas otacza (a właściwie to, czym my się otaczamy
lub czemu pozwalamy, by nas otaczało), staje się
wiadomością o nas samych, naszym przestrzennym
autoportretem.
Trzymają Państwo w ręku dziesiąty numer
pisma. To dla nas wielka radość i zaszczyt. Tym
bardziej, że dopiero co otrzymaliśmy od Was komunikat
zwrotny – ankiety z informacją o tym, na ile
to, co robimy, spełnia Państwa oczekiwania. Ankiety
pokazały, że „autoportret” jest przyjmowany bardzo
dobrze, że często nadzwyczaj trafnie odczytują
Państwo nasze intencje, że do publikowanych przez
nas materiałów wracają Państwo powtórnie. Tematy
kolejnych numerów obdarzono porównywalną ilością
głosów. Największe kontrowersje budzi format i brak
kolorowych fotografii. Tutaj jednak stoimy na twardej
pozycji – pismo nie musi atakować, by być wyraziste,
a my swoim istnieniem chcemy udowadniać,
że skromna szata graficzna może stać się atutem.
Zgadzamy się ze wszystkimi głosami, które postulują
większą objętość i pełniejszą bibliografię pod artykułami
– będziemy się rozwijać w tym kierunku.
Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy do nas
napisali, a szczególnie jesteśmy wdzięczni za konstruktywne
głosy krytyczne i za zachętę do dalszej
pracy. Wszystkie Wasze sugestie i opinie bardzo się
dla nas liczą. Dlatego też zachęcamy Czytelników,
którzy oczekują większej ilości materiałów spoza
Krakowa – informujcie nas o tym, o czym warto
napisać!
I na koniec zupełnie osobista uwaga. Czasem
myślę o tym, jak trudno jest stworzyć jasny komunikat;
taki, który pozwala być właściwie zrozumianym.
Czasem myślę, że to prawie niemożliwe. Państwa
odpowiedzi pokazały, że pomimo błędów, których nie
zdołaliśmy się ustrzec, głębokie zrozumienie intencji
jest możliwe. I za to bardzo dziękuję.
Joanna Orlik
red. nacz.
autoportret. pismo o dobrej przestrzeni
ISSN 1730-3613
kwartalnik
nakład: 1150 egz.
wydawca:
adres:
małopolski instytut kultury
rynek główny 25
31-008 kraków
tel. (12) 422-18-84, 422-32-65, 422-76-06
e-mail: autoportret@mik.krakow.pl
www.autoportret.pl
redakcja: joanna orlik (redaktor naczelna), marcin
klag (koncepcja graficzna i skład), joanna hajduk
(sekretarz redakcji), beata drabik i aleksandra wojda
(redakcja i korekta tekstów)
tłumaczenia na język angielski: anna miodyńska
okładka: s. 1. fot.: marcin klag; s. 40: użyto cytatu
z: Teresa Hołówka, „Delicje ciotki Dee", Prószyński
i S-ka, Warszawa 1997
druk: unidruk
W sprawie prenumeraty prosimy o kontakt z wydawcą.
Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania
nadesłanych tekstów.

aleksandra robakowska, jarosław trybuś
modernity and shade. about warsaw city information system
Love is a daughter of knowledge – Leonardo da Vinci used to say. To start loving a city, you need to start
understanding it, to start “talking” to it. If this kind of communication does not exists, the city dies. Not
long ago Warsaw was a hybrid, bodily and socialy crippled by history. But for the past couple of years this
situation has been changing, thanks to the City Information System.
dominique henry
walk across, observe, read... landscapes. nomadic reflections
We can always see it somewhere – outside a bedroom or a car window, while walking, on the way to work;
always present but rarely noticed – a landscape. You are mistaken supposing that this is only a scenery
for a performance we participate in. A landscape tells us of ourselves, especialy in the cultural context.
How to read a landscape, how to understand a message it conveys to us? Let us start from walking...
hannele grönlund
space perception. about possibilities of museum exhibition
What does human space experience consist of? How to learn to perceive motion, colour, objects’ facture,
in other words – how to sense a space? The author of two museum installations shows us how they
helped to answer these questions. One of the visitors said that looking at space, we actually look into
ourselves.
beata drabik
not only a word reveals us. a few notices of non-verbal communication
We know very well that while talking to someone, we pay attention not only to what they are saying but
also to their body language – gestures, mimics, etc. Recent surveys proved how important the non-verbal
communication is.This way we transmit 65% of all information. Beata Drabik talks us through the advantages
of non-verbal perception (and some traps it may cause).
marcin klag
what is logo for? some practical suggestions
It is frequently said that having a logo is an unpleasant and expensive necessity of our times.
Yet the logo is mostly an opportunity to indicate what the company or the institution do,
what kind of activity they carry out. Marcin Klag’s article shows us what can be expected from a logo and
how a logo may be read.
małgorzata szczurek
silence that does not exist. faces of silence
Silence is paradoxically related with sounds. Without it, sounds would have no opportunity to appear:
silence is a condition for their existence. At the same time, silence is full of meaning, as proved by the
attempts of twentieth-century artists, who strived to cross the boundaries of language and looked for the
fullest communication in the silence itself.
joanna kowalska
variety in bags. the woman’s handbag story
The medieval alms-bag owes its name and shape to the customs of our distant ancestors, who highly
valued acts of charity; without the gift of a purse-bag, the engagement of a seventeenth-century couple
might seem incomplete. The story of women’s bags is a story of changing customs, changing fashions and
tastes. Joanna Kowalska leads us on the trail of women’s handbags.
łucja piekarska
dorothy on the yellow brick road, or about a certain journey
What does the film space tell us, especially when its action takes place in a dream? In V. Fleming’s Wizard
of Oz (1939), the road theme has many roles: it is both the pivot of the plot and the main element of the
film set. What is more – claims the author of the article – the yellow brick road mysteriously questions
itself…
aleksandra robakowska, jarosław trybuś
nowoczesność i cień. miejski system informacji w warszawie
Miłość jest córką wiedzy – mawiał Leonardo da Vinci. Aby pokochać miasto, trzeba je zrozumieć, trzeba z nim
rozmawiać. Kiedy takiej komunikacji nie ma, miasto umiera. Do niedawna groziło to Warszawie, okaleczonej
fizycznie i społecznie przez historię. Od kilku lat, za sprawą projektu Miejskiego Systemu Informacji, coś się
zaczęło zmieniać.
dominique henry
przemierzać, obserwować, czytać... pejzaże. refleksje nomadyczne
Za oknem pociągu czy salonu, podczas spaceru, w drodze do pracy... Zawsze obecny, ale rzadko kiedy
zauważany: pejzaż. Błędem jest myśleć, że tworzy on jedynie neutralne tło dla sztuki, w której gramy. Pejzaż
mówi coś ważnego o nas samych. Jak zatem czytać pejzaż, jak zrozumieć komunikat, który nam przekazuje,
jak wreszcie go współtworzyć? Zaczniemy od pieszej wycieczki...
hannele grönlund
doznawanie przestrzeni. o możliwościach ekspozycji muzealnej
Co składa się na ludzkie doświadczenie przestrzeni? Jak nauczyć się dostrzegać ruch, barwę, fakturę przedmiotów
– jak odbierać przestrzeń wszystkimi zmysłami? Autorka dwóch wystaw muzealnych pokazuje, jak
za ich pośrednictwem próbowała odnaleźć odpowiedzi na te pytania. Jedna z osób zwiedzających wystawę
zwróciła uwagę, że ucząc się patrzeć na przestrzeń, zaglądamy w siebie samych...
beata drabik
nie tylko słowo nas zdradza. kilka uwag o komunikacie niewerbalnym
Każdy z nas dobrze wie, że rozmawiając z drugą osobą zwraca się uwagę nie tylko na to, co ona mówi, ale
również na „mowę ciała” – gesty, mimikę etc. To, jak ważny jest w komunikowaniu przekaz niewerbalny, potwierdzają
badania, z których wynika, że ok. 65% informacji przekazujemy poza słowami. O pożytkach płynących
z dostrzegania pozasłownych sygnałów (i o pułapkach, jakie na nas czyhają) opowiada Beata Drabik.
marcin klag
po co logo? parę sugestii praktycznych
Często można usłyszeć opinię, że posiadanie logo to przykra i w dodatku kosztowna konieczność naszych
czasów. A przecież logo daje przede wszystkim szansę na poinformowanie odbiorcy, czym zajmuje się firma
lub instytucja, jaki jest charakter jej działalności. Artykuł Marcina Klaga wskazuje, czego można wymagać
od logo oraz jak można je odczytywać.
małgorzata szczurek
cisza, której nie ma. oblicza milczenia
Cisza pozostaje w paradoksalnym związku z dźwiękami. Dźwięki nie miałyby bez niej gdzie wybrzmiewać
– cisza to warunek ich istnienia. Jednocześnie jednak cisza jest wypełniona znaczeniami. Dowodzą tego
podejmowane przez XX-wiecznych artystów próby przekroczenia granic języka i odnalezienia właśnie w ciszy
najpełniejszej formy komunikacji.
joanna kowalska
sakiewki, „pończochy”, kopertówki. opowieść o losach damskiej torebki
Średniowieczna torebka-jałmużniczka zawdzięcza swoją nazwę i kształt obyczajom naszych odległych przodków,
którzy wysoko cenili sobie uczynki miłosierdzia. Bez prezentu w postaci torebki-kaletki zaręczyny XVII-wiecznej
pary mogły się zdawać niedopełnione. Historia damskiej torebki jest opowieścią o przemianach obyczajów, mód
i upodobań. Szlakiem torebki poprowadzi Państwa Joanna Kowalska.
łucja piekarska
dorotka na żółtej drodze, czyli o wędrówce
O czym mówi przestrzeń filmu, zwłaszcza gdy ten rozgrywa się we śnie? W „Czarodzieju z Oz” V. Fleminga
z 1939 r. motyw drogi pełni wiele funkcji: jest jednocześnie osią konstrukcyjną fabuły i centralnym elementem
scenografii, a w dodatku – jak dowodzi autorka artykułu – żółta droga w tajemniczy sposób bierze w cudzysłów
samą siebie...
agnieszka szeffel agnieszka szeffel
konieczny
interactions, about performance “deleted messages” of croatian group BADco interakcje. o spektaklu „deleted messages” chorwackiej grupy BADco
An inhabitant of a modern city keeps away from others, closed in a private space of their apartmant, car; jacek
Mieszkaniec współczesnego miasta odgradza się od innych, zamyka w prywatnej przestrzeni mieszkania czy
avoids any contacts with other people. This person lives in a sterile world. Freud says that this is a way of samochodu, unika kontaktu z obcymi osobami. Żyje w sterylnym świecie i w ten sposób próbuje ograniczyć
blocking all unpleasant stimuli. An interactive performance, presented through a BADco group play, may wszelkie niewygodne dla niego bodźce. Czy taki styl życia rzeczywiście nam odpowiada? Spektakl grupy
become an idea for breaking communication barriers. streszczenia:
BADco stawia pytanie o naszą rolę w tworzeniu i przełamywaniu komunikacyjnych barier.
3