You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
E martë, 16 tetor 2012<br />
Fjalët e Botës<br />
SHKURT E SHQIP 25<br />
Të dashur miq, ashtu siç<br />
kemi premtuar, ne<br />
fi tuam.<br />
MILO GJUKANOVIC,<br />
Ish-kryeministri i Malit të<br />
Zi, në fjalimin pas fitores<br />
që partia e tij shënoi në<br />
zgjedhjet parlamentare, të<br />
cilat u zhvilluan të dielën.<br />
Dështimi i euros zhyt<br />
Evropën në luftë!<br />
“Nobel” për Evropën Nobile<br />
Monika Shoshori Stafa<br />
Akademia e Shkencave e Suedisë<br />
dhe Komiteti i Nobelit ia dha<br />
këtë vit Çmimin e Paqes Bashkimit<br />
Evropian. Kjo ndodhi në të njëjtën<br />
ditë që Shqipëria mori lajmin e<br />
pranimit si kandidate e BE-së, “me<br />
kusht që të plotësohen kushtet”,<br />
një formulë krejt origjinale dhe e<br />
drejtpërdrejtë. Të dyja ngjarjet në<br />
Tiranë u përjetuan si rëndomësi,<br />
megjithëse për propozimin për<br />
avancimin e mundshëm të statusit<br />
të Shqipërisë si kandidate e bashkësisë<br />
fi tuese të çmimit “Nobel”<br />
në orën 23.00 nga tarraca e ndërtesës<br />
së Teatrit të Operës u hodhën<br />
disa fi shekzjarrë. Nuk u kuptua pse<br />
duhej të hidheshin në këtë orë, kur<br />
lajmi ishte bërë i ditur që në mesditë.<br />
Sa i takon lajmit tjetër, “Nobelit”<br />
për Evropën nobile, askush nuk<br />
u kujtua të bëjë një deklaratë, një<br />
koment, një urim, një përgëzim.<br />
Evropa dhe Shqipëria kanë një<br />
pikëtakim më të hershëm me<br />
çmimin “Nobel” të Paqes. Në vitin<br />
1979 këtë çmim e fi toi Nënë Tereza,<br />
e cila, në ceremoninë e zhvilluar,<br />
tha disa fjalë dhe në shqip.<br />
Komiteti i Nobelit pa dyshim<br />
që bëri një zgjedhje shumë të<br />
mençme, duke nderuar një kontinent,<br />
një bashkësi, një bashkësi<br />
shtetesh të ndërvarura vullnetarisht<br />
prej njëri-tjetrit, siç është Bashkimi<br />
Evropian. Ishte një nderim<br />
në momentin e duhur, kur BE-ja<br />
vërtet ka nevojë për vlerësim e inkurajim,<br />
që të zgjidhë problemet<br />
e brendshme të shkaktuara nga<br />
kriza botërore dhe të përballojë<br />
më tej zgjerimin e suksesshëm.<br />
Periudha euforike kaloi, muret<br />
politike u shembën, dy Gjermanitë<br />
u bënë një. Po ashtu edhe euforia<br />
financiare e monedhës së re, që<br />
hyri në tregjet botërore më e fortë<br />
se të gjitha monedhat e tjera. Tani<br />
është koha e përballjes me sfi dën e<br />
mbijetesës në krizë. Sa është e aftë<br />
Europa të ruajë njësinë e vet, kur<br />
vendet që vuajnë “diktatin” e euros<br />
po shtohen nga koha në kohë?<br />
Çmimi i Paqes për Evropën e<br />
Bashkuar ka kuptim simbolik, por<br />
ka dhe kuptim të drejtpërdrejtë.<br />
Kurrë ndonjëherë në histori Evropa<br />
nuk i ka plotësuar 70 vjet pa<br />
luftë. Vetëm në gjysmën e parë të<br />
shekullit të kaluar u zhvilluan dy<br />
luftëra botërore, që shpërthyen<br />
pikërisht në Evropë; pa llogaritur<br />
dhe dy luftërat ballkanike, të cilat<br />
gjithsesi janë pjesë e bilancit të saj<br />
historik. Evropa është vendi i luftës<br />
qindvjeçare, vendi i vijës “Maginot”,<br />
vendi i shpërthimit epidemik<br />
të Holokaustit, vendi i urrejtjeve po<br />
aq të përbindshme sa dhe ato të<br />
Ballkanit. Por Evropa e Bashkuar<br />
vendosi të ndahet nga kjo histori<br />
e tmerrshme dhe të ndërtojë<br />
paqen, një paqe afatgjatë dhe të<br />
qëndrueshme, duke hedhur hapa<br />
të kujdesshëm, mbi bazën e vullnetarësisë,<br />
në drejtimin e kthimit<br />
VINCE CABLE,<br />
Sekretari britanik për biznes,<br />
i cili deklaroi se ‘pasojat e<br />
dështimit të monedhës së<br />
përbashkët evropiane mund<br />
të jenë të pallogaritshme<br />
për Evropën, por edhe të<br />
tmerrshme për Britaninë e<br />
Madhe”.<br />
në një federatë të popujve të vëllazëruar.<br />
Jo vetëm kaq. Evropa e<br />
Bashkuar jetoi e jeton paqen më<br />
të gjatë në jetën e vet, por edhe<br />
eksportoi paqe brenda dhe jashtë<br />
Evropës historike. Kur kishte<br />
ndodhur më parë që në Ballkan<br />
të vinin misione paqeruajtëse, siç<br />
ndodhi në Kosovë? Jo, nëpër Ballkan<br />
kishin kaluar kryqëzatat dhe<br />
dyndjet e mëdha, në Ballkan ishin<br />
rregulluar ekuilibrat e interesave të<br />
më të mëdhenjve. Evropa e Bashkuar<br />
sot eksporton paqe deri në<br />
zemër të Azisë, fl ijon për një rend<br />
botëror të mbrojtur prej luftërave.<br />
Pikërisht për këtë arsye “Nobeli”<br />
për Evropën nobile, Evropën<br />
që ka nxjerrë nga vetvetja çfarë<br />
ka trashëguar më fisnike, meritonte<br />
një festim simbolik edhe<br />
në Tiranë, sepse kjo Europë, me<br />
misionet “Alba” e “Pelican”, me të<br />
dërguarin e saj F. Wranitzky dhe<br />
me shumë forma të tjera pranie,<br />
ka ndikuar dhe për një rend<br />
paqësor në Shqipëri, sidomos në<br />
vitet 1992 dhe 1997 e më vonë.<br />
Por mbi të gjitha për çka ajo bëri<br />
me Rambujenë dhe me ngjarje të<br />
tjera diplomatike e ushtarake për<br />
shpëtimin e Kosovës.<br />
Sa i takon Shqipërisë vetë, në<br />
vitin 1991 ajo i kishte të gjitha<br />
shanset të ishte e para që mund<br />
t’i bashkohej Evropës së humbur.<br />
Kjo sepse Shqipëria, ndryshe prej<br />
vendeve të tjera të ish-kampit të<br />
Lindjes komuniste, me pozitën e<br />
Gjendja<br />
shëndetësore e<br />
Tymoshenkos nuk<br />
është e mirë.<br />
saj jashtë-bllokiste prej vitit 1968,<br />
kur kishte denoncuar publikisht<br />
daljen nga Traktati i Varshavës;<br />
pastaj dhe me kushtetutën e vitit<br />
1976, që ia kishte ndaluar vetes<br />
të kishte marrëdhënie me superfuqitë,<br />
nuk kishte zinxhirë nëpër<br />
këmbë për t’u pranuar me përparësi<br />
në Evropën e Bashkuar.<br />
Ajo nuk kishte detyrime ndaj të<br />
tretëve, që mund ta pengonin apo<br />
ngadalësonin këtë bashkim. Ajo<br />
ishte jashtë organizatave politike<br />
të Lindjes, jashtë traktateve ushtarake<br />
të saj. Madje në pikëtakimin<br />
e viteve 1960-1970 në Perëndim<br />
ishte diskutuar për një mundësi<br />
afrimi me Shqipërinë, për një<br />
mundësi të kujdesshme, përderisa<br />
një aleat tjetër lindor si Kina kishte<br />
zënë vendin e parë në ndikim.<br />
Të gjithëve u kujtohet me çfarë<br />
shpejtësie u stabilizuan raportet<br />
diplomatike me SHBA-në<br />
dhe me Rusinë, si u anëtarësua<br />
Shqipëria në OSBE, si u vendosën<br />
marrëdhëniet e bashkëpunimit<br />
me Bankën Botërore, Fondin<br />
Monetar Ndërkombëtar, BERZHin<br />
dhe me shumë institucione të<br />
tjera. Në qoftë se Shqipëria do të<br />
ishte mirë-qeverisur, shanset e saj<br />
për t’u anëtarësuar si kandidate<br />
e pastaj me të drejta të plota në<br />
Bashkimin Evropian para shumë<br />
vendeve të tjera, që drejtpërdrejt<br />
apo tërthorazi kontrolloheshin<br />
nga ish-Bashkimi Sovjetik, kanë<br />
qenë shumë të mëdha. Mirëpo kjo<br />
Shqipëria ka nevojë për një kompromis të ri<br />
Amanda Paul<br />
Të përqendruar, së bashku me<br />
pjesën tjetër të botës, në transformimet<br />
që po ndodhin në botën<br />
arabe, ne shpesh anashkalojmë<br />
disa transformime që zhvillohen<br />
diku tjetër. Një rajon i tillë është<br />
Ballkani Perëndimor. Me një të<br />
kaluar kaq të dhimbshme dhe<br />
gjakësore transformimi nuk ka<br />
qenë një proces i lehtë dhe ai ende<br />
ndodhet në mes të rrugës. Shumë<br />
hapa duhen ndërmarrë, përfshirë<br />
ndërtimin e shtetit dhe qeverisjen<br />
e mirë, bazuar në sundimin e ligjit,<br />
të drejtat e njeriut liritë civile<br />
tregun e lirë, demokracinë pluraliste<br />
dhe ndryshimet socio-kulturore.<br />
Anëtarësimi në BE është përdorur<br />
si levë për t’i ndihur realizmit të<br />
disa reformave shumë të vështira.<br />
Teksa vende të ndryshme kanë<br />
ecur përpara sipas ritmeve të<br />
ndryshme, me shumë ngërçe dhe<br />
vështirësi përgjatë rrugës, është e<br />
sigurt se të gjithë kanë përparuar<br />
sa i përket shkëputjes nga e kaluara<br />
e tyre dhimbshme. Sigurisht<br />
disa janë më mbrapa. Shqipëria<br />
për shembull e nisi tranzicionin<br />
e vet drejt demokratizimit me një<br />
numër të madh sfi dash përpara. Lidershipi<br />
shqiptar vijon të deklarojë<br />
se Integrimi në BE është prioritet<br />
kryesor i Politikës së Jashtme dhe<br />
lidhur me këtë vendi formalisht<br />
aplikoi për kandidaturën në vitin<br />
2009. Gjithsesi ndërsa Shqipëria<br />
sot është një vend anëtar i NATOs<br />
dhe gëzon regjimin e lëvizjes pa<br />
viza me BE-në... ajo është në pritje<br />
të marrjes së statusit të vendit<br />
kandidat. Por edhe nëse ja del ta<br />
marrë atë, anëtarësimi është ende<br />
shumë larg, dhe lufta ndaj krimit<br />
të organizuar dhe korrupsionit<br />
dhe zbatimi i ligjit mbeten sfi da<br />
thelbësore. Sistemi juridik shqiptar<br />
vijon të vuajë nga ndërhyrjet<br />
politike dhe pasiguria fi nanciare.<br />
Shqiptarët nuk shquhen si dialogues<br />
të mirë dhe këtu duhet<br />
kujtuar se bllokimi politik e mbajti<br />
peng vendin për një kohë të gjatë.<br />
Gjithsesi sot gjërat duken më mirë<br />
se më parë dhe ka shpresë për një<br />
shtysë dhe vullnet të ri politik për<br />
të lëvizur nga vendi. Në nëntorin<br />
e viti 2010, KE-ja i vendosi vendit<br />
një listë prej 12 prioritetesh, të cilat<br />
duheshin realizuar në funksion të<br />
progresit në procesin e Integrimit.<br />
Sipas ministrit të Jashtëm Panariti,<br />
Tirana ka bërë një progres të dukshëm<br />
në 6 muajt e fundit, por disa<br />
çështje të nxehta ende mbeten.<br />
Fatkeqësisht klasa politike shqiptare<br />
e transformon çdo çështje në<br />
një betejë.<br />
Megjithatë një gjë është e<br />
SERHIY VLASENKO,<br />
Avokati i ish-kryeministres së<br />
Ukrainës, Julia Tymoshenko,<br />
duke komentuar shtyrjen e<br />
sërishme të procesit gjyqësor<br />
kundër saj.<br />
nuk ndodhi, sepse vitet e para të<br />
sistemit pluralist qenë vite egërsie,<br />
që arriti kulmin me ngjarjet e<br />
vitit 1997. Pikërisht këto ngjarje jo<br />
vetëm e kthyen procesin mbrapsht,<br />
por shkaktuan një vonesë<br />
të projektuar të anëtarësimit në<br />
Evropën e Bashkuar. Tanimë çdo<br />
hap në lidhje me Shqipërinë do të<br />
hidhej me një kujdes të jashtëzakonshëm,<br />
pas një vargu të gjatë<br />
raportesh e raport-progresesh,<br />
sepse në mënyrën si funksionon<br />
Evropa e Bashkuar është që më<br />
parë të zgjidhë problemet, pastaj<br />
të avancojë pozitën e kandidatit.<br />
Këto ditë është folur e shkruar<br />
se në Tiranë njoftimi i Strasburgut<br />
për mundësinë e kandidimit<br />
të Shqipërisë në dhjetor u prit pa<br />
ndonjë entuziazëm. Kjo është e<br />
vërtetë dhe ka shpjegimin e vet.<br />
Sepse në Shqipëri të gjitha gjërat<br />
bëhen me vonesë. Dhe kur bëhen<br />
me vonesë, u humbet solemniteti<br />
dhe gëzimi. Hapi më i rëndësishëm<br />
drejt Evropës së Bashkuar,<br />
që prej nënshkrimit të Marrëveshjes<br />
së Asociim-Stabilizimit, ishte<br />
ai i datës 10 tetor. Por ky hap<br />
u përshëndet me fi shekzjarrë gati<br />
si tinëz, në prag të mesnatës. Dhe<br />
ky hap u hodh pikërisht në kohën<br />
kur në vend u shfaqën dhe faktorë<br />
anti-europeistë, edhe pse pa ndonjë<br />
konsistencë të madhe. Shumë<br />
vonë, kur dihet se shqiptarët njiheshin<br />
si populli më fi lo-perëndimor<br />
qysh në vitet 1990.<br />
qartë; të gjitha vendet në rajon<br />
betejën me korrupsionin e kanë<br />
të vështirë. Sipas raportit të vitit<br />
2012 të Freedom House “korrupsioni<br />
ka depërtuar thellë në të<br />
gjithë sektorët e jetës në Shqipëri,<br />
duke prekur negativisht zhvillimin<br />
ekonomik dhe politik të vendit sikurse<br />
edhe konsolidimin e institucioneve<br />
demokratike...”. Shqipëria<br />
ka nevojë të gjejë një rrugë që t’i<br />
lërë pas rivalitetet politike në emër<br />
të së mirës së përbashkët dhe të<br />
adoptojë një nivel tjetër, shumë<br />
më të gjerë kompromisi dhe konsensusi,<br />
i cili do t’i lejojë vendit<br />
që të zhvillojë potencialin e vet të<br />
konsiderueshëm.
Change language