ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>ΕΘΝΙΚΟ</strong> <strong>ΜΕΤΣΟΒΙΟ</strong> <strong>ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ</strong><br />
ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ<br />
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ<br />
∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ<br />
∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΧΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ<br />
ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ<br />
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
ΑΓΑ∆ΑΚΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ<br />
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ<br />
ΖΕΝΤΕΛΗΣ Π.<br />
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε.Μ.Π<br />
1
ΠΡΟΛΟΓΟΣ<br />
Η παρούσα διπλωµατική αφορά στη διερεύνηση των συνθηκών των παράκτιων<br />
περιοχών, µε πρακτική εφαρµογή στην παράκτια περιοχή της λιµενοβιοµηχανικής<br />
ζώνης του Πειραιά. Πραγµατοποιήθηκε µεγάλη προσπάθεια εύρεσης, συλλογής και<br />
αξιοποίησης στοιχείων που αφορούν τόσο το θεωρητικό κοµµάτι, όσο και αυτό της<br />
εφαρµογής, ώστε να προκύψει µέσα από τη συγκρότηση ενός συστήµατος<br />
πληροφοριών η τελική εικόνα της όλης µελέτης. Καθοριστικής σηµασίας θα έλεγα<br />
ήταν η συνεργασία µου µε γνώστες του αντικειµένου, από τον ιδιωτικό και τον<br />
δηµόσιο τοµέα Καθηγητές, Μηχανικούς, Μεσίτες, Φορείς διαχείρισης Αναπτυξιακών<br />
Προγραµµάτων όπως: ΟΛΠ Α.Ε.,Νοµαρχία Πειραιά, Πρότυπος Κτηµατική-<br />
Κατασκευαστική Α.Ε. του οµίλου της Εθνικής Τραπεζας, MESOGIAKI ERGOLIPTIKI<br />
A.T.E.T.E., Vernicos Yachts S.A., Ε.Τ.Α., Μπήτρος Α.Ε. κ.α. για τη συγκρότηση και<br />
εξέλιξη της παρούσας διπλωµατικής εργασίας. Ενώ η συµβολή του Επιβλέποντα<br />
Καθηγητή κ. Ζεντέλη Παναγιώτη, της κ. ∆ηµοπούλου Έφης, του κ. ∆ουκάκη και του<br />
κ. Λαµπρόπουλου Αναστάσιου, τόσο για την ανάθεση της εργασίας, αλλά κυρίως για<br />
την ουσιαστική βοήθειά τους, συνετέλεσε στην ολοκλήρωση της όλης προσπάθειας.<br />
Τους ευχαριστώ πολύ!<br />
2
ΠΕΡΙΟΧΟΜΕΝΑ<br />
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ................................................................................................... 6<br />
SUMMARY ................................................................................................... 7<br />
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ<br />
∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΤΗΣ .................................................................................... 9<br />
ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................... 9<br />
1.1 ΤΟ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ............................................10<br />
1.2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ..............12<br />
1.3 ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ .....................................................14<br />
Τι σηµαίνει, πως εφαρµόζεται; .....................................................................15<br />
1.5 ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΤΗΝ<br />
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ...........................................................................18<br />
1.6 ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ..29<br />
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΝΤΟΛΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ...............29<br />
1.7 ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΧΩΡΟ .................39<br />
1.7.1 Γεωργία ..............................................................................................................................40<br />
1.7.2 Βιοµηχανία ........................................................................................................................41<br />
1.7.3 Οικιστική ανάπτυξη ......................................................................................................42<br />
1.7.4 Τουρισµός – Αναψυχή ...............................................................................................43<br />
1.7.5 Μεταφορές ........................................................................................................................46<br />
1.7.7 Παράκτια αλιεία- Ιχθυοκαλλιέργειες ...................................................................47<br />
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ<br />
ΤΩΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ..............49<br />
2.1 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ..............49<br />
2.2 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΠΕ∆Α ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ<br />
ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ............................................................................................51<br />
2.3 ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ<br />
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ....................................................................................................58<br />
2.4 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 62<br />
2.5 ΠΕΡΑΜΑ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ....67<br />
2.6 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ..72<br />
2.7 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ<br />
ΠΕΙΡΑΙΑ ......................................................................................................77<br />
2.8 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ........................86<br />
2.9 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ .87<br />
2.10 ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΟΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ- Η ΝΕΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗ .....................88<br />
2.11 ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ................89<br />
3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ<br />
ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΟΛΟΙ ΕΛΞΗΣ –ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ................................90<br />
3.1 ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ ΠΟΛΟΣ.............................................................................90<br />
ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ: ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ – ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ..90<br />
3.2 ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΟΛΟΙ ΕΛΞΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ..................100<br />
3.3 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ<br />
ΖΩΝΗ:∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ – ΠΕΡΑΜΑ ......................................122<br />
3.4 ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ : ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ –∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ....128<br />
3.5 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ:<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ – ΠΕΡΑΜΑ .................................................130<br />
3.6 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΣΥΝΘΙΚΩΝ ΚΑΙ<br />
ΑΠΟΨΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ –<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ – ΠΕΡΑΜΑ .............................................................................133<br />
3.7 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ<br />
ΑΥΤΟ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ......................................................................................134<br />
3.7.1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΤΕΞΟΧΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ...................................... 134<br />
3.7.2 ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ∆ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ........................................ 134<br />
3.7.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ∆ΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ<br />
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ................................................................................................................................... 134<br />
3.7.4 ∆ΙΑ∆ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΕΙΣ ............................................................................ 135<br />
3.7.5 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ ................................................ 135<br />
3.7.6 <strong>ΕΘΝΙΚΟ</strong>Σ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ .................................................. 136<br />
3.7.7 ΟΙ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α .................................................................... 136<br />
3.7.8 ΟΛΙΣΤΙΚΗ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ................................................... 137<br />
• ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ....................................................................................................................... 137<br />
• ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ............................................................................................................................ 137<br />
• ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ............................................................................................................ 137<br />
3.7.9 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕ∆ΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ .................... 138<br />
3.8 ΤΟΜΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ...............................................155<br />
3.9 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ..........................................................156<br />
3.9.1 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ................................................. 156<br />
3.10 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΕΝ∆ΥΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ .....................157<br />
3.10.1 ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ...............157<br />
3.10.2 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ...............................158<br />
3.10.3 ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΣΤΙΣ ΜΑΡΙΝΕΣ .................................................158<br />
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ......................................................................160<br />
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ............................................................................................162<br />
Ν. 2971/19-12-01 (ΦΕΚ Α 285) : Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις ...163<br />
Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού ..................................................183<br />
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ......................................................................................199<br />
ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ................199<br />
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .........................................................................................279<br />
4
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ<br />
Γράφηµα 1 ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΥΘΗΣΜΟΥ 1991-2001 .............................................. 51<br />
Γράφηµα 2 ∆ΗΜΟΣ ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ 1991 ............................................................. 53<br />
Γράφηµα 3 ∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ 1991 ............................................................... 53<br />
Γράφηµα 4 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 1991 ....................................................................... 54<br />
Γράφηµα 5 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ 1991 ................................................................. 54<br />
Γράφηµα 6 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 2001 ...................................................................... 56<br />
Γράφηµα 7 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ 2001 ................................................................ 56<br />
Γράφηµα 8 ∆ΗΜΟΣ ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ 2001 ............................................................. 57<br />
Γράφηµα 9 ∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ 2001 ............................................................... 57<br />
∆ιάγραµµα 1 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 77<br />
∆ιάγραµµα 2 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 78<br />
∆ιάγραµµα 3 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 78<br />
∆ιάγραµµα 4 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 79<br />
∆ιάγραµµα 5 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 79<br />
∆ιάγραµµα 6 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 80<br />
∆ιάγραµµα 7 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 80<br />
∆ιάγραµµα 8 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 81<br />
∆ιάγραµµα 9 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ............................................................. 81<br />
∆ιάγραµµα 10 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 82<br />
∆ιάγραµµα 11 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 82<br />
∆ιάγραµµα 12 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 83<br />
∆ιάγραµµα 13 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 83<br />
∆ιάγραµµα 14 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 84<br />
∆ιάγραµµα 15 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 84<br />
∆ιάγραµµα 16 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 85<br />
∆ιάγραµµα 17 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων ........................................................... 85<br />
ΣΥΝΟ∆ΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ<br />
Επισυνάπτεται CD, το οποίο εµπεριέχει ψηφιακό υπόβαθρο που αποκτήθηκε<br />
κυρίως απο τον ΟΛΠ Α.Ε., την MESOGIAKI ERGOLIPTIKI A.T.E.T.E και την<br />
Υδρογραφική Υπηρεσία του Γ.Ε.Ν. το οποιό χρησιµοποιήθηκε για την παραγωγή των<br />
τελικών χαρτών για την διεκπεραίωση της παρούσας διπλωµατικής εργασίας καθώς<br />
και το κείµενο σε ψηφιακή µορφή.<br />
5
ΠΕΡΙΛΗΨΗ<br />
Η διαδικασία της επιλογής και καθορισµού των στόχων της εργασίας θεωρείται<br />
από τις σηµαντικότερες στην πορεία του σχεδιασµού. Ως στόχοι της παρούσας<br />
διπλωµατικής εργασίας καθορίζονται οι γενικές και αναπτυξιακές κατευθυντήριες<br />
γραµµές που πρέπει να ακολουθηθούν κατά τη διαδικασία της ολοκληρωµένης<br />
διαχείρισης της παράκτιας ζώνης. Αυτές θα εφαρµοστούν στην περιοχής µελέτης µας<br />
που είναι η πρώην Λιµενοβιοµηχανική Ζώνη της ∆ραπετσώνας – Κερατσινίου –<br />
Περάµατος. Επειδή η ολοκληρωµένη διαχείριση της βιώσιµης ανάπτυξης της<br />
παράκτιας ζώνης αποβλέπει στον καθορισµό των στόχων και σκοπών µιας χωρικής<br />
επέµβασης, διέπεται από αρχές όπου η οικονοµική ανάπτυξη συνδυάζεται µε την<br />
περιβαλλοντική προστασία και την κοινωνική ανάπτυξη. ∆υστυχώς ποτέ δεν<br />
µπορούν οι τρείς αυτές συνιστώσες να συνυπάρξουν ισόποσα. Τις περισσότερες<br />
φορές ανάλογα µε τις ανάγκες της περιοχής και την επιδίωξη του ανάλογου φορέα<br />
ευνοείται κάποιος από τους παραπάνω τοµείς.<br />
Στόχος λοιπόν της παρούσας διπλωµατικής εργασίας είναι κατ’ αρχήν η<br />
αναφορά των υπάρχοντων προβληµάτων του παράκτιου χώρου και του ευρύτερου<br />
αστικού µετώπου της περιοχής µελέτης µας, συλλέγοντας πληροφορίες µε επιτόπια<br />
έρευνα οι οποίες εκφράζονται µέσα από ένα σύστηµα γεωγραφικών πληροφοριών.<br />
Στην πορεία, ο σκοπός της παραπάνω έρευνας είναι η αντιµετώπιση των<br />
υπάρχοντων προβληµάτων µε την δηµιουργία επίκαιρων προτάσεων έτσι ώστε να<br />
αναδείξουµε και να προβάλουµε τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της περιοχής<br />
µελέτης µας.<br />
Οι προτάσεις ανάπλασης της παράκτιας ζώνης και του ευρύτερου αστικού<br />
µετώπου προτείνονται σε συγκεκριµένους πόλους έλξης που παρουσιάζουν µια<br />
αναπτυξιακή δυναµική και εκφράζονται µε συγκεκριµένους χάρτες. Η ανάδειξη της<br />
περιοχής µελέτης µας µέσω αυτής της τεχνικής έχει ως στόχο την δηµιουργία των<br />
απαραίτητων προϋποθέσεων για την προσέλκυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος<br />
στην παράκτια περιοχή της πρώην Λιµενοβιοµηχανικής Ζώνης ∆ραπετσώνας –<br />
Κερατσινίου – Περάµατος, µε απώτερο σκοπό την δηµιουργία µιας ενιαίας<br />
χωροταξικής στρατηγικής αναπτυξης απο έναν κοινό φορέα ανάπλασης.<br />
6
Στόχοι της προτεινόµενης ανάπλασης είναι:<br />
• Η ανάπτυξη των υπάρχοντων οικονοµικών δραστηριοτήτων και η<br />
δηµιουργία νέων δίνοτας µια συγκεκριµένη ταυτότητα στην περιοχή<br />
µελέτης (∆ιεθνές Ναυτιλιακό Επιχερηµατικό Κέντρο κ.α.).<br />
• Η µη υποβάθµιση του περιβάλλοντος δηµιουργώντας τους ανάλογους<br />
χώρους πρασίνου και τα κατάλληλα µέσα µαζικής µεταφοράς αστικού και<br />
υπεραστίκου τύπου για την αποσυµφόρηση του αστικού ιστού.<br />
• Η αναβάθµιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων σαν απόροια των<br />
παραπάνω.<br />
SUMMARY<br />
Defining the individual goals and objectives is considered as one of the most<br />
important procedures throughout an assignment’s lifecycle. This assignment’s<br />
objective is to outline the rate-of-growth increasing strategy, on managing the coastal<br />
zone that is under investigation in this essay, which is the former Port-Industrial zone<br />
of Drapetsona – Keratsini – Perama. Due to the fact that the aforementioned strategy<br />
aims at defining a viable territorial intervention, the former is governed by principles<br />
where social and economic growth is gracefully combined with environmental<br />
protection. Unfortunately, it is impossible that these three elements are always<br />
considered equally. In most of the cases, depending on each region’s “needs” and the<br />
goal set, one of the above elements is favored.<br />
This assignment’s goal is firstly to report the existing problems of the coastal<br />
region and the wider metropolitan face, of our investigation area, by collecting data<br />
via on-the-spot research, which are displayed through a Geographical Information<br />
System. The goal of the above research secondly is to deal with the existing<br />
problems by suggesting up-to-date solutions, which project and highlight the<br />
investigated area’s growth characteristics.<br />
The coastal zone and wider metropolitan face’s, recreational suggestions, are<br />
targeted on certain attraction spots, which seem to have growth potentials. These<br />
suggestions are depicted using certain maps. This presentation technique aims at<br />
creating the right circumstances to attract investments at the coastal region of the<br />
7
Port-Industrial zone of Drapetsona – Keratsini – Perama, serving the higher purpose<br />
of outlining a united spatial growth strategy, by a common recreational entity. The<br />
suggested recreation’s goals are:<br />
• The economic growth of the existing financial activities and the<br />
developing of new ones, providing a certain identity for the investigated<br />
area (International Nautical Business Centre, etc.)<br />
• The prevention of environmental degradation by developing the<br />
corresponding green spaces and introducing suitable urban/suburban<br />
transportation means to de-congest the urban web.<br />
• The residents ‘quality-of-life enhancement by using the above means.<br />
8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΤΑ<br />
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΤΗΣ<br />
ΕΙΣΑΓΩΓΗ<br />
Κατά το παρελθόν η παράκτια ζώνη υπήρξε η κύρια εστία ανάπτυξης της<br />
κοινωνίας των ανθρώπων. Η χρήση της θάλασσας για τις µεταφορές και το εµπόριο<br />
ενθάρρυνε την εγκατάσταση των ανθρώπων και την ανάπτυξη σε αυτή ανθρώπινων<br />
δραστηριοτήτων. Πολλές από τις παράκτιες κωµοπόλεις και πόλεις της Ευρώπης<br />
έχουν γνωρίσει τεράστια ανάπτυξη λόγω της θέσης τους. Οι παράκτιες ζώνες<br />
εξακολουθούν να αποτελούν περιοχές µεγάλων δυνατοτήτων για τη σύγχρονη<br />
κοινωνία µας.<br />
Ουσιαστικά ο παράκτιος χώρος αποτελεί φυσική κληρονοµιά και ένα<br />
οικονοµικό πόρο, του οποίου η αξία για την κοινωνία, ιδίως στην Ελλάδα, είναι<br />
ανεκτίµητη. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες ασκούν µεγάλες πιέσεις υποβάθµισης του<br />
φυσικού περιβάλλοντος του παράκτιου χώρου. Φαινόµενα όπως ο παραθερισµός και<br />
ο τουρισµός γνωρίζουν έξαρση τις τελευταίες δεκαετίες και οι πιέσεις από τις<br />
βιοµηχανίες και την οικιστική ανάπτυξη απειλούν την αειφορική ανάπτυξη του<br />
χώρου. Η ολοκληρωτική διαχείριση της παράκτιας ζώνης έχει την δυνατότητα να<br />
αποτελέσει την απαρχή για την προστασία του συγκεκριµένου χώρου.<br />
Ουσιαστικά ο παράκτιος χώρος αποτελεί φυσική κληρονοµιά και ένα<br />
οικονοµικό πόρο, του οποίου η αξία για την κοινωνία, ιδίως στην Ελλάδα, είναι<br />
ανεκτίµητη. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες ασκούν µεγάλες πιέσεις υποβάθµισης του<br />
φυσικού περιβάλλοντος του παράκτιου χώρου. Φαινόµενα όπως ο παραθερισµός και<br />
ο τουρισµός γνωρίζουν έξαρση τις τελευταίες δεκαετίες και οι πιέσεις από τις<br />
βιοµηχανίες και την οικιστική ανάπτυξη απειλούν την αειφορική ανάπτυξη του<br />
χώρου. Η ολοκληρωτική διαχείριση της παράκτιας ζώνης έχει την δυνατότητα να<br />
αποτελέσει την απαρχή για την προστασία του συγκεκριµένου χώρου.<br />
9
1.1 ΤΟ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ<br />
Ο αστικός χώρος δεν αποτελείται µόνο απο κτίρια και ανθρώπινο πλυθησµό ,<br />
ούτε διαµορφώνεται αποκλειστικά απο τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Η φύση<br />
έχει πάντα µια σηµαντική θέση µέσα στο περιβάλλον της πόλης. Πολλοί διαφορετική<br />
πλυθησµοί χλωρίδας και πανίδας καταφέρνουν να προσαρµοστούν να επιβιώσουν<br />
και πολλές φορές να αναπτυχθούν στο αστικό περιβάλλον. Πολλά σηµεία της πόλης<br />
όπως π.χ. άχτιστα οικόπεδα, εγκατελειµµένα κτίρια πάρκα και άλση εξελίσσονται σε<br />
αξιόλογους βιότοπους .<br />
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που εµπλουτίζει το φυσικό περιβάλλον της<br />
πόλης, σχηµατίζοντας αξιόλογους βιότοπους που έχουν οχι µόνο οικολογική αλλά και<br />
αισθητική αξία ενω ταυτόχρονα αποτελούν αεραγωγούς που συµβάλουν στην<br />
ανανέωση του αέρα της πόλης και παίζουν σηµαντικό ρόλο στην διαµόρφωση<br />
ηπιότερου µικροκλίµατος είναι το περιαστικό φυσικό περιβάλλον και πιο<br />
συγκεκριµένα η παράκτια ζώνη.<br />
Σηµαντικό ποσοστό των πόλεων σ’ όλον τον κόσµο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα<br />
έχουν αναπτυχθεί σε παράκτιες περιοχές . Η ακτή ως περιαστικό φυσικό περιβάλλον<br />
προσφέρει πολλά πλεονεκτήµατα στη πόλη όπως ηπιότερο µικροκλίµα , γρήγορη<br />
ανανέωση του αέρα, άµεση γειτονιά µε εκτεταµένο φυσικό οικοσύστηµα , ευχάριστο<br />
τοπίο, και αυξηµένες δυνατότητες αναψυχής.<br />
Ωστόσο, το παράκτιο οικοσύστηµα απαιτει ιδιαίτερη προσεκτική διαχείριση ,<br />
διότι παρουσιάζει ειδική ευαισθησία και µπορεί να οδηγηθεί σε γρήγορη υποβάθµιση,<br />
αν εκτεθεί σε αλόγιστες επεµβάσεις. Ειδικότερα η ρύπανση απο τα αστικά λύµατα, τα<br />
σκουπίδια, τα βιοµηχανικά απόβλητα και τα απόβλητα των θαλάσσιων µεταφορών<br />
βλάπτουν σοβαρά τόσο τις οικολογικές λειτουργίες , όσο και την εικόνα των ακτών.<br />
Επίσης ο απρόσεκτος σχεδιασµός παράκτιων έργων και η αλόγιστη επέκταση<br />
επιχωµατώσεων και κρηπιδωµάτων µπορούν να καταστρέψουν ανεπανόρθωτα το<br />
περιαστικό παράκτιο περιβάλλον.<br />
Η διάβρωση των ακτών µπορεί να είναι αποτέλεσµα φυσικών διεργασιών οι<br />
οποίες µπορούν να επιφέρουν την µερικώς ή πλήρη αναδιαµόρφωση του παράκτιου<br />
τοπίου. Σε πολλές περιπτώσεις οι φυσικές διεργασίες έχουν τέτοια δύναµη και<br />
ταχύτητα που προκαλούν τεράστια και δυσαναπλήρωτα αποτελέσµατα για την εικόνα<br />
10
του παράκτιου τοπίου. Η βροχή και τα παλιρροιακά κύµατα είναι φυσικές διαδικασίες<br />
οι οποίες επιφέρουν τεράστιες αλλαγές στο φυσικό τοπίο αλλά τα αποτελέσµατα τους<br />
εµφανίζονται µέσα σε µεγάλο χρονικό διάστηµα. Στην ιδιαίτερη περίπτωση που οι<br />
παράκτιοι χώροι γειτνιάζουν µε εκβολές ποταµών, η αναδιαµόρφωση των ακτών<br />
γίνεται από την µεταφορά µεγάλων υλικών µαζών µέσω των υδάτων των ποταµών µε<br />
αποτέλεσµα τη φυσική επιχωµάτωση του παράκτιου µετώπου.<br />
Ανθρωποκεντρικές πιέσεις στον παράκτιο χώρο:<br />
• οικιστική ανάπτυξη<br />
• γεωργική εκµετάλλευση<br />
• παράκτια ανάπτυξη του τουρισµού και της αναψυχής<br />
• έργα κοινωνικού εξοπλισµού και ανάπτυξης<br />
• θαλάσσιες µεταφορές<br />
• βιοµηχανική δραστηριότητα<br />
Επίσης οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται τα τελευταία χρόνια έχουν συµβάλει<br />
στην υποβάθµιση µεγάλων παράκτιων δασικών εκτάσεων.<br />
11
1.2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ<br />
Οι παράκτιες ζώνες είναι η µεταβατική περιοχή µεταξύ ξηράς και θάλασσας και<br />
όπως η λέξη υποδηλώνει είναι ζώνες µε συγκεκριµένο πλάτος και εµβαδόν και οχι για<br />
µια γραµµή. Το πλάτος των παράκτιων ζωνών µεταβάλλεται απο περιοχή σε περιοχή<br />
και καθορίζεται απο την αλληλεπίδραση των θαλάσσιων και των χερσαίων<br />
διαδικασιών. Σε παγκόσµια κλίµακα το µέσο πλάτος του χερσαίου τµήµατος των<br />
παράκτιων ζωνών υπολογίζεται σε 60 χλµ. Οι παράκτιες ζώνες έχουν έκταση<br />
µικρότερη απο το 15% της συνολικής έκτασης της γης, όµως φιλοξενούν το 60% του<br />
συνολικού πλυθησµού της. Επιπλέον µόνο το 40% του συνολικού µήκους των ακτών<br />
είναι ευπρόσιτες και µε καλό κλίµα ώστε να θερούνται κατοικισιµές απο τον<br />
άνθρωπο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα οι παράκτιες ζώνες να χαρακτηρίζονται απο<br />
συγκεντρώσεις πληθυσµού και οικονοµικές δραστηριότητες.<br />
Οι παράκτιες ζώνες ορίζονται σαν οι µεταβατικές περιοχές µεταξύ ξηράς και<br />
θάλασσας επιδρούν άµµεσα στις διαδικασίες της ξηράς και αντίστροφα. Ανάλογα µε<br />
τον τύπο διαδικασιών που θα επιλέξουµε µπορούµε να δώσουµε διάφορους ορισµούς<br />
των παράκτιων ζωνών.<br />
Απο άποψη λειτουργίας οι παράκτιες ζώνες αποτελούν το ευρύ σύνολο µεταξύ<br />
ξηράς και θάλασσας όπου διάφορες λειτουργίες παραγωγής, κατανάλωσης και<br />
ανταλλαγής εκδηλώνονται µε γρήγορους και έντονους ρυθµούς.<br />
Απο οικολογική άποψη, οι παράκτιες ζώνες ορίζονται σαν οι ζώνες ξηράς και<br />
του παρακείµενου θαλάσσιου χώρου (νερό και υπόβαθρο ξηράς κάτω απο το νερό)<br />
στο οποιό η οικολογία και οι χρήσεις ξηράς επιρεάζουν άµεσα την οικολογία της<br />
θάλασσας και αντίστροφα. Απο οικολογική άποψη, οι παράκτιες ζώνες είναι περιοχές<br />
δυναµικών βιογεωχηµικών διεργασιών που έχουν περιορισµένη ικανότητα στην<br />
υποστήριξη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.<br />
Απο γεωγραφική άποψη, το προς τη ξηρά όριο των παράκτιων ζωνών ορίζεται<br />
απο το κλίµα και άλλους συναφείς παράγοντες. Απο αυτόν τον ορισµό προκύπτει οτι<br />
το πλάτος των παράκτιων ζωνών είναι απο την φύση του ασαφές.<br />
12
Ωστόσο λόγω της ανάγκης για διαχείριση και σχεδιασµό του παράκτιου χώρου<br />
συναντούνται στη βιβλιογραφία και στον ερευνητικό χώρο προσπάθειες για να<br />
προσδιοριστούν µε ακρίβεια οι έννοιες που διέπουν τον παράκτιο χώρο και<br />
γενικότερα το παράκτιο οικοσύστηµα. Παρακάτω σηµειώνονται κάποιοι ορισµοί που<br />
προσεγγίζουν το παράκτιο οικοσύστηµα.<br />
Η παράκτια ζώνη θεωρηµένη ως ο χώρος στον οποίο το χερσαίο περιβάλλον<br />
επηρεάζει το θαλάσσιο περιβάλλον (ή λιµναίο, παραποτάµιο κλπ) και αντίστροφα. Η<br />
παράκτια ζώνη είναι µεταβλητού εύρους που µπορεί επίσης να µεταβάλλεται<br />
διαχρονικά. Ωστόσο, η οριοθέτηση της παράκτιας ζώνης ή του οικοσυστήµατος δεν<br />
είναι εύκολη υπόθεση και όχι πάντα δυνατή. Έτσι η παράκτια ζώνη θα µπορούσε να<br />
προσδιοριστεί µε βάση τα γεωγραφικά, φυσικά, οικολογικά, βιολογικά, οικονοµικά,<br />
διοικητικά και πολιτιστικά στοιχεία (Παρπαΐρης, 2001).<br />
Η παράκτια περιοχή συµπεριλαµβάνει το παράκτιο οικοσύστηµα και µία ζώνη<br />
προσδιορισµένη γεωγραφικά, ως το χερσαίο και το γειτονικό θαλάσσιο τµήµα<br />
(υδάτινο στοιχείο και βυθό). Η παράκτια ζώνη είναι συχνά µεταβλητού εύρους και<br />
είναι δυνατόν να συνορεύει µε την ηπειρωτική, µε τη νησιωτική χώρα αλλά και µε τη<br />
θάλασσα, τις λίµνες, τους ποταµούς και τους βιότοπους. Λειτουργικά ορίζεται ως<br />
ζώνη µετάβασης (interface) από τη ξηρά στη θάλασσα, όπου η παραγωγή, η<br />
κατανάλωση και οι φυσικές διεργασίες ανταλλαγής, έχουν τις υψηλότερες τιµές τους.<br />
Οικολογικά αποτελεί περιοχή δυναµικών βιοµηχανικών διεργασιών µε υποστήριξη<br />
ορισµένης δυναµικότητας και διαφόρων µορφών ανθρώπινης ζωής και δράσεων<br />
(Παρπαΐρης, 2004).<br />
Η παράκτια ζώνη µπορεί να οριστεί ως η περιοχή όπου το έδαφος και η<br />
θάλασσα αλληλεπιδρούν µε το όριο της γης, που καθορίζεται από τα όρια της<br />
ωκεάνιας επιρροής στο έδαφος και το όριο της θάλασσας, που είναι το όριο της<br />
επιρροής του εδάφους και του γλυκού νερού στον παράκτιο ωκεανό ή αλλιώς ως η<br />
περιοχή του εδάφους που επηρεάζεται από την εγγύτητα του στη θάλασσα και ως το<br />
µέρος του ωκεανού που επηρεάζεται από την εγγύτητα στο έδαφος. (International<br />
Union for Conservation of Nature)<br />
Η παράκτια ζώνη είναι ένα πολύπλοκο σύστηµα που περιλαµβάνει θαλάσσια,<br />
παράκτια και χερσαία υποσυστήµατα. Η ποικιλότητα των φυσικών πόρων και<br />
13
ενδεχοµένως η ποικιλότητα των συγκρουόµενων χρήσεων δηµιουργούν συχνά<br />
προβλήµατα και στα τρία υποσυστήµατα. (Kenchington, 1992).<br />
Στην Ελλάδα η παράκτια ζώνη ορίζεται και περιγράφεται κυρίως από το Ειδικό<br />
Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού όπως αναλύεται στο υποκεφάλαιο ‘∆ιαχειρήση<br />
και Προστασία των παράκτιων περιοχών στην Ελληνικη Νοµοθεσία’.<br />
1.3 ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ<br />
Οι παράκτιες ζώνες αποτελούν ένα πολυπλοκο σύστηµα µε αλληλοεξαρτόµενες<br />
και διασυνδεόµενες διαδικασίες και παράγοντες έτσι η διαχείρηση του συστήµατος<br />
είναι µια απαιτητικη διαδικασία υψηλής σηµασίας.<br />
Υπάρχουν δίαφοροι τύποι παράκτιων ζωνών όπως τα νησιά, τα δέλτα των<br />
ποταµών, καθώς και ηπειρωτικές παράκτιες ζώνες. Στα νησιά οι παράκτιες ζώνες<br />
αποτελούσαν απο παλια πόλο έλξης αφου οι περισσότερες οικονοµικες<br />
δραστηριότητες τους όπως είναι η αλιεία, η γεωργία και ο τουρισµός<br />
συγκεντρωνόντουσαν εκεί. Οι κάτοικοι των νησιών είχαν στηριχθεί στην θάλασσα<br />
για να προµηθευτουν τροφή.<br />
Οι παράκτιες ζώνες της ηπειρωτικής χώρας περιλαµβάνουν µια ευρεία<br />
έκταση βιογεωγαφικών περιβάλλοντων και λειτουργικών χρήσεων. Οι περιοχές<br />
που έχουν βραχώδες ανάγλυφο είναι σχετικά προφυλαγµένες απο θύελλες και<br />
πληµµύρες λόγω των εξάρσεων του εδάφους. Επίσης έχουν σταθερές ακτές. Αντίθετα<br />
οι παράκτιες ζώνες που είναι επίπεδες και χαµηλού υψοµέτρου είναι λιγότερο<br />
ασφαλείς. Οι περιοχές αυτές έχουν κατοικηθει απο παλιά και χαρακτηρίζονται απο<br />
γρηγορή κοινωνικοοικονοµική ανάπτυξη, έχουν σηµαντικους διαδρόµους<br />
µεταφοράς και γεωργικής εκµετάλλευσης.<br />
Τα δέλτα των ποταµών αποτελουν και αυτές παράκτιες περιοχές τεράστιας<br />
σηµασίας αφου είναι εν γένει πολύ γόνιµες περιοχές. Για τον λόγο αυτό συνήθως<br />
είναι πυκνοκατοικηµένες περιοχές και συνεχίζουν να έχουν σε παγκόσµιο επίπεδο<br />
µεγάλη δηµογραφική και οικονοµική ανάπτυξη. Ακόµα και σε άλλα Ελληνικά<br />
παράκτια οικοσυστήµατα όπως είναι οι υγρότοποι, οι εκβολές των ποταµών, τα<br />
αλµυρά έλη, τα ρηχά νερά, οι λιµνοθάλασσες και οι θαµνώνες αποτελούν τα πιο<br />
παραγωγικά από οικολογικής απόψεως οικοσυστήµατα και το ενδιαίτηµα µεγάλης<br />
14
ποικιλίας ειδών πουλιών, θηλαστικών και θαλάσσιων ειδών, η επιβίωση των οποίων<br />
είναι πολύτιµη για τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και προστατεύεται από<br />
διεθνείς συµβάσεις.<br />
1.4 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ:<br />
Τι σηµαίνει, πως εφαρµόζεται;<br />
Η επείγουσα ανάγκη προστασίας των ακτών ως ευπαθών οικοσυστηµάτων<br />
υπήρξε βασικό ζήτηµα στη ∆ιεθνή ∆ιάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον και την<br />
Ανάπτυξη το 1992 και περιλαµβάνεται µεταξύ των προβληµάτων που απασχολούν<br />
την Agenda 21. Στην Ολοκληρωµένη ∆ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (Integrated<br />
Coastal Zone Management – I.C.Z.M.) προεξέχουσα σηµασία έχει η προστασία των<br />
παράκτιων οικοσυστηµάτων, η ευηµερία και ενεργή συµµετοχή των τοπικών<br />
κοινωνιών, και η συνέργια ανάµεσα σε πολιτικές και φορείς.<br />
Η βιώσιµη διαχείριση της παράκτιας ζώνης σηµαίνει όχι µόνο ανάπτυξη µε<br />
σεβασµό στις φυσικές και πολιτισµικές ιδιαιτερότητες, αλλά εξασφάλιση των<br />
προϋποθέσεων για την κοινωνική ευηµερία του παράκτιου πληθυσµού, ο οποίος<br />
αντιµετωπιζει ιδιαίτερα προβλήµατα.<br />
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ολοκληρωµένη ∆ιαχείριση της Παράκτιας Ζώνης<br />
(Ο∆ΠΖ) αποβλέπει στη διαπλοκή των διάφορων πολιτικών (οικονοµικών,<br />
κοινωνικών, περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών) που έχουν επιπτώσεις στις<br />
παράκτιες περιοχές και τη λήψη αποφάσεων που προκύπτουν από µια µεθοδολογία<br />
συµµετοχικού σχεδιασµού. Η προσέγγιση αυτή αφορά ταυτοχρόνως τον<br />
προγραµµατισµό και τη διαχείριση των παράκτιων πόρων και του παράκτιου χώρου.<br />
∆εν πρόκειται για µια ιδεώδη λύση δηλαδή µε άµεσα και απτά αποτελέσµατα, αλλά<br />
για µια δυναµική διαδικασία που εξελίσσεται συν το χρόνο.<br />
Έχουν δοθεί διάφοροι ορισµοί για την Ολοκληρωµένη ∆ιαχείριση της<br />
Παράκτιας Ζώνης. Απλά µιλώντας, µπορούµε να πούµε ότι είναι ένα<br />
συµµετοχικό εργαλείο σχεδιασµού και πολιτικής, στα χέρια της διοίκησης και<br />
των πολιτών, για τη βιώσιµη ανάπτυξη στην παράκτια ζώνη. Αφορά την επίλυση<br />
συγκρούσεων και την αναζήτηση συνεργιών ανάµεσα στις ανθρώπινες<br />
δραστηριότητες στις παράκτιες περιοχές και τις επιπτώσεις τους στους φυσικούς<br />
15
πόρους και τα οικοσυστήµατα. Είναι ένας τρόπος να διασφαλίσουµε ότι η ανάπτυξη<br />
στη παράκτια ζώνη ισορροπεί, µακροπρόθεσµα, τους διάφορους οικονοµικούς,<br />
κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους και προτεραιότητες. Ο µακροπρόθεσµος<br />
σχεδιασµός είναι απαραίτητος στη διαχείριση των παράκτιων περιοχών όχι µόνο για<br />
να προβλέψουµε τις µελλοντικές ανάγκες µας και τα πιθανά προβλήµατα, αλλά και<br />
για να δράσουµε αποτελεσµατικά και συλλογικά, ενθαρρύνοντας θετικές εξελίξεις<br />
και αντιµετωπίζοντας έγκαιρα πιθανές συγκρούσεις.<br />
Οι στόχοι της ολοκληρωµένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης<br />
περιλαµβάνουν:<br />
• την ολοκληρωµένη και βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη, µε διεύρυνση<br />
των δυνατοτήτων απασχόλησης και διαφοροποίηση – ποικιλότητα της<br />
οικονοµικής βάσης των παράκτιων περιοχών, καθώς και την στήριξη<br />
εναλλακτικών ήπιων µορφών ανάπτυξης.<br />
• την προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς µε βιώσιµη<br />
διαχείριση των φυσικών πόρων, σεβασµό της ποικιλότητας του τοπίου<br />
και ανάδειξη των ιστορικών – πολιτιστικών µνηµείων.<br />
Η ολοκληρωµένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης θα πρέπει να<br />
ενσωµατώνει τις ακόλουθες αρχές:<br />
• Η προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής<br />
ιδιαιτερότητας κάθε περιοχής πρέπει να αποτελεί τον πυρήνα ενός<br />
Ολοκληρωµένου Παράκτιου Σχεδιασµού.<br />
• Ο σχεδιασµός των δραστηριοτήτων και των αντίστοιχων έργων ή των<br />
έργων υποδοµής θα πρέπει να σέβεται τη φέρουσα ικανότητα των<br />
φυσικών οικοσυστηµάτων και πόρων, αλλά και να σέβεται<br />
συναινετικές και άλλες δηµοκρατικές διαδικασίες.<br />
• Η αειφόρος ανάπτυξη απαιτεί την κινητοποίηση του παράκτιου<br />
πληθυσµού και την καλλιέργεια του αισθήµατος κοινής ευθύνης.<br />
• Ο σχεδιασµός για την επίτευξη της βιώσιµης διαχείρισης και<br />
ανάπτυξης πρέπει να γίνεται σε τοπικό επίπεδο (∆ήµος/ Νοµαρχία/<br />
Περιφέρεια) και η χάραξη πολιτικής σε εθνικό.<br />
16
Προκειµένου να εφαρµοστεί η βιώσιµη παράκτια διαχείριση πρέπει να<br />
ακολουθηθούν τα παρακάτω βήµατα:<br />
• Αναγνώριση των τοπικών προβληµάτων (περιβαλλοντικών,<br />
κοινωνικών και αναπτυξιακών).<br />
• Καθορισµός των στόχων που πρέπει να επιτευχθούν προκειµένου να<br />
επιλυθούν τα προβλήµατα.<br />
• Καθορισµός συγκεκριµένων σταδίων µε µετρήσιµα αποτελέσµατα.<br />
• Καθορισµός συγκεκριµένων δράσεων σε τοπικό επίπεδο.<br />
• Εξασφάλιση των µέσων που απαιτούνται προκειµένου να<br />
πραγµατοποιηθούν οι δράσεις (οικονοµικοί πόροι, ανθρώπινο<br />
δυναµικό, υλικοτεχνική υποδοµή, κ.α.).<br />
• Ανάπτυξη ενός συστήµατος ελέγχου αξιολόγησης.<br />
• Οργάνωση δικτύων για την ανταλλαγή εµπειριών πάνω σε πρακτικές<br />
παράκτιας διαχείρισης και συµµετοχικού σχεδιασµού.<br />
• Ανάπτυξη πλαισίου συµµετοχικού σχεδιασµού µε την ενεργή<br />
συµµετοχή τοπικών φορέων και του κοινού.<br />
• Οργάνωση προγραµµάτων ευαισθητοποίησης και ενηµέρωσης του<br />
κοινού για να επιτευχθεί η απαιτούµενη κοινωνική συναίνεση και<br />
συµµετοχή.<br />
Η Ατζέντα MED21, η Agenda 21 προσαρµοσµένη σε Μεσογειακό επίπεδο από<br />
τη Μεσογειακή Επιτροπή για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη του ΟΗΕ (UNEP-MAP MCSD),<br />
ορίζει ότι η συγκεκριµενοποίηση των στόχων της αειφόρου (βιώσιµης) ανάπτυξης<br />
στην περιοχή της Μεσογείου απαιτεί µεγάλη κινητοποίηση της κοινής γνώµης και<br />
ενεργό συµµετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών,<br />
οµάδων, οργανισµών, κλπ. Πρέπει λοιπόν να ενισχυθούν η πληροφόρηση, η<br />
ευαισθητοποίηση και η συµµετοχή του κοινού, ακριβώς διότι συνεισφέρουν στην<br />
ενεργό κινητοποίηση των πολιτών σχετικά µε την υλοποίηση της αειφόρου<br />
ανάπτυξης και τη προστασία του µεσογειακού περιβάλλοντος. Τίθεται λοιπόν το<br />
ζήτηµα των εργαλείων που χρησιµοποιεί η ∆ιοίκηση για να ενσωµατώσει τη<br />
κοινωνική συναίνεση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να επιδιώξει την ενεργή<br />
17
συµµετοχή του πολίτη σε τοπικές πρωτοβουλίες που επηρεάζουν το (παράκτιο)<br />
περιβάλλον.<br />
1.5 ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΤΗΝ<br />
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ<br />
Στο κεφάλαιο αυτό θα παρασουσιάσουµε την ελληνικό θεσµικό πλαίσιο όσον<br />
αφορά την διαχείριση της παράκτιας ζώνης. Πρέπει να πούµε οτι αν το θεσµικό<br />
αίτηµα που η προοπτίκη της ολοκληρωµένης διαχείρισης και προστασίας των<br />
παράκτιων περιοχών δηµιουργεί είναι αυτό της συντονισµένης δράσης φορέων<br />
αποφάσεων και ενεργειών τότε η περίπτωση της ελλήνικης νοµοθεσίας αλλά και της<br />
ανίστοιχης δοικητικής πρακτικής θα µπορούσε να θεωρήθει ως υπόδειγµα “µη<br />
διαχείρισης”.<br />
Η ρύθµιση του παράκτιου χώρου διενεργείται σήµερα απο µια πλειάδα<br />
ετερογένων και αποσπασµατικών νοµοθεσιών , που παραπέµπουν σε µια αντίστοιχη<br />
πλειάδα αποσπασµατικών και εν δυνάµει αναταγωνιστικών διοικητικών φορέων και<br />
διαδικασιών . Στο πρόβληµα προστίθεται και η απουσία συντονιστικών µηχανισµών<br />
µεταξύ δηµόσιας και ιδιωτικης πράξης που να οδηγούν φενός σε µια<br />
ευαισθητοποίηση των ιδιωτικών φορέων και πολιτών στην κατεύθυνση της<br />
προστασίας του περιβάλλοντος αφετέρου στην ενεργή σύµπραξη ιδιωτικού δηµοσίου<br />
και κοινωνικού τοµέα για την προώθηση στόχων διαχείρισης των παράκτιων<br />
περιοχών .<br />
Απο το σύνολο της παράκτιας ζώνης της χώρας µόνο για το τµήµα του αιγιαλού<br />
και της παραλίας υπάρχει σήµερα ειδικη νοµοθεσία, που αποτελεί τµήµα της<br />
νοµοθεσίας περι δηµόσιων κτηµάτων και µε την οποία επιχειρείται αποκλειστικά η<br />
διαχείριση και διοίκηση των εκτάσεων αυτών ως δηµοσίων κτηµάτων και οχι η<br />
συνολικότερη διαχείριση του συστήµατος των παράκτιων ζωνών ,στο πλαίσιο µιας<br />
συνθέτικης θεώρησης περιβαλλόντικου αναπυξιακού και χωραταξικού τύπου.<br />
Με το ΑΝ2344/1940 καθορίζονται ειδικότερα η έννοια και τρόπος οριοθέτησης<br />
του αιγιαλού ,οι διαδικασίες διαπλάτυνσης του και δηµιουργίας θαλάσσιων<br />
προσχώσεων για την εκτέλεση και δηµιουργία εσωτερικών λιµενικών έργων οι<br />
διαδικασίες παραχώρησης της χρήσης του για την εκτέλεση εµπορικών,<br />
18
βιοµηχανικών, µεταλλετικών ή άλλων έργων και τέλος οι διαδικασίες δηµιουργίας<br />
εξωτερίκων λιµενικών έργων στον αιγιαλό ή τη θάλασσα και διοίκηση τους απο τα<br />
Λιµενικά Ταµεία .Όπως προκύπτει απο το νόµο αυτό ως αιγιαλός ορίζεται η<br />
περιστοιχίζουσα τη θαλάσσια χερσαία ζώνη που βρέχεται απο τις µέγιστες πλην<br />
συνηθείς αναβάσεις των κυµάτων, ενω ως παραλία ορίζεται, αντίστοιχα η<br />
προσαυξάνουσα τον αιγιαλό λωρίδα γης µέχρι πλάτους 20 µέτρων και η οποία αρχίζει<br />
απο τη γραµµή της µέσης στάθµης του αιγιαλού .<br />
Γίνεται έτσι φανερό οτι η νοµοθεσία περί αιγιαλού και παραλίας καλύπτει<br />
σήµερα ένα πολύ µικρό τµήµα σε βάθος της παράκτιας ζώνης , ενω διαχείριση ένος<br />
του υπόλοιπου χερσαίου τµήµατος προς την ενδοχώρα αφήνεται κυρίως στην<br />
αρµοδιότητα της πολεοδοµικής νοµοθεσίας, Ν1337/83 όπως ισχύει σήµερα, και<br />
δευτερεύοντες σε άλλες τοµεακές νοµοθεσίες , όπως η γενική νοµοθεσία δηµοσίων<br />
κτηµατών (Π∆ 11/12-11-1929), η τουριστίκη νοµοθεσία, η νοµοθεσία περι δήµων και<br />
κοινοτήτων. Πιο συγκεκριµένα ο ρόλος του Ν. 1337/1983 ως προς τον 2344/1940<br />
ήταν α) η πρόβλεψη σε ζώνη 500 µ. σε απόσταση από τις ακτές της θάλασσας ή από<br />
τις όχθες ποταµών και λιµνών, απαγόρευσης της περίφραξης των ιδιοκτησιών (µε<br />
εξαίρεση κατόπιν άδειας της Αρχής) β)η δυνατότητα κατά µήκος των ακτών ή των<br />
όχθεων δηµοσίων λιµνών και ποταµών καθορισµού Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου<br />
(ΖΟΕ) για τον έλεγχο χρήσεων και κατατµήσεων της γης, γ) η κατεδάφιση κτισµάτων<br />
που έχουν ανεγερθεί στον αιγιαλό, δ)η µη δυνατότητα δικαιώµατος στους ιδιώτες για<br />
ανέγερση κτιρίων στον αιγιαλό για ιδιωτική χρήση για ορισµένο διάστηµα.<br />
( ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ 1997, ΓΚΕΣΚΟΥ 2002 )<br />
Ακόµα όµως και στην χερσαία ζώνη που απαρτίζει νοµικά τον αιγιαλό και τη<br />
παραλία και την διαχειρίζεται το ∆ηµόσιο ως κοινόχρηστο πράγµα εκτός συναλλαγής<br />
συνηπάρχουν πολλά επάλληλα διαχειριστικά καθεστώτα απο φορείς του δηµοσίου<br />
τοµέα που δεν υπάγονται σε κανένα συντονιστικό µηχανισµό. Έτσι ενω η διαχείριση<br />
του αιγιαλού της παραλίας ανήκει εν γένει στο ∆ηµόσιο, που την ασκεί µέσω των<br />
κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών Υπουργείου Οικονοµίκων , η διοίκηση και<br />
διαχείριση των δηµοσίων κτηµάτων µεταξύ των οποίων και τµήµατα που αιγιαλών<br />
που χαρακτιρίζονται ως «τουριστικά», µπορεί ανατίθεται στον Ε.Ο.Τ. ενω αντίστοιχα<br />
η διοίκηση και η διαχείριση των δηµοσίων τµηµάτων που βρίσκονται µέσα στην<br />
χερσαία ζώνη Λίµενος γίνονται απο τα Λιµενικά Ταµεία (Β∆ 14/19-1-39 “περι<br />
κωδικοποίησης των περι λιµενικών ταµείων διατάξεων”) . Παράλληλα είναι<br />
19
δυνατή η παραχώρηση δικαιωµάτων απλής χρήσεως στον αιγιαλό σε φυσικά ή<br />
νοµικά πρόσωπα, καθώς και δικαιωµάτων αποκλειστικής χρήσεως σε επιχειρήσεις<br />
που έχουν υπαχθεί σε ευεργετικές διατάξεις της αναπτυξιακής νοµοθεσίας.<br />
Η ευθύνη για τον έλεγχο της τήρησης των διατάξεων της νοµοθεσίας περι<br />
αιγιαλού διαχέεται εξίσου µεταξύ πολλών αποσπασµατικών και ασυντόνιστων<br />
φορέων. Την κύρια ευθύνη για την εξασφάλιση της κοινόχρηστης χρήσης του<br />
αιγιαλού και την τήρηση των όρων των ενδεχόµενων παραχωρητηρίων που έχουν<br />
συναφθεί µεταξυ ελληνικού δηµοσίου και παραχωρησιουχών των νοµικών ή φυσικών<br />
προσώπων, έχει το Υπουργείο Οικονοµικών το οποίο, στην περίπτωση που<br />
καταλαµβάνει και ιδιοποιείται χώρο του αιγιαλού µπορεί να συντάσσει πρωτόκολλο<br />
διοικητικής αποβολής. Την ευθύνη για τον έλεγχο των οικοδοµικών εργασίων που<br />
εκτελούνται στον αιγιαλό και στην παραλία έχουν οι υπηρεσίες του Υ.Π.Ε.Χ.Ω.∆.Ε.<br />
,µέσω της διαδικασίας εκδόσεως οικοδοµικών αδείων και ελέγχου των αυθαίρετων<br />
κατασκεύων, ενω η αστυνόµευση της παράκτιας ζώνης ανήκει, για µεν το θαλάσσιο<br />
χώρο, τα πλοία ,τα πάσης φύσεως πλωτά ναυπηγήµατα, τους λιµένες και την χερσαία<br />
ζώνη τους στην αµροδιότητα της Λιµενικής Αστυνοµίας (Υπουργείο Εµπορικής<br />
Ναυτιλίας) ενω για τον υπόλοιπο χερσαίο χώρο στον οποίο ανήκει και ο αιγιαλός και<br />
η παραλία στα σώµατα ασφαλείας (Γενικό Επιτελείο Ναυτικού) και τα οικεία<br />
αστυνοµικά όργανα.<br />
Απο την συνοπτική αυτή παρουσίαση των διάφορων δηµόσιων φορέων που σε<br />
κεντρικό ή αποκεντρωµένο επίπεδο στα θέµατα διαχείρισης και προστασίας του<br />
παράκτιου και του θαλάσσιου χώρου, γίνεται φανερή η πολυαρχία και ευκαιριακή<br />
αντιµετώπιση των θεµάτων διαχείρισης της ελλήνικης παράκτιας ζώνης.<br />
20
Έτσι πιο συγκεκριµένα οι φορείς που επηρεάζουν το σχεδιασµό και τη<br />
διαχείριση του παράκτιου χώρου είναι οι ακόλουθοι:<br />
1. Ο Εθνικός οργανισµός τουρισµού (Ε.Ο.Τ) είναι αρµόδιος οργανισµός για τη<br />
διοίκηση και διαχείριση των τουριστικών δηµόσιων κτηµάτων, ενώ παράλληλα<br />
διατηρεί και την επικαρπία αυτών.<br />
2. Το υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων<br />
(ΥΠΕ.ΧΩ.∆.Ε) είναι αρµόδιο για την προώθηση ρυθµίσεων χρήσεων γης, όρων και<br />
περιορισµών δόµησης στις παράκτιες περιοχές. Επίσης για την χορήγηση<br />
προεγκρίσεων, χωροθέτησης και εγκρίσεων περιβαλλοντικών όρων έργων και<br />
δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται µέσα στις παράκτιες περιοχές.<br />
3. Το υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας (Υ.Ε.Ν) µέσω της λιµενικής αστυνοµίας<br />
είναι αρµόδιο ουσιαστικά για την αστυνόµευση της παράκτιας ζώνης, τους λιµένες<br />
και τη χερσαία ζώνη τους. Παράλληλα το Υ.Ε.Ν συµµετέχει στη διαδικασία<br />
καθορισµού οριογραµµών αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού καθώς στην<br />
παραχώρηση αιγιαλού, παραλίας για την εκτέλεση έργων σύµφωνα το ν 2971/2001.<br />
4. Το υπουργείο Οικονοµικών είναι ο αρµόδιος φορέας για τη διοίκηση και<br />
διαχείριση του αιγιαλού και της παραλίας τα οποία θεωρούνται δηµόσια κτήµατα.<br />
Επίσης σύµφωνα µε το ν.2971/2001 ορίζεται ως κεντρικός φορέας διαχείρισης του<br />
αιγιαλού το υπουργείο οικονοµικών.<br />
5. Το υπουργείο Ανάπτυξης είναι το αρµόδιο υπουργείο για τη διοίκηση, τη<br />
διαχείριση, τη χωροθέτηση, την εκµετάλλευση και τον έλεγχο των µαρίνων στον<br />
αιγιαλό και στους συνεχόµενους σε αυτούς χώρους αλλά και σε παράκτια ζώνη<br />
µέγιστου πλάτους 500 µ.<br />
6. Το υπουργείο Γεωργίας είναι υπεύθυνο υπουργείο για τα θέµατα που άπτονται<br />
της γεωργικής γης που βρίσκεται στην παράκτια ζώνη.<br />
7. Η κτηµατική εταιρεία του δηµοσίου (Κ.Ε.∆). Είναι η αρµόδια εταιρεία για τη<br />
διαχείριση και αξιοποίηση δηµοσίων ακινήτων. Η Κ.Ε.∆ ιδρύθηκε το 1979 µε το<br />
Νόµο 973/79, ως νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και εποπτεύεται από το<br />
υπουργείο οικονοµίας και οικονοµικών. Σήµερα λειτουργεί υπό το καθεστώς του<br />
Νόµου 2414/1996 περί «Εκσυγχρονισµού των δηµοσίων επιχειρήσεων και<br />
οργανισµών».<br />
21
8. Το υπουργείο Αιγαίου. Είναι αρµόδιο σε περιοχές που είναι ήδη<br />
χαρακτηρισµένες ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Η άδεια και ο έλεγχος πάσης<br />
φύσεως εργασίας (οικοδοµή, τεχνικά έργα κ.λπ.) εντός της καθορισµένης ζώνης<br />
αιγιαλού και παραλίας γίνεται από τις κατά τόπους αρµόδιες υπηρεσίες του<br />
Υπουργείου Αιγαίου, εφόσον πρόκειται για περιοχές της αρµοδιότητάς του (αρ.7 § 7<br />
του ν 2971/2001).<br />
Σηµαντική απόπειρα για µια πιο συνθετίκη θεώρηση της διαχείρισης των<br />
παράκτιων περιοχών πρέπει να θεωρηθεί η έγκριση απο το Εθνικό Συµβούλιο<br />
Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της υπ´ αρ. 9/1981 Απόφασής του, µε<br />
αντικείµενο την χάραξη κατευθυνητήριων γραµµών και αναγκαίων ενεργείων για την<br />
διαχείριση ακτών. Μειονέκτηµα, της απόφασης αυτής, ήταν η µη εξειδίκευση της<br />
µεσω δεσµευτίκων µέσων δράσης, µε αποτέλεσµα να παραµένει µέχρι σήµερα ένα<br />
κείµενο προθέσεων χωρίς πρακτική εφαρµογή.<br />
Σε ανάλογη κατεύθυνση κινούνται και οι ρυθµίσεις των άρθρων 18-21 του<br />
Ν1650/1986, βασει των οποίων ορίζονται και κατατάσσονται οι περιοχές της<br />
προστασίας της φύσης και του τοπίου καθορίζεται η διαδικασια οριοθέτησης και<br />
χαρακτηρισµού τους και επιβόλης ειδικών όρων και περιορισµών, καθώς και οι<br />
δυνατότητες διαχείρισης της µέσω της έκδοσης ειδικών κανονισµών . ∆ιευκρινίζεται<br />
βέβαια οτι οι διατάξεις των άρθρων αυτών δεν αναφέρονται αµιγώς στις παράκτιες<br />
περιοχές και έχουν ευρύτερο περιοχόµενο ,εφόσον αφορούν περιοχές της προστασίας<br />
της φύσης χερσαίες θαλάσσιες ή µικτού χαρακτήρα και δεν µπορούν να τύχουν ,έτσι ,<br />
γενικής εφαρµογής, παρά µόνο στις παράκτιες εκείνες περιοχές που εµπίπτουν στις<br />
κατηγορίες του άρθρου 19. Η χρησιµότητά της παραµένει ,πάντως σηµαντική , στο<br />
µέτρο που επιχειρούν να υιοθετήσουν µια πιο συντονισµένη διαχείριση του φυσικού<br />
χώρου, συνδυάζοντας τις παραµέτρους της περιβαντολλογικής προστασίας µε αυτή<br />
του χωροταξικού σχεδιασµού (χρήσεις γης) και άλλων τοµεακών πολιτικών (γεωργία,<br />
τουρισµός ,βιοµηχανία).<br />
Για τον σκοπό αυτό προβλέπουν, άλλωστε, για την οριοθέτηση, τον<br />
χαρκτηρισµο και επιβολή ειδικών όρων και περιορισµών την έκδοση Π∆<br />
συνυπογραφής των Υπουργών ΠΕ.Χ.Ω.∆.Ε. ,Γεωργίας ,Βιοµηχανίας και άλλων<br />
συναρµόδιων Υπουργών κάθως και την δυνατότητα ίδρυσης ειδικών φορέων<br />
διαχείρισης µε τη µορφή είτε φορέων του δηµοσίου τοµέα είτε νοµικών<br />
προσώπων ιδιωτικού δικαίου είτε ειδική υπηρεσίας ,είτε ,τέλος ,ad hoc<br />
22
συνονιστικών οχήµατων µε συµµετοχή εκπροσώπων της κεντρική και<br />
περιφερειακής διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης. Σηµαντική τέλος για την<br />
συντονισµένη διαχείριση των περιοχών αυτών πρέπει να θεωρήθει η σύνδεση της<br />
εφαρµογής τους µε εργαλεία πολιτικής γης ,όπως αυτό προβλέπεται στο άρθρο 22<br />
του Ν 1650/1986 ,συντελεστή δόµησης,απαλλοτριώσεις ,αποζηµίωση σε ακίνητο µε<br />
ανταλλαγµα κ..λ.π. που όµως δεν έχουν ενεργοποιηθεί µέχρι σήµερα.<br />
Το αίτηµα του συντονισµού της δηµόσιας δράσης στην διαχείριση των<br />
παράκτιων περιοχών φαίνεται έτσι να µένει θεσµικά ανολοκλήρωτο. Η νοµοθεσία<br />
πλέγµατος διατάξεων για την δηµιουργία και λειτουργία τουριστικών λιµένων<br />
σκάφων αναψυχή στον αιγιαλό και τους συνεχόµενους χώρους του αλλά και σε<br />
συνεχόµενη θαλάσσια ζώνη µέγιστου πλάτους 500 µέτρων (άρθρα 23-37 Ν<br />
2160/1993) , επιτείνει το πρόβληµα της πολυδιάσπασης φορέων και αρµοδιοτήτων<br />
στον παράκτιο χώρο στο µέτρο που δηµιουργεί νέα όργανα (Γραµµατεία Στήριξης<br />
Τουριστικών Λιµένων στο ΥΠΕΘΟ) και ειδικές ανεξάρτητες διαδικασίες<br />
χωροθέτησης , έγκρισης όρων δόµησης ,παραχώρησης και κατασκευής τουριστικών<br />
λιµένων ,παράλληλες και ανταγωνιστικές προς τις ήδη υπάρχουσες .<br />
Η απουσία συντονιστικών µηχανισµών της δηµόσιας δράσης στο πεδίο<br />
διαχείρισης του παράκτιου χώρου, έχει σηµαντικές επιπτώσεις στον τρόπο και την<br />
ποιότητα ρύθµισης της ιδιωτικής δραστριότητας και εκµετάλλευσης των περιοχών<br />
αυτών. Εγκλωβισµένη στη λογική διαφοροποιηµένων και ανταγωνιστικών<br />
διοικητικών προτεραιοτήτων, η ρύθµιση ιδιωτικής δραστηριότητας στο επίπεδο<br />
χρήσης και εκµετάλλευσης της παράκτιας ζώνης παρουσιάζεται στο ισχύον θεσµικό<br />
πλαίσιο ευκαιριακή, αποσπασµατική και εν τέλει αναποτελεσµατική. Τα<br />
αποτελέσµατα της κατάστασης αυτής είναι γνωστά : αυθαίρετες κατασκευές<br />
,αδυναµία υπαγωγής των παραχωρητήριων εκµετάλλευσης και χρήσης στις ρυθµίσεις<br />
της χωροταξικής και περιβαλλοντικής νοµοθεσίας , καταπατήσεις των κοινόχρηστων<br />
χώρων κλπ.<br />
23
Ο Νόµος 2971 της 19.12.2001 (ΦΕΚ 285 Α’) που αφορά τον αιγιαλό, την<br />
παραλία και άλλες διατάξεις παρουσιάζεται παρακάτω.<br />
Σύµφωνα µε τον παραπάνω νόµο ορίζονται αρχικά ο αιγιαλός, παραλία,<br />
παλαιός αιγιαλός, λιµένας, ζώνη λιµένα. Έτσι οι βασικές έννοιες ορίζονται ως:<br />
Με τον όρο αιγιαλό σύµφωνα µε τον Ν. 2971/01 (άρθρο 1) εννοείται η ζώνη<br />
της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις µεγαλύτερες και συνήθεις<br />
αναβάσεις των κυµάτων της.<br />
Παραλία είναι η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε<br />
πλάτος µέχρι και πενήντα (50) µέτρα από την οριογραµµή του αιγιαλού, προς<br />
εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς µε θάλασσα και αντίστροφα. (Ν. 2971/01,<br />
αρθ. 1)<br />
Παλαιός αιγιαλός είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη µετακίνηση<br />
της ακτογραµµής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα<br />
και προσδιορίζεται από τη νέα γραµµή αιγιαλού και το όριο του παλιότερα<br />
υφιστάµενου αιγιαλού. (Ν. 2971/01, αρθ. 1)<br />
Λιµένας είναι ζώνη ξηράς και θάλασσας µαζί µε έργα και εξοπλισµό που<br />
επιτρέπουν κυρίως την υποδοχή κάθε είδους πλωτών µέσων και σκαφών αναψυχής,<br />
τη φορτοεκφόρτωση, αποθήκευση, παραλαβή και προώθηση των φορτίων τους, την<br />
εξυπηρέτηση επιβατών και οχηµάτων και την ανάπτυξη επιχειρηµατικών<br />
δραστηριοτήτων, που συνδέονται άµεσα ή έµµεσα µε τις θαλάσσιες µεταφορές. (Ν.<br />
2971/01, αρθ. 1)<br />
Ως ζώνη λιµένα καθορίζεται έκταση ξηράς ή θάλασσας, συνεχής ή<br />
διακεκοµµένη στην οποία ο αρµόδιος φορέας διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα<br />
µπορεί να εκτελέσει έργα που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση της εµπορικής,<br />
επιβατικής, ναυτιλιακής, τουριστικής, αλιευτικής κίνησης και γενικότερα της<br />
εύρυθµης λειτουργίας του λιµένα. Η ζώνη λιµένα διακρίνεται σε χερσαία και<br />
θαλάσσια. (Ν,2971/01, αρθ. 18) .<br />
Ο παραπάνω νόµος αµφισβητήθηκε για θέµατα περιβαλλοντικής προστασίας<br />
των παράκτιων περιοχών καθώς και για ανυπαρξία ειδικού προστατευτικού<br />
καθεστώτος των ακτών ως ευπαθή οικοσυστήµατα. Θεωρείται ότι δεν καλύπτει τις<br />
αρχές της βιωσιµότητας και ολοκληρωµένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης όπως<br />
ορίζει η Ευρωπαϊκή Πολιτική και οι αρχές βιωσιµότητας- Agenda 21.<br />
24
Βασικά σηµεία λοιπόν του νόµου είναι:<br />
Α) πλεονεκτήµατα<br />
1. Επισήµανση του κοινόχρηστου χαρακτήρα της –ανήκουσας στο<br />
∆ηµόσιο- παράκτιας ζώνης και της ελεύθερης ακώλυτης πρόσβασης των<br />
πολιτών προς αυτές(αρθ. 1)<br />
2. Θεώρηση των επεµβάσεων στις ακτές ως εξαιρετικών διαδικασιών και<br />
για λόγους δηµοσίου συµφέροντος και µε δικαίωµα του ∆ηµοσίου<br />
µονοµερούς ανάκλησης παραχωρήσεων αιγιαλού, παραλίας, όχθης και<br />
παρόχθιας ζώνης και για λόγους δηµόσιας τάξης και ασφάλειας ή<br />
δηµόσιας υγείας και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (αρθ.<br />
1,παρ. 2 και αρθ 15, παρ. 1)<br />
3. Υποχρέωση κατάρτισης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων πριν<br />
από κάθε επέµβαση και προέγκριση χωροθέτησης<br />
4. Ορισµός κεντρικού διοικητικού φορέα (Υπουργείο Οικονοµικών ) ως<br />
αρµόδιου οργάνου διαχείρισης του αιγιαλού και της παραλίας<br />
5. Υπαγωγή των παράκτιων ζωνών σε ενισχυµένο καθεστώς προστασίας<br />
κατ εφαρµογή ειδικών διατάξεων του νόµου, αναφορικά µε τις<br />
κατεδαφίσεις αυθαιρέτων<br />
Β) Μειονεκτήµατα<br />
1. Ανυπαρξία πρόβλεψης προηγούµενου σχεδιασµού των επιτρεπτών<br />
δραστηριοτήτων στον παράκτιο χώρο<br />
2. Ανεπαρκής κωδικοποίηση της νοµοθεσίας σε ζητήµατα διαχείρισης<br />
ακτών<br />
3. Ρυθµίσεις µεταβατικού χαρακτήρα για νοµιµοποίηση αυθαιρέτων<br />
4. Αντιφάσεις στο περιεχόµενο των διατάξεων<br />
25
Απο τα παραπάνω καταλαβαίνουµε οτι και αυτος ο Νόµος παρουσιαζει<br />
αδυναµίες στον τρόπο διαχείρησης των παράκτιων περιοχών ως προς την επαρκή<br />
στελέχωση των αρµόδιων υπηρεσιών, την επάρκεια των µηχανισµών προστασίας και<br />
άσκησης ελέγχου και τήρησης απαιτούµενων διαδικασιών και προτύπων, στον γενικό<br />
περιορισµός δράσης των ιδιωτικών φορέων.<br />
Ο Νόµος 2971 της 19.12.2001 (ΦΕΚ 285 Α’) παρουσιάζεται στο Παράρτηµα.<br />
Συµπληρωµατικά µε τον 2971/01 πρέπει να αναφερθούµε και στο Ειδικό<br />
Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον παράκτιο<br />
χώρο από το Υ. ΠΕ. ΧΩ. ∆Ε. το 2002 όπου τίθενται οι βασικές κατευθύνσεις<br />
χωροταξικού σχεδιασµού στις παράκτιες περιοχές. Σκοπός του Ειδικού Πλαισίου,<br />
είναι η προώθηση της ολοκληρωµένης και ισόρροπης ανάπτυξης του παράκτιου<br />
χώρου και της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων µε γνώµονα την αειφορία. Με<br />
αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του καθώς και η<br />
προστασία του περιβάλλοντος στο σύνολό του.<br />
Σύµφωνα τώρα µε το παραπάνω Πλαίσιο ο παράκτιος χώρος περιλαµβάνει το<br />
θαλάσσιο και το χερσαίο τµήµα.<br />
Το θαλάσσιο τµήµα του αποτελείται από την ζώνη που ορίζεται από την<br />
ακτογραµµή και την ισοβαθή των 50 µέτρων. Σε οποιαδήποτε περίπτωση το πλάτος<br />
της δεν µπορεί να είναι µικρότερο των 200 µέτρων.<br />
Το χερσαίο τµήµα του που κατά κανόνα αποτελεί υποσύνολο της εδαφικής<br />
περιφέρειας ενός ή περισσοτέρων παράκτιων Ο. Τ. Α. 1 ., που συγκροτούν µια φυσική<br />
ή και ανθρωπογεωγραφική ενότητα (∆ιαχειριστικό Επίπεδο Αναφοράς).<br />
Στον παράκτιο χώρο τώρα, διακρίνεται η κρίσιµη και δυναµική ζώνη,όπου:<br />
Κρίσιµη Ζώνη: Το µέτωπο του παράκτιου χώρου προς την θάλασσα,<br />
εκατέρωθεν της ακτογραµµής, αποτελεί το πλέον ευαίσθητο περιβαλλοντικά κοµµάτι<br />
του ενώ παράλληλα δέχεται σηµαντικές πιέσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες.<br />
Κατά συνέπεια κρίνεται απαραίτητη η εξειδικευµένη αντιµετώπισή του σε επίπεδο<br />
σχεδιασµού των χρήσεων γης και γενικότερα διαχείρισης των ακτών. Το κοµµάτι<br />
αυτό του παράκτιου χώρου ονοµάζεται «κρίσιµη ζώνη» και περιλαµβάνει θαλάσσιο<br />
και χερσαίο τµήµα.<br />
1 Δηλαδή Ο. Τ. Α. που έχουν παράκτιο µέτωπο<br />
26
Το θαλάσσιο τµήµα της κρίσιµης ζώνης ταυτίζεται µε το θαλάσσιο τµήµα του<br />
παράκτιου χώρου δηλαδή από την ζώνη που ορίζεται από την ακτογραµµή και την<br />
ισοβαθή των 50 µέτρων εφόσον το πλάτος της είναι µεγαλύτερο από 200 µέτρα και<br />
στην αντίθετη περίπτωση, σε ζώνη πλάτους 200 µέτρων από την ακτογραµµή.<br />
Το χερσαίο τµήµα της κρίσιµης ζώνης καθορίζεται µέσα από τα Γ. Π. Σ. ή τα<br />
Σ. Χ. Ο. Ο. Α. Π. του ν. 2508 / 97 και µεταβατικά και από άλλα σχέδια χρήσεων γης<br />
(Ζ. Ο. Ε., ∆ιατάγµατα του άρθρου 22 του ν. 1650 / 86) που θα προωθηθούν για<br />
θεσµοθέτηση µέχρι την έγκριση των προαναφεροµένων σχεδίων. Το ελάχιστο<br />
πλάτος του τµήµατος αυτού της κρίσιµης ζώνης ορίζεται για το θαλάσσιο µέτωπο των<br />
εξωαστικών, µε τη έννοια των εκτός σχεδίου, εκτός ορίων οικισµών και εκτός των<br />
ζωνών επηρεάζονται άµεσα από αυτούς (οικισµούς), περιοχών, σε 100 µέτρα. Κατά<br />
τον προσδιορισµό του λαµβάνονται υπόψη, µεταξύ άλλων:<br />
• γεωγραφικά και γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά<br />
• περιβαλλοντικά και οικολογικά δεδοµένα (αµµοθίνες, εκβολές, δέλτα<br />
ποταµών, υγροβιότοποι, καταφύγια ζώων, δάση που βρίσκονται σε<br />
άµεση φυσική και λειτουργική συσχέτιση µε την ζώνη των 100 µέτρων).<br />
• ο αιγιαλός, ο παλαιός αιγιαλός και η παραλία.<br />
• υφιστάµενες κατασκευές, έργα και δραστηριότητες (λιµένες, οδοί κ. α. )<br />
καθώς και<br />
• οι νόµιµες ή αυθαίρετες προσχώσεις.<br />
Η δυναµική ζώνη ταυτίζεται µε το τµήµα του παράκτιας χώρου που αποµένει<br />
µετά την αφαίρεση της κρίσιµης ζώνης. Το τµήµα αυτό του παράκτιου χώρου<br />
αποτελεί «ζώνη µετάβασης» από την κρίσιµη παράκτια ζώνη στον αµιγώς ηπειρωτικό<br />
χώρο, χαρακτηρίζεται από την παρουσία πλήθους ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και<br />
κατ’ επέκταση παρουσιάζει µεγάλο ενδιαφέρον κατά το σχεδιασµό. Ιδιαίτερη<br />
σηµασία δίνεται στην οργάνωση των δραστηριοτήτων και την παρουσία των πόρων<br />
(υδατικοί πόροι ), ώστε να αµβλυνθούν οι συγκρούσεις.<br />
27
1.5.1 Ενδεικτικό σχήµα προσδιορισµού παράκτιου χώρου και των<br />
επιµέρους ενοτήτων του (Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού)<br />
Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για<br />
τον παράκτιο χώρο παρουσιάζεται αναλυτικά στο Παράρτηµα<br />
28
1.6 ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ<br />
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΝΤΟΛΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ<br />
Πρώτα απο όλα πρέπει να αναφέρουµε οτι η ανάπτυξη κατα την γνώµη µου<br />
είναι µια έννοια η οποία είναι άµµεσα συνδεδεµένη µε την πολιτική ζωή του τόπου<br />
µας. Η ανάπτυξη φυσικά δεν είναι µόνο οικονοµική ή τεχνοκρατική. Συνεπώς η<br />
ανάπτυξη εξαρτάται κατά πολύ απο τον ουσιαστικό διάλογο που θα δηµιουργηθεί<br />
µεταξυ των εµπλεκόµενων φορέων (Τοπική ,Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και<br />
ιδιωτικής φορέας) και της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας.<br />
Σε συνδυασµό µε τα παραπάνω πρέπει να πούµε οτι ένας σηµαντικός τόµεας ο<br />
οποίος επηρεάζει κατά πολύ την εφαρµογη µιας κοινης στρατηγικής ανάπτυξης στις<br />
παράκτιες ζώνες απο τους ∆ηµόσιους και ιδιωτικούς φορείς είναι η ισχύουσα<br />
νοµοθεσία που αναφέραµε στην προηγούµενη ενότητα.<br />
Έτσι πέραν της κριτικής που µπορεί να ασκηθεί στο πεδίο της<br />
αποτελεσµατικότητας των κανονιστικών µηχανισµών ρύθµισης της ιδιωτικής δράσης<br />
,µέσα απο ένα θεσµικό πλαίσιο που αναφέραµε προηγουµένως, οι οποίες αποτελούν<br />
και το σχεδόν αποκλειστικό µέσο της δηµόσιας παρέµβασης, αξίζει επιπλέον να<br />
παρατηρηθεί οτι απουσιάζουν παντελώς απο την ισχύουσα νοµοθεσία διαδικασίες<br />
και µηχανισµοί κινητοποίησης των ιδιωτικών συµφερόντων (ατοµικών ή<br />
συλλογικών) στην κατεύθυνση µιας κοινής αντιµετώπισης µε τους τοπικούς ή<br />
κεντρικούς δηµόσιους φορείς, προβληµάτων διαχείρισης της παράκτιας ζώνης.<br />
Η έλλειψη αυτή δεν καταλαµβάνει µόνο τους µηχανισµούς ενηµέρωσης,<br />
πληροφόρησης και ευσθητοποιήσης των ιδιωτικών συµφερόντων στο πνεύµα µιας<br />
«βιώσιµης» διαχείρισης των παράκτιων περιοχών, αλλά γενικότερα τους<br />
µηχανισµούς συνεργασίας και σύµπραξης δηµοσιου – ιδωτικού στην κατεύθυνση<br />
τόσο του καθορισµου και ελέγχου των ελάχιστων ορίων και περιορισµών προστασίας<br />
του παράκτιου χώρου όσο και αντίστοιχα των όρων και τρόπων αξιοποίησης του για<br />
κοινόχρηστες ,κοινωφελής ή ιδιωτικές δραστηριότητες . Αν εξαιρέσουµε ,έτσι, την<br />
γενική ευκαίρια που παρέχεται απο διατάξεις της δηµοτικής και κοινοτικής<br />
νοµοθεσίας για δηµιουργία αµιγών ή µικτών δηµοτικών επιχειρησεών και<br />
αναπτυξιακών συνδέσµων, απουσιάζει στην ισχύουσα νοµοθεσία η δυνατότητα<br />
ίδρυσης ειδικών διαχειριστικών σχηµάτων των παράκτιων ζωνών µε συµµετοχή<br />
29
εκπροσώπων της δηµόσιας διοίκησης, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των<br />
επιχειρηµατικών συµφερόντων, τοπικών επαγγελµατικών ή κοινωνικών οργανόσεων<br />
εκροσώπησης για την απο κοινού εφαρµογή µιας ειδικής διαχειριστικής στρατηγικής<br />
σε τοπικό επίπεδο.<br />
Η εφαρµογή όµως της ειδικής διαχειριστικής στρατηγικής ανάπτυξης στην<br />
παράκτια ζώνη αναφέρετε στην ολιστική διάσταση αυτής η οποία δεν είναι άλλη απο<br />
την κοινωνική, οικονοµική και περιβαντολογική ανάπτυξη.<br />
Οικονοµική ανάπτυξη και ανασυγκρότηση σηµαίνει αύξηση των παραγωγικών<br />
συντελεστών , αυτόνοµη τεχνολογική πρόοδο και έµφασή στις δραστηριότητες που<br />
αποτελούν τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα µιας παράκτιας περιοχής (στην περίπτωση<br />
της παράκτιας ζώνης του Πειραιά που θα αναφέρουµε και παρακάτω οι ναυτιλιακές<br />
υπηρεσίες κ.α. ). Η αύξηση των παραγωγικών συντελεστών σηµαίνει µε την σειρά<br />
της επενδύσεις στις βασικές υποδοµές και αύξηση της απασχόλησης στους τοµείς των<br />
συγκριτικών πλεονεκτηµάτων. Η αυτόνοµη τεχνολογική πρόοδος πρέπει να προέλθει<br />
απο τον εκσυγχρονισµό της πραγωγικής διαδικασίας στις υπηρεσίες, απο τον<br />
εκσυγχρονισµό των υποδοµών, την επένδυση στις νέες τεχνολογίες, καθώς και στις<br />
τεχνολογίες της εκπαίδευσης, της γνώσης και της πληροφόρησης.<br />
Συµπερασµατικά, η οικονοµική ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης είναι µια<br />
διαδικασία πολύπλευρη. Η εκµετάλλευση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων, ο<br />
εκσυγχρονισµός των υποδοµών και η δηµιουργία νέων, µέσα στα όρια φυσικά που<br />
θέτει το Ελληνικό θεσµικό πλαίσιο, µπορούν να οδηγήσουν στην αναπτυξη της<br />
ζώνης αυτής. Η διάχυση της ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή ωστόσο απαίτει<br />
πολλαπλές πρωτοβουλίες απο τους εµπλεκόµενους φορείς σε τοπικό επίπεδο, απαιτεί<br />
υποδοµές για την ανάπτυξη αγορών και του εµπορίου, απαίτει έργα απλά,<br />
λειτουργικά τα οποία θα εξυπηρετούν τις ολοένα αυξανόµενες ανάγκες της κοινωνίας<br />
και τέλος απαιτεί κοινή δράση των τοπικών φορέων, της Πολιτείας και του<br />
ιδιωτικού τοµέα.<br />
Η οικονοµική ανάπτυξη που αναφέραµε, πολλές φορές προκαλεί διαταραχές<br />
στην παράκτια ζώνη, οι οποίες προέρχονται κυρίως απο ανθρωπογενείς<br />
δραστηριότητες, εφόσον δεν περιορίζονται καταλλήλως απο το υπάρχον θεσµικό<br />
πλαίσιο. Οπότε καταλαβαίνουµε οτι ένας απο τους σηµαντικότερους στόχους της<br />
ανάπτυξης είναι η προστασία του περιβάλλοντος στην παράκτια ζώνη, η µη<br />
30
ρύπανση του και η µη τσιµεντοποίηση του απο τον ανθρώπινο παράγοντα. Πρώτα<br />
απο όλα πρέπει να αναφέρουµε οτι η παράκτια ζώνη χαρακτηρίζεται απο κάποια<br />
φυσικά χρακτηριστικά. ∆υο απο αυτά είναι η Ευαισθησία και η Ελαστικότητα. Τα<br />
χαρακτηριστικά αυτά τις περισσότερες φορές αποτελούν ένα τρόπο περιγραφής της<br />
αντίδρασης των περιβαντολλογικών συστηµάτων σε πιθανές αλλαγές. Η Ευαισθησία<br />
είναι ο βαθµός στον όποιο το σύστηµα υποκύπτει σε αλλαγές λόγω ανθρώπινων ή<br />
φυσικών πιέσεων. Η Ελαστικότητα σχετίζεται µε την ταχύτητα µε την οποία το<br />
σύστηµα ανακτά την ισσοροπία του µετά απο τις αλλαγές αυτές.<br />
Πολλές φορές τα παράκτια συστήµατα όπως βραχώδεις ακτές, παραλίες κ.α.<br />
παρουσιάζουν δυσκολίες στην κατασκεύη έργων(για παράδειγµα στην κατασκευή<br />
δρόµων), γεγονός το οποίο µπορεί να δηµιουργήσει παράκτια προβλήµατα ειδικής<br />
µορφής δηλαδή ευαίσθητα συστήµατα µε χαµηλή ελαστικότητα. Έκτος απο την<br />
κατασκευή έργων µεγάλο µέρος ευθύνης για την µη προστασία του παράκτιού χώρου<br />
µπορεί να προκαλέσει και η µη ολοκλήρωση αυτών για παράδειγµα η µη<br />
ολοκλήρωση των έργων επεξεργασίας λυµµάτων στην Ψυττάλεια το οποίο θα<br />
ανλαύσουµε παρακάτω.<br />
Έτσι εαν εφαρµοστεί µια ενιαία πολιτική ανάπτυξης, η οποία να εφαρµόζεται<br />
σωστά απο το Ελληνικό θεσµικό πλαίσιο, απο τους εµπλεκόµενους φορείς και την<br />
τοπική κοινωνία θα µπορέσει να επιτευχθεί η ολιστική διάσταση της ανάπτυξης.<br />
Η χωρική διάσταση της αειφόρου ανάπτυξης προϋποθέτει ακόµη µελέτη και<br />
σχεδιασµό της συνολικής ανάπτυξης (κατά τοµείς και θέµατα) σε διάφορα<br />
γεωγραφικά επίπεδα (υπερεθνικό, εθνικό, περιφερειακό, τοπικό) και χρονικούς<br />
ορίζοντες (άµεσα, µέσο–και µακροπρόθεσµα ).<br />
Στο πλαίσιο αυτό, ο χωροταξικός σχεδιασµός µε στόχο την αειφόρο ανάπτυξη<br />
αποτελεί ουσιαστική ανάγκη που αναγνωρίζεται πλέον ευρύτατα από τους<br />
παράγοντες της οικονοµικής και πολιτικής ζωής. Με την ψήφιση του νόµου 2742/99<br />
για τον Χωροταξικό Σχεδιασµό και την Αειφόρο Ανάπτυξη διαµορφώθηκε το<br />
απαραίτητο θεσµικό πλαίσιο για τον προσανατολισµό και την υποστήριξη των<br />
προσπαθειών που απαιτούνται από τους εµπλεκόµενους δηµόσιους και ιδιωτικούς<br />
φορείς καθώς και τους πολίτες.<br />
Ο ελληνικός παράκτιος χώρος ως προς τα φυσικά και πολιτισµικά<br />
χαρακτηριστικά του τίθεται ως πρωτεύων στόχος στον εθνικό σχεδιασµό. Έτσι,<br />
31
σκοπός αυτού είναι η προώθηση της ολοκληρωµένης και ισόρροπης ανάπτυξης του<br />
παράκτιου χώρου και της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων µε γνώµονα την<br />
αειφορία.<br />
Σε αυτή την κατεύθυνση το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και<br />
Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο δηµιουργεί στρατηγικές<br />
κατευθύνσεις που στοχεύουν στην προώθηση µιας ολοκληρωµένης ανάπτυξης του<br />
παράκτιου χώρου και της ορθολογικής διαχείρισης διαχείριση των φυσικών πόρων<br />
και της πολιτιστικής κληρονοµιάς του, µε προτεραιότητα την αειφορική ανάπτυξη.<br />
Η εθνική χωροταξική στρατηγική για τον παράκτιο χώρο αποσκοπεί:<br />
1. Στην προαγωγή :<br />
• Στρατηγικών κατευθύνσεων για τον παράκτιο χώρο, µε στόχο την ολοκληρωµένη<br />
διαχείριση του, συµπεριλαµβανοµένων και αυτών που αφορούν τον έλεγχο της<br />
οικιστικής ανάπτυξης σε συνδυασµό µε σεβασµό των φυσικών χαρακτηριστικών<br />
του παράκτιου χώρου.<br />
• Μηχανισµών ελέγχου της αγοράς γης που θα διασφαλίζουν την µακροπρόθεσµη<br />
αναπτυξιακή προοπτική του χώρου στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας και<br />
παράλληλα την απρόσκοπτη πρόσβαση του κοινού στις ακτές.<br />
• Συµφωνιών µε χρήστες της παράκτιας ζώνης, συµπεριλαµβανοµένων των<br />
περιβαλλοντικών συµφωνιών µε τη βιοµηχανία.<br />
• Οικονοµικών και φορολογικών κινήτρων καθώς και µηχανισµών περιφερειακής<br />
ανάπτυξης.<br />
• Αρχών και πρακτικών βιώσιµης διαχείρισης σε όλα τα επίπεδα (εθνικό –<br />
περιφερειακό – τοπικό), τόσο στις θαλάσσιες όσο και στις χερσαίες περιοχές των<br />
παράκτιων ζωνών.<br />
2. Στον επαναπροσδιορισµό του ρόλου όλων των εµπλεκοµένων, άµεσα ή έµµεσα,<br />
φορέων στο σχεδιασµό / διαχείριση του χώρου σε όλα τα επίπεδα και των<br />
µηχανισµών συντονισµού τους.<br />
3. Στην δηµιουργία συνθηκών για την προαγωγή πρωτοβουλιών "από τη βάση<br />
προς τα πάνω" στα πλαίσια του ∆ηµοκρατικού Προγραµµατισµού και την<br />
32
ενεργότερη συµµετοχή του κοινού και των µη κυβερνητικών οργανώσεων στην<br />
ολοκληρωµένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης και των πόρων της.<br />
4. Στην εξασφάλιση ικανοποιητικών πόρων για την διαρκή χρηµατοδότηση των<br />
αναγκαίων πρωτοβουλιών για ολοκληρωµένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών<br />
σε συνδυασµό µε την εξασφάλιση αναγκαίων µηχανισµών ελέγχου της<br />
ορθολογικής χρήσης τους.<br />
5. Στην εγκαθίδρυση καταλλήλων συστηµάτων παρακολούθησης και διάδοσης<br />
πληροφοριών στο κοινό σχετικά µε την παράκτια ζώνη τους. Τα συστήµατα αυτά<br />
θα πρέπει να συλλέγουν και να παρέχουν πληροφορίες, µε κατάλληλες και<br />
συµβατές µορφές, στους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων σε εθνικό,<br />
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προκειµένου να διευκολύνουν την<br />
ολοκληρωµένη διαχείριση.<br />
6. Στην ανάπτυξη καταλλήλων προγραµµάτων κατάρτισης και εκπαίδευσης που<br />
θα προάγουν τις αρχές της ολοκληρωµένης διαχείρισης του παράκτιου χώρου και<br />
της προστασίας του θαλάσσιου οικοσυστήµατος.<br />
7. Στο σταδιακό περιορισµό της δόµησης στον παράκτιο χώρο και γενικότερα στον<br />
εκσυγχρονισµό θεσµικού πλαισίου, που ισχύει, για τη δόµηση των εκτός σχεδίου<br />
και εκτός ορίων οικισµών παράκτιων περιοχών, µε προτεραιότητα την κατάργηση<br />
των παρεκκλίσεων αρτιότητας.<br />
8. Στη προστασία και αποδοτική εκµετάλλευση της παράκτιας γεωργικής γης<br />
υψηλής παραγωγικότητας και των παράκτιων δασικών πόρων καθώς και στη<br />
προστασία και αύξηση της αποδοτικότητας των θαλάσσιων πόρων.<br />
9. Στη δηµιουργία βασικών προτύπων, αλλά και εξειδικευµένων κατά περίπτωση<br />
κανόνων για τον πολεοδοµικό σχεδιασµό και τη δόµηση παράκτιων περιοχών<br />
στην βάση των αρχών της αειφορίας. Τα πρότυπα αυτά πρέπει να υιοθετούν<br />
πρακτικές που θα εξασφαλίζουν µειωµένη κατανάλωση ενέργειας, χρήση φιλικών<br />
προς το περιβάλλον υλικών, προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήµατος από την<br />
ηχοφωτορύπανση κ.α…<br />
10. Στην ενθάρρυνση της συνεργασίας, και την ενίσχυση της διαπραγµατευτικής<br />
ικανότητας της χώρας σε διεθνή επίπεδο και ειδικότερα :<br />
33
• Στην ενθάρρυνση του διαλόγου και την εφαρµογή διακρατικών συµβάσεων, που<br />
προωθούν µηχανισµούς και µέτρα για την βιώσιµη ανάπτυξη των παράκτιων<br />
ζωνών, ευρύτερων γεωγραφικών ενοτήτων – µακροπεριφερειών (Αιγαίο,<br />
Αδριατική, Μεσόγειος κ.λ.π.)στις οποίες ανήκει η Ελλάδα.<br />
• Στην ενεργοποίηση συµµετοχή της στην κατεύθυνση της υλοποίησης µιας κοινής<br />
προσέγγισης για την ολοκληρωµένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών στο<br />
πλαίσιο της Ε.Ε και τη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού φόρουµ χώρων µε θαλάσσιο<br />
µέτωπο.<br />
• Στην ενεργό συµµετοχή της σε διεθνείς οργανισµούς που δραστηριοποιούνται µε<br />
θέµατα που άπτονται του παράκτιου χώρου.<br />
Παράλληλα η εθνική χωροταξική στρατηγική για τον παράκτιο χώρο<br />
εκφράζεται σε εθνικό επίπεδο και εξειδικεύεται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο<br />
όπως απεικονίζεται στο παρακάτω σχήµα 1.6.1.<br />
Εθνικό Επίπεδο<br />
Το εθνικό επίπεδο οφείλει να παρέχει στα κατώτερα επίπεδα διοίκησης το<br />
κατάλληλο πλαίσιο για την υλοποίηση της ολοκληρωµένης διαχείρισης Παράκτιων<br />
Ζωνών. Για το σκοπό αυτό είναι απαραίτητο να διασφαλισθεί η συνεκτικότητα της<br />
εθνικής νοµοθεσίας και των προγραµµάτων που έχουν επιπτώσεις στην παράκτια<br />
ζώνη, διαδικασία που συνεπάγεται τη συνεργασία και τη συµµετοχή ενός ευρέως<br />
φάσµατος τοµεακών κλάδων της διοίκησης.<br />
Ειδικότερα µε το Ειδικό Πλαίσιο, επιδιώκεται η διαµόρφωση σε εθνικό<br />
επίπεδο, των στόχων της χωροταξικής πολιτικής για τον παράκτιο χώρο, σε<br />
συµφωνία µε υφιστάµενες και εν εξελίξει πολιτικές της Ε.Ε. και άλλων διεθνών<br />
οργανισµών, και παρέχονται κατευθύνσεις και κριτήρια για την εξειδίκευση της<br />
πολιτικής και το συντονισµό της εφαρµογής της στα κατώτερα διαχειριστικά επίπεδα.<br />
Οι κατευθύνσεις αυτές αναµένεται σε ένα δεύτερο στάδιο να εξειδικευτούν<br />
περαιτέρω τόσο σε επίπεδο ευρύτερων φυσικών και ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων<br />
του εθνικού παράκτιου χώρου όσο και σε επίπεδο επιµέρους τοµεακών πολιτικών για<br />
την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, την κατανοµή των οικισµών και<br />
υποδοµών καθώς και την προστασία των ευαίσθητων φυσικών οικοσυστηµάτων.<br />
34
Περιφερειακό Επίπεδο<br />
Το περιφερειακό επίπεδο διοίκησης προγραµµατίζεται να διαδραµατίσει<br />
κεντρικό ρόλο στον ολοκληρωµένο σχεδιασµό και στη διαχείριση της παράκτιας<br />
ζώνης. Στο επίπεδο αυτό χαράσσεται η στρατηγική προοπτική για την ανάπτυξη της<br />
περιφέρειας και παρέχονται κατευθύνσεις για τον συντονισµό των επιµέρους<br />
πρωτοβουλιών σε επίπεδο Ο.Τ.Α. Με το Ειδικό Πλαίσιο, δίδεται η κατεύθυνση<br />
εξειδίκευσης της εθνικής πολιτικής, µέσω των Περιφερειακών Πλαισίων<br />
Χωροταξικού Σχεδιασµού & Αειφόρου Ανάπτυξης, για τον προσδιορισµό των ορίων<br />
κάθε επιµέρους φυσικών και ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων του παράκτιου χώρου<br />
της περιφέρειας, για την παροχή εξειδικευµένων κατευθύνσεων για τον συντονισµό<br />
του σχεδιασµού των επιµέρους ενοτήτων του παράκτιου χώρου σε τοπικό επίπεδο και<br />
για την αποτελεσµατική διαχείριση του<br />
Τοπικό Επίπεδο<br />
Στο τοπικό επίπεδο υλοποιούνται συγκεκριµένες δράσεις, στο πλαίσιο του<br />
λεπτοµερούς ολοκληρωµένου σχεδιασµού µε στόχο την επίλυση επιτόπιων<br />
προβληµάτων. Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ο πλέον ενδεδειγµένος φορέας<br />
προκειµένου: να συλλέγει πληροφορίες σχετικά µε τις τοπικές συνθήκες, να<br />
προσελκύει τους τοπικούς ενδιαφερόµενους, να προωθεί τη συναίνεση και να<br />
διασφαλίζει τη βέλτιστη εφαρµογή του σχεδιασµού σε µικροκλίµακα. Σε αυτό το<br />
επίπεδο εξασφαλίζεται ο προσδιορισµός των επιθυµητών χρήσεων / δραστηριοτήτων<br />
καθώς και τα αναγκαία κανονιστικά µέτρα ή και κατευθύνσεις για τη βιώσιµη<br />
ανάπτυξη του παράκτιου χώρου, µε τη συµµετοχή των πολιτών και των χρηστών των<br />
παράκτιων ζωνών που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ολοκληρωµένης<br />
διαχείρισης.<br />
Με το Ειδικό Πλαίσιο δίδεται, ως χωροταξική κατεύθυνση, η συντονισµένη ή η<br />
ενιαία και κατά προτεραιότητα εκπόνηση και παρακολούθηση της εφαρµογής των<br />
σχεδίων χρήσεων γης (Γ.Π.Σ., ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π, κ.λ.π.) σε επίπεδο παράκτιου ή οµάδας<br />
παράκτιων Ο.Τ.Α., που εµπίπτουν σε µία ευρύτερη φυσική και ανθρωπογεωγραφική<br />
ενότητα. Οι προαναφερθέντες στόχοι, κατευθύνσεις, κριτήρια σε εθνικό,<br />
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο εξειδικεύονται, συµπληρώνονται ή και<br />
αναθεωρούνται στη βάση των πορισµάτων της αξιολόγησης της εφαρµογής των<br />
πολιτικών, µέτρων ή και ρυθµίσεων σε όλα τα επίπεδα. Η εθνική χωροταξική<br />
στρατηγική για τον παράκτιο χώρο εκφράζεται σε εθνικό επίπεδο και εξειδικεύεται σε<br />
35
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, όπως τα επίπεδα αυτά απεικονίζονται στο<br />
ακόλουθο διάγραµµα ροής.<br />
Το ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασµού και αειφόρου ανάπτυξης για τον<br />
παράκτιο χώρο στοχεύει :<br />
• Στην προώθηση πολιτικών και δράσεων που απορρέουν µέσα από νοµικές<br />
δεσµεύσεις ή δηµοκρατικές συνεργασίες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.<br />
• Στην προώθηση των βασικών στόχων και επιδιώξεων δηµόσιων πολιτικών<br />
που συνδέονται έµµεσα ή άµεσα µε την διαχείριση του παράκτιου χώρου,<br />
όπως εκφράζεται από την κείµενη νοµοθεσία και ιδιαίτερα από τους νόµους<br />
1650/1986 ¨Για την προστασία του περιβάλλοντος¨ (Α160), 2508/1997<br />
¨Βιώσιµη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και των οικισµών της χώρας και<br />
άλλες διατάξεις¨ (Α 142), 2742/1999 ¨Χωροταξικός σχεδιασµός και αειφόρος<br />
ανάπτυξη και άλλες διατάξεις¨(Α207), 2971/2001 « Αιγιαλός, παραλία και<br />
άλλες διατάξεις¨(Α285),<br />
• Στην προώθηση των στόχων και αρχών του ν. 2742/99<br />
• Στην εξειδίκευση των στόχων και αρχών του υπό διαµόρφωση Γενικού<br />
Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης που αφορούν<br />
συντονισµό και εξειδίκευση στο χώρο των επί µέρους τοµεακών πολιτικών,<br />
της κατανοµής των οικισµών, των δραστηριοτήτων και των υποδοµών στο<br />
χώρο, παράλληλα µε την προστασία των φυσικών οικοσυστηµάτων.<br />
36
Σχήµα 1.6.1 : ∆ιάγραµµα ροής της εθνικής χωροταξικής στρατηγικής για<br />
τον παράκτιο χώρο.<br />
Αξιολόγηση Εφαρµογής<br />
Οικιστική &<br />
περιβαλλοντική<br />
Πολιτική<br />
Πηγή : ∆ιεύθυνση Χωροταξίας<br />
Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε<br />
Εξειδίκευση του<br />
Γενικού<br />
Πλαισίου<br />
Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
του Παράκτιου Χώρου<br />
Βασικές<br />
κατευθύνσεις<br />
& αρχές<br />
Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
και Αειφόρου Ανάπτυξης<br />
o Προσδιορισµός ευρύτερων χωρικών ενοτήτων<br />
o Εξειδίκευση εθνικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο<br />
Ειδικές<br />
κατευθύνσεις<br />
& κριτήρια<br />
Προώθηση<br />
στόχων & αρχών<br />
του Ν.2742 / 99<br />
Κατώτερα επίπεδα σχεδιασµού<br />
(σε επίπεδο Ο.Τ.Α. ή οµάδα Ο.Τ.Α.: ΓΠΣ,<br />
ΣΧΟΟΑΠ, Ε.Χ.Μ κλπ)<br />
Προσδιορισµός :<br />
o ∆ιαχειριστικών ζωνών<br />
o Επιθυµητών χρήσεων, δραστηριοτήτων,<br />
κανονιστικών µέτρων & κατευθύνσεων<br />
∆εσµεύσεις από<br />
διακρατικές<br />
συνεργασίες<br />
& κριτήρια εφαρµογής<br />
37<br />
Βασικές κατευθύνσεις
Σχήµα 1.6.2 Το σύστηµα του χωρικού σχεδιασµού στην Ελλάδα<br />
Χωρικός Σχεδιασµός Στρατηγικού Επιπέδου<br />
Επίπεδο σχεδιασµού Σχέδια<br />
Εθνικό Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
Τοµεακό Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
Περιφερειακό Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
Φυσικός Σχεδιασµός της Υπαίθρου<br />
Επίπεδο σχεδιασµού Σχέδια & Εργαλεία Σχεδιασµού<br />
Εξω-αστικός χώρος - Ύπαιθρος<br />
Πολεοδοµία<br />
ΕΧΜ, ΖΟΕ, ΕΠΜ, ΠΟΑΠ∆, ΠΕΧΠ, ΣΟΑΠ,<br />
ΠΕΡΠΟ, ΣΧΑΠ, ΣΧΟΟΑΠ, ΠΟΤΑ, ΒΕΠΕ<br />
Επίπεδο σχεδιασµού Σχέδια & Εργαλεία Σχεδιασµού<br />
Αστικός Χώρος<br />
ΓΠΣ – ΣΧΟΑΠ, Πολεοδοµική µελέτη, Πράξη<br />
Εφαρµογής, ΖΕΕ,ΖΑΑ, ΖΕΠ<br />
Μητροπολιτικές Περιοχές ΡΣ<br />
38
1.7 ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΧΩΡΟ<br />
Οι παράκτιες ζώνες όπως αναλύσαµε και παραπάνω αποτελούν ένα<br />
ολοκληρωµένο σύνθετο σύστηµα που αποτελείται απο θαλάσσια, παράκτια και<br />
χερσαία τµήµατα. Η διαχείρηση των παράκτιων ζωνών πρέπει να είναι τέτοια έτσι<br />
ώστε να προλαµβάνει τις συνέπειες των επικρατούντων ανθρωπογενών διαδικασιών.<br />
Πρέπει να αντιδρα στις διάφορες διαδικασίες αποτελεσµατικά και χωρίς<br />
καθυστερήσεις, µε γενικό στόχο την διατήρηση των λειτουργιών και<br />
χρησιµοποιόντας τους διαθέσιµους πόρους µε έναν βιώσιµο τρόπο. Για την<br />
ικανοποιήση αυτού του στόχου η διαχειρησή των παράκτιων ζωνών ενδιαφέρεται για<br />
τους κοινωνικοοικονοµικους κανόνες και αξίες καθώς και για την διατήρηση της<br />
ποιότητας του περιβάλλοντος. Έτσι οι στόχοι της ολοκληρωµένης διαχείρισης της<br />
παράκτιας ζώνης όπως αναφέραµε και στο αντίστοιχο υποκεφάλαιο πρέπει να<br />
περιλαµβάνουν:<br />
• την ολοκληρωµένη και βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη, µε διεύρυνση<br />
των δυνατοτήτων απασχόλησης και διαφοροποίηση – ποικιλότητα της<br />
οικονοµικής βάσης των παράκτιων περιοχών, καθώς και την στήριξη<br />
εναλλακτικών ήπιων µορφών ανάπτυξης.<br />
• την προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς µε βιώσιµη<br />
διαχείριση των φυσικών πόρων, σεβασµό της ποικιλότητας του τοπίου<br />
και ανάδειξη των ιστορικών – πολιτιστικών µνηµείων.<br />
Από το 1990 και µετά η ΕΕ αρχίζει κάποιες προσεγγίσεις ενσωµάτωσης των<br />
περιβαλλοντικών στόχων στα πλαίσια των τοµεακών αλλαγών. Πρώτη κίνηση<br />
θεωρείται το «Πέµπτο Πρόγραµµα ∆ράσης για το περιβάλλον» που αποτελεί κείµενο<br />
«σταθµός» για την περιβαλλοντική πολιτική της Κοινότητας. Αντίστοιχες<br />
προσεγγίσεις παρατηρούνται και στην Ελλάδα από το Υπουργείο ΠΕ. ΧΩ. ∆Ε. στο<br />
πλαίσιο του «Εθνικού Σχεδιασµού» όπου ορίζονται κατευθύνσεις, πολιτικές και<br />
πρακτικές για όλους τους τοµείς µε στόχο τη βιώσιµη ανάπτυξη των περιοχών. Ενώ<br />
µε τα Γενικά και Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού σχεδιάζεται η ανάπτυξη<br />
των Ελληνικών περιοχών σε µικρότερη κλίµακα. Με στόχο τη βιώσιµη ανάπτυξη τα<br />
πλαίσια σχεδιασµού εστιάζουν στις πιο κρίσιµες δραστηριότητες που αναπτύσσονται<br />
39
στον ελληνικό χώρο. Συγκεκριµένα στον παρόν υποκεφάλαιο θα αναλυθούν οι<br />
πολιτικές και κατευθύνσεις που αναπτύσσονται ως προς τον παράκτιο χώρο.<br />
1.7.1 Γεωργία<br />
Οι υψηλές πιέσεις που δέχεται η παράκτια γεωργική γη από κάθε είδους<br />
δραστηριότητα, καθιστούν το πρόβληµα της προστασίας και διατήρησής της από τα<br />
πιο επείγοντα της Παράκτιας Ζώνης.<br />
Η γεωργία ανέκαθεν έπαιζε και παίζει σηµαντικό ρόλο στον τοµέα της<br />
οικονοµίας και συνεπώς στην ανάπτυξη της χώρας. Το δε γόνιµο έδαφος της<br />
γεωργικής γης σε συνδυασµό µε το ευνοϊκό κλίµα του Παράκτιου Χώρου δηµιουργεί<br />
τις ιδανικότερες συνθήκες για υψηλή παραγωγικότητα και αποδόσεις στη γεωργία.<br />
Εποµένως:<br />
• η υψηλή παραγωγικότητα των παράκτιων εδαφών,<br />
• το µεγάλο ποσοστό αρδευσιµότητας των παράκτιων εδαφών,<br />
• οι ιδιαίτερες εδαφικές και κλιµατικές συνθήκες που ευνοούν ορισµένες<br />
προσοδοφόρες καλλιέργειες,<br />
• οι µικρότερες απαιτήσεις σε ενέργεια για θέρµανση στα θερµοκήπια,<br />
• η συνεχιζόµενη µείωση των καλλιεργούµενων γεωργικών εδαφών στην<br />
ενδοχώρα και την Παράκτια Ζώνη από την εκτεταµένη υποβάθµιση και τη διάβρωση,<br />
• η µείωση των γεωργικών εκτάσεων στην Παράκτια Ζώνη εξαιτίας της<br />
αλλαγής χρήσης<br />
καθιστούν τη διατήρηση και προστασία της παράκτιας γεωργίας απαραίτητη.<br />
Οι αυξηµένες δραστηριότητες στον παράκτιο γεωργικό χώρο δηµιουργούν τόσο<br />
θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στο ευρύτερο περιβάλλον. Το ιδιόµορφο<br />
οπτικό περιβάλλον µε τα εναλλασσόµενα γεωργικά τοπία ιδιαίτερου κάλλους είναι<br />
από τα πλεονεκτήµατα της γεωργικής ανάπτυξης ενώ, η επιβάρυνση του φυσικού<br />
περιβάλλοντος από τη χρήση λιπασµάτων και γεωργικών φαρµάκων αποτελεί απειλή<br />
40
για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της ποιότητας των επιφανειακών και<br />
υπόγειων υδάτων.<br />
Βασιζόµενοι στις παραπάνω παραµέτρους της παράκτιας γεωργίας<br />
καθορίζονται και οι στόχοι του εθνικού σχεδιασµού, που είναι:<br />
• Η προστασία και διατήρηση των παράκτιων γεωργικών εκτάσεων<br />
υψηλής παραγωγικότητας<br />
• Η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από τις γεωργικές<br />
δραστηριότητες<br />
• Η στήριξη ήπιας γεωργικής ανάπτυξης στη δυναµική και ευρύτερη<br />
παράκτια ζώνη των περιοχών µε ιδιαίτερη οικολογική αξία.<br />
1.7.2 Βιοµηχανία<br />
Μια από τις κυριότερες δραστηριότητες που ανταγωνίζονται για εγκατάσταση<br />
στην Παράκτια Ζώνη είναι η βιοµηχανία. Στα προηγούµενα χρόνια παρατηρήθηκε<br />
µια µεγάλη κίνηση για εγκατάσταση βιοµηχανίας προς τις ακτές µέσα στα πλαίσια<br />
του γενικότερου φαινοµένου προσανατολισµού των οικονοµικών δραστηριοτήτων<br />
προς τη θάλασσα.<br />
Η εγκατάσταση στην Παράκτια Ζώνη του συνόλου ή κάποιου τµήµατος των<br />
βιοµηχανιών (ή και η διάθεση των αποβλήτων στη θάλασσα των βιοµηχανιών που<br />
δεν βρίσκονται στην Παράκτια Ζώνη) έχει άµεσες και έµµεσες περιβαλλοντικές και<br />
κοινωνικοοικονοµικές επιπτώσεις όπως:<br />
γης<br />
• Την άµεση ρύπανση του περιβάλλοντος από τα διάφορα απόβλητα<br />
• Τον περιορισµό σηµαντικών δραστηριοτήτων από την κατάληψη γης<br />
• Τον περιορισµό σηµαντικών δραστηριοτήτων λόγω ασύµβατων χρήσεων<br />
Η πολιτική βιώσιµης ανάπτυξης της Παράκτιας Ζώνης ως προς τις βιοµηχανικές<br />
δραστηριότητες δεν πρέπει να σχεδιασθεί ανεξάρτητα από τον ηπειρωτικό χώρο αλλά<br />
στα πλαίσια µιας ευρύτερης χωροταξικής πολιτικής, µια πολιτική την οποία<br />
προσπαθούµε να εφαρµόσουµε στα επόµενα υποκεφάλαια στην περιοχή µελέτης µας<br />
τον Πειραιά. Θεωρείται απαραίτητο να προσδιορισθούν οι διαστάσεις του<br />
41
προβλήµατος και οι κατευθύνσεις που (στα πλαίσια της ολοκληρωµένης διαχείρισης<br />
των ακτών ) κρίνονται απαραίτητες και που µπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο µιας<br />
ευρύτερης πολιτικής βιώσιµης ανάπτυξης.<br />
Οι κυριότεροι στόχοι που θέτει ο Εθνικός Σχεδιασµός είναι:<br />
• Η πλήρης αξιοποίηση των υπαρχόντων θεσµοθετηµένων για<br />
βιοµηχανική χρήση περιοχών<br />
• Η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον µε λήψη όλων των<br />
αναγκαίων µέτρων (προστασία επιφανειακών και υπόγειων υδάτων,<br />
ποιότητας θαλάσσιου νερού )<br />
• Η βιοµηχανική αποσυµφόρηση της Παράκτιας Ζώνης<br />
• Ο προσδιορισµός βιοµηχανιών που «δυνάµει» ζητούν παράκτιους<br />
χώρους για εγκατάστασή τους<br />
• Ο περιορισµός των παράκτιων εγκαταστάσεων των παραπάνω.<br />
1.7.3 Οικιστική ανάπτυξη<br />
Η άναρχη, ανοργάνωτη, ασυντόνιστη και παράλληλη µε την ακτή, οικιστική<br />
ανάπτυξη αλλοιώνει µόνιµα την αισθητική του τοπίου, προκαλώντας καταστροφές<br />
στο φυσικό περιβάλλον, ενώ παράλληλα επιδρά αρνητικά στην κοινωνική δοµή του<br />
πληθυσµού, το εισόδηµα και την απασχόληση. Αρκετές παραθεριστικές περιοχές<br />
έχουν υποβαθµιστεί από την άναρχη δόµησή τους, καθώς η µη ελεύθερη πρόσβαση<br />
στις ακτές, το αλλοιωµένο φυσικό περιβάλλον και οι συγκρουόµενες παραγωγικές<br />
δραστηριότητες αναστέλλουν στην κάθε ανάπτυξη των περιοχών.<br />
Για τους παραπάνω λόγους ο Εθνικός Σχεδιασµός στοχεύει σε:<br />
• Ορθολογική ανάπτυξη των παράκτιων οικιστικών περιοχών µε ιδιαίτερη<br />
προτεραιότητα στη διαφύλαξη και προστασία των φυσικών και<br />
αισθητικών πόρων της παράκτιας ζώνης<br />
• Σταδιακή εξάλειψη των αυθαιρέτων και παράνοµων κατασκευών και<br />
εγκαταστάσεων στην κρίσιµη ζώνη ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση<br />
του κοινού και ο κοινόχρηστος χαρακτήρας<br />
42
• ∆ηµιουργία ειδικών κανόνων για την ανάπτυξη κατασκευών στην<br />
κρίσιµη ζώνη µε εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων µε<br />
εξειδικευµένες και αυστηρές προδιαγραφές<br />
• Έλεγχο της απαγόρευσης της οικιστικής ανάπτυξης σε ζώνη ενός<br />
χιλιοµέτρου από τις περιοχές ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος<br />
( αµµοθίνες, υγροβιόποι)<br />
• Αυστηρό περιορισµό και έλεγχο της οικιστικής ανάπτυξης στη δυναµική<br />
ζώνη και σε ζώνες οργανωµένης οικιστικής ανάπτυξης<br />
• Αξιοποίηση υφιστάµενων παραθεριστικών και τουριστικών ζωνών για<br />
την κάλυψη µελλοντικών αναγκών αναψυχής<br />
• Αναβάθµιση παράκτιων οικιστικών ενοτήτων µε βάση τη δηµιουργία<br />
οργανωµένων οικιστικών πυρήνων<br />
• Πρόληψη αρνητικών επιπτώσεων από την αλόγιστη οικιστική ανάπτυξη<br />
• Αποκατάσταση του περιβάλλοντος στις περιοχές που είναι ήδη<br />
υποβαθµισµένες<br />
• Προστασία των περιοχών οικολογικού και πολιτισµικού ενδιαφέροντος<br />
από την ανάπτυξη οικισµών και άλλων δραστηριοτήτων που πιθανόν να<br />
επηρεάσουν αρνητικά το περιβάλλον.<br />
1.7.4 Τουρισµός – Αναψυχή<br />
Ο τουρισµός αποτελεί έναν από τους δυναµικότερους και ταχύτερα<br />
αναπτυσσόµενους τοµείς της χώρας. Συµβάλλει καθοριστικά στην αύξηση του Α. Ε.<br />
Π., στις συναλλαγµατικές εισπράξεις, στην απασχόληση και ιδιαίτερα στην<br />
περιφερειακή ανάπτυξη. Ο τουρισµός καλύπτει περίπου το 10% του Α. Ε. Π. της<br />
χώρας και το 11% της απασχόλησης στο σύνολο του εργατικού δυναµικού την<br />
περίοδο αιχµής.<br />
Η βιώσιµη ανάπτυξη του τουρισµού είναι ζωτικής σηµασίας για την ελληνική<br />
οικονοµία. Αυτή η οικονοµική δραστηριότητα, στη σηµερινή της µορφή, απαιτεί<br />
κυρίως την εγκατάστασή της στην Παράκτια Ζώνη. Η Παράκτια Ζώνη προσφέρει<br />
πολλές δυνατότητες για αναψυχή, όπως αποδεικνύεται από την έντονη τουριστική<br />
43
κίνηση στο χώρο αυτό. Ειδικότερα οι ελληνικές ακτές αποτελούν πόλο έλξης<br />
διεθνούς σηµασίας, για ποικίλες δραστηριότητες αναψυχής. Ως αποτέλεσµα οι<br />
τουριστικές εγκαταστάσεις καταλαµβάνουν σηµαντικό ποσοστό θαλάσσιου µετώπου.<br />
Η αλµατώδης ανάπτυξη του τουρισµού στην Ελλάδα έχει δηµιουργήσει µια<br />
σειρά από προβλήµατα τόσο στο περιβάλλον όσο και στην οικονοµική και κοινωνική<br />
δοµή. Σε ότι αφορά το περιβάλλον ο τουρισµός συνδέεται µε αυτό και την προστασία<br />
του, πολύ περισσότερο ίσως από κάθε άλλη οικονοµική δραστηριότητα. ∆ιάφορες<br />
έρευνες που έγιναν διεθνώς έχουν καταγράψει την αρνητική στάση των τουριστών<br />
απέναντι σε περιοχές µε µολυσµένο ή υποβαθµισµένο περιβάλλον. Ολοένα και<br />
περισσότερο η οικονοµική όψη του τουρισµού είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την<br />
πλευρά της προστασίας του περιβάλλοντος.<br />
Η επίδραση του τουρισµού στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον είναι ένα<br />
σύνθετο πρόβληµα. Η ανοργάνωτη και ασυντόνιστη ανάπτυξη σε βάρος του<br />
περιβάλλοντος έχει ως αποτέλεσµα τη µη βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη. Ο τουρισµός<br />
παραµένει παράγοντας βιώσιµης ανάπτυξης µόνο αν διασφαλιστεί η βιώσιµη χρήση<br />
των τουριστικών πόρων. Οι έννοιες τουριστική ανάπτυξη και προστασία<br />
περιβάλλοντος είναι αλληλένδετες. Η διατήρηση περιβάλλοντος υψηλής ποιότητας,<br />
εξασφαλίζει τη βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη.<br />
Σε σχέση µε τη χωροθέτηση τουριστικών εγκαταστάσεων, η έλλειψη βιώσιµης<br />
χωροταξικής πολιτικής και συντονισµού των αρµόδιων φορέων καθώς και η<br />
αδυναµία της περιφέρειας να αντιµετωπίσει τα χωροταξικά προβλήµατα του<br />
τουρισµού έχουν δηµιουργήσει µια άναρχη ανάπτυξη στην Παράκτια Ζώνη.<br />
Σήµερα η τουριστική ανάπτυξη αποτελεί µόνιµη επέµβαση στο φυσικό<br />
περιβάλλον και στην κοινωνικοοικονοµική δοµή µιας περιοχής. Η έλλειψη<br />
προδιαγραφών δηµιουργεί προβλήµατα στη χωροθέτηση. Η αλόγιστη και<br />
απρογραµµάτιστη έκδοση αδειών τουριστικής αξιοποίησης είχε πολλές φορές ως<br />
αποτέλεσµα την υποβάθµιση αξιόλογων περιοχών και τον αποκλεισµό άλλων<br />
αναπτυξιακών δυνατοτήτων.<br />
44
Έτσι λοιπόν στόχοι του Εθνικού Σχεδιασµού είναι:<br />
• Η ορθολογική χρήση, αποφυγή της υπερεκµετάλλευσης και της<br />
υπερσυγκέντρωσης των περιοχών που ήδη είναι τουριστικά<br />
ανεπτυγµένες.<br />
• Η πλήρης αξιοποίηση των υπαρχόντων τουριστικών εγκαταστάσεων.<br />
• Η αναδιάρθρωση των περιόδων των διακοπών µε αντίστοιχη<br />
επιµήκυνση της τουριστικής σεζόν, ώστε οι υπάρχουσες τουριστικές<br />
µονάδες να αυξήσουν τα έσοδά τους και να επιτευχθεί µια χαλάρωση<br />
στην πίεση που ασκεί ο τουρισµός στην Παράκτια Ζώνη.<br />
• Ο συντονισµός της ανάπτυξης του τουρισµού µε τις άλλες αναπτυξιακές<br />
δραστηριότητες έτσι ώστε να αποφεύγονται έντονες συγκρούσεις<br />
δραστηριοτήτων.<br />
• Η αποφυγή κάθε µόνιµης παρέµβασης µε αρνητικές ή συσσωρευτικές<br />
επιπτώσεις στο περιβάλλον.<br />
• Η αποφυγή κάθε αρνητικής επιδράσεως στην τοπική κοινωνική και<br />
πολιτιστική ζωή.<br />
• Η δηµιουργία τουριστικής υποδοµής στις αναπτυσσόµενες περιοχές η<br />
οποία θα υπαγορεύεται από τη φέρουσα ικανότητα της παράκτιας<br />
περιοχής να στηρίξει την προβλεπόµενη ανάπτυξη. Όπου είναι<br />
αναγκαίο θα πρέπει να δοθεί έµφαση στην αναβάθµιση και στη<br />
διαφοροποίηση των παρεχόµενων υπηρεσιών, στη βελτίωση των<br />
υποδοµών και στην αποκατάσταση βλαβών τόσο στο φυσικό όσο και<br />
στο ανθρωπογενές περιβάλλον.<br />
• Η ανάπτυξη θα πρέπει να σέβεται τις φυσικές και πολιτισµικές<br />
ιδιαιτερότητες της περιοχής και θα υλοποιείται µε βάση ένα<br />
ολοκληρωµένο σχέδιο.<br />
• Η ενθάρρυνση λύσεων που να επιτρέπουν την άµεση επαφή των<br />
τουριστών µε τους ντόπιους, όπως π.χ. ενοικιαζόµενα δωµάτια που<br />
ανήκουν σε ντόπιους και που οδηγούν στην εναρµόνιση του<br />
τουριστικού ρεύµατος µε τον υπόλοιπο κοινωνικό ιστό.<br />
45
1.7.5 Μεταφορές<br />
Η Παράκτια Ζώνη προσφέρει πολλά πλεονεκτήµατα για την εγκατάσταση<br />
δικτύων µεταφοράς και συγκοινωνιών και είναι η περιοχή όπου συναντάµε τις<br />
περισσότερες απολήξεις των δικτύων αυτών.<br />
Οι εγκαταστάσεις για µεταφορές-συγκοινωνίες οποιουδήποτε τύπου, έχουν<br />
σηµαντικές επιπτώσεις στους πόρους, στον τρόπο ανάπτυξης και στις δηµόσιες<br />
επενδύσεις στην Παράκτια Ζώνη. Ανάλογα τώρα µε τον τύπο δικτύου µεταφοράς οι<br />
επιπτώσεις είναι και διαφορετικής µορφής.<br />
Το οδικό δίκτυο τα τελευταία χρόνια επιδέχεται κατασκευές, βελτιώσεις και<br />
επεκτάσεις. Το κάθε «αναβαθµισµένο» οδικό δίκτυο διευκολύνει την<br />
προσβασιµότητα σε απρόσιτα ή δυσπρόσιτα µέρη, ενώ µπορεί να αυξήσει σηµαντικά<br />
τις συγκεντρώσεις του πληθυσµού σε κάθε προορισµό. Ανάλογα µε το επίπεδο<br />
σχεδίασης του οδικού δικτύου και το βαθµό υπευθυνότητας των σχεδιαστών µπορεί<br />
και να υπάρξουν ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στον περιβάλλοντα χώρο του εκάστοτε<br />
οδικού δικτύου. Οι παραπάνω επιπτώσεις αφορούν τόσο το φυσικό περιβάλλον, όσο<br />
και την ατµοσφαιρική ρύπανση, το θόρυβο, τη διάβρωση του εδάφους, το φυσικό<br />
τοπίο και γενικότερα τις οικολογικές λειτουργίες. Μια επέµβαση σε οδικό δίκτυο<br />
µπορεί να προκαλέσει και κοινωνικές µεταβολές είτε θετικές –αναβαθµίζοντας µια<br />
περιοχή- είτε αρνητικές –αποµόνωση περιοχών -.<br />
Τα αεροδρόµια τώρα, έχουν επιπτώσεις στους παράκτιους πόρους. Ο θόρυβος<br />
αποτελεί από τα σηµαντικότερα προβλήµατα λόγω των επιπτώσεών του στις<br />
γειτονικές κατοικηµένες περιοχές,στις ανθρώπινες δραστηριότητες και στις<br />
οικολογικές διεργασίες(αναπαραγωγή και επώαση πουλιών.. ). Η λειτουργία του<br />
αεροδροµίου δηµιουργεί υγρά και αέρια απόβλητα, τα οποία σε υψηλή συγκέντρωση<br />
σε επιφανειακά ύδατα επηρεάζουν την ποιότητα του πόσιµου νερού.<br />
Τα λιµάνια συµβάλλουν σηµαντικά στην οικονοµία της χώρας αφού δρουν ως<br />
κύριοι κόµβοι µεταφοράς αγαθών και ανθρώπων. Ως κόµβοι συγκοινωνιών τα<br />
λιµάνια προσφέρουν σηµαντικά πλεονεκτήµατα και συγκεντρώνουν µεγάλο αριθµό<br />
δραστηριοτήτων που επωφελούνται από τις εγκαταστάσεις αυτές. Οι εν λόγω<br />
δραστηριότητες όµως δηµιουργούν υπερσυγκέντρωση µε σοβαρές επιπτώσεις στο<br />
ανθρωπογενές περιβάλλον. Περιβαλλοντικά προβλήµατα δηµιουργούνται από τις<br />
46
λιµενικές εγκαταστάσεις που µεταβάλλουν µόνιµα το περιβάλλον και από λειτουργίες<br />
που µπορεί να έχουν προσωρινά ή µόνιµα δυσµενή αποτελέσµατα. Τα πρωταρχικά<br />
προβλήµατα που έχουν σχέση µε την ανάπτυξη λιµανιών είναι η εκβάθυνση και η<br />
διάθεση υλικών.<br />
Ειδικότερα στις µαρίνες παρατηρούνται προβλήµατα συνωστισµού σκαφών<br />
κοντά στα αστικά κέντρα µε αποτέλεσµα να µειώνεται η ποιότητα της αναψυχής, να<br />
αυξάνονται οι πιθανότητες για ατυχήµατα όταν γειτνιάζουν µε περιοχές κολύµβησης,<br />
να αυξάνεται η ρύπανση.<br />
Ο Εθνικός Σχεδιασµός λοιπόν βλέπει προς την:<br />
• Χωροθέτηση εγκαταστάσεων µεταφορών – συγκοινωνιών στην<br />
Παράκτια Ζώνη µόνο σε περιπτώσεις όπου αυτό κρίνεται απολύτως<br />
αναγκαίο και υπό την προϋπόθεση εκπόνησης συνολικής µελέτης<br />
περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τον περιορισµό των αρνητικών<br />
επιπτώσεων στο περιβάλλον<br />
• Αποκατάσταση ή ελαχιστοποίηση όπου είναι δυνατόν, των αρνητικών<br />
επιπτώσεων από τις υφιστάµενες εγκαταστάσεις µεταφορών –<br />
συγκοινωνιών στο περιβάλλον<br />
• Προστασία των περιοχών ιδιαίτερου οικολογικού ενδιαφέροντος από<br />
την εγκατάσταση δραστηριοτήτων για µεταφορές –συγκοινωνίες µε<br />
σηµαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.<br />
1.7.7 Παράκτια αλιεία- Ιχθυοκαλλιέργειες<br />
Για κάθε παράκτια χώρα η οικολογική, κοινωνική και οικονοµική σηµασία των<br />
παράκτιων υδάτων είναι µεγάλη. Η αλλαγή των περιβαλλοντικών συνθηκών που<br />
οφείλεται κυρίως στη ρύπανση από τις αστικές δραστηριότητες, την αυξανόµενη<br />
χρήση χηµικών στη γεωργία, την εκβιοµηχάνιση και την τουριστική ανάπτυξη σε<br />
συνδυασµό µε την υπεραλίευση οδηγούν στην υποβάθµιση των οικολογικών<br />
συστηµάτων στα παράκτια ύδατα και κατά συνέπεια στη µείωση των αλιευµάτων.<br />
47
Τα παράκτια ύδατα και ειδικότερα οι περιοχές που επικοινωνούν µόνιµα ή<br />
περιοδικά µε την ανοιχτή θάλασσα ή και δέχονται γλυκά ύδατα από την ξηρά<br />
(εκβολές ποταµών, λιµνοθάλασσες) είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τα οποία<br />
µεταφέρονται από την ξηρά µέσω των υδάτων απορροής µε αποτέλεσµα την<br />
ιδιαίτερα υψηλή πρωτογενή παραγωγή. Οι περιοχές αυτές είναι πολύτιµες γιατί<br />
αποτελούν τον τόπο διατροφής και κυρίως αναπαραγωγής και ενηλικιώσεως για<br />
πολλά είδη ιχθύων.<br />
Στόχοι του Εθνικού Σχεδιασµού:<br />
• Η προστασία, διατήρηση και όπου είναι δυνατόν η αποκατάσταση των<br />
σηµαντικών υγροβιότοπων και τόπων αλιείας<br />
• Η αύξηση της αλιευτικής αποδοτικότητας των παράκτιων υδάτων.<br />
48
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ<br />
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗΣ<br />
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
2.1 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Η παράκτια ζώνη του Πολεοδοµικού Συγροτήµατος του Πειραιά αποτελεί χώρο<br />
µοναδικό όπου συνηπάρχουν φυσικό περιβάλλον υψηλής οικολογικής ποιότητας<br />
,τοπία σπάνιου κάλλους σηµάντικοί αρχαιολογικοί χώροι ποικίλες πολεοδοµικές<br />
λειτουργίες. Συνιστά εποµένως ένα συλλογικό αγαθό όπου η Πολιτεία οφείλει να<br />
διαφυλάξει και να αναδείξει κινητοποιώντας την κοινώνικη υπευθυνότητα δηµόσιων<br />
φορέων και ατοµικών συντελεστών.<br />
Εως σήµερα η περιοχη αυτή έχει αντιµετωπισθεί απο την κεντρική διοίκηση ως<br />
ένα “διαθέσιµο οικόπεδο προς ανοικοδόµηση” µε αποτέλεσµα την τυχαια<br />
χωροθέτηση λειουργειών που συχνά δεν έχουν καµία σχέση µε την ανάπλαση και<br />
ανάδειξη της παράκτιας ζώνης.<br />
Πιστεύουµε οτι παρά αυτή την πολιτική που εφαρµόζεται στη περιοχή η<br />
κατάστηση είναι αναστρέψιµη µε την προϋπόθεση οτι θα υπάρχει ο κατάλληλος<br />
προγραµµατισµός και ο ανάλογος σχεδιασµός .<br />
Έτσι η παράκτια ζώνη µπορούµε να πούµε οτι χαρκτηρίζεται απο ποικιλία και<br />
πολυµορφία στην εικόνα και στην λειτουργία της αλλά και απο χώρους αδιάρθωτους<br />
αχρησιµοποιητους και αποµακρισµένους απο το κοινό. Απαιτείται εποµένως µέσω<br />
κατάλληλων πολεοδοµικών παραµβάσεων και κανονισµών ανασυγκρότηση των<br />
λειτουργιών ώστε να βελτιωθεί η προσπελασιµότητα του κοινού και να προωθηθεί η<br />
εγκατάσταση νέων και πιοκίλων δραστηριοτήτων .<br />
Οι σηµαντικοί αρχαιλογικοί χώροι µπορούν κάλλιστα να συµβάλουν στην<br />
λειτουργική ανασυγκρότηση της περιοχής .<br />
Η έλλειψη υπαίθριων χώρων, που παρουσιάζεται σηµαντικά στην περιοχή του<br />
Πειραιά, δηµιουργει συνθήκες ένταξης του παράκτιου χώρου στο λειτουργικό δίκτυο<br />
49
της περιοχής. Για την βελτίωση όµως της ζωής των κατοίκων κρίνεται απαραίτητη η<br />
σύνδεση της παράκτιας ζώνης µε τους κεντρικούς τόπους και τις γύρω αστικές<br />
περιοχές αυτών. Οπότε απαιτείται αναβάθµιση των συγκοινωνιακών και<br />
λειτουργικών συνδέσεων της παράκτιας ζώνης µε τον Πειραιά µέσω της<br />
βελτίωσης αλλά και της ίδρυσης νέων γραµµών µαζικής µεταφοράς.<br />
Τέλος θα πρέπει να αναφέρουµε οτι η ελλιπής διαχείρηση της παράκτιας ζώνης<br />
οφείλεται στην απουσία ενος ολοκληρωµένου χωροταξικού πλαισιου µε την ενιαία<br />
διαχείρηση του χώρου που να παρουσιάζει προγραµµατισµένους και δεσµευτικούς<br />
στόχους ανάπτυξης µε συγκεκριµένα στάδια και κατάλληλους φορείς<br />
χρηµατοδότησης και εφαρµογής. Έτσι στα επόµενα κεφάλαια θα αναλύσουµε την<br />
Υφιστάµενη Κατάσταση της περιοχής, τους λόγους για τους οποίους ο Πειραιάς<br />
έφτασε σ’ αυτήν την κατάσταση και θα αναπτύξουµε µια Στρατηγικη Οικονοµικής<br />
Ανάπτυξης όπου µέσα απ’αυτήν επιδιώκουµε να κάνουµε τον Πειραιά έναν<br />
σύγχρονο πόλο έλξης.<br />
50
2.2 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΠΕ∆Α ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ<br />
ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Γράφηµα 1 ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΥΘΗΣΜΟΥ 1991-2001<br />
51
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟ<br />
Σ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟ<br />
Υ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩ<br />
ΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Με τη βοήθεια της Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος µπορούµε να πάρουµε<br />
κάποια στοιχεία για τα επίπεδα εκπαιδευσης κατά το έτος 1991 και 2001.<br />
1991<br />
Αγράµµατοι<br />
(µη<br />
γνωρίζοντες<br />
γραφή και<br />
ανάγνωση)<br />
1991<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Αυτά παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες.<br />
Απόφοιτ<br />
οι Μέσης<br />
εκπαίδευ<br />
σης<br />
1991<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
Απόφοιτοι<br />
Στοιχειώδο<br />
υς<br />
Εκπαιδεύσε<br />
ως<br />
1991<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Με<br />
Μεταπτυχια<br />
κό -<br />
∆ιδακτορικό<br />
1991<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Που<br />
Τελείωσα<br />
ν τη Γ'<br />
τάξη<br />
Γυµνασίο<br />
υ<br />
1991<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
Που δεν<br />
τελείωσαν το<br />
∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν<br />
γραφή και<br />
ανάγνωση<br />
1991<br />
Πραγµατικός<br />
πληθυσµός<br />
Πτυχιούχ<br />
οι<br />
Ανωτάτω<br />
ν Σχολών<br />
1991<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
Πτυχιούχ<br />
οι<br />
Ανωτέρω<br />
ν Σχολών<br />
1991<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
Πτυχιούχοι<br />
ΤΕΙ (ΚΑΤΕ<br />
ΚΑΤΕΕ)<br />
1991<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
52<br />
Σύνολο<br />
ηλικίας<br />
10 ετών<br />
και άνω<br />
1991<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
1,32 4,376 9,241 18 2,807 2,244 372 148 173 20,699<br />
3,321 16,56 25,224 81 8,08 6,706 1,772 539 697 62,98<br />
6,901 54,13 54,08 588 19,267 13,187 10,334 2,479 2,229 163,195<br />
924 2,777 4,724 14 1,396 1,358 295 85 96 11,669
Γράφηµα 2 ∆ΗΜΟΣ ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Γράφηµα 3 ∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
53
Γράφηµα 4 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Γράφηµα 5 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
54
2001<br />
Αγράµµατοι<br />
(µη<br />
γνωρίζοντες<br />
γραφή και<br />
ανάγνωση)<br />
2001<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι<br />
Μέσης<br />
εκπαίδευση<br />
ς<br />
2001<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι<br />
Στοιχειώδου<br />
ς<br />
Εκπαιδεύσε<br />
ως<br />
2001<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Με<br />
Μεταπτυχια<br />
κό -<br />
∆ιδακτορικό<br />
2001<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Που<br />
Τελείωσα<br />
ν τη Γ'<br />
τάξη<br />
Γυµνασίο<br />
υ<br />
2001<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
Που δεν<br />
τελείωσαν<br />
το ∆ηµοτικό<br />
αλλά<br />
γνωρίζουν<br />
γραφή και<br />
ανάγνωση<br />
2001<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
`<br />
Πτυχιούχοι<br />
Ανωτάτων<br />
Σχολών<br />
2001<br />
Πραγµατικό<br />
ς<br />
πληθυσµός<br />
Πτυχιούχ<br />
οι<br />
Ανωτέρω<br />
ν Σχολών<br />
2001<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
Πτυχιούχ<br />
οι ΤΕΙ<br />
(ΚΑΤΕ<br />
ΚΑΤΕΕ)<br />
2001<br />
Πραγµατ<br />
ικός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
55<br />
Σύνολο<br />
ηλικίας<br />
10 ετών<br />
και άνω<br />
2001<br />
Πραγµατι<br />
κός<br />
πληθυσµ<br />
ός<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧ<br />
ΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 3,409 56,783 39,949 1,464 19,159 10,189 13,854 11,816 4,403 161,026<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑ<br />
ΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧ<br />
ΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
) 696 6,629 7,734 89 3,635 2,058 668 1,11 383 23,002<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣ<br />
ΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧ<br />
ΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
) 544 3,531 3,859 42 1,59 1,207 458 426 238 11,895<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙ<br />
ΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧ<br />
ΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
) 1,768 21,932 21,086 218 9,336 5,584 3,032 3,617 1,727 68,3
Γράφηµα 6 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
180<br />
160<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Γράφηµα 7 ∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
56
Γράφηµα 8 ∆ΗΜΟΣ ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Γράφηµα 9 ∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ (ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και<br />
ανάγνωση) 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Με Μεταπτυχιακό - ∆ιδακτορικό 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυµνασίου 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Που δεν τελείωσαν το ∆ηµοτικό αλλά<br />
γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο ηλικίας 10 ετών και άνω 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
57
2.3 ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ<br />
Η ∆ραπετσώνα είναι προάστιο της βιοµηχανικής πόλης του Πειραιά<br />
οικοδοµηµένη στις ακτές του Σαρωνικου. Η παράκτια ζώνη της περιοχής µέχρι<br />
στιγµής δεν έχει αξιοποιηθεί, αλλά έχουν τεθεί σε εφαρµογή µελέτες τουριστικής<br />
αξιοποίησής της.<br />
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΖΩΝΗ<br />
Η βιοµηχανική ζώνη περιλαµβάνει τις εγκαταστάσεις των Λιπασµάτων, του<br />
Τσιµεντάδικου, τα Γυψάδικα και την ΒΡ.<br />
Μεγάλο πρόβληµα ρύπανσης για την περιοχή επί σειρά ετών αποτελούσε το<br />
εργοστάσιο λιπασµάτων.<br />
Σήµερα έχει δροµολογηθεί η ανάπλαση της ζώνης, µε στόχο την αναβάθµιση<br />
της περιοχής.<br />
ΕΝΤΟΝΗ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗ ΑΠΌ ΤΗ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟΥ<br />
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ∆ΡΟΜΟΥ (ΥΠΕΧΩ∆Ε) ΠΟΥ Ο∆ΗΓΕΙ ΣΤΟ ΣΧΙΣΤΟ<br />
Ο συγκεκριµένος δρόµος διασχίζει όλο το παραλιακό µέτωπο της περιοχής<br />
αποκόπτοντάς την από το χώρο του λιµανιού.<br />
Η αυξανόµενη µε σταθερό ρυθµό κυκλοφορία των αυτοκινήτων και ιδιαίτερα<br />
µεγάλων οχηµάτων, δηµιουργεί έντονο πρόβληµα θορύβου στο µέτωπο από κατοικίες<br />
οι οποίες βρίσκονται πάνω από το συγκεκριµένο δρόµο.<br />
ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ<br />
Ο Ο.Λ.Π. έχοντας οικιοποιηθεί ολόκληρη την παράκτια ζώνη έχει προκαλέσει<br />
τον αποκλεισµό των κατοίκων της ∆ραπετσώνας από την θάλασσα. Ταυτόχρονα η<br />
αυξηµένη ρύπανσή της, την καθιστά ακατάληλη για µπάνιο.<br />
58
ΥΨΗΛΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ∆ΟΜΗΣΗΣ<br />
Τα πολύ ψηλά κτήρια που κατασκευάζονται λόγω του µεγάλου συντελεστή<br />
δόµησης προκαλούν αρνητικές συνέπειες, όπως εγκλωβισµό αέριων ρύπων, έλλειψη<br />
ηλιακής ακτινοβολίας κ.α.<br />
ΕΛΛΕΙΨΗ ΧΩΡΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟΥ & ΑΝΑΨΥΧΗΣ<br />
Ένα από τα µεγαλύτερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο ∆ήµος της<br />
∆ραπετσώνας είναι η παντελής έλλειψη χώρων πρασίνου και αναψυχής.<br />
Όσο προχωράµε νοτιοδυτικά και παραλιακά, ο λιµενοβραχίονας είχε το όνοµα<br />
του Βασιλέως Γεωργίου και του ιδιοκτήτη του κέντρου Κράκαρη (1845-1914).<br />
Λίγο πιο πέρα, δυτικά, ήταν η ακτή Βασιλειάδη που οφείλει το όνοµά της στο<br />
ναυπηγείο Βασιλειάδη που λειτουργούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα µέχρι τον<br />
τελευταίο πόλεµο. Στα 1975 η περιοχή διαµορφώθηκε σε σταθµό εξυπηρέτησης<br />
εµπορευµάτων που διακινούνταν µε εµπορευµατοκιβώτια –κοντέϊνερς. Εκεί έγινε<br />
το 2006, το νέο κτίριο του ΥΕΝ.<br />
Πάντα δυτικά βαδίζοντας ήταν το εργοστάσιο Λιπασµάτων και η οµώνυµη<br />
συνοικία. Το εργοστάσιο άρχισε να λειτουργεί από το 1910. Σταµάτησε πριν λίγα<br />
χρόνια.<br />
Ο πρώτος όρµος µετά τα Λιπάσµατα ονοµάζεται όρµος Φωρών ή Σφαγείων.<br />
Εκεί ήταν τα σφαγεία του ∆ήµου Πειραιά..<br />
Ο µεγάλος όρµος Φωρών, (30.000 τ.µ.) ονοµάστηκε αργότερα όρµος<br />
∆ραπετσώνας. Εκεί είχαν ως πριν λίγα χρόνια τις εγκαταστάσεις του οι εταιρίες<br />
πετρελαιοειδών ΜΠΙ ΠΙ, ΜΟΜΠΙΛ και το Εργοστάσιο Τσιµέντων ΑΓΕΤ<br />
ΗΡΑΚΛΗΣ.<br />
∆υτικότερα έγιναν οι εγκαταστάσεις της ΕΥ∆ΑΠ, ο νέος µόλος ∆ραπετσώ-<br />
νας που συνορεύει µε το Λιµανάκι του Αγίου Νικολάου και το εργοστάσιο της ∆ΕΗ.<br />
Το 1873 δηµιουργήθηκαν στη ∆ραπετσώνα – που ανήκε στον Πειραιά – οι<br />
οίκοι ανοχής των Βούρλων , 180 µέτρα από τον Αγιο ∆ιονύσιο. Η περιοχή είχε αυτό<br />
το όνοµα γιατί είχε πολλά βούρλα λόγω του ρέµατος που κατέβαινε από το<br />
Κερατσίνι.<br />
Η ∆ραπετσώνα άρχισε να γίνεται πόλη µετά τον ερχοµό των προσφύγων το<br />
1922. Αυτοί εγκαταστάθηκαν σε ξύλινες παράγκες, στον Αγιο ∆ιονύση.<br />
59
Οι περισσότερες από τις παράγκες διατηρήθηκαν ως το 1968, οπότε η<br />
δικτατορία, έχτισε εκεί πολυκατοικίες τα διαµερίσµατα των οποίων µε κάποιο<br />
οικονοµικό αντάλλαγµα έδωσε σ αυτούς που έµεναν πρώτα εκεί. Τότε έγινε και<br />
κάποια βελτίωση της εµφάνισης της πόλης.<br />
Η ∆ραπετσώνα αναγνωρίστηκε σαν κοινότητα το 1950, αφού αποσπάστηκε<br />
από το ∆ήµο Πειραιά. ∆ήµος ανακηρύχτηκε το 1951.<br />
Η ∆ραπετσώνα, είναι χτισµένη στον όρµο της ∆ραπετσώνας, ο οποίος στην<br />
αρχαιότητα είχε στρατηγική σηµασία και προέρχεται από τον αρχαίο δήµο<br />
«Θυµοιτάδαι». Οι δύο λόφοι που την πλαισιώνουν, µείωναν την ένταση του αέρα και<br />
παράλληλα λειτουργούσαν σαν «παρατηρητήρια» για τυχόν επιθέσεις. Παλαιότερες<br />
αναφορές κάνουν λόγο για την ύπαρξη ενός ναού, δείγµα παρουσίας<br />
µικροσυνοικισµού, οι κάτοικοι του οποίου πιθανότατα ασχολούνταν µε την αλιεία.<br />
Αξίζει κανείς να επισκεφθεί τους αρχαιολογικούς χώρους στο Καστράκι και την<br />
Ηετιώνεια Πύλη, πάνω από το λιµάνι.<br />
Οι αρχές της ∆ραπετσώνας, σε στενή συνεργασία µε την Πολιτεία, δουλεύουν<br />
µε εντατικούς ρυθµούς στοχεύοντας στην αναβάθµιση και ανάπτυξη της<br />
∆ραπετσώνας. Η ανάπλαση της περιοχής του Αγίου ∆ιονυσίου θεωρείται σηµαντικό<br />
βήµα προς αυτή την κατεύθυνση.<br />
Αποτελεσµατικές πρωτοβουλίες αποτελούν οι διοργανώσεις συναυλιών και<br />
πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως το «Θέατρο δρόµου», οι οποίες µαρτυρούν την<br />
πρόθεση δήµου και πολιτών για µία ζωή βασισµένη στην ποιότητα.<br />
Στο κεφάλαιο 3 της ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ αναφερόµαστε πιο αναλυτικά στην ανάπτυξη της περιοχής.<br />
60
2.4 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ<br />
Το Κερατσίνι είναι ένα προάστιο του Πειραιά, στα νοτιοδυτικά του<br />
πολεοδοµικού συγκροτήµατος. Στα νοτιοδυτικά του, βρίσκεται ο όρµος της<br />
∆ραπετσώνας . Ο δήµος συνδέεται οδικά µε τον Σκαραµαγκά και, µέσω της<br />
Λεωφόρου Αθηνών, της λεωφόρου Γρηγορίου Λαµπράκη και της λεωφόρου Πέτρου<br />
Ράλλη, προς τα νοτιοδυτικά µε το Πέραµα και προς τα βορειοανατολικά µε την<br />
Αθήνα. Η απόσταση από το κέντρο της Αθήνας είναι περίπου 14 χλµ. Παλαιότερα, η<br />
περιοχή ήταν αγρότοπος αλλά αστικοποιήθηκε έντονα, κυρίως µετά τη δεκαετία του<br />
1950.<br />
Μετά την άφιξη των προσφύγων από την Σµύρνη συστάθηκε ως ∆ήµος. Στις<br />
18/01/1934 γεννήθηκε ο ∆ήµος Ταµπουρίων µε τις γύρω περιοχές ενώ µερικές µέρες<br />
Αργότερα ονοµάσθηκε ∆ήµος Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου. Το 1936 ο τότε<br />
∆ήµαρχος κ. Φίλανδρος ονόµασε τον δήµο σε ∆ήµο Αµφιάλης ενώ το 1947πήρε την<br />
τελική του ονοµασία ως ∆ήµος Κερατσινίου.<br />
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, στη βιοµηχανική ζώνη που<br />
ουσιαστικά εκτεινόταν από τον Πειραιά µέχρι και το Πέραµα, βρισκόταν<br />
συγκεντρωµένη η βαριά βιοµηχανία ολόκληρης της χώρας. Στο Κερατσίνι ειδικά<br />
υπήρχαν εκτός από το θερµοηλεκτρικό εργοστάσιο της αγγλικής POWER , οι<br />
εγκαταστάσεις τσιµέντων της ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ, όπου κατέληγαν µετά από εναέρια<br />
διαδροµή 3 χλµ. Τα βαγονέτα µε τα πετρώµατα από τα νταµάρια του Ζουγανέλη στο<br />
λόφο του Σελεπίτσαρι. Υπήρχε ακόµη η Εταιρεία Λιπασµάτων, που απασχολούσε<br />
περίπου 5.000 εργαζοµένους, το εργοστάσιο ναφθαλίνης ΝΑΦΘΑ, το ναυπηγείο του<br />
Βασιλειάδη, οι Μύλοι του Αγίου Γεωργίου, το µεγάλο στρατιωτικό εργοστάσιο<br />
κατασκευής στρατιωτικών στολών ΚΟΠΗ µε 2.000 εργαζοµένους, µονάδες<br />
υφαντουργίας κ.λ.π.<br />
Σ’ αυτό θα πρέπει να συνυπολογίσουµε και έναν ικανό αριθµό µικρότερων<br />
αλλά σηµαντικών µονάδων, όπως τα σαπουνάδικα, τα ταµπάκικα, τα γυαλάδικα, τα<br />
γυψάδικα και τα µικρά υφαντήρια χαλιών.<br />
62
Η ∆.Ε.Η.<br />
Η επαναλειτουργία της ∆.Ε.Η. µε τη χρήση φυσικού αερίου µπορεί να<br />
περιορίζει τις συγκεντρώσεις κάποιων ρύπων, δεν τις εκµηδενίζει όµως. Η καύση του<br />
φυσικού αερίου προκαλεί εκποµπή καυσαερίων που περιέχουν διοξείδιο του<br />
άνθρακα, υδρατµούς, οξυγόνο, άζωτο, οξείδια του αζώτου και ίχνη διοξειδίου του<br />
θείου. Εκτός από τις εκποµπές που προκαλούνται από τις διεργασίες καύσεις, είναι<br />
πιθανή η διαρροή φυσικού αερίου σε µικρές ποσότητες από αγωγούς,<br />
αεροσυµπιεστές, βάνες και λοιπό εξοπλισµό.<br />
Επίσης είναι δυνατόν να διαρρέουν µικρές ποσότητες πτητικών<br />
υδρογονανθράκων από τις δεξαµενές αποθήκευσης καυσίµων.<br />
Οι συγκεντρώσεις των ρύπων µπορεί να είναι µικρές, όταν όµως προστεθούν<br />
στις υφιστάµενες συγκεντρώσεις υποβάθρου του λεκανοπεδίου Αττικής είναι δυνατόν<br />
να παρατηρηθούν υπερβάσεις των ορίων της Ευρωπαϊκής Νοµοθεσίας σε κάποιες<br />
περιοχές, ανάλογα µε τις υπάρχουσες µετεωρολογικές συνθήκες.<br />
Η ΨΥΤΑΛΛΕΙΑ-ΑΚΡΟΚΕΡΑΜΟΣ<br />
Το Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων περιλαµβάνει διεργασίες επεξεργασίας των<br />
λυµάτων και της παραγόµενης ιλύος, που πραγµατοποιούνται στον Ακροκέραµο και<br />
στη νήσο Ψυτάλεια.<br />
Η παραµονή της οργανικής λάσπης των λυµάτων στο νησί προκαλεί πολύ<br />
συχνά δυσάρεστες οσµές στις γύρω κατοικηµένες περιοχές.<br />
Πρόβληµα αποτελεί επίσης η µεταφορά της λάσπης από το νησί έως τη<br />
χωµατερή των Άνω Λιοσίων, που γίνεται µέσα από τον οικιστικό ιστό, καθώς και η<br />
διάχυση των αποβλήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον σε περιπτώσεις εντόνων<br />
βροχοπτώσεων.<br />
63
ΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ<br />
Με την ίδρυση του ∆ιαδηµοτικού Νεκραταφείου στο Σχιστό όλοι οι ∆ήµοι της<br />
περιοχής του Πειραιά αποφάσισαν να κλείσουν τα νεκροταφεία που λειτουργούσαν<br />
µέσα στις πόλεις τους, γεγονός που στον ∆ήµο Κερατσινίου βρίσκει αντιδράσεις.<br />
Η παραµονή ενός νεκροταφείου µέσα στον οικιστικό ιστό της πόλης αντιτίθεται<br />
στους κανόνες που αφορούν τόσο την ∆ηµόσια υγεία, όσο και την αισθητική.<br />
Το νεκροταφείο είναι σίγουρα µια εστία µόλυνσης για την περιοχή.<br />
Τα παιδιά του Κερατσινίου δικαιούνται να παίζουν σε χώρους αντίστοιχους µε<br />
τα παιδιά των άλλων συνοικιών και όχι δίπλα στα τρωκτικά, στα σκουπίδια και στα<br />
οστεοφυλάκια.<br />
ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ-ΙΧΘΥΟΣΚΑΛΑ<br />
Το λιµάνι του Αγίου Γεωργίου είναι το επίσηµο εµπορευµατικό λιµάνι των<br />
Αθηνών. Η εικόνα ωστόσο που παρουσιάζει δεν ανταποκρίνεται στον τίτλο αυτό,<br />
αφού µοιάζει περισσότερο µε θαλάσσια χωµατερή όπου δεσπόζουν<br />
µισοβυθισµένα πλοία και σκουπίδια.<br />
Αποτελεί λοιπόν εστία µόλυνσης και αισθητικής υποβάθµισης για την<br />
περιοχή, γεγονός που ενισχύεται από τις άθλιες συνθήκες υγιεινής που<br />
επικρατούν στην ιχθυόσκαλα, όπου καθηµερινά διακινούνται τόνοι θαλασσινών<br />
προϊόντων που τροφοδοτούν όλη την περιοχή των Αθηνών.<br />
ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ<br />
Η παραλιακή ζώνη του λιµένα του Κερατσινίου περιλαµβάνει 534.000 τ.µ.<br />
ιδιοκτησίας του Ο.Λ.Π., 63.000 τ.µ. ιδιοκτησίας της Ε.Υ∆.Α.Π., 46.000 τ.µ.<br />
ιδιοκτησίας της Β.Ρ, 40.000 τ.µ. ιδιοκτησίας της εταιρείας τσιµέντου ΑΓΕΤ,<br />
94.000 τµ ιδιοκτησίας της ∆ΕΗ και 14.000 τ.µ. ιδιοκτησίας της εταιρείας<br />
"Μύλοι Αγίου Γεωργίου".<br />
Από τα παραπάνω στοιχεία, που προκύπτουν από µελέτη περιβαλλοντικών<br />
επιπτώσεων που έγινε το 1995 για τον Α.Η.Σ. Αγίου Γεωργίου, είναι πασιφανής ο<br />
αποκλεισµός του πολίτη του Κερατσινίου από το πολύτιµο αυτό αγαθό.<br />
64
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ & ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ-ΒΙΠΕ<br />
Τόσο η ∆.Ε.Η. όσο και οι υπόλοιπες βιοµηχανικές, βιοτεχνικές και<br />
ναυτηλιακές δραστηριότητες καθώς και ο συνεπακόλουθος αυτών<br />
κυκλοφοριακός φόρτος µεγάλων φορτηγών, επιβαρύνει την πόλη µε<br />
ατµοσφαιρική ρύπανση.<br />
Η Βιοτεχνική περιοχή που πρόκειται να δηµιουργήσει η Ε.Τ.Β.Α. στο<br />
Σχιστό και που θα συγκεντρώσει µεγάλο αριθµό βιοτεχνιών, θα επιφέρει µία<br />
ακόµα περιβαλλοντική επιβάρυνση.<br />
ΣΤΑΘΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ<br />
Ο Σ.Μ.Α. βρίσκεται στην περιοχή του Σχιστού και αποτελεί τον µεγαλύτερο<br />
της Ευρώπης, µε αποτέλεσµα να διακινούνται καθηµερινά µέσα από την πόλη όλα τα<br />
απορριµµατοφόρα του λεκανοπεδίου.<br />
Στην πλαγιά του λόφου του Αγίου Γεωργίου ήταν συγκεντρωµένοι αρχικά οι<br />
κάτοικοι του σηµερινού δήµου Κερατσινίου, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως µε την<br />
αλιεία. Ο οικισµός, το όνοµα του οποίου πρέπει να ήταν «Θυµοιτάδα», χρονολογικά<br />
τοποθετείται στην 3 η χιλιετία π.Χ. άποψη που στηρίζεται στις θεµελιώσεις που<br />
καταστράφηκαν µε την ανέγερση του ναού του Αγ. Γεωργίου αλλά και µε τα<br />
ευρήµατα εκατέρωθεν της Λεωφόρου ∆ηµοκρατίας την περίοδο 1933-1935. Η<br />
σηµερινή µορφή του Κερατσινίου διαµορφώθηκε το 1934 και περιλαµβάνει τους<br />
οικισµούς Ταµπούρια, Ανάληψη, Αµφιάλη και Ευγένεια.<br />
Μια βόλτα στο λιµανάκι του Αγίου Γεωργίου µε τις παραδοσιακές βαρκούλες<br />
θα δικαιώσει τον επισκέπτη χάρη στη γραφικότητα που προσφέρει. Το πράσινο που<br />
κυριαρχεί στις πλατείες ξεκουράζει και αναζωογονεί κατοίκους και επισκέπτες.<br />
Παράλληλα, το Κερατσίνι προωθεί τον πολιτισµό στηρίζοντας τη λειτουργία του<br />
∆ηµοτικού Θεάτρου στα Ταµπούρια αλλά και διοργανώνοντας συναυλίες, εικαστικές<br />
εκθέσεις και ποικιλόµορφες πολιτιστικές εκδηλώσεις.<br />
65
2.5 ΠΕΡΑΜΑ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ<br />
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆ΩΝ<br />
Η αποθήκευση και διακίνηση των πετρελαιοειδών στην περιοχή επιβαρύνει την<br />
ατµόσφαιρα µε πτητικούς υδρογονανθρακες, πολλοί από τους οποίους θεωρούνται<br />
καρκινογόνοι.<br />
Εκτός αυτού ο κίνδυνος ατυχήµατος στις εγκαταστάσεις είναι µια µόνιµη<br />
απειλή για τους κατοίκους αφού τα µέτρα ασφαλείας είναι ανεπαρκή και δεν<br />
τηρούνται οι απαιτούµενες από την κείµενη Ελληνική και Κοινοτική νοµοθεσία,<br />
αποστάσεις ασφαλείας.<br />
Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΣΧΙΣΤΟΥ<br />
Στην περιοχή γύρω από τη Λεωφόρο Σχιστού υπάρχουν µικρές παράνοµες<br />
χωµατερές, όπου οι απορρίψεις µπαζών, σκουπιδιών και άλλων άχρηστων<br />
αντικειµένων είναι συνηθισµένο φαινόµενο.<br />
Παράνοµες κατασκευές, εγκαταλελειµµένα αυτοκίνητα ή εξαρτήµατα αυτών,<br />
σταθµευµένα φορτηγά, όλα µαζί συνθέτουν µια τριτοκοσµική εικόνα εξαθλίωσης,<br />
ενώ παράλληλα δηµιουργούν τις προϋπόθεσης ανάπτυξης και ευδοκίµησης<br />
τρωκτικών, εντόµων και άλλων µικροοργανισµών.<br />
Στον κατάλογο των παράνοµων απορρίψεων προστίθεται ο φωσφογύψος,<br />
κατάλοιπο βιοµηχανικών διεργασιών, ο οποίος λόγω προέλευσης της πρώτης ύλης<br />
είναι ραδιενεργός.<br />
Η ΨΥΤΑΛΛΕΙΑ<br />
Οι δυσάρεστες οσµές που προέρχονται από την λάσπη που προκύπτει σαν<br />
αποτέλεσµα της πρωτοβάθµιας καθίζησης των αστικών λυµάτων στη νήσο<br />
Ψυτάλλεια, προκαλεί συχνή όχληση στους κατοίκους.<br />
67
ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΕΠΙΧΩΜΑΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΛΠ<br />
Τεράστιοι χώροι έχουν δηµιουργηθεί από τον Ο.Λ.Π. µε παράνοµες<br />
επιχωµατώσεις. Οι χώροι αυτοί βρίσκονται στην απόλυτη δικαιοδοσία του Ο.Λ.Π.<br />
αποκλείοντας το ∆ήµο και τους δηµότες του.<br />
∆ΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΞΙΚΩΝ, ΠΥΡΟΜΑΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΥΦΛΕΚΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ<br />
Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι από το λιµάνι διακινούνται τοξικά,<br />
πυροµαχικά και εύφλεκτα υλικά.<br />
ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΜΕΝΑ ΠΛΟΙΑ<br />
Εστία µόλυνσης αποτελούν τα µισοβυθισµένα και εγκαταλελειµµένα πλοία τα<br />
οποία πλήττουν τη ∆ηµόσια υγεία και αισθητική.<br />
ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΑΜΜΟΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΝΑΥΠΗΓΟΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΖΩΝΗ<br />
Οι παράνοµες αµµοβολές που πραγµατοποιούνται έχουν σαν αποτέλεσµα να<br />
επιβαρύνουν την ήδη ρυπασµένη ατµόσφαιρα της περιοχής µε αιωρούµενα σωµατίδια<br />
ΡΜ10 και ΡΜ2,5 τα οποία θεωρούνται υπεύθυνα για καρδιακά και αναπνευστικά<br />
προβλήµατα.<br />
Επιδηµιολογικές µελέτες που έχουν γίνει καταδεικνύουν την σηµαντική<br />
επιβάρυνση της ∆ηµόσιας υγείας από την ύπαρξη ακόµα και σχετικά µικρών αλλά<br />
µόνιµων συγκεντρώσεων ΡΜ10 στην ατµόσφαιρα.<br />
∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΟΡΘΜΕΙΟΥ<br />
Οι υπάρχουσες υποδοµές για την εξυπηρέτηση των επιβατών στο λιµάνι είναι<br />
ελάχιστες ενώ η κίνηση είναι αυξηµένη. Η υποθαλάσσια σήραγγα Περάµατος-<br />
Σαλαµίνας καθώς και η βελτίωση της προβλήτας θα αναβαθµίσουν την περιοχή.<br />
68
Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΣ<br />
Οι δρόµοι αυτοί χαρακτηρίζονται ως πλέον επικίνδυνοι, αφού η συχνότητα των<br />
ατυχηµάτων είναι 10 νεκροί το χρόνο.<br />
Πρέπει να γίνει γενική µελέτη µε στόχο τη µείωση της επικινδυνότητας τους<br />
και τη διευθέτηση της κίνησης των βυτιοφόρων και των βαρέων οχηµάτων από το<br />
νέο δρόµο του λιµανιού.<br />
Η ∆.Ε.Η.<br />
Η επαναλειτουργία της ∆.Ε.Η. έστω και µε τη χρήση φυσικού αερίου, το οποίο<br />
θεωρείται φιλικότερο για το περιβάλλον, δεν παύει να αποτελεί σηµαντική πηγή<br />
ατµοσφαιρικής ρύπανσης για την ευρύτερη περιοχή.<br />
ΤΟ ΑΝΩ ΠΕΡΑΜΑ<br />
Η νεοενταχθείσα περιοχή του Άνω Περάµατος χαρακτηρίζεται από την έλλειψη<br />
έργων υποδοµής (οδικό δίκτυο, δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης).<br />
ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΡΑΣΙΝΟΥ<br />
Η έλλειψη πρασίνου λόγω της αυξηµένης δόµησης είναι εµφανής. Η<br />
αποκατάσταση της χωµατερής του Σχιστού µε τη δηµιουργία πάρκου 400<br />
στρεµµάτων, καθώς και η αξιοποίηση του δασικού πάρκου της Χωράφα, µπορεί να<br />
προσφέρει ένα τόπο αναψυχής, άθλησης αλλά και εκπαίδευσης για τους κατοίκους.<br />
Ο ∆ήµος Περάµατος βρίσκεται στο Νοτιοδυτικό τµήµα του Λεκανοπεδίου και<br />
αποτελεί το ∆υτικότερο άκρο του πολεοδοµικού συγκροτήµατος της Αθήνας.<br />
Συνορεύει Βόρεια µε το ∆ήµο Χαϊδαρίου και Ανατολικά µε το ∆ήµο Κερατσινίου. Το<br />
∆υτικό και Βορειοδυτικό του τµήµα βρέχεται από τον κόλπο της Ελευσίνας, ενώ το<br />
Νότιο από τον όρµο Κερατσινίου. Στο ∆ήµο Περάµατος βρίσκεται και το<br />
πλησιέστερο σηµείο του Ηπειρωτικού τµήµατος του Νοµού Αττικής προς το νησί της<br />
Σαλαµίνας (περίπου 1 χλµ.). Από άποψη γεωµορφολογικής φυσιογνωµίας, το<br />
ανάγλυφο του βραχώδους εδάφους του ∆ήµου Περάµατος παρουσιάζεται µε κλίσεις<br />
που σε µερικά σηµεία µάλιστα γίνονται και αρκετά έντονες (µέσος όρος 30-35%).<br />
69
Από υψοµετρική άποψη, η έκταση του ∆ήµου αναπτύσσεται από την επιφάνεια της<br />
θάλασσας µέχρι το υψόµετρο 265 µ.(κορυφή Αγ. Τριάδας),συµπεριλαµβάνοντας και<br />
τµήµα από τις Νοτιοδυτικές απολήξεις του ορεινού όγκου του Αιγάλεω.<br />
Η κατοικηµένη περιοχή έχει εξαιρετική θέα προς Ψυττάλεια, Σαλαµίνα και στη<br />
θαλάσσια περιοχή όπου έγινε η ιστορική Ναυµαχία της Σαλαµίνας το 480 π.Χ., ενώ<br />
σε µία από τις κορυφές του ορεινού όγκου θεωρείται ότι ήταν η θέση απ' όπου ο<br />
Ξέρξης παρακολούθησε τη Ναυµαχία. Ο ορεινός όγκος του Περάµατος αποτελεί τον<br />
φυσικό µάρτυρα της ιστορικής Ναυµαχίας που έκρινε την περαιτέρω πορεία της<br />
Ελλάδαςκαι όλης της Ευρώπης<br />
Το όνοµα του προέρχεται, όπως και σε άλλες περιπτώσεις ελληνικών<br />
τοπωνυµιών, από την θέση του, που αποτελεί ΠΕΡΑΣΜΑ από την Αθήνα-Πειραιά<br />
προς Σαλαµίνα. Ας σηµειωθεί ότι και ο Πειραιάς προέρχεται από την ίδια γλωσσική<br />
ρίζα. Από αυτή την άποψη ειναι σχεδόν σίγουρο πως την πρώιµη εποχή<br />
χρησιµοποιήθηκε το ∆υτικό του άκρο σαν σταθµός ΠΕΡΑΤΑΡΙΑΣ και Φορτηγίδων<br />
από και προς την Σαλαµίνα. Το Πέρασµα αυτό µάλλον χρησιµοποίησαν οι Αθηναίοι<br />
το 480 π.χ. για να µεταφέρουν τα γυναικόπαιδά τους ώστε να τα προστατέψουν από<br />
την Περσική απειλή. Το ίδιο από ιστορικές µαρτυρίες, επιβεβαιώνεται και στην<br />
Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η οµαλή πρόσβαση προς τον Κορυδαλλό και το<br />
Κερατσίνι (ίσως το αρχαίο Ηράκλειο) διευκόλυνε τη διέλευση πεζών και<br />
τροχοφόρων.<br />
Το Πέραµα συγκροτείται σε µικρή κοινότητα-οικισµό µόλις γύρω στα 1926-27 µε την<br />
άφιξη προσφύγων από την περιοχή της Πόλης και του Πόντου. Γύρω στα 1927-28<br />
εγκαθίστανται τα πρώτα Ναυπηγεία (Ταρσανάδες) µετά την µετακίνησή τους από την<br />
περιοχή του Αγίου ∆ιονυσίου, όταν το λιµάνι διευρύνεται προς αυτήν την περιοχή. Οι<br />
κάτοικοι αυτοί είναι νησιώτες, κυρίως Συµιακοί, Σαµιώτες κ.α. µε ειδικές εµπειρίες<br />
αλλά και αναντικατάστατες γνώσεις στην Ναυπηγοξυλουργική τέχνη. ∆ιατηρούν και<br />
εξελίσσουν παράδοση δέκα χιλιάδων ετών.<br />
Ο πληθυσµός της Πόλης από 1.462 κατοίκους το 1940 περνά στους 14.694 το<br />
1961 και ξεπερνά τους 25.000 το 1987. Στους εγγεγραµµένους ∆ηµότες πρέπει να<br />
προστεθούν γύρω στους 20.000 ετεροδηµότες. Η ανάπτυξη της Πόλης συνδέεται µε<br />
τη δραστηριότητα της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης (Ν/Ζ) που αντικατέστησε<br />
70
σταδιακά την Ναυπηγοξυλουργική τέχνη. ∆υστυχώς η κρίση στη Ν/Ζ αποτελεί το<br />
µείζον πρόβληµα της Πόλης που ο ∆ήµος µε αγώνες προσπαθεί να λύσει.<br />
Η φυσιογνωµία της Πόλης έχει αλλάξει µετά την καταστροφική παρέµβαση του<br />
Ο.Λ.Π. τα τελευταία 40 χρόνια. Το τοπίο αλλοιώθηκε, το περιβάλλον µολύνθηκε και<br />
η θάλασσα περιορίστηκε. Τούτη τη στιγµή στη περιοχή του Περάµατος<br />
διεκπεραιώνεται το µέγιστο διακοµιστικό εµπόριο του λιµένα του Πειραιά. Η<br />
επιβάρυνση της Πόλης είναι αβάστακτη. Σ' αυτό προστίθενται οι Εταιρείες<br />
Πετρελαιοειδών που ο ∆ήµος παλεύει για την µετεγκατάστασή τους. 'Ειχε<br />
προβλεφθεί η αποµάκρυνσή τους κατά το 2001.<br />
Σταθµός στη ζωή της Πόλης πρέπει να θεωρηθεί η λειτουργία της γραµµής<br />
Πέραµα-Πειραιά µε το τραινάκι που αποτέλεσε από τη δεκαετία του '30 (1937-38) το<br />
σύµβολό της. Τέλος το 1934 ιδρύεται η Κοινότητα του Περάµατος και το 1964<br />
µετατρέπεται σε ∆ήµο.<br />
Θέση και µορφολογία<br />
Ο ∆ήµος Περάµατος ανήκει στο δηµοτικό διαµέρισµα του Πειραιά. Βρίσκεται<br />
στο δυτικότερο άκρο της Αθήνας (απέχει από το κέντρο της πόλης 14,7 χλµ.) και<br />
συνορεύει µε τους δήµους Χαϊδαρίου (βόρεια) και Κερατσινίου (ανατολικά). Η νότια<br />
πλευρά του Περάµατος βρέχεται από τον όρµο του Κερατσινίου, ενώ η δυτική του<br />
πλευρά συναντά τα νερά του στενού της Σαλαµίνας (Σύµφωνα και µε τα παραπάνω,<br />
το όνοµα του Περάµατος µάλλον οφείλεται στη θέση του, η οποία αποτελεί<br />
"Πέρασµα" από τό ηπειρωτικό µέρος της Αθήνας και του Πειραιά προς τη Σαλαµίνα).<br />
Το Πέραµα είναι µια περιοχή χαρακτηριστικά βραχώδης. Μάλιστα, το έδαφος<br />
του παρουσιάζει κλίσεις που σε µερικά σηµεία ξεπερνούν το 30%. Ο δήµος<br />
αναπτύσσεται από την επιφάνεια της θάλασσας µέχρι το υψόµετρο των 266 µέτρων<br />
(κορυφή Αγίας Τριάδας), και συµπεριλαµβάνει κοµµάτια και από τις δύο πλαγιές του<br />
Αιγάλεω.<br />
71
Ιστορία<br />
Κατά την αρχαιότητα η περιοχή του Περάµατος είχε την ονοµασία Αµφιάλη. Σε<br />
µία από τις κορυφές του όρους Αιγάλεω που εντάσσονται στο ∆ήµο Περάµατος,<br />
θεωρείται πως βρισκόταν η θέση από την οποία ο Πέρσης αυτοκράτορας Ξέρξης<br />
παρακολούθησε τη ναυµαχία της Σαλαµίνας (480π.Χ.). Η κορυφή αυτή αποκαλείται<br />
από τους κατοίκους του Περάµατος «Θρόνος τού Ξέρξη».<br />
Το σύγχρονο Πέραµα αποκτά τη µορφή µικρού οικισµού τη δεκαετίας του<br />
1920, όταν αρκετοί πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τον Πόντο αναζητούν<br />
σε αυτή τη περιοχή την καινούργια τους ζωή. Το 1928 ιδρύονται τα πρώτα ναυπηγεία<br />
του Περάµατος. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσµα την άφιξη νέων κατοίκων, ως επί το<br />
πλείστον νησιωτών. Για αρκετές δεκαετίες από τότε, η ζωή στο Πέραµα είναι στενά<br />
συνδεδεµένη µε την δραστηριότητα της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Η<br />
πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής εργάζεται στα ναυπηγεία<br />
του Περάµατος.<br />
Το 1934 ιδρύεται η Κοινότητα του Περάµατος, µε<br />
απόσπασή της από το ∆ήµο Πειραιά, ενώ 30 χρόνια αργότερα, το<br />
1964, το Πέραµα αναγνωρίζεται ως ∆ήµος. Η εξέλιξη αυτή<br />
αντανακλά και την αύξηση του πληθυσµού των κατοίκων του<br />
Περάµατος στο δεύτερο µισό του 20ου αιώνα (βλ. πίνακα).<br />
2.6 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ<br />
τος<br />
940<br />
961<br />
981<br />
991<br />
υσµός<br />
4<br />
2<br />
9<br />
Πληθ<br />
1.462<br />
14.69<br />
23.01<br />
24.11<br />
72
Χρ Ο Πειραιάς είναι πόλη της Αττικής στα νοτιοδυτικά της Αθήνας µε το<br />
µεγαλύτερο και σηµαντικότερο λιµάνι της Ελλάδας. Είναι έδρα της Νοµαρχίας<br />
Πειραιά. Απέχει 15 χιλιόµετρα από το κέντρο της Αθήνας και τα δυτικά προάστια και<br />
συνδέεται µε αυτήν µε πληθώρα λεωφορείων, τρόλλεϋ, αλλά και µε τον ηλεκτρικό<br />
σιδηρόδροµο, το τραµ, τον προαστιακό σιδηρόδροµο και στο µέλλον µε τις γραµµές<br />
της Αττικό Μετρό.<br />
ΛΙΜΑΝΙ<br />
Οι πύλες του λιµανιού, µετά τον οριστικό προσδιορισµό του κυρίως λιµένος ως<br />
«επιβατηγού» έχουν πλέον διαµορφωθεί ανάλογα µε τον προορισµό των επιβατηγών<br />
πλοίων που ελλιµενίζονται κοντά σε αυτές. Π.χ. παραδοσιακά οι βορειοδυτικές και<br />
δυτικές πύλες οδηγούν σε αποβάθρες που προσεγγίζουν πλοία µε προορισµό τα νησια<br />
του βορειοανατολικού Αιγαίου και την Κρήτη, ενώ οι κεντρικές τις Κυκλάδες και τα<br />
∆ωδεκάνησα.<br />
Ο πληθυσµός των επτά δήµων που αποτελούν την ευρύτερη περιοχή του Πειραιά (ο<br />
∆ήµος Πειραιά και οι έξι δήµοι που κατά το παρελθόν αποσχίστηκαν από τον<br />
κεντρικό δήµο: Νίκαια, Κορυδαλλός , Κερατσίνι, Πέραµα, ∆ραπετσώνα και Άγιος<br />
Ιωάννης Ρέντης) είναι 541.504 κ. σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή.<br />
Ιστορία<br />
Ο Πειραιάς υπήρξε το λιµάνι των Αθηνών από τα αρχαία χρόνια. Ο<br />
Θεµιστοκλής ήταν ο οξυδερκής πολιτικός εκείνος, ο οποίος όχι µόνο προσέβλεπε<br />
στην ναυτική υπεροχή των Αθηνών, αλλά κατάλαβε και την σηµασία των λιµανιών<br />
του Πειραιά για την επίτευξή της. Με µια σειρά ιστορικής σηµασίας αποφάσεων,<br />
αρχίζοντας από το 493 π.Χ. µε την οχύρωση του λιµανιού και το κτίσιµο των<br />
νεώσοικων και των ναυπηγείων, κατάφερε να φτιάξει ένα στόλο που έθεσε τα<br />
θεµέλια αυτής της υπεροχής. Το 480 π.Χ. άρχισε το κτίσιµο των "Μακρών Τειχών"<br />
µεταξύ της Αθήνας και του Πειραιά για να προστατεύσει όχι µόνο τον δρόµο που<br />
συνέδεε τις δύο πόλεις αλλά και την ενδοχώρα της Αττικής. Εν τούτοις, αργότερα<br />
καταστράφηκαν µαζί µε τον Πειραιά από τον Ρωµαίο Σύλλα το 86 π.Χ. και κατά την<br />
διάρκεια του Μεσαίωνα ο Πειραιάς είχε χάσει το µεγαλύτερο µέρος της αρχαίας<br />
λάµψης του.<br />
73
Από το 1834 νεοκλασικά κτήρια και µοντέρνα εργοστάσια άρχισαν να<br />
εµφανίζονται και πάλι στον Πειραιά, που αναγεννήθηκε ξανά όταν η Αθήνα έγινε<br />
πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Αργότερα το 1923, εκατό χιλιάδες πρόσφυγες<br />
από την Μικρά Ασία έφτασαν στον Πειραιά, φέρνοντας την κουλτούρα τους και<br />
συµβάλλοντας στο κοσµοπολίτικο άρωµα αυτού του σύγχρονου λιµανιού των ηµερών<br />
µας.<br />
Ο Πειραιάς Σήµερα<br />
Ο Πειραιάς, το σηµαντικότερο λιµάνι της Μεσογείου, είναι επίσης η τρίτη<br />
µεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας από πλευράς πληθυσµού και µαζί µε τα προάστιά του<br />
µια βιοµηχανική ζώνη ιδιαίτερης σηµασίας για την οικονοµία της χώρας. Ο<br />
σύγχρονος Πειραιάς είναι στην πραγµατικότητα η ίδια πόλη µε την Αθήνα καθώς τα<br />
όρια µεταξύ των δύο είναι περισσότερο διοικητικής φύσεως παρά πραγµατικά. Ο<br />
Πειραιάς είναι όχι µόνο η πύλη της ηπειρωτικής Ελλάδας προς τις εκατοντάδες των<br />
νησιών της, αλλά και µια από τις σηµαντικότερες πόλεις για την ναυτιλία<br />
παγκοσµίως. Μια σύγχρονη πόλη µε έντονη οικονοµική δραστηριότητα, που<br />
φιλοξενεί µεγάλες διεθνείς διοργανώσεις, όπως τα "Ποσειδώνια" και η έκθεση της<br />
αµυντικής πολεµικής βιοµηχανίας "Defendory", που διεξάγονται τα ζυγά έτη στο<br />
εκθεσιακό κέντρο του Οργανισµού Λιµένα Πειραιά (Ο.Λ.Π.).<br />
Αλλά ο Πειραιάς δεν είναι µόνο για δουλειές. Αν και πολλά αναντικατάστατα<br />
νεοκλασικά κτήρια καταστράφηκαν στα τέλη της δεκαετίας του εξήντα, η πόλη<br />
διατηρεί ακόµη την ελκυστική της όψη. Στις πλευρές του ∆ηµοτικού Θεάτρου,<br />
µπορεί να βρει κανείς ανοικτά εστιατόρια και σιντριβάνια µε φόντο τις νεοκλασικές<br />
όψεις του κτηρίου. Πολλά είναι επίσης τα δείγµατα εµπνευσµένης νεοκλασικής<br />
αρχιτεκτονικής που κοσµούν την πόλη: ο σταθµός του ηλεκτρικού σιδηροδρόµου και<br />
το κτήριο της τράπεζας Barclay's στο λιµάνι, η δηµοτική πινακοθήκη δίπλα στο<br />
ξενοδοχείο Savoy, τα µέγαρα του N.A.T. και της τραπέζης της Ελλάδος στην οδό<br />
Εθνικής Αντιστάσεως και πολλά άλλα.<br />
Στην βόρεια και στην ανατολική πλευρά του σταθµού του ηλεκτρικού<br />
σιδηροδρόµου βρίσκεται η περιοχή των καταστηµάτων τροφοδοσίας πλοίων και<br />
βιοµηχανικών ειδών.<br />
Λιµάνια & Παραλίες<br />
74
Η Ελλάδα υπήρξε ανέκαθεν ένα έθνος θαλασσοπόρων και µε τα εκατοντάδες<br />
νησιά της και τα χιλιάδες χιλιόµετρα της ακτογραµµής της η θάλασσα έπαιζε πάντοτε<br />
ένα σηµαντικό ρόλο στη ζωή και στην ιστορία του τόπου. Ένα πυκνό δίκτυο<br />
καραβιών, ιπτάµενων δελφινιών και καταµαράν ενώνει την ηπειρωτική Ελλάδα µε τα<br />
νησιά της, µε κέντρο όλων αυτών των ακτοπλοϊκών γραµµών τον Πειραιά.<br />
Κεντρικό Λιµάνι<br />
Είναι το µεγαλύτερο, το πιο σηµαντικό και το λιµάνι µε την περισσότερη<br />
κίνηση σ' όλη Ελλάδα. Είναι η πύλη της για τα νησιά του Αργοσαρωνικού<br />
Κόλπου, τις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου, τα νησιά του<br />
βορειοανατολικού Αιγαίου, τα ∆ωδεκάνησα, τις Κυκλάδες, και την Κρήτη. Η<br />
νοτιοδυτική πλευρά του λιµανιού φιλοξενεί τα πλοία των διεθνών γραµµών και<br />
τα κρουαζιερόπλοια που δένουν δίπλα στον σταθµό των επιβατών και το<br />
τελωνείο. Κάθε µια από τις ανταγωνιζόµενες ναυτιλιακές εταιρείες αλλά και πολλά<br />
ταξιδιωτικά γραφεία είναι εγκατεστηµένα στον δρόµο γύρω από το λιµάνι.<br />
Πασαλιµάνι<br />
Ευρίσκεται νοτίως του κεντρικού λιµανιού και είναι επίσης γνωστό σαν<br />
"Λιµάνι της Ζέας". Τα αρχαία χρόνια ήταν ένα από τα κύρια λιµάνια για τα πολεµικά<br />
πλοία του Θεµιστοκλή, µε αποβάθρες για 196 τριήρεις. Πήρε το όνοµά του τον 18ο<br />
αιώνα όταν χρησιµοποιούταν σαν λιµάνι του Οθωµανικού στόλου.<br />
Μαρίνα Ζέας<br />
Στην δυτική άκρη του Πασαλιµανιού, η Μαρίνα Ζέας είναι η προκυµαία όπου<br />
δένουν µερικές από τις πιο εντυπωσιακές και πολυτελείς θαλαµηγούς, οι οποίες<br />
ανήκουν ως επί το πλείστον σε Ελλήνες εφοπλιστές. Γύρω από την προκυµαία<br />
βρίσκεται το Ελληνικό Ναυτικό Μουσείο.<br />
Μικρολίµανο<br />
Γνωστό επίσης και ως Τουρκολίµανο, είναι ένα χιλιόµετρο µακρύτερα από το<br />
Πασαλιµάνι, κοντά στο Ολυµπιακό αθλητικό κέντρο του Νέου Φαλήρου. Είναι<br />
γνωστό για τις ψαροταβέρνες του µπροστά στο κύµα και έχει µια πιο ήρεµη<br />
ατµόσφαιρα από τα µεγαλύτερα λιµάνια. Τα τελευταία χρόνια πολλές κοινωφελείς<br />
εγκαταστάσεις δηµιουργήθηκαν στην ανατολική πλευρά του Μικρολίµανου<br />
75
προσελκύοντας νέους ανθρώπους απ' όλες της περιοχές της Αθήνας αυξάνοντας τον<br />
εσωτερικό τουρισµό της περιοχής.<br />
Στη νεότερη ιστορία του Πειραιά δύο χρονολογίες θεωρούνται σταθµοί στη<br />
διαδροµή του - το 1829 και το 1835. Το 1829 φτάνουν στον τόπο αυτό οι πρώτοι νέοι<br />
κάτοικοι - µόλις πέντε - ενώ το 1835 ιδρύεται ο ∆ήµος Πειραιά µε δήµαρχο τον<br />
Υδραίο Κυριάκο Σερφιώτη. Στις τέσσερις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αι. η πόλη<br />
συνεχίζει σταθερά την ανοδική της πορεία σε όλους τους τοµείς. Καταλυτικής<br />
σηµασίας ήταν η συγκρότηση της Επιτροπής Λιµένος (1911) και του Οργανισµού<br />
Λιµένος Πειραιώς (1930). Η εµπλοκή της Ελλάδας στο Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο υπήρξε<br />
ανασταλτικός παράγοντας για την αναπτυξιακή πορεία του Πειραιά.<br />
Στα πρώτα µεταπολεµικά χρόνια, στις αρχές του 1950, µετά την αποκατάσταση<br />
των ζηµιών στο λιµάνι και στην πόλη, ο Πειραιάς αποκτά ένα σταθερά αυξανόµενο<br />
ρυθµό ανάπτυξης.<br />
Σήµερα το λιµάνι του Πειραιά είναι ένα από τα µεγαλύτερα της Ευρώπης.<br />
Εξυπηρετεί ετησίως 19.000.000 επιβάτες, γεγονός που το κατατάσσει στην Τρίτη<br />
θέση παγκοσµίως. Κατέχει την 47 η θέση διεθνώς στη διακίνηση των<br />
εµπορευµατοκιβωτίων και την 1 η θέση στην Ανατολική Μεσόγειο.<br />
H πόλη του Πειραιά αλλάζει όψη µέρα µε τη µέρα, γίνεται πιο δυναµική.<br />
Γίνεται ένα µεγάλο διεθνές λιµάνι, ανοιχτό στις προκλήσεις και στο διεθνή<br />
ανταγωνισµό.<br />
ήσιµα Τηλέφωνα<br />
76
2.7 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Παρακατω παρατηρούµε τα διαγράµµατα απασχόληση και οικονοµικης<br />
δρατηριότητας στους ∆ήµους ∆ραπετσώνας, Περάµατος, Κερατσινίου και Πειραιώς<br />
κατά τα έτη 1991 και 2001.<br />
∆ιάγραµµα 1 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆εν δήλωσαν επάγγελµα & νέοι 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
∆εν δήλωσαν επάγγελµα & νέοι 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο ∆ιάγραµµα 1 παρατηρούµε οτι εκείνοι που δεν δήλωσαν επάγγελµα κατα<br />
το 2001 στους ∆ήµους ∆ραπετσώνας και Κερατσινίου ιδιαίτερα είναι λιγότεροι απο<br />
εκείνους του 1991<br />
77
∆ιάγραµµα 2 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Εργαζόµενοι για δικό τους λογαριασµό 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Εργαζόµενοι για δικό τους λογαριασµό 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 2 παρατηρούµε οτι οι αυτόνοµοι και ανεξάρτητοι επαγγελµατίες<br />
είχαν ραγδλια εξέλιξη στον ∆ήµο Περάµατος κατά το 2001 ενω στον ∆ήµο<br />
∆ραπετσώνας εµφανίζονται λιγότεροι.<br />
∆ιάγραµµα 3 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Εργοδότες 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Εργοδότες 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 3 στους ∆ήµους ∆ραπετσώνας και Περάµατος οι εργοδότες<br />
εµφανίζουν µεγάλη αύξηση κατά το έτος του 2001<br />
78
∆ιάγραµµα 4 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Μισθωτοί 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Μισθωτοί 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 4 στους ∆ήµους Κερατσινίου και Πειραιώς οι µισθωτοί<br />
παρουσιάζουν αύξηση κατά το έτος 2001. Ακόµα παράτηρούµε οτι στους ∆ήµους<br />
∆ραπετσώνας και Περάµατος παρόλο που κατά το διάγραµµα 3 οι εργοδότες<br />
αυξάνονται το έτος 2001 οι µισθωτοί παραµένουν σταθεροί.<br />
∆ιάγραµµα 5 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Νέοι, Μη δυνάµενοι να καταταγούν κατά κλάδο<br />
1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Νέοι, Μη δυνάµενοι να καταταγούν κατά κλάδο<br />
2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 5 παρουσιάζουν µεγάλη αύξηση εκείνοι που δε µπορούν να<br />
καταγούν σε κάποιο κλάδο στον ∆ήµο Περάµατος.<br />
79
∆ιάγραµµα 6 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ιάγραµµα 7 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Συµβοηθούντα & µη αµειβόµενα µέλη 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Συµβοηθούντα & µη αµειβόµενα µέλη 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Ενδιάµεσοι<br />
χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί, διαχείρηση<br />
ακίνητης περιουσίας 1991 Πραγµατικός<br />
πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Ενδιάµεσοι<br />
χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί, διαχείρηση<br />
ακίνητης περιουσίας 2001 Πραγµατικός<br />
πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 7 παρατηρούµε αύξηση στους απασχολούµενους που<br />
διαχειρίζονται ακίνητη περιουσία κατά το έτος 2001 στους ∆ήµους ∆ραπετσώνας και<br />
Κερατσινίου.<br />
80
∆ιάγραµµα 8 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Λοιπές<br />
υπηρεσίες 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Λοιπές<br />
υπηρεσίες 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 8 το σύνολο των απασχολούµενων σε διάφορες υπηρεσίες έχει<br />
µειωθεί σηµαντικά στον ∆ήµο Κερατσινίου .<br />
∆ιάγραµµα 9 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Μεταποιητικές<br />
βιοµηχανίες 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Μεταποιητικές<br />
βιοµηχανίες 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 9 παρατηρούµε οι απασχολούµενοι στις µεταποιητικές<br />
βιοµηχανίες έχουν αυξηθεί σηµαντικά στο ∆ήµο ∆ραπετσώνας κατά το έτος 2001.<br />
81
∆ιάγραµµα 10 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Ορυχεία και<br />
λατοµεία 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων σε Ορυχεία και<br />
λατοµεία 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 10 παρατηρούµε οι απασχολούµενοι σε ορυχεία και λατοµεία<br />
έχουν µειωθεί στους ∆ήµους Κερατσινίου,Πειραιώς και Περάµατος πράγµα που<br />
σεµαίνει και ταυτόχρονη µείωση των δρστηριοτήτων αυτών στις αντίστοιχες περιοχές<br />
∆ιάγραµµα 11 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων στα Ξενοδοχεία και<br />
εστιατόρια 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στα Ξενοδοχεία και<br />
εστιατόρια 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 11 οι απασχολούµενοι σε ξενοδοχεία και εστιατόρια έχουν<br />
µειωθεί κατά πολυ στον ∆ήµο Κερατσινόυ και έχουν αυξηθεί σηµαντικά στον ∆ήµο<br />
82
Περάµατος, απο αυτό µπορούµε να συµπεράνουµε µια πιθανή µετεγκατάσταση των<br />
δρστηριοτήτων αυτών στις αντίστοιχες περιοχές.<br />
∆ιάγραµµα 12 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων στη Γεωργία<br />
κτηνοτροφία θήρα και δασοκοµία, αλιεία 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στη Γεωργία<br />
κτηνοτροφία θήρα και δασοκοµία, αλιεία 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 12 παρατηρούµε οτι ο πρωτογενής τοµέας παρουσιάζει αύξηση<br />
στους ∆ήµους Κερατσινίου και Πειραιώς.<br />
∆ιάγραµµα 13 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων στη ∆ηµόσια<br />
διοίκηση και άµυνα. Υποχρεωτική κοινωνική<br />
ασφάλιση 1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στη ∆ηµόσια<br />
διοίκηση και άµυνα. Υποχρεωτική κοινωνική<br />
ασφάλιση 2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Οι απασχολούµενοι στην ∆ηµόσια διοίκηση και άµυνα παρουσιάζουν µια<br />
σταθερότητα σε όλους τους ∆ήµους εκτός απο τον ∆ήµο Περάµατος που<br />
παρατηρούµε µια µικρή αύξηση.<br />
83
∆ιάγραµµα 14 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων στην Εκπαίδευση<br />
1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στην Εκπαίδευση<br />
2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Ο τοµέας της εκπαίδευσης συµβαδίζει µε την ανάπτυξη µιας περιοχής παρόλα<br />
αυτά οι απασχολούµενοι στον ∆ήµο Κερατσινίου κατά την περίοδο 1991 – 2001<br />
έχουν µειωθεί σηµαντικά το οποίο σηµαινει και κατάργηση καποιων σχολικών<br />
συγκροτηµάτων.<br />
∆ιάγραµµα 15 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων στις Κατασκευές<br />
1991 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στις Κατασκευές<br />
2001 Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 15 οι ο αριθµός των απασχολούµενων στις κατασκεύες κατά την<br />
περίοδο 1991 – 2001 παραµένει σταθέρος σε όλους τους ∆ήµους.<br />
84
∆ιάγραµµα 16 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ιάγραµµα 17 Οικονοµικών ∆ραστηριοτητων<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
∆ΗΜΟΣ<br />
ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
(ΝΟΜΑΡΧΙΑ<br />
ΠΕΙΡΑΙΩΣ)<br />
Σύνολο απασχολούµενων στις Μεταφορές<br />
αποθήκευση και επικοινωνίες 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στις Μεταφορές<br />
αποθήκευση και επικοινωνίες 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στο Χονδρικό και<br />
λιανικό εµπόριο επισκευή αυτοκινήτων<br />
οχηµάτων µοτοσυκλετών και ειδών<br />
προσωπικής και οικιακής χρήσης 1991<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Σύνολο απασχολούµενων στο Χονδρικό και<br />
λιανικό εµπόριο επισκευή αυτοκινήτων<br />
οχηµάτων µοτοσυκλετών και ειδών<br />
προσωπικής και οικιακής χρήσης 2001<br />
Πραγµατικός πληθυσµός<br />
Στο διάγραµµα 17 παρατηρούµε µια σηµαντική µείωση των απασχολούµενων<br />
στον κλάδο του χονδικού και λιανικού εµπορίου, στην επισκευη αυτοκινήτων κατά<br />
την πρίοδο 1991 – 2001 στο ∆ήµο Περάµατος.<br />
Παρακάτω παρουσιάζουµε τους λόγους που οδηγήθηκε ο Πειραιάς στην<br />
υφιστάµενη οικονοµική κατάσταση που ουσιαστικά έχει σαν αποτέλεσµα την<br />
οικονοµική υστέρηση και την αισθητική υποβάθµισης της περιοχής.<br />
85
2.8 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ<br />
• ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ<br />
• ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΣΕΡΗΣΗ<br />
• ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ<br />
Λόγοι που συνέτειναν σε αυτό :<br />
• Η µεταφορά του Εµπορικου Στόλου των δαστηριοτήτων πέριξ αυτού στην<br />
περιοχή Ικόνιου – Περάµατος.<br />
• Η µαζική φυγή των Εφοπλιστών, µε την ελευθερία επιλογής της έδρας που<br />
προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία, σε περιοχές µε περισσότερα<br />
πλεονεκτήµατα.<br />
• Η αποβιοµηχάνιση της ευρύτερης περιοχής µε την αποµάκρυνση µεγάλων<br />
βιοµηχανικών µονάδων και την εγκατάσταση τους σε ελκυστικότερα σηµεία.<br />
• Η µεταφορά της έδρας ναυπηγοεπισκευαστικών δραστηριοτήτων σε περιοχες<br />
όπως ο Σκαραµαγκας και η Ελευσίνα αποµακρυσµένες απο τον Πειραιά.<br />
• Η συρρίκνωση του εµπορίου γύρω απο το λιµάνι, το οποίο παλιότερα<br />
εξυπηρετούσε τις συνοικίες του Πειραιά, οσο και τα νησιά.<br />
• Η έλλειψη έργων υποδοµής, όπως η αναβάθµιση των οδκών δικτύων για την<br />
εύκολη πρόσβαση στην πόλη και την ελεύθερη και άνετη µετακίνηση µέσα σε<br />
αυτή, καθως και την απουσία αναβάθµισης των τεχνολογικών υποδοµών στον<br />
Πειραιά µε δίκτυα υψυλή τεχνολογίας κλπ.<br />
• Η εγκατάσταση πολεοδοµικου – αστικού ιστού µε ελλιπείς ή άτολµες<br />
ανπλάσεις .<br />
• Η έλλειψη χώρων στάθµευσης .<br />
• Η κυκλοφοριακή επιβάρυνση της πόλης, λόγω της έλλειψης χώρων<br />
στάθµευσης αλλά και λόγω της ύπαρξης πολλαπλών διαδροµών –<br />
προορισµών που δηµιουργεί η διάσπαρτη εγκατάσταση δραστηριοτήτων σε<br />
όλο το εύρος της πόλης, µε µεγαλύτερο ποσοστό στην επιβάρυνση αυτή, την<br />
έλλειψη µέσων µαζικής µεταφοράς αξιόπιστης λειουργίας.<br />
• Η αύξηση της ανεργίας κυρίως των νέων, το οποιό οφείλεται κατά πολύ στα<br />
παραπάνω.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
86
2.9 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ – ΠΟΛΟΙ ΕΛΞΗΣ<br />
Η γενικότερες συγκηρίες οι οποίες είχαν σαν αποτελεσµα την δηµιουργία<br />
έργων υποδοµής, στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, για τις ανάγκες των<br />
Ολυµπιακών Αγώνων του 2004, προσέφερε και µια ευκαιρία ανάπτυξης των<br />
παρακείµενων περιοχών, οι οποίες απέκτησαν νέες προσβάσεις και ευκαιρίες , λόγω<br />
ακριβώς της σύνδεσής τους µε τις νέες αυτές υποδοµές.<br />
Η διεθνής εµπειρία έχει δείξει οτι έργα υποδοµής, όπως αυτά που εκτελέστηκαν<br />
στη µητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, προηγήθηκαν των σχεδιασµών αναβάθµισης<br />
αστικών περιοχών (Urban Renewal Plan), οι οποίες αναζητούσαν ευκαιρίες για την<br />
οικονοµική και πολεοδοµική ανασυγκρότησης τους .<br />
Μετά την κατασκευή έργων υποδοµής υπερ-τοπικής σηµασίας (π.χ. Τραµ,<br />
Προαστικος, συγκοινωνιακοί κόµβοι, δρόµοι ταχειάς κυκλοφορίας, Μετρό) σε<br />
αστικές περιοχές και µητροπόλεις ανα τον κόσµο, πραγµατοποιήθηκαν έργα<br />
ανάπλασης µεγάλης κλίµακας. Τα έργα ανάπλσης, για παράδειγµα, στο θαλάσσιο<br />
µέτωπο του Λιµανιου της Βαλτιµόρης, της Βοστώνης και της Νέας Υόρκης (WTC)<br />
καθώς και στα Docklands στο Λονδίνο, ανζωογόνησαν της περιοχές αυτές και τις<br />
κατέστησαν κέντρα οικονοµικής ανάπτυξης.<br />
Η αναζήτηση τρόπων ανασυγκρότησης περιοχών που σχεδίαζαν την<br />
επανάκαµψη τους, στηρίχθηκε κυρίως σε µια ΠΡΟΤΑΣΗ-ΕΜΠΝΕΥΣΗ υλοποίησης ,<br />
που ξέφευγε απο την αποσπασµατική και κατά περίπτωση επίλυση µεµονοµένων<br />
προβληµάτων. Παράλληλα, βασίστηκε στη συνολική επαναπροσέγγιση της<br />
υπόστασης των συγκεκριµένων περιοχών µε βάση µια ΜΕΓΑΛΗ Ι∆ΕΑ–ΟΡΑΜΑ για<br />
τον « Επαναπροσδιορισµό της Ταυτότητας » τους. Ας παρατηρήσουµε το<br />
AQUARIOUM στη Βαλτιµόρη, ΠΑΛΑΙΑ ΑΓΟΡΑ στη Βοστώνη, ΚΕΝΤΡΟ<br />
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (WTC) στη Νέα Υόρκη, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ<br />
ΚΕΝΤΡΟ στα Docklands του Λονδίνου.<br />
Με βάση αυτή την διεθνή εµπειρία και την ευκαιρία ανάπλασης αστικών<br />
περιοχών, την οποία παρέχουν τα έργα υποδοµής που κατασκευάστηκαν για τους<br />
87
Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004, θα πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσουµε περιοχές<br />
υποψύφιες για τέτοιου είδους µεγάλης κλίµακας αναπλάσεις.<br />
Η πόλη του Πειραιά είναι περιοχή που, στον ευρύτερο µητροπολιτικό χώρο του<br />
πολεοδοµικού συγκροτήµατος της Αθήνας, παρουσιάζει µεγάλο ενδιαφέρον και<br />
παρέχει, λόγω απελευθέρωσης µεγάλων εκτάσεων γης (αποβιοµηχάνιση και<br />
αποµάκρυνση εγκαταστάσεων), τη δυνατότητα επεµβάσεων οικονοµικής και<br />
πολεοδοµικής ανασυγκρότησης ανάλογης κλίµακας.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
2.10 ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΟΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ- Η ΝΕΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗ<br />
Με δεδοµένο οτι ο Πειραιάς προσπαθει να αλλάξει και να δηµιουργήσει<br />
προοπτικές εξέλιξης και κίνητρα προς νέες κατευθύνσεις και έχοντας ως στόχο τον<br />
«Επαναπροσδιορισµό της Ταυτότητας του» οι προσπάθειες ανασυγκρότησης του<br />
πρέπει να εστιάσουν στη µονοσήµαντη κατευθυντήρια γραµµή :<br />
• ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ<br />
• ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ .<br />
Για να καταστεί αυτό δυνατό πρέπει να αναδειχθεί η πόλη τόπος προορισµού µε<br />
τη δηµιουργία πολλαπλών ΝΗΣΙ∆ΩΝ – ΠΟΛΩΝ ΕΛΞΗΣ σε επιλεγµένα σηµεία<br />
του αστικού ιστού, τα οποία προσφέρονται γι΄ αυτό τον σκοπό.<br />
Οι πόλοι αυτοί θα επιλεχθούν χωροταξικά µε βάση τις παρεχόµενες υποδοµές<br />
και τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα της θέσεως τους, ενω θα κληθούν να αναπτύξουν,<br />
µέσω συγκεκριµένων χρήσεων που θα τους διαθέτουν, ανάλογη οικονοµική και<br />
επιχειρηµατική δραστηριότητα. Παράλληλα λόγω της επιλεκτικής χρήσης και της<br />
οικονοµικής δραστηριότητας τους, θα αποτελέσουν σηµεία προορισµού, εργασίας και<br />
αναψυχής τοπικής, εθνικής και κατα περίπτωση διεθνούς εµβέλειας και σηµασίας .<br />
Το συγκριτικό πλεονέκτηµα της συγκεκριµένης πρότασης είναι δηµιουργία<br />
πολλαπλών οικονοµικών κέντρων, τα οποία µε την επιλεγµένη και αυτοτελή<br />
δρστηριότητα τους, θα αποτελέσουν τις βάσεις της οικονοµικης ανάπτυξης του<br />
Πειραιά.<br />
88
Το καθένα απο τα Κέντρα–Πόλοι Έλξης του Πειραιά θα πρέπει, µε<br />
προσεκτικό σχεδιασµό και πολεοοδµικές παρεµβάσεις, να ανταποκρίνεται πλήρως<br />
στο ρόλο που θα του ανατεθεί.<br />
Το µοντέλο αναπτυξης των Κεντρών αυτών πρέπει να γίνει µε βάση τη<br />
δηµιουργία ενός Κεντρικού-Κυρίαρχου Πόλου Έλξης που θα συγκεντρώνει την<br />
οικονοµικη δραστηριότητα και θα αποτελεί, απο άποψη σπουδαιότητας, την<br />
αναπτυξιακή Ναυαρχίδα του εγχειρήµατος. Οι δραστηριότητες που θα επιλεγούν να<br />
πλαισιώσουν το κυρίαρχο Κέντρο θα είναι «βαρύνουσας» οικονοµικής<br />
σηµαντικότητας µε παρελθόν, παρόν και µέλλον και θα χαρακτηρίσουν εκ νέου την<br />
πόλη του Πειραιά και την οικονοµική και πολιτιστική ταυτότητα.Τα επιµέρους<br />
Κέντρα – Πόλοι Έλξης, θα λειτουργίσουν δορυφορικά και σε απόλυτη συνεργασία<br />
µε τον Κυρίαρχο Κέντρο – Ναυαρχίδα, συµπληρώνοντας και καλύπτοντας το ένα το<br />
άλλο, δηµιουργώντας έτσι ένα πολυδύναµο µοντέλο οικονοµικής ανάπτυξης µε<br />
διακριτές επιλεγµένες δραστηριότητες.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
2.11 ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ – ΠΟΛΟΙ ΕΛΞΗΣ<br />
Το µοντέλο οικονοµικής ανασυγκρότησης του Πειραιά που προτάθηκε ,<br />
βασίστηκε στην δηµιουργία ενος Κεντρικου – Κυρίαρχου Πόλου Έλξης<br />
βαρύνουσας οικονοµικής και αναπτυξιακής σηµασίας ,καθώς και στην παράλληλη<br />
ανάπτυξη δορυφορικών κέντρων – πόλων έλξης σε επιλεγµένα σηµεία της µειζονος<br />
περιοχής του ∆ήµου Πειραιά , στα οποία θα αναπτυχθούν , µετά παο προσεκτικό<br />
σχεδιασµό επιλεκικές χρήσεις και δραστηριότητες .Ως Κεντρικό – Κυρίαρχος<br />
Πόλος Έλξης – Ναυαρχίδα ανάπτυξης για τον Πειραιά επιλέχθηκε και προτάθηκε η<br />
Παραλιακή Ζώνη ∆ραπετσώνας – Κερατσινίου – Περάµατος για την δηµιουργία<br />
ένος ∆ιεθνούς Ναυτιλιακού και Επιχειρηµατικού Κέντρου.<br />
Ως δορυφορικά κέντρα – πόλοι έλξης προτείνονται χώροι στην ευρύτερη<br />
περιοχή του Πειραιά, που παρουσιάζουν, λόγω µιας σειράς παραγόντων, ιδιαίτερη<br />
αναπτυξιακή δύναµη και οι οποίοι παρατίθενται στο παρακάτω κεφάλαιο.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
89
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ<br />
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΟΛΟΙ ΕΛΞΗΣ –<br />
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ<br />
3.1 ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ ΠΟΛΟΣ<br />
ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ: ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ – ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ<br />
Η περιοχή η οποία θεωρείται ως κυρίαρχος πολος έλξης µε την πλεον βάρουσα<br />
θεµατική αναπτυξιακή δραστηριότητα, είναι η παραλιακή ,τεως βιοµηχανική ζώνη<br />
της Ακτής Βασιλειάδη – ∆ραπετσώνας – Κερατσινίου- Περάµατος.<br />
90
Η συγκεκριµένη ζώνη είναι σηµαντική λόγω:<br />
• Της απελευθέρωσης σηµαντικων εκτάσεων γης, που είναι διαθέσιµες<br />
µετα την αποβιοµηχάνιση της περιοχής<br />
• Της προσβασιµότητας της προς κύριες εθνικούς οδικούς άξονες, µέσω<br />
της Λεωφόρου Παπανδρέου.<br />
• Της προνοµιακής θέσεως της επι του θαλάσσιου µετώπου.<br />
• Της γειτνίασης τους µε την αναπτυξιακή δυναµική των<br />
προγραµµατισµένων έργων του Οργανισµου Λιµένος Πειραιώς στο<br />
λιµάνι του Πειραία ανατολικά και στην Ζώνη Περάµατος δυτικά.<br />
Για την παραλιακή αυτή Ζώνη της ∆ραπετσώνας – Κερατσινίου – Περάµατος<br />
προτείνεται ένας ολοκληρωµένος πολεοδοµικός σχεδιασµός µε ταυτόχρονη<br />
δηµιουργία ζώνης ειδικών οικονοµικών προνοµίων περιορισµένου χρόνου, µε τις<br />
απαιτούµενες ρυθµίσεις δόµησης για τις ειδικές και µικτές χρήσεις που θα<br />
προταθούν.<br />
Τον ρόλο της κυρίαρχης δραστηριότητας, η οποία θα εξασφαλίσει το ειδικό<br />
βάρος που απαιτείται για την προσέλκυση των επιµέρους δραστηριοτήτων,<br />
προτείνεται να τον παίξει µε την δηµιουργια του ένα ∆ιεθνές Ναυτιλιακό<br />
Επειχειρηµατικό Κέντρο, το οποίο θα αποτελει ένα πυρήνα κτηρίων υψηλών<br />
αισθητικών και τεχνολογικών προδιαγραφών, µε κεντρικό ένα κτήριο ορόσηµο που<br />
θα ταυτιστεί µε την ανάπτυξη του θαλάσσιου µετώπου ∆ραπετσώνας – Κερατσινίου<br />
– Περάµατος.<br />
Η δηµιουργία της κυρίαρχης αυτής δραστηριότητας του ∆ιεθνούς<br />
Ναυτιλιακού – Επιχειρηµατικού Κέντρου προτείνεται να πλαισιωθεί απο<br />
παρεµφερείς και υποστηρικτικές εµπορικές οικονοµικές δραστηριότητες ,όπως<br />
ναυτιλιακοί πράκτορες, ναυτασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, νηογνώµονες,<br />
πραγµατογνώµονες, νοµικές υπηρεσίες υποστήριξης και διαιτησίας, εταιρείες<br />
µεταφορών, διοικητικές υπηρεσίες και άλλες παρεµφερείς. Όλες αυτές οι υπηρεσιές<br />
θα µπορέσουν να στεγαστούν στα κτίρια που θα κατασκευαστούν, ενω για την<br />
αύξηση ενδιαφέροντος στο σχεδιαζόµενο Κέντρο και µε στοχο την προσέλκυση<br />
91
επιχειρήσεων υξηλών απαιτήσεων προτείνεται η κατασκευή ελικοδροµίου µε<br />
τακτικές ηµερίσιες πτήσεις προς και απο το Αεροδρόµιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».<br />
∆ορυφορικά της κυριαρχης αυτής δραστηριότητας προτεινεται να<br />
κατασκευαστούν και να αναπτυχθούν κατοικίες υψηλών προδιαγραφών, ένα<br />
Εµπορικό Κέντρο υπερ-τοπικής εµβέλειας, ένα πολυκατάστηµα τύπου Harrod’s, ένα<br />
κέντρο ψυχαγωγίας τύπου Village, ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων µε χώρους<br />
συνεδριών, µαρίνες, εστιατόρια, café, µικρά εµπορικά καταστήµατα, Ναυτικό<br />
Μουσείο, όπως και Σχολή Παραδοσιακής Ναυπηγικής, Σχολές Ναυτικής<br />
Εκπαίδευσης, Μουσειο Βιοµηχανιάς και Έρευνας, Θαλάσσιο Πάρκο, θέατρα και<br />
πολιτιστικοί πολυχώροι µε παράλλη ανάπτυξη αθλητικών εγκαταστάσεων και<br />
Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου, κάθως επίσης και χώρων θαλάσσιου περίπατου<br />
µε εκτεταµένη πεζοδρόµηση.<br />
Είναι αναγκαίο να αναφέρουµε οτι η προτεινόµενη αυτή ανάπτυξη µικτού<br />
τύπου χρήσεων θα πρέπει να υποστηριχθεί µε τα απαραίτητα έργα υποδοµών ,όπως<br />
υποδοµές πρόσβασης µε µέσα µαζικής µεταφοράς : λεωφορεία, το τραµ µε<br />
προέκταση του ή µε προέκταση ως το χώρο αυτό, του monorail, η οποία<br />
προγραµµατίζεται απο τον Ο.Λ.Π. για το λιµάνι του Πειραιά. Αυτό θα έχει σαν<br />
αποτέλεσµα την δηµιουργία υπαίθριων και υπόγειων χώρων στάθµευσης µε την<br />
ανάλογη χωρητικότητα.<br />
Τα έργα που είχαν προγραµµατισθεί και υλοποιήθηκαν στο Λιµάνι για την<br />
εξυπηρέτηση των αναγκών των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 και τα έργα που<br />
έχουν επίσης προγραµµατισθεί απο τον Οργανισµο Λιµένος Πειραιώς για την<br />
περαιτερω ανάπτυξη του Λιµανιού θα λειτουργίσουν µε πολλαπλασιαστική δύναµη<br />
στην επιτυχία της ανάπτυξης του σχεδιαζόµενου ∆ιεθνούς Ναυτιλιακού –<br />
Επιχειρηµατικού Κέντρου.<br />
Απο τα παραπάνω καταλαβαίνουµε οτι η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά<br />
εξιλίσσεται σε ένα εµπορικό και συνεδριακό κέντρο. Εκτός απο την προτεινόµενη<br />
ανάπτυξη ανάπτυξη µικτού τύπου χρήσεων που εν µέρει αναλύσαµε θα πρέπει να<br />
αναφέρουµε τρια σηµαντικά έργα που βρίσκονται υπο εξέλιξη στην εν λόγω περιοχή<br />
τα οποία είναι το νέο Εκθεσιακό – Συνεδριακό Κέντρο του Πειραιά, τη<br />
διαµόρφωση του κτιρίου του Σιδηροδροµικού Σταθµού Πειραιά και την<br />
92
Ολυµπιακή Εγκατάσταση του Τάε Κβον Ντο. Βέβαια σ’αυτήν την περίπτωση θα<br />
πρέπει να σηµειώσουµε οτι υπάρχει ένα συγκεκριµένο πρόβληµα το οποίο έγκειται<br />
στην ταυτόχρονή συνύπαρξη δυο συνεδριακών κέντρων σε κοντινή απόσταση.<br />
Ωστόσο όπως φαίνεται απο πρόσφατες ενδείξεις, το κτίριο του Ο.Λ.Π. θα στρέφεται<br />
περισσότερο στη διοργάνωση εκθέσεων και λιγότερο σε συνέδρια. Το αντίστροφό<br />
ισχύει για την εγκατάσταση του Τάε Κβον Ντο.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
ΠΕΙΡΑΙΑΣ : Εκθεσιακό Συνεδριακό Κέντρο Ο.Λ.Π.<br />
Η πλεον πρόσφατη εξέλιξη αφορά την δηµιουργία Εκθεσιακού –Συνεδριακού<br />
Κέντρου του Ο.Λ.Π. στη περιοχή Παλατάκι. Μέχρι σήµερα στην περιοχή<br />
φιλοξενούταν η δραστηριότητα της υποδοχής κρουαζιερόπλοιων.<br />
Το έργο που είχε προκηρυχθή, κατά το έτος του 2007, αφορούσε την<br />
κατασκευή, λειτουργία και εκµετάλλευση του ακινήτου, που σήµερα εν έτει 2008, εν<br />
µέρει έχει προκύψει. Πρόκειται για επένδυση της τάξεως των 80 εκατ. ευρώ, ενω ο<br />
χρόνος παραχώρησης της εκµετάλλευσης ανέρχεται στα 25 έτη.<br />
Για τις ανάγκες του νέου χώρου έχει προβλεφθεί έκταση 75.000 τ.µ. ενω το ίδιο<br />
το ακίνητο θα καταλαµβάνει 35.000 τ.µ. Στο υπόλοιπο τµήµα θα αναπτυχθούν<br />
συµπληρωµατικές χρήσεις , όπως συνεδριακές αίθουσες, γραφεία, χώροι εστίασης και<br />
καταστηµάτων. Παράλληλα θα δηµιουργηθουν και περίπου 2.000 θέσεις στάθµευσης.<br />
Στόχος του ΟΛΠ είναι η ολοκλήρωση των έργων εντος προσεχούς διετιάς , ώστε να<br />
φιλοξενηθουν εκεί τα Ποσειδώνια του 2010, η διεθνης έκθεση για την ναυτιλία.<br />
Έκτος απο την διοργάνωση συνεδρίων, το νέο κέντρο αναµένεται να διεκδικήσει και<br />
µεγάλες εκθεσιακές διοργανώσεις.<br />
Στον παρακάτω τµήµα του Χάρτη µας παρουσιάζουµε και το Εκθεσιακό<br />
Συνεδριακό Κέντρο του ΟΛΠ, το κεντρικό λιµένα του Πειραια, καθώς και κάποια<br />
έργα που είναι υπο ολοκλήρωση απο τον ΟΛΠ.<br />
93
Χάρτης Α<br />
94
Χάρτης Β<br />
95
Π.ΦΑΛΗΡΟ: Τάε Κβον Ντο<br />
Συνεδριακό κέντρο προβλέπεται να δηµιουργηθεί και στην ολυµπική<br />
εγκατάστασή του Τάε Κβον Ντο στο Φάληρο. Το ∆ιεθνές Συνεδριακό Κέντρο θα<br />
είναι έτοιµο προς λειτουργία το φθινόπωρο του 2009 , µέσω της µετασκευής της<br />
υφιστάµενης εγκατάστασης. Ο διαγωνισµός ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2008.<br />
το κόστος της επένδυσης έχει εκτιµηθεί στα 50-55 εκατ. ευρώ. Ο ανάδοχος θα<br />
αναλάβει να µετατρέψει την αθλητική εγκατάσταση σε αµιγώς συνεδριακό κέντρο<br />
και θα το συντηρεί για διάστηµα 25 ετών. Με την νέα του µορφή το κτίριο θα<br />
προσφέρει 11.588 τ.µ. συνεδριακών χώρων. Επιπλέον 4.000 τ.µ. των υφιστάµενων<br />
κτιρίων µπροστά στην µαρίνα του Φαλήρου θα διαµορφωθούν έτσι ώστε να<br />
φιλοξενηθούν µικρές εκθέσεις.<br />
Υπολογίζεται οτι τα ετήσια έξοδα των εγκαταστάσεων θα φτάσουν τα 60 – 70<br />
εκατ. ευρώ και κάθε διοργάνωση θα διασφαλίζει περίπου 8.000 διανυκτερεύσεις σε<br />
ξενοδοχεία της Αττικής. Αξιοσηµείωτο είναι οτι το έργο αξιοποιεί τη µέθοδο Σ∆ΙΤ<br />
(Σύµπραξη ∆ηµοσίου–Ιδιωτικού Τοµέα).<br />
Το Συνεδριακό κέντρο προσδοκάται να φιλοξενήσει περίπου 100 εκδηλώσεις<br />
απο το πρώτο έτος λειτουργίας του, και να ξεπεράσει τις 200 εκδηλώσεις ετησίως<br />
µετά το 5 ο έτος. Η αντίστοιχη επισκεψιµότητα υπολογίζεται σε 70.000 χιλιάδες<br />
σύνεδρους, επισκέπτες και οργανωτές κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του ενω<br />
αναµένεται οτι θα ανέλθει σε 160.000 µετά το 5 ο έτος λειτουργίας του.<br />
96
Σιδηροδροµικός Σταθµός Πειραιά<br />
Χώροι 37.000 τ.µ. επι οικοπέδου 15 στρεµµάτων αναµένεται να προκύψουν<br />
απο την ανάπτυξη κτιριακού συγκροτήµατος του ΟΣΕ στον τερµατικό σταθµό του<br />
Πειραιά. Ο διαγωνισµός για την 30ετή παραχώρηση της εκµετάλλευσης του ακινήτου<br />
εξελίσσεται. Ηδη έχει εκδηλωθεί ενδιαφερόν απο τις κοινοπραξίες απο Ελληνική<br />
Τεχνοδοµική – LAMDA Development , Τεχνική Ολυµπιακή–Plaza Centers ,Ακροπολ<br />
Χαργκιώνης–Ιντρακατ–Γαντζούλας και ΕΚΤΕΡ–King Hellas. Πάντως έχει<br />
διευκρινιστει το είδος της χρήσης , αν και ένα απο τα επικρατέστερα σενάρια αφορά<br />
την ανάπτυξη εµπορικού κέντρου. Οι χρήσεις γης προβλέπουν την ανάπτυξη χώρων<br />
γραφείων, εµπορικών καταστηµάτων, εστιατορίων, αναψυκτηρίων, κέντρων<br />
διασκέδασης–αναψυχής, χώρων συνάθροισης κοινού, γυµναστηρίων, πολιτιστικών<br />
λειτουργιών.<br />
97
Έτσι είναι κατανοητό οτι αυτό το µοντέλο οικονοµικών δραστηριοτήτων και<br />
χρήσεων ευρείας κλίµακας θα είναι σε θέση να δηµιουργήσει το απαιτούµενο<br />
ποσοστό προσέλκυσης επιχειρηµατικού ενδιαφέροντος µε αναπτυξιακή δυναµική , η<br />
οποία θα κατανεµηθεί σε όλη την περιφέρεια του Πειραιά, µε εξασφαλησµένα οφέλη<br />
για τη πόλη και τους πολίτες.<br />
Οι συνθήκες για την πραγµατοποίηση αυτής της Ι∆ΕΑΣ – ΟΡΑΜΑ για τον<br />
Πειραιά φαίνεται οτι ωρίµασαν , οι συγκυρίες είναι κατάλληλες και ο χρόνος , η<br />
απαρχή του 21 ου αιώνα , ο προσφορότερος δυνατός για ένα τέτοιο εγχείρηµα, που<br />
αναφίµβολα,θα αποτελέσει έναν αναπτυξιακό πόλο εθνικού και διεθνούς<br />
επιχειρηµατικού ενδιαφέροντος.<br />
Για να γίνει το όραµα πράξη µε ρεαλιστικά δεδοµένα, θα πρέπει το<br />
εγχείρηµα να στηρίζεται στην αγαστή συνεργασία της Πολιτείας και ιδιωτών ,<br />
αλλά και στην δηµιουργία ενός εµπνευσµένου ΦΟΡΕΑ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ που θα<br />
χρησιµοποιήσει συγχρονές µεθόδους υλοποιήσης, δοκιµές στη διεθνή<br />
αναπτυξιακή πρακτική αυτού του τύπου και τέτοιας κλίµακας.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
99
3.2 ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΟΛΟΙ ΕΛΞΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Ως δορυφορικά κέντρα- πόλοι έλξης στον κεντρικό κυρίαρχο πόλο έλξης<br />
(παραλιακή ζώνη ∆ραπετσώνα – Κερατσίνι – Πέραµα ) προτείνονται χώροι στη<br />
ευρύτερη περιοχή του Πειραιά οι οποίοι παρουσιάζουν µε ιδιαίτερη αναπτυξιακή<br />
δυναµική.<br />
Αυτοί παρουσιάζονται ονοµαστικά παρακάτω:<br />
1. Ιστορικό Κέντρο Πειραιά<br />
Η ανάπλαση του Εµπορικού Κέντρου του Πειραιά και η σύνδεση του Κέντρου<br />
µε την Νότια πύλη του Πειραιά και την αναπλασή της που έχουν δροµολογηθεί , είναι<br />
βήµατα προς την σωστή κατεύθυνση για την ανάδειξη της ιστορικότητας της πόλης<br />
και τον επαναπροσδιορισµό της ταυτότητάς της<br />
Η ανάπλαση σηµαντικών σηµείων του Λόφου Καστέλλας, η ανάπλαση του<br />
Εµπορικού Κέντρου του Πειραιά, η βελτίωση της εικόνας βασικών οδικών αξόνων<br />
, η ανάπλαση της Ακτής Πρωτοψάλτη , του µετώπου στο Μικρολίµανο, της<br />
Πλατείας Κανάρη και Κοραή µε τη δηµιουργία πεζοδροµίων και πρασίνου σε<br />
συνδυασµό µε την ανάδειξη µνηµείων του Αρχαίου ∆ιπύλου , η ανάδειξη του<br />
Αρχαίου Θεάτρου της Ζεας αποτελούν έργα που θα έχουν ως αποτέλεσµα την<br />
απαραίτητη αναπτυξιακή δυναµική για το µέλλον της πόλης.<br />
Τα έργα αναβαθµισης του Πειραιά, πρέπει παράλληλα να υποστηριχθούν µε<br />
την βελτίωση των συγκοινωνιακών προσβάσεων, µε την επέκταση δηλαδή της<br />
γράµµης απο τον τερµατικο σταθµο του Παλαιου Φαλήρου µέχρι την ακτή στη<br />
Σχολή Ναυτικών ∆οκίµων.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης του ιστορικού κέντρου της πόλης και της βελτίωσης<br />
των συγκοινωνιακών υποδοµών της, προτείνεται η επαναλειτουργία της<br />
100
παραδοσιακής γραµµής Τραµ απο τον Πειραιά στο Πέραµα , που θα ακολουθεί την<br />
ίδια ιστορική διαδροµή απο και προς τις δυτικές συνοικίες του Πειραιά.<br />
Σε συνδυασµό µε αυτά µπορούµε να αναφέρουµε οτι η έκταση που<br />
καταλµβάνει η Σχολή Ναυτικών ∆οκίµων, η οποία παρουσιάζεται στην είσοδο του<br />
λιµανιού του Πειραιά, προσφέρεται ως χώρος αναπτυξιακής επένδυσης, όπως η<br />
ανέγερση ξενοδοχείων πολυτελείας, µικρού εµπορικού κέντρου και υψηλών<br />
προδιαγραφών.<br />
Αυτή η πλεοδόµηση προτείνεται να γίνει µε τέτοιο τρόπο, που να εντάσσεται<br />
αρµνικά στον ιστό της πόλης µε τη δηµιουργία Πλατείας – Ορόσηµου , µε<br />
δεντροφύτευση και πάρκο πρασίνου, δηµιουργώντας έτσι έναν τερµατικό πόλο έλξης-<br />
κατάληξης ο οποίος θα συνδέεται, µέσω του Τραµ , µε το ιστορικό κεντρο Πειραιά.<br />
Με τις πολεοδοµικές αυτές παρεµβάσεις που προτείνουµε , θεωρούµε οτι το<br />
ιστορικό κέντρο του Πειραιά θα αποκτήσει τεράστια αναπτυξιακά πλεονεκτήµατα<br />
καθώτι θα καταστει εύκολα προσβάσιµο µε µέσα µαζικής µεταφοράς , απο<br />
περιφερειακά σηµεία «κλειδιά» της πόλης , καθώς και απο το ευρύτερο λεκανοπέδιο<br />
και κυρίως απο το κέντρο της Αθήνας και τα Νότια Προάστια.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
παρακάτω.<br />
Ο ανάλογος χάρτης που δείχνει τον πρώτο πόλο έλξης µας παρουσιάζεται<br />
101
ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ<br />
102
2. Περιοχή Καραϊσκάκη<br />
Ως δεύτερος πόλος έλξης , µετά το ιστορικό κέντρο του Πειραιά , προτείνεται η<br />
περιοχή Καραϊσκάκη.<br />
Μια περιοχή µε σηµαντική δυνατότητα ισχυρής αναπτυξιακής δυναµικής που<br />
µπορείνα λειτουργήσει ως πόλος έλξης είναι η περιοχή γύρω απο το Κραϊσκάκη η<br />
οποία σήµερα αποτελει µια µαύρη πολεοδοµική τρύπα στον αστικό ιστό , παράδειγµα<br />
προς αποφυγήν.<br />
Η περιοχή κατέχει δεσπόζουσα θέση κοµβικό κυκλοφοριακό σηµείο στην<br />
είσοδο της πόλης του Πειραιά σχέδον σε επαφή µε το θαλάσσιο µέτωπο του<br />
Φαληρικού Όρµου. Οι άµµεσες κυκλοφοριακές προσβάσεις της προς την εθνική οδό<br />
Αθηνών – Λαµίας , προς τη εθνική οδό Αθηνών – Κορίνθου και µέσω της<br />
Πειραιώς προς το κέντρο της Αθήνας, όπως επίσης και η άµµεση πρόσβαση της<br />
στους σταθµούς ΗΣΑΠ και Τραµ του Φαλήρου, καθιστούν την περιοχή ως την<br />
πιο αναπτυξιακά επιθυµητή στο Λεκανοπέδιο<br />
Η ανάπτυξη της είναι µείζονος σηµασίας για τον Πειραιά , αφου έχει την<br />
δυνατότητα να αποτελέσει ένα σηµαντικό αναφοράς ιχυρής οικονοµικής ανάπτυξης<br />
που θα επηρεάσει θετικά το οικονοµικό ισοζύγιο του ∆ήµου και θα αυξήση<br />
σηµαντικά την αποσχόληση.<br />
Η ανάπλαση του χώρου, σε συνδυασµό µε το νέο Γήπεδο του Ολυµπιακού,<br />
θα µπορούσε να συµπληρωθει µε ένα εµπορικό κέντρο υπερ – τοπικής εµβέλειας ,<br />
συγκροτήµατα κατοικιών, ξενοδοχειο, σχολείο, όπως επίσης και µε χώρους<br />
πρασίνου και αθλοπαιδειών για τους κατοίκους της περιοχής .<br />
Η ανάπλαση όπως προκύπτει απο την παράθεση των ανωτέρω επιχειρηµάτων ,<br />
πρέπει να θεωρείται επιβεβληµένη και η οποία καθυστέρηση θα επηρεάσει αρνητικά<br />
τις µελλοντικές µεγάλης κλίµακας προσπάθειες που θα επιχειρηθούν σε αντίστοιχες<br />
περιοχές και σε άλλα σηµεία του Πειραιά , όπου θα προταθούν σχέδια αναπλάσεων.<br />
Είναι δε βέβαιο οτι το εγχείρηµα αυτό θα προσελκύσει τα φώτα του δηµόσιου<br />
ενδιαφέροντος , καθιστώντας την επιτυχία ή την αποτυχία του καθοριστική για το<br />
επενδυτικό κλίµα που θα διαµορφωθεί.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
103
Ο ανάλογοι χάρτες παρουσιάζονται παρακάτω.<br />
ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗ<br />
104
Στάδιο Καραϊσκάκη<br />
105
3. Περιοχή ΟΣΕ – Καµίνια (Ρετσίνα-Λεύκα)<br />
Ως ένας πόλος έλξης προτείνεται αυτός του ΟΣΕ στην περιοχή Ρετσίνα –<br />
Λεύκα. Μια περιοχή επίσης σηµαντική δυνατότητα αναπτυξιακής δυναµικής , που<br />
αρχίζει να διαµορφώνεται ως άλλος ένας ισχυρός πόλος έλξης στον ευρύτρο Πειραιά.<br />
Στο τµήµα του κτήµατος Ρετσίνα έχει δροµολογηθει η µετεγκαταστασή του<br />
Πανεπιστηµίου Πειραιά και όλων των υπηρεσιών του. Η ολοκλήρωση του έργου<br />
αναµένεται σε 3 χρόνια ενω η συνεργασία µε τον ΟΣΕ έχει προγραµµατιστεί η<br />
κατασκευή σταθµού του Προαστικού Σιδηρόδροµου.<br />
Ως προς το τµήµα που ανήκει στην ιδιοκτησία του ΟΣΕ στεγάζει το<br />
µηχανοστάσιο , το εργοστάσιο και την κεντρική αποθήκη υλικού , ο Οργανισµος έχει<br />
αποφασίσει την µετεγκατάσταση όλων αυτών των συγκροτηµάτων σε περιοχές της<br />
Καλαµάτας και του Θριάσιου Πεδίου , απελευθερώνοντας έτσι µεγάλες εκτάσεις<br />
για ανάπτυξη . Σε τµήµα των εγκαταστάσεων που θα πραµείνουν , προγραµµατίζεται<br />
η στέγαση Μουσείων Σιδηροδρόµων , ενω στο υπόλοιπο τµήµα του οικοπέδου , ο<br />
ΟΣΕ προφανώς θα αξιοποιήσει την περιουσία ανάλογα ,προσδοκώντας οικονοµικά<br />
ωφέλη για τον Οργανισµό και για την τοπική κοινωνία γενικότερα.<br />
Παράπλευρες αναπτυξιακές παρεµβάσεις στη περιοχή θα µορούσαν να είναι η<br />
ανάπλαση του αστικού µετώπου της γραµµής «Λεύκα – Αγιος ∆ιόνυσος» µε την<br />
δηµιουργία πεζόδροµου και την λειτουργία ελαφρού τύπου Τραµ που θα συνδέει<br />
την Ρετσίνα µε το θαλάσσιο µέτωπο στον ανακαινισµένο σταθµό του Αγιου<br />
∆ιονύσιου και την Ηετιώνεια Ακτη.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
Οι χάρτες που δείχνουν τον πόλο έλξης ΟΣΕ – Καµίνια, τις χρήσεις γης µε την<br />
χάραξη µέσου σταθερής τροχιάς, παρουσιάζονται παρακάτω.<br />
106
ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΟΣΕ-ΚΑΜΙΝΙΑ(Ρετσίνα-Λεύκα)<br />
107
Ακτης<br />
Σύνδεση Ρετσίνας-επιβατικός σταθµός Αγίου ∆ιονυσίου-Ηετειωνειας<br />
Η δυναµική αυτή θα βελτιώσει την εικόνα και τις υποδοµές της περιοχής και θα<br />
συµβάλει στην εγκατάσταση πολλών µικρών εµπορικών και άλλου είδους<br />
επιχειρήσεων, υποστηρικτών της µεγάλης κλίµακας χρηστών, δηλαδή του<br />
Πανεπιστηµίου και του συγκροτήµατος που θα κατασκευάσει ο ΟΣΕ,<br />
αναβαθµίζοντας σηµαντικά την εικόνα της πόλης του Πειραιά και δηµιουργώντας ένα<br />
αστικό κέντρο µε ιδιαίτερη ταυτότητα, έναν τόπο προορισµού για το<br />
Λεκανοπέδιο.Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά.<br />
Πειραιάς Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
108
4. Περιοχη Ρεντη : Ελαιώνας – Λαχαναγορά<br />
Ως τέταρτος πόλος έλξης προτείνεται η περιοχή του Ρέντη και η περιοχή<br />
του Ελαιώνα. Στην περιοχή του Ρέντη – που παρουσιάζεται αναπτυξιακή δυναµική,<br />
λόγω των υφιστάµενων εµπορικών δραστηριοτήτων και χώρων αναψυχής – ο χώρος<br />
του Ελαιώνα, ο χώρος της λαχαναγοράς και οι επιµέρους ελεύθεροι χώροι εντος των<br />
ορίων του ∆ήµου, παρουσιάζουν µεγάλο ενδιαφέρον περαιτέρω ανάπτυξης µε την<br />
δηµιουργία χώρων και χρήσεων που θα προσδώσουν ιδιαίτερη ταυτότητα στο<br />
∆ήµο αναδεικνύοντας τον σε υπερ-τοπικό πόλο έλξης .<br />
Κατ’ αρχάς η προγραµµατισµένη αξιοποίηση του Ελαιώνα ως Μητροπολιτικού<br />
Πάρκου µε χώρους πρασίνου και αναψυχής, σε συνδυασµό µε την εκµετάλλευση των<br />
αστικών νησίδων για φύτευση πρασίνου και την ανάπτυξη υπαίθρειων εκθεσιακών<br />
χώρων για εικαστικές παρεµβάσεις, καθώς και η παράλληλη δηµιουργία χώρων<br />
πολιτισµού σε πρωην βιοµηχανικά κτήρια, θα δηµιουργήσουν µια εικόνα<br />
πολιτιστικής ταυτότητας για τον ∆ήµο, ο οποίος θα γίνει πόλος έλξης και<br />
πρόσκλησης επισκεπτών µε καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα ή και καλλιτεχνικών<br />
δηµιουργιών , καθιστώντας την πόλη πολιτιστικά αναγνωρίσιµη.<br />
Ο χώρος επίσης των 300 στρεµµάτων των εγκαταστάσεων της Λαχαγοράς , µε<br />
τριχοτόµηση και µεταφορά των εγκαταστάσεων αυτών σε 2 άλλα σηµεία του<br />
Λεκανοπεδίου , όπως η Μεταµόρφωση και η Βάρη , και µε παραµονή τµήµατος µόνο<br />
των εγκαταστάσεων στο σηµερινό χώρο , θα αποδέσµευε σηµαντική έκταση που θα<br />
µπορούσε να αξιοποιηθή ανάλογα (π.χ. για κατοικίες, εµπορικές χρήσεις ,πράσινο)<br />
απο τους εµπλεκόµενους φορείς ένος συνολικού σχεδιασµού ανάπλασης .<br />
Αυητή η πρόταση της διάσπασης της Λαχαναγοράς σε 3 παραρτήµατα<br />
διαµονής στην Αττική θα αποσυµφορούσε σηµαντικά τον ∆ήµο απο την αυξηµένη<br />
κυλοφοριακή κίνηση των φορτηγών που προσεγγίζουν την περιοχή , λόγω της<br />
Λαχαναγοράς , απο όλο το Λεκανοπέδιο και θα άφηνε χώροκυλοφορίας σε<br />
επισκέπτες και δηµότες για τοπική χρήση.Η συνολική αυτή επανεξέταση της<br />
αναπτυξιακής πολιτικής µε τις παραπάνω προτάσεις πρεµβάσεων, σε συνδυασµό µε<br />
την ολοκλήρωση των έργων του Κηφισού, θα ασκούσαν µια ιδιαίτερη έλξη για την<br />
προσέλευση επισκεπτών και θα δηµιουργούσαν προϋποθέσης για εγκατάσταση νέων<br />
δηµοτών στην πόλη, αναβαθµίζοντας περαιτέρω τις ήδη ευοίωνες προοπτικές της.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς Πόλος<br />
έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
109
5. Πέραµα – Όρος Αιγάλεω –Λατοµεία<br />
Ένας άλλος πόλος , που επίσης θα µπορούσε αν γίνει πόλος έλξης για τον<br />
Πειραιά , είναι η περιοχή του Κορυδαλλού, τα Λατοµεία ,το Όρος Αιγάλαιω.<br />
Ένας απ’τους σηµαντικότερους πόλους έλξης της ευρύτερης περιοχής του<br />
Πειραιά είναι η ναυπηγοεπισκευαστική περιοχή του Περάµατος.<br />
Έτσι ως προς την ναυπηγοεπισκευαστική περιοχή: Πρέπει να αναφέρουµε οτι<br />
οι εµπορικές χρήσεις και ναυπηγοεπισκευή αποτελούν µια αρκετά µεγάλη<br />
επιχειρηµατική δραστηριότητα. Οι πρώτες µελέτες για την ναυπηγοεπισκευαστική<br />
βιοµηχανία είχαν αρχίσει απο το 1979, µε αναθέτη οχι τον ελληνικό φορέα, αλλά το<br />
Συνδικάτο Μετάλλου της τότε ∆υτικής Γερµανίας που ενδιαφέρονταν γι’αυτή την<br />
δραστηριότητα στην περιοχή του Περάµατος.<br />
προτείνω :<br />
Θεωρώ οτι υπάρχουν δυνατότητές για την ανάπτυξη της περιοχής. Έτσι<br />
• Πρώτον το θέµα της ναυπηγοεπισκευής να περάσει στο Υπουργείο<br />
Εµπορικής Ναυτιλίας και να φύγει απο το Υπουργείο Ανάπτυξης.<br />
Όσο είναι στο Υπουργείο Ανάπτυξης δεν πρόκειται να γίνει τίποτα.<br />
Και πρέπει να έρθει στο Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας γιατί η<br />
γένεση ενός πλοίου, η δροµολόγηση του µέχρι και η διάλυση του<br />
είναι θέµα ναυτιλίας και δεν είναι θέµα µιας διεύθυνσης του<br />
Υπουργείου Ανάπτυξης.<br />
• ∆εύτερον πρέπει να ολοκληρώθει το θέµα της εταιρείας διαχείρησης<br />
αυτής της Ζώνης, είτε αυτή λέγεται ΝΑΖΩΠΕΙ είτε λέγεται αλλιώς.<br />
Ο ΟΛΠ οφείλει µαζι µε τις επιχειρήσεις της περιοχής να<br />
δηµιουργήσει ειδική αναπτυξιακή συντονιστική εταιρεία η οποία να<br />
διαχειρίζεται τα κοινά θέµατα στήριξης της ναυπηεπισκευαστικής<br />
βιοµηχανίας.<br />
110
• Τρίτον την ολοκλήρωση των έργων που αφορούν την επέκταση της<br />
υποδοµής του Σταθµού Εµπορευµατοκιβωτίων «Ε.ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ»<br />
του ΟΛΠ στο Ν. Ικόνιο µε την κατασκευή του νέου προβλήτα I, η<br />
οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Η υποδοµή αυτή θα αυξήσει τη<br />
συνολική ικανότητα διακίνησης του Σταθµού κατά 60%. Η<br />
χρηµατοδότηση του έργου αυτού έχει εξασφαλιστεί µέσω του<br />
Χρηµατοδοτικού Πρωτοκόλλου ύψους 3 δις ευρώ, που υπογράφηκε<br />
µεταξύ του ΥΕΝ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.<br />
Καθολικό ενδιαφέρον για τη διαχείριση των χερσαίων<br />
αποθηκευτικών χώρων έχει εκδηλωθεί από τους µεγαλύτερους<br />
operators παγκοσµίως, COSCO, Dubai DPP, MSC, Hutchison, και<br />
πολλές άλλες εταιρίες που πρωταγωνιστούν διεθνώς στο<br />
διαµετακοµιστικό εµπόριο.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς Πόλος<br />
έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
Οι χάρτες που δείχνουν τον πόλο έλξης Πέραµα – Όρος Αιγάλεω και τις<br />
παραπάνω προτάσεις ανάπτυξης της περιοχής του Περάµατος φαίνονται παρακάτω.<br />
111
ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΠΕΡΑΜΑ-ΟΡΟΣ ΑΙΓΑΛΕΩ<br />
112
113
114
Εκτός φυσικά των παραπάνω πρέπει να εκµεταλλεύτουµε διάφορες δυνατότητες<br />
που µας δίνονται, όσο και αν η διεθνής κατανοµή έχει γίνει.<br />
Απο µια πρόσφατη µελέτη µε τα στοιχεία της τουρκικής οικονοµίας,<br />
παρατήρούµε οτι το 2009 – 2010 το κόστος εργασίας στην Τουρκία θα έχει πλησιάσει<br />
το κόστος στην Ζώνη Περάµατος.<br />
Εποµένως η ανταγωναστηκότητα στον δικό µας εσωτερικό χώρο, εαν γίνουν οι<br />
κατάλληλες κινήσεις, θα µπορέσει να δώσει την δυνατότητα της συντήρησης και της<br />
επισκεύης και γιατί οχι, και της κατασκεύης, στο πλαίσιο της ανανέωσης ενός<br />
ιδιαίτερα µικρού στόλου, το λεγόµενου «µεσογειακού στόλου». Η<br />
Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη µπορεί να παίξει σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη το<br />
Πειραιά εαν υπάρχει ενιαία στρατηγική σχεδιασµού.<br />
Η περιοχη του Κορυδαλλού είναι µια περιοχή µε µεγάλες δυνατότητες<br />
δυναµικής ανάπτυξης , εφόσον γίνουν προσεκτικές κινήσεις ανασχεδιασµού.Περιοχές<br />
µε αναπτυξιακό ενδιαφέρον είναι ο χώρος των Φυλακών , µετά την αποµάκρυνσή<br />
τους , το Λατοµείο στο Σχιστό και το Όρος Αιγάλαιω.<br />
Ο χώρος περίπου των 140 στρεµµάτων , που σήµερα καταλαµβάνουν οι<br />
Φυλακές και θα απελευθερωθεί µετά την αποµάκρυνσή τους , µπορει να αποδοθεί για<br />
ανάπτυξη. Για παράδειγµα, η εγκατάστασή της Σχολής Αυτοδιοίκησης , σε<br />
συνδυάσµο µε την ανάπτυξη των υποδοµών άλλων χρήσεων (π.χ. εµπορικών<br />
δραστηριοτήτων) και την δηµιουργία πρασίνου (µετά απο προσεκτικό σχεδιασµό<br />
βέβαια ώστε η συνύπαρξη να είναι αρµονική) θα προσφέρει µια ανάσα στην πόλη, η<br />
οποία θα αποτελέσει περιφερειακό κέντρο – πόλο έλξης για την ευρύτερη περιοχή<br />
µετά και την επέκταση του Μετρό.<br />
Παράλληλα µε τις προτεινόµενες αυτές παρεµβάσεις ,εξαιρετικά απτελέσµατα<br />
για την ενοποιήση τµηµάτων του ιστού της πόλης θα είχε υπογειοποιήση της Γρ.<br />
Λαµπράκη ιδέα που είχε παλιότερα προταθεί απο το υπουργείο ΠΕΧΩ∆Ε, καθώς και<br />
απευθειάς σύνδεση, µε µέσο µαζικής µεταφοράς, του Κορυδαλλού µε το Λιµάνι του<br />
Πειραιά.<br />
Ο χώρος επίσης των Λατοµείων στο Σχιστό , έκτασης περίπου 250<br />
στρεµµάτων , είναι ένας χώρος ελεύθερος για την ανάπτυξη του master plan που έχει<br />
εκπονήση Γενική Γραµµατεία Αθλητισµού και προβλέπει τη δηµιουργία αθλητικών<br />
115
εγκαταστάσεων και χώρων αναψυχής , σε συνδυασµό ίσως µε µια ήπια εµπορική<br />
χρήση τµηµάτων του χώρου .<br />
Η δεντροφύτευση του Όρους Αιγάλεω ,µε την παράλληλη εγκατάσταση<br />
ήπιων χρήσεων εµπορικής εκµετάλλευσης (π.χ. αναψυκτήρια, καντίνες κ.λπ.) και η<br />
αναδειξή του σε Περιφερειακό Πάρκο Αναψυχής µε Ζωολογικό Πάρκο , Βοτανικό<br />
Κήπο , ορεινά µονοπάτια που θα καταλήγουν στην Πάρνηθα , καθώς και µε<br />
δραστηριότητες οικολογικού προσανατολισµού απευθυνόµενες στα παιδιά, θα<br />
δηµιουργύσε ένα πνεύµονα πρασίνου για τις ∆υτικές Συνοικίες της Αθήνας και θα<br />
προσέλκυε το ενδιαφέρον µεγάλου αριθµού επισκεπτών , σε ένα χώρο αναψυχής ακι<br />
διεξόδου απο την καθηµερινότητα<br />
Οι αναπτυξιακές προτάσεις στις περιοχές αυτές , σε συνδυασµό µε την<br />
εκπόνηση ενός επιχερησιακού σχεδίου τροποποίησης του γενικου πολεοδοµικού<br />
σχεδιασµού , θα αποτελέσουν τον κεντρικό άξονα ανπτυξής τη πόλης και της<br />
ευρυτερής περιοχής . Παράλληλα, θα προσελκύσουν επενδυτική αναπτυξιακή<br />
δυναµική που θα αλλάξει δραστικά την εικόνα της και θα την καταστήσει πόλο έλξης<br />
για τον Πειραιά και όχι µόνο.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
116
6. Ανάπλαση Προσφυγικών Νίκαια - Κερατσίνι –<br />
∆ραπετσώνας<br />
Μια άλλη περιοχή που µπορούσε να καταστεί πόλος έλξης είναι η Νίκαια , το<br />
Κερατσίνι και η ∆ραπετσώνα που υπάρχουν ακόµη προσφυγική καταυλισµοί<br />
Οι προσφυγικοί αυτοί συνοικοισµοί στη Νίκαια, το Κερατσίνι και την<br />
∆ραπετσώνα είναι ένας ζωτικός αστικός χώρος που απατεί συνολικό σχεδιασµό<br />
µετεπεµβάσεις ανάπλασης, που θα δώσουν πνοή στα κέντρα των ∆ήµων αυτών µε<br />
την ανάπτυξη χρήσεων που θα επιλεγούν ειδικά για τις περιοχές και πάντοτε σε<br />
συνεργασία µε τους τοπικούς ∆ήµους και φορείς.<br />
Οι χώροι αυτοί θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν την ύπαρξη τους και<br />
αναπλαστούν κατάλληλα για την επανένταξή τους στο αστικό σύνολο. Κάποιες<br />
προτάσεις για την αξιοποίηση τους θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν τη δηµιουργία<br />
χώρων πρασίνου σχολείων, νέων κατοικιών µε σύγχρονες προδιαγραφές, αλλά και<br />
εµπορικές και πολτιστικές χρήσεις και χώρους αναψυχής.<br />
Λόγω της µεγάλης έκτασης που καταλαµβάνουν οι υφιστάµενοι προσφυγικοί<br />
οικισµοί, θα µπορούσαν να δοκιµαστούν πιλοτικά προγράµµατα ανάπλασης σε<br />
επιµέρους τµήµατα για την παρακολούθηση της εξέλιξης της εφαρµογής των<br />
προτάσεων ανάπλασης , πριν απο την πλήρη εφαµογή ενός συνολικού σχεδίου<br />
ανάπλασης .<br />
Η ανάπλαση και δηµιουργία χώρων αναψυχής και πρασίνου στο Λόφο<br />
Σελεπίτσαρι και στον Λόφο ∆εξαµενής στη Νίκαια , καθώς και η ενοποίησή τους<br />
θα διαµορφώσουν επίσης µια αλυσίδα ελεύθερων χώρων πρασίνου και αναψυχής που<br />
τόσο έχουν ανάγκη οι αστικές αυτές περιοχές.Στην αύξηση αστικού πρασίνου θα<br />
µπορούσες επίσης να συµβάλει σηµαντικά και η µετατροπή των χώρων των<br />
υφιστάµενων νεκροταφείων Νίκαιας και Κερατσινίου σε πνεύµονες πρασίνου<br />
µετά τη σχεδιαζόµενη µεταφορά τους στο Σχιστό.<br />
Σε παρακάτω ενότητα αναφέρουµε ένα απο τα σηµαντικότερα έργα στην<br />
περιοχή Κερατσινίου-∆ραπετσώνας που αφορά την κατασκευή της περιφερειακή<br />
λεφόρου Λεωφόρο Πειριαώς –Λεωφόρο Σχιστού .<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
117
Οι ανάλογοι χάρτες µε τις προοπτικές ανάπτυξης φαίνονται παρακάτω.<br />
ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ-ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ-∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ<br />
118
Λόφο Σελεπιτσάρι και Λόφο ∆εξαµενής<br />
Νεκροταφείο Αναστάσεως στο Κερατσίνι<br />
119
120
Με τις προτεινόµενες αυτές παρεµβάσεις ανάπλασης , ένα µεγάλο και<br />
υποβαθµισµένο τµήµα του αστικού ιστού των πόλεων αυτών θα αναβαθµιστεί και θα<br />
αποτελέσει χώρο συνάθροισης δραστηριοτήτων και ανάπτυξης που θα επιρεάσουν<br />
θετικά τους αντίστοιχους ∆ήµους και την εικόνα του Πειραιά γενικότερα.<br />
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΠΡΑΞΗ<br />
Το προτεινόµενο αυτό σχέδιο οικονοµικής ανσυγκρότησης του Πειραιά µέσω<br />
της πολεοδοµικής (µεταβιοµηχανικής) ανασυγκρότησης του , µε την ανάπλαση<br />
αστικών περιοχών και την δηµιυργία πόλων έλξης , που θα προσδώσουν<br />
αναπτυξική δυναµική , µε τοπική και υπερ-τοπική εµβέλεια , είναι µια παρέµβαση<br />
συνολική και σε βάθος χρόνου αντιµετώπιση της οικονοµικής υστέρησης της πόλης.<br />
Το µοντέλο ανάπτυξης που προτείνεται είναι το «εργαλείο» που µπορεί να<br />
κάνει το όραµα της οικονοµικής ανασυγκρότησης του Πειραιά πράξη. Και για να<br />
µπει σε εφαρµογή θα απαιτείσει την άµµεση και άγαστη συνεργασία Πολιτείας και<br />
ιδιωτών, που θα πιστέψουν στην αποτελεσµατικότητα αυτού του εγχειρήµατος και<br />
θα το φέρουν σε πέρας για να διεκδικήσει η πόλη επάξια µια υψηλή θέση στο διεθνή<br />
αναπυξιακό χάρτη.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
121
3.3 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ<br />
ΖΩΝΗ:∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ – ΠΕΡΑΜΑ<br />
Στο προηγούµενο κεφάλαιο αναπτύξαµε µια Στρατηγική Οικονοµικής<br />
Ανάπτυξης για την περιοχή του Πειραιά έτσι ώστε να αναδειχθεί ως τόπος<br />
προορισµού. Και για να γίνει ο Πειραιάς τόπος προορισµου αναφέραµε οτι<br />
δηµιουργήθηκαν πολλαπλες νησίδες–πόλοι έλξης. Το µοντέλο ανάπτυξης των<br />
κεντρών αυτών, όπως είπαµε, θα πρέπει να γίνει µε βάση την δηµιουργία ενός<br />
κεντρικού κυρίαρχου πόλου έλξης και συγκέντρωσης οικονοµικής δραστηριότητας<br />
ο οποίος θα αποτελεί και την αναπτυξιακή ναυρχίδα. Τα επιµέρους κέντρα πόλοι<br />
έλξης που επιλέξαµε και αναφέραµε λειτουργούν δορυφορικά και σε συνεργεία µε το<br />
κυρίαρχο κέντρο.<br />
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρµογη του µοντέλου ανάπτυξης όπως<br />
αναφέραµε ειναι η άγαστη συνεργασία της Πολιτείας και των ιδιωτών<br />
(Κυβέρνηση,Κρατική ∆ιοίκηση,Νοµαρχιακή και Τοπίκη Αυτοδιοίκησης και<br />
ιδιοκτητών αντίστοιχα) για να επιδιωχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα. Και<br />
επειδή δυανύουµε µια χρονική περιοδό οικονοµικής ύφεσης, που χρειάζεται να γίνουν<br />
επενδύσεις κυρίως σε ευαίσθητες περιοχές, όπως είναι η παραλιακή ζώνη του<br />
Πειραιά, θα πρέπει να δηµιουργηθεί ένας φορέας ανάπλασης, ένας φορέας<br />
ανάπτυξης.<br />
Κασκάνης, Χ « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού»<br />
122
Στο κεφάλαιο αυτό θα αναπτύξουµε και θα αναλύσουµε τις ευκαιρίες που<br />
δηµιουργούνται για την εξέλιξη αυτού του κυριάρχου πόλου έλξης, ο οποίος<br />
ουσιαστικά δεν είναι άλλος απο την τεως βιοµηχανική ζώνη της Ακτης Βασιλειάδη<br />
– ∆ραπετσώνας – Κερατσινιόυ – Περάµατος, απο την πλευρά των επενδύσεων απο<br />
τους ιδιωτικούς φορείς.<br />
Πιο συγκεκριµένα θα αναφερθούµε στην περιοχή της ∆ραπετσώνας η οποιά<br />
αποτελει κοµβικό σηµειό, κέντρο του πυρήνα και µοχλό της ανάπτυξης.<br />
Η ευρείας κλίµακας ανάπλαση και η πολεοδοµική παρέµβαση που έχει ήδη<br />
τεθεί επι τάπητος απο τα συναρµόδια υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και Εµπορικής Ναυτιλίας,<br />
αλλά και απο τους εµπλεκόµενους ∆ήµους Κερατσινίου και ∆ραπετσώνας θα έχουν<br />
ως αποτέλεσµα να βελτιώσουν τόσο την ποιότητα της ζωής, όσο και την τοπική<br />
αγορά κατοικίας. Ο λόγος για την ανάπλαση ∆ραπετσώνας, σε µια παραθαλάσσια<br />
έκταση 640 στρεµµάτων που βρίσκεται ανάµεσα στην Ακτή Βασιλειάδη (επιβατικός<br />
λιµένα Πειραιά) και τον εµπορευµατικό λιµένα, ενω περιλαµβάνει και το πρωην<br />
εργοστάσιο Φωσφορικών Λιπασµάτων (296 στρέµµατα), που ανήκει στον όµιλο της<br />
Εθνικής Τράπεζας. Επιπλέον 123 στρέµµατα ελέγχονται απο την ΑΓΕΤ Ηρακλής , 83<br />
στρέµµατα διαθέτει η BP Hellas, το ∆ηµόσιο κατέχει 80 στρέµµατα, τα οποία<br />
διαχειρίζεται και χρησιµοποιεί ο ΟΛΠ, ενω τα υπόλοιπα 140 αφορούν κοινόχρηστους<br />
χώρους και κοινοφελεις εγκαταστάσεις.<br />
123
124
• Περιοχή Ακτή Βασιλειάδη-Καστρακίου<br />
Η περιοχή Βασιλειάδη – Καστρακίου και η Ηετιώνια Ακτή µε όλα τα κτίρια<br />
τους αρχαιολογικούς χώρους το κτήριο του Σίλο το οποίο µετεγκαταστάθηκε µε<br />
σκοπό να γίνει το Εθνικό Ναυτικό Μουσείο του τόπου, θα εξελιχθει σε ένα ευρύτερο<br />
χώρο πολιτισµού. Σκοπός της περιοχής είναι να επικοινωνει το Πανεπιστηµιο του<br />
Πειραιά µε τον Αγιο ∆ιόνυσο και την Ηετιώνεια Ακτή.<br />
125
Σκοπός και ο στόχος αυτών των ιδιοκτητών θα πρέπει να είναι ο σωστός<br />
σχεδιασµός έτσι ώστε να υποβάλουν στους αρµόδιους φορείς ένα ολοκληρωµένο<br />
σχέδιο – πρόγραµµα δράσεων µε στόχο την θετική επίδραση στο σύνολο της<br />
χωρικής και οικονοµικής δοµής της λιµενοβιοµηχανικής Ζώνης ∆ραπετσώνας –<br />
Κερατσινίου και λιµανιού Πειραιά.<br />
Έτσι η διαµόρφωση ενός συγχρονου θαλάσσιου µετώπου µε ταυτοχρονο<br />
άνοιγµα στον αστικό ιστό που το περιβάλλει είναι µια ευκαιρία για να ξεφύγει η<br />
Ζώνη της ∆ραπετσώνας – Κερατσινίου απο την αποµόνωση. Αποµόνωση που της<br />
έχει επιβάλει η επι σειρά δεκαετίων ανάπτυξη µιας δευτερογενούς δραστηριότητας<br />
που ήταν όχλουσα και προφανώς υποβαθµιστική για τον περιβάλλοντα χώρο.<br />
Θα πρέπει να ανεφέρουµε οτι τις τελευταίες δεκαετίες η αύξηση της<br />
πυκνότητας των πολεοδοµικών δραστηριοτήτων, βεβαίως η περιβαντολλογική<br />
επιβάρυνση που είχαν σαν αποτέλεσµα αυτές οι δευτερογενείς δραστηριότητες στην<br />
126
περιοχή, αλλά και η οικονοµική ύφεση, έχουν απονακρύνει αυτές τις χρήσεις. Όµως η<br />
περιβαντολλογικη ποιότητα του φυσικού χώρου παραµένει χαµηλή και<br />
υποβαθµίζεται διαρκώς. Έτσι η προσβασιµότητα έχει περιοριστεί. Η έκταση έχει<br />
αποκοπεί απο το γενικότερο αστικό ανάγλυφο το οποιό αναπτύσσεται παραδοσιακά<br />
µε ιδιαίτερη πυκνότητα γύρω απο τον κεντρικό λιµένα.<br />
Σε αυτό που θα πρέπει να επικεντρωθουν οι ιδιωτικοί φορείς (Εθνική Τράπεζα,<br />
BP, ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ – LAFARGE, Οργανισµό Λιµένος Πειραιώς κ.α.) είναι να<br />
δηµιουργήσουν µια επίκαιρη πρόταση σε συνεργασία φυσικά µε την συνεταγµένη<br />
Πολιτεία όπως αυτή εκφράζεται µέσα απο την κεντρική δίοικηση, την Τοπική και<br />
Νορµαχιακή Αυτοδιοίκηση.<br />
Η Πρόταση θα πρέπει να δουλευεί σε 3 βασικούς πυλώνες:<br />
• Ανάπλαση του θαλάσσιου µετώπου<br />
• ∆ιέξοδος της ευρύτερης περιοχής στη θάλασσα<br />
• Απόδοση της καινούργιας ανάπλασµένης περιοχής στο δυτικό<br />
πολεοδοµικό συκρότηµα της πρωτεύουσας.<br />
127
3.4 ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ : ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ –∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ<br />
Η ανάπτυξη της λιµενοβιοµηχανικής περιοχής του Κεραστινίου – ∆ραπετσώνας<br />
αποτέλει το µεγαλύτερο µέρος του Κυρίαρχου Πόλου Έλξης που αναλύσαµε και<br />
στις προηγούµενες ενότητες. Παρόλα αυτά θεωρούµε σηµαντικό να αναφέρουµε το<br />
συνολικό προϋπολογισµό της ανάπλασης της περιοχής µελέτης µας. Συγκεκριµένα,<br />
υπολογίζεται, οτι προϋπολογισµός του έργου θα κινηθεί µεταξυ 600 εκατ. ευρώ και 1<br />
δις. ευρώ, ενω θα απαιτηθουν περιπού 10 χρόνια προκειµένου να επιτευχθεί το<br />
επιθυµητό αποτέλεσµα. Όπως έχουµε πει και στα προηγούµενα κεφάλαια και<br />
επιβεβαιώνουµε και τώρα είναι οτι η ανάπλαση αυτή, λόγω του µεγάλου όγκου του<br />
αρχικού κεφαλαίου, δύσκολα θα γίνει χωρίς την συνεργασία του ιδιωτικού<br />
κεφαλαίου. Απο το αρχικό ποσο των 600 εκατ. ευρώ τα 450 εκατ. ευρώ θα<br />
χρειαστούν για τον κύριο όγκο των έργων ενω τα υπόλοιπα 147 εκατ. ευρώ<br />
αναµένεται να διοχετευθούν για τις υποδοµές που θα χρειαστούν και την διαµόρφωση<br />
των κοινόχρηστών χώρων.<br />
Τα παραπάνω ,σε συνδυασµό µε τα αποτελέσµατα της µελέτης που συνέταξε η<br />
εταιρεία συµβούλων ακίνητης περιουσίας FPD Savills, η οποία προβλέπει όπως<br />
είχαµε πει και σε προηγούµενη ενότητα (Αναπτυξιακες Ευκαιρίες στον Πειραιά<br />
σελ.33,34), την ανάπτυξη κτιρίων συνολικής επιφάνειας 352.000 τ.µ. µε µέσο<br />
συντελεστή 0,6 ,διαµορφώνουν τις εξελίξεις και στις τοπικές αγορές κατοικίας οι<br />
οποίες ούτως ή άλλως βίωσαν περιοδο έντονης ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια λόγω<br />
του οικοδοµικού κορεσµού του Πειραιά.<br />
Η περιοχή που αναµένεται να επιρεαστεί περισσότερο απ’ την ανάπλαση θα<br />
είναι φυσικά η ∆ραπετσώνα, αλλά και το γειτονικό Κερατσίνι. Στην ∆ραπετσώνα είχε<br />
καταγραφεί µια µεγάλη ανάπτυξη νέων κατοικιών, µε αποτέλεσµα την υψηλή<br />
ζήτηση, στοιχεία που οδήγησαν τις τιµές προς τα πάνω. Πλεον όµως υπάρχει<br />
υπερπροσφορά ακινήτων γεγονός που διατηρεί τις τιµές σταθερές. Το ακριβότερο<br />
σηµειο της ∆ραπετσώνας εντοπίζεται στην παραθαλάσσια ζώνη, όπου µπορεί να βρει<br />
κανείς διαµερίσµατα µε θέα την θάλασσα. Οι τιµές µπορούν να αγγίξουν και τα 3.000<br />
ευρώ/τ.µ. ιδίως εαν βρίσκονται σε υψηλούς ορόφους. Αντιθέτως, φθηνότερα<br />
πουλιούνται οι νέες κατασκευές στα ενδότερα της ∆ραπετσώνας και οδευόντας<br />
κανείς προς την Νίκαια. Οι τιµές εκεί ξεκινούν απο τα 1.800 ευρώ /τ.µ. Βασικοί<br />
128
αγοραστές είναι άνθρωποι απ’ την περιοχή και ορισµένοι Πειραιώτες. Είναι<br />
χαρακτηριστικό όµως οτι δεν υπάρχει κινητικότητα σε παλιές κατασκευές , λόγω της<br />
µεγάλης ηλικίας τους, µιας και στην πλειοψηφία του πρόκειται για παλιά προσφυγικά<br />
άνω των 25 ετών.<br />
Ανάλογα φαινόµενα υπερπροσφοράς νέων κατασκευών παρατηρούνται όµως<br />
και στο Κερατσίνι, καθώς όπως φαίνεται πολλοί ήταν εκείνοι που έσπευσαν να<br />
προεξοφλήσουν µελλοντικές υπεραξίες, επενδύοντας αλόγιστα. Όπως και στην<br />
περίπτωση της ∆ραπετσώνας έτσι και στο Κερατσίνι, η ζήτηση δεν είναι ανάλογη,<br />
στοιχειο που διατηρει τις τιµές σταθερες. Κατά κανόνα ζητούνται διαµερίσµατα των<br />
75-90 τ.µ., τα οποία και προσφέρονται πλεον στην αγορά, αφου οι κατασκευαστες<br />
έχουν προσαρµοστει στις ανάγκες αυτής. Τα ακριβότερα διαµερίσµατα βρίσκονται<br />
στην περιοχή του Αγίου Μηνά, έναν λόφο δεξιά απο το Σχιστό, που προσφλερει θέα<br />
προς την θάλασσα. Αντίστοιχα φθηνότερα διαµερίσµατα πωλούνται προς την περιοχή<br />
του Αγίου Γεωργίου.<br />
Αυτή η πολεοδοµική ανασυγκρότηση, σε συνδυασµό µε τα µεγάλα έργα<br />
υποδοµής που θα εκτελέστουν στην ευρύτερη περιοχή, θα αποτελέσει πόλο έλξης<br />
επενδύσεων και κινητήρια δύναµη που θα βάλει σε αναπτυξιακή πορεία τον Πειραιά.<br />
Ο Οργανισµός της Αθήνας έχει καταθέσει µια ολοκληρωµένη πρόταση, που<br />
όµως για την υλοποίηση της, όπως αναφέραµε και σε προηγούµενα κεφάλαια,<br />
απαιτείται ο συντονισµός και η συνεργασία των φορέων ιδιοκτησίας των εκτάσεων<br />
αυτών (Εθνική Τράπεζα, ΑΓΕΤ Ηρακλής, ΒP, ΟΛΠ, ∆ήµοι ) .<br />
129
3.5 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ:<br />
∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ – ΠΕΡΑΜΑ<br />
Υπάρχουν ορισµένες βασικές θεµελιώδης αρχές για επιτευχθεί και τελικά να<br />
υλοποιηθεί το µεγαλοεπίβολο σχέδιο που αφορά κατά µεγάλο µέρος τις δηµόσιες<br />
αρχές,την Τοπική Αυτοδίοικηση και τον ιδιωτικό φορέα.<br />
Για τον λόγο αυτό θα αναπτύξουµε πέντε στάδια τα αποία θα έχουν ως στόχο<br />
την ανάδειξη και ανάπλαση της περιοχής, βασιζόµενοι φυσικά και σε αυτά που<br />
έχουµε αναφέρει παραπάνω: την Στρατηγικη Οικονοµικης Ανάπτυξης, την<br />
Ελληνική Νοµοθεσία και την Υπαρχουσα Κατάσταση , τα οποία θα αφορούν την<br />
αναπτυξιακή πολιτικη αλλά και την επιγχειρηµατικη εξέλιξη του ιδιωτικού φορέα και<br />
πιο συγκεκριµένα των επιµέρους ιδιοκτητών. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την<br />
εφαρµογή ένος προτεινόµενου µοντέλου ανάπτυξης έιναι η αµερόληπτη συνεργασία<br />
των ιδιωτικών φορέων (ιδιοκτητών) και το ζήτηµα κοινωνικής ευθύνης του<br />
ιδιώτικου απέναντι στο δηµόσιο.<br />
1. ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ<br />
Πρώτη προϋπόθεση είναι να αντιµετωπιστεί η ανάπλαση της περιοχής στο<br />
πλαίσιο µιας ολοκληρωµένης πρότασης. Μιας πρότασης που θα ακουµπάει και τα<br />
419 στρέµµατα ιδιωτικής ιδιοκτησίας και φυσικά θα προεκτείνεται και στη<br />
ιδιοκτησία που σήµερα βρίσκεται στον Οργανισµό Λιµένος Πειραιως .<br />
Η ολοκλήρωµενη αντιµετώπιση είναι η µόνη που θα εξασφαλίσει<br />
συµπληρωµατικότητα χρήσεων η οποία θα δώσει τη δυνατότητα ενός ευρύτερου<br />
πολεοδοµικού σχεδιασµού ο οποίος προβλέπει, όπως αναφέραµε και στην<br />
προηγούµενη ενότητα, την δηµιουργία ενος επιχειρηµατικού ναυτιλιακού κέντρου<br />
70.000 τ.µ., που θα διαθέτει κτίρια γραφείων, και θα επιχειρήσει να προσελκύση<br />
ναυτιλιακές εταιρείες, ήπια ανάπτυξη κατοικιών της τάξεως των 100.000 τ.µ., αλλά<br />
και εµπορικές χρήσεις, στην παράκτια ζώνη και πιο συγκεκριµένα στην περιοχή της<br />
∆ραπετσώνας. Ακόµα προτείνεται στην θέση των βιοµηχανικών χρήσεων να<br />
ανεργεθούν κτίρια έκτασης 320.000 – 350.000 τ.µ. µε συντελεστή δόµησης 0,6, ενώ<br />
τα 300 στρέµµατα προβλέπεται να διαµορφωθουν σε χώρους πρασίνου και<br />
κοινόχρηστους χώρους, απ’ τα οποία τα 88 θα βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη.<br />
Μεταξύ των παραπάνω χρήσεων προτείνεται η δηµιουργία των ανάλογων αθλητικών<br />
130
εγκαταστάσεων, τουριστικών εγκαταστάσεων, πολιτιστικών χώρων και ένα θαλάσσιο<br />
πάρκο αναψυχής. Αυτά θα επιφέρουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να εκδηλωθεί<br />
το ανάλογο ενδιαφέρον απο τον ιδιωτικό τοµέα και να γίνουν οι απαραίτητες<br />
επενδύσεις απο πολλούς Οµίλους Εταιρειών.<br />
Αυτό που πρέπει να αναφέρουµε και θα πρέπει να γίνει κατανοητό στους<br />
παραπάνω φορείς (Πολιτεία και ιδιοκτήτες) είναι οτι διεθνώς, οι περιοχές που έχουν<br />
αυτή την αµεσή επαφή µε το φυσικό υδάτινο περιβάλλον είναι ελκυστικές απο κάθε<br />
άποψη, για σκοπούς επενδυτικούς. Αυτό έχουν αποδείξει και κάποιες γνωστές<br />
αναπτύξεις που έγιναν στα θαλάσσια µέτωπα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η<br />
∆ραπετσώνα είναι ίσως η µοναδική περίπτωση ανάπτυξης θαλάσσιου µετώπου που<br />
είναι σήµερα διαθέσιµη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό το συγκριτικό πλεονέκτηµα<br />
της ∆ραπετσώνας θα προσδώσει υψηλή ανγνωρισηµότητα στη ολοκληρωµένη<br />
πρόταση και στο σχέδιο ανάπλασης της περιοχής. Είναι αυτό που θα εξασφαλίσει και<br />
θα βοηθήσει στην εµπορική επιτυχία και την βιωσιµότητα του συνολικής ανάπλασης.<br />
2. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΣΤΟΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ<br />
ΑΣΤΙΚΟ ΙΣΤΟ<br />
∆εύτερη βασική προϋπόθεση: Για να επιτύχει αυτή η παρέµβαση θα πρέπει να<br />
επιτευχθεί η λειτουργίκη ενσωµάτωση της πρωην λιµενο – βιοµηχανικής ζώνης<br />
στον υφιστάµενο αστικό ιστό. Και αυτό θα χρειαστεί εξαρχής προβλεψή και ενύσχιση<br />
και εµλουτισµό της κοινωνικής υποδοµής της περιοχής ανάπλασης. Με αυτό τον<br />
τρόπο θα µπορέσει τελικά η περιοχή της ∆ραπετσώνας απο εµπόδιο<br />
προσβασιµότητας που είναι σήµερα να αποτελέσει το συνδετικό κρίκο µεταξύ<br />
λιµανιού Πειραιά – ∆ήµου Κερατσινίου – ∆ήµου ∆ραπετσώνας και προφανώς ∆ήµου<br />
Νικαίας<br />
.<br />
3. ΜΙΚΤΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ<br />
Ο τρίτος πυλώνας ετσι ώστε να επιτυχύθει αυτού του είδους η παρέµβαση θα<br />
πρέπει να είναι οι µικτές χρήσεις τις οποίες φυσικά αναφέραµε πιο αναλυτικά και σε<br />
προηγούµενη ενότητα της Στρατηγικής Οικονοµικής Ανάπτυξης για την<br />
δηµιουργία ενός κυρίαρχου πόλου έλξης. Οι µικτές χρήσεις είναι απαραίτητες για την<br />
αναζωογόνηση και την αναβάθµιση της περιοχής.<br />
131
Ένα µέρος των χρήσεων πρέπει να είναι οι κατοικία, οι χώροι πρασίνου,οι<br />
αθλητικές και οι εµπορικές εγκαταστάσεις κ.α. Με αυτό τον τρόπο θα καταφέρθει να<br />
αποδωθεί το θαλάσσιο µέτωπο πίσω στους κατοίκους της ∆ραπετσώνας , οι οποίοι<br />
όλα αυτά τα χρόνια ζουν δίπλα στην θάλασσα αποκλεισµένοι κατ’ ουσίαν απ’ αυτήν.<br />
4.ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ<br />
Είναι σίγουρο και αποτελεί τον τέταρτο βασικό πυλώνα της ανάπτυξης αυτής ,<br />
οτι η κατανοµή των χρήσεων , των λειτουργιών που θα προκύψουν απο την<br />
αξιοποιήση της περιοχής , θα προσφέρει οικονοµική ανάσα σε µια περιοχή η οποία<br />
πλήττεται.<br />
Υπλογίζεται οτι µέσα απο την ανάπτυξη της περιοχώς αυτών, ∆ραπετσώνα –<br />
Κερατσίνι –Πέραµα θα αυξηθεί η απασχόληση και θα δηµιουργηθούν χιλιάδες<br />
θέσεις εργασίας. Μεσα απο εκτιµήσεις υπολογίζεται οτι οι θέσεις εργασίας φτάνουν<br />
εως και τις 4.000 και µάλιστα σε βάθος χρόνου δεκαετίας. Είναι λογικο οτι ένα τέτοιο<br />
ανπτυξιακό πρόγραµµα µε τέτοιας έκτασης περιοχής δεν πρόκειται να σταµατήσει σε<br />
2-3 χρόνια.<br />
Το πιο σηµαντικό είναι οτι η πιθάνη ανάπλαση στην περιοχή θα δώσει την<br />
δυνατότητα, εισοδήµατα που δεν υπάρχουν για την περιοχή να διαχέονται, να<br />
διαρρεόυν και να καταναλώνονται στην ευρύτερη περιοχή των όµορων ∆ήµων.<br />
Αυτού του είδους η ανάπτυξη θα δώσει ταυτόχρονα αγορά αγαθών και υπηρεσιών για<br />
την περιοχή, αλλά και χώρο προώθησης αγαθών και υπηρεσιών απο τους όµορους<br />
δήµους.<br />
Εποµένως η ανάπτυξη της περιοχής συνδέεται άµεσσα µε την επιχειρηµατική<br />
δραστηριότητα της οποίας τα οφέλη θα επιστρέψουν στις τοπικές κοινωνίες.<br />
3. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
Τελευταίο αλλά εξίσου σηµαντικό για το µέλλον της περιοχής, είναι ο<br />
κοινωνικός χαρακτήρας της ανάπτυξης.<br />
Πρέπει να επισηµάνουµε οτι η συγκεκριµένη ανάπτυξη θα πρέπει να<br />
αντιµετωπίσει αλλά και να σταθεί µακριά απο φαινόµενα κοινωνικού χωρικού<br />
αποκλεισµού, που είναι συνηθισµένα σε περιπτώσεις τέτοιου είδους projects<br />
132
µεγάλων επενδύσεων που γειτνιάζουν µε περιοχές λιγότερο ή περισσότερο<br />
υποβαθµισµένες.<br />
Μπορούµε να καταλάβουµε οτι σε ανάλογες περιπτώσεις η κοινωνική<br />
οριοθέτηση είναι ίσως πιο δύσκολη να σπάσει απο την πολεοδοµική οριοθέτηση.<br />
Γι΄αυτό θα πρέπει να γίνει αποδοση των κοινωνικών χρήσεων στην περιοχή.<br />
Το οποίο φυσικά αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση οχι µόνο απο πλευράς<br />
κοινωνικής ευθύνης αλλά και για την επιχειρηµατική επιτυχία του όλου προγράµατος<br />
ανάπλασης κι ανάπτυξης των περιοχών ∆ραπετσώνα –Κερατσίνι –Πέραµα .<br />
Είναι λογικό και καταλαβαίνουµε οτι µια ανάπτυξή που θα δηµιουργήσει µια<br />
πόλη «φάντασµα», ή µια πόλη ξεκοµµένη απο τον υπολοιπό κοινωνικό και αστικό<br />
ιστό , δηλαδή µια ανάπτυξη που δεν εξασφαλίζει την ροη των πολιτών προς και απο<br />
την περιοχή περά απο τις κοινωνικές επιπτώσεις θα έχει σοβαρές αρνητικές<br />
επιπτώσεις για την επιγχειρηµατική και εµπορική επιτυχία του όλου σχεδίου.<br />
Συνεπώς θα πρέπει να επιδιώξουµε και τις ανάλογες κοινωνικές<br />
εξυπηρετήσεις για να καταφέρουµε µια γενική αποδοχή απο το ευρύτερο<br />
κοινωνικό σύνολο ,την λειτουργική ενσωµάτωση της ανάπτυξης στην ευρύτερη<br />
περιοχή αλλά και για την εµπορική της επιτυχία.<br />
3.6 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΣΥΝΘΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΩΝ<br />
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: ∆ΡΑΠΕΤΣΩΝΑ – ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ –<br />
ΠΕΡΑΜΑ<br />
Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να πούµε οτι όλες οι προτάσεις που τέθηκαν<br />
σ’αυτό αλλά και στο προηγούµενο υπο κεφάλαιο της ∆ιερεύνησης της<br />
στρατηγικής οικονοµικής ανάπτυξης, για να υλοποιηθούν θα πρέπει να<br />
συγκινήσουν τους ιδιωτικούς φοιρείς και ιδιοκτήτες , τους εµπλεκόµενους<br />
φορείς των τοπικών κοινωνιών , την Τοπική και Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και<br />
να υπάρξει µια σύγκλιση και συναίνεση απόψεων, η οποία θα έχει σαν<br />
αποτέλεσµα την ανάπτυξη και ανάπλαση της περιοχής και θα λειτουργήσει προς<br />
όφελος του ιδιωτικού αλλά και του δηµοσίου τοµέα.<br />
133
3.7 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ<br />
ΑΥΤΟ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ<br />
3.7.1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΤΕΞΟΧΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ<br />
Η ανάπτυξη είναι µια έννοια η οποία είναι συνεδεµένη µε την πολιτική ζωή του<br />
τόπου µας. ∆εν είναι οικονοµική, ούτε τεχνοκρατική. Είναι κατεξοχήν πολιτική<br />
έννοια. Συνεπώς για να προχωρήσουµε στην ανάπτυξη µιας περιοχής πρέπει να<br />
δηµιουργηθεί ουσιαστικός διάλογος.<br />
3.7.2 ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ∆ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ<br />
Εκείνο που λείπει απο τις κοινωνίες είναι η ανάπτυξη διαλόγου. Είναι αδύνατο<br />
εν έτει 2008 οι εκαστοτε φορείς: επιχειρηµατίες και ∆ήµαρχοι, να αναφέρονται σε<br />
αναπτυξιακά σχέδια χωρίς την ενεργή συµµετοχή των δηµοτών του, των υπόλοιπων<br />
∆ήµων της Περιφέρειας του, της µητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης της Αττικής, της<br />
Αυτοδιοίκησης της Ελλάδας, της Ευρώπης, του κόσµου.<br />
Απ’ αυτά καταλαβαίνουµε οτι είναι πολύ δύσκολο να κατατεθούν τα<br />
ανπτυξιακά σχέδια απο τους εκάστοτε ∆ηµάρχους εαν δεν έχει ξεκινήσει το<br />
επιχειρησιακό σχέδιο της πόλης τους. Εποµένως είναι αδύνατο να αναφέρεσαι στην<br />
ανάπτυξη αν δεν ξέρεις τι θα κάνεις την επόµενη πενταετία ή αν δεν γνωρίζεις τι λέει<br />
η τοπική κοινωνία.<br />
3.7.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ∆ΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ<br />
ΚΟΙΝΩΝΙΑ<br />
Όπως αναφέραµε και προηγουµένως δεν µπορεί να γίνει ανάπτυξη χώρις<br />
διάλογο µε την τοπική κοινωνία. Στην περίπτωση όµως αυτή δηµιουργείται ένα<br />
δίληµµα στον όρο «ανάπτυξη». Κατά πόσο δηλαδή η ανάπτυξη θα πρέπει να φέρει<br />
µέσα της το άρωµα της πολιτικης κοινωνικής διεργασίας και του διαλόγου ή θα<br />
πρέπει να γίνεται µόνο µε το τρόπο που τον εννοούν τα νέα επιχειρηµατικά<br />
συµφέροντα και κεφάλαια. Χωρίς να µπορεί δηλαδή η Αυτοδιοίκηση να στέκεται<br />
απέναντι στην ιδιωτική επένδυση και στα ιδιωτικά κεφάλαια όπως στέκοταν κατά τις<br />
προηγούµενες δεκαετίες.<br />
134
Αυτό βέβαια είναι αναχρονιστικό. Αλλά απο την αναχρονιστική αυτή άποψη<br />
µέχρι το να µπουν τα κεφάλαια και οι επενδύσεις σε κάθε πόλη ανεξέλεγκτα και<br />
χωρίς την άποψη της τοπική κοινωνίας, χωρίς την άποψη της δηµοτικής αρχής ,<br />
υπάρχει διαφορά.<br />
Φυσικά πολυ σηµαντικό είναι το να υπάρχει µια δηµοτική αρχη που να ξέρει τι<br />
θέλει. Μια δηµοτική αρχή που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του 2008, του<br />
2010, του 2020.<br />
Έτσι για να ισχύουν τα παραπάνω θα πρέπει Πολιτεία, σοβαρή και υπεύθυνη<br />
Τοπική και Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και ιδιωτικά κεφάλαια να ενεργήσουν απο<br />
κοινού έτσι ώστε να υλοποιήσουν τα επιχειρησιακά τους σχέδια για την κάθε<br />
Περιφέρεια.<br />
3.7.4 ∆ΙΑ∆ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΕΙΣ<br />
Ένα απο τα σηµαντικότερα λάθη που θεωρώ οτι αναπτύσσεται σε τέτοιου<br />
είδους αναπτυξιακά προγράµµατα είναι οτι όταν θέλει ο εκάστοτε ∆ήµος ή<br />
Περιφέρεια να ξεκινήσει µια επενδυτική διαδικασία, που αφορά την ανάπλαση της<br />
περιοχής, συνεργάζεται αρχικά µε τους ανάλογους επενδυτές χωρίς πρώτα να έχει<br />
αναπτύξη διάλογο µε τους όµορους ∆ήµους , την Νοµαρχία Πειραιά και την Υπερ-<br />
Νοµαρχία Αθηνών προκειµένο να εξετάσουν απο κοινου τις αλλεπάληλες επιπτώσεις<br />
που θα δηµιουργηθούν στην Περιφέρεια απο την αναπτυξιακή διαδικασία που θα<br />
εξελιχθεί στον ∆ήµο αυτόν.<br />
Έτσι πιστεύω οτι οτι µέσα απο επιχειρησιακά σχέδια, απο υπερ-τοπικές και<br />
διαδηµοτικές αντιλήψεις µπορεί να υπάρχουν συγκλίσεις, αλλα και µέσα απο τη<br />
αντίληψη του κεφαλαίου, οτι µόνο σε συνεργασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, µε<br />
το ανάλογο θεσµικό πλαίσιο, µε την κατοχύρωση των συµφερόντων των τοπικών<br />
κοινωνιών, αλλά και της ευρύτερης Περιφέρειας, µπορεί να υπάρξει η ανάπτυξη.<br />
3.7.5 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ<br />
Έτσι απο τας προαναφερθέντα καταλαβαίνουµε οτι το πρόβληµα του Πειραιά<br />
δεν είναι µόνο πρόβληµα Πειραιά. Είναι στην πραγµατικότητα πρόβληµα όλης της<br />
Αττικής. Η Αττική έχει ενα σοβάρο κατά την άποψη µου πρόβληµα ταυτότητας. Όλα<br />
τα µεγάλα διεθνή µητροπολιτικά κέντρα (η Αθήνα είναι τέτοιο µε 4.500.000<br />
135
κατοίκους) αναζητούν τον ρόλο τους στον διεθνή καταµερισµό εργασίας. Όλα έχουν<br />
να αναδείξουν κάτι και όλοι σε κάτι εξειδικεύονται.<br />
Η Αθήνα δεν πια ο Παρθενώνας. Η Αττίκη δεν έχει κανένα συγκεκριµένο<br />
διεθνές τοµέα να προβάλει, όπως έχουν όλες οι άλλες µεγαλουπόλεις. Το σηµείο<br />
ανφοράς της δεν είναι ούτε ο σύγχρονος πολιτισµός, ούτε η µόδα. ∆εν είναι<br />
αποκλειστικά οι ναυτιλιακές υπηρεσίες, ούτε οι οικονοµικές υπηρεσίες, ούτε οι off<br />
shores εταιρείες. Είναι ίσως κάτι απο όλα. Το δυσάρεστο είναι η Αττική αναζητεί την<br />
ταυτότητά της αρκετά χρόνια µετά απο τους Ολυµπιακούς Αγώνες.<br />
Η νέα ταυτότητα της Αττικής θα περνάει ανγκαστικά παο τον Πειραιά, διότι η<br />
Αττική έχει την εξής ιδιαιτεροτητά: ενώ έχει θαλάσσιο µέτωπο, στην πραγµατικότητα<br />
είναι αποκοµµένη απο την θάλασσα. Ο αστικός ιστός δεν έχει καµία σχέση µε την<br />
θάλασσα και αυτό φυσικά είναι ένα παράδοξο φαινόµενο το οποίο πρέπει να αλλάξει.<br />
3.7.6 <strong>ΕΘΝΙΚΟ</strong>Σ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ<br />
Εθνικός χωροταξικός σχεδιασµός. Απαραίτητη προϋπόθεση για να<br />
επιδιώξουµε την ανάπτυξη της Περιφέρειας του Πειραιά, την ανάπτυξη του<br />
Λεκανοπεδίου, για την ανάπτυξη της Ελλαδας. Έτσι το σχέδιο νόµου του γενικού<br />
πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης παρουσιάζεται<br />
αναλυτικα στο Παράρτηµα.<br />
3.7.7 ΟΙ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α<br />
Στην Ελλάδα δεν έχουµε αναπτύξη µια σύγχρονη ιδέα αναπλάσεων που να έχει<br />
ενσωµατωµένη και την επιχειρηµατική δραστηριότητα. Η έννοια της ανάπλασης και<br />
της ανάπτυξης για τους περισσότερους εξαντλείται σε δεντροφυτεύσεις –<br />
πλακοστρώσεις και σε µια συνεχόµενη και αδιάκοπη τσιµεντοποίηση χωρίς<br />
συγκεκριµένη τακτική και πλάνο.<br />
Οι ανάπλαση και η ανάπτυξη είναι µια σύγχρονη και πολύπλοκη διεργασία η<br />
οποία έχει κοινωνική, πολιτική, οικονοµική, και πολιτισµική διάσταση. Αυτό πρέπει<br />
να γίνει κατανοητό και απο την Πολιτεία αλλά και απο τους ιδιωτικού φορείς έτσι<br />
ώστε να γίνεται η κατάλληλη συνεργασία µεταξύ αυτών.<br />
136
Η συνεργασία αυτή δεν πρέπει να εξαντλείται στη διάσταση της αναπλήρωσης<br />
δηµόσιων πόρων οι οποίοι λείπουν, αλλά κυρίως γιατί η ενιαία στρατηγική<br />
ανάπλασης µε τον ιδιωτικό φορέα µπορεί να προσδώσει οικονοµική αλλά και<br />
κοινωνική αναβάθµιση των µειονεκτούσων περιοχών.<br />
3.7.8 ΟΛΙΣΤΙΚΗ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
• ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ<br />
• ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ<br />
• ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ<br />
Είναι σίγουρο οτι η ολική ανάπτυξη µιας περιοχής είναι άµµεσα ταυτισµένη µε<br />
κοινωνικά, οικονοµικα και περιβαντολλογικά φαινόµενα. Έιναι λογικό οτι δεν µπορει<br />
να εφαρµοσθεί η ανάπτυξη για τους εκάστοτε ∆ήµους όταν παρουσιάζουν µεγάλο<br />
ποσοστό ανεργίας π.χ. Κορυδαλλός,Νίκαια κ.α., δεν µπορεί να υπάρχει ανάπτυξη<br />
όταν οι δηµότες-πολίτες βρίσκονται στο περιθώριο των εξελίξεων. Εξ αντικειµένου η<br />
οποιαδήποτε αναπτυξιακή διαδικασία έχει κόστος. Έτσι δεδοµένης της ανεργίας , δεν<br />
µπορεί, δεν είναι λογικό και προσοδοφόρο το κόστος της εκάστοτε ανάπτυξης να το<br />
επωµίζεται ο κάθε πολίτης. Τα κόστη θα πρέπει να είναι επιµερισµένα ευθύς εξ<br />
αρχής.<br />
Το περιβάλλον αποτέλει επίσης ένα σηµαντικό ζήτηµα για την αειφόρο<br />
ανάπτυξη. Για παράδειγµα η εξέλιξη της Ψυττάλειας, την οποία αναλύουµε<br />
παρακάτω στο επιχειρησιακό σχέδιο ανάπτυξης της Νοµαρχίας Πειραιά, θα πρέπει να<br />
συνεργαστούν όλοι οι φορείς : Τόπικη Αυτοδιοίκηση, επιχειρηµατίες, κοινωνικοί<br />
φορείς. ∆εν µπορει κανένας επιχειρηµατίας να παραµένει αδρανής για το πως θα<br />
εξελιχθει το ζήτηµα της Ψυττάλειας. Όποτε καταλαβαίνουµε οτι είναι απαραίτητες οι<br />
κοινωνικές συγκλίσεις.<br />
137
3.7.9 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕ∆ΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Μέσα απο το επιχειρησιακό σχέδιο ανάπτυξης του Πειραιά προτείνονται δέκα<br />
προτάσεις που αφορούν βασικούς τοµείς της κοινωνικής ζωής του Πειραιά.<br />
∆έκα προτάσεις:<br />
1. Την µετεγκατάσταση του Πανεπιστηµίου Πειραιά<br />
2. Την µεταφορά των ∆ικαστηρίων<br />
3. Την οριστική του προβλήµατος της Ραλλειού<br />
Σχολής<br />
4. Την επέκταση των µέσων σταθερής τροχιάς<br />
5. Την ανάδειξη και ενοποίηση των αρχαιολογικών<br />
χώρων του Πειραιά.<br />
6. Τη δηµιουργία Ζώνης Καινοτοµιας ,<br />
Επιχειρηµατικότητας και Πολιτισµού<br />
7. Τη δηµιουργία αθλητικών εγκαταστάσεων στην<br />
παραλιακή ζώνη Στάδιου Ειρήνης και Φίλιας και<br />
Φλοίσβου<br />
8. Την ολοκλήρωση των έργων επεξεργασίας<br />
λυµµάτων στην Ψυττάλεια.<br />
9. Την ανάδειξη και αξιοποίηση των ελεύθερων<br />
χώρων για πολιτιστικές και αθλητικές<br />
δραστηριότητες<br />
10. Τη δηµιουργία σχολείων για παιδιά µε ειδικές<br />
ανάγκες<br />
138
Οι δέκα προτάσεις που αναφέραµε προηγουµένως αφορούν το Επιχειρησιακό<br />
Σχέδιο Ανάπτυξης της Νοµαρχίας Πειραιά που θεωρούµε οτι θα πρέπει να γίνει απο<br />
την πλευρά της Τοπικής και Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Η ανάλυση και η<br />
ανάπτυξη αυτών, η οποία παρουσιάζεται παρακάτω, αναπτύχθηκε εν µέρει στην<br />
πρώτη ενότητα της Στρατηγικής Οικονοµικής Ανάπτυξης που είχε ως στόχο την<br />
δηµιουργία ενος Κυρίαρχου πόλου έλξης (∆ραπετσώνας – Κερατσινίου-<br />
Περάµατος), αλλά και στην δεύτερη ενότητα αυτής που είχε ως στόχο την ανάλυση<br />
των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής µελέτης, µέσα απο την κατάθεση µιας<br />
ολοκληρωµένης πρότασης απο την πλευρά των ιδιωκτητών και των επενδυτών.<br />
Απο αυτό µπορούµε να καταλάβουµε και να συµπεράνουµε, οτι θα πρέπει και<br />
απο τις δυο πλευρές (ιδιώτικου και ∆ηµόσιου) να διατυπώνονται, προτάσεις, απόψεις<br />
και ιδέες για την χάραξη µιας ενιαίας στρατηγικής που έχει ως στόχο την<br />
ανάπτυξη.<br />
1. ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ<br />
ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Πρέπει να αναφέρουµε, οτι έχει αποφασιστεί η µετεγκατάσταση του συνόλου<br />
των υπηρεσιών του Πανεπιστηµίου Πειραιά σε έκταση των 17 στρεµµάτων του<br />
κτήµατος Ρετσίνα ,ενω απο τον ΟΣΕ έχει γίνει η κατασκευή, στον ίδιο χώρο,<br />
σταθµού του Προαστικού Σιδηροδρόµου.<br />
χώρου.<br />
Με απόφαση η Βουλή των Ελλήνων έχει εγκρίνει την απαλλωτρίωση του<br />
Απαιτείται βεβαίως συντονισµός της Πανεπιστηµιακής Κοινότητας , της<br />
Νοµαρχίας Πειραιά, των ∆ήµων, των Επιµελητηρίων και του συνόλου των<br />
επαγγελµατικών και επιστηµονικών φορέων, έτσι ώστε να πραµατοποιηθεί η<br />
προσπάθεια υλοποίησης των έργων, τα οποία θα αναβαθµίσουν δυναµικά την<br />
ευρύτερη περιοχή Ρετσίνας –Λεύκας –Καµινιών –Αγίου ∆ιονύσου.<br />
Απώτερος στόχος των παραπάνω είναι η δηµιουργία του ανάλογου επενδυτικού<br />
ενδιαφέροντος, τόσο για την αγορά της έκτασης όσο και για την κατασκεύη και τον<br />
εξοπλισµό του νέου κτιριακού συγκροτήµατος του Πανεπιστηµίου Πειραιά.<br />
139
2. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ∆ΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ<br />
ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Ένα απο τα βασικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν τα ∆ικαστήρια του<br />
Πειραιά έιναι το στεγαστικό. Για την λύση του προβλήµατος αυτού προτείνεται η<br />
αξιοποιήση του πρωην εργοστασίου της ΧΡΩΠΕΙ, µε µεταρρυθµίσεις των<br />
υπάρχοντων κτηρίων. Μαλιστά, είχαν προχωρήσει οι διαπραγµατεύσης για την<br />
µεταβίβαση του χώρου και την έναρξη των εργασιών απο τη «ΘΕΜΙΣ<br />
ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε.». Μετά τις εκλογές όµως του 2004 δεν σηµειώθηκε<br />
καµία εξέλιξη στο θέµα.<br />
Για να ικανοποιηθούν τα ζητήµατα των δικαστικών λειτουργών, του<br />
∆ικηγορικού Συλλογου και των ∆ικαστικών υπαλληλων που αφορούν την λύση του<br />
στεγαστικού προβλήµατος των ∆ικαστηρίων µε απόκτηση στέγης που θα πληροί<br />
βασικές προϋπόθεσεις π.χ. άνετοι χώροι,οργανωµένο αρχείο κ.τ.λ. και θα εξασφαλίζει<br />
την οµαλή λειτουργία των ∆ικαστηρίων απαιτειται:<br />
• Να ενεργοποιηθούν οι διαδικασίες µεταβίβασης του χώρου απο τον<br />
ΕΟΦ στο ΤΑΧ∆ΙΚ, είτε µε παραχώρηση είτε µε εξαγορά.<br />
• Να εκδοθούν οι πολοδοµικές αποφάσεις για τις χρήσεις γης για το<br />
σύνολο της έκτασης των 47 στρεµµάτων, λαµβάνοντας υπόψη και τις<br />
απόψεις και των κατοίκων που αγωνίζονται να αποτρέψουν την πλήρη<br />
τσιµεντοποιήση του χώρου.<br />
• Το έργο αυτο πρέπει να συµπεριληφθεί στο Πρόγραµµα ∆ηµόσιων<br />
Επενδύσεων.<br />
140
3. ΡΑΛΛΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ<br />
Ένα απ’τα σηµαντικότερα ζητήµατα της περιοχής είναι στέγαση της Ραλλείου<br />
Σχολής το οποίο βρίσκεται σε εκρεµµότητα απο το 1974. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα<br />
αφ’ ενός να ‘χαλάει’ κατά πολύ η εικόνα του κέντρου του Πειραιά και αφετέρου οι<br />
µαθήτές της Σχολής και οι καθηγητές να ταλαιπωρούνται σε κτήρια, όπως ο Πύργος<br />
του Πειραιά, που δεν πληρούν ούτε στοιχειωδώς τις προδιαγραφές ένος σύχρονού<br />
σχολείου.<br />
Οι µέχρι σήµερα προσπάθειες για απόκτηση στέγης δεν απέδωσαν, είτε λόγω<br />
της αντιδικίας των ανόλογων φορέων, όπως είναι ο ∆ήµος του Πειραιά –Σχολική<br />
Επιτροπή Ραλλείου είτε λόγω εµπλοκής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας όσον αφορά<br />
το οικόπεδο στην Πλατεία της Τερψιθέας.<br />
Κατά το έτος του 2007 έγιναν κάποιες ενέργειες απο την Νοµαρχία του<br />
Πειραια, µε την συνεργασία των καθηγητών, των γονέων και των µαθητριών οι<br />
οποίες είχαν σαν αποτέλεσµα να µισθωθούν δυο κτήρια που ικανοποιούν τις βασικές<br />
απαιτήσεις για να λειτουργήσει ένα σχολείο.<br />
4. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΤΑΘΕΡΗΣ<br />
ΤΡΟΧΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΝΕΩΝ Ο∆ΙΚΩΝ<br />
∆ΙΚΤΥΩΝ<br />
Μεγάλη είναι ανάγκη για επέκταση των µέσων σταθερής τροχιάς στην<br />
ευρύτερη περιοχή του Πειραιά, έτσι ώστε να απορροφηθεί η ολοένα και αυξονόµενη<br />
κυκλοφοριακή ζήτηση, το οποίο θα επιφέρει την άµµεση εξηπυρέτηση των πολίτων<br />
και την µείωση της ρύπανσης.<br />
Το ζήτηµα της ρύθµισης και της βελτίωσης του κυκλοφοριακού δύκτιου είναι<br />
ένα θέµα που πρέπει να απασχολεί όλη την Περιφέρεια της Αττικής. Για να επιλυθεί<br />
χρειάζεται σοβαρή και υπεύθυνη µελέτη απ’ τους έκαστοτε ∆ήµους.<br />
141
Παρακάτω καταθέτουµε κάποιες προτάσεις :<br />
• Η επέκταση του ΜΕΤΡΟ απο Χαϊδάρι προς Πειραιά, µέσω των<br />
∆ήµων Κορυδαλλού, Νίκαιας, Κερατσινίου, θα αποτελέσει µια<br />
σηµαντική εξέλιξη για την συνολική ανάπτυξη της περιοχής.<br />
• Η επέκταση του προαστικού προς τον Πειραιά σε συνδυασµο µε<br />
την λειτουργία γραµµών Τραµ απο το Εκθεσιακό Συνεδριακο<br />
Κέντρο του ΟΛΠ και µε στόχο να φτάσει µέχρι το Κερατσίνι και<br />
το Πέραµα, καθώς και απο το ∆ηµοτικό Θέατρο µέχρι το<br />
Χατζηκυριάκειο, θα συµβάλλει καθοριστικά στην αποσυµφόρηση<br />
των πόλεων απο την χρήση Ι.Χ.<br />
142
• Η κατασκευή της πεζογέφυρας του ΟΛΠ που µάλιστα κέρδισε<br />
διεθνές βραβείο για την αρχιτεκτονική της, στοίχισε 3 εκατ. ευρώ<br />
και κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ 4 µηνών. Η ανισόπεδη αυτή<br />
σύνδεση του λιµένος µε τον σταθµό του ΗΣΑΠ εξυπηρετεί<br />
καθηµερινά χιλιάδες πεζούς επιβάτες και διερχόµενους πολίτες.<br />
Ταυτόχρονα διευκολύνει την κίνηση των οχηµάτων της κεντρικής<br />
λεωφόρου, συµβάλλει στην αποσυµφόρησή της και µειώνει<br />
καθοριστικά τα συµβάντα τροχαίων ατυχηµάτων.<br />
143
• Η προέκταση Σιδηροδροµική Γραµµής του ΟΣΕ που θα περνάει<br />
απο την παράκτια ζώνη Περάµατος, κατα µήκος των προβλητών II<br />
και I και θα φτάνει µεχρί την υπο κατασκευή Λεωφόρο Σχιστού –<br />
Λεωφόρο Πειραιώς<br />
144
• Όπως αναφέραµε και πριν ένα απο τα µεγαλύτερα έργα που<br />
χρηµατοδοτείται απο τον ΟΛΠ και κατασκευάζέται τµηµατικά<br />
(Τµήµα Α,Β,Γ,∆) είναι η δηµιουργια και η σύνδεση της<br />
Λεωφόρου Πειραιώς –Λεωφόρου Σχιστού η οποία θα ξεκινάει<br />
απο την Περιοχή Βασιλειάδη και πιο συγκεκριµένα απο τον<br />
σταθµό του Αγίου ∆ιονύσιου και θα φτάνει µέχρι τα όρια<br />
Κερατσινίου µε Πέραµα. Οι ανάλογοι χάρτες παρουσιάζονται<br />
στην επόµενη σελίδα.<br />
145
146
• Ένα ακόµη σηµαντικό έργο του ΟΛΠ το οποίο θα αποφορτίσει το<br />
οδικό δίκτυο και θα εξυπηρετήσει σε µεγάλο βαθµό τους πολίτες<br />
του Πειραιά είναι η δηµιουργία υπόγειου σταθµού parking<br />
χωρητικότητας 724 θέσεων το οποίο πλαισιώνεται απο το<br />
εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο του ΟΛΠ .<br />
147
Απαραίτητη προϋπόθεση λοιπόν είναι να προσδιοριστούν οι χρήσεις γης και να<br />
δοθούν κίνητρα για την κατασκευή έργων, έτσι ώστε:<br />
• Να γίνει η αρµονική ένταξη των έργων στον υπάρχοντα αστικό<br />
ιστό.<br />
• Να εξασφαλισθεί η βιωσιµότητα, η ανάπτυξη και η απασχόληση µε<br />
την δηµιουργία επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων.<br />
• Να δηµιουργηθούν κοινόχρηστες εγκαταστάσεις όπως συνεδριακοί<br />
χώροι, αθλητικές εγκαταστάσεις κ.α.<br />
• Να εξασφαλισθεί η πρόσβαση στο θαλάσσιο µέτωπο<br />
δηµιουργώντας ένα αξιόλογο ποσοστό ελεύθερων χώρων.<br />
5. ΑΝΑ∆ΕΙΞΗ ΚΑΙ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ<br />
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ<br />
Η διαµόρφωση ενός ενιαίου αρχαιολογικού πάρκου αποτελει µια πολύ<br />
σηµαντική παρέµβασή για την πολιτιστική προβολή της περιοχής του Πειραιά, έτσι<br />
ώστε να αναδειχθούν τα µνηµεία των αρχαίων Αστικών Πυλών, το Αρχαίο Θέατρο<br />
Ζέας, το Κόνειο Τείχος, τα µνηµεία της Ιπποδάµειας Πολεοδοµίας και οι υπόλοιποι<br />
αρχαιολογικοί χώροι του Πειραιά.<br />
Για την υλοποίηση των έργων ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων έχει<br />
προταθεί απο την Νοµαρχία Πειραιά σε συνεργασία µε τον ∆ήµο Πειραιά και τους<br />
υπόλοιπους φορείς της περιοχής τη σύσταση εταρείας κατά το πρότυπο της «Εταρείας<br />
Ενοποιήσης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε.».<br />
148
6. Η ΖΩΝΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ<br />
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ<br />
Ένας απ’ τους στόχους των εµπλεκόµενων φορέων και της Νοµαρχίας του<br />
Πειραιά είναι η ανάδειξη της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά σε ένα Μητροπολιτικό<br />
Κέντρο διεθνούς εµβέλειας. Έτσι θα πρέπει µέσα στα πλάνα της όλης ανάπλασης της<br />
περιοχής και για την επιτυχία του παραπάνω στόχου να εκπονήσει ένα ολοκληρωµένο<br />
Σχέδιο Παρέµβασης µε κεντρικό άξονα την δηµιουργία µιας Ζώνης<br />
Επιχειρηµατικότητας και Πολιτισµού. Η Ζώνη αυτή έχει προταθεί να κατασκευαστεί<br />
σε εγκαταστάσεις του ΟΛΠ στο λιµάνι του Πειραιά.<br />
Το προτεινόµενο Σχέδιο θα περιλαµβάνει την ανάπλαση και ανάδειξη<br />
βιοµηχανικών κτηρίων στο λιµάνι µε στόχο την δηµουργία δραστηριοτήτων που<br />
έχουν σχέση µε την επιχειρηµατικότητα και τον πολιτισµό.<br />
Κατί τέτοιο θα ενισχύσει σηµαντικά τις προσπάθειες πρωτοβουλιών της νέας<br />
οικονοµίας και θα εξασφαλίσει χώρους και υποδοµές για την διοργάνωση και<br />
φιλοξενία διαφόρων πολιτιστικών, τεχνολογικών και επιχειρηµατικών γεγονότων.<br />
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποιήση και την εφαρµογή του παραπάνω<br />
Σχεδίου θα πρέπει να είναι η δηµιουργία µιας ολοκληρωµένης πρότασης η οποία θα<br />
αξιολογηθεί απο την Πολιτεία µε σκοπό την ένταξη του στα προγράµµατα του ∆΄<br />
ΚΠΣ.<br />
149
7. ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ<br />
ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ<br />
Η µετατροπή του Σταδίου Καραϊσκάκη σε αµιγώς ποδοσφαιρικό γήπεδο στερεί<br />
απο τους αθλητές του κλασσικού αθλητισµού έναν καθάρα ιδιανικό και λειτουργικό<br />
χώρο προπόνησης, αλλά και τέλεσης αγώνων που διέθετε η περιοχή, ενω παράλληλα<br />
η κατάργηση του βοηθητικού γηπέδου ποδοσφαίρου έχει σαν αποτέλεσµα να<br />
αποµονώνει τις ερασιτεχνικές οµάδες της περιοχής.<br />
Πιστεύουµε οτι η Πολιτεία και η Νοµαρχία του Πειραιά θα πρέπει να σεβαστεί<br />
το αίτηµα του ΣΕΓΑΣ Πειραιά και της Ένωσης Ποδοσφαιριστών Σωµατείων Πειραιά<br />
το οποίο αφορά την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων που θα φιλοξενίσουν αθλητές<br />
του κλασσικού αθλητισµού, τα ερασιτεχνικά σωµατεία αλλά και πολίτες όλων<br />
ηλικιών που θα θέλουν να αθληθούν.<br />
Όπως έχουµε αναφέρει για την ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης απαιτείται<br />
σωστή διαχείρηση του παράκτιου χώρου και των παράκτιων πόρων. Για τον λόγο<br />
αυτό θα πρέπει να εκµεταλλευτούµε σωστά και λειτουργικά τον χώρο που έµεινε<br />
ελεύθερος απο τους Ολυµπιακούς Αγώνες. Έτσι οι εγκαταστάσεις απο το ΣΕΦ µέχρι<br />
και το ∆έλτα Φαλήρου δηµιούργησαν ένα νέο τοπίο, όπου η αξιοποίηση τους αφορά<br />
άµµεσα τους πολίτες του Πειραιά.<br />
Οι Ολυµπιακές Εγκαταστάσεις αποτελούν κοινωνικές υποδοµές οι οποίες<br />
πρέπει να εκµεταλλευτούν προς όφελος των πολιτών, έτσι προτείνουµε τη<br />
χωροθέτηση και κατασκευή, στο χώρο των Ολυµπιακών Εγκαταστάσεων της<br />
παραλιακής ζώνης µετά το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, σηµπληρωµατικών αθλητικών<br />
εγκαταστάσεων στίβου και ποδοσφαίρου ήπιας µορφής χωρίς ογκώδεις κερκίδες, που<br />
θα δώσουν λύση στα προβλήµατα που προαναφέραµε και µια επιπλέον διέξοδο για<br />
άθληση και αναψυχή.<br />
150
8. ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ<br />
ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΨΥΤΤΑΛΕΙΑ<br />
Η λειτουργία του βιολογίκου καθαρισµού των λυµάτων που έπεφταν στο<br />
Σαρωνικό αποτέλεσε πάγιο αίτηµα των κατοίκων της περιοχής απο τα µέσα της<br />
δεκαετίας του ’70.<br />
Μόνο µε την λειτουργιά του Ά βάθµιου καθαρισµού είχαµε θεαµατικά<br />
αποτελέσµατα στην µείωση της ρύπανσης και της βελτίωσης της ποιότητας των<br />
θαλασσινών νέρων.<br />
Η έναρξη της Β φάσης επεξεργασίας λυµάτων και η λειτουργία της µονάδας<br />
ξήρανσης θα µείωνε ακόµη περισσότερο τις περιβαντολλογικές επιπτώσεις.<br />
∆υστυχώς, όχι µόνο δεν ολοκληρώθηκαν τα έργα αλλά ο ΧΥΤΑ Ανω Λιοσίων<br />
σταµάτησε να δέχεται την παραγόµενη λυµατολάσπη, λόγω κατολίσθησης των<br />
εγκαταστάσεων του. Η λάσπη άρχισε να συσσωρεύεται µε αποτέλεσµα να ξεπερνά<br />
σήµερα τους 200.000 τόνους, ενω κάθε µέρα προστίθεται ποσότητα άνω των 300<br />
τόνων.<br />
Η ολοένα και µεγαλύτερη αύξηση της λυµατολάσπης θα έχει ως αποτέλεσµα<br />
την διαρροή της στο θαλάσσιο περιβάλλον, το οποίο θα προκαλέσει οικολογική<br />
καταστροφή και θα θέσει σε κίνδυνο τη δηµόσια υγεία στην ευρύτερη περιοχή, λόγω<br />
του µικροβιακού φορτίου. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίλυση αυτού του<br />
προβλήµατος είναι η άµµεση δράση του ΥΠΕΧΩ∆Ε και της ΕΥ∆ΑΠ για την<br />
αποµάκρυνση της.<br />
Αντι αυτού όµως, η ΕΥ∆ΑΠ µε αποφασή της επέλεξε τη λύση της καύσης της<br />
λάσπης πάνω στη Ψυττάλεια, διαδικασία φυσικά που δηµιουργεί αρνητικές<br />
επιπτώσεις για το περιβαλλον και είναι άκρως επικίνδυνη για την δηµόσια υγεία.<br />
Για την αντιµετωπισεί του προβλήµατος δεν αρκεί η πίεση που ασκείται απο<br />
την Νοµαρχία του Πειραιά προς τις ανάλογες υπηρεσίες αλλά χρειάζεται να<br />
εφαρµοστούν συγκεκριµένα µέτρα τα οποία και προτείνουµε παρακάτω:<br />
151
• Την άµµεση δηµοπράτηση του έργου της µονάδας ξήρανσης της<br />
λάσπης απο το ΥΠΕΧΩ∆Ε µε την εξασφάλιση της απαιτούµενης<br />
χρηµατοδότησης.<br />
• Την άµµεση επίλυση της µεταφοράς της λάσπης, εκτός εκείνης που<br />
είναι ήδη αποθηκευµένη στην Ψυττάλεια, αλλά και της παραγόµενης,<br />
σε κατάλληλους χώρους αποθήκευσης µε κλειστά containers για την<br />
µείωση των περιβαντολλογικών επιπτώσεων.<br />
• Και τέλος η παραχώρηση σηµαντικών οφελών λόγω των συνεπειών<br />
που υφιστανταί οι εκάστοτε ∆ήµοι του Πειραιά όλο αυτό το χρονικό<br />
διάστηµα, απο την µη ολοκλήρωσης των έργων στην Ψυττάλεια.<br />
152
Ά ΚΥΠΕ∆<br />
9. ΑΝΑ∆ΕΙΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ<br />
ΧΩΡΩΝ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ<br />
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ<br />
Αφορά το οικοδοµικό τετράγωνο που περικλείεται απο τις οδούς Παλαµηδίου<br />
10 – Φιλιππουπόλεως – ∆αβάκη και Μαντούβαλου, έκτασης 9.975 τ.µ. που<br />
παραχωρήθηκε απο το 1949 απο το Ελληνικό ∆ηµόσιο στην ΚΥ∆ΕΠ µε<br />
αποκλειστικό σκοπό την κατασκευή σιταποθηκών.<br />
153
Το 1993 η ΚΥ∆ΕΠ τέθηκε µε την 2695/93 απόφαση του Εφετείου Αθηνών σε<br />
καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης µε εκκαθαρίστρια την Αγροτική Τράπεζα.<br />
Οι ποιλτικοί φορέις των ∆ήµων του Πειραιά σε συνεργασία µε τους κατοίκους<br />
της περιοχής αποφάσησαν τον αποχαρακτηρισµο του οικοδοµικού τετραγώνου σε<br />
χώρο πρασίνου, άθλησης και πολιτισµού.<br />
΄Β ΧΡΩΠΕΙ<br />
Αφορά έκταση 47 στρεµµάτων ανάµεσα στο γήπεδο Καραϊσκάκη και την οδό<br />
Ανδρέα Μουράτη στο Νέο Φάληρο.<br />
Η έκταση έχει χαρακτιρηστεί µε το Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας (Ν.1512/85) και<br />
το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο Πειραιά (ΦΕΚ 79/78) ως χώρος πρασίνου, αθλητικών<br />
και κοινωνικών χρήσεων.<br />
154
΄Γ ΣΤΡΑΤΟΠΕ∆Α<br />
Στην περιοχή του Πειραιά υπάρχουν τα στρατόπεδα «ΠΑΠΑ∆ΟΓΙΩΡΓΗ»,<br />
έκτασης 12 στρεµµάτων και «ΣΑΚΕΛΙΩΝΑ», έκτασης 31 στρεµµάτων τα οποία<br />
αποδεσµεύτικαν απο τον στρατό λόγω της νέας αναδιοργάνωσης και αναδιάταξης<br />
του.<br />
Για να εκµετάλλευτουν σωστα οι εκτάσεις αυτές προτείνουµε να διαµορφωθούν<br />
σε κοινόχρηστους χώρους άθλησης, πολιτισµού, και αναψυχής, έτσι ώστε να<br />
προστατέψουµε το περιβάλλον και να βελτιώσουµε την καθηµερινή ποιότητα ζωής,<br />
δίνοντας µια ανάσα στις ήδη πυκνοκατοικηµένες περιοχές.<br />
3.8 ΤΟΜΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
1. ΝΑΥΤΙΛΙΑ<br />
Ενας απο τους πιο σηµαντικους τοµείς ο οποίος ανάπτυσσεται γοργά στον<br />
Πειραιά δεν είναι άλλος απο την Ναυτιλία. Απώτερος στόχος της<br />
κοινωνικοοικονοµικής ανάπτυξης που αναφέραµε και στα προηγούµενα υποκεφάλαια<br />
είναι η δηµιουργία ενός διεθνους ναυτιλιακού κέντρου, το οποίο θα αποτελεί πυρήνα<br />
και µοχλό ανάπτυξης όλης της πρωην λιµενοβιοµηχανικής ζώνης αλλά και των<br />
ευρύτερων περιοχών αυτής.<br />
Στην παράγραφο αυτή θα αναφέρω περιληπτικά για το τι προσφέρει η ναυτιλία<br />
στην περιοχή του Πειραιά. Όπως γνωρίζουµε η ελληνόκτητη ναυτιλία διαθέτει 3.400<br />
βαπόρια, περίπου 190 εκατοµµυρίων τόννων dead weight, το 20% περίπου της<br />
παγκόσµιας χωριτηκότητας. Οι εισροές στην Ελλάδα κατά το 2007 ήταν 13,3<br />
δισεκατοµµύρια ευρώ, εκ το οποίων τα 9,5 δισεκατοµµύρια ευρώ δηµιούγησαν<br />
απασχόληση για 250.000 εργαζόµενους µέσα σε διάφορες εργασίες εκτός των<br />
ναυτικών. Έδωσαν δε και στο κράτος 1,6 δισεκατοµµύρια ευρώ απο Φ.Π.Α.<br />
155
3.9 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Φυσικα µεσά σε όλη την οικονοµική ανάπτυξη που αναφέραµε ενας πολυ<br />
σηµαντικός κλάδος οποίος ενέχει πολλούς κινδύνους είναι η απασχόληση και οι<br />
συνθηκές εργασίας. Μια σηµαντική κίνηση για να προστατευθούν τα δικαιώµατα των<br />
απασχολούµενων στην υπο ανάπτυξη περιοχή είναι η οριοθέτηση των συνδικάτων –<br />
ποιλτικών φορέων. Το ίδιο φυσικά θα πρέπει να γίνεται και µε όλους τους φορείς, µε<br />
σκοπό, να χαράσσεται µια ενιαία στρατηγική που θα έχει ως στόχο την ανάπτυξη.<br />
3.9.1 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ<br />
κινδύνους.<br />
Όπως αναφέραµε και προηγουµένως η λέξη «απασχόληση» περικλείει πολλούς<br />
Φυσικά όταν αναφέραµε στο υποκεφάλαιο «ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ<br />
∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ», σελ. 66, για 4.000 θέσεις εργασίας για την<br />
λιµενοβιοµηχανική ζώνη της ∆ραπετσώνας εννοούµε για σωστές και ελαστικές<br />
σχέσεις εργασίας µεταξύ εργαζόµενου και εργοδότη, για ωράριο που να µην<br />
ξεπερνάει τις ανθρώπινες δυνατότητες και να µην είναι εξαντλητικό και τέλος για<br />
ηµεροµίσθια που να µην πιο κάτω απο εκεί που ορίζονται απο την ΣΣΕ της ΓΣΕΕ.<br />
Έτσι καταλαβαίνουµε οτι η απασχόληση ενέχει πολλούς κινδύνους :<br />
• Έχει να κάνει µε την δίωξη εργασιακών σχέσεων<br />
• Έχει να κάνει µε το ωράριο και την παραγωγή του µέσα σ’αυτό<br />
• Έχει να κάνει µε τις αποδοχες των εργαζοµένων<br />
• Έχει να κάνει µε την ποιόητα ζωής εργοδοτών και<br />
εργαζοµένων<br />
• Έχει να κάνει µε την σχέση εργοδοτών και εργαζοµένων,µια<br />
σχέση που βρίσκεται µαζί και χώρια. Μια σχέση αναγκαστική<br />
που σπάνια είναι ειδυλλιακή, που έχει να κάνει µε ανθρώπους<br />
και νοοτροπίες.<br />
156
Έτσι καταλαβαίνουµε οτι δεν υπάρχει αντιµετώπισει των προβληµάτων της<br />
απασχόλησης, χωρίς ανάλογη αντιµετώπιση των προληµάτων της ανάπτυξης. Επίσης<br />
γνωρίζουµε οτι τα προβλήµατα της ανάπτυξης δεν συνδέονται µόνο µε την<br />
προσπάθεια δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας, αλλά κυρίως µε την προσπάθεια<br />
αναθεώρησης όλων εκείνων των προτεραιοτήτων που οδηγούν σε µια ανάπτυξη<br />
εχθρική προς το περιβάλλον και απαξιωτική προς το ανθρώπινο δυναµικό.<br />
3.10 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΕΝ∆ΥΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ<br />
Στο υποκεφάλαιο αυτό θα αναπτύξουµε κάποιες πρακτικές προτάσεις για τον<br />
Πειραιά οι οποίες δεν θα απαιτουν σηµαντική οικονοµική συµµετοχή απο το δηµόσιο<br />
φορέα, θα είναι αρκετά φιλικές προς το περιβάλλον και τον πολιτισµό και θα<br />
βασίζινται κυρίως σε ιδιωτικές επενδύσεις. Στόχος των προτάσεων αυτών είναι να<br />
κινητοποιήσουν τον ιδιωτικό φορέα και να προσελκύσουν το ανάλογο επενδυτικό<br />
ενδιαφέρον.<br />
3.10.1 ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ<br />
Ο Πειραιας πρέπει να απορροφήσει µεγάλο ποσοστό απο τις δαπάνες για<br />
διασκέδαση και για ψώνια των κατοίκων του Λεκανοπεδίου. Αυτός θα πρέπει ένας<br />
απο τους στόχους του έτσι ώστε να λύσει κάποια οικονοµικά προβλήµατα, αφου ο<br />
τουρισµός, κυρίως ο εσωτερικός, πρέπει να µπει στο στόχαστρο αρχών,<br />
επιχειρηµατιών και επαγγελµατιών της πόλης.<br />
Η πρώτη πρόταση αφορά τη δυνατήτα εύκολης βόλτας µε το αυτοκίνητο ή µε<br />
τα µέσα µαζικής µεταφοράς, των κατοίκων του Λεκανοπεδίου, που όπως αναλύθηκε<br />
και στα προηγούµενα υποκεφάλαια γίνοινται προσπάθειες απο όλους τους φορείς<br />
αναάπλασης για την επίτευξη αυτού του στόχου. Αυτή πρόταση αφορά περισσότερο<br />
τις δυο πιο όµορφες περιοχές στον Πειραιά την Καστέλλα και την Πειραϊκή, που και<br />
οι δυο µαστίζονται απο το προβλήµα της στάθµευσης κάνοντας την όποια διάθεση<br />
για βόλτα µε το αυτοκίνητο αρκετά δύσκολη, ιδιαίτερα όταν διασταυρώνονται ή<br />
σταµατούν στις στάσεις λεωφορεία ή τρόλεϊ.<br />
Με δεδοµένο οτι το πρόβληµα της σταθµευσής δεν πρόκειται να λυθεί εύκολα<br />
στις περιοχές αυτές, αν λυθεί ποτέ, προτείνεται να γίνει δεξιόστροφη µονοδρόµηση<br />
157
των περιφεειακών δρόµων του Πειραιά, δηλαδή της Καστέλλας και της Πειραϊκής<br />
παράλληλα µε την δηµιουργία ξύλινου πεζόδροµου πλαϊ στα τείχη της Πειραϊκής.<br />
Αυτο σηµαίνει δηµόσια επένδυση, ούτως ώστε το τρόλεϊ της Καστέλλας να κάνει τον<br />
κύκλο απο την Ευαγγελίστρια και την Τζαβέλα, αντι να πηγαίνει µπρος και πίσω απο<br />
την ίδια διαδροµή.<br />
3.10.2 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ<br />
Η δευτερη πρόταση αφορά την ωραιοποίηση των κτηρίων που βλέπουν σε<br />
αυτήν διαδροµή. Η διαδικασία αυτή λειτούργησε πολύ θετικά κατά την προ –<br />
Ολυµπιακή περίοδο, µε κίνητρα τα οποία έδωσε η Πολιτεία για επισκευή – βαφή<br />
κτηρίων χωρίς δηµοτικά τέλη για τοποθέτηση σκαλωσιάς. Έτσι κτήρια που ήταν<br />
εγκαταλειµµένα για 30 µε 40 χρόνια και δεν είχαν βαφτει ποτέ επισκευαστικαν και η<br />
εικόνα της πόλης άλλαξε σηµαντικά, δυστυχώς, όµως, στα σηµεία εκείνα που είψε<br />
ονοµάσει η Πολιτεία «Ολυµπιακούς άξονες».<br />
3.10.3ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΣΤΙΣ ΜΑΡΙΝΕΣ<br />
Τρίτη πρόταση: Οι µαρίνες του Πειραιά πρέπει να αναβαθµιστούν. Η µαρίνα<br />
της Ζεας είναι απο τους πιο ελκυστικούς τόπους συγκέντρωσεις. Κάποιοι έχουν<br />
αρκετά χρήµατα έτσι ώστε να αγοράζουν σκάφη και κάποιοι άλλοι απολαµβάνουν να<br />
περπατάνε δίπλα σε αυτά, αυτό φυσικά πρέπει να εκµεταλλευτούµε και εν συνεχεία<br />
να το αξιοποιήσουµε.<br />
Η µαρίνα Ζέας, για την οποία ενδιαφέρονται 11 κοινοπραξίες, θα ενταχθεί στον<br />
ιστό της πόλης του Πειραιά.<br />
δραχµών.<br />
Οι επενδύσεις στη συγκεκριµένη µαρίνα θα ανέλθουν στο ποσό των 17 δισ.<br />
Η µαρίνα διαθέτει ήδη 512 αγκυροβόλια. Εξυπηρετεί θαλαµηγούς, σκάφη<br />
αναψυχής και αλιευτικές λέµβους. Τα ελλιµενιζόµενα σκάφη ανέρχονται σε 512<br />
(µόνιµα). Άλλα 143 είναι τα φιλοξενούµενα - διερχόµενα που εξυπηρετούνται στις<br />
κενές θέσεις των µονίµων για µεγάλο χρονικό διάστηµα.<br />
158
Η θέση της µαρίνας Ζέας ευνοεί τη λειτουργία της ως πάρκινγκ σκαφών,<br />
ιδιωτικών και επαγγελµατικών, και για τον λόγο αυτό η ζήτηση θέσεων για µεσαίου<br />
και µεγάλου µεγέθους σκάφη είναι ιδιαίτερα αυξηµένη.<br />
Στα σχέδια αξιοποίησης της µαρίνας περιλαµβάνονται η ανάπλαση της<br />
χερσαίας ζώνης και η σύνδεσή της µε το αστικό περιβάλλον, η ενοποίηση<br />
καταστηµάτων (εστιατορίων, αναψυκτηρίων), η δηµιουργία συστήµατος συλλογής<br />
αποβλήτων σκαφών, η κατασκευή εναέριας γέφυρας και η προσθήκη πλωτών<br />
προβλητών και η εκβάθυνση της λιµενολεκάνης.<br />
159
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ<br />
Τα γενικά συµπεράσµατα της εργασίας αυτής εξάγονται µε σκοπό την<br />
κατανόηση του σχεδιασµού του παράκτιου χώρου της περιοχής µελέτης µας µέσα<br />
από την εξέλιξη του, την τωρινή του µορφή και των προοπτικών που δηµιουργούνται<br />
για το µέλλον. Παράλληλα, ο τρόπος που αντιµετωπίζεται ο σχεδιασµός του<br />
παράκτιου χώρου και του ευρύτερου αστικού µετώπου από την επιστήµη της<br />
χωροταξίας, την κεντρική διοίκηση του κάθε κράτους, τους αναπτυξιακούς φορείς<br />
αλλά και του κατοίκους της παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.<br />
Έτσι απο το επιχειρησιακό σχεδίο ανασυγκρότησης του Πειραιά που<br />
προτείναµε προκύπτουν 2 βασικά συµπεράσµατα:<br />
• Το πρώτο αφορά την µητροπολιτική - διαδηµοτική διάσταση<br />
του σχεδιασµού και της διοίκησης του παράκτιου αλλά και του<br />
ευρύτερου αστικού µετώπου του Πειραιά. Όπως αποδεικνύεται<br />
απο την διεθνή εµπειρία ανάλογες πόλεις που κατάφεραν να<br />
σχεδιάσουν το µεταβιοµηχανικό τους µέλλον ήταν αυτές που<br />
υπερέβησαν τον πολυδιασπασµένο επενδυτικό φορέα (Τοπική<br />
Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και ιδιωτικό φορέα)<br />
• Το δεύτερο αφορά τη δοµή των προτάσεων που<br />
παραρουσιάστηκαν κατά την εκπόνηση της διπλωµατικής<br />
εργασίας. Εν τέλει δηµιουργήσαµε ένα ολοκληρωµένο<br />
στρατηγικό σχέδιο ανάπλασης µε οικονοµική,<br />
περιβαντολλογική και αναπτυξιακή διάσταση, προτείνοντας:<br />
1. Την αυξηση των παραγωγικών συντελεστών.<br />
2. Την ενίσχύση των οικονοµικών δραστηριότητων<br />
της περιοχής, όπως για παράδειγµα: οι ναυτιλιακές<br />
εργασίες.<br />
160
3. Την ανάπλαση και τον εκσυγχρονισµό των<br />
ελεύθερων µεταβιοµηχανικών εγκαταστάσεων<br />
έχοντας ως κύριο στόχο την προσέλκυση των<br />
επενδύσεων προτείνοντας :<br />
Την χωροθέτηση ενός ∆ιεθνούς<br />
Ναυτιλιακού Επιχειρηµατικού Κέντρου<br />
το οποίο θα αποτελείται απο ένα Πυρήνα<br />
Κτιρίων υψυλών αισθητικών και<br />
τεχνολογικών προδιαγραφών που θα<br />
ταυτιστεί µε την ανάπτυξη του<br />
θαλασσιου Μετώπου ∆ραπετσώνας –<br />
Περάµατος.<br />
4. Την ανάπλαση του ευρύτερου αστικού µετώπου της<br />
περιοχής µελέτης προτείνοντας:<br />
Την ενιαία χωροθέτηση κατοικίων,<br />
εµπορικών καταστηµάτων και<br />
κοινοφελών εγκαταστάσεων.<br />
Την δηµιουργία χώρων πρασίνου<br />
αξιοποιώντας ελεύθερους χώρους.<br />
Την δηµιουργία αθλητικών<br />
εγκαταστάσεων και χώρων εκπαίδευσης.<br />
Την βελτίωση των υποδοµών του οδικού<br />
δικτύου µε στόχο την αποσυµφόρηση<br />
του ήδη αυξηµένου κυκλοφοριακού<br />
φόρτου.<br />
5. Την ολόκλήρωση των έργων επεξεργασίας<br />
λυµάτων στην Νήσο Ψυττάλεια µε άµµεσο στόχο<br />
την προστασία του περιβάλλοντος .<br />
161
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ<br />
162
Ν. 2971/19-12-01 (ΦΕΚ Α 285) : Αιγιαλός, παραλία και άλλες<br />
διατάξεις<br />
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ<br />
Εκδίδοµε τον ακόλουθο νόµο που ψήφισε η Βουλή:<br />
(Με το άρθρο 3 του Ν. 3270/04, ΦΕΚ-187 Α’ ορίζεται ότι : «Με κοινή απόφαση των Υπουργών<br />
Οικονοµίας και Οικονοµικών και Τουριστικής Ανάπτυξης, που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της<br />
Κυβερνήσεως, επιτρέπεται να ανατίθεται στο Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης η διαχείριση<br />
δηµόσιων εκτάσεων για την ανάπτυξη δηµόσιων υποδοµών, που προβλέπονται από τις διατάξεις του<br />
Ν. 2971/2001, µε σκοπό την ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας της ευρύτερης περιοχής. Οι<br />
εκτάσεις αυτές παραµένουν κοινόχρηστες και εξυπηρετούν κοινωφελείς σκοπούς»).<br />
Άρθρο 1<br />
Ορισµοί<br />
1. «Αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις µεγαλύτερες και συνήθεις<br />
αναβάσεις των κυµάτων της.<br />
2. «Παραλία» είναι η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε πλάτος µέχρι και<br />
πενήντα (50) µέτρα από την οριογραµµή του αιγιαλού, προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς<br />
µε τη θάλασσα και αντίστροφα.<br />
3. «Παλαιός αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη µετακίνηση της ακτογραµµής<br />
προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα<br />
γραµµή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάµενου αιγιαλού.<br />
4. «Όχθη» των µεγάλων λιµνών και των πλευσίµων ποταµών είναι η χερσαία ζώνη, που περιστοιχίζει<br />
αυτούς και βρέχεται από τις µεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των υδάτων τους.<br />
5. «Παρόχθια ζώνη» των µεγάλων λιµνών και των πλευσίµων ποταµών είναι η µε τη συνδροµή των<br />
προϋποθέσεων της παραγράφου 2 προστιθέµενη στην όχθη ζώνη ξηράς, που καθορίζεται σε πλάτος<br />
µέχρι και πενήντα (50) µέτρα από το προς την ξηρά όριο της όχθης.<br />
6. «Παλαιά όχθη» των µεγάλων λιµνών και των πλευσίµων ποταµών είναι η ζώνη της ξηράς, που<br />
προέκυψε από τη µετακίνηση της οριογραµµής της όχθης των µεγάλων λιµνών και πλευσίµων<br />
ποταµών.<br />
7. «Λιµένας» είναι ζώνη ξηράς και θάλασσας µαζί µε έργα και εξοπλισµό, που επιτρέπουν κυρίως την<br />
υποδοχή κάθε είδους πλωτών µέσων και σκαφών αναψυχής, τη φορτοεκφόρτωση, αποθήκευση,<br />
παραλαβή και προώθηση των φορτίων τους, την εξυπηρέτηση επιβατών και οχηµάτων και την<br />
ανάπτυξη επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων, που συνδέονται άµεσα ή έµµεσα µε τις θαλάσσιες<br />
µεταφορές.<br />
8. «Λιµενικά έργα» είναι εκείνα, που εκτελούνται ολικώς ή µερικώς στον αιγιαλό, την όχθη, την<br />
παραλία ή την παρόχθια ζώνη, µέσα στη θάλασσα, στον πυθµένα της θάλασσας και στο υπέδαφος του<br />
βυθού, καθώς και εκείνα που επιφέρουν διαµόρφωση ή αλλοίωση των χώρων αυτών ή που<br />
προβλέπονται από τις διατάξεις περί Λιµενικών Ταµείων.<br />
(Σηµείωση : Με την παρ. 1 α του άρθρου 14 του Ν. 3044/02, ΦΕΚ-197 Α’ ορίζεται ότι :<br />
«Καθορίζονται ως λιµενικά έργα, όπως αυτά ορίζονται στην παράγραφο 8 του άρθρου 1 του ν.<br />
2971/2001 (ΦΕΚ 285 Α΄), Εθνικού Επιπέδου (µελέτη κατασκευή), όλα τα λιµενικά έργα<br />
προϋπολογισµού δαπάνης δηµοπράτησης άνω των 10.000.000 ευρώ, πλέον δαπάνης Φ.Π.Α..<br />
Τα έργα Εθνικού Επιπέδου εντός Ζώνης Λιµένα κατασκευάζονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος,<br />
Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων ή την αντίστοιχη Περιφέρεια, ύστερα από κοινή απόφαση των<br />
Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων ΄Εργων και Εµπορικής Ναυτιλίας»).<br />
163
9. «Φορέας διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα» είναι κάθε δηµόσιος φορέας ή φορέας της<br />
Αυτοδιοίκησης ή ιδιωτικός ή µικτός φορέας που έχει, κατά νόµο, την ευθύνη της διοίκησης και της<br />
εκµετάλλευσης λιµένα.<br />
Άρθρο 2<br />
Κυριότητα αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης και χρησιµότητα αυτών<br />
1. Ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη είναι πράγµατα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά<br />
κυριότητα στο ∆ηµόσιο, το οποίο τα προστατεύει και τα διαχειρίζεται.<br />
2. Η προστασία του οικοσυστήµατος των ζωνών αυτών είναι ευθύνη του Κράτους.<br />
3. Ο κύριος προορισµός των ζωνών αυτών είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση προς αυτές. Κατ'<br />
εξαίρεση ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη µπορούν να χρησιµεύσουν για<br />
κοινωφελείς περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς σκοπούς και για απλή χρήση της παραγράφου 1 του<br />
άρθρου 13, καθώς επίσης και για την εξυπηρέτηση υπέρτερου δηµοσίου συµφέροντος.<br />
4. Στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη και την παρόχθια ζώνη δεν επιτρέπεται η κατασκευή<br />
κτισµάτων και εν γένει κατασκευασµάτων, παρά µόνο για την επιδίωξη των σκοπών, που αναφέρονται<br />
στην προηγούµενη παράγραφο.<br />
5. Ο παλαιός αιγιαλός και η παλαιά όχθη ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του ∆ηµοσίου και<br />
καταγράφονται ως δηµόσια κτήµατα.<br />
Άρθρο 3<br />
Επιτροπή καθορισµού αιγιαλού και παραλίας<br />
1. Ο καθορισµός των ορίων του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού γίνεται από<br />
Επιτροπή, η οποία συγκροτείται σε επίπεδο νοµού µε απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών και<br />
αποτελείται από:<br />
α) τον προϊστάµενο της Κτηµατικής Υπηρεσίας ως πρόεδρο,<br />
β) έναν µηχανικό της Κτηµατικής Υπηρεσίας µε ειδικότητα τοπογράφου ή πολιτικού µηχανικού και αν<br />
δεν υπάρχει έναν τεχνολόγο τοπογράφο µηχανικό, ενώ σε περίπτωση που η Κτηµατική Υπηρεσία δεν<br />
διαθέτει µηχανικό των ανωτέρω ειδικοτήτων, συµµετέχει στην Επιτροπή µηχανικός της Τεχνικής<br />
Υπηρεσίας ∆ήµων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.∆.Κ.) ή άλλης υπηρεσίας του ∆ηµοσίου, γ) τον αρµόδιο<br />
Λιµενάρχη, δ) τον διευθυντή της ∆ιεύθυνσης Πολεοδοµίας της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, ε) τον<br />
διευθυντή Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της Γενικής Γραµµατείας της Περιφέρειας.<br />
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, µετά από εκτίµηση των πραγµατικών περιστατικών, ο Υπουργός<br />
Οικονοµικών δύναται να συστήσει και δεύτερη επιτροπή.<br />
2. Γραµµατέας της Επιτροπής ορίζεται υπάλληλος της Κτηµατικής Υπηρεσίας.<br />
3. Η Επιτροπή συνεδριάζει µε πρόσκληση του Προέδρου τακτικά µια φορά το µήνα και έκτακτα,<br />
προκειµένου να τηρείται η προθεσµία της παρ. 3 του άρθρου 5 είτε κατά τις ώρες λειτουργίας των<br />
δηµοσίων υπηρεσιών είτε σε άλλη ώρα. Το θέµα στην Επιτροπή εισηγείται ο Πρόεδρος.<br />
4. Η αποζηµίωση των µελών της Επιτροπής ορίζεται µε απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών.<br />
Άρθρο 4<br />
Προδιαγραφές και διαγράµµατα<br />
1. Η οριογραµµή του αιγιαλού χαράσσεται από την Επιτροπή του άρθρου 3 ως πολυγωνική γραµµή<br />
πλησιέστερη στην πραγµατική φυσική γραµµή και απεικονίζεται στο σχετικό διάγραµµα µε ερυθρό<br />
χρώµα. Οι οριογραµµές της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού απεικονίζονται µε κίτρινο και κυανούν<br />
χρώµα αντίστοιχα. Οι κορυφές των πολυγωνικών γραµµών έχουν ορθογώνιες συντεταγµένες<br />
εξαρτηµένες από το τριγωνοµετρικό δίκτυο της χώρας.<br />
2. Η χάραξη γίνεται σε κτηµατογραφικό υψοµετρικό διάγραµµα, µε κλίµακα τουλάχιστον 1:1000 στο<br />
οποίο αποτυπώνονται και τα όρια των περιλαµβανόµενων επί µέρους ιδιοκτησιών και οι εικαζόµενοι<br />
κύριοι αυτών. Το διάγραµµα αυτό είναι εξαρτηµένο από το τριγωνοµετρικό δίκτυο της χώρας,<br />
αναφέρεται σε µήκος ακτής τουλάχιστον πεντακοσίων (500) µέτρων ή περισσοτέρων, εφόσον το<br />
τµήµα που αποµένει µέχρι το επόµενο καθορισµένο τµήµα δεν υπερβαίνει τα διακόσια (200) µέτρα,<br />
και συντάσσεται από φορείς του δηµόσιου τοµέα, οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) ή<br />
ιδιώτες µηχανικούς, που έχουν από το νόµο το δικαίωµα για τη σύνταξη τέτοιων διαγραµµάτων. Στην<br />
τελευταία περίπτωση το διάγραµµα συνοδεύεται από την απόδειξη παροχής υπηρεσιών του συντάκτη<br />
164
του και ελέγχεται και θεωρείται για την ακρίβειά του από µηχανικό της Κτηµατικής Υπηρεσίας και<br />
ελλείψει αυτού από την Τ.Υ.∆.Κ. του νοµού.<br />
3. Η Επιτροπή του άρθρου 3 παράλληλα µε τη χάραξη των οριογραµµών συντάσσει υποχρεωτικά<br />
έκθεση, που συνοδεύεται από το σχετικό διάγραµµα.<br />
4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων<br />
Έργων καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές για τη σύνταξη του διαγράµµατος και κάθε άλλη<br />
λεπτοµέρεια για την εφαρµογή του άρθρου αυτού.<br />
Άρθρο 5<br />
∆ιαδικασία καθορισµού οριογραµµών αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού<br />
1. Εκτός της δυνατότητας της αυτεπάγγελτης κίνησης της διαδικασίας, όποιος ενδιαφέρεται για τον<br />
καθορισµό αιγιαλού και παραλίας, απευθύνεται στην αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία, η οποία µέσα σε<br />
πέντε (5) ηµέρες από την υποβολή σχετικής αίτησης ενηµερώνει τον ενδιαφερόµενο αν έχει ήδη γίνει<br />
καθορισµός. Σε περίπτωση, που δεν έχει γίνει ο καθορισµός αιγιαλού και παραλίας, ο ενδιαφερόµενος<br />
δύναται να υποβάλει στην Κτηµατική Υπηρεσία αίτηση καθορισµού και τοπογραφικό διάγραµµα<br />
σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του άρθρου 4.<br />
2. Αν το διάγραµµα έχει συνταχθεί από ιδιώτη µηχανικό, η Κτηµατική Υπηρεσία µεριµνά για τον<br />
έλεγχο και τη θεώρησή του εντός µηνός από την υποβολή του και στη συνέχεια το θέµα εισάγεται<br />
ενώπιον της Επιτροπής στην πρώτη τακτική συνεδρίασή της.<br />
3. Η Επιτροπή καθορίζει τις οριογραµµές του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού εντός<br />
µηνός από την εισαγωγή της υπόθεσης σε αυτήν και συντάσσει σχετική έκθεση. Η Επιτροπή καθορίζει<br />
την παλαιά θέση του αιγιαλού, που υπήρχε µέχρι το έτος 1884 αν υφίστανται κατοχές ιδιωτών, αλλά<br />
και προγενέστερα εάν δεν υφίστανται τέτοιες κατοχές, εφόσον η θέση του παλαιού αιγιαλού προκύπτει<br />
από ενδείξεις επί του εδάφους ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία εξαιρουµένων των µαρτυρικών<br />
καταθέσεων.<br />
4. ∆εν µπορούν να περιληφθούν οικίες ή κτίσµατα εντός της ζώνης του αιγιαλού, του οποίου για<br />
πρώτη φορά χαράσσεται η οριογραµµή, εφόσον έχει γίνει διάβρωση της ακτής πριν από τη χάραξη και<br />
τα κτίσµατα είχαν ανεγερθεί πριν από τη διάβρωση και εκτός του τµήµατος µέχρι του οποίου έφθανε<br />
άλλοτε η θάλασσα κατά τις µεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των κυµάτων της. Τα κτίσµατα<br />
αυτά δύνανται να απαλλοτριώνονται σύµφωνα µε το άρθρο 7 του νόµου αυτού.<br />
5. Η έκθεση και το διάγραµµα επικυρώνονται, κατόπιν σύµφωνης γνώµης του Γενικού Επιτελείου<br />
Ναυτικού (Γ.Ε.Ν.), µε απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών και δηµοσιεύονται µαζί µε την<br />
επικυρωτική αυτή απόφαση στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. Η παραπάνω σύµφωνη γνώµη του<br />
Γ.Ε.Ν. διατυπώνεται το αργότερο εντός προθεσµίας τριών (3) µηνών. Η έκθεση και το διάγραµµα<br />
αναρτώνται στο δηµοτικό ή κοινοτικό κατάστηµα του αρµόδιου κατά τόπο δήµου ή κοινότητας για<br />
τρεις (3) τουλάχιστον µήνες. Η ανάρτηση αποδεικνύεται από έκθεση του δηµάρχου ή προέδρου της<br />
κοινότητας, η οποία αποστέλλεται εντός µηνός στην αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία.<br />
6. Μετά την κατά την προηγούµενη παράγραφο δηµοσίευσή της στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, η<br />
απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών µεταγράφεται µαζί µε την έκθεση και το διάγραµµα µε<br />
φροντίδα της αρµόδιας Κτηµατικής Υπηρεσίας στη µερίδα του ∆ηµοσίου στα βιβλία µεταγραφών του<br />
αρµόδιου Υποθηκοφυλακείου ή Υποθηκοφυλακείων, αν η περιοχή καθορισµού εµπίπτει στην<br />
περιφέρεια περισσότερων Υποθηκοφυλακείων.<br />
7. Το πρωτότυπο της έκθεσης της Επιτροπής και του διαγράµµατος µαζί µε την απόφαση του<br />
Υπουργού Οικονοµικών και το Φ.Ε.Κ. δηµοσίευσής της παραµένουν στο αρχείο της Κτηµατικής<br />
Υπηρεσίας.<br />
8. Η Κτηµατική Υπηρεσία στέλνει ένα θεωρηµένο αντίγραφο του τοπογραφικού διαγράµµατος µε<br />
σηµείωση επ' αυτού του Φ.Ε.Κ. που δηµοσιεύθηκε, στις παρακάτω Υπηρεσίες:<br />
α) στη ∆ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονοµικών,<br />
β) στο Υπουργείο Εθνικής Άµυνας (Υ.ΕΘ.Α.) Γ.Ε.Ν.,<br />
γ) στη ∆ιεύθυνση Πολεοδοµίας της οικείας νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης,<br />
δ) στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων / ∆ιεύθυνση Χωροταξίας και<br />
Πολεοδοµικού Σχεδιασµού,<br />
ε) στο Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας/ ∆ιεύθυνση Λιµένων και Λιµενικών Έργων και στο αρµόδιο<br />
Λιµεναρχείο,<br />
στ) στον αρµόδιο δήµο ή κοινότητα,<br />
ζ) στην Κτηµατολόγιο Α.Ε.,<br />
η) στο Υπουργείο Γεωργίας/ Γενική ∆ιεύθυνση Αλιείας και<br />
θ) στο Υπουργείο Αιγαίου για τις περιοχές της αρµοδιότητάς του.<br />
165
9. Σε περίπτωση εσφαλµένου καθορισµού της οριογραµµής του αιγιαλού ή του παλαιού αιγιαλού ή της<br />
παραλίας επιτρέπεται ο επανακαθορισµός κατά τη διαδικασία του παρόντος άρθρου. Η διαδικασία για<br />
τον επανακαθορισµό κινείται είτε αυτεπαγγέλτως από την Κτηµατική Υπηρεσία είτε ύστερα από<br />
αίτηση κάθε ενδιαφεροµένου και προσκόµιση στοιχείων που να αποδεικνύουν το σφάλµα του πρώτου<br />
καθορισµού. Ο επανακαθορισµός της παραλίας, εφόσον συνεπάγεται µείωση της ζώνης της παραλίας<br />
που είχε αρχικώς καθορισθεί επιτρέπεται µόνον αν δεν έχει συντελεσθεί η σχετική αναγκαστική<br />
απαλλοτρίωση.<br />
10. Η προηγούµενη παράγραφος έχει εφαρµογή και στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες τα όρια του<br />
αιγιαλού, παλαιού αιγιαλού ή παραλίας έχουν καθοριστεί µε βάση τον α.ν. 2344/1940.<br />
Άρθρο 6<br />
Στοιχεία για τον καθορισµό του παλαιού αιγιαλού<br />
Η Επιτροπή αναζητά και συνεκτιµά όλα τα απαιτούµενα για την ακριβή οριοθέτηση του παλαιού<br />
αιγιαλού στοιχεία, τα οποία και παραθέτει στην έκθεσή της, ιδίως φυσικές ενδείξεις (όπως το αµµώδες,<br />
ελώδες ή βαλτώδες εκτάσεων συνεχοµένων του αιγιαλού), αεροφωτογραφίες, χάρτες και διαγράµµατα<br />
διαφόρων ετών, γεωλογικές µελέτες.<br />
Άρθρο 7<br />
∆ηµιουργία παραλίας, συνέπειες, περιορισµοί<br />
1. Η Επιτροπή του άρθρου 3 ταυτόχρονα µε τον προσδιορισµό και τη χάραξη του αιγιαλού<br />
προσδιορίζει και την παραλία, εφόσον κρίνεται απαραίτητο για να εξυπηρετηθεί ο σκοπός της<br />
παραγράφου 2 του άρθρου 1. Η παραλία χαράσσεται στο ίδιο διάγραµµα για τον αιγιαλό µε κίτρινη<br />
πολυγωνική γραµµή, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4.<br />
2. Εµπράγµατα δικαιώµατα ιδιωτών, επί ακινήτων της παραλίας, απαλλοτριώνονται λόγω δηµόσιας<br />
ωφέλειας µε και από τη δηµοσίευση στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης του Υπουργού<br />
Οικονοµικών, που επικυρώνει την έκθεση και το διάγραµµα του αιγιαλού και παραλίας κατά την<br />
παράγραφο 5 του άρθρου 5, χωρίς να απαιτείται άλλη πρόσθετη διαδικασία για την κήρυξη της<br />
απαλλοτρίωσης. Τα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου (Ν.Π.∆.∆.) παραχωρούν χωρίς αντάλλαγµα<br />
στο ∆ηµόσιο τα εµπράγµατα δικαιώµατά τους επί ακινήτων που βρίσκονται στην παραλία.<br />
3. Για την παραλία εφαρµόζονται οι διατάξεις περί απαλλοτριώσεων λόγω ρυµοτοµίας. Αρµόδια<br />
υπηρεσία για την περαιτέρω διαδικασία είναι το Πολεοδοµικό Γραφείο της Νοµαρχιακής<br />
Αυτοδιοίκησης. ∆ήµοι και κοινότητες, που ωφελούνται από τη δηµιουργία της παραλίας, δύνανται να<br />
συνεισφέρουν στην αποζηµίωση για την αναγκαστική απαλλοτρίωση των ακινήτων, που καταλαµβάνει<br />
η παραλία, κατά τα οριζόµενα µε προεδρικά διατάγµατα, που εκδίδονται κατόπιν πρότασης του<br />
Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων ειδικά για κάθε περίπτωση.<br />
4. Από τη δηµοσίευση της απόφασης του Υπουργού Οικονοµικών µε την οποία δηµιουργείται η<br />
παραλία, οι κύριοι των κτηµάτων που καταλαµβάνονται από αυτή, θεωρούνται ότι έλαβαν γνώση περί<br />
τούτου και οφείλουν για µια διετία να µην προβούν σε οποιαδήποτε γενικά κατασκευή, βελτίωση,<br />
δενδροφύτευση ή άλλη τυχόν προσθήκη στα ακίνητα αυτά, ενώ αύξηση της αξίας τους που οφείλεται<br />
σε µία από τις πιο πάνω ενέργειες δεν αποζηµιώνεται.<br />
5. Όπου υφίσταται σχέδιο πόλεως, η οριογραµµή της παραλίας δεν µπορεί να υπερβεί την<br />
εγκεκριµένη γραµµή δόµησης. Σε παραδοσιακούς οικισµούς η οριογραµµή της παραλίας δεν µπορεί<br />
να υπερβεί τη γραµµή δόµησης, όπως αυτή νοµίµως έχει διαµορφωθεί. Σε πόλεις και οικισµούς που<br />
δηµιουργήθηκαν πριν από το έτος 1923 ή έχουν πληθυσµό κάτω από 2.000 κατοίκους και στους<br />
οποίους δεν υπάρχει εγκεκριµένο ρυµοτοµικό σχέδιο, η οριογραµµή της παραλίας δεν µπορεί να<br />
υπερβεί τη διαµορφωµένη γραµµή δόµησης, όπως αυτή νοµίµως έχει διαµορφωθεί. Στα δύο<br />
προηγούµενα εδάφια η γραµµή δόµησης προσδιορίζεται από τη ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος<br />
Χωροταξίας (∆ΙΠΕΧΩ) της Γενικής Γραµµατείας Περιφέρειας. Κατά την έγκριση ή επέκταση σχεδίων<br />
πόλεων η γραµµή δόµησης σε κάθε περίπτωση δεν µπορεί να υπερβαίνει την οριογραµµή της παραλίας<br />
µε την επιφύλαξη των περιπτώσεων, που αφορούν παραδοσιακούς οικισµούς ή διατηρητέα κτίσµατα<br />
και κατασκευές. Σε περιοχές εκτός σχεδίου εξαιρούνται από τη ζώνη παραλίας τα χαρακτηρισµένα ως<br />
διατηρητέα κτίσµατα ή κατασκευές.<br />
6. Όπου έχει καθορισθεί ζώνη παραλίας µε το καθεστώς του Α.Ν. 2344/1940 (ΦΕΚ 154 Α΄) αντίθετα<br />
από τα οριζόµενα στην προηγούµενη παράγραφο, µπορούν να επανακαθορισθούν τα όριά της κατά την<br />
παράγραφο αυτή, µε την προϋπόθεση ότι η απαλλοτρίωση για την παραλία δεν έχει συντελεσθεί. Οι<br />
διαδικασίες και οι λοιπές αναγκαίες λεπτοµέρειες για την εφαρµογή του άρθρου αυτού καθορίζονται<br />
µε απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων ΄Εργων και Οικονοµικών.<br />
166
7. Σε περιοχές που είναι ήδη χαρακτηρισµένες ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, η άδεια και ο έλεγχος<br />
πάσης φύσεως εργασίας (οικοδοµή, τεχνικά έργα κ.λπ.) εντός της καθορισµένης ζώνης αιγιαλού και<br />
παραλίας γίνεται από τις κατά τόπους αρµόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Αιγαίου, εφόσον πρόκειται<br />
για περιοχές της αρµοδιότητάς του.<br />
Άρθρο 8<br />
Περιπτώσεις υποχρεωτικής χάραξης αιγιαλού παραλίας<br />
1. Με την επιφύλαξη του άρθρου 17, πριν από την έγκριση ή επέκταση του σχεδίου πόλης ή από<br />
οποιαδήποτε εκποίηση ή παραχώρηση δηµόσιου κτήµατος ή από την εκτέλεση λιµενικών,<br />
βιοµηχανικών, τουριστικών και συγκοινωνιακών έργων ή από την έκδοση άδειας για οικοδοµικές<br />
εργασίες, εφόσον οι πράξεις αυτές αναφέρονται σε ακίνητα, που απέχουν µέχρι εκατό (100) µέτρα από<br />
την ακτογραµµή, απαιτείται να γίνει, µε ποινή ακυρότητας των πράξεων αυτών, ο καθορισµός του<br />
αιγιαλού και της παραλίας στην περιοχή αυτή. Το προηγούµενο εδάφιο δεν εφαρµόζεται προκειµένου<br />
για εκµισθώσεις ή παραχωρήσεις δηµόσιων λιµνών και θαλασσών µε σκοπό την αλιευτική<br />
εκµετάλλευση σύµφωνα µε την αλιευτική νοµοθεσία, εφόσον δεν κατασκευάζονται µόνιµα κτίσµατα.<br />
2. Για την έκδοση άδειας οικοδοµής σε ακίνητα που αναφέρονται στην προηγούµενη παράγραφο<br />
προσδιορίζεται, µε ευθύνη του µηχανικού που υπογράφει τη µελέτη της άδειας, η ακριβής θέση του<br />
αιγιαλού σε αντίγραφο του τοπογραφικού διαγράµµατος, που απαραίτητα συνοδεύει την αίτηση.<br />
3. Προκειµένου για έκδοση οικοδοµικής άδειας που αφορά τουριστικά έργα ή εγκαταστάσεις, ο<br />
καθορισµός του αιγιαλού και της παραλίας γίνεται εντός εξαµήνου από την κατάθεση της αίτησης.<br />
Άρθρο 9<br />
Στοιχεία καθορισµού αιγιαλού και παραλίας<br />
1. Η Επιτροπή για τη χάραξη της οριογραµµής του αιγιαλού και της παραλίας λαµβάνει υπόψη της<br />
ύστερα από αυτοψία τις φυσικές και λοιπές ενδείξεις, που επηρεάζουν το πλάτος του αιγιαλού και της<br />
παραλίας και ενδεικτικά:<br />
α) τη γεωµορφολογία του εδάφους, αναφορικά µε κατηγορίες υψηλών και χαµηλών ακτών, τη<br />
σύστασή του, καθώς και το φυσικό όριο βλάστησης,<br />
β) την ύπαρξη, τα όρια και το είδος των παράκτιων φυσικών πόρων,<br />
γ) τα πορίσµατα από την εκτίµηση των µετεωρολογικών στοιχείων της περιοχής,<br />
δ) τη µορφολογία του πυθµένα,<br />
ε) τον τοµέα ανάπτυξης κυµατισµού σε σχέση µε το µέτωπο της ακτής,<br />
στ) την ύπαρξη τεχνικών έργων στην περιοχή, που νοµίµως υφίστανται,<br />
ζ) τις τυχόν εγκεκριµένες χωροταξικές κατευθύνσεις και χρήσεις γης που επηρεάζουν την παράκτια<br />
ζώνη,<br />
η) την ύπαρξη δηµόσιων κτηµάτων κάθε κατηγορίας που βρίσκονται σε άµεση γειτνίαση µε την<br />
παράκτια ζώνη,<br />
θ) τυχόν υφιστάµενο Κτηµατολόγιο και<br />
ι) την ύπαρξη ευπαθών οικοσυστηµάτων και προστατευόµενων περιοχών.<br />
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων<br />
Έργων καθορίζονται οι προδιαγραφές και λοιπές λεπτοµέρειες για την εφαρµογή του παρόντος<br />
άρθρου.<br />
Άρθρο 10<br />
Απαλλοτρίωση ιδιωτικών κτηµάτων - Αναγγελία δικαιωµάτων<br />
1. Σε περίπτωση που ιδιώτες προβάλλουν ιδιοκτησιακά δικαιώµατα επί χώρων που χαρακτηρίστηκαν<br />
από την Επιτροπή του άρθρου 3 ότι ανήκουν στον αιγιαλό, τα δικαιώµατα αυτά θεωρούνται<br />
αναγκαστικώς απαλλοτριωθέντα υπέρ του ∆ηµοσίου για να περιληφθούν στον αιγιαλό από και µε<br />
τη δηµοσίευση στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως της έκθεσης της Επιτροπής µαζί µε το διάγραµµα,<br />
όπως ορίζεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 5.<br />
2. Στους κυρίους των κτηµάτων αυτών και σε αυτούς που αξιώνουν άλλα δικαιώµατα σε αυτά,<br />
παρέχεται εξάµηνη προθεσµία από τη δηµοσίευση που αναφέρεται στην προηγούµενη παράγραφο,<br />
εντός της οποίας οφείλουν να αναγγείλουν στον Υπουργό Οικονοµικών τις αξιώσεις τους,<br />
υποβάλλοντας συγχρόνως και τους τίτλους, στους οποίους στηρίζουν τα δικαιώµατα που προβάλλουν.<br />
3. Ως προς τον καθορισµό τιµής µονάδας αποζηµίωσης και την περαιτέρω διαδικασία απαλλοτρίωσης<br />
εφαρµόζονται οι κείµενες διατάξεις περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων.<br />
167
4. Μετά την πάροδο άπρακτης της εξάµηνης προθεσµίας της παραγράφου 2, τυχόν αξιώσεις για<br />
αποζηµίωση, που δεν αναγγέλθηκαν στον Υπουργό Οικονοµικών κρίνονται κατά την τακτική<br />
διαδικασία.<br />
5. Μετά τον προσωρινό καθορισµό του τιµήµατος της απαλλοτρίωσης και την κατάθεσή του, οι<br />
αξιώσεις που αναγγέλθηκαν στρέφονται µόνο κατά του τιµήµατος, που παρακατατέθηκε.<br />
6. Μετά την πάροδο άπρακτης της προθεσµίας της παραγράφου 2 ή σε περίπτωση εµπρόθεσµης<br />
αναγγελίας αξιώσεων ιδιωτών για αποζηµίωση, µετά την παρακατάθεση της αποζηµίωσης που<br />
καθορίσθηκε στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων, ο αιγιαλός θεωρείται ότι καθορίσθηκε<br />
οριστικά και η απόδειξή του για τη ∆ιοίκηση και τα ∆ικαστήρια γίνεται µόνο µε την έκθεση και το<br />
διάγραµµα του άρθρου 4.<br />
Άρθρο 11<br />
Έργα και εγκαταστάσεις που υπάρχουν στον αιγιαλό και την παραλία<br />
1. Μετά τη λήξη σύµβασης που έχει συναφθεί από το ∆ηµόσιο, τον Ελληνικό Οργανισµό Τουρισµού<br />
(Ε.Ο.Τ.) ή τη Γενική Γραµµατεία Αθλητισµού ή τους Ο.Τ.Α. µε τρίτους ή τη λήξη παραχώρησης του<br />
∆ηµοσίου κατ' εφαρµογή διατάξεων αναπτυξιακών νόµων, που αφορούν τεχνικά έργα τα οποία έχουν<br />
γίνει µέσα στον αιγιαλό ή την παραλία και έχουν εκτελεσθεί ύστερα από άδεια αρµόδιας αρχής, ο<br />
Υπουργός Οικονοµικών και ο καθ' ύλην αρµόδιος Υπουργός, ύστερα από γνώµη του αρµόδιου κατά<br />
περίπτωση Περιφερειακού, Νοµαρχιακού ή Κεντρικού Συµβουλίου Χ.Ο.Π., της αρµόδιας Υπηρεσίας<br />
του Υπουργείου Πολιτισµού, του αρµόδιου κατά τόπο Ο.Τ.Α., σε περίπτωση δε έργων προς<br />
εξυπηρέτηση πλωτών µέσων και σύµφωνη γνώµη του Γ.Ε.Ν. και του Υ.Ε.Ν., αποφασίζουν<br />
αιτιολογηµένα, για τη διατήρηση ή όχι αυτών και καθορίζουν τη χρήση τους.<br />
2. Οι λεπτοµέρειες εφαρµογής του άρθρου αυτού καθορίζονται µε απόφαση του Υπουργού<br />
Οικονοµικών ή σε περίπτωση που αφορούν βιοµηχανικές και τουριστικές µονάδες, εγκαταστάσεις<br />
πετρελαιοειδών, επιχειρήσεις µεταλλευτικών, λατοµικών και βιοµηχανικών ορυκτών, µε κοινή<br />
απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Ανάπτυξης.<br />
Άρθρο 12<br />
Προστατευτικά έργα Προσχώσεις<br />
1. Αν η Επιτροπή του άρθρου 3 διαπιστώσει ότι η ακτή διαβρώνεται από τη θάλασσα, επιτρέπεται η<br />
κατασκευή, κατά τις διατάξεις περί δηµοσίων έργων, των αναγκαίων τεχνικών έργων στον αιγιαλό, την<br />
παραλία ή στη θάλασσα για την αποτροπή της διάβρωσης.<br />
2. Αν από τη διάβρωση απειλείται ιδιωτικό κτήµα, µπορεί να επιτραπεί στον κύριό του να<br />
κατασκευάσει µε δαπάνη του προ της ιδιοκτησίας του, και µε την επίβλεψη µηχανικού, που έχει από το<br />
νόµο σχετικό δικαίωµα, τα ανωτέρω προστατευτικά έργα βάσει µελέτης που έχει εγκριθεί από τη<br />
∆ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, που θα έχει και τον έλεγχο του<br />
έργου.<br />
3. Τα έργα των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος άρθρου ανήκουν στο ∆ηµόσιο, το οποίο µπορεί να<br />
τα καταργεί ή να τα µετατρέπει οποτεδήποτε για λόγους δηµοσίου συµφέροντος και ασφάλειας ή<br />
εθνικής άµυνας χωρίς καµία υποχρέωσή του, για αποζηµίωση ή για καταβολή της δαπάνης του ιδιώτη.<br />
Τα έργα αυτά εκτελούνται κατόπιν αδείας του Υπουργού Οικονοµικών, που εκδίδεται µετά από<br />
σύµφωνη γνώµη του Γ.Ε.Ν., του Υ.Ε.Ν. και του Υπουργείου Πολιτισµού και απλή γνώµη της<br />
αρµόδιας Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) ύστερα από εµπεριστατωµένη ακτοµηχανική<br />
µελέτη θεωρηµένη από τη ∆ιεύθυνση Λιµενικών Έργων της Γ.Γ.∆.Ε. του Υπουργείου Περιβάλλοντος,<br />
Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων, καθώς και ύστερα από την προβλεπόµενη από το Ν. 1650/1986<br />
(ΦΕΚ 160 Α΄) µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Σε περίπτωση παραδοσιακών οικισµών<br />
απαιτείται και σύµφωνη γνώµη του αρµόδιου γι' αυτούς Υπουργού.<br />
4. Αν γίνουν προσχώσεις χωρίς άδεια ή µε υπέρβαση της άδειας ή δεν εκτελούνται νόµιµα τα σχετικά<br />
έργα, δεν επιτρέπεται η αναχάραξη του αιγιαλού ή της παραλίας. Οι εκτάσεις που δηµιουργούνται από<br />
τις προσχώσεις αυτές θεωρούνται αιγιαλός.<br />
Άρθρο 13<br />
Παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας<br />
1. Απλή χρήση του αιγιαλού και της παραλίας είναι κάθε χρήση, εφόσον από αυτή δεν παραβιάζεται ο<br />
προορισµός τους ως κοινόχρηστων πραγµάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική µορφολογία<br />
τους και τα βιοτικά στοιχεία τους.<br />
168
2. [Αρχή Τροποποίησης] Η παραχώρηση της απλής χρήσης του αιγιαλού και της παραλίας γίνεται µε<br />
απόφαση του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών έναντι ανταλλάγµατος, κατά τις διατάξεις για<br />
την εκµίσθωση δηµόσιων κτηµάτων. Σε ό,τι αφορά αιγιαλό και παραλία που περιβάλλει ή εντός του<br />
οποίου βρίσκονται αρχαιολογικοί χώροι, µνηµεία και ιστορικοί τόποι, απαραίτητη προϋπόθεση για την<br />
παραχώρηση της απλής χρήσης του αποτελεί η σύµφωνη γνώµη του Υπουργoύ Πολιτισµού - ΑΝΤΙΚ.<br />
ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ Ε∆ΑΦΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡ. 2 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 10 ΤΟΥ Ν. 3207/03, ΦΕΚ-302 Α’<br />
[Τέλος Τροποποίησης]<br />
Σε Ο.Τ.Α., φορείς διοίκησης και εκµετάλλευσης Λιµένων, οργανισµούς κοινής ωφέλειας και Ν.Π.∆.∆.<br />
η παραχώρηση δύναται να γίνει και απευθείας µε ή χωρίς αντάλλαγµα. Σε ιδιωτικό φορέα διαχείρισης<br />
η παραχώρηση γίνεται πάντοτε µε αντάλλαγµα.<br />
3. Είναι δυνατή η παραχώρηση, µε τη διαδικασία και τους όρους του πρώτου εδαφίου της<br />
προηγούµενης παραγράφου, της απλής χρήσης αιγιαλού για την άσκηση δραστηριοτήτων, που<br />
εξυπηρετούν τους λουοµένους ή την αναψυχή του κοινού (όπως εκµίσθωση θαλάσσιων µέσων<br />
αναψυχής, καθισµάτων, οµπρελών, λειτουργία τροχηλάτου αναψυκτηρίου κ.λπ.). Αν παραχωρηθεί η<br />
χρήση αιγιαλού για την εκµίσθωση καθισµάτων και οµπρελών, η έκταση αιγιαλού κάθε παραχώρησης<br />
δεν δύναται να υπερβαίνει τα πεντακόσια (500) τετραγωνικά µέτρα. Εάν στον ίδιο αιγιαλό υπάρχουν<br />
περισσότερες παραχωρήσεις για την εκµίσθωση οµπρελών και καθισµάτων, πρέπει µεταξύ των<br />
διάφορων χώρων του αιγιαλού που έχουν παραχωρηθεί να υφίσταται ενδιάµεση απόσταση ελεύθερης<br />
ζώνης τουλάχιστον εκατό (100) µέτρων µήκους. Οι διατάξεις του προηγούµενου εδαφίου δεν<br />
εφαρµόζονται εάν πρόκειται να παραχωρηθεί αιγιαλός για να εκµισθωθούν καθίσµατα και οµπρέλες<br />
από εκείνους που έχουν γειτονικά καταστήµατα και µόνο για το χώρο εµπρός από τα καταστήµατά<br />
τους.<br />
4. Είναι δυνατή η παραχώρηση µε τη διαδικασία και τους όρους που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο<br />
της παραγράφου 1, χωρίς δηµοπρασία, της απλής χρήσης αιγιαλού για ένα χρόνο σε αυτούς που έχουν<br />
όµορες ξενοδοχειακές εν γένει επιχειρήσεις, κάµπιγκ ή κέντρα αναψυχής, για τους σκοπούς που<br />
αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο της προηγούµενης παραγράφου προς εξυπηρέτηση του κοινού. Το<br />
αντάλλαγµα για την παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας που έχουν ανακηρυχθεί<br />
Τουριστικά ∆ηµόσια Κτήµατα (Τ.∆.Κ.), ως και των κτισµάτων ή εν γένει των εγκαταστάσεων που<br />
υφίστανται επ΄ αυτών, καθορίζεται µε απόφαση του φορέα που ασκεί τη διοίκηση και διαχείριση των<br />
Τ.∆.Κ., κατά τη διέπουσα αυτόν νοµοθεσία. Το αντάλλαγµα, το οποίο δύναται να αναπροσαρµόζεται<br />
µε απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών, για την παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού και<br />
παραλίας πλην των Τ.∆.Κ. σε όµορες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που καταβάλλεται στο ∆ηµόσιο,<br />
υπολογίζεται από τον πολλαπλασιασµό του ενός δευτέρου (1/2) της τιµής δίκλινου δωµατίου µετά<br />
λουτρού, χωρίς λοιπές επιβαρύνσεις, όπως η τιµή αυτή καθορίζεται από τον Ε.Ο.Τ. για κάθε<br />
ξενοδοχειακή επιχείρηση επί τον αριθµό των κλινών αυτής. Σε περίπτωση που το προκύπτον κατά τα<br />
ανωτέρω αντάλλαγµα τελεί σε δυσαναλογία προς το µίσθωµα που προκύπτει βάσει των µισθωτικών<br />
συνθηκών της περιοχής ή προς το καθοριζόµενο βάσει του άρθρου 22 του Ν. 2238/1994 (ΦΕΚ 151<br />
Α΄), καταβάλλεται στο ∆ηµόσιο το αντάλλαγµα του εδαφίου αυτού. ∆υσαναλογία µεταξύ πρώτου και<br />
δεύτερου τρόπου υπολογισµού του ανταλλάγµατος θεωρείται ότι υπάρχει όπου η µεταξύ τους<br />
απόκλιση είναι τουλάχιστον πενήντα εκατοστά (50/100).<br />
(Σηµείωση : Με την παρ. 11 του άρθρου 39 του Ν. 3105/03, ΦΕΚ-29 Α’ ορίζεται ότι : «Για την<br />
παραχώρηση από την "Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε." του δικαιώµατος απλής χρήσης αιγιαλού<br />
και παραλίας δεν εφαρµόζονται οι όροι και περιορισµοί των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 13 του<br />
Ν. 2971/ 2001 (ΦΕΚ 285 Α΄)»).<br />
5. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης και<br />
Οικονοµικών επιτρέπεται η απευθείας παραχώρηση µε ή χωρίς αντάλλαγµα της απλής χρήσης του<br />
αιγιαλού και της παραλίας σε δήµους και κοινότητες για την άσκηση των δραστηριοτήτων της<br />
παραγράφου 2. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, καθώς και κάθε άλλη<br />
αναγκαία λεπτοµέρεια.<br />
Άρθρο 14<br />
Παραχώρηση αιγιαλού, παραλίας για την εκτέλεση έργων<br />
1. Η παραχώρηση του δικαιώµατος χρήσης αιγιαλού, παραλίας, συνεχόµενου ή παρακείµενου<br />
θαλάσσιου χώρου, ή του πυθµένα, για την εκτέλεση έργων που εξυπηρετούν εµπορικούς,<br />
βιοµηχανικούς, συγκοινωνιακούς, λιµενικούς ή άλλου είδους σκοπούς, που προβλέπονται από τις<br />
169
κείµενες διατάξεις, γίνεται µε απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών κατά τη διαδικασία που<br />
προβλέπει η επόµενη παράγραφος. Η παραχώρηση µπορεί να περιλαµβάνει και απλή χρήση αιγιαλού<br />
και παραλίας για την εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών των έργων αυτών. Η διαδικασία αυτή<br />
απαιτείται και για τα έργα του ∆ηµοσίου στους παραπάνω χώρους.<br />
2. α) Ο ενδιαφερόµενος υποβάλλει αίτηση προς την αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία, η οποία<br />
συνοδεύεται από τεχνικό φάκελο σύµφωνα µε το άρθρο 8 της κοινής απόφασης (ΚΥΑ)<br />
69269/5387/24.10.90 (ΦΕΚ 678 Β΄) των Υπουργών Εσωτερικών, Εθνικής Οικονοµίας, Γεωργίας,<br />
Πολιτισµού, Εµπορικής Ναυτιλίας, Τουρισµού, Βιοµηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας,<br />
Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων, Μεταφορών και Επικοινωνιών.<br />
β) Η Κτηµατική Υπηρεσία διαβιβάζει µέσα σε προθεσµία ενός (1) µηνός το σχετικό φάκελο στους<br />
παρακάτω αναφερόµενους για να διατυπώσουν µέσα σε προθεσµία τριών (3) µηνών τη γνώµη τους,<br />
κατά τις αρµοδιότητες καθενός για την εκτέλεση των έργων:<br />
1) Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων, ∆ιεύθυνση Χωροταξίας και<br />
∆ιεύθυνση Πολεοδοµικού Σχεδιασµού ή τη ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος Χωροταξίας της αρµόδιας<br />
Περιφέρειας (σε τρία αντίγραφα) για την προέγκριση χωροθέτησης.<br />
2) Γ.Ε.Ν. (σε δύο αντίγραφα).<br />
3) Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας.<br />
4) Νοµαρχιακή Επιτροπή Χωροταξίας και Περιβάλλοντος (Ν.Ε.ΧΩ.Π.).<br />
5) Υπουργείο Πολιτισµού (σε τρία αντίγραφα).<br />
6) Ε.Ο.Τ.<br />
7) Υπουργείο Γεωργίας για έργα σε λιµένες και ποταµούς, ως και για την κατασκευή αλιευτικού<br />
καταφυγίου µε σκοπό την προστασία επαγγελµατικών αλιευτικών σκαφών.<br />
8) ∆ηµοτικό Συµβούλιο του οικείου Ο.Τ.Α.<br />
9) Το Υπουργείο Ανάπτυξης, όταν πρόκειται για παραχώρηση αιγιαλού σε βιοµηχανικές µονάδες,<br />
εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών και σε επιχειρήσεις µεταλλευτικών, λατοµικών και βιοµηχανικών<br />
ορυκτών.<br />
10) Το Υπουργείο Αιγαίου για τις περιοχές της αρµοδιότητάς του.<br />
γ) Μετά την προέγκριση χωροθέτησης και τη διατύπωση των γνωµών της προηγούµενης περίπτωσης<br />
β΄ εκπονείται και εγκρίνεται η µελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σύµφωνα µε τις κείµενες<br />
διατάξεις και τα προβλεπόµενα από την ΚΥΑ 69269/5387/24.10.1990 (ΦΕΚ 678 Β΄). Ακολούθως µετά<br />
από γνώµη του Γ.Ε.Ν., για θέµατα εθνικής άµυνας και ασφάλειας της ναυσιπλοΐας, γνώµη του<br />
Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας για λόγους ορθολογικής ναυτιλιακής ανάπτυξης, προστασίας<br />
αιγιαλού, παραλίας, ελέγχου και ασφάλειας της ναυσιπλοΐας και συγκοινωνίας και γνώµη της αρµόδιας<br />
υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισµού για λόγους προστασίας αρχαίων, εγκρίνεται αρµοδίως η<br />
οριστική µελέτη, κατά τη σύνταξη της οποίας λαµβάνονται υπόψη υποχρεωτικά οι εγκεκριµένοι<br />
περιβαλλοντικοί όροι. Γνώµες διατυπώνονται το αργότερο εντός προθεσµίας τριών (3) µηνών. Η<br />
εγκεκριµένη οριστική µελέτη µε τις ανωτέρω γνώµες διαβιβάζεται στην αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία<br />
για την έκδοση της απόφασης παραχώρησης.<br />
(Σηµείωση : Με την παρ. 9β (εδ. Β’) του άρθρου 82 του Ν. 3057/02, ΦΕΚ-239 Α’ ορίζεται ότι : «Κατά<br />
την εφαρµογή της παρούσας οι προθεσµίες της παρ. 2 του άρθρου 14 του Ν. 2971/2001 περιορίζονται<br />
από ένα (1) µήνα σε δεκαπέντε (15) ηµέρες και από τρεις (3) µήνες σε ένα (1) µήνα, µετά την άπρακτη<br />
παρέλευση των οποίων τεκµαίρεται η σύµφωνη γνώµη των συναρµόδιων φορέων»).<br />
3. Επιτρέπεται κατά τη διαδικασία των παραγράφων 1 και 2 η παραχώρηση του δικαιώµατος χρήσης<br />
αιγιαλού, παραλίας, θάλασσας ή πυθµένα και:<br />
α) για σκοπούς κοινωφελείς ή αναβάθµισης του περιβάλλοντος εφόσον τα έργα εκτελούνται από το<br />
∆ηµόσιο ή Ν.Π.∆.∆. ή επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας,<br />
β) για ναυταθλητικά έργα βάσει µελετών, που έχουν εγκριθεί από τη Γ.Γ.Α.,<br />
γ) για έργα εξυπηρετήσεως υδατοκαλλιεργειών,<br />
δ) για ερευνητικούς σκοπούς και<br />
ε) για προσαµµωτικά έργα ή έργα ανάπλασης από το ∆ηµόσιο, Ν.Π.∆.∆. ή από ξενοδοχειακές<br />
τουριστικές µονάδες στο χώρο που βρίσκεται µπροστά από αυτές.<br />
4. Στα έργα που µπορούν να εκτελεσθούν για την επιδίωξη των σκοπών των παραγράφων 1, 3 και 6<br />
περιλαµβάνονται και η τοποθέτηση υποθαλάσσιων αγωγών και καλωδίων εν γένει, ναυδέτων, πλωτών<br />
προβλητών και εξεδρών και η πόντιση τεχνητών υφάλων.<br />
5. Επιτρέπεται να τοποθετηθούν στη θάλασσα, χωρίς επέµβαση στον αιγιαλό, µε απόφαση της<br />
αρµόδιας Κτηµατικής Υπηρεσίας, που εκδίδεται κατόπιν σύµφωνης γνώµης της αρµόδιας Λιµενικής<br />
Αρχής, του Γ.Ε.Ν., της αρµόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισµού, της αρµόδιας υπηρεσίας<br />
περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων και γνώµης του<br />
170
οικείου Ο.Τ.Α. Α΄ βαθµού, πλωτές εξέδρες επιφάνειας µέχρι 100 µ2, και για εποχιακή χρήση µέχρι έξι<br />
(6) µηνών, για την επιδίωξη σκοπών που προβλέπονται στις κείµενες διατάξεις καθώς και για<br />
πολιτιστικούς σκοπούς. Για την παραχώρηση δεν απαιτείται η διαδικασία που προβλέπεται στην<br />
παράγραφο 2. ∆εν επιτρέπεται η παραχώρηση για χρήση των εξεδρών ως εστιατορίων ή κέντρων<br />
αναψυχής. Με απόφαση του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας καθορίζονται οι λεπτοµέρειες<br />
εφαρµογής της παραγράφου αυτής.<br />
6. Με απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων ΄Εργων και<br />
Εµπορικής Ναυτιλίας που εκδίδεται µετά από πρόταση του Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας µετά από<br />
γνώµη της Επιτροπής ∆ηµοσίων Κτηµάτων, στην οποία µετέχει ειδικώς για την περίπτωση αυτή και<br />
αντιπρόσωπος του προτείνοντος Υπουργείου, επιτρέπεται η χωρίς δηµοπρασία, απευθείας,<br />
παραχώρηση του δικαιώµατος χρήσης αιγιαλού και παραλίας, θάλασσας ή πυθµένα και του υπεδάφους<br />
του σε αυτούς που έχουν ιδρύσει ή έχουν την πρόθεση να ιδρύσουν, σε ιδιωτικούς χώρους, επί των<br />
οποίων έχουν κυριότητα ή δικαίωµα χρήσης µε ενοχική σχέση, εµπορικές επιχειρήσεις που<br />
εκµεταλλεύονται χύδην φορτία, εργοστάσια ή άλλες βιοµηχανικές ή βιοτεχνικές ή ξενοδοχειακές<br />
επιχειρήσεις ή υδατοκαλλιεργητικές, αλιευτικές επιχειρήσεις ή σε αυτούς που εκµεταλλεύονται<br />
µεταλλεία ή λατοµεία, για να κατασκευάσουν προβλήτες ή άλλα έργα, προοριζόµενα να εξυπηρετούν<br />
τις παραπάνω επιχειρήσεις τους ή τις επιχειρήσεις τρίτων που έχουν ως σκοπό τη διακίνηση, φόρτωση<br />
και εκφόρτωση φορτίων κάθε είδους στο χώρο της προβλήτας. Αυτοί που αναφέρονται στο<br />
προηγούµενο εδάφιο καταβάλλουν ετησίως αποζηµίωση, που καθορίζεται ανά πενταετία κατά τη<br />
διαδικασία του άρθρου 5 του Ν. 5895/1933 (ΦΕΚ 335 Α΄) µε πρωτόκολλο, το οποίο συντάσσεται από<br />
τριµελή επιτροπή που αποτελείται από δύο υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονοµικών: α) τον<br />
Προϊστάµενο του τµήµατος Αιγιαλού και Παραλίας της ∆ιεύθυνσης ∆ηµόσιας Περιουσίας και β) τον<br />
Προϊστάµενο του τµήµατος Αντικειµενικού Προσδιορισµού Φορολογητέας Αξίας Ακινήτων της<br />
∆ιεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και από δηµόσιο υπάλληλο του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας,<br />
που ορίζεται από τον οικείο Υπουργό. Η χρησιµοποίηση των έργων και των εγκαταστάσεων γενικά<br />
από τρίτους υπόκειται σε αντάλλαγµα, το οποίο καθορίζεται µε απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών<br />
και Εµπορικής Ναυτιλίας και εισπράττεται ως δηµόσιο έσοδο. Αν δεν αποδοθεί, εκδίδεται, µετά από<br />
γνώµη του αρµόδιου Λιµεναρχείου, απόφαση του προϊσταµένου της ως άνω Κτηµατικής Υπηρεσίας<br />
αµέσως εκτελεστή, µε την οποία επιβάλλεται σε βάρος του καθυστερούντος παραχωρησιούχου, εκτός<br />
από το µη αποδοθέν αντάλλαγµα, και πρόστιµο ίσο µε το τριπλάσιο του ανταλλάγµατος που δεν<br />
αποδόθηκε.<br />
7. Η κατασκευή των έργων, που απαιτούνται στο πλαίσιο της παραπάνω παραχώρησης, γίνεται<br />
σύµφωνα µε τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, τηρουµένων των γενικών και ειδικών πολεοδοµικών<br />
διατάξεων, καθώς και των οικείων διατάξεων για τους λιµένες. Η κατασκευή των έργων δεν µπορεί να<br />
αρχίσει εάν προηγουµένως η απόφαση παραχώρησης δεν κατατεθεί στην αρµόδια Λιµενική αρχή και<br />
δεν εκδοθεί από αυτή σχετική, αστυνοµικής φύσεως, άδεια. Για τα έργα έχει εφαρµογή η διάταξη του<br />
πρώτου εδαφίου της παραγράφου 3 του άρθρου 12. Ο επιβλέπων µηχανικός είναι υπεύθυνος για την<br />
κατασκευή του έργου, σύµφωνα µε την πράξη παραχώρησης και την εγκεκριµένη οριστική µελέτη.<br />
8. Έργα καθαρισµού του πυθµένος στις προβλήτες από προσχώσεις που προέρχονται από απώλειες<br />
φορτοεκφορτωνόµενου υλικού και για την επαναφορά σε αυτόν του βάθους που προβλέπεται από τη<br />
µελέτη κατασκευής των έργων και εγκαταστάσεων, επιτρέπονται κατόπιν άδειας της αρµόδιας<br />
Λιµενικής αρχής της περιοχής, η οποία εκδίδεται µετά από αίτηση του ενδιαφεροµένου στον οποίο έχει<br />
παραχωρηθεί η χρήση αιγιαλού και παραλίας. Στη σχετική άδεια θα ορίζεται και ο τρόπος διάθεσης<br />
του υλικού που θα αποκοµίζεται από τον καθαρισµό του πυθµένα της θάλασσας. Άδειες κατασκευής<br />
και χρήσης λιµενικών έργων που έχουν χορηγηθεί ισχύουν και για όλες τις παραπάνω χρήσεις.<br />
Άρθρο 15<br />
Γενικές ρυθµίσεις για τις παραχωρήσεις<br />
1. Οι παραχωρήσεις αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης υπόκεινται πάντοτε σε µονοµερή<br />
ανάκληση από το ∆ηµόσιο για λόγους δηµόσιου συµφέροντος, εθνικής άµυνας, συγκοινωνιακούς,<br />
δηµόσιας τάξης και ασφάλειας ή δηµόσιας υγείας και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.<br />
2. Στις πράξεις παραχώρησης µπορούν να τίθενται οποιοιδήποτε όροι ή περιορισµοί, ιδίως για λόγους<br />
ασφάλειας, δηµόσιας ανάγκης ή εθνικής άµυνας, προστασίας αρχαίων, όπως όροι για κατασκευή<br />
κεκλιµένων επιπέδων ή άλλων έργων προς εξυπηρέτηση αναγκών των ενόπλων δυνάµεων.<br />
3. Η αξιοποίηση του αιγιαλού και της παραλίας µε την παραχώρηση και την εκτέλεση έργων πρέπει να<br />
εξασφαλίζει και να µην εµποδίζει την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στην παραλία<br />
και αιγιαλό, εκτός αν τούτο επιβάλλεται για λόγους εθνικής άµυνας, δηµόσιας τάξης και ασφάλειας,<br />
προστασίας αρχαίων, του περιβάλλοντος ή της δηµόσιας υγείας.<br />
171
4. Απαγορεύεται η παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης του αιγιαλού και της παραλίας, εκτός αν<br />
τούτο επιβάλλεται για λόγους εθνικής άµυνας, δηµόσιας τάξης ή ασφάλειας ή προστασίας αρχαίων.<br />
5. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 6 του άρθρου 14 και άλλων ειδικών διατάξεων ο<br />
παραχωρησιούχος δεν επιτρέπεται να µεταβιβάσει ολικά ή µερικά το δικαίωµά του σε άλλον ή να<br />
συνάψει οποιαδήποτε σχέση γι' αυτό, µε ή χωρίς αντάλλαγµα, που να αφορά την έκταση, που<br />
παραχωρήθηκε ή τις εγκαταστάσεις και γενικά τα έργα πάνω σε αυτή, χωρίς έγκριση του Υπουργού<br />
Οικονοµικών, σε περίπτωση δε που ο παραχωρησιούχος είναι Ο.Τ.Α. και του Υπουργού Εσωτερικών,<br />
∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης. Η απαγόρευση αυτή δεν καταλαµβάνει τη µεταβίβαση<br />
δικαιώµατος Ο.Τ.Α. σε αµιγή επιχείρηση του ιδίου Ο.Τ.Α. Η παράβαση της διάταξης του<br />
προηγούµενου εδαφίου συνεπάγεται αυτοδικαίως την ανάκληση της παραχώρησης. Για την αυτοδίκαιη<br />
αυτή έκπτωση από την παραχώρηση εκδίδεται διαπιστωτική απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών, η<br />
οποία κοινοποιείται στον παραχωρησιούχο. Με την ίδια απόφαση διατάσσεται διοικητικώς και η<br />
κατάληψη από το ∆ηµόσιο των έργων που κατασκευάσθηκαν.<br />
6. Η πράξη παραχώρησης δεν υποκαθιστά τις τυχόν απαιτούµενες από άλλες διατάξεις (πολεοδοµικές<br />
κ.λπ.) άδειες.<br />
Άρθρο 16<br />
Παραχώρηση νησίδων του ∆ηµοσίου και αβαθών θαλάσσιων εκτάσεων<br />
1. Με απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών, µετά από σύµφωνη γνώµη του Γ.Ε.Ν., του Υπουργείου<br />
Εµπορικής Ναυτιλίας, του Υπουργείου Πολιτισµού, του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και<br />
∆ηµόσιων Έργων, του Υπουργείου Αιγαίου για τις περιοχές της αρµοδιότητάς του, καθώς και του<br />
Υπουργείου Γεωργίας, για σκοπούς που ανήκουν στην αρµοδιότητά του, επιτρέπεται η παραχώρηση,<br />
σύµφωνα µε τις διατάξεις για τα δηµόσια κτήµατα, της χρήσης νησίδων, υφάλων, σκοπέλων και<br />
αβαθών θαλάσσιων εκτάσεων και του συνεχόµενου αιγιαλού και της παραλίας για την εξυπηρέτηση<br />
σκοπών, γεωργικών, κτηνοτροφικών (όπως εκτροφή εν γένει ζώων, εγκατάσταση µελισσοκοµείων,<br />
κοχλιοτροφείων), ναυταθλητικών, τουριστικών, σκοπών αλιείας, ανάπτυξης της εθνικής οικονοµίας,<br />
εθνικής άµυνας και ασφάλειας και περιβαλλοντικής έρευνας. Στην περίπτωση παραχώρησης για σκοπό<br />
περιβαλλοντικής έρευνας εκδίδεται κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Περιβάλλοντος,<br />
Χωροταξίας και ∆ηµόσιων ΄Εργων. Το Γ.Ε.Ν. και το Υπουργείο Πολιτισµού µε τη διατύπωση της<br />
γνώµης τους καθορίζουν και τους όρους της παραχώρησης.<br />
2. Η κατά την παράγραφο 1 παραχώρηση γίνεται µόνον εφόσον η συγκεκριµένη χρήση ή<br />
δραστηριότητα δεν αντίκειται σε συγκεκριµένο χωροταξικό σχεδιασµό ή ειδικές διατάξεις καθορισµού<br />
χρήσεων γης.<br />
3. Επιτρέπεται κατά τον ίδιο τρόπο και για τους σκοπούς της παραγράφου 1, αλλά χωρίς δηµοπρασία,<br />
η κατά χρήση παραχώρηση νησίδων του ∆ηµοσίου σε αγροτικούς, αγροτοβιοµηχανικούς, γεωργικούς,<br />
κτηνοτροφικούς και αλιευτικούς συνεταιρισµούς, δηµοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις του δηµοτικού<br />
και κοινοτικού κώδικα.<br />
4. Για την εκτέλεση έργων στα πλαίσια παραχώρησης του παρόντος άρθρου εφαρµόζονται αναλόγως<br />
οι διατάξεις των άρθρων 14 και 15.<br />
5. Η παραχώρηση της παραγράφου 1 γίνεται µετά από δηµοπρασία, η οποία ενεργείται σύµφωνα µε τις<br />
διατάξεις για τη µίσθωση δηµοσίων κτηµάτων. Είναι δυνατόν να γίνει και απευθείας παραχώρηση σε<br />
Ν.Π.∆.∆. ή επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, αλλά και σε ιδιώτες, εφόσον όµως στην τελευταία<br />
περίπτωση µετά τη διενέργεια δύο τουλάχιστον δηµοπρασιών δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον άλλων<br />
ιδιωτών και δεν αναπτύχθηκε πραγµατικός συναγωνισµός σύµφωνα µε αιτιολογηµένη απόφαση του<br />
Υπουργού Οικονοµικών. Τα πρακτικά της δηµοπρασίας υπόκεινται σε κάθε περίπτωση στην έγκριση<br />
του Υπουργού Οικονοµικών.<br />
6. Οι διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 15 έχουν ανάλογη εφαρµογή και στις παραχωρήσεις του<br />
παρόντος άρθρου.<br />
Άρθρο 17<br />
Αιγιαλός σε περιοχές εθνικής άµυνας και ασφάλειας<br />
1. Σε παραλιακές περιοχές στις οποίες υπάρχουν εγκαταστάσεις, που εξυπηρετούν σκοπούς<br />
εθνικής άµυνας και ασφάλειας, αναστέλλεται για όσο διαρκεί η εξυπηρέτηση αυτή ο<br />
κοινόχρηστος χαρακτήρας του αιγιαλού και της παραλίας.<br />
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Εθνικής Άµυνας είναι δυνατόν να<br />
αναστέλλεται ο καθορισµός του αιγιαλού και της παραλίας στις περιοχές αυτές.<br />
172
Άρθρο 18<br />
Ζώνη λιµένα<br />
1. Σε κάθε παράκτια περιοχή, όπου κατά τις κείµενες διατάξεις συντρέχει λόγος δηµιουργίας ή<br />
επέκτασης λιµένα, καθορίζεται έκταση ξηράς και θάλασσας, συνεχής ή διακεκοµµένη στην οποία ο<br />
αρµόδιος φορέας διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα µπορεί να εκτελέσει, σύµφωνα µε τις διατάξεις<br />
περί εκτελέσεως δηµοσίων έργων, τις διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας περί λιµενικών ταµείων και<br />
στα πλαίσια ανάπτυξης του λιµενικού δυναµικού της χώρας, έργα που απαιτούνται για την<br />
εξυπηρέτηση της εµπορικής, επιβατικής, ναυτιλιακής, τουριστικής και αλιευτικής κίνησης και<br />
γενικότερα της εύρυθµης λειτουργίας του λιµένα. Η έκταση αυτή καλείται ζώνη λιµένα και διακρίνεται<br />
σε χερσαία και θαλάσσια.<br />
2. Τα έργα της προηγούµενης παραγράφου εκτελούνται µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της<br />
οικείας Περιφέρειας µετά από σύµφωνη γνώµη των Υπουργείων Εµπορικής Ναυτιλίας, Πολιτισµού<br />
και του Γ.Ε.Ν. Σε έργα λιµένων των οποίων οι µελέτες επιβλέπονται από το Υπουργείο<br />
Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων (εθνικής ή µείζονος σηµασίας κ.λπ.), απαιτείται και<br />
σύµφωνη γνώµη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων. Η εγκεκριµένη<br />
οριστική µελέτη των έργων αποστέλλεται αµέσως µετά την έγκρισή της µε ευθύνη του αρµόδιου<br />
φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα στην αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία.<br />
3. Για την έναρξη εκτέλεσης των έργων της παραγράφου 1 απαιτείται άδεια της αρµόδιας λιµενικής<br />
αρχής.<br />
Άρθρο 19<br />
Χερσαία ζώνη λιµένα<br />
1. Η χερσαία ζώνη λιµένα αποτελείται από τον αιγιαλό και τους αναγκαιούντες συνεχόµενους<br />
παραλιακούς χώρους για την εκτέλεση των έργων που αναφέρονται στο προηγούµενο άρθρο. Όπου<br />
υπάρχει σχέδιο πόλεως, το όριο της χερσαίας ζώνης δεν µπορεί να επεκταθεί πέρα από την<br />
πλησιέστερη ρυµοτοµική γραµµή του εγκεκριµένου σχεδίου πόλεως. Όπου δεν υπάρχει σχέδιο<br />
ρυµοτοµίας, το όριο της χερσαίας ζώνης καθορίζεται µε ανάλογη εφαρµογή της παραγράφου 5<br />
του άρθρου 7.<br />
2. Όπου υπάρχει εγκεκριµένο σχέδιο ρυµοτοµίας και η χερσαία ζώνη είναι ανεπαρκής για τις ανάγκες<br />
του λιµένα, τότε αυτή µπορεί να επεκταθεί και πέραν του ορίου της παραγράφου 1, µε την προϋπόθεση<br />
ότι προηγουµένως θα τροποποιηθεί το εγκεκριµένο σχέδιο ρυµοτοµίας σύµφωνα µε τις κείµενες<br />
διατάξεις. Οι κατά τις διατάξεις αυτές υποχρεώσεις των Ο.Τ.Α. λόγω ρυµοτοµίας βαρύνουν τον<br />
αρµόδιο φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα.<br />
3. Στην αρµοδιότητα ενός φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα µπορούν να υπάγονται<br />
περισσότεροι του ενός λιµένες.<br />
4. Σε διώρυγες ή στενές θάλασσες η χερσαία ζώνη µπορεί να επεκταθεί και στην απέναντι ακτή,<br />
εφόσον αυτή δεν περιλαµβάνεται στην περιοχή άλλου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα.<br />
5. Επιτρέπεται µε δαπάνες του αρµόδιου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα η περίφραξη<br />
ολόκληρης ή µέρους της χερσαίας ζώνης λιµένα. Τα τµήµατα που περιφράσσονται και ο τρόπος<br />
περίφραξης καθορίζονται µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας µετά από πρόταση του<br />
φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα ή της αρµόδιας Λιµενικής Αρχής, µε έγκριση της<br />
Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠ.Α.Ε.) και σύµφωνη γνώµη του Γ.Ε.Ν. και του Υπουργείου<br />
Εµπορικής Ναυτιλίας. Οι γνώµες αυτές παρέχονται µέσα σε τρεις (3) µήνες από τη λήψη από το Γ.Ε.Ν.<br />
και το Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας του σχετικού εγγράφου.<br />
Άρθρο 20<br />
Θαλάσσια ζώνη λιµένα<br />
1. Η θαλάσσια ζώνη περιλαµβάνει τις λεκάνες λιµένων (συνεχόµενες µε τον αιγιαλό ή τυχόν<br />
κατασκευασµένα κρηπιδώµατα, µώλους, προβλήτες) και έκταση θάλασσας µέχρι απόσταση<br />
πεντακοσίων (500) µέτρων από τις ακτές της χερσαίας ζώνης. Η έκταση αυτή περιορίζεται και από τις<br />
δύο πλευρές από νοητό τόξο κύκλου, µε κέντρο το άκρο της χερσαίας ζώνης και ακτίνα<br />
πεντακοσίων µέτρων και περικλείει τη θαλάσσια έκταση από σηµείο του αιγιαλού, που κείται σε<br />
απόσταση πεντακοσίων (500) µέτρων από το άκρο της χερσαίας ζώνης µέχρι να συναντήσει την<br />
ανωτέρω γραµµή σε απόσταση πεντακοσίων (500) µέτρων από τις ακτές της χερσαίας ζώνης.<br />
173
2. Αν τα νερά της θαλάσσιας ζώνης είναι αβαθή, η θαλάσσια ζώνη λιµένα δύναται να επεκταθεί και<br />
πέρα από τη γραµµή των πεντακοσίων (500) µέτρων µέχρι να συναντήσει την ισοβαθή γραµµή των<br />
τριάντα (30) µέτρων.<br />
Άρθρο 21<br />
Καθορισµός χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης λιµένα<br />
1. [Αρχή Τροποποίησης] Με απόφαση του φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα, η οποία<br />
εκδίδεται ύστερα από σύµφωνη γνώµη των Υπουργείων Εµπορικής Ναυτιλίας, Οικονοµίας και<br />
Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων, Πολιτισµού, του Γ.Ε.Ν. και της<br />
Γενικής ∆ιεύθυνσης Αλιείας του Υπουργείου Γεωργίας, καθορίζεται το όριο της χερσαίας και<br />
θαλάσσιας ζώνης λιµένα - ΑΝΤΙΚ. ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ Ε∆ΑΦΙΟΥ ΤΗΣ ΠΑΡ. 1 ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 33<br />
ΤΟΥ Ν. 3153/03, ΦΕΚ-153 Α’ [Τέλος Τροποποίησης]<br />
Ο καθορισµός του ανωτέρου ορίου γίνεται µε πράσινη γραµµή σε αντίγραφο του διαγράµµατος<br />
καθορισµού του αιγιαλού ή σε άλλο διάγραµµα µικρότερης κλίµακας, που έχει συνταχθεί µε τις ίδιες<br />
προδιαγραφές, ενηµερωµένου βυθοµετρικά µέχρι την ισοβαθή γραµµή των είκοσι (20) µέτρων. Το<br />
διάγραµµα θεωρείται για την ακρίβεια της αποτύπωσης από την αρµόδια Τεχνική Υπηρεσία του<br />
οικείου Ο.Τ.Α., σε περίπτωση δε µη ύπαρξης αυτής από την αρµόδια Τ.Υ.∆.Κ. Οι πιο πάνω γνώµες<br />
παρέχονται µέσα σε τρεις (3) µήνες από τη λήψη σχεδίου απόφασης του αρµόδιου φορέα διοίκησης<br />
και εκµετάλλευσης λιµένα, που συνοδεύεται από το οικείο τοπογραφικό διάγραµµα. Σε περίπτωση που<br />
η πιο πάνω τρίµηνη προθεσµία περάσει άπρακτη, ο καθορισµός του ορίου της χερσαίας και θαλάσσιας<br />
ζώνης γίνεται και χωρίς τις άνω γνώµες. Με απόφαση του Υπουργού Εµπορικής Ναυτιλίας<br />
καθορίζονται οι λεπτοµέρειες εφαρµογής της παραγράφου αυτής.<br />
2. Η απόφαση του φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα εγκρίνεται από τον Γενικό Γραµµατέα<br />
της Περιφέρειας και δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως µαζί µε το διάγραµµα.<br />
3. Αντίτυπο του διαγράµµατος µε σηµείωση του Φύλλου Εφηµερίδας της Κυβερνήσεως που<br />
δηµοσιεύθηκε στέλνεται:<br />
α) στις ∆ιευθύνσεις ∆ηµόσιας Περιουσίας και Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονοµικών,<br />
β) στο Γ.Ε.Ν.,<br />
γ) στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων,<br />
δ) στην αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία,<br />
ε) στην Τ.Υ.∆.Κ.,<br />
στ) στο Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας,<br />
ζ) στην Κτηµατολόγιο Α.Ε.,<br />
η) στην αρµόδια Πολεοδοµική Υπηρεσία,<br />
θ) στη Γενική ∆ιεύθυνση Αλιείας του Υπουργείου Γεωργίας,<br />
ι) στη ∆ιεύθυνση Τουριστικών Λιµένων του Υπουργείου Ανάπτυξης,<br />
ια) στη Γενική ∆ιεύθυνση Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισµού,<br />
ιβ) στο Υπουργείο Αιγαίου για τις περιοχές της αρµοδιότητάς του.<br />
Άρθρο 22<br />
Καθεστώς χερσαίων χώρων ζώνης λιµένα<br />
1. Οι χώροι και όλα εν γένει τα κτήµατα, που περιλαµβάνονται στη ζώνη λιµένα είναι κοινόχρηστα<br />
δηµόσια κτήµατα και ανήκουν στο ∆ηµόσιο κατά κυριότητα, η χρήση όµως και η εκµετάλλευσή τους<br />
ανήκει στον οικείο φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα. Αν στη ζώνη λιµένα περιλαµβάνονται<br />
ιδιωτικά κτήµατα, απαλλοτριώνονται αναγκαστικά για λόγους δηµόσιας ωφέλειας υπέρ του ∆ηµοσίου<br />
µε δαπάνες του αρµόδιου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα και σε περίπτωση αδυναµίας του<br />
µε δαπάνες του ∆ηµοσίου σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις.<br />
2. Οι κατά τον καθορισµό ή την επέκταση ζώνης λιµένα νόµιµες παραχωρήσεις χρήσης ή µισθώσεις,<br />
που υπάρχουν µέσα σε αυτή, εφόσον εξυπηρετούνται λιµενικοί σκοποί, δεν θίγονται και<br />
υποκαθίσταται ο φορέας διοίκησης και εκµετάλλευσης του λιµένα στα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις<br />
του ∆ηµοσίου, των Ο.Τ.Α. και των άλλων Ν.Π.∆.∆. Οι διατάξεις περί εµπορικών µισθώσεων δεν<br />
εφαρµόζονται για τους χώρους της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης λιµένα.<br />
3. Όλες οι λοιπές παραχωρήσεις χρήσης ή µισθώσεις συνεχίζονται επ' ονόµατι του ∆ηµοσίου, εφόσον<br />
δεν παραβλάπτεται η εξυπηρέτηση του λιµένα ή δεν πρόκειται να εκτελεσθούν λιµενικά έργα στους<br />
χώρους που καταλαµβάνουν αυτές, διαφορετικά λύονται αζηµίως για το ∆ηµόσιο. Για τη συνέχιση ή<br />
λύση τους αποφασίζουν ο Υπουργός Οικονοµικών και ο καθ' ύλην αρµόδιος Υπουργός. Η λύση<br />
επέρχεται από την κοινοποίηση, σύµφωνα µε το Ν. 2717/1999 (ΦΕΚ 97 Α΄) «Κώδικας ∆ιοικητικής<br />
∆ικονοµίας», της απόφασης του προηγούµενου εδαφίου στον παραχωρησιούχο ή το µισθωτή. Εάν ο<br />
174
παραχωρησιούχος ή ο µισθωτής έχουν καταστεί αγνώστου διαµονής, η κοινοποίηση της απόφασης του<br />
προηγούµενου εδαφίου γίνεται σύµφωνα µε το άρθρο 84 παράγραφος 2 του Ν.∆. 356/1974 (ΦΕΚ 90<br />
Α΄) «Περί Κώδικος είσπραξης δηµοσίων εσόδων».<br />
Άρθρο 23<br />
Καθεστώς γηπέδων που σχηµατίζονται από προσχώσεις στη ζώνη λιµένα<br />
Όλα τα γήπεδα που σχηµατίζονται από προσχώσεις, φυσικές ή τεχνητές, στη θάλασσα ή τον αιγιαλό, ή<br />
στα πλαίσια έργων, που εκτελούνται µε δαπάνες των φορέων διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα<br />
ανήκουν κατά κυριότητα στο ∆ηµόσιο και χρησιµεύουν, εφόσον περιληφθούν στη ζώνη λιµένα, για<br />
τους σκοπούς αυτού και γενικά για δηµόσιες ανάγκες.<br />
Άρθρο 24<br />
Παραχωρήσεις χώρων ζώνης λιµένα<br />
1. Επιτρέπεται ο φορέας διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα µε απόφαση της διοίκησής του, που<br />
εγκρίνεται, µετά από σύµφωνη γνώµη του Γ.Ε.Ν. και του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας, από τον<br />
Γενικό Γραµµατέα Περιφέρειας, να παραχωρεί, µε αντάλλαγµα και για ορισµένο χρονικό διάστηµα, τη<br />
χρήση χώρων που βρίσκονται µέσα στη ζώνη λιµένα. Όταν πρόκειται για παραχωρήσεις σε ζώνες<br />
λιµένων των οποίων οι µελέτες επιβλέπονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και<br />
∆ηµόσιων Έργων (εθνικής ή µείζονος σηµασίας κ.λπ.) και συνοδεύονται από έργα, απαιτείται και<br />
σύµφωνη γνώµη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων. Για παραχώρηση<br />
χώρων της ζώνης λιµένα σε βιοµηχανικές µονάδες, εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, µεταλλευτικές,<br />
λατοµικές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις βιοµηχανικών ορυκτών απαιτείται και σύµφωνη γνώµη του<br />
Υπουργείου Ανάπτυξης. Στην απόφαση παραχώρησης καθορίζεται το αντάλλαγµα για τη χρήση των<br />
ανωτέρω χώρων, καθώς και οι λοιποί όροι της παραχώρησης.<br />
[Αρχή Τροποποίησης]<br />
2. Για παραχωρήσεις απλής χρήσης των χώρων της χερσαίας ζώνης λιµένα χρονικής διάρκειας<br />
µικρότερης των τριών ετών, που δεν συνοδεύονται από οποιοδήποτε έργο µόνιµης ή προσωρινής<br />
φύσης, δεν απαιτούνται οι γνώµες του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας και του Γ.Ε.Ν., αλλά µόνο<br />
απόφαση του αρµόδιου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα, η οποία εγκρίνεται από το Γενικό<br />
Γραµµατέα της Περιφέρειας.<br />
Οι παραχωρήσεις απλής χρήσης των χώρων, στην περιοχή αρµοδιότητας των Οργανισµών Λιµένων<br />
Α.Ε., εγκρίνονται από το ∆ιοικητικό Συµβούλιό τους.<br />
Για παραχωρήσεις που συνοδεύονται από οποιοδήποτε έργο µόνιµης φύσης και εγκρίνονται από το<br />
διοικητικό συµβούλιο, πριν την υλοποίηση της παραχώρησης απαιτείται η προηγούµενη έγκριση του<br />
Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας – ΑΝΤΙΚ. ΤΗΣ ΠΑΡ. 2 ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡ. 1 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 34 ΤΟΥ<br />
Ν. 3153/03, ΦΕΚ-153 Α’ [Τέλος Τροποποίησης]<br />
3. Εφόσον η παραχώρηση γίνεται σε αλλοδαπό φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, εφαρµόζονται οι διατάξεις<br />
του Ν. 2322/1953 (ΦΕΚ 66 Α΄).<br />
[Αρχή Τροποποίησης]<br />
4. Επιτρέπεται η χρησιµοποίηση από το ∆ηµόσιο, χωρίς αντάλλαγµα, χώρων της ζώνης του Λιµένα για<br />
τη στέγαση υπηρεσιών ή την ανέγερση δηµόσιων καταστηµάτων για την εύρυθµη λειτουργία του<br />
λιµένα, ιδίως Τελωνείων, Λιµενικών Αρχών, Υγειονοµείων, Γραφείων Πλοηγικής Υπηρεσίας,<br />
Πυροσβεστικών Σταθµών, καθώς και εγκαταστάσεων κάθε είδους για τις αµυντικές ανάγκες της<br />
χώρας. Με απόφαση των Υπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών και Εµπορικής Ναυτιλίας και του<br />
καθ' ύλην αρµόδιου Υπουργού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώµη του φορέα διοίκησης και<br />
εκµετάλλευσης του Λιµένα, καθορίζονται οι χώροι που µπορούν να χρησιµοποιηθούν από το ∆ηµόσιο<br />
σύµφωνα µε το προηγούµενο άρθρο. Απαγορεύεται η χρησιµοποίηση των χώρων αυτών για άλλους<br />
σκοπούς – ΑΝΤΙΚ. ΤΗΣ ΠΑΡ. 4 ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡ. 2 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 34 ΤΟΥ Ν. 3153/03, ΦΕΚ-153 Α’<br />
[Τέλος Τροποποίησης]<br />
5. Χώροι µέσα στη ζώνη λιµένα, οι οποίοι δεν είναι άµεσα αναγκαίοι για τη λειτουργία του, κατά την<br />
περί τούτου κρίση του Υπουργείου Οικονοµικών και του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας, µετά από<br />
απλή γνώµη του οικείου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα, µπορούν να εκµισθώνονται από<br />
το ∆ηµόσιο σύµφωνα µε τις διατάξεις περί διοικήσεως δηµοσίων κτηµάτων. Κατά τον ίδιο τρόπο<br />
γίνεται η διαχείριση από το ∆ηµόσιο και των εντός του λιµένα νοµηµάτων θαλάσσης και παραλίας,<br />
όπως λουτρών, ιχθυοτροφείων, αλυκών κ.λπ., εφόσον η άσκησή τους δεν παρακωλύει τη λειτουργία<br />
του λιµένα κατά τη σχετική απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών, του Υπουργού Εµπορικής<br />
Ναυτιλίας και του καθ' ύλην αρµόδιου Υπουργού και µετά από απλή γνώµη του οικείου φορέα<br />
διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα.<br />
175
6. Χώροι της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου, υπαγόµενοι στη δικαιοδοσία φορέων διοίκησης και<br />
εκµετάλλευσης λιµένα που έχουν µετατραπεί ή µετατρέπονται σε ανώνυµες εταιρείες κοινής ωφέλειας<br />
εκµισθώνονται από τις εταιρείες αυτές σύµφωνα µε τις διατάξεις της νοµοθεσίας, που τις διέπει.<br />
7. Χώροι της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου, οι οποίοι έχουν µεταβιβασθεί σε Ο.Τ.Α. Α΄ και Β΄<br />
βαθµού, µπορούν να εκµισθώνονται από τους οργανισµούς αυτούς µε τις διατάξεις της νοµοθεσίας που<br />
τους διέπει.<br />
Άρθρο 25<br />
Προγραµµατικές συµβάσεις φορέων διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα<br />
1. Για τη µελέτη προγραµµάτων ανάπτυξης και εκτέλεσης λιµενικών έργων στη ζώνη λιµένα, καθώς<br />
και για την παροχή υπηρεσιών στη ζώνη αυτή οι φορείς διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένων<br />
µπορούν να συνάπτουν προγραµµατικές συµβάσεις µε τους Ο.Τ.Α. ή άλλους φορείς του δηµόσιου<br />
τοµέα. Στις συµβάσεις αυτές είναι δυνατή η συµµετοχή και επιχειρήσεων των Ο.Τ.Α., Συνδέσµων<br />
∆ήµων και Κοινοτήτων, συνεταιρισµών, επιµελητηρίων και επιστηµονικών φορέων δηµοσίου ή<br />
ιδιωτικού δικαίου που εποπτεύονται από το ∆ηµόσιο.<br />
2. Οι προγραµµατικές συµβάσεις εγκρίνονται από τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας µετά από<br />
σύµφωνη γνώµη του Γ.Ε.Ν. και του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας. Οι όροι και οι προϋποθέσεις<br />
των προγραµµατικών συµβάσεων καθορίζονται µε κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών,<br />
∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης και Εµπορικής Ναυτιλίας.<br />
3. Στις προγραµµατικές συµβάσεις ορίζονται το έργο, τα δικαιώµατα και οι υποχρεώσεις των<br />
συµβαλλοµένων, οι πόροι που θα διατεθούν, τα ποσά χρηµατοδότησης, τα χρονοδιαγράµµατα<br />
εκτέλεσης των έργων ή των προγραµµάτων ή παροχής υπηρεσιών, καθώς και το αρµόδιο διοικητικό<br />
όργανο επίλυσης τυχόν διαφορών που θα προκύψουν.<br />
Άρθρο 26<br />
Καθεστώς ∆ωδεκανήσου<br />
1. Ο παρών νόµος έχει εφαρµογή και στα νησιά του Νοµού ∆ωδεκανήσου, εφαρµοζοµένων<br />
παραλλήλως και των διατάξεων του Κ.∆. 132/1929 περί Κτηµατολογικού Κανονισµού ∆ωδεκανήσου<br />
που διατηρήθηκαν σε ισχύ µε το άρθρο 8 του Ν. 510/1947 (ΦΕΚ 298 Α΄), οι οποίες κατισχύουν.<br />
2. Όσον αφορά τα νησιά του Νοµού ∆ωδεκανήσου που υπάρχει κτηµατολόγιο, στο διάγραµµα του<br />
άρθρου 4 που υποβάλλεται για τον καθορισµό αποτυπώνονται οι κτηµατολογικές µερίδες και<br />
βεβαιώνεται από το αρµόδιο Κτηµατολογικό γραφείο η ορθότητα των αποτυπωµένων κτηµατολογικών<br />
µερίδων.<br />
Άρθρο 27<br />
Προστασία αιγιαλού, παραλίας και άλλων χώρων<br />
1. Οι διατάξεις για την προστασία των δηµοσίων κτηµάτων, όπως ισχύουν κάθε φορά, έχουν εφαρµογή<br />
και στους χώρους της θαλάσσιας ζώνης λιµένα.<br />
2. Τα πάσης φύσεως κτίσµατα και εν γένει κατασκευάσµατα, τα οποία έχουν ανεγερθεί ή θα<br />
ανεγερθούν χωρίς άδεια στον αιγιαλό ή την παραλία, µετά τον καθορισµό και τη συντέλεση των<br />
απαλλοτριώσεων των άρθρων 7 και 10 κατεδαφίζονται, ανεξάρτητα από το χρόνο ανέγερσής τους ή αν<br />
κατοικούνται ή άλλως πως χρησιµοποιούνται. Εξαιρούνται κτίσµατα και κατασκευάσµατα που τελούν<br />
υπό την προστασία του Υπουργείου Πολιτισµού. Προς τούτο ο προϊστάµενος της αρµόδιας<br />
Κτηµατικής Υπηρεσίας εκδίδει πρωτόκολλο κατεδάφισης, το οποίο κοινοποιεί, σύµφωνα µε τις<br />
διατάξεις του Ν. 2717/ 1999 «Κώδικας ∆ιοικητικής ∆ικονοµίας», σε εκείνον που έχει ανεγείρει<br />
αυθαιρέτως, ο οποίος οφείλει εντός τριάντα (30) ηµερών από την κοινοποίηση να κατεδαφίσει τα<br />
κτίσµατα και να άρει τα πάσης φύσεως κατασκευάσµατα από τον αιγιαλό ή την παραλία.<br />
3. Αν δεν καταστεί δυνατή η εξακρίβωση της ταυτότητας αυτού που ανήγειρε το παράνοµο κτίσµα ή<br />
κατασκευή, η Κτηµατική Υπηρεσία δηµοσιεύει σχετική πρόσκληση σε µία τοπική εφηµερίδα, αν<br />
εκδίδεται στην περιοχή της αυθαίρετης κατασκευής, και σε µία ηµερήσια εφηµερίδα, αν εκδίδεται<br />
στην περιοχή της αυθαίρετης κατασκευής, και σε µία ηµερήσια εφηµερίδα της Πρωτεύουσας του<br />
Κράτους, προς οποιονδήποτε γνωρίζει εκείνο που έχει ανεγείρει, για να γνωστοποιήσει στην υπηρεσία<br />
την ταυτότητά του. Μετά την άπρακτη πάροδο τριάντα (30) ηµερών από την τελευταία δηµοσίευση<br />
εκδίδεται το πρωτόκολλο κατεδάφισης κατά αγνώστου.<br />
4. Αν είναι γνωστή η ταυτότητα αυτού, που ανήγειρε το παράνοµο κτίσµα ή κατασκευή, αλλά είναι<br />
άγνωστη η διεύθυνση κατοικίας ή διαµονής του ή είναι κάτοικος αλλοδαπής, το παραπάνω<br />
176
πρωτόκολλο κοινοποιείται σε αυτόν ως άγνωστης διαµονής σύµφωνα µε την παράγραφο 2 του άρθρου<br />
84 του Ν.∆. 356/1974 «Περί Κώδικος εισπράξεως δηµοσίων εσόδων».<br />
5. Και στις τρεις περιπτώσεις των παραγράφων 2, 3 και 4 του παρόντος άρθρου το πρωτόκολλο<br />
κατεδάφισης τοιχοκολλάται στο υπό κατεδάφιση κτίσµα ή κατασκευή και στο κατάστηµα του δήµου ή<br />
της κοινότητας, στην περιοχή του οποίου αυτό βρίσκεται. Για την τοιχοκόλληση συντάσσεται έκθεση<br />
από το δηµόσιο, δηµοτικό ή κοινοτικό υπάλληλο που την ενήργησε, η οποία αποστέλλεται στην<br />
Κτηµατική Υπηρεσία. Η κατεδάφιση γίνεται µετά την παρέλευση δεκαπέντε (15) ηµερών από την<br />
κοινοποίηση του πρωτοκόλλου και την τοιχοκόλλησή του.<br />
6. Η κατεδάφιση ενεργείται µε ευθύνη του Γενικού Γραµµατέα της οικείας Περιφέρειας και σε<br />
περίπτωση αδυναµίας µε τεχνική υποστήριξη που διατίθεται από την Τεχνική Υπηρεσία της αρµόδιας<br />
Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, ύστερα από αίτηµα του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας. Η<br />
κατεδάφιση γίνεται σύµφωνα µε τις πολεοδοµικές διατάξεις, κατόπιν πρότασης του προϊσταµένου της<br />
Κτηµατικής Υπηρεσίας. Η δαπάνη κατεδάφισης βαρύνει αυτόν που έχει ανεγείρει αυθαιρέτως και<br />
εισπράττεται ως δηµόσιο έσοδο κατά τις διατάξεις περί εισπράξεως δηµοσίων εσόδων.<br />
7. Τα χωρίς άδεια ή καθ' υπέρβαση της άδειας έργα και εν γένει κατασκευές µέσα στη θάλασσα<br />
αίρονται και αποµακρύνονται ανεξάρτητα από τον τρόπο χρησιµοποίησής τους. Εξαιρούνται κτίσµατα<br />
και κατασκευάσµατα που τελούν υπό την προστασία του Υπουργείου Πολιτισµού. Προς τούτο η<br />
Κτηµατική Υπηρεσία, µετά από πρόταση της αρµόδιας Λιµενικής Αρχής, συντάσσει πρωτόκολλο<br />
κατεδάφισης, άρσης και αποµάκρυνσης των ανωτέρω έργων ή κατασκευών. Για το πρωτόκολλο αυτό<br />
και την εκτέλεσή του εφαρµόζονται ανάλογα οι παράγραφοι 2 έως και 6 του παρόντος άρθρου. Η<br />
τοιχοκόλληση του πρωτοκόλλου γίνεται µόνο στο αρµόδιο Λιµεναρχείο. Αν από τα πιο πάνω έργα ή<br />
κατασκευές µέσα στη θάλασσα δηµιουργείται, κατά την περί τούτου κρίση της αρµόδιας Λιµενικής<br />
Αρχής, κίνδυνος για την ασφαλή διεξαγωγή της ναυσιπλοΐας η προθεσµία της παραγράφου 5 για την<br />
εκτέλεση του πρωτοκόλλου περιορίζεται σε επτά (7) ηµέρες. Με κοινή απόφαση των Υπουργών<br />
Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων και Εµπορικής Ναυτιλίας<br />
καθορίζονται ο τρόπος κατεδάφισης και κάθε άλλη λεπτοµέρεια για την εφαρµογή του άρθρου αυτού.<br />
Με την απόφαση αυτή µπορεί να προβλεφθεί η εκτέλεση του πρωτοκόλλου από υπηρεσία του<br />
∆ηµοσίου ή του οικείου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα, ως και η ανάθεση της<br />
υλοποίησής της σε ιδιωτικό φορέα.<br />
8. Αίτηση προσωρινής ρύθµισης της νοµής ή κατοχής ή αίτηση αναστολής εκτέλεσης της<br />
κατεδάφισης, άρσης ή αποµάκρυνσης ενώπιον οποιουδήποτε ∆ιοικητικού ή Πολιτικού ∆ικαστηρίου ή<br />
άλλης Αρχής δεν επιτρέπεται.<br />
9. Για έργα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 14 και έχουν γίνει πριν από την ισχύ του<br />
παρόντος νόµου στον αιγιαλό, την παραλία ή τη θάλασσα, χωρίς άδεια ή µε υπέρβαση αυτής, είναι<br />
δυνατόν µετά από αιτιολογηµένη κρίση της ∆ιοίκησης, να εκδοθεί γι' αυτά η σχετική άδεια κατά τη<br />
διαδικασία του άρθρου 14 του παρόντος νόµου, εφόσον δεν παραβιάζονται οι ισχύουσες σχετικές<br />
διατάξεις, εφόσον συντρέχουν οι νόµιµες προϋποθέσεις έκδοσης της άδειας αυτής και υποβληθεί προς<br />
τούτο αίτηση στην αρµόδια Κτηµατική Υπηρεσία εντός αποκλειστικής προθεσµίας τριών (3) µηνών<br />
από την ισχύ του παρόντος νόµου. Η αίτηση αυτή συνοδεύεται από τεχνική περιγραφή του έργου,<br />
τοπογραφικό διάγραµµα 1:500, φωτογραφίες και χάρτη της ευρύτερης περιοχής µε την ακριβή θέση<br />
του έργου. Εντός περαιτέρω αποκλειστικής προθεσµίας ενός έτους απαιτείται, για την έκδοση<br />
απόφασης του Υπουργού Οικονοµικών επί της πιο πάνω αίτησης, η υποβολή των δικαιολογητικών,<br />
που προβλέπονται από το άρθρο 14. Για τη νοµιµοποίηση των πιο πάνω έργων καταβάλλεται<br />
προηγουµένως η αποζηµίωση για την αυθαίρετη χρήση του αιγιαλού ή παραλίας σύµφωνα µε τις<br />
κείµενες διατάξεις.<br />
10. Προκειµένου για έργα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 14 τα οποία έχουν<br />
κατασκευαστεί στον αιγιαλό, την παραλία ή τη θάλασσα µέχρι την ισχύ του παρόντος νόµου από το<br />
∆ηµόσιο, Ν.Π.∆.∆. και Ο.Τ.Α., η κατά την προηγούµενη παράγραφο αίτηση έκδοσης της σχετικής<br />
άδειας µπορεί να υποβληθεί µέσα σε δύο (2) έτη από την έναρξη ισχύος αυτού του νόµου.<br />
(Με την παρ. 16 του άρθρου 46 του Ν. 3220/04, ΦΕΚ-15 Α’ ορίζεται ότι : «Η προθεσµία που<br />
ορίζεται στις παραγράφους 9 και 10 του άρθρου 27 του ν.2971/2001 (ΦΕΚ 285 Α’) παρατείνεται µέχρι<br />
31.12.2004»).<br />
Άρθρο 28<br />
Καθορισµός χώρων που εξοµοιώνονται µε ζώνη λιµένα<br />
1. Ο καθορισµός των χώρων που εξοµοιώνονται µε ζώνη λιµένα της παραγράφου 4 του άρθρου 2 του<br />
Ν. 2575/1998 (ΦΕΚ 23 Α΄) γίνεται µε απόφαση του οικείου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης<br />
λιµένα κατόπιν σύµφωνης γνώµης του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας και του Υπουργείου<br />
177
Οικονοµικών. Οι πιο πάνω γνώµες παρέχονται µέσα σε τρεις (3) µήνες από τη λήψη της απόφασης του<br />
αρµόδιου φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα, αλλά αν η προθεσµία αυτή περάσει άπρακτη, ο<br />
καθορισµός των χώρων του προηγούµενου εδαφίου γίνεται και χωρίς τις άνω γνώµες. Με κοινή<br />
απόφαση των Υπουργών Εµπορικής Ναυτιλίας και Οικονοµικών καθορίζονται οι λεπτοµέρειες<br />
εφαρµογής της παραγράφου αυτής.<br />
2. Η απόφαση του φορέα διοίκησης και εκµετάλλευσης λιµένα εγκρίνεται από τον Γενικό Γραµµατέα<br />
της Περιφέρειας.<br />
Άρθρο 29<br />
∆ιοικητικές και ποινικές κυρώσεις<br />
1. Όποιος χωρίς άδεια ή µε υπέρβαση αυτής ή µε άδεια που εκδίδεται κατά παράβαση του νόµου<br />
αυτού επιφέρει στον αιγιαλό, την παραλία, τη θάλασσα, τον πυθµένα, τη ζώνη λιµένα, τη µεγάλη<br />
λίµνη, πλεύσιµο ποταµό, όχθη ή παρόχθια ζώνη µεγάλης λίµνης ή πλεύσιµου ποταµού οποιαδήποτε<br />
µεταβολή µε την κατασκευή, τροποποίηση ή καταστροφή έργων ή του εδάφους ή του πυθµένα µε τη<br />
λήψη χώµατος, λίθων ή άµµου ή µε οποιονδήποτε άλλον τρόπο, ανεξάρτητα αν µε τον τρόπο αυτόν<br />
επήλθε ζηµιά σε οποιονδήποτε, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και µε τα πρόστιµα<br />
που επιβάλλονται διοικητικά σύµφωνα µε την παράγραφο 23 του άρθρου 3 του Ν. 2242/1994, που<br />
εφαρµόζεται κατά τα λοιπά. Τα πρόστιµα του προηγούµενου εδαφίου επιβάλλονται, όσον αφορά τις<br />
όχθες µεγάλων λιµνών και πλεύσιµων ποταµών, από την αρµόδια κατά τόπο Κτηµατική Υπηρεσία.<br />
2. Με την ποινή της προηγούµενης παραγράφου τιµωρούνται και όσοι υπάλληλοι εκδίδουν άδεια κατά<br />
παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόµου.<br />
3. Τρίτος που κατά παράβαση της παραγράφου 5 του άρθρου 15 του παρόντος νόµου κάνει<br />
οποιαδήποτε χρήση των εκεί αναφερόµενων εγκαταστάσεων ή εν γένει έργων τιµωρείται µε την ποινή<br />
της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου και µε πρόστιµο ισόποσο µε το λιµενικό τέλος, που<br />
καταβάλλεται στον πλησιέστερο λιµένα για τη χρήση παρόµοιων έργων ή λιµενικών εγκαταστάσεων,<br />
το οποίο βεβαιώνεται σε βάρος του αυθαίρετου χρήστη µε απόφαση, άµεσα εκτελεστή, της αρµόδιας<br />
λιµενικής αρχής και εισπράττεται σύµφωνα µε το Ν.∆. 356/1974 «Περί Κώδικος εισπράξεως<br />
δηµοσίων εσόδων».<br />
Άρθρο 30<br />
Εγκατάσταση υδατοκαλλιεργειών<br />
Για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών απαιτείται, εκτός από τις<br />
προϋποθέσεις, που προβλέπονται από την ειδική για αυτές νοµοθεσία, και η σύµφωνη γνώµη του<br />
Γ.Ε.Ν., του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας και του Υπουργείου Πολιτισµού.<br />
Άρθρο 31<br />
Ανάλογη εφαρµογή διατάξεων<br />
1. Οι διατάξεις του νόµου αυτού για τον καθορισµό του αιγιαλού, παλαιού αιγιαλού και παραλίας, ως<br />
και οι διατάξεις για τη διοίκηση, διαχείριση και προστασία τούτων εφαρµόζονται αναλόγως και για τις<br />
όχθες, τις παλαιές όχθες και τις παρόχθιες ζώνες των µεγάλων λιµνών και των πλεύσιµων ποταµών µε<br />
τις ακόλουθες παρεκκλίσεις.<br />
Για τις παραχωρήσεις που αναφέρονται στο άρθρο 14 δεν απαιτείται γνώµη του Γενικού Επιτελείου<br />
Ναυτικού (Γ.Ε.Ν.) και του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας (Υ.Ε.Ν.). Για τον καθορισµό της όχθης,<br />
παλαιάς όχθης και παρόχθιας ζώνης δεν απαιτείται γνώµη του Γ.Ε.Ν. και στην Επιτροπή του άρθρου 3<br />
αντί του εκπροσώπου του Υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας συµµετέχει, ως µέλος, υπάλληλος της<br />
Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης µε ειδικότητα γεωπόνου, ιχθυολόγου ή δασολόγου και ως πέµπτο µέλος,<br />
υδραυλικός µηχανικός της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης ή του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδος<br />
(Τ.Ε.Ε.).<br />
2. Σε διώρυγες, διαύλους, τεχνητούς λιµένες, που δηµιουργούνται από φυσικά ή τεχνητά αίτια στην<br />
ξηρά µε είσοδο της θάλασσας και είναι πλεύσιµοι, εφαρµόζονται ανάλογα οι διατάξεις του παρόντος<br />
νόµου.<br />
[Αρχή Τροποποίησης]<br />
Άρθρο 32<br />
Μέτρα για την προστασία της δηµόσιας περιουσίας, καθορισµός αιγιαλού, παραλίας και παλαιού<br />
αιγιαλού σε περιοχές που κηρύσσονται υπό κτηµατογράφηση<br />
178
1. Αν κηρυχθεί περιοχή υπό κτηµατογράφηση, σύµφωνα µε το άρθρο 1 του Ν. 2308/1995 (ΦΕΚ 114<br />
Α΄), η ανώνυµη εταιρεία ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. υποχρεούται, να αποστείλει, πριν από την κατά το<br />
άρθρο 4 του άνω νόµου, πρώτη ανάρτηση των στοιχείων της Κτηµατογράφησης και για το έγκυρο της<br />
ανάρτησης αυτής, στην αρµόδια ή τις αρµόδιες Κτηµατικές Υπηρεσίες, στις οποίες υπάγεται η περιοχή<br />
αυτή, αντίγραφα των προσωρινών κτηµατολογικών διαγραµµάτων και πινάκων (των άρθρων 3 και 4<br />
του Ν. 2308/1995).<br />
2. Σε περίπτωση που η περιοχή που κηρύχθηκε υπό κτηµατογράφηση ή τµήµα αυτής βρέχεται από<br />
θάλασσα ή περιλαµβάνει µεγάλη λίµνη ή πλεύσιµο ποταµό, η υποχρέωση αποστολής κατά την<br />
παράγραφο 1 περιλαµβάνει και κτηµατογραφικό υψοµετρικό διάγραµµα κλίµακας τουλάχιστον<br />
1:1.000, που απεικονίζει παράκτια ή παρόχθια ζώνη πλάτους τριακοσίων (300) µέτρων προς την ξηρά.<br />
Το διάγραµµα αυτό εντός µηνός από την παραλαβή του ελέγχεται και θεωρείται µε µέριµνα της<br />
Κτηµατικής Υπηρεσίας και τίθεται υπόψη της Επιτροπής του άρθρου 3 στην πρώτη τακτική<br />
συνεδρίασή της για τον καθορισµό του αιγιαλού, της παραλίας και του τυχόν παλαιού αιγιαλού ή της<br />
όχθης, της παρόχθιας ζώνης και της τυχόν παλαιάς όχθης.<br />
3. Σε περιοχές που κατά τη δηµοσίευση του παρόντος νόµου έχει ήδη γίνει η ανάρτηση των στοιχείων<br />
της κτηµατογράφησης, τα διαγράµµατα και οι πίνακες των παραγράφων 1 και 2 αποστέλλονται από<br />
την ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. στις αρµόδιες Κτηµατικές Υπηρεσίες εντός δύο (2) µηνών από την<br />
έκδοση της κοινής υπουργικής απόφασης της παραγράφου 5 του άρθρου αυτού. Στις περιοχές αυτές<br />
δεν επιτρέπεται η δεύτερη ανάρτηση του άρθρου 9 του Ν. 2308/1995 πριν από την παρέλευση: α)<br />
τεσσάρων (4) µηνών και β) έξι (6) µηνών από την ηµεροµηνία παραλαβής των διαγραµµάτων και<br />
πινάκων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου αυτού από τις αρµόδιες Κτηµατικές Υπηρεσίες κατ'<br />
αντιστοιχία για κάθε περίπτωση.<br />
Για κτηµατογραφούµενες περιοχές που η διαδικασία του άρθρου 9 του Ν. 2308/1995 έχει προηγηθεί<br />
της έναρξης ισχύος του παρόντος νόµου, η προθεσµία της προσφυγής της παραγράφου 1 του άρθρου<br />
10 του Ν. 2308/ 1995 παρατείνεται για το ∆ηµόσιο αντίστοιχα κατά τους χρόνους που αναφέρονται<br />
στο προηγούµενο εδάφιο.<br />
4. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και ιδίως αν ο παλαιός αιγιαλός εκτείνεται σε µεγάλο βάθος προς την<br />
ξηρά και αποβαίνει δαπανηρή η απεικόνισή του µε τις κλίµακες της παραγράφου 2, είναι δυνατή η<br />
χάραξή του σε διάγραµµα µε κλίµακα τουλάχιστον 1:5.000. Για το διάγραµµα όµως του αιγιαλού και<br />
της παραλίας έχουν εφαρµογή και στην περίπτωση αυτή οι κλίµακες της παραγράφου 2.<br />
5. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµόσιων Έργων<br />
(ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε.) και Οικονοµικών ρυθµίζονται οι προδιαγραφές σύνταξης του κτηµατογραφικού<br />
υψοµετρικού διαγράµµατος των παραγράφων 2 και 4, οι κλίµακες απεικόνισης των αντιγράφων των<br />
κτηµατολογικών διαγραµµάτων της παραγράφου 1, τα ζητήµατα των τυχόν απαιτούµενων δαπανών<br />
σύνταξης ή έκδοσης των διαγραµµάτων αυτών και κάθε άλλη αναγκαία λεπτοµέρεια για την εφαρµογή<br />
του παρόντος άρθρου.<br />
[Αρχή Τροποποίησης]<br />
6. Η ισχύς των διατάξεων των παραγράφων 1 έως και 4 του παρόντος άρθρου αρχίζει από τη<br />
δηµοσίευση της κοινής υπουργικής απόφασης της προηγούµενης παραγράφου στην Εφηµερίδα της<br />
Κυβερνήσεως – ΠΡΟΣΘ. ΠΑΡ. 6 ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡ. 5 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 11 ΤΟΥ Ν. 3010/02, ΦΕΚ-91 Α’<br />
[Τέλος Τροποποίησης]<br />
- ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 32 ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡ. 2 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΤΟΥ Ν. 3127/03, ΦΕΚ-67 Α’<br />
[Τέλος Τροποποίησης]<br />
Άρθρο 33<br />
Τεκµήριο ωφέλειας ιδιοκτητών απαλλοτριούµενων ακινήτων<br />
1. Το τεκµήριο της ωφέλειας των ιδιοκτητών κατά τις διατάξεις του Ν. 653/1977 (ΦΕΚ 214 Α΄) είναι<br />
µαχητό και κρίνεται, µετά την κήρυξη της απαλλοτρίωσης, από το αρµόδιο για τον οριστικό<br />
προσδιορισµό της αποζηµίωσης Εφετείο, κατά την ειδική διαδικασία του παρόντος άρθρου.<br />
2. Ο εικαζόµενος ιδιοκτήτης ή ο αξιών δικαιώµατα επί του απαλλοτριωµένου, εφόσον θεωρεί ότι δεν<br />
υφίσταται το τεκµήριο της ωφέλειας, µπορεί µε αίτησή του να ζητήσει από το φορέα του έργου τη<br />
διόρθωση του κτηµατολογικού πίνακα κήρυξης της απαλλοτρίωσης. Η υποβολή της αίτησης δεν<br />
αναστέλλει τις διαδικασίες της απαλλοτρίωσης.<br />
3. Η αίτηση υποβάλλεται εντός ανατρεπτικής προθεσµίας δύο (2) µηνών από την έκδοση της<br />
απόφασης περί προσωρινού ή απευθείας οριστικού προσδιορισµού της αποζηµίωσης και παραπέµπεται<br />
µετά τη λήξη της προθεσµίας προς εξέταση σε τριµελή Επιτροπή αποτελούµενη από έναν µηχανικό<br />
του αρµόδιου από το σκοπό της απαλλοτρίωσης φορέα, ως Πρόεδρο, έναν υπάλληλο της Κτηµατικής<br />
Υπηρεσίας του νοµού στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η απαλλοτριούµενη έκταση ή το<br />
µεγαλύτερο τµήµα αυτής και έναν εµπειρογνώµονα οριζόµενο µε αναπληρωτή, σύµφωνα µε το άρθρο<br />
179
372 του Κώδικα Πολιτικής ∆ικονοµίας, µε απλή πράξη, της οποίας αντίγραφο αποστέλλεται στον<br />
Πρόεδρο της Επιτροπής. Τα λοιπά µέλη της Επιτροπής και οι αναπληρωτές τους ορίζονται µε απόφαση<br />
του αρµοδίου για την κήρυξη της απαλλοτρίωσης.<br />
4. Η Επιτροπή συγκαλείται από τον Πρόεδρο αυτής και µετά από αυτοψία και έλεγχο των στοιχείων<br />
προβαίνει το αργότερο εντός τριών (3) µηνών στη σύνταξη έκθεσης σχετικά µε την ωφέλεια ή µη του<br />
ακινήτου λόγω του έργου, αιτιολογώντας πλήρως τους λόγους και συνδέοντάς τους ιδία µε τη<br />
δυνατότητα πρόσβασης του ακινήτου στο έργο ή τα έργα που περιλαµβάνονται στη ζώνη<br />
απαλλοτρίωσης, τη δηµιουργία επιπτώσεων στις χρήσεις του ακινήτου και την κατά τις ισχύουσες<br />
διατάξεις αρτιότητα και οικοδοµησιµότητά του.<br />
5. Στα µέλη της Επιτροπής µετά την ολοκλήρωση του έργου της καταβάλλεται εφάπαξ αποζηµίωση,<br />
που καθορίζεται µε απόφαση του αρµοδίου για την κήρυξη της απαλλοτρίωσης εντός των δι'<br />
αποφάσεως του Υπουργού Οικονοµικών καθοριζόµενων ορίων και προϋποθέσεων και βαρύνει τον<br />
υπόχρεο προς αποζηµίωση.<br />
6. Η αίτηση του ιδιώτη µαζί µε την έκθεση της Επιτροπής και τα στοιχεία της απαλλοτρίωσης<br />
αποστέλλονται από την αρχή που κήρυξε την αναγκαστική απαλλοτρίωση, στο κατά την παράγραφο 1<br />
του παρόντος άρθρου δικαστήριο.<br />
Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου ορίζει δικάσιµο σε χρόνο όχι βραχύτερο από τριάντα (30) ηµέρες ούτε<br />
µικρότερο από σαράντα (40) ηµέρες από την κατάθεση των στοιχείων σε αυτό, εφαρµοζοµένων και<br />
στην περίπτωση αυτή των σχετικών µε την επίδοση διατάξεων της παραγράφου 3 του άρθρου 20 του<br />
Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων. Το δικαστήριο εκτιµώντας ελεύθερα τα αποδεικτικά µέσα<br />
που προσήχθησαν από τους διαδίκους γενικά, οφείλει να εκδώσει οριστική απόφαση µέσα σε τριάντα<br />
(30) ηµέρες από την τελευταία συζήτηση της υπόθεσης.<br />
Κατά της απόφασης του Εφετείου επιτρέπεται µόνο το ένδικο µέσο της αναίρεσης, εφαρµοζοµένων<br />
και στην περίπτωση αυτή των διατάξεων του άρθρου 22 του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων.<br />
7. Οι συνέπειες της παραγράφου 4 του άρθρου 9 του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων<br />
ισχύουν και στην περίπτωση που η σχετική µε το τεκµήριο της ωφέλειας απόφαση του Εφετείου<br />
εκδοθεί µετά τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης, µη επιτρεποµένου σε κάθε περίπτωση του καθορισµού<br />
νέας τιµής µονάδας.<br />
Όποιος δεν κλητεύθηκε ούτε έλαβε µέρος στη δίκη για τον καθορισµό της αποζηµίωσης δικαιούται να<br />
ζητήσει µε αίτησή του τη διόρθωση των κτηµατολογικών στοιχείων µέσα σε πέντε (5) έτη από τη<br />
συντέλεση της απαλλοτρίωσης και σε περίπτωση που αποδεδειγµένα έχει λάβει γνώση, µέσα σε έξι (6)<br />
µήνες από τότε που αυτός έλαβε γνώση.<br />
8. Στο τέλος της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του Κεφαλαίου Α΄ του Ν. 2882/2001<br />
(ΦΕΚ 17 Α΄) «Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων», προστίθεται εδάφιο ως εξής:<br />
«Η εξαίρεση αυτή δεν περιλαµβάνει το Εθνικό Οδικό ∆ίκτυο της περιφέρειας Κρήτης που έχει<br />
χαρακτηριστεί ∆ιευρωπαϊκό.»<br />
Άρθρο 34<br />
Μεταβατικές και τελικές διατάξεις<br />
1. ∆εν θίγονται από τον παρόντα νόµο οι διατάξεις του Α.Ν. 376/1936 (ΦΕΚ 546 Α΄), τα άρθρα 24 έως<br />
και 32 του Ν. 1892/1990 (ΦΕΚ 101 Α΄), καθώς και όλες οι διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας, που<br />
αφορούν την προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς, την εξυπηρέτηση της εθνικής άµυνας και της<br />
ασφάλειας της Χώρας.<br />
2. Εξακολουθούν να διέπονται από τις ισχύουσες µέχρι την έναρξη ισχύος του νόµου αυτού διατάξεις,<br />
οι εκκρεµείς υποθέσεις που αφορούν τον καθορισµό αιγιαλού και παραλίας, καθώς και συναφή<br />
θέµατα.<br />
3. Από την έναρξη ισχύος αυτού του νόµου καταργούνται ο Α.Ν. 2344/1940, το άρθρο 60 του π.δ.<br />
11/12.11.1929 (ΦΕΚ 399 Α΄) «Περί ∆ιοικήσεως ∆ηµοσίων Κτηµάτων» και η υπ' αριθµ.<br />
1032058/1555/0010/ΠΟΛ 1147/30.5.1989 εγκύκλιος διαταγή του Υπουργείου Οικονοµικών, η οποία<br />
κυρώθηκε µε το Ν. 1882/1990 (ΦΕΚ 43 Α΄). ∆ιατηρείται η ειδική νοµοθεσία για το καθεστώς του<br />
Αγίου Όρους, όπως αυτό καθορίζεται από το άρθρο 105 του Συντάγµατος, τον καταστατικό χάρτη του<br />
Αγίου Όρους και το κυρωτικό αυτού Ν.∆. της 10/16.9.1926.<br />
Τροποποιείται το άρθρο 100 του Π.∆. 284/1988 (ΦΕΚ 128 Α΄) ως προς την Επιτροπή καθορισµού των<br />
ορίων αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού.<br />
4. Παραµένουν σε ισχύ:<br />
α) τα άρθρα 3 και 14 του Ν. 2730/1999 (ΦΕΚ 130 Α΄), όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν σήµερα,<br />
β) ο Ν. 2160/1993 (ΦΕΚ 118 Α΄) εκτός της παραγράφου 21 του άρθρου 6 του νόµου αυτού που<br />
καταργείται και<br />
γ) οι ειδικές διατάξεις περί αιγιαλού, παραλίας, θάλασσας, λιµένων και αλιείας.<br />
180
5. α) Κατά την αληθή έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 1577/1985, όπως<br />
αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 3 του Ν. 2831/2000, ως κατά περίπτωση αρµόδιος Υπουργός νοείται ο<br />
Υπουργός Αιγαίου στα νησιά που υπάγονται στην περιφέρειά του.<br />
β) Στο τέλος της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 1577/1985, όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 3<br />
του Ν. 2831/2000, προστίθεται νέο εδάφιο γ΄ ως ακολούθως:<br />
«γ) Κατά την έννοια της περίπτωσης β΄ της διάταξης µπορεί να χαρακτηρίζονται φυσικοί σχηµατισµοί<br />
ως τόποι ιδιαίτερου κάλλους ευρύτεροι χώροι τοπίων, ευρύτερες ζώνες και ολόκληρα νησιά.»<br />
Άρθρο 35<br />
Ρύθµιση για τη διευκρίνιση θεµάτων περί επιταγής σε δραχµές<br />
1. Επιταγές σε δραχµές, στις οποίες αναγράφεται ηµεροµηνία έκδοσης από την 1.1.2002 και εφεξής<br />
και εµφανίζονται προς πληρωµή µετά την 1.1.2002, δεν ισχύουν ως επιταγές.<br />
2. Κατ' εξαίρεση, επιταγές σε δραχµές, στις οποίες αναγράφεται ηµεροµηνία έκδοσης από την 1.1.2002<br />
µέχρι και την 31.12.2003 θεωρείται ότι ισχύουν ως επιταγές µετά την 1.1.2002 και είναι πληρωτέες σε<br />
ευρώ, εφόσον συντρέχει µια εκ των κατωτέρω προϋποθέσεων:<br />
α. είτε αποδεικνύεται από δηµόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο βεβαίας χρονολογίας ότι η επιταγή έχει εκδοθεί<br />
µέχρι και την 31.12.2001,<br />
β. είτε η επιταγή έχει καταγραφεί σε πινάκια, σύµφωνα µε το άρθρο 11 του Ν. 1957/1991 µέχρι την<br />
31.12.2001,<br />
γ. είτε υπάρχει επί του σώµατος της επιταγής επισηµείωση, στην οποία όλα τα λειτουργούντα στην<br />
Ελλάδα πιστωτικά ιδρύµατα υποχρεούνται να προβαίνουν µέχρι την 31.12.2001, ότι η επιταγή στην<br />
οποία αναγράφεται ηµεροµηνία έκδοσης µεταγενέστερη της 31.12.2001 και µέχρι και την 31.12.2003,<br />
ενεφανίσθη όχι προς πληρωµή, µέχρι την 31.12.2001.<br />
Άρθρο 36<br />
Ειδική αργία<br />
1. Ορίζεται ως ειδική αργία συναλλαγών η 31η ∆εκεµβρίου 2001, ηµέρα ∆ευτέρα, για την Τράπεζα της<br />
Ελλάδος, το Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών Α.Ε., το Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών Α.Ε., το<br />
Χρηµατιστήριο Παραγώγων Αθηνών, την Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων<br />
(ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π.), καθώς και για τις ακόλουθες κατηγορίες επιχειρήσεων:<br />
α. πιστωτικά ιδρύµατα που λειτουργούν στην Ελλάδα, στα οποία περιλαµβάνονται τα ελληνικά<br />
πιστωτικά ιδρύµατα, το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο, το Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων και τα<br />
υποκαταστήµατα των αλλοδαπών τραπεζών,<br />
β. επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών,<br />
γ. εταιρείες χρηµατοδοτικής µίσθωσης και εταιρείες πρακτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων,<br />
δ. Ανώνυµες Εταιρείες ∆ιαχείρισης Αµοιβαίων Κεφαλαίων και Ανώνυµες Εταιρείες Επενδύσεων<br />
Χαρτοφυλακίου.<br />
2. Κατά την ηµέρα αυτή τα ανωτέρω ιδρύµατα και επιχειρήσεις λειτουργούν για τη διεκπεραίωση των<br />
εξής εργασιών:<br />
α. για χρηµαταποστολές από και προς την Τράπεζα της Ελλάδος στα πλαίσια των διαδικασιών<br />
προεφοδιασµού µε ευρώ και απόσυρσης της δραχµής,<br />
β. για τη διάθεση στο κοινό «συσκευασιών εξοικείωσης» και στις επιχειρήσεις κερµάτων ευρώ, κατά<br />
τα οριζόµενα στο άρθρο 7β του Ν. 2948/2001 και των σχετικών υπουργικών αποφάσεων. Το κοινό θα<br />
µπορεί επίσης να προβαίνει σε ανταλλαγές νοµισµάτων στην Τράπεζα της Ελλάδος,<br />
γ. για τον υποπροεφοδιασµό επιχειρήσεων µε ευρώ (µετά από συνεννόηση καταστήµατος µε<br />
επιχείρηση πελάτη),<br />
δ. για τις καταθέσεις σε δραχµές ή/ και συνάλλαγµα αποκλειστικά από επιχειρήσεις.<br />
Όλες οι εν λόγω συναλλαγές θα καταχωρηθούν στα συστήµατα της τράπεζας µε valeur 2.1.2002.<br />
3. Κατά την ηµέρα αυτή, τα ταµεία και οι υπηρεσίες των ανωτέρω ιδρυµάτων και επιχειρήσεων δεν<br />
επιτρέπεται να διενεργήσουν µε το κοινό οποιαδήποτε συναλλαγή ή να καταρτίσουν οποιαδήποτε<br />
σύµβαση εκτός από τις αναφερόµενες στην παράγραφο 2 του παρόντος. Όλες οι ληξιπρόθεσµες, την<br />
31.12.2001, υποχρεώσεις που απορρέουν από υφιστάµενες συµβάσεις µεταξύ των εν λόγω πιστωτικών<br />
ιδρυµάτων και επιχειρήσεων και της πάσης φύσεως πελατείας τους, καθώς και οι λοιπές εν γένει<br />
ληξιπρόθεσµες, την 31.12.2001, υποχρεώσεις της πελατείας αυτών, εκπληρώνονται την επόµενη<br />
εργάσιµη ηµέρα, 2.1.2002, οπότε και αρχίζουν οι συνέπειες της τυχόν µη εκπλήρωσης.<br />
4. Η 31.12.2001 είναι εργάσιµη ηµέρα για το προσωπικό των ανωτέρω ιδρυµάτων και επιχειρήσεων.<br />
181
5. Τα ποσά που υποχρεούται να καταβάλλει το Ελληνικό ∆ηµόσιο για την εξυπηρέτηση του δηµόσιου<br />
χρέους, στις 31.12.2001 θα καταβληθούν την αµέσως προηγούµενη εργάσιµη ηµέρα του τρέχοντος<br />
έτους, ήτοι την 28.12.2001 και σύµφωνα µε τους όρους έκδοσης των δανείων.<br />
Άρθρο 37<br />
Έναρξη ισχύος<br />
Η ισχύς του παρόντος νόµου αρχίζει:<br />
α. Των διατάξεων του άρθρου 33 µετά την πάροδο ενός (1) µηνός από τη δηµοσίευσή του στην<br />
Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως και εφαρµόζεται και για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις που δεν έχουν<br />
µέχρι της ισχύος του συντελεσθεί. Στις περιπτώσεις που κατά την έναρξη ισχύος του ίδιου αυτού<br />
άρθρου έχει παρέλθει η ανατρεπτική προθεσµία της παραγράφου 3 αυτού, η ανατρεπτική αυτή<br />
προθεσµία παρατείνεται για δύο (2) µήνες από την έναρξη ισχύος του.<br />
β. Των λοιπών διατάξεων, από τη δηµοσίευση του παρόντος νόµου στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως,<br />
εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από αυτές.<br />
Παραγγέλλοµε τη δηµοσίευση του παρόντος στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως και την εκτέλεσή του<br />
ως νόµου του Κράτους.<br />
Αθήνα, 19 ∆εκεµβρίου 2001<br />
Θεωρήθηκε και τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του Κράτους<br />
Αθήνα, 19 ∆εκεµβρίου 2001<br />
182
Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ<br />
Ι.Ι ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΧΩΡΟΥ<br />
Ο παράκτιος ελληνικός χώρος έχει ιδιαίτερη σηµασία καθώς, λόγω της έκτασης,<br />
των φυσικών χαρακτηριστικών του αλλά και ιστορικών και οικονοµικών συνθηκών,<br />
συγκεντρώνει ένα µεγάλο ποσοστό πληθυσµού, τα περισσότερα µεγάλα αστικά<br />
κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Βόλος, Καβάλα, κ.α.), πλήθος<br />
φυσικών και παραγωγικών πόρων και δραστηριοτήτων, τις υποδοµές θαλάσσιων<br />
µεταφορών και επικοινωνιών και σηµαντικό µέρος λοιπών δικτύων υποδοµής.<br />
Επιπλέον λόγω της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης τριών βασικών στοιχείων της φύσης, (νερό,<br />
έδαφος και αέρα), ο παράκτιος χώρος φιλοξενεί πολλά οικοσυστήµατα τα οποία χαρακτηρίζονται από<br />
υψηλή παραγωγή, π.χ. λιµνοθάλασσες, εκβολές και δέλτα ποταµών, λιβάδια Ποσειδωνίας, υγρότοποι<br />
κ.λ.π. και αποτελεί το ενδιαίτηµα µεγάλου αριθµού ειδών πανίδας, η επιβίωση των οποίων είναι<br />
πολύτιµη για την διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και σχηµατίζουν ένα οικολογικό δίκτυο που<br />
υποστηρίζει µεταξύ άλλων τη διαδικασία µετανάστευσης µεγάλου αριθµού ειδών. Οι περιοχές αυτές<br />
αποτελούν σηµαντικό απόθεµα για τις µελλοντικές γενιές (Βλέπε χάρτη «περιοχές προστασίας»).<br />
Ο ελληνικός παράκτιος χώρος παρουσιάζει επίσης, µεγάλη ιστορική και πολιτισµική<br />
ποικιλότητα τόσο σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς τόπους και µνηµεία όσο και σε νεώτερους<br />
οικισµούς.<br />
Η ύπαρξη µικροκλίµατος ευνοεί την ανάπτυξη της γεωργίας, η διατήρηση της οποίας είναι ιδιαίτερα<br />
σηµαντική στο νησιωτικό χώρο δεδοµένης της σχετικής αποµόνωσης των νησιών, της περιορισµένης<br />
έκτασης του πόρου και της σηµασίας της στην τοπική οικονοµία.<br />
Τα παράκτια δάση και οι θαµνώνες σε συνδυασµό µε την θάλασσα δηµιουργούν ένα τοπίο υψηλής<br />
αισθητικής αξίας, συµβάλλουν στον έλεγχο των πληµµύρων και προσχώσεων, στη διατήρηση των<br />
ακτών καθαρών και δηµιουργούν προϋποθέσεις συµπληρωµατικής απασχόλησης πέραν του<br />
τουρισµού.<br />
Οι πιέσεις που ασκούνται στο παραπάνω φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον,<br />
από τη συγκέντρωση πληθυσµού και δραστηριοτήτων σ’ αυτόν, σε συνδυασµό<br />
µε το χαµηλό επίπεδο οργάνωσης του, οδηγούν συχνά στην υποβάθµιση των<br />
παράκτιων οικοσυστηµάτων και επηρεάζουν τελικά την ποιότητα ζωής των<br />
κατοίκων των περιοχών αυτών και την παραγωγική τους βάση (Βλέπε χάρτες<br />
«πίεση στις ακτές», «χρήσεις γης στην παράκτια ζώνη»).<br />
Από τα παραπάνω καθίσταται φανερή η σηµασία του παράκτιου χώρου, η ανάγκη ιδιαίτερης µέριµνας<br />
και άµεσης προστασίας του και ως εκ τούτου η προτεραιότητα διαχείρισης του.<br />
Ι. ΣΚΟΠΟΣ ΕΙ∆ΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ<br />
ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑΤΟΝ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΧΩΡΟ<br />
Λαµβάνοντας υπόψη ότι ο παράκτιος χώρος:<br />
Είναι µια µεταβατική ζώνη µεταξύ του ηπειρωτικού και του θαλάσσιου χώρου, ένα<br />
σταυροδρόµι ροών και εκροών.<br />
∆ιαθέτει ένα βιολογικό, γεωφυσικό, αισθητικό, πολιτισµικό, και οικονοµικό πλούτο, ενώ<br />
αποτελεί έναν φυσικό πόρο και µια κοινή κληρονοµιά η οποία πρέπει να διασφαλιστεί για<br />
τις παρούσες και τις µελλοντικές γενιές,<br />
183
Περιλαµβάνει ιδιαίτερα ευαίσθητα οικοσυστήµατα, ενώ εντοπίζονται σε αυτόν ορισµένα<br />
από τα σπάνια ενδιαιτήµατα.<br />
Συγκεντρώνει σε µεγάλο αριθµό σηµαντικές οικονοµικές, µεταφορικές, οικιστικές<br />
λειτουργίες και λειτουργίες αναψυχής, οι οποίες στο σύνολό τους εξαρτώνται από τα<br />
φυσικά χαρακτηριστικά των παράκτιων ζωνών, το ευχάριστο τοπίο, την πολιτιστική<br />
κληρονοµιά, τους φυσικούς πόρους και τον πλούτο της θαλάσσιας και της χερσαίας<br />
βιολογικής ποικιλότητας (και των έµβιων πόρων).<br />
Αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι:<br />
Οι παράκτιες ζώνες αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα καταστροφής των ενδιαιτηµάτων,<br />
ρύπανσης των υδάτων και εξάντλησης των πόρων.<br />
Η αύξηση του πληθυσµού και η εξέλιξη των οικονοµικών δραστηριοτήτων (βλ. βιοµηχανία,<br />
εντατική γεωργία, τουρισµός κ.α.) απειλούν ολοένα και περισσότερο την περιβαλλοντική<br />
αλλά και την κοινωνική ισορροπία των παράκτιων ζωνών. Οι παράκτιες ζώνες µαστίζονται<br />
από σοβαρά κοινωνικοοικονοµικά και πολιτισµικά προβλήµατα, όπως εξασθένιση του<br />
κοινωνικού ιστού, περιθωριοποίηση, ανεργία και αλλά και καταστροφής των περιουσιών<br />
από ακραία φυσικά φαινόµενα.<br />
Οι παράκτιες ζώνες, ως ένα πολύπλοκο δυναµικό φυσικό σύστηµα, υπόκεινται στις<br />
δυνάµεις των υδάτινων ρευµάτων, των ροών των προσχωµατικών υλικών και των<br />
καταιγίδων και είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις έντονες κλιµατικές µεταβολές, ιδίως της<br />
ανόδου της στάθµης της θάλασσας, των αλλαγών της συχνότητας και της έντασης των<br />
καταιγίδων, καθώς και της αυξηµένης διάβρωσης και πληµµύρας των ακτών.<br />
Ο χώρος χαρακτηρίζεται από χαµηλό επίπεδο οργάνωσης. Το γεγονός αυτό επιταχύνει την<br />
εξάντληση των περιορισµένων πόρων του παράκτιου χώρου και δηµιουργεί ολοένα και<br />
συχνότερα προβλήµατα συγκρούσεων τόσο µεταξύ των παραγωγικών χρήσεων όσο και µε<br />
το περιβάλλον.<br />
Παρατηρείται απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας, συµπεριλαµβανοµένης και της<br />
µείωσης των αποθεµάτων ιχθύων, τόσο των παράκτιων όσο και εκείνων της ανοικτής<br />
θαλάσσης.<br />
Εµφανίζονται ανησυχητικά προβλήµατα σε σχέση µε την ποιότητα και στην ποσότητα των<br />
υδάτων, καθώς η ζήτηση υπερκαλύπτει τις δυνατότητες της παροχής ή της επεξεργασίας<br />
λυµάτων. Η διείσδυση αλµυρών υδάτων από την υπερεκµετάλλευση των παράκτιων<br />
υδροφόρων οριζόντων αποτελεί κύριο πρόβληµα σε πολλές παράκτιες περιοχές και κυρίως<br />
νησιά ενώ η ζηµία στον υδροφόρο ορίζοντα έχει συνήθως ως αποτέλεσµα τη µόνιµη<br />
µείωση αλλά και στράγγιση των διαθέσιµων υδάτινων πόρων.<br />
Τα προβλήµατα που εµφανίζονται στις παράκτιες ζώνες είναι αποτέλεσµα πολιτικών και<br />
πρακτικών που υιοθετούνται πολλές φορές σε µεγάλη απόσταση από αυτές, π.χ. σε ορεινές<br />
περιοχές, σε άλλα κράτη κ.α.<br />
Για αυτούς τους λόγους είναι ανάγκη να εφαρµοστεί, σε συνεργασία µε διεθνείς οργανισµούς<br />
και την Ε.Ε., µία εξειδικευµένη πολιτική ολοκληρωµένης διαχείρισης του παράκτιου χώρου, σε<br />
τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, η οποία πρέπει να δηµιουργήσει τους όρους και τις<br />
προϋποθέσεις για την ορθολογική διαχείριση όλων των δραστηριοτήτων στον παράκτιο χώρο<br />
σεβόµενη από µία µεριά :<br />
το φυσικό περιβάλλον και την ανάγκη προστασίας του και από την άλλη,<br />
την ανάγκη της διαβίωσης, της ενδιαίτησης, της οικονοµικής, βιοτικής ανάπτυξης, των<br />
µετακινήσεων και της αναψυχής.<br />
Έτσι, σκοπός του ανωτέρω Ειδικού Πλαισίου, είναι η προώθηση της ολοκληρωµένης και<br />
ισόρροπης ανάπτυξης του παράκτιου χώρου και της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων µε<br />
γνώµονα την αειφορία. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς<br />
του καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος στο σύνολό του.<br />
Ειδικότερα, το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον<br />
Παράκτιο Χώρο σκοπεύει :<br />
184
1. Στην προώθηση στόχων και πολιτικών που απορρέουν µέσα από δεσµεύσεις ή διακρατικές<br />
συνεργασίες σε Ευρωπαϊκό ή άλλο επίπεδο για την ολοκληρωµένη διαχείριση του<br />
παράκτιου χώρου.<br />
2. Στην προώθηση των στόχων και αρχών του ν. 2742/99 και ιδιαίτερα αυτών που αφορούν:<br />
• Στην προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, στη διατήρηση των<br />
οικολογικών και πολιτισµικών αποθεµάτων και στην προβολή και ανάδειξη των<br />
συγκριτικών γεωγραφικών, φυσικών, παραγωγικών και πολιτιστικών<br />
πλεονεκτηµάτων της χώρας.<br />
• Στην αναβάθµιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και στη βελτίωση των<br />
υποδοµών στο σύνολο του εθνικού χώρου και ιδιαίτερα στις περιοχές που<br />
παρουσιάζουν προβλήµατα αναπτυξιακής υστέρησης και περιβαλλοντικής<br />
υποβάθµισης.<br />
• Στη διατήρηση, ενίσχυση και ανάδειξη της οικιστικής και παραγωγικής<br />
πολυµορφίας, καθώς και της φυσικής ποικιλότητας στις αστικές και περιαστικές<br />
περιοχές αλλά και στην ύπαιθρο και ιδιαίτερα στις παράκτιες και νησιωτικές<br />
περιοχές, καθώς και στις περιοχές που παρουσιάζουν αυξηµένη βιοµηχανική<br />
και τουριστική ανάπτυξη.<br />
• Στην ολοκληρωµένη ανάπτυξη, ανάδειξη και προστασία των νησιών και των<br />
παραµεθορίων περιοχών της χώρας και ιδιαίτερα στην ενίσχυση του<br />
δηµογραφικού και πληθυσµιακού τους ισοζυγίου, στη διατήρηση και<br />
ενθάρρυνση των παραδοσιακών παραγωγικών κλάδων τους και της<br />
παραγωγικής πολυµορφίας τους, στη βελτίωση της πρόσβασής τους σε<br />
βασικές τεχνικές και κοινωνικές υποδοµές, καθώς και στην προστασία των<br />
φυσικών και των πολιτιστικών τους πόρων.<br />
• Στη συστηµατική προστασία, αποκατάσταση, διατήρηση και ανάδειξη των<br />
περιοχών, οικισµών, τοπίων, που διαθέτουν στοιχεία φυσικής, πολιτιστικής και<br />
αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς.<br />
• Στην ορθολογική αξιοποίηση και στην ολοκληρωµένη διαχείριση των υδάτινων<br />
πόρων.<br />
• Στο συντονισµό των δηµοσίων προγραµµάτων και έργων που έχουν<br />
χωροταξικές επιπτώσεις.<br />
3. Στην εξειδίκευση των στόχων και αρχών του υπό διαµόρφωση Γενικού Πλαισίου<br />
Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον παράκτιο χώρο που αφορούν<br />
στο συντονισµό και στην εξειδίκευση στο χώρο των επιµέρους τοµεακών πολιτικών, στην<br />
κατανοµή των οικισµών, των δραστηριοτήτων και των υποδοµών στο χώρο και στην<br />
προστασία των φυσικών οικοσυστηµάτων και ιδιαίτερα για το νησιωτικό χώρο:<br />
• στη συγκράτηση / σταθεροποίηση του νησιωτικού πληθυσµού, µέσω της άρσης<br />
της αποµόνωσης, της βελτίωσης της προσπελασιµότητας και της εξασφάλισης<br />
υποδοµής και παροχής υπηρεσιών,<br />
• στην ολοκληρωµένη οικονοµική ανάπτυξη, µε διεύρυνση των δυνατοτήτων<br />
απασχόλησης και διαφοροποίηση της οικονοµικής βάσης των νησιών<br />
(συγκριτικά πλεονεκτήµατα) και στη στήριξη εναλλακτικών ήπιων µορφών<br />
ανάπτυξης,<br />
• στην προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς µε την αειφόρο<br />
διαχείριση των φυσικών πόρων και της ποικιλότητας του τοπίου και µε την<br />
ανάδειξη των ιστορικών πολιτιστικών µνηµείων,<br />
• στον Ολοκληρωµένο Νησιωτικό Σχεδιασµό στη βάση της προστασίας της<br />
φυσικής και πολιτιστικής ιδιαιτερότητάς του,<br />
• στη φέρουσα ικανότητα των φυσικών οικοσυστηµάτων και πόρων για το<br />
σχεδιασµό των δραστηριοτήτων και των αντίστοιχων έργων ή των έργων<br />
υποδοµής,<br />
185
• στην κινητοποίηση του πληθυσµού και στην καλλιέργεια του αισθήµατος κοινής<br />
ευθύνης για την επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης,<br />
• στον καθορισµό χωρικού επιπέδου για τον σχεδιασµό, αυτό της γεωγραφικής<br />
ενότητας του νησιού και της νησιωτικής ενότητας (Νοµαρχία / Περιφέρεια).<br />
4. Στην εναρµόνιση της χωροταξικής πολιτικής για τον παράκτιο χώρο, µε τους βασικούς<br />
στόχους και τις επιδιώξεις της οικιστικής και περιβαλλοντικής πολιτικής, όπως<br />
εκφράζονται ιδίως µέσα από τους νόµους 1650 / 86 «Για την προστασία του<br />
Περιβάλλοντος» και 2508 / 97 «Βιώσιµη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και των οικισµών<br />
της χώρας και άλλες διατάξεις».<br />
II.I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ<br />
ii. κατευθυνσεις για το σχεδιασµο του παρακτιου χωρου<br />
Το παρόν ειδικό πλαίσιο συµπληρώνει και εξειδικεύει την εθνική χωροταξική πολιτική για το<br />
παράκτιο χώρο όπως αυτή σκιαγραφείται στο υπό διαµόρφωση Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού<br />
Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης και ειδικότερα, προσδιορίζει το ρόλο των κατώτερων<br />
επιπέδων σχεδιασµού και παρέχει κατευθύνσεις σε αυτά.<br />
Ειδικότερα, οι εθνικές στρατηγικές για τον σχεδιασµό του παράκτιου χώρου στοχεύουν:<br />
α) στον επαναπροσδιορισµό του ρόλου των διαφόρων διοικητικών φορέων της χώρας, σε όλα<br />
τα επίπεδα, στις αρµοδιότητες των οποίων εµπίπτουν δραστηριότητες ή πόροι που σχετίζονται<br />
µε την παράκτια ζώνη και των µηχανισµών συντονισµού τους,<br />
β) στην προαγωγή :<br />
στρατηγικών κατευθύνσεων για τις ακτές, µε στόχο την ολοκληρωµένη διαχείριση της,<br />
συµπεριλαµβανοµένων και αυτών που αφορούν τον έλεγχο της οικιστικής ανάπτυξης σε<br />
συνδυασµό µε τον σεβασµό των φυσικών χαρακτηριστικών του παράκτιου χώρου,·<br />
µηχανισµών ελέγχου της αγοράς γης που θα διασφαλίζουν την µακροπρόθεσµη<br />
αναπτυξιακή προοπτική του χώρου στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας και παράλληλα<br />
την απρόσκοπτη πρόσβαση του κοινού στις ακτές,<br />
συµφωνιών µε χρήστες της παράκτιας ζώνης, συµπεριλαµβανοµένων των<br />
περιβαλλοντικών συµφωνιών µε τη βιοµηχανία,·<br />
οικονοµικών και φορολογικών κινήτρων καθώς και µηχανισµών περιφερειακής<br />
ανάπτυξης,·<br />
της βιώσιµης ανάπτυξης σε όλα τα επίπεδα (εθνικό – περιφερειακό – τοπικό) τόσο στις<br />
θαλάσσιες όσο και στις χερσαίες περιοχές των παράκτιων ζωνών.<br />
γ) στην δηµιουργία συνθηκών για την προαγωγή πρωτοβουλιών "από τη βάση προς τα πάνω"<br />
και την ενεργότερη συµµετοχή του κοινού και των µη κυβερνητικών οργανώσεων στην<br />
ολοκληρωµένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης και των πόρων της,·<br />
δ) στην εξασφάλιση ικανοποιητικών πόρων για την διαρκή χρηµατοδότηση των αναγκαίων<br />
πρωτοβουλιών για ολοκληρωµένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών σε συνδυασµό µε την<br />
εξασφάλιση αναγκαίων µηχανισµών ελέγχου της ορθολογικής χρήσης τους,<br />
ε) στην εγκαθίδρυση καταλλήλων συστηµάτων παρακολούθησης και διάδοσης πληροφοριών<br />
στο κοινό σχετικά µε την παράκτια ζώνη τους. Τα συστήµατα αυτά θα πρέπει να συλλέγουν<br />
και να παρέχουν πληροφορίες, µε κατάλληλες και συµβατές µορφές, στους υπεύθυνους για τη<br />
λήψη αποφάσεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προκειµένου να διευκολύνουν<br />
την ολοκληρωµένη διαχείριση,<br />
186
στ) στην ανάπτυξη καταλλήλων προγραµµάτων κατάρτισης και εκπαίδευσης που θα<br />
προάγουν τις αρχές της ολοκληρωµένης διαχείρισης του παράκτιου χώρου και της προστασίας του<br />
θαλάσσιου οικοσυστήµατος,<br />
η) στο σταδιακό περιορισµό της δόµησης στον παράκτιο χώρο και γενικότερα στον<br />
εκσυγχρονισµό του θεσµικού πλαισίου, που ισχύει, για τη δόµηση των εκτός σχεδίου και<br />
εκτός ορίων οικισµών παράκτιων περιοχών, µε προτεραιότητα την κατάργηση των<br />
παρεκκλίσεων αρτιότητας,<br />
θ) στη προστασία και αποδοτική εκµετάλλευση της παράκτιας γεωργικής γης υψηλής<br />
παραγωγικότητας και των παράκτιων δασικών πόρων καθώς και στη προστασία και αύξηση<br />
της αποδοτικότητας των θαλάσσιων πόρων,<br />
ι) στη δηµιουργία βασικών προτύπων αλλά και εξειδικευµένων κατά περίπτωση κανόνων για<br />
τον πολεοδοµικό σχεδιασµό και τη δόµηση παράκτιων περιοχών στην βάση των αρχών της<br />
αειφορίας. Τα πρότυπα αυτά πρέπει να υιοθετούν πρακτικές που θα εξασφαλίζουν µειωµένη<br />
κατανάλωση ενέργειας, χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, προστασία του<br />
θαλάσσιου οικοσυστήµατος από την ηχοφωτορύπανση κ.α.. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να<br />
δοθεί στις «λεπτοµέρειες» που αµαυρώνουν το παράκτιο τοπίο (κλιµατιστικά µηχανήµατα,<br />
δορυφορικές κεραίες, κατασκευές εστίασης, φωτεινές και κάθε είδους επιγραφές και<br />
πινακίδες, κολόνες µεταφοράς καλωδίων κ.α.),<br />
ια) στην ενθάρρυνση της συνεργασίας, και την ενίσχυση της διαπραγµατευτικής ικανότητας<br />
της χώρας σε διεθνή επίπεδο και ειδικότερα:<br />
στην ενθάρρυνση του διαλόγου και την εφαρµογή διακρατικών συµβάσεων, που<br />
προωθούν µηχανισµούς και µέτρα για την βιώσιµη ανάπτυξη των παράκτιων ζωνών,<br />
ευρύτερων γεωγραφικών ενοτήτων – µακροπεριφερειών στις οποίες ανήκει η Ελλάδα<br />
(Αιγαίο, Αδριατική, Μεσόγειος κ.λ.π.),<br />
στην ενεργητικότερη συµµετοχή της στην κατεύθυνση της υλοποίησης µιας κοινής<br />
προσέγγισης για την ολοκληρωµένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών στο πλαίσιο<br />
της Ε.Ε. και τη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού φόρουµ, χωρών µε θαλάσσιο µέτωπο,<br />
στην ενεργό συµµετοχή της σε διεθνείς οργανισµούς που δραστηριοποιούνται µε<br />
θέµατα που άπτονται του παράκτιου χώρου.<br />
ii.ii. ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕ∆Α ΑΝΑΦΟΡΑΣ<br />
Για την αποτελεσµατική διαχείριση του παράκτιου χώρου κρίνεται απαραίτητο να<br />
προσδιοριστούν πρώτα τα χωρικά, διοικητικά και διαχειριστικά επίπεδα αναφοράς. (βλέπε<br />
διάγραµµα ροής)<br />
Εθνικό Επίπεδο<br />
Το εθνικό επίπεδο οφείλει να παρέχει στα κατώτερα επίπεδα διοίκησης το κατάλληλο πλαίσιο<br />
για την υλοποίηση της Ολοκληρωµένης ∆ιαχείρισης Παράκτιων Ζωνών. Για το σκοπό αυτό<br />
είναι απαραίτητο να διασφαλισθεί η συνεκτικότητα της εθνικής νοµοθεσίας και των<br />
προγραµµάτων που έχουν επιπτώσεις στην παράκτια ζώνη, διαδικασία που συνεπάγεται τη<br />
συνεργασία και τη συµµετοχή ενός ευρέως φάσµατος τοµεακών κλάδων της διοίκησης.<br />
Ειδικότερα µε το παρόν Ειδικό Πλαίσιο, επιδιώκεται η διαµόρφωση, σε εθνικό επίπεδο, των<br />
στόχων της χωροταξικής πολιτικής για τον παράκτιο χώρο, σε συµφωνία µε υφιστάµενες και<br />
εν εξελίξει πολιτικές της Ε.Ε. και άλλων διεθνών οργανισµών, και παρέχονται κατευθύνσεις<br />
και κριτήρια για την εξειδίκευση της πολιτικής και το συντονισµό της εφαρµογής της στα<br />
κατώτερα διαχειριστικά επίπεδα. Οι κατευθύνσεις αυτές αναµένεται σε ένα δεύτερο στάδιο να<br />
εξειδικευτούν περαιτέρω τόσο σε επίπεδο ευρύτερων φυσικών και ανθρωπογεωγραφικών<br />
187
ενοτήτων του εθνικού παράκτιου χώρου όσο και σε επίπεδο επιµέρους τοµεακών πολιτικών<br />
για την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, την κατανοµή των οικισµών και υποδοµών<br />
καθώς και την προστασία των ευαίσθητων φυσικών οικοσυστηµάτων.<br />
Περιφερειακό Επίπεδο<br />
Το περιφερειακό επίπεδο διοίκησης προγραµµατίζεται να διαδραµατίσει κεντρικό ρόλο στον<br />
ολοκληρωµένο σχεδιασµό και στη διαχείριση της παράκτιας ζώνης. Στο επίπεδο αυτό<br />
χαράσσεται η στρατηγική προοπτική για την ανάπτυξη της περιφέρειας και παρέχονται<br />
κατευθύνσεις για τον συντονισµό των επιµέρους πρωτοβουλιών σε επίπεδο Ο.Τ.Α.<br />
Ειδικότερα µε το παρόν Πλαίσιο, δίδεται κατεύθυνση, στο πλαίσιο της εξειδίκευσης της<br />
εθνικής πολιτικής, µέσω των Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασµού &<br />
Αειφόρου Ανάπτυξης, για τον προσδιορισµό των ορίων κάθε επιµέρους φυσικών και<br />
ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων του παράκτιου χώρου της περιφέρειας, για την παροχή<br />
εξειδικευµένων κατευθύνσεων για τον συντονισµό του σχεδιασµού των επιµέρους ενοτήτων<br />
του παράκτιου χώρου σε τοπικό επίπεδο και για την αποτελεσµατική διαχείριση του.<br />
Τοπικό Επίπεδο<br />
Στο τοπικό επίπεδο υλοποιούνται συγκεκριµένες δράσεις, στο πλαίσιο του λεπτοµερούς<br />
ολοκληρωµένου σχεδιασµού και της επίλυσης επιτόπιων προβληµάτων. Η τοπική<br />
αυτοδιοίκηση είναι ο πλέον ενδεδειγµένος φορέας προκειµένου: να συλλέγει πληροφορίες<br />
σχετικά µε τις τοπικές συνθήκες, να προσελκύει τους τοπικούς ενδιαφερόµενους, να προωθεί<br />
τη συναίνεση και να διασφαλίζει τη βέλτιστη εφαρµογή του σχεδιασµού σε µικροκλίµακα. Σε<br />
αυτό το επίπεδο εξασφαλίζεται και η συµµετοχή των πολιτών και των χρηστών των<br />
παράκτιων ζωνών που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ολοκληρωµένης διαχείρισης.<br />
Ειδικότερα µε το παρόν Πλαίσιο, δίδεται κατεύθυνση, σε επίπεδο Ο.Τ.Α. ή οµάδας Ο.Τ.Α.,<br />
που εµπίπτουν σε µία ευρύτερη φυσική και ανθρωπογεωγραφική ενότητα, για τον ακριβή<br />
προσδιορισµό των επιθυµητών χρήσεων / δραστηριοτήτων καθώς και κανονιστικών µέτρων ή<br />
και κατευθύνσεων για τη βιώσιµη ανάπτυξη του χώρου. Η συντονισµένη ή η ενιαία εκπόνηση<br />
και παρακολούθηση της εφαρµογής των σχεδίων χρήσεων γης (Γ.Π.Σ., ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π, κ.λ.π.)<br />
στο πλαίσιο των προαναφεροµένων χωρικών ενοτήτων, δίδεται ως χωροταξική κατεύθυνση.<br />
Οι παραπάνω στόχοι, κατευθύνσεις, κριτήρια σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο<br />
εξειδικεύονται, συµπληρώνονται ή και αναθεωρούνται στη βάση των πορισµάτων της<br />
αξιολόγησης της εφαρµογής των πολιτικών, µέτρων ή και ρυθµίσεων σε όλα τα επίπεδα.<br />
188
Σχεδιάγραµµα 1. ∆ιάγραµµα ροής<br />
Πηγή: Ιδία επεξεργασία<br />
Αξιολόγηση Εφαρµογής<br />
Δεσµεύσεις Δεσµεύσεις από από<br />
διακρατικές διακρατικές<br />
συνεργασίες συνεργασίες<br />
του του ν.2742/99 ν.2742/99<br />
στόχων στόχων & & αρχών αρχών<br />
Προώθηση Προώθηση<br />
ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ<br />
ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΧΩΡΟΥ<br />
& κριτήρια<br />
κατευθύνσεις<br />
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ<br />
ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
• Προσδιορισµός ευρύτερων χωρικών ενοτήτων<br />
• Εξειδίκευση εθνικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο<br />
& κριτήρια<br />
Κατώτερα επίπεδα σχεδιασµού<br />
(σε επίπεδο Ο.Τ.Α. ή οµάδας Ο.Τ.Α.:<br />
ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, Ε.Χ.Μ. κλπ)<br />
Προσδιορισµός :<br />
•Διαχειριστικών ζωνών<br />
•Επιθυµητών χρήσεων, δραστηριοτήτων,<br />
κανονιστικών µέτρων και κατευθύνσεων<br />
κατευθύνσεις<br />
Βασικές<br />
Ειδικές<br />
Εξειδίκευση Εξειδίκευση του του<br />
Γενικού Γενικού Πλαισίου Πλαισίου<br />
Οικιστική Οικιστική &&<br />
περιβαλλοντική<br />
περιβαλλοντική<br />
πολιτική πολιτική<br />
189<br />
κριτήρια κριτήρια εφαρµογής εφαρµογής<br />
Βασικές Βασικές κατευθύνσεις κατευθύνσεις και και
ΙΙ.ΙΙΙ. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ για την ολοκληρωµενη διαχειριση του παρακτιου χωρου<br />
ΙΙ.ΙΙΙ.Ι Γενικά<br />
Η ανάπτυξη του παράκτιου χώρου επιβάλλει µια ολοκληρωµένη προσέγγιση / διαχείριση η<br />
οποία λαµβάνει υπόψη τις ανάγκες οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξής του,<br />
διασφαλίζοντας παράλληλα τόσο για τις σηµερινές όσο και τις µελλοντικές γενιές, τις<br />
ευαίσθητες και εύθραυστες βιολογικές, οικολογικές, ισορροπίες του παράκτιου χώρου και το<br />
τοπίο.<br />
Η ολοκληρωµένη διαχείριση του παράκτιου χώρου :<br />
• είναι µια συνεχής διαδικασία διοίκησης, που ξεκινά µε το σχεδιασµό του χώρου,<br />
συνεχίζεται µε την παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρµογής του που αποτελεί και<br />
τη βάση για την τυχόν, περιοδική, αναθεώρηση του,<br />
• προορίζεται για την αντιµετώπιση των προβληµάτων µε σφαιρική, ολιστική προσέγγιση,<br />
λαµβάνοντας υπόψη την αλληλεπίδραση µεταξύ όλων των στοιχείων που αποτελούν το<br />
περιβάλλον,<br />
• µεριµνά για τις αλληλοεπιδράσεις µεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων και των<br />
απαιτήσεων τους σε φυσικούς πόρους,<br />
• απαιτεί την πλήρη αξιοποίηση ή και βελτίωση θεσµικών και κανονιστικών µηχανισµών<br />
για τον συντονισµό και την εφαρµογή των πολιτικών στο χώρο καθώς και την ενεργό<br />
συµµετοχή όλων των εµπλεκοµένων ανά διαχειριστικό επίπεδο αναφοράς φορέων και<br />
πολιτών.<br />
Ειδικότερα, η διαχείριση του παράκτιου χώρου θα πρέπει να βασίζεται:<br />
• σε µια ευρεία σφαιρική προοπτική (θεµατική και γεωγραφική), η οποία λαµβάνει υπόψη<br />
την αλληλεξάρτηση και την ανοµοιότητα των φυσικών συστηµάτων και των ανθρώπινων<br />
δραστηριοτήτων που επηρεάζουν τις παράκτιες περιοχές,·<br />
• σε µια µακροπρόθεσµη προοπτική που λαµβάνει υπόψη την αρχή της πρόληψης, καθώς<br />
και τις ανάγκες των σηµερινών και των µελλοντικών γενεών,<br />
• σε µια προσαρµοστική διαχείριση στο πλαίσιο µιας σταδιακής διαδικασίας, η οποία<br />
διευκολύνει την προσαρµογή, αναλόγως της εξελίξεως των προβληµάτων και των<br />
γνώσεων. Αυτό συνεπάγεται την ανάγκη για µια υγιή επιστηµονική βάση σε ότι αφορά<br />
την εξέλιξη της παράκτιας ζώνης,·<br />
• στην τοπική ιδιαιτερότητα και τη µεγάλη ποικιλοµορφία των ελληνικών παράκτιων<br />
ζωνών, ώστε να µπορούν να αντιµετωπίζονται οι πρακτικές ανάγκες τους µε<br />
συγκεκριµένες λύσεις και ευέλικτα µέτρα,·<br />
• στην αξιοποίηση των φυσικών διαδικασιών και το σεβασµό της χωρητικότητας των<br />
οικοσυστηµάτων, ώστε οι ανθρώπινες δραστηριότητές να καθίστανται µακροπρόθεσµα<br />
περισσότερο φιλοπεριβαλλοντικές, κοινωνικά υπεύθυνες και οικονοµικά υγιείς,·<br />
• στη συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων µερών [οικονοµικοί και κοινωνικοί εταίροι,<br />
οργανώσεις που αντιπροσωπεύουν τους κατοίκους παράκτιων ζωνών, µη κυβερνητικές<br />
οργανώσεις (ΜΚΟ)] και ο επιχειρηµατικός τοµέας στη διαδικασία διαχείρισης, π.χ. µέσω<br />
συµφωνιών και βάσει κατανοµής των αρµοδιοτήτων,·<br />
• στην υποστήριξη και τη συµµετοχή των αρµόδιων διοικητικών φορέων σε εθνικό,<br />
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, µεταξύ των οποίων θα πρέπει να δηµιουργηθούν ή να<br />
διατηρηθούν κατάλληλοι δεσµοί µε στόχο τη βελτίωση του συντονισµού των διαφόρων<br />
εν ισχύ πολιτικών. Συµπράξεις µε τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές, καθώς και<br />
µεταξύ τους, θα πρέπει να συνάπτονται, όπου δει,·<br />
• στη χρησιµοποίηση ενός συνδυασµού µέσων ικανού να διευκολύνει τη συνοχή µεταξύ<br />
στόχων τοµεακών πολιτικών, αφενός, και σχεδιασµού και διαχείρισης, αφετέρου,<br />
• στη δηµιουργία µία σειράς ευέλικτων δικτύων και µηχανισµών οικονοµικής, διοικητικής<br />
και ελεγκτικής υποστήριξης για την εφαρµογή ενός ολοκληρωµένου προγράµµατος για<br />
την διαχείριση των παράκτιων χώρων<br />
190
και να συµβάλλει στην διαφύλαξη της ενότητας του παράκτιου χώρου.<br />
Για τις ανάγκες της ολοκληρωµένης διαχείρισης του παράκτιου χώρου επιβάλλεται να<br />
προσδιοριστούν: το διαχειριστικό επίπεδο αναφοράς, οι βασικές ενότητες (χερσαίο -<br />
θαλάσσιο τµήµα) και οι κύριες ζώνες διαχείρισης του (κρίσιµη - δυναµική) καθώς και οι<br />
βασικές κατευθύνσεις σε εθνικό επίπεδο για την οριοθέτηση και τη διαχείριση της<br />
κρίσιµης και της δυναµικής ζώνης. (βλέπε σχεδιάγραµµα 2)<br />
Σχεδιάγραµµα 2. Ενδεικτικό σχήµα προσδιορισµού παράκτιου χώρου και των επιµέρους<br />
ενοτήτων του<br />
Πηγή: Ιδία επεξεργασία<br />
ΙΙ.ΙΙΙ.IΙ. Βασικές ενότητες του παράκτιου χώρου<br />
Ο παράκτιος χώρος περιλαµβάνει θαλάσσιο και χερσαίο τµήµα.<br />
Το θαλάσσιο τµήµα του αποτελείται από την ζώνη που ορίζεται από την ακτογραµµή και την<br />
ισοβαθή των 50 µέτρων. Σε οποιαδήποτε περίπτωση το πλάτος της δεν µπορεί να είναι<br />
µικρότερο των 200 µέτρων.<br />
Το χερσαίο τµήµα του που κατά κανόνα αποτελεί υποσύνολο της εδαφικής περιφέρειας ενός<br />
ή περισσοτέρων παράκτιων Ο.Τ.Α. 2 ., που συγκροτούν µια φυσική ή και ανθρωπογεωγραφική<br />
ενότητα (∆ιαχειριστικό Επίπεδο Αναφοράς).<br />
Το τµήµα αυτό µεταβάλλεται δυναµικά µε το χρόνο και η έκταση του καθορίζεται /<br />
επηρεάζεται από τα ιδιαίτερα οικολογικά, και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της περιοχής<br />
(διαβρώσεις, προσχώσεις κ.α.).<br />
2 Δηλαδή Ο.Τ.Α. που έχουν παράκτιο µέτωπο<br />
191
Σηµειώνεται, ότι η επιλογή των διοικητικών ορίων των Ο.Τ.Α., ως το γεωγραφικό επίπεδο<br />
αναφοράς, για τις ανάγκες του σχεδιασµού και της διαχείρισης των ακτών, σε τοπικό επίπεδο,<br />
στηρίζεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός, ότι αποτελεί σήµερα την ελάχιστη προγραµµατική<br />
ενότητα σχεδιασµού των χρήσεων γης. ∆ιευκρινίζεται επίσης ότι οι περιπτώσεις των<br />
παράκτιων Ο.Τ.Α., που συγκροτούν µια ενιαία φυσική ή και ανθρωπογεωγραφική ενότητα<br />
προσδιορίζονται από τα οικεία Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού και<br />
Αειφόρου Ανάπτυξης µε βάση χωροταξικά, πολεοδοµικά, περιβαλλοντικά, πολιτισµικά και<br />
κοινωνικο - οικονοµικά κριτήρια, όπως περιοχές Ρυθµιστικών Σχεδίων, ευαίσθητα<br />
οικοσυστήµατα µεγάλης κλίµακας, ιστορικά και πολιτιστικά κέντρα και χωρικές ενότητες<br />
όπου η κοινωνικο - οικονοµική, παραγωγική τους βάση, η φυσική λειτουργία και η σηµασία<br />
τους είναι συνδεδεµένη µε τη θάλασσα.<br />
Ειδικότερα, οι εδαφικές περιφέρειες κάθε νήσου, µε εξαίρεση τις νήσους Κρήτη και Εύβοια,<br />
αποτελούν στο σύνολο τους το κατεξοχήν κατάλληλο διοικητικό επίπεδο αναφοράς για το<br />
σχεδιασµό των χρήσεων γης και γενικότερα τη διαχείριση των ακτών.<br />
ΙΙ.ΙΙΙ.IΙΙ. Ζώνες διαχείρισης του παράκτιου χώρου<br />
A. Κρίσιµη Ζώνη: Το µέτωπο του παράκτιου χώρου προς την θάλασσα, εκατέρωθεν της<br />
ακτογραµµής, αποτελεί το πλέον ευαίσθητο περιβαλλοντικά κοµµάτι του ενώ παράλληλα<br />
δέχεται σηµαντικές πιέσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες. Κατά συνέπεια κρίνεται<br />
απαραίτητη η εξειδικευµένη αντιµετώπισή του σε επίπεδο σχεδιασµού των χρήσεων γης<br />
και γενικότερα διαχείρισης των ακτών. Το κοµµάτι αυτό του παράκτιου χώρου<br />
ονοµάζεται «κρίσιµη ζώνη» και περιλαµβάνει θαλάσσιο και χερσαίο τµήµα.<br />
Το θαλάσσιο τµήµα της κρίσιµης ζώνης ταυτίζεται µε το θαλάσσιο τµήµα του<br />
παράκτιου χώρου δηλαδή από την ζώνη που ορίζεται από την ακτογραµµή και την<br />
ισοβαθή των 50 µέτρων εφόσον το πλάτος της είναι µεγαλύτερο από 200 µέτρα και στην<br />
αντίθετη περίπτωση, σε ζώνη πλάτους 200 µέτρων από την ακτογραµµή.<br />
Το χερσαίο τµήµα της κρίσιµης ζώνης καθορίζεται µέσα από τα Γ.Π.Σ. ή τα<br />
Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. του ν. 2508 / 97 και µεταβατικά και από άλλα σχέδια χρήσεων γης<br />
(Ζ.Ο.Ε., ∆ιατάγµατα του άρθρου 22 του ν. 1650 / 86) που θα προωθηθούν για<br />
θεσµοθέτηση µέχρι την έγκριση των προαναφεροµένων σχεδίων. Το ελάχιστο πλάτος<br />
του τµήµατος αυτού της κρίσιµης ζώνης ορίζεται για το θαλάσσιο µέτωπο των<br />
εξωαστικών, µε τη έννοια των εκτός σχεδίου, εκτός ορίων οικισµών και εκτός των<br />
ζωνών επηρεάζονται άµεσα από αυτούς (οικισµούς), περιοχών, σε 100 µέτρα. Κατά τον<br />
προσδιορισµό του λαµβάνονται υπόψη, µεταξύ άλλων:<br />
• γεωγραφικά και γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά<br />
• περιβαλλοντικά και οικολογικά δεδοµένα (αµµοθίνες, εκβολές, δέλτα ποταµών,<br />
υγροβιότοποι, καταφύγια ζώων, δάση που βρίσκονται σε άµεση φυσική και<br />
λειτουργική συσχέτιση µε την ζώνη των 100 µέτρων).<br />
• ο αιγιαλός, ο παλαιός αιγιαλός και η παραλία.<br />
υφιστάµενες κατασκευές, έργα και δραστηριότητες (λιµένες, οδοί κ.α.) καθώς και οι<br />
νόµιµες ή αυθαίρετες προσχώσεις.<br />
B. Η δυναµική ζώνη ταυτίζεται µε το τµήµα του παράκτιας χώρου που αποµένει µετά την<br />
αφαίρεση της κρίσιµης ζώνης. Το τµήµα αυτό του παράκτιου χώρου αποτελεί «ζώνη<br />
µετάβασης» από την κρίσιµη παράκτια ζώνη στον αµιγώς ηπειρωτικό χώρο,<br />
192
χαρακτηρίζεται από την παρουσία πλήθους ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και κατ’<br />
επέκταση παρουσιάζει µεγάλο ενδιαφέρον κατά το σχεδιασµό<br />
ΙΙ.ΙΙΙ.IV Κατευθύνσεις διαχείρισης.<br />
α. Κρίσιµη ζώνη<br />
Οι κατευθύνσεις διαχείρισης της κρίσιµης ζώνης διαφοροποιούνται ανάλογα µε τα ιδιαίτερα<br />
οικολογικά και οικονοµικά χαρακτηριστικά τόσο των επιµέρους τµηµάτων της όσο και των περιοχών<br />
που συνδέονται λειτουργικά µε αυτά. Γενικά στη ζώνη αυτή, επιδιώκεται ο περιορισµός, στο µέτρο του<br />
δυνατού, της δηµιουργίας νέων έργων, εγκαταστάσεων, και δοµικών κατασκευών και επανεξετάζονται<br />
υφιστάµενες λειτουργίες και έργα µε σκοπό την αναβάθµιση (εφαρµογή φιλικότερων για το περιβάλλον<br />
µεθόδων, επαναχρησιµοποίηση του κελύφους απαξιωµένων και µη εγκαταστάσεων µε νέες χρήσεις που<br />
είναι πλέον συµβατές µε τον χαρακτήρα της ζώνης, πεζοδροµήσεις ή δηµιουργία οδών ήπιας<br />
κυκλοφορίας) ή την απόσυρση τους.<br />
Από τον περιορισµό αυτό εξαιρούνται µε προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν<br />
Α) µε τα χαρακτηριστικά των έργων ή των δραστηριοτήτων όπως η συµβολή τους στην τοπική ή και<br />
την εθνική οικονοµία, την εθνική άµυνα και την κοινωνική συνοχή, η λειτουργική τους εξάρτηση µε<br />
την θάλασσα, (αδυναµία εγκατάστασης µακράν της θάλασσας ή η πλεονεκτικότερη για το περιβάλλον<br />
και την οικονοµία της περιοχής λειτουργία τους πλησίον αυτής) κ.α.,<br />
Β) µε τα γεωγραφικά και φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου (αστικές, περιαστικές, γεωργικές ζώνες –<br />
βαθµός ευαισθησίας οικοσυστήµατος κ.α.).<br />
193
Ειδικότερα, εξαιρούνται:<br />
τµήµατα των περιοχών που οργανώνονται πολεοδοµικά για να δεχτούν χρήσεις που από<br />
τη φύση τους συνδέονται λειτουργικά µε τη ζώνη αυτή (λιµάνια, ναυπηγοεπισκευαστικές<br />
ζώνες κλπ) καθώς και αυτοτελή έργα ή δραστηριότητες, µικρότερης κλίµακας, που από<br />
τη φύση τους χωροθετούνται αναγκαστικά σε αυτή (π.χ. αλιευτικά καταφύγια, ναυπηγεία,<br />
υδατοκαλλιέργειες, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης λουοµένων κ.α.) η σκοπιµότητα<br />
υλοποίησης των οποίων ελέγχεται χωροταξικά βάσει ολοκληρωµένου σχεδιασµού,<br />
οργανωµένες οικιστικές αναπτύξεις καθώς και αναπτυξιακές υποδοµές που είναι<br />
σηµαντικές για την εθνική οικονοµία, βάση ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολόγησης<br />
στο πλαίσιο των σχεδίων διαχείρισης της εκάστοτε χωρικής ενότητας,<br />
έργα και δραστηριότητες που συνδέονται µε τη διαχείριση (προστασία, αποκατάσταση ή<br />
και ανάδειξη) των φυσικών οικοσυστηµάτων στη βάση των σχεδίων διαχείρισης της<br />
εκάστοτε χωρικής ενότητας,<br />
έργα και δραστηριότητες που συνδέονται µε την αναβάθµιση περιοχών που<br />
συγκεντρώνουν µεγάλης κλίµακας οχλούσες δραστηριότητες και χαρακτηρίζονται από<br />
έντονες συγκρούσεις χρήσεων γης, στη βάση των σχεδίων διαχείρισης της εκάστοτε<br />
χωρικής ενότητας,<br />
έργα και δραστηριότητες που συνδέονται µε την ορθολογική εκµετάλλευση των φυσικών<br />
πόρων του παράκτιου χώρου. Ειδικότερα, η µεταλλεία επιτρέπεται υπό όρους που<br />
επιτρέπουν τη διατήρηση επαρκούς αποταµιεύµατος µέχρι της εξευρέσεως αναλόγου<br />
χρησιµότητας ανανεώσιµων πόρων, υπό αυστηροτάτους όρους και µόνο αν συντρέχει<br />
µοναδικότης και σπανίς του µεταλλεύµατος και η χρησιµοποίησης του επιβάλλεται χάριν<br />
του δηµοσίου συµφέροντος υφισταµένου σε επίπεδο παραµέτρων της εθνικής<br />
οικονοµίας.<br />
έργα που συνδέονται µε την Εθνική ασφάλεια.<br />
Σε κάθε περίπτωση πάντως εξετάζεται, εκ των προτέρων, η δυνατότητα αλλά και ο βαθµός<br />
δυσκολίας της αναστρεψιµότητας κάθε επέµβασης που συντελείται στην κρίσιµη ζώνη, µε<br />
σκοπό µια πιθανή µελλοντική επανένταξη του χώρου στο φυσικό περιβάλλον.<br />
Οι παραπάνω εξαιρέσεις περιορίζονται στις περιοχές που αναφέρονται στο Κεφάλαιο ∆<br />
(Προστασία της φύσης και του τοπίου) του ν. 1650/86 «Για την προστασία του<br />
περιβάλλοντος» ανάλογα µε τον χαρακτηρισµό της ζώνης σύµφωνα µε τις ειδικότερες<br />
ρυθµίσεις για κάθε αντικείµενο προστασίας, ενώ ιδιαίτερη µέριµνα λαµβάνεται και για τη<br />
διατήρηση της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, των παράκτιων δασών, την<br />
προστασία αρχαιολογικών πόρων και νεότερων µνηµείων (κηρυγµένων ή µη) καθώς και<br />
παραδοσιακών οικισµών, τηρουµένων και των ειδικών κατά περίπτωση διατάξεων.<br />
β. ∆υναµική ζώνη<br />
Η δυναµική ζώνη είναι µια περιοχή µετάβασης από την κρίσιµη παράκτια ζώνη στον αµιγώς<br />
ηπειρωτικό χώρο καθώς η αλληλεπίδραση των στοιχείων της φύσης (έδαφος – νερό - αέρας)<br />
είναι λιγότερο άµεση. Ωστόσο, η ένταση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στη ζώνη<br />
αυτή, σε συνδυασµό, συχνά, µε το χαµηλό επίπεδο οργάνωσης του χώρου, ενέχει σήµερα<br />
σηµαντικούς κινδύνους για το παράκτιο οικοσύστηµα και ιδιαίτερα για την ποιότητα των<br />
υδάτων (υπόγεια ή επιφανειακά) και µέσω αυτών, στην ποιότητα και κατ’ επέκταση στην<br />
παραγωγικότητα των εδαφών, στη βιοποικιλότητα, κλπ, και υποβαθµίζει λειτουργικά τους<br />
πόρους. Από την άλλη καθιστά την άσκηση του συνόλου των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων<br />
αναποτελεσµατική, λόγω συγκρούσεων.<br />
Κατά συνέπεια, η πολιτική διαχείρισης της δυναµικής ζώνης εστιάζεται στο συντονισµό και<br />
στην οργάνωση εν γένει των χωρικών πολιτικών, στον έλεγχο της έντασης των ανθρωπίνων<br />
δραστηριοτήτων, κατά τρόπο ώστε να αξιοποιούνται τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα κάθε<br />
χωρικής ενότητας µε εφαρµογή των αρχών της αειφορίας, καθώς και στην εφαρµογή<br />
πρακτικών, φιλικότερων προς το περιβάλλον. Αυτού του τύπου η διαχείριση επιτυγχάνεται µε<br />
τον σχεδιασµό του χώρου, στο πλαίσιο του οποίου, πρέπει να γίνεται σωρευτική εκτίµηση και<br />
αντιµετώπιση των επιπτώσεων των πολιτικών και τον έλεγχο των παραγόντων που<br />
επηρεάζουν άµεσα ή έµµεσα το παράκτιο οικοσύστηµα.<br />
194
Προς το σκοπό αυτό σηµαντική είναι η λήψη µέτρων για την ευαισθητοποίηση /<br />
κινητοποίηση του πληθυσµού και η καλλιέργεια του αισθήµατος κοινής ευθύνης.<br />
Γενικά στη ζώνη αυτή, επιδιώκεται ο περιορισµός, στο µέτρο του δυνατού, της δηµιουργίας νέων<br />
έργων, εγκαταστάσεων, και δοµικών κατασκευών και επανεξετάζονται υφιστάµενες λειτουργίες και<br />
έργα µε σκοπό την αναβάθµιση (εφαρµογή φιλικότερων για το περιβάλλον µεθόδων,<br />
επαναχρησιµοποίηση του κελύφους απαξιωµένων και µη εγκαταστάσεων µε νέες χρήσεις που είναι<br />
πλέον συµβατές µε τον χαρακτήρα της ζώνης, πεζοδροµήσεις ή δηµιουργία οδών ήπιας κυκλοφορίας)<br />
ή την απόσυρση τους.<br />
Από τον περιορισµό αυτό εξαιρούνται µε προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν<br />
Α) µε τα χαρακτηριστικά των έργων ή των δραστηριοτήτων όπως η συµβολή τους στην<br />
τοπική ή και την εθνική οικονοµία, την εθνική άµυνα και την κοινωνική συνοχή, η<br />
λειτουργική τους εξάρτηση µε την θάλασσα, (αδυναµία εγκατάστασης µακράν της θάλασσας<br />
ή η πλεονεκτικότερη για το περιβάλλον και την οικονοµία της περιοχής λειτουργία τους<br />
πλησίον αυτής) κ.α.,<br />
Β) µε τα γεωγραφικά και φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου (αστικές, περιαστικές, γεωργικές<br />
ζώνες – βαθµός ευαισθησίας οικοσυστήµατος κ.α.).<br />
Ειδικότερα, εξαιρούνται:<br />
τµήµατα των περιοχών που οργανώνονται πολεοδοµικά για να δεχτούν χρήσεις που από<br />
τη φύση τους συνδέονται λειτουργικά µε τη ζώνη αυτή (λιµάνια, ναυπηγοεπισκευαστικές<br />
ζώνες κλπ) καθώς και αυτοτελή έργα ή δραστηριότητες, µικρότερης κλίµακας, που από<br />
τη φύση τους χωροθετούνται αναγκαστικά σε αυτή (π.χ. αλιευτικά καταφύγια, ναυπηγεία,<br />
υδατοκαλλιέργειες, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης λουοµένων κ.α.) η σκοπιµότητα<br />
υλοποίησης των οποίων ελέγχεται χωροταξικά βάσει ολοκληρωµένου σχεδιασµού,<br />
οργανωµένες οικιστικές αναπτύξεις καθώς και αναπτυξιακές υποδοµές που είναι<br />
σηµαντικές για την εθνική οικονοµία, βάση ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολόγησης<br />
στο πλαίσιο των σχεδίων διαχείρισης της εκάστοτε χωρικής ενότητας,<br />
έργα και δραστηριότητες που συνδέονται µε τη διαχείριση (προστασία, αποκατάσταση ή<br />
και ανάδειξη) των φυσικών οικοσυστηµάτων στη βάση των σχεδίων διαχείρισης της<br />
εκάστοτε χωρικής ενότητας,<br />
έργα και δραστηριότητες που συνδέονται µε την αναβάθµιση περιοχών που<br />
συγκεντρώνουν µεγάλης κλίµακας οχλούσες δραστηριότητες και χαρακτηρίζονται από<br />
έντονες συγκρούσεις χρήσεων γης, στη βάση των σχεδίων διαχείρισης της εκάστοτε<br />
χωρικής ενότητας,<br />
έργα και δραστηριότητες που συνδέονται µε την ορθολογική εκµετάλλευση των φυσικών<br />
πόρων του παράκτιου χώρου. Ειδικότερα, η µεταλλεία επιτρέπεται υπό όρους που<br />
επιτρέπουν τη διατήρηση επαρκούς αποταµιεύµατος µέχρι της εξευρέσεως αναλόγου<br />
χρησιµότητας ανανεώσιµων πόρων, υπό αυστηροτάτους όρους και µόνο αν συντρέχει<br />
µοναδικότης και σπανίς του µεταλλεύµατος και η χρησιµοποίησης του επιβάλλεται χάριν<br />
του δηµοσίου συµφέροντος υφισταµένου σε επίπεδο παραµέτρων της εθνικής<br />
οικονοµίας.<br />
έργα που συνδέονται µε την Εθνική ασφάλεια.<br />
Σε κάθε περίπτωση πάντως εξετάζεται, εκ των προτέρων, η δυνατότητα αλλά και ο βαθµός<br />
δυσκολίας της αναστρεψιµότητας κάθε επέµβασης που συντελείται στην κρίσιµη ζώνη, µε<br />
σκοπό µια πιθανή µελλοντική επανένταξη του χώρου στο φυσικό περιβάλλον.<br />
Οι παραπάνω εξαιρέσεις περιορίζονται στις περιοχές που αναφέρονται στο Κεφάλαιο ∆<br />
(Προστασία της φύσης και του τοπίου) του ν. 1650/86 «Για την προστασία του<br />
περιβάλλοντος» ανάλογα µε τον χαρακτηρισµό της ζώνης σύµφωνα µε τις ειδικότερες<br />
ρυθµίσεις για κάθε αντικείµενο προστασίας, ενώ ιδιαίτερη µέριµνα λαµβάνεται και για τη<br />
διατήρηση της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, των παράκτιων δασών, την<br />
προστασία αρχαιολογικών πόρων και νεότερων µνηµείων (κηρυγµένων ή µη) καθώς και<br />
παραδοσιακών οικισµών, τηρουµένων και των ειδικών κατά περίπτωση διατάξεων.<br />
195
β. ∆υναµική ζώνη<br />
Η δυναµική ζώνη είναι µια περιοχή µετάβασης από την κρίσιµη παράκτια ζώνη στον αµιγώς<br />
ηπειρωτικό χώρο καθώς η αλληλεπίδραση των στοιχείων της φύσης (έδαφος – νερό - αέρας)<br />
είναι λιγότερο άµεση. Ωστόσο, η ένταση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στη ζώνη<br />
αυτή, σε συνδυασµό, συχνά, µε το χαµηλό επίπεδο οργάνωσης του χώρου, ενέχει σήµερα<br />
σηµαντικούς κινδύνους για το παράκτιο οικοσύστηµα και ιδιαίτερα για την ποιότητα των<br />
υδάτων (υπόγεια ή επιφανειακά) και µέσω αυτών, στην ποιότητα και κατ’ επέκταση στην<br />
παραγωγικότητα των εδαφών, στη βιοποικιλότητα, κλπ, και υποβαθµίζει λειτουργικά τους<br />
πόρους. Από την άλλη καθιστά την άσκηση του συνόλου των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων<br />
αναποτελεσµατική, λόγω συγκρούσεων.<br />
Κατά συνέπεια, η πολιτική διαχείρισης της δυναµικής ζώνης εστιάζεται στο συντονισµό και<br />
στην οργάνωση εν γένει των χωρικών πολιτικών, στον έλεγχο της έντασης των ανθρωπίνων<br />
δραστηριοτήτων, κατά τρόπο ώστε να αξιοποιούνται τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα κάθε<br />
χωρικής ενότητας µε εφαρµογή των αρχών της αειφορίας, καθώς και στην εφαρµογή<br />
πρακτικών, φιλικότερων προς το περιβάλλον. Αυτού του τύπου η διαχείριση επιτυγχάνεται µε<br />
τον σχεδιασµό του χώρου, στο πλαίσιο του οποίου, πρέπει να γίνεται σωρευτική εκτίµηση και<br />
αντιµετώπιση των επιπτώσεων των πολιτικών και τον έλεγχο των παραγόντων που<br />
επηρεάζουν άµεσα ή έµµεσα το παράκτιο οικοσύστηµα.<br />
Προς το σκοπό αυτό σηµαντική είναι η λήψη µέτρων για την ευαισθητοποίηση /<br />
κινητοποίηση του πληθυσµού και η καλλιέργεια του αισθήµατος κοινής ευθύνης.<br />
γ. Ολοκληρωµένη διαχείριση του παράκτιου χώρου των νησιών<br />
Ειδικότερα, για το νησιωτικό χώρο (εκτός της Κρήτης και της Εύβοιας), οι φυσικοί 3 και<br />
κοινωνικοοικονοµικοί παράγοντες επιβάλλουν, πέραν των ανωτέρω, τον ολοκληρωµένο, σε<br />
επίπεδο γεωγραφικής ενότητας, σχεδιασµό µε την κατά προτεραιότητα ανάπτυξη<br />
στρατηγικών που ενισχύουν :<br />
• τη βελτίωση της µεταφορικής σύνδεσης και της προσπελασιµότητας (εξασφάλιση<br />
φυσικών και άϋλων υποδοµών) µε προτεραιότητα την βελτίωση της λειτουργικότητας και<br />
στην αξιοποίηση υφιστάµενων υποδοµών και όχι στη δηµιουργία νέων. Η ανάπτυξη των<br />
υποδοµών αυτών πρέπει να είναι ανάλογη µε το µέγεθος της φέρουσας ικανότητας /<br />
δυνατότητας του νησιού. Στο πλαίσιο αυτό µικρά νησιά µπορούν να εξυπηρετηθούν από<br />
µικρότερα µέσα µαζικής µεταφοράς, µε τακτικότερα δροµολόγια, βάσει του ακτινωτού<br />
συστήµατος, από µεγαλύτερα γειτονικά νησιά,<br />
• την ενίσχυση της πολυδραστηριότητας, τη διαφοροποίηση της οικονοµικής βάσης των<br />
νησιών (συγκριτικά πλεονεκτήµατα) και τη στήριξη εναλλακτικών µορφών ανάπτυξης,<br />
µε ποιοτικά κριτήρια συµβατά µε την νησιωτική παράδοση, την ενίσχυση πρωτοβουλιών<br />
καινοτοµίας και την αξιοποίηση όλων των τεχνολογικών δυνατοτήτων της «Κοινωνίας<br />
της Πληροφορίας»,<br />
• τη διαφύλαξη της γεωργικής γης,<br />
• την προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς µε την αειφόρο διαχείριση των<br />
φυσικών πόρων και της ποικιλότητας του τοπίου, την ανάδειξη των ιστορικών<br />
πολιτιστικών µνηµείων και τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς κάθε ενός<br />
νησιού. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην αρχιτεκτονική αρµονία των νησιωτικών<br />
οικισµών και κυρίως του θαλάσσιου µετώπου τους, όπου κατασκευές και έργα, ξένα την<br />
φυσιογνωµία του νησιού αποσύρονται,<br />
• την συγκράτηση ενός κρίσιµου µόνιµου πληθυσµού, ο οποίος αποτελεί βασική<br />
προϋπόθεση για τη βιώσιµη ανάπτυξη των µικρών νησιών,<br />
• την απόλυτη, κατά το δυνατό, προστασία µικρών ακατοίκητων νησιών και<br />
βραχονησίδων, καθώς η φυσική τους αποµόνωση τα καθιστά µοναδικά θησαυροφυλάκια<br />
της φυσικής κληρονοµιάς.<br />
3 Το εύρος της παράκτιας ζώνης, περιµετρικά, ενδέχεται να περιλαµβάνει το σύνολο του νησιού<br />
196
ΙΙΙ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ∆ΡΑΣΗΣ<br />
ΙΙΙ.Ι ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ / ΧΡΟΝΟ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ<br />
Α΄Φάση<br />
Η πρώτη φάση εφαρµογής του ειδικού πλαισίου αναµένεται να ολοκληρωθεί εντός πενταετίας<br />
από την έγκριση του παρόντος και περιλαµβάνει τις εξής ενέργειες:<br />
α. Σε εθνικό επίπεδο<br />
1. Προσδιορισµό των ευρύτερων φυσικών και ανθρωπογεωγραφικών χωρικών ενοτήτων<br />
του εθνικού παράκτιου χώρου και εξειδίκευση των κατευθύνσεων για τη χωροταξική<br />
οργάνωση και τη βιώσιµη ανάπτυξή τους.<br />
2. Εξειδίκευση για τον παράκτιο χώρο και τις ευρύτερες, κατά τα παραπάνω, ενότητές του,<br />
των επιµέρους τοµεακών πολιτικών για την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, την<br />
κατανοµή των οικισµών και των υποδοµών καθώς και την προστασία των ευαίσθητων<br />
φυσικών οικοσυστηµάτων. Ειδικότερα, σε ότι αφορά τον πρωτογενή τοµέα προτείνεται η<br />
οριοθέτηση της παράκτιας γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας και η λήψη µέτρων<br />
για την προστασία της και την αύξηση της αποδοτικότητάς της.<br />
3. Προώθηση της χάραξης των οριογραµµών του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού<br />
αιγιαλού στο πλαίσιο της σύνταξης του εθνικού κτηµατολογίου, παράλληλα και<br />
συµπληρωµατικά µε αυτό.<br />
4. Αξιολόγηση και προσαρµογή των προδιαγραφών για την εκπόνηση των περιφερειακών<br />
πλαισίων, σύµφωνα µε τις κατευθύνσεις του παρόντος.<br />
5. Αξιολόγηση του θεσµικού πλαισίου των ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ, για την ικανοποίηση των<br />
ιδιαιτεροτήτων του σχεδιασµού και της εφαρµογής του στον παράκτιο χώρο.<br />
6. Κωδικοποίηση της νοµοθεσίας για τον παράκτιο χώρο, βελτίωση τυχόν ασαφειών και<br />
αλληλοκαλύψεων και έκδοση βοηθήµατος για εύκολη αναζήτηση νοµοθεσίας που αφορά<br />
τον παράκτιο χώρο και ανανέωσής του σε κάθε µεταβολή.<br />
7. Αξιολόγηση των µηχανισµών παρέµβασης στην έγγειο ιδιοκτησία (δυνατότητα<br />
ενεργοποίησης του δικαιώµατος προτίµησης και εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για<br />
την απόκτηση κατά προτεραιότητα τυχόν ιδιωτικών εκτάσεων του χερσαίου τµήµατος<br />
της κρίσιµης ζώνης) µε στόχο µια ενεργητικότερη παρέµβαση στη πολιτική διαχείρισης<br />
του κρίσιµου αυτού χώρου.<br />
8. ∆ηµιουργία βασικών προτύπων πολεοδόµησης και δόµησης σύµφωνα µε τις ελάχιστες,<br />
τουλάχιστον, προδιαγραφές που θέτουν οι κανόνες της βιώσιµης ανάπτυξης, του<br />
βιοκλιµατικού σχεδιασµού, της εξυπηρέτησης ατόµων µε κινητικές δυσκολίες, της<br />
κοινής αισθητικής και της ποιότητας ζωής. Τα πρότυπα αυτά εξειδικεύονται σε τοπικό<br />
επίπεδο σύµφωνα µε τις επιταγές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τοπικής ιστορίας,<br />
όπου αυτή συναντάται.<br />
9. ∆ηµιουργία Φωτογραφικού Αρχείου Παράκτιου Τοπίου, το οποίο θα ανανεώνεται<br />
περιοδικά, από επιλεγµένα ανά την επικράτεια, σταθερά σηµεία. Το υλικό αυτό θα<br />
αξιολογείται και θα εκδίδεται, περιοδικά, σε βάθος χρόνου.<br />
10. Σύσταση του Εθνικού ∆ικτύου Πληροφοριών για το Χωροταξικό Σχεδιασµό και<br />
σχεδιασµός του κατά τρόπο ώστε να υποστηρίζει και τις ανάγκες του παράκτιου χώρου.<br />
Το κόστος των παραπάνω ενεργειών εκτιµάται στο ποσό των δύο (2) εκατοµµυρίων EURO. Η<br />
χρηµατοδότηση των παραπάνω δράσεων προτείνεται να καλυφθεί εν µέρει από κονδύλια του<br />
Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και εν µέρει από τον κρατικό προϋπολογισµό.<br />
β. Σε περιφερειακό επίπεδο<br />
Αξιολόγηση και προσαρµογή στις κατευθύνσεις του παρόντος των υπό διαµόρφωση<br />
Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασµού & Αειφόρου Ανάπτυξης και προώθησή<br />
τους για θεσµοθέτηση.<br />
∆ιευκρίνιση: Η εφαρµογή των ενεργειών σε τοπικό επίπεδο, δεν αποτελεί αντικείµενο<br />
προγραµµατισµού του παρόντος ειδικού πλαισίου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση αναµένεται<br />
εντός της δεκαπενταετίας να έχουν ολοκληρωθεί η εκπόνηση και η έγκριση των νέων, κατά<br />
197
την έννοια του ν. 2508 / 97, Γ.Π.Σ. ή Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. Στο πλαίσιο αυτό, σε περίπτωση που η<br />
ενεργοποίηση των τοπικών αρχών αποδειχθεί µη ικανοποιητική, θα µπορούσε να επισπευσθεί<br />
η διαδικασία για ορισµένες χωρικές ενότητες προτεραιότητας από την κεντρική ή<br />
περιφερειακή διοίκηση.<br />
Αντίστοιχα, η σύσταση µηχανισµών παρακολούθησης θα ακολουθήσει της έγκρισης του<br />
προαναφερόµενου σχεδιασµού.<br />
Β’ Φάση<br />
Η δεύτερη φάση περιλαµβάνει την αναθεώρηση του ειδικού πλαισίου µε βάση, αφενός τις<br />
εξειδικεύσεις που προβλέπονται από το παρόν και αφετέρου τις εισροές που θα προκύψουν<br />
από τα λοιπά επίπεδα αναφοράς.<br />
ΙΙΙ.ΙΙ Φορείς διαχείρισης / Μηχανισµοί Παρακολούθησης.<br />
∆ίδεται ως γενική κατεύθυνση η αξιοποίηση υφισταµένων ή προβλεποµένων από την κείµενη<br />
νοµοθεσία δοµών µε τις απαιτούµενες κατά περίπτωση προσαρµογές.<br />
Στο πλαίσιο αυτό, για την παρακολούθηση της εφαρµογής των κατευθύνσεων για την<br />
βιώσιµη ανάπτυξη του παράκτιου χώρου σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο προτείνεται η<br />
αξιοποίηση των δοµών που προβλέπονται κατά περίπτωση για τα Ειδικά και τα Περιφερειακά<br />
Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης (άρθρα 7 παρ.6 και 8 παρ.6 του<br />
ν. 2742 / 99) µε την συµµετοχή όλων των συναρµόδιων κατά περίπτωση φορέων (Υ.Ε.Ν.,<br />
Γεωργίας, ΥΠ.ΠΟ. κ.α.), και την παράλληλη ενεργοποίηση και αξιοποίηση του<br />
προβλεπόµενου από το άρθρο 14 του ν. 2742 / 99 Εθνικού ∆ικτύου Πληροφοριών για το<br />
Χωροταξικό Σχεδιασµό για την επιστηµονική και τεχνική στήριξη τους.<br />
Για την προώθηση και την παρακολούθηση της εφαρµογής των ρυθµίσεων σε τοπικό επίπεδο<br />
(Ο.Τ.Α. ή οµάδας Ο.Τ.Α. που συγκροτούν µια ολοκληρωµένη γεωγραφική ενότητα του<br />
παράκτιου χώρου) προτείνεται η αξιοποίηση των δοµών που προβλέπονται κατά περίπτωση<br />
για την εφαρµογή :<br />
α) των Γενικών Πολεοδοµικών Σχεδίων και των Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης<br />
ανοικτής πόλης και ειδικότερα αυτών του άρθρου 6 παρ. 1 - 4 του ν. 2508 / 97 των οποίων η<br />
υποχρεωτική εφαρµογή δίδεται ως κατεύθυνση στις οικείες Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και<br />
β) των Ρυθµιστικών Σχεδίων (άρθρο 3 του ν. 2508 / 97).<br />
198
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ<br />
ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
Η Επιτροπή Συντονισµού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τοµέα του<br />
Χωροταξικού Σχεδιασµού και της Αειφόρου Ανάπτυξης<br />
Ι. Έχοντας υπόψη:<br />
1. Τις διατάξεις του ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασµός και αειφόρος<br />
ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 207 Α’).<br />
2. Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 (ΥΠ.ΟΙ.Ο., Ιανουάριος<br />
2007).<br />
3. Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013.<br />
4. Το Επικαιροποιηµένο Πρόγραµµα Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2006-2009<br />
(ΥΠ.ΟΙ.Ο., ∆εκέµβριος 2006).<br />
5. Το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας 2007-2013.<br />
6. Το Εθνικό Πρόγραµµα Μεταρρυθµίσεων για την Ανάπτυξη και την<br />
Απασχόληση 2005-2008 (ΥΠ.ΟΙ.Ο., Οκτώβριος 2005).<br />
7. Τη µελέτη εκπόνησης του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και<br />
Αειφόρου Ανάπτυξης.<br />
8. Την εισήγηση της ∆ιεύθυνσης Χωροταξίας του Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε. στην από<br />
8.11.2007 Συνεδρία του Εθνικού Συµβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και<br />
Αειφόρου Ανάπτυξης.<br />
9. Την υπ’ αρ. 1/13.12.2007 γνωµοδότηση του Εθνικού Συµβουλίου<br />
Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης.<br />
ΙΙ. Λαµβάνοντας υπόψη τις βασικές ευρωπαϊκές χωρικές διαπιστώσεις<br />
και κατευθύνσεις που περιλαµβάνονται στα ακόλουθα κείµενα:<br />
1. «Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (Σ.Α.Κ.Χ.)», που υιοθετήθηκε<br />
την 11η Μαΐου 1999 στο (άτυπο) Συµβούλιο Υπουργών Χωροταξίας στο<br />
Πότσνταµ της Γερµανίας.<br />
2. «Κατευθυντήριες Αρχές για τη Βιώσιµη Χωρική Ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής<br />
ηπείρου», που εγκρίθηκαν στην 12η Σύνοδο των Υπουργών Χωροταξίας<br />
του Συµβουλίου της Ευρώπης (CEMAT) στις 7-8 Σεπτεµβρίου 2000 στο<br />
Ανόβερο της Γερµανίας.<br />
199
3. Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 30ης<br />
Μαΐου 2002, σχετικά µε την εφαρµογή στην Ευρώπη της ολοκληρωµένης<br />
διαχείρισης των παράκτιων ζωνών (ΕΕ L 148 της 06.06.2002, σ. 24).<br />
4. Ανακοίνωση προς το Εαρινό Ευρωπαϊκό Συµβούλιο «Συνεργασία για την<br />
οικονοµική µεγέθυνση και την απασχόληση – Νέο ξεκίνηµα για τη<br />
στρατηγική της Λισσαβόνας». COM (2005) 24 της 2.2.2005.<br />
5. «Θεµατική Στρατηγική για το Αστικό Περιβάλλον» COM (2005) 718 τελικό.<br />
6. «Αναθεωρηµένη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αειφόρο<br />
Ανάπτυξη», η οποία εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο στις 15-16<br />
Ιουνίου 2006.<br />
7. Απόφαση 2006/702/ΕΚ του Συµβουλίου, της 6ης Οκτωβρίου 2006, για τις<br />
«Στρατηγικές κατευθυντήριες γραµµές της Κοινότητας για τη συνοχή» (Ε.Ε.<br />
L 291 της 21.10.2006, σ. 11).<br />
8. Συµπεράσµατα των µελετών του Ευρωπαϊκού ∆ικτύου Χωροταξικής<br />
Παρατήρησης (ESPON) και ειδικότερα : (α) του θεµατικού προγράµµατος<br />
«ESPON 3.3. Η χωρική διάσταση των διαδικασιών της Λισσαβόνας και του<br />
Γκέτεµποργκ» (Τελική έκθεση, ∆εκ. 2006) και (β) του θεµατικού<br />
προγράµµατος «ESPON 3.2. Χωρικά Σενάρια σε συνάρτηση µε το Σ.Α.Κ.Χ.<br />
και την Κοινοτική Πολιτική Συνοχής» (Τελική έκθεση, Οκτ. 2006).<br />
9. «Εδαφική Ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προς µία πιο ανταγωνιστική<br />
και βιώσιµη Ευρώπη µε τις περιφερειακές της διαφορετικότητες» και<br />
«Χάρτα της Λειψίας για Βιώσιµες Ευρωπαϊκές πόλεις», που υιοθετήθηκαν<br />
στην (άτυπη) σύνοδο των Υπουργών για την Αστική Ανάπτυξη και την<br />
Εδαφική Συνοχή η οποία πραγµατοποιήθηκε στη Λειψία της Γερµανίας, στις<br />
24-25 Μαΐου 2007.<br />
III. Εκτιµώντας ιδίως τα ακόλουθα σε ό,τι αφορά την Ελλάδα:<br />
Α. Ως προς τον ευρύτερο χώρο στον οποίο εντάσσεται η Ελλάδα<br />
1. Η Ελλάδα βρίσκεται σε µεγάλη απόσταση από τα µεγάλα οικονοµικά κέντρα και<br />
τις αγορές της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Με την προς ανατολάς<br />
διεύρυνση, όµως, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε την οποία η Ελλάδα έχει πλέον<br />
χερσαία σύνορα, ενισχύεται η γεωπολιτική θέση της χώρας.<br />
2. Η γεωγραφική θέση της χώρας παρέχει πλεονεκτήµατα συνεργασίας στους<br />
τοµείς της οικονοµίας, των µεταφορών, της ενέργειας κ.α. µε τις χώρες της<br />
ευρύτερης περιοχής (Βαλκάνια, Παρευξείνιες χώρες - Ρωσία, Μέση Ανατολή).<br />
Παρά την ύπαρξη προβληµάτων και εντάσεων σε ορισµένες χώρες της<br />
περιοχής, οι γενικότερες εξελίξεις ευνοούν τις συνεργασίες και υπόσχονται<br />
ευνοϊκότερες συνθήκες στο µέλλον.<br />
3. Η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας στην Ε.Ε. και η προβλεπόµενη<br />
επέκταση των δράσεων της Ένωσης και σε άλλες χώρες της περιοχής<br />
200
βελτιώνουν ακόµη περισσότερο τις συνεργασίες της Ελλάδας µε τις χώρες του<br />
αµέσου γεωγραφικού της περίγυρου.<br />
4. Οι πολιτικές της Ε.Ε. για τη συνοχή, την ανάπτυξη και την απασχόληση, όπως<br />
εξυπηρετούνται σήµερα από τους τρεις στόχους των ∆ιαρθρωτικών Ταµείων,<br />
την «Σύγκλιση», την «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» και<br />
την «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία», θέτουν νέες προκλήσεις στην<br />
αναπτυξιακή και, κατ’ επέκταση, και στη χωροταξική πολιτική της χώρας µας.<br />
5. Η θέση της Ελλάδας σε σχέση µε τους άξονες των διεθνών θαλασσίων<br />
µεταφορών σε συνδυασµό µε τη µεγάλη ειδίκευσή της στη διεθνή ναυτιλία, της<br />
παρέχουν τη δυνατότητα να διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο ως<br />
διαµετακοµιστικό κέντρο εµπορευµατικών µεταφορών, ιδίως εν όψει του<br />
γεγονότος ότι το µεταφορικό έργο θα αυξάνει λόγω της παγκοσµιοποίησης και<br />
της ραγδαίας αύξησης των εξαγωγών των ασιατικών χωρών προς την Ευρώπη<br />
και αλλού. Η συνεχής αύξηση των διεθνών τουριστικών µετακινήσεων σε<br />
σταθερή βάση, το άνοιγµα νέων τουριστικών αγορών στην Ασία µε µεγάλα<br />
πληθυσµιακά µεγέθη και η πύκνωση των διεθνών µεταφορών, συνθέτουν ένα<br />
ευνοϊκό πλαίσιο για τη δυναµική ανάπτυξη του ελληνικού τουριστικού τοµέα.<br />
Για όλα τα παραπάνω, προϋπόθεση είναι η δηµιουργία στη χώρα µας των<br />
αναγκαίων υποδοµών σε λιµάνια, αεροδρόµια και µεγάλους οδικούς άξονες<br />
Β. Ως προς τη φυσιογνωµία της χώρας, τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα και τις<br />
αδυναµίες της:<br />
Β1. ∆ηµογραφία και απασχόληση<br />
1. H δηµογραφική στασιµότητα των τελευταίων ετών, παρά τη συνεχιζόµενη<br />
µεταναστευτική εισροή, έχει οδηγήσει στη γήρανση του πληθυσµού, η οποία<br />
είναι εντονότερη σε περιοχές που παρουσιάζουν εσωτερική µετανάστευση<br />
και χαµηλά ποσοστά γεννητικότητας. Το γεγονός αυτό δηµιουργεί έντονα<br />
προβλήµατα στην απασχόληση και στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, στο<br />
σύστηµα της κοινωνικής ασφάλισης καθώς και στα συστήµατα υγείας και<br />
κοινωνικής προστασίας. Τα προβλήµατα αυτά είναι οξύτερα σε περιφέρειες<br />
µε υψηλά ποσοστά πληθυσµού µεγάλων ηλικιών.<br />
2. Η ανεργία -ιδιαίτερα στις νέες ηλικίες- παραµένει υψηλή, παρά την<br />
πρόσφατη σηµαντική µείωση. Συνδυάζεται όµως και µε την αναντιστοιχία<br />
της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά εργασίας για συγκεκριµένες<br />
ασχολίες. Το 80% των ανέργων βρίσκεται στις αστικές περιοχές, κυρίως στις<br />
Περιφέρειες της Αττικής και της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου σηµειώνονται<br />
και τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας των νέων.<br />
Το γεγονός αυτό οξύνει τα κοινωνικά προβλήµατα από την αυξανόµενη<br />
διόγκωση των αστικών κέντρων και αυξάνει την πίεση στις αστικές<br />
υποδοµές, στις υποδοµές υγείας και κοινωνικής προστασίας και στο<br />
ευρύτερο αστικό περιβάλλον.<br />
3. Η επιδιωκόµενη µείωση της ανεργίας, η απορρόφηση του εργατικού<br />
δυναµικού που εγκαταλείπει τη γεωργία (περίπου 100.000 µέχρι το 2020)<br />
και η εξασφάλιση απασχόλησης σε όσους ζητούν εργασία για πρώτη φορά,<br />
201
απαιτούν τη δηµιουργία 500.000-600.000 νέων θέσεων απασχόλησης µέχρι<br />
το 2020. Είναι χρέος της οικονοµικής και της χωροταξικής πολιτικής να<br />
συµβάλουν στη δηµιουργία των θέσεων αυτών, κατά τρόπο που να<br />
εξασφαλίζει την ορθολογικότερη κατανοµή τους κατά οικονοµική<br />
δραστηριότητα και περιοχή, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της ισόρροπης<br />
ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος.<br />
Β2. Οικονοµική και περιφερειακή ανάπτυξη<br />
1. ∆ιαπιστώνεται σταδιακή βελτίωση όλων σχεδόν των οικονοµικών δεικτών και<br />
στοιχείων (ΑΕΠ, δηµόσιο χρέος, ανταγωνιστικότητα, επιχειρηµατικότητα,<br />
ξένες άµεσες επενδύσεις κ.ά.), τα οποία συνθέτουν την οικονοµική ταυτότητα<br />
της χώρας. Σηµαντική για την οικονοµική ανάπτυξη αποδεικνύεται η<br />
ενεργοποίηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.<br />
2. Οι αλλαγές στη διάρθρωση της οικονοµίας συνεχίζονται, µε την περαιτέρω<br />
µείωση της συµβολής της γεωργίας στο ΑΕΠ και στην απασχόληση. Η µείωση<br />
αυτή µπορεί να ερµηνευθεί, πάντως, ως ένδειξη ανάπτυξης του συνόλου της<br />
οικονοµίας παρά ως αδυναµία του πρωτογενούς τοµέα, γεγονός που<br />
επιβεβαιώνεται και από τη σηµαντική συµβολή της γεωργίας στην<br />
περιφερειακή ανάπτυξη. Υπογραµµίζεται εξάλλου ότι η γεωργία συµβάλλει<br />
καθοριστικά, ως κύρια ή δευτερεύουσα πηγή, στο εισόδηµα σηµαντικού<br />
αριθµού νοικοκυριών της χώρας.<br />
3. Η συµµετοχή του δευτερογενούς τοµέα στο ΑΕΠ µένει περίπου αµετάβλητη,<br />
παρά τη µείωση σε πολλούς κλάδους της µεταποίησης. Αντίθετα, ο ρόλος του<br />
τριτογενούς τοµέα αυξάνει συνεχώς αφού σήµερα συµµετέχει κατά 82% στο<br />
ΑΕΠ, µε τάση περαιτέρω αύξησης. Στην εξέλιξη αυτή έχει συµβάλει<br />
καθοριστικά η ανάπτυξη του τουρισµού, των µεταφορών, των<br />
χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών κ.α. Πρόβληµα συνιστά η παραοικονοµία και<br />
η διόγκωση του δηµόσιου τοµέα που υποκρύπτει υποαπασχόληση και<br />
κρυµµένη ανεργία.<br />
4. Παρά τη γενική βελτίωση του επιπέδου ανάπτυξης στη χώρα, εξακολουθούν<br />
να υπάρχουν διαπεριφερειακές και ενδοπεριφερειακές διαφορές στο επίπεδο<br />
του εισοδήµατος και της ευηµερίας, όπως άλλωστε συµβαίνει στις<br />
περισσότερες χώρες της Ε.Ε. Σηµαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στις<br />
περιφέρειες µε αξιόλογη τουριστική ανάπτυξη (Κρήτη, Νησιά Αιγαίου, Νησιά<br />
Ιονίου κ.α.), ενώ συγκριτικά µειονεκτούν περιφέρειες όπως η Ήπειρος, η<br />
∆υτική Μακεδονία και η Θράκη. Το γεγονός της διάθεσης του 80% των<br />
πόρων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς 2007-2013 στην<br />
περιφέρεια θέτει νέες προοπτικές στην πολιτική για την περιφερειακή<br />
ανάπτυξη και τη χωροταξία.<br />
5. Οι περισσότερες από τις Περιφέρειες υστερούν σε επιχειρηµατικότητα και οι<br />
σηµαντικότεροι λόγοι είναι :<br />
- το µικρό µέγεθος των επιχειρήσεων και η περιορισµένη ικανότητα<br />
καινοτοµίας,<br />
202
- οι διοικητικές δυσχέρειες,<br />
- η έλλειψη υποδοµών και<br />
- η τροφοδότηση σηµαντικού µέρους της ανάπτυξής τους µε δράσεις που<br />
κατευθύνονται από επιχειρήσεις που εδρεύουν στο κέντρο.<br />
Οι λόγοι αυτοί έχουν ως αποτέλεσµα τη συγκέντρωση<br />
επιχειρήσεων σε ορισµένες περιφέρειες και πόλεις,<br />
προσδιορίζοντας και την αναπτυξιακή πορεία των υπολοίπων.<br />
6. Οι πολιτικές για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη χωροταξία, για να είναι<br />
αποτελεσµατικές, πρέπει να λαµβάνουν υπόψη τους τα διαφορετικά<br />
διαρθρωτικά προβλήµατα των περιφερειών και τις πιθανές µεταβολές στο<br />
µέλλον. Για το λόγο αυτό η χωροταξία και η περιφερειακή πολιτική πρέπει να<br />
διαθέτουν ευελιξία και προσαρµοστικότητα στις νέες συνθήκες. Τέτοια<br />
διαρθρωτικά προβλήµατα είναι έντονα σε περιφέρειες που απώλεσαν ή θα<br />
απωλέσουν σηµαντικούς κλάδους παραγωγής, λόγω µειωµένης<br />
ανταγωνιστικότητας, όπως η κλωστοϋφαντουργία, η παραγωγή ενδυµάτων,<br />
η καλλιέργεια και η επεξεργασία βάµβακος, καπνού και ζαχαρότευτλων στη<br />
Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Θράκη κ.α.<br />
Β3. Περιβάλλον και Φυσικοί Πόροι<br />
1. Η Ελλάδα βρίσκεται σε προνοµιούχο θέση σε σχέση µε άλλες ευρωπαϊκές<br />
χώρες, λόγω της ποικιλοµορφίας και της αισθητικής των τοπίων, της µεγάλης<br />
ποικιλίας βιοτόπων, της σχετικά καλής κατάστασης των φυσικών της πόρων<br />
(νερό, έδαφος, υπέδαφος), καθώς και του πλούτου και της έκτασης της<br />
πολιτιστικής της κληρονοµιάς. Η ποιότητα περιβάλλοντος είναι εν γένει καλή<br />
σε επίπεδο χώρας, ενώ τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που παρατηρούνται,<br />
λόγω ιδίως µη συµβατών χρήσεων γης, είναι συνήθως εστιασµένα τοπικά.<br />
2. Ειδικότερα, η Ελλάδα διαθέτει µεγάλο ποσοστό βιολογικής ποικιλότητας<br />
(5.500 είδη χλωρίδας, 436 είδη ορνιθοπανίδας και 116 είδη θηλαστικών).<br />
Ωστόσο, παρατηρείται µείωση της φυσικής βλάστησης στις παράκτιες<br />
περιοχές, ενώ υπάρχουν ακόµη ελλείψεις στη διαχείριση των<br />
προστατευόµενων περιοχών και του δικτύου Natura 2000. Όµως, οι<br />
συνθήκες αυτές συνεχώς βελτιώνονται και θα βελτιωθούν περαιτέρω µε<br />
ταχύτερους ρυθµούς και µε τη διάθεση σηµαντικών πόρων κατά την<br />
προγραµµατική περίοδο 2007 - 2013.<br />
3. Επίσης, παρατηρείται µείωση των δασών και των δασικών εκτάσεων της<br />
ελληνικής επικράτειας, κυρίως, λόγω των δασικών πυρκαγιών (βασικό<br />
χαρακτηριστικό των µεσογειακών οικοσυστηµάτων) και, δευτερευόντως,<br />
λόγω των καταπατήσεων, οι οποίες έπονται πολλές φορές των δασικών<br />
πυρκαγιών, ιδίως στις παράκτιες ζώνες.<br />
4. Η ανεπαρκής διαχείριση των υδατικών πόρων, επιφανειακών και υπόγειων,<br />
οδηγεί στη µείωση ή στην υποβάθµιση των υδάτινων αποθεµάτων.<br />
5. Οι εντατικές καλλιέργειες και η αλόγιστη χρήση λιπασµάτων και<br />
φυτοφαρµάκων συµβάλλουν στην υποβάθµιση των εδαφών.<br />
203
6. Η υπεραλίευση και η παράνοµη αλιεία συµβάλλουν στη µείωση των<br />
ιχθυοαποθεµάτων.<br />
7. Η, συχνά άναρχη, αστικοποίηση µειώνει τους ελεύθερους χώρους, κυρίως<br />
των µεγάλων αστικών κέντρων, υποβαθµίζει τον φυσικό και πολιτιστικό<br />
πλούτο της χώρας και καθιστά δυσκολότερη τη διαχείριση των αποβλήτων.<br />
8. Η ανταπόκριση της Ελλάδας στις διεθνείς περιβαλλοντικές προκλήσεις δεν<br />
υπήρξε οµοιόµορφη. Θετική επίδραση αναµένεται να έχει η εφαρµογή της<br />
νοµοθεσίας για την ολοκληρωµένη διαχείριση των υδατικών πόρων. Επίσης,<br />
σε ό,τι αφορά την ‘τρύπα του όζοντος’, η Ελλάδα φαίνεται να τηρεί τους<br />
Κοινοτικούς Κανονισµούς που στοχεύουν στη µείωση των εκποµπών<br />
χλωροφθορανθράκων (HFC’s).<br />
9. Στον τοµέα των κλιµατικών αλλαγών εκτιµάται ότι η χώρα µας θα<br />
ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το Πρωτόκολλο του<br />
Κιότο και τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη µείωση των<br />
εκποµπών αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου.<br />
Προβλέπεται µία δέσµη µέτρων που περιλαµβάνει, µεταξύ άλλων, µέτρα για<br />
την αύξηση της ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και τον<br />
περιορισµό των εκποµπών των µεγαλύτερων βιοµηχανιών, την εφαρµογή<br />
βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών στη βιοµηχανία, τη βελτίωση της ενεργειακής<br />
απόδοσης των κτιρίων, την επέκταση της χρήσης φυσικού αερίου κ.ά.<br />
Γ. Ως προς τις διεθνείς και διαπεριφερειακές εισόδους-πύλες και συνδέσεις της<br />
χώρας και τη χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων<br />
ανάπτυξης<br />
Γ1. Ως προς τις διεθνείς και διαπεριφερειακές εισόδους-πύλες και συνδέσεις της<br />
χώρας<br />
Η Ελλάδα, λόγω της θέσης της στην άκρη της Βαλκανικής χερσονήσου και<br />
της Ανατολικής Μεσογείου, µπορεί να επιτελέσει σηµαντικό ρόλο στις διεθνείς<br />
µεταφορές, στις συγκοινωνίες και τις επικοινωνίες υπό την προϋπόθεση ότι<br />
θα αξιοποιήσει επαρκώς:<br />
1. Τις προοπτικές που παρέχουν οι διεθνείς άξονες και οι πόλοι ανάπτυξης της<br />
ευρύτερης περιοχής.<br />
2. Τις σύγχρονες δυνατότητες που προσφέρουν οι θαλάσσιες µεταφορές και οι<br />
χερσαίοι διάδροµοι επικοινωνίας για την ενδυνάµωση των σχέσεών της µε<br />
τους βόρειους και ανατολικούς της γείτονες, στη Βαλκανική, στον Εύξεινο<br />
Πόντο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η ολοκλήρωση της Εγνατίας οδού και<br />
των καθέτων προς αυτήν αξόνων, που ήδη κατασκευάζονται, θα<br />
εξυπηρετήσουν πολλαπλώς τους στόχους αυτούς σε συνδυασµό µε τις<br />
ακτοπλοϊκές συνδέσεις της ηπειρωτικής χώρας µε τα νησιά ως θαλάσσιες<br />
επεκτάσεις των ανωτέρω οδικών αξόνων της ηπειρωτικής χώρας.<br />
3. Την κοµβική θέση της χώρας στις θαλάσσιες µεταφορές, που προωθείται: α)<br />
µε την ανάπτυξη λειτουργιών µεταφόρτωσης στους θαλάσσιους διαδρόµους<br />
που διατρέχουν κατά µήκος τη Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και την Ερυθρά<br />
204
θάλασσα και β) µε τις διεθνείς συνδυασµένες µεταφορές –διαµέσου κυρίως<br />
των λιµανιών του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης– που αποτελούν, ήδη<br />
σήµερα, πραγµατικότητα µε σηµαντικές προοπτικές µελλοντικής ενίσχυσης.<br />
4. Το γεωγραφικό πλεονέκτηµα γειτνίασής της µε τους διεθνείς αεροδιάδροµους<br />
διασύνδεσης της ∆υτικής Ευρώπης µε την Ανατολική και Νότια Αφρική, τη<br />
Μέση Ανατολή, τη Νότια και Νοτιανατολική Ασία, καθώς και την Ωκεανία. Τον<br />
ρόλο αυτό µπορεί να εξυπηρετήσει, υπό προϋποθέσεις και ρυθµιστικές<br />
παρεµβάσεις, το αεροδρόµιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» στην Αθήνα, το<br />
αεροδρόµιο «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη και το αεροδρόµιο του<br />
Ηρακλείου, µε την κατασκευή νέου διεθνούς αερολιµένα σε συνδυασµό µε<br />
τον αερολιµένα των Χανίων.<br />
5. Τις ευκαιρίες που αναδύονται για την ανάπτυξη της χώρας µέσα από τη<br />
ολοκλήρωση των µεγάλων έργων υποδοµής που έχουν προγραµµατισθεί ή<br />
κατασκευάζονται.<br />
Γ2. Ως προς τη χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων<br />
ανάπτυξης.<br />
1. ∆ιαπιστώνεται ότι κύριοι εθνικοί πόλοι ανάπτυξης παραµένουν τα<br />
µητροπολιτικά συγκροτήµατα της Αθήνας και Θεσσαλονίκης, καθώς<br />
αποτελούν τα βασικά διοικητικά κέντρα της χώρας, ενώ ταυτόχρονα<br />
διαθέτουν ιδιαίτερα σηµαντικές υποδοµές που ενισχύουν τη θέση τους ως<br />
τόπων προσέλκυσης κάθε είδους επενδύσεων (λιµένες Πειραιά και<br />
Θεσσαλονίκης, αεροδρόµια «Ελευθέριος Βενιζέλος» και «Μακεδονία»,<br />
µεγάλοι οδικοί άξονες, σιδηροδροµικό δίκτυο, δίκτυα επικοινωνιών και<br />
ενέργειας κλπ).<br />
2. Εκτιµάται ότι ο ρόλος των δύο µητροπολητικών πόλων θα ισχυροποιηθεί<br />
περαιτέρω. Ωστόσο, η σχετική σπουδαιότητα τους θα µειούται όσο θα<br />
αυξάνει η ελκυστικότητα των κύριων εθνικών πόλων ανάπτυξης (Πάτρα,<br />
δίπολο Λάρισα-Βόλος, Ηράκλειο, Ιωάννινα, δίπολο Κοµοτηνή-<br />
Αλεξανδρούπολη), µε την προώθηση κατάλληλων παρεµβάσεων και,<br />
κυρίως µε τη βελτίωση της προσπελασιµότητας του εθνικού χώρου στο<br />
σύνολο του.<br />
3. ∆ιαπιστώνεται ότι ο ΠΑΘΕ εξακολουθεί να αποτελεί τον κύριο άξονα<br />
ανάπτυξης της χώρας, µε ενισχυµένο το τµήµα Αθήνα-Θεσσαλονίκη και<br />
αρκετά αδύναµα ακόµη τα δύο άκρα.<br />
4. ∆ιαπιστώνεται ότι το λιµάνι του Πειραιά είναι ήδη ενταγµένο στους<br />
διεθνείς θαλάσσιους άξονες (Ανατολική-∆υτική Μεσόγειος, Εύξεινος<br />
Πόντος, Αδριατική). Αντίστοιχα, το λιµάνι της Θεσσαλονίκης<br />
διαθέτει προοπτικές περαιτέρω ισχυροποίησης, µε την ολοκλήρωση<br />
των πανευρωπαϊκών οδικών αξόνων προς τη ∆υτική και την<br />
Κεντρική Ευρώπη (µέσω Σκοπίων, Σόφιας, Βελιγραδίου).<br />
5. Συµπληρωµατικές διεθνείς εισόδους-πύλες αποτελούν τα ειδικά,<br />
σχετιζόµενα τον τουρισµό, αεροδρόµια (Κέρκυρας, Ρόδου, Ηρακλείου σε<br />
συνδυασµό µε αυτό της Σούδας και Κω) και λιµάνια (Πάτρας και<br />
205
δευτερευόντως Ηγουµενίτσας), καθώς και η πύλη της Κακαβιάς εξαιτίας του<br />
ισχυρού µεταναστευτικού ρεύµατος από την Αλβανία. Αναµένεται ότι θα<br />
αναβαθµιστεί ο ρόλος του λιµανιού της Πάτρας µε την κατασκευή του<br />
αυτοκινητοδρόµου Κορίνθου - Πατρών - Πύργου και της Ιονίας οδού,<br />
καθώς και µε την ολοκλήρωση των έργων ταχείας σιδηροδροµικής<br />
σύνδεσης στο δυτικό άκρο του ΠΑΘΕ (Κόρινθος-Πάτρα).<br />
6. Αντίστοιχες προοπτικές δηµιουργούνται στο βόρειο/ανατολικό άκρο του<br />
ΠΑΘΕ, µε την ολοκλήρωση της Εγνατίας οδού και των καθέτων αξόνων<br />
της, την κατασκευή του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη<br />
και την συνακόλουθη αναβάθµιση του λιµανιού της Αλεξανδρούπολης σε<br />
νέο εθνικό πόλο και διεθνή πύλη (απόληξη σηµαντικού χερσαίου άξονα από<br />
τον Εύξεινο Πόντο και διεθνή πύλη εισόδου από τον θαλάσσιο άξονα από<br />
και προς τη Βόρεια Αφρική και την Ερυθρά θάλασσα, καθώς και την<br />
Ανατολική Μεσόγειο).<br />
7. Εκτιµάται ότι η διεθνής πύλη του Προµαχώνα ισχυροποιείται µε την ένταξη<br />
στην Ε.Ε. της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας και τις προοπτικές<br />
ολοκλήρωσης των πανευρωπαϊκών δικτύων. Με την ολοκλήρωση της<br />
Εγνατίας οδού και της Ε65, αναµένεται να ενισχυθεί ο ρόλος της<br />
Ηγουµενίτσας, παρά τις διαφαινόµενες πιέσεις σε διεθνές, κυρίως, επίπεδο<br />
(συνδέσεις Κωνσταντινούπολης-Αδριατικής και Κεντρικής Ευρώπης) αλλά<br />
και σε εθνικό επίπεδο (Πάτρα). Η οµαλοποίηση των σχέσεων µε την<br />
Τουρκία θα δηµιουργούσε τις προϋποθέσεις για την αναβάθµιση της<br />
λειτουργίας των Κήπων ως πύλης εισόδου. Τέλος, αναµένεται η λειτουργία<br />
έως το 2021 και της πύλης εισόδου/εξόδου στην Ιεροπηγή προς ∆υρράχιο.<br />
8. Η ιδιαίτερη γεωµορφολογία της χώρας θέτει αναπτυξιακούς περιορισµούς<br />
(φραγµούς και ασυνέχειες στην κατανοµή των δραστηριοτήτων στο χώρο).<br />
Ταυτόχρονα, όµως, αποτελεί και τον καθοριστικό παράγοντα για το,<br />
εξαιρετικής ποιότητας, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της. Η ανάδειξή<br />
του, µε τη χρήση κατάλληλων αναπτυξιακών πολιτικών και, κυρίως, µε τη<br />
δηµιουργία της απαραίτητης υποδοµής, µπορεί να αποτελέσει το συγκριτικό<br />
πλεονέκτηµα της αναπτυξιακής πορείας της Χώρας.<br />
∆. Ως προς τη χωρική διάρθρωση των στρατηγικής σηµασίας δικτύων υποδοµών<br />
και µεταφορών διαπιστώνονται κατά τοµέα τα εξής:<br />
1. Ενέργεια<br />
(α) H ηλεκτρική ενέργεια παράγεται κυρίως στα βόρεια και δυτικά<br />
διαµερίσµατα της χώρας, ενώ καταναλώνεται ιδίως στα ανατολικά και στα<br />
νότια. Κριτήριο χωροθέτησης των δικτύων παραγωγής και διανοµής της<br />
ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν οι πηγές ενέργειας του ελλαδικού χώρου.<br />
(β) Τα στρατηγικής σηµασίας δίκτυα διανοµής της ηλεκτρικής ενέργειας<br />
είναι διασυνδεδεµένα µε τα δίκτυα των γειτονικών χωρών και χωροθετούνται<br />
κυρίως στον άξονα ανάπτυξης Βορρά-Νότου, µε γνώµονα την εξυπηρέτηση<br />
του πληθυσµού των µεγάλων αστικών κέντρων και των περί αυτά<br />
εγκατεστηµένων δραστηριοτήτων.<br />
206
(γ) Το νησιωτικό σύστηµα δεν είναι ουσιαστικά διασυνδεδεµένο και<br />
εξυπηρετείται κυρίως από αυτόνοµα δίκτυα.<br />
(δ) Το δίκτυο µεταφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία ακολουθεί επίσης<br />
τον άξονα ανάπτυξης, στο νότιο άκρο του οποίου (Ρεβυθούσα) υπάρχει<br />
σταθµός αποθήκευσης υγροποιηµένου φυσικού αερίου που µεταφέρεται δια<br />
θαλάσσης.<br />
(ε) Οι σταθµοί φόρτωσης πετρελαίου και τα διυλιστήρια βρίσκονται στις<br />
ευρύτερες περιφέρειες των δύο µητροπολιτικών κέντρων.<br />
(στ) Tο 2006 οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας κάλυψαν µόλις το 11,5% της<br />
συνολικής παραγωγής ηλεκτρισµού στην Ελλάδα, µε το 9.71% από Υ-Η<br />
µονάδες 1,5% από αιολική ενέργεια και 0,23% από βιοαέριο.<br />
Εκτιµάται ότι στο άµεσο µέλλον, θα υπάρξει ουσιαστική αύξηση της<br />
διείσδυσης των Α.Π.Ε. στην παραγωγή ενέργειας, ιδίως µε την ανάπτυξη<br />
αιολικής ενέργειας.<br />
2. Τηλεπικοινωνίες<br />
(α) ∆ιαπιστώνεται ότι στο χώρο των τηλεπικοινωνιών έχουν<br />
πραγµατοποιηθεί σηµαντικές επενδύσεις σε συγκεκριµένες περιοχές της<br />
χώρας (όπως στις Ολυµπιακές πόλεις), ενώ, παράλληλα, στον σχετικό τοµέα<br />
των υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας (µεταφορά δεδοµένων, παροχή<br />
πρόσβασης στο διαδίκτυο κ.α.) λειτουργούν ήδη πολλές νέες επιχειρήσεις,<br />
που είναι κυρίως εγκατεστηµένες στα δύο µητροπολιτικά και στα λοιπά<br />
αστικά κέντρα της χώρας.<br />
(β) Περιορισµένη παραµένει η συµµετοχή των αποµονωµένων περιοχών<br />
(νησιωτικός και ορεινός χώρος) και εν γένει της χώρας στα διακρατικά<br />
ευρυζωνικά δίκτυα.<br />
(γ) Η σύγκλιση της Ελλάδας µε την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά τη<br />
χρήση και την αφοµοίωση νέων τεχνολογιών δεν έχει τον επιθυµητό ρυθµό,<br />
ενώ διατηρούνται οι αποκλίσεις µεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.<br />
3. Μεταφορές<br />
(α) Στο πεδίο των µεταφορών, έχουν προωθηθεί οδικές υποδοµές<br />
στρατηγικής σηµασίας (Εγνατία, ΠΑΘΕ, Ιόνια οδός, Ε 65, άξονας Κόρινθος-<br />
Καλαµάτα, ΒΟ.Α.Κ., κλπ.) και βελτιωτικά έργα στη σιδηροδροµική υποδοµή.<br />
(β) Προβλήµατα προσβασιµότητας και προσπελασιµότητας εξακολουθούν και<br />
υφίστανται σε αρκετές περιοχές της χώρας, κυρίως όµως στον ορεινό και στο<br />
νησιωτικό χώρο.<br />
(γ) ∆ιαπιστώνεται ότι η έως σήµερα πρακτική στον τοµέα µεταφορών έχει<br />
οδηγήσει στη συστηµατική ενίσχυση της εξυπηρέτησης των περιοχών περί<br />
τον Π.Α.Θ.Ε. - ιδιαιτέρως δε των δύο µητροπολιτικών κέντρων Αθήνας και<br />
Θεσσαλονίκης - µε τις οδικές υποδοµές να βρίσκονται σε πρόωρο κορεσµό<br />
και πολλαπλά προβλήµατα να παρατηρούνται στους τοµείς της ασφάλειας.<br />
207
(δ) ∆ιαπιστώνεται πως ο κλάδος της ναυτιλίας αποτελεί έναν από τους<br />
βασικότερους κλάδους της ελληνικής οικονοµίας, εξυπηρετώντας τις<br />
µεταφορές εµπορευµάτων και επιβατών τόσο εντός, όσο και εκτός, χωρικών<br />
υδάτων. Ωστόσο, ο κλάδος παρουσιάζει αδυναµίες οι οποίες εντοπίζονται<br />
κυρίως στην εσωτερική ακτοπλοΐα και στην ποιότητα των λιµενικών<br />
υπηρεσιών.<br />
(ε) ∆ιαπιστώνεται ότι η σηµασία του σιδηροδρόµου στις µεταφορές είναι<br />
εξαιρετικά περιορισµένη, κυρίως διότι δεν έχει αποκτήσει διεθνή ρόλο και<br />
εστιάζεται στην εγχώρια µεταφορά προσώπων.<br />
(στ) Επισηµαίνεται, επίσης, ότι η χώρα, λόγω γεωµορφολογικών συνθηκών,<br />
διαθέτει δυσανάλογα µεγάλο αριθµό αεροδροµίων, σε σχέση µε την έκταση<br />
και τον πληθυσµό της.<br />
(ζ) Ειδικότερα, έως το τέλος της 15ετούς προγραµµατικής περιόδου του<br />
παρόντος πλαισίου, εκτιµάται ότι ο κλάδος των µεταφορών και των<br />
συγκοινωνιών θα εξυπηρετεί, µε αυξηµένη ποιότητα, ταχύτητα και µειωµένο<br />
κόστος, πολλαπλάσια από σήµερα µεταφορικά βάρη. Το σύνολο του κλάδου<br />
προβλέπεται να λειτουργήσει σε πιο ανταγωνιστικό και διεθνοποιηµένο<br />
περιβάλλον και να διαδραµατίσει κοµβικό ρόλο για τις µεταφορές όλων των<br />
Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης γενικότερα. Η προώθηση<br />
πολιτικών συνδυασµένων συστηµάτων µεταφορών και δηµοσίων<br />
συγκοινωνιών θα καταστήσει ανταγωνιστικότερη την ελληνική οικονοµία και<br />
θα βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών µεταφορών.<br />
Ε. Ως προς τη χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και συµπληρωµατικότητα των<br />
παραγωγικών τοµέων και τη σχέση τους µε το περιβάλλον:<br />
1. Η γεωργία αποτελεί δραστηριότητα η οποία συµβάλλει στην ανάπτυξη των<br />
αγροτικών περιοχών (θέσεις εργασίας), στην παραγωγή ασφαλών γεωργικών<br />
προϊόντων και τροφίµων και στη διατήρηση της φυσιογνωµίας της υπαίθρου<br />
και του κοινωνικού ιστού. Παράλληλα, συντελεί στη δηµιουργία ποικίλων<br />
ηµιφυσικών οικοτόπων και τοπίων τα οποία, πέραν της αισθητικής αξίας,<br />
συνιστούν ενδιαιτήµατα για την πλούσια πανίδα και χλωρίδα της χώρας µας.<br />
Όµως, η αλόγιστη χρήση λιπασµάτων και παρασιτοκτόνων, καθώς και οι<br />
αδόκιµες πρακτικές άρδευσης και, ενίοτε, η ακατάλληλη χρήση της<br />
γεωργικής γης, τραυµατίζουν την περιβαλλοντική κληρονοµιά και<br />
υποβαθµίζουν την βιοποικιλότητα.<br />
2. Το µεγαλύτερο µέρος της γεωργικής παραγωγής της χώρας παράγεται στις,<br />
περιορισµένης έκτασης, πεδινές, γόνιµες και αρδευόµενες περιοχές, όπου<br />
ασκείται εντατική γεωργική δραστηριότητα. Η δραστηριότητα αυτή<br />
χαρακτηρίζεται από αυξηµένες εισροές και υψηλή κατά κανόνα<br />
παραγωγικότητα, αν και συχνά προκαλεί δυσµενείς επιπτώσεις στο<br />
περιβάλλον λόγω της εντατικής χρήσης των φυσικών πόρων, ιδιαίτερα στον<br />
περιαστικό χώρο. Αντίστοιχα, ένα σηµαντικό µέρος των κτηνοτροφικών<br />
δραστηριοτήτων ασκείται στις ηµιορεινές, ορεινές, µειονεκτικές και<br />
νησιωτικές περιοχές της χώρας, κυρίως µε τις εκτροφές αιγοπροβατοτροφίας<br />
και µε ένα µικρότερο αριθµό εκτροφών βοοτροφίας. Ωστόσο, η αδυναµία<br />
208
οργανικής σύνδεσης των εκτροφών αυτών µε τους βοσκοτόπους, καθώς και<br />
οι ελλείψεις σε υποδοµές πρόσβασης, υδροδότησης και ηλεκτροδότησης,<br />
συνιστούν ένα από τα σηµαντικότερα προβλήµατα του κλάδου.<br />
3. Εκτιµάται ότι, στο µέλλον, η αλλαγή του τρόπου χορήγησης των ενισχύσεων<br />
–σύµφωνα µε τους στόχους της ενδιάµεσης µεταρρύθµισης της ΚΑΠ– θα<br />
οδηγήσει σε µία ανταγωνιστική γεωργία προσανατολισµένη περισσότερο στην<br />
αγορά, ενώ θα εγκαταλειφθούν κλάδοι παραγωγής τα οικονοµικά<br />
αποτελέσµατα των οποίων στηρίζονταν κυρίως στην οικονοµική ενίσχυση.<br />
Ωστόσο, οι επιπτώσεις της ΚΑΠ επηρεάζουν µε διαφορετικό τρόπο τις<br />
πεδινές, γόνιµες, αρδευόµενες περιοχές –που ενσωµατώνουν και αξιοποιούν<br />
εύκολα την τεχνολογία και θα εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται δυναµικές–<br />
και τις ορεινές και νησιωτικές περιοχές µε περιορισµένους φυσικούς πόρους,<br />
όπου η συνέχιση της λειτουργίας των οικογενειακών γεωργικών και<br />
κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων έχει σηµαντική συµβολή στη διατήρηση του<br />
παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της υπαίθρου.<br />
4. ∆ιαπιστώνεται ότι το 50% των εκτάσεων της χώρας δεν µπορεί να αξιοποιηθεί<br />
ή χρησιµοποιείται ελάχιστα (βραχώδη βουνά, θαµνότοποι, πτωχά βοσκοτόπια,<br />
άγονες εκτάσεις).<br />
5. Όσον αφορά ειδικότερα την παραγωγικότητα των δασών, είναι<br />
αδιαµφισβήτητο γεγονός ότι η χώρα µας δεν µπορεί να ανταγωνιστεί<br />
επαρκώς τα προϊόντα του ξύλου των κρατών της κεντρικής και βόρειας<br />
Ευρώπης σε ποιότητα, σε ποσότητα, σε τιµές. Στην κατάσταση αυτή<br />
συντελούν τόσο οι µετεωρολογικές συνθήκες που χαρακτηρίζουν το<br />
µεσογειακό οικοσύστηµα όσο και το ανάγλυφο (τοπογραφία) που δυσχεραίνει<br />
την απόληψη ξύλου µε χαµηλού κόστους τεχνολογικά µεθόδους, αλλά και η<br />
ανεπαρκής διαχείριση των δασών µε στόχο την παραγωγή εµπορικής ξυλείας.<br />
Εκτιµάται, συνεπώς, ότι τα δάση θα µπορούσαν να βελτιωθούν µε κατάλληλη<br />
διαχείριση, ώστε να καταστούν πιο παραγωγικά.<br />
6. Η χώρα είναι πλούσια σε µεταλλεύµατα και ορυκτά. Οι σχετικές<br />
δραστηριότητες συναντώνται σχεδόν σε όλους τους νοµούς της χώρας,<br />
ακόµη και στις νησιωτικές περιοχές, όπου απαντώνται διάφορα κοιτάσµατα<br />
και ορυκτά και τα οποία, σε ορισµένες περιπτώσεις, αποκτούν ιδιαίτερη<br />
σηµασία λόγω της συµβολής τους στην παραγωγική διαδικασία. Η χωρική<br />
διάσταση της εξορυκτικής και της µεταλλευτικής δραστηριότητας συνδέεται<br />
µε την ανάγκη αναγνώρισης των ορυκτών πόρων ως ισότιµων προς τους<br />
λοιπούς φυσικούς πόρους και µε την εξασφάλιση της δυνατότητας<br />
αξιοποίησής τους, κατά τρόπο συµβατό µε την προστασία του περιβάλλοντος<br />
και την άσκηση τουριστικών ή άλλων δραστηριοτήτων.<br />
7. Εκτιµάται ότι, µε την προϋπόθεση τήρησης των απαιτούµενων<br />
περιβαλλοντικών όρων και µέτρων, η άσκηση µεταλλευτικών<br />
δραστηριοτήτων µπορεί να συµβάλλει στην τοπική ανάπτυξη περιοχών µε<br />
περιορισµένες οικονοµικές δραστηριότητες και στη συγκράτηση του<br />
πληθυσµού στην ύπαιθρο χώρα.<br />
209
8. ∆ιαπιστώνεται ότι τα 2/3 της απασχόλησης στη µεταποιητική δραστηριότητα<br />
συγκεντρώνονται στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής (Αττική, Κεντρική<br />
Εύβοια, νότιο ήµισυ της Βοιωτίας, και στο ηπειρωτικό, κυρίως, τµήµα του<br />
Νοµού Κορινθίας) και της Κεντρικής Μακεδονίας (Νοµός Θεσσαλονίκης,<br />
βορειοδυτικό τµήµα του Νοµού Χαλκιδικής, Νοµοί Κιλκίς και Ηµαθίας), ενώ<br />
µικρότερες συγκεντρώσεις έχουν διαµορφωθεί κατά µήκος του παραδοσιακού<br />
άξονα ανάπτυξης της χώρας (Π.Α.Θ.Ε.), αλλά και στο βόρειο µέτωπο της<br />
χώρας. Τέλος, αρχίζει να αναδύεται ο δυτικός άξονας από τον Νοµό Αχαΐας<br />
έως τον Νοµό Ιωαννίνων ο οποίος προβλέπεται να ενισχυθεί σηµαντικά µε<br />
την κατασκευή της Ιονίας οδού.<br />
9. ∆ιαπιστώνεται ότι πολύ µικρό ποσοστό των βιοµηχανικών καταστηµάτων<br />
είναι εγκατεστηµένο σε οργανωµένους υποδοχείς, γεγονός που σηµαίνει ότι,<br />
ακόµη και για τη βιοµηχανία, η επιλογή της εκτός σχεδίου δόµησης αποτελεί<br />
στην πράξη κυρίαρχη χωροθετική επιλογή. Επίσης, συχνό φαινόµενο<br />
αποτελεί η διαµόρφωση περισσότερο ή λιγότερο εκτεταµένων περιοχών µε<br />
συγκέντρωση µεµονωµένων µονάδων, κυρίως στις ζώνες επιρροής των<br />
µεγάλων αστικών κέντρων, που απαιτούν εξυγίανση. Εκτιµάται, σύµφωνα και<br />
µε τη µελέτη για το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τη Βιοµηχανία, ότι η<br />
διάσπαρτη εγκατάσταση µπορεί να είναι αποδεκτή για ορισµένους<br />
βιοµηχανικούς κλάδους, αλλά στην πλειονότητά τους οι νέες ή<br />
µετεγκαθιστάµενες µονάδες µπορούν να συγκεντρωθούν σε οργανωµένους<br />
υποδοχείς.<br />
10. Οµοίως, από την πιο πάνω µελέτη, εκτιµάται ότι, στον χρονικό ορίζοντα<br />
εφαρµογής του παρόντος Πλαισίου, οι µεγαλύτερες ανάγκες χωρικής<br />
ρύθµισης της βιοµηχανικής δραστηριότητας θα εξακολουθούν να εστιάζονται<br />
γύρω από τις δύο µητροπολιτικές περιοχές. Μικρότερες ανάγκες αναµένεται<br />
να υπάρξουν στο νοτιοδυτικό τµήµα του Νοµού Βοιωτίας, στην ευρύτερη<br />
περιοχή του δίπολου Βόλου-Λάρισας, στο νοτιότερο τµήµα των Νοµών<br />
Καβάλας - ∆ράµας - Ξάνθης, στο κεντρικότερο τµήµα του Νοµού Ιωαννίνων<br />
και, σε περιορισµένη ζώνη, µε επίκεντρο την Πάτρα.<br />
11. ∆ιαπιστώνεται ότι ο τοµέας των υπηρεσιών συγκεντρώνεται µε απόλυτο<br />
τρόπο στις ευρύτερες περιοχές των δύο µητροπολιτικών κέντρων και, κατ’<br />
αναλογία πληθυσµού και δραστηριοτήτων, σε αυτές των λοιπών αστικών<br />
κέντρων της χώρας.<br />
12. ∆ιαπιστώνεται ότι η κύρια τουριστική δραστηριότητα είναι απολύτως<br />
συγκεντρωµένη, αφού το 65% των ξενοδοχειακών κλινών και το 70% των<br />
διανυκτερεύσεων κατανέµονται στις Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου, Ιονίων<br />
νήσων, Κρήτης, Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ η πληρότητα των<br />
ξενοδοχειακών κλινών σε όλες τις νησιωτικές Περιφέρειες υπερβαίνει το 50%<br />
(Περιφέρειες Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων και Βορείου Αιγαίου).<br />
13. ∆ιαπιστώνεται ότι οι βασικές µορφές τουρισµού, που αναπτύχθηκαν µέχρι<br />
σήµερα στην Ελλάδα, αξιοποίησαν µέρος της ποικιλίας και των διατιθέµενων<br />
τουριστικών πόρων. Το πλήθος των νησιών, το µεγάλο µήκος των παράκτιων<br />
περιοχών και το µεσογειακό κλίµα κατέστησαν τη χώρα προνοµιακό<br />
210
τουριστικό προορισµό, µε κυρίαρχο το µοντέλο «ήλιος-θάλασσα». Ωστόσο, οι<br />
διεθνείς τάσεις για εξατοµίκευση του τουριστικού προϊόντος, σε συνδυασµό<br />
µε την αύξηση του ανταγωνισµού λόγω της εισόδου και άλλων µεσογειακών<br />
χωρών στην αγορά, καθώς και η αλλοίωση ή η υπερφόρτιση σηµαντικών<br />
πόρων λόγω της κατανάλωσής τους µε βάση το κυρίαρχο µοντέλο, καθιστούν<br />
αναγκαία, σύµφωνα και µε τη µελέτη του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για<br />
τον Τουρισµό, την παράλληλη ανάπτυξη και άλλων µορφών τουριστικής<br />
δραστηριότητας αλλά και την αναβάθµιση και τον εµπλουτισµό των<br />
υφισταµένων.<br />
14. ∆ιαπιστώνεται, επίσης, αύξηση του ενδιαφέροντος για ειδικές µορφές<br />
τουρισµού, όπως ο αγροτουρισµός, ο αθλητικός, ο συνεδριακός, ο<br />
πολιτιστικός, ο θρησκευτικός, ο ιαµατικός τουρισµός, ο καταδυτικός και ο<br />
αλιευτικός.<br />
15. Εκτιµάται ότι στο µέλλον ο κεντρικός κορµός του τοµέα των υπηρεσιών θα<br />
εξακολουθήσει να συγκεντρώνεται στα δύο µητροπολιτικά κέντρα, µε<br />
ισχυρές, όµως, ενδείξεις για περαιτέρω διάχυση των σχετικών<br />
εξυπηρετήσεων στο σύνολο του εθνικού χώρου.<br />
Ζ. Ως προς τη χωρική διάρθρωση του αστικού δικτύου, το ρόλο των<br />
µητροπολιτικών και λοιπών σηµαντικών αστικών κέντρων και τη σχέση τους<br />
µε την ενδοχώρα:<br />
1. ∆ιαπιστώνεται ότι, ήδη από τα µέσα της δεκαετίας του ’70, το αστικό<br />
σύστηµα της χώρας µετεξελίσσεται αργά σε ολιγοπολικό (Αθήνα,<br />
Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Βόλος, Ηράκλειο), ενώ κεντρικός παραµένει ο<br />
ρόλος των δύο µητροπολιτικών αστικών σχηµατισµών που έχουν<br />
δηµιουργήσει µία σηµαντική σε έκταση ενδοχώρα από λειτουργική και<br />
οικονοµική άποψη, µε την Αθήνα να κατέχει τον πρώτο λόγο.<br />
2. Παράλληλα, διαπιστώνεται η ύπαρξη διευρυµένου δικτύου αστικών πόλων,<br />
µικρής και µεσαίας κλίµακας, που στηρίζει σήµερα και αναµένεται να στηρίξει<br />
περισσότερο στο µέλλον την οργάνωση των µικρότερων οικισµών της<br />
χώρας, την εδραίωση της εταιρικής σχέσης πόλης-υπαίθρου, απαντώντας<br />
συγχρόνως στα καίρια αιτήµατα για συγκράτηση του πληθυσµού.<br />
3. Ως προς τη µορφή της χωρικής ανάπτυξης, διαπιστώνονται εµφανώς έντονες<br />
τάσεις αστικής εξάπλωσης, κυρίως γύρω από τα δυναµικά αστικά κέντρα,<br />
στις παράκτιες περιοχές αλλά και στη λοιπή επικράτεια, ιδιαίτερα κατά µήκος<br />
των οδικών αξόνων. Η αστική ανάπτυξη στις πιο πάνω περιοχές<br />
ενθαρρύνεται αφενός από τη διαθεσιµότητα των κεφαλαίων και τη βελτίωση<br />
της προσβασιµότητας και αφετέρου από την κερδοσκοπία στη γη και την<br />
έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου στις χρήσεις γης.<br />
4. Εκτιµάται, πάντως, ότι η εν λόγω αστική διάχυση έρχεται σε αντίθεση µε τα<br />
πρότυπα της αειφόρου και της ‘συµπαγούς’ πόλης, καθότι αυξάνει το κόστος<br />
των υποδοµών, την κυκλοφορία και την κατανάλωση ενέργειας, ενώ<br />
επιπλέον υποβαθµίζει την ποιότητα του περιβάλλοντος.<br />
211
Η. Ως προς τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του ορεινού, αγροτικού,<br />
παράκτιου και νησιωτικού χώρου, καθώς και των παραµεθόριων περιοχών:<br />
1. Οι ορεινές, οι παράκτιες, οι αγροτικές και οι νησιωτικές περιοχές της χώρας,<br />
παρά τα χωροταξικά τους πλεονεκτήµατα (εξαίρετο εύκρατο κλίµα, αρµονία<br />
φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, παρουσία διάσπαρτων<br />
νησιωτικών συµπλεγµάτων µοναδικής οµορφιάς, βατοί ορεινοί όγκοι µε<br />
ποικιλία αξιόλογων τοπίων, µεγάλη βιοποικιλότητα) και γενικά την πληθώρα<br />
µοναδικών τουριστικών και άλλων παραγωγικών πόρων που διαθέτουν,<br />
εµφανίζουν ποικιλία προβληµάτων που οφείλονται κατά περίπτωση:<br />
- στα ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά τους, τα οποία δηµιουργούν<br />
προβλήµατα στην προσπελασιµότητα και, κατ’ επέκταση, στην<br />
επικοινωνία (όπως η έλλειψη ικανοποιητικού οδικού δικτύου στις ορεινές<br />
περιοχές, η βελτίωση του οποίου απαιτεί σηµαντικά έργα υποδοµών, και<br />
οι µεγάλες θαλάσσιες αποστάσεις των νησιών από την ηπειρωτική χώρα),<br />
- στην έλλειψη ενδοχώρας και κρίσιµης µάζας σε πλείστες περιοχές,<br />
γεγονός που συχνά συνεπάγεται υποβαθµισµένες αλλά και, µε µεγάλο<br />
συγκριτικά κόστος παροχής και διατήρησης, υπηρεσίες και υποδοµές,<br />
- ενίοτε δε στο πρότυπο ανάπτυξης που επιφέρει αλλοιώσεις στο φυσικό,<br />
πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον.<br />
2. Τα παραπάνω προβλήµατα εκτιµάται ότι είναι δυνατό να αντιµετωπιστούν µε<br />
την κατάλληλη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων που διαθέτουν<br />
οι ενότητες αυτές, αλλά και µε ενέργειες άρσης των φραγµών που<br />
δηµιουργείται από το ορεινό ανάγλυφο (τεχνολογικές κ.ά.), τις µεγάλες<br />
θαλάσσιες αποστάσεις των νησιών από την ηπειρωτική χώρα, καθώς και την<br />
υψηλή εξάρτηση του νησιωτικού χώρου από την Αττική-Αθήνα.<br />
3. Ειδικότερα, εκτιµάται ότι ο ορεινός χώρος διαθέτει προοπτικές<br />
αναζωογόνησης και χωροταξικής ενσωµάτωσης στο εθνικό σύστηµα αξόνων<br />
και πόλων ανάπτυξης µέσα και από τις επιδράσεις που θα δεχτεί από την<br />
αξιοποίηση των µεγάλων έργων υποδοµής στο δυτικό και το βόρειο τµήµα<br />
της χώρας.<br />
4. Εκτιµάται ότι οι ορεινοί όγκοι, όπως και ο παράκτιος και ο νησιωτικός χώρος,<br />
συνιστούν γεωγραφικές, οικονοµικές και κοινωνικές ενότητες, το ανάγλυφο,<br />
το κλίµα, το φυσικό περιβάλλον και η πολιτισµική κληρονοµιά των οποίων<br />
απαιτούν τον προσδιορισµό και την εφαρµογή µιας εξειδικευµένης<br />
αναπτυξιακής και χωροταξικής πολιτικής.<br />
5. Βαρύνουσα θέση, λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας, κατέχουν οι<br />
συνοριακές περιοχές, οι οποίες διακρίνονται στις περιοχές του ηπειρωτικού<br />
τµήµατος, που είναι κατά κανόνα ορεινές, και στις περιοχές του νησιωτικού<br />
χώρου του Αιγαίου. Οι περιοχές αυτές προσφέρονται για την ανάπτυξη<br />
συνεργασιών µε τις γείτονες χώρες στους τοµείς της επιχειρηµατικότητας,<br />
του τουρισµού, του πολιτισµού, της κοινής διαχείρισης των υδατικών πόρων<br />
και των αποβλήτων, της προστασίας του περιβάλλοντος και του<br />
212
διασυνοριακού ελέγχου, καθώς και για την ανάπτυξη υποδοµών και δικτύων<br />
πληροφόρησης, επικοινωνίας και ενέργειας.<br />
6. Ειδικότερα, στο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου, εκτιµάται ότι τα<br />
προγραµµατισµένα ή προωθούµενα έργα υποδοµής, καθώς και η συνέχιση<br />
των πολιτικών επικοινωνίας και συνεργασίας στους τοµείς του τουρισµού και<br />
των υπηρεσιών, θα ενδυναµώσουν τις δυνατότητες διασυνοριακής<br />
συνεργασίας και τις προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης της γεωγραφικής αυτής<br />
ενότητας.<br />
Θ. Ως προς τη διατήρηση και ανάδειξη της ποικιλοµορφίας της υπαίθρου, καθώς<br />
και τη διατήρηση, ανάδειξη και προστασία της εθνικής πολιτιστικής<br />
κληρονοµιάς:<br />
1. Παρά τον πλούτο και την ποικιλοµορφία του φυσικού και πολιτιστικού<br />
περιβάλλοντος, που αποτελεί σηµαντικό προνόµιο της χώρας, διαπιστώνεται<br />
η έλλειψη ολοκληρωµένου χωρικού σχεδιασµού, η οποία οδηγεί σε<br />
υποβάθµιση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της. Φύση, τοπία και<br />
παραδοσιακοί οικισµοί δεν προστατεύονται µε επάρκεια στην πράξη, λόγω<br />
συγκρούσεων µε οικονοµικά συµφέροντα, που επενδύουν σε ακίνητα, και<br />
των έντονων τάσεων οικιστικής ανάπτυξης.<br />
2. Εκτιµάται, όµως, ότι - µε κατάλληλη ενηµέρωση και εκπαίδευση, θεσµική<br />
θωράκιση της φυσικής και πολιτιστικής µας κληρονοµιάς και προώθηση των<br />
αναγκαίων επενδύσεων για την προστασία και ανάδειξή της - είναι δυνατή η<br />
αλλαγή νοοτροπίας, στο άµεσο και το απώτερο µέλλον, και η<br />
συνειδητοποίηση ότι η ικανοποιητική διαχείριση και προστασία του φυσικού<br />
και πολιτιστικού πλούτου αποτελεί προϋπόθεση για σταθερή, βιώσιµη και<br />
ποιοτική ανάπτυξη της χώρας.<br />
3. Εξάλλου, ιδιαίτερη µέριµνα πρέπει να ληφθεί για το ‘τοπίο’, ώστε να<br />
αποτελέσει σηµαντική συνιστώσα των πολιτικών χωροταξίας, πολεοδοµίας,<br />
περιβάλλοντος, πολιτισµού και αγροτικής οικονοµίας.<br />
Ι. Ως προς τη γεωγραφική ανασυγκρότηση της χώρας µε σκοπό τη δηµιουργία<br />
βιώσιµων διοικητικών και αναπτυξιακών ενοτήτων σε διαπεριφερειακό<br />
επίπεδο:<br />
1. ∆ιαπιστώνεται ότι οι αδυναµίες των ελληνικών περιφερειών, σε σχέση µε τις<br />
επιδόσεις των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, οφείλονται σε µεγάλο βαθµό στο ότι<br />
δεν διαθέτουν:<br />
- τα αναγκαία κρίσιµα µεγέθη, τόσο από πλευράς δηµογραφικού δυναµισµού και<br />
και<br />
οικονοµικής δυνατότητας, όσο και από απόψεως ενδο-περιφερειακών<br />
και δια-περιφερειακών σχέσεων, δικτύωσης και έντασης γνώσης, µε<br />
πρακτικό αποτέλεσµα να αποδυναµώνεται η ανταγωνιστικότητα και οι<br />
επιδόσεις τους<br />
213
- αποτελεσµατικά συστήµατα υποστηρικτικών θεσµών του δηµόσιου και του<br />
ιδιωτικού τοµέα που να ενισχύουν την ανάληψη πρωτοβουλιών.<br />
2. Εκτιµάται ότι στο άµεσο µέλλον οι προοπτικές - σύµφωνα και µε τις διεθνείς<br />
τάσεις των ανεπτυγµένων χωρών - θα είναι προς την κατεύθυνση της<br />
περαιτέρω διεύρυνσης και ενίσχυσης των θεσµών της αποκέντρωσης. Στο<br />
πλαίσιο αυτό, οι τελικές επιλογές πρέπει να υπηρετούν µε το βέλτιστο τρόπο<br />
τα κριτήρια της εδαφικής, της κοινωνικής και της οικονοµικής/αναπτυξιακής<br />
συνοχής, σε συνδυασµό µε τα κριτήρια περί κρίσιµων µεγεθών, µε ενίσχυση<br />
της προσπάθειας για µείωση των περιφερειακών ανισοτήτων.<br />
ΙΑ. Ως προς τις προϋποθέσεις/µηχανισµούς υλοποίησης (της ολοκληρωµένης<br />
χωρικής ανάπτυξης και της αειφόρου οργάνωσης του εθνικού χώρου):<br />
1. ∆ιαπιστώνεται ότι κύρια προβλήµατα στο ισχύον σύστηµα του χωρικού<br />
σχεδιασµού αποτελούν:<br />
- Το πλήθος των επιπέδων και των κατηγοριών σχεδίων οργάνωσης του<br />
χώρου και η πολυνοµία,<br />
- Οι αδυναµίες των ελεγκτικών και κυρωτικών µηχανισµών, στο<br />
πολεοδοµικό κυρίως επίπεδο,<br />
- Η αποθάρρυνση επενδυτικών σχεδίων εξ αιτίας των µακροχρόνιων και<br />
γραφειοκρατικών διαδικασιών αδειοδότησης, µε αποτέλεσµα είτε την<br />
παράκαµψη των νοµίµων διαδικασιών, είτε την καθυστέρηση ή και την<br />
εγκατάλειψη των σχετικών επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών,<br />
- Η συσσώρευση αρµοδιοτήτων σχεδιασµού, µελετών και έργων τοπικής<br />
κλίµακας στις κεντρικές υπηρεσίες της ∆ιοίκησης, εξ αιτίας και της,<br />
ενίοτε, προβληµατικής διαχείρισης των αποκεντρωµένων αρµοδιοτήτων<br />
από την τοπική αυτοδιοίκηση, και ο εξ αυτής προκύπτων<br />
συγκεντρωτισµός,<br />
- Η έλλειψη µηχανισµών υλοποίησης δοµικών παρεµβάσεων και<br />
αναπλάσεων στρατηγικής σηµασίας και<br />
- Η ελλιπής λειτουργική διασύνδεση µεταξύ αναπτυξιακού και χωροταξικού<br />
σχεδιασµού.<br />
2. Εκτιµάται ότι στρατηγικές επιλογές και παρεµβάσεις σε εθνικό και κοινοτικό<br />
επίπεδο θα οδηγήσουν εφεξής σε ενίσχυση των µηχανισµών υλοποίησης της<br />
ολοκληρωµένης χωρικής ανάπτυξης και της αειφόρου οργάνωσης του<br />
εθνικού χώρου. Ως τέτοιες λογίζονται ιδίως:<br />
- Η προώθηση του ολοκληρωµένου χωροταξικού σχεδιασµού σε εθνικό<br />
επίπεδο και ειδικότερα του παρόντος και των Ειδικών Πλαισίων<br />
Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες<br />
Πηγές Ενέργειας, τον Τουρισµό, τη Βιοµηχανία, τον παράκτιο και τον<br />
ορεινό χώρο.<br />
- Η παροχή, µέσω του χωροταξικού σχεδιασµού, ενός σαφέστερου<br />
πλαισίου ανάπτυξης, για τις αδειοδοτούσες αρχές και τις επιχειρήσεις,<br />
214
ώστε να προσανατολιστούν σε καταρχήν κατάλληλες από χωροταξικής<br />
απόψεως περιοχές εγκατάστασης και να περιορίσουν έτσι τις<br />
αβεβαιότητες και τις συγκρούσεις χρήσεων γης που συχνά αναφύονται<br />
επί του πεδίου.<br />
- Η σταδιακή αναγνώριση της συµβολής του χωροταξικού σχεδιασµού και<br />
της προστασίας του περιβάλλοντος στη συνολική ανταγωνιστικότητα του<br />
ελληνικού χώρου και των επιµέρους περιοχών του.<br />
- Η ενίσχυση της συνεργασίας για τη χωροταξία στην Ευρώπη και η<br />
ενσωµάτωση της έννοιας της εδαφικής συνοχής στις Καταστατικές<br />
Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.<br />
215
ΕΓΚΡΙΝΟΥΜΕ<br />
ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ<br />
ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ<br />
ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ<br />
Άρθρο 1<br />
Σκοπός<br />
Σκοπός του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης<br />
(Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.) είναι ο προσδιορισµός στρατηγικών κατευθύνσεων για την<br />
ολοκληρωµένη χωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου<br />
για τα επόµενα 15 χρόνια, λαµβάνοντας υπόψη:<br />
- την ανάγκη για : α) προώθηση της αειφόρου, ισόρροπης και σφαιρικά<br />
ανταγωνιστικής ανάπτυξης, β) κατοχύρωση της παραγωγικής και κοινωνικής<br />
συνοχής, γ) διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της<br />
πολιτιστικής κληρονοµιάς στο σύνολο του εθνικού χώρου και στις επιµέρους<br />
ενότητές του και δ) ενίσχυση της θέσης της χώρας στο διεθνές και<br />
ευρωπαϊκό πλαίσιο,<br />
- τις δεσµεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα, σε διεθνές και κοινοτικό επίπεδο,<br />
για τη διαχείριση του χώρου, το περιβάλλον και την αειφορία,<br />
- την υποχρέωση εναρµόνισης µε το εθνικό πρόγραµµα δηµοσίων επενδύσεων,<br />
το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 και άλλα γενικά ή ειδικά<br />
αναπτυξιακά προγράµµατα εθνικής σηµασίας που έχουν σηµαντικές<br />
επιπτώσεις στη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου,<br />
- την ανάγκη εναρµόνισης µε τους γενικούς και επιµέρους οικονοµικούς<br />
στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του Αναθεωρηµένου Προγράµµατος<br />
Σταθερότητας και Ανάπτυξης, καθώς και µε τις προτεραιότητες του Εθνικού<br />
Προγράµµατος Μεταρρυθµίσεων για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση.<br />
- ότι το Γενικό Πλαίσιο αποτελεί, κατά νόµο, τη βάση αναφοράς για τον<br />
συντονισµό και την εναρµόνιση των επιµέρους πολιτικών, προγραµµάτων και<br />
επενδυτικών σχεδίων που έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στη συνοχή και την<br />
ανάπτυξη του εθνικού χώρου.<br />
216
Άρθρο 2<br />
Στόχοι<br />
Το Γενικό Πλαίσιο στοχεύει στη διαµόρφωση ενός χωρικού προτύπου ανάπτυξης,<br />
που θα είναι αποτέλεσµα µιας συνθετικής θεώρησης στο χώρο παραµέτρων που<br />
ενισχύουν την κοινωνική και οικονοµική συνοχή και την ανταγωνιστικότητα και<br />
προωθούν την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού<br />
περιβάλλοντος της χώρας, συµπεριλαµβανοµένης της διατήρησης της<br />
βιοποικιλότητας, στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας. Ειδικότερα επιδιώκεται:<br />
α. Η ενίσχυση του ρόλου της χώρας, σε διεθνές, ευρωπαϊκό, µεσογειακό και<br />
βαλκανικό επίπεδο, µε:<br />
- Την ανάδειξη των, µοναδικής αξίας, φυσικών και πολιτιστικών πόρων της<br />
και της µακραίωνης ιστορίας της που συνιστούν από κοινού<br />
αδιαµφισβήτητο συγκριτικό πλεονέκτηµα της χώρας.<br />
- Την ανάδειξή της σε σηµαντικό κόµβο µεταφορών, ενέργειας, και<br />
επικοινωνιών, όπως και σε πόλο διασυνοριακών και λοιπών συνεργασιών,<br />
ιδίως δε συνεργασιών που προωθούν την έρευνα, την τεχνολογία, την<br />
καινοτοµία και τον τουρισµό.<br />
- Τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας µε την<br />
ανάπτυξη της οικονοµίας της γνώσης και την αύξηση της ελκυστικότητας<br />
της χώρας για την προώθηση παραγωγικών επενδύσεων σε κλάδους<br />
στους οποίους διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτηµα. Για το σκοπό αυτό, µε το<br />
παρόν πλαίσιο, επιδιώκεται ειδικότερα : ι) η αξιοποίηση των φυσικών και<br />
πολιτιστικών πόρων σύµφωνα µε τις αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης, ιι) η<br />
ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας µέσα από τη διαµόρφωση πλαισίου<br />
κατευθύνσεων που αφορούν ιδίως στον προσδιορισµό προτεραιοτήτων<br />
χωρικής ανάπτυξης µε σεβασµό στο περιβάλλον και στην άρση των<br />
συγκρούσεων χρήσεων γης και γ) η χωρικά εξειδικευµένη πολιτική<br />
κινήτρων.<br />
β. Η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και της χωρικής συνοχής. Για το<br />
σκοπό αυτό, µε το παρόν πλαίσιο, επιδιώκεται :<br />
- Η ενίσχυση της ισόρροπης - πολυκεντρικής ανάπτυξης της χώρας, ιδίως<br />
µε τον περιορισµό των ανισοτήτων ανάπτυξης µεταξύ διαφόρων περιοχών<br />
και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων µιας εκάστης.<br />
- Ο περιορισµός της υπέρµετρης αστικοποίησης, µέσα από τη βελτίωση της<br />
ελκυστικότητας της υπαίθρου και την ενίσχυση της συµπληρωµατικότητας<br />
µεταξύ αστικών κέντρων και αγροτικών περιοχών.<br />
- Η βελτίωση της πρόσβασης σε βασικά δίκτυα µεταφορών, ενέργειας και<br />
επικοινωνιών και η ανάπτυξη των σχετικών υποδοµών.<br />
- Η βελτίωση της ποιότητας ζωής, σε συνδυασµό µε τη διαφύλαξη των<br />
ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής, και η παροχή δυνατοτήτων επιλογής<br />
προτύπων διαβίωσης.<br />
217
- Η ενίσχυση των κοινωνικών υποδοµών και υπηρεσιών.<br />
γ. Η διαφύλαξη και, κατά περίπτωση, η ανάδειξη των ευαίσθητων φυσικών<br />
πόρων, της πολιτιστικής κληρονοµιάς και του τοπίου. Ιδιαίτερη σηµασία<br />
αποδίδεται στον περιορισµό παραγόντων υποβάθµισης του χώρου, όπως η<br />
υπέρµετρη αστική εξάπλωση και η διάσπαρτη δόµηση, καθώς και στην<br />
πρόληψη και την αντιµετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών<br />
και στην αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών.<br />
δ. Εν όψει των οξύτατων προβληµάτων που προκαλεί η αλλαγή κλίµατος µε<br />
ταχύτατους ρυθµούς, τίθενται οι εξής στόχοι:<br />
- Συνεχής µέριµνα για την εξοικονόµηση ενέργειας,<br />
- Προώθηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας φιλικότερων προς το<br />
περιβάλλον, ιδίως δε ανανεώσιµων πηγών ενέργειας<br />
- Ενίσχυση των φυσικών αναδραστικών µηχανισµών (δάση, υγρότοποι,<br />
κ.λπ.)<br />
- Προσαρµογή της χώρας στις νέες συνθήκες που διαγράφουν οι κλιµατικές<br />
αλλαγές και αντιµετώπιση των επιπτώσεων που αυτές συνεπάγονται<br />
(πυρκαγιές, πληµµύρες και διάβρωση, ξηρασία, υφαλµύρωση,<br />
απερήµωση και άλλα φυσικά φαινόµενα), µε τη δηµιουργία κατάλληλων<br />
προληπτικών µηχανισµών, υποδοµών και σχεδίων δράσης.<br />
ε. Η παροχή ενός συνεκτικού πλαισίου κατευθύνσεων για τα υποκείµενα<br />
επίπεδα σχεδιασµού.<br />
218
∆ΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ<br />
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ<br />
ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ<br />
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ <strong>ΕΘΝΙΚΟ</strong>Υ ΧΩΡΟΥ<br />
Άρθρο 3<br />
Η θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο.<br />
Προοπτικές και δυνατότητες<br />
1. Για τη βιώσιµη οργάνωση και την ολοκληρωµένη χωρική ανάπτυξη<br />
υιοθετούνται στρατηγικές επιλογές, οι οποίες αφορούν στη δυναµική ένταξη<br />
της Ελλάδας στο διεθνές και ιδιαίτερα στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Η ένταξη<br />
αυτή, η οποία διαγραµµατικά απεικονίζεται στους χάρτες 3.1 και 3.2.,<br />
θεωρείται προϋπόθεση για την ανάπτυξη του εθνικού χώρου.<br />
Ο ευρωπαϊκός και ο διεθνής χώρος, ο οποίος ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα<br />
για την ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας, περιλαµβάνει:<br />
- Τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.<br />
- Τα κράτη των ∆υτικών Βαλκανίων, δηλαδή την Αλβανία, τη Σερβία, το<br />
Μαυροβούνιο, την πΓ∆Μ, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την Κροατία.<br />
- Την Τουρκία, που έχει αρχίσει διαπραγµατεύσεις για την ένταξή της στην<br />
Ευρωπαϊκή Ένωση.<br />
- Τα κράτη του Εύξεινου Πόντου και της Ανατολικής Ευρώπης.<br />
- Τα κράτη της Μεσογείου, της Ερυθράς θάλασσας και της Εγγύς Ανατολής.<br />
Ο ευρύς προσδιορισµός του χώρου αποβλέπει στην καλύτερη εξυπηρέτηση των<br />
αναγκών που προκύπτουν από την παγκοσµιοποίηση και την ανάπτυξη<br />
υποδοµών και δικτύων µεταφοράς προσώπων και εµπορευµάτων, καθώς και<br />
δικτύων ενέργειας και επικοινωνίας.<br />
2. ∆ιακρίνονται τρεις άξονες προσανατολισµού της χώρας:<br />
- Β∆, προς το ευρωπαϊκό κεντρικό αναπτυξιακό σύµπλεγµα.<br />
- Β-ΒΑ, προς τα Βαλκάνια, τη νέα Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη και<br />
- Ν., προς τη Ν.Α. και την ευρύτερη Μεσόγειο, καθώς και προς την Ερυθρά<br />
θάλασσα.<br />
Η ολοκλήρωση των τριών αυτών αξόνων µπορεί να καταστήσει τη χώρα διεθνή<br />
κόµβο, εντός ενός ρευστού γεωπολιτικού περιβάλλοντος.<br />
Ο υφιστάµενος ευρωπαϊκός άξονας<br />
Η γεωγραφική θέση της χώρας, µακριά από τα οικονοµικά κέντρα και τις<br />
µεγάλες αγορές της δυτικής Ευρώπης, επιβάλλει την εφαρµογή πολιτικής που<br />
αφενός θα αξιοποιεί τις ευκαιρίες που θα δηµιουργηθούν από την περαιτέρω<br />
219
ανάπτυξη των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και αφετέρου θα<br />
ενδυναµώνει τη σύνδεση της χώρας µε το ευρωπαϊκό κέντρο.<br />
Βαλκάνια και ο πέραν αυτών χώρος<br />
Η Ευρώπη των 27 παρέχει ευκαιρίες για νέες διακρατικές σχέσεις που αφορούν<br />
και χώρες πέραν των άµεσων συνόρων της Ελλάδας, όπως είναι οι ανατολικές<br />
χώρες και αυτές του Ευξείνου Πόντου, καθώς και για συνδέσεις µε πιο<br />
µακροπρόθεσµο ορίζοντα, δηλαδή µε τις, εκτός ΕΕ, βαλκανικές χώρες<br />
(Αλβανία, πΓ∆Μ και Σερβία).<br />
Για την ενίσχυση και διεύρυνση των σχέσεων αυτών, η χώρα είναι σκόπιµο να<br />
συµµετέχει στην προσπάθεια προώθησης της δηµιουργίας δύο νέων<br />
πανευρωπαϊκών διαδρόµων κατά µήκος καταρχήν των ακτών του Εύξεινου<br />
Πόντου (Αλεξανδρούπολη – Ορµένιο – Μπουργκάς – Βάρνα – Κωστάντζα -<br />
Βουκουρέστι) αλλά και της Αδριατικής (Γιάννενα / Σιάτιστα – Τίρανα – Σπλιτ –<br />
Ριέξα – Λουµπλιάνα – Τεργέστη - Σάλτσµπουργκ).<br />
Ο χώρος της Μεσογείου<br />
Η Μεσόγειος Θάλασσα αποτελεί µία από τις στρατηγικά σπουδαιότερες<br />
θαλάσσιες οδούς του πλανήτη µας. Ο ιστορικός προσανατολισµός της χώρας<br />
προς τη Μέση Ανατολή και τις χώρες των παραλίων της ΝΑ Μεσογείου<br />
ενισχύεται µε την ένταξη της Κύπρου στην Ευρώπη των 27, η ενδυνάµωσή του<br />
όµως θα εξαρτηθεί από τις γενικότερες συνθήκες στις χώρες αυτές.<br />
Στη λειτουργική ολοκλήρωση των µετακινήσεων στο θαλάσσιο χώρο της<br />
Μεσογείου, µπορεί να συµβάλει και η υπερπόντια ελληνική ναυτιλία µε την<br />
παγκόσµια εµβέλεια που διαθέτει.<br />
3. Στη νέα Ευρώπη της διεύρυνσης, τα σύνορα της χώρας εξακολουθούν, τόσο<br />
στο χερσαίο όσο και στο θαλάσσιο χώρο, να συνιστούν, σε µεγάλο βαθµό, και<br />
εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Για ένα απροσδιόριστο χρονικό διάστηµα, η χώρα<br />
θα συνεχίσει να είναι χώρα υποδοχής και εγκατάστασης µεταναστών, γεγονός<br />
που αποτελεί πρόκληση για την επίτευξη του στόχου της κοινωνικής συνοχής.<br />
Η νέα σύνθεση του πληθυσµού και της απασχόλησης αλλά και το νέο<br />
πολυπολιτισµικό πρότυπο συµβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας, αλλά και<br />
στην ανάπτυξη σχέσεων µε τις, εκτός Ε.Ε., χώρες προέλευσης των<br />
µεταναστών.<br />
Ανάλογες µετακινήσεις µπορούν να αναµένονται και εντός της Ε.Ε.,<br />
αναδεικνύοντας νέα πρότυπα κατοίκησης και εποχικότητας, από και προς τον<br />
ευρωπαϊκό Βορρά.<br />
4. Προϋπόθεση για την αποτελεσµατική συµµετοχή της Ελλάδας στο διεθνή και<br />
τον ευρωπαϊκό χώρο αποτελεί η ανάπτυξη λειτουργιών διακρατικής εµβέλειας<br />
και η ενδυνάµωση της διεθνούς θέσης και εικόνας της, µε την αξιοποίηση των<br />
συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της, στις παρακάτω κατευθύνσεις:<br />
220
- Ενισχύεται η ένταξη της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στα διεθνή και<br />
ευρωπαϊκά µητροπολιτικά δίκτυα, µε διακριτούς ρόλους για καθένα από τα<br />
δυο αυτά αστικά κέντρα (Αθήνα: εκσυγχρονισµός της εθνικής οικονοµίας,<br />
τεχνολογίες αιχµής και πολιτισµός, Θεσσαλονίκη: στήριξη και διεύρυνση του<br />
µητροπολιτικού της ρόλου και ανάδειξή της σε κέντρο κατανάλωσης και<br />
χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών για τις Βαλκανικές και τις Παρευξείνιες<br />
χώρες). Επίσης, ενισχύεται ο ρόλος των δύο πόλεων ως ιστορικών και<br />
διαχρονικών κέντρων της Μεσογείου και ως σηµαντικών τουριστικών<br />
προορισµών.<br />
- Ενθαρρύνεται η χρήση του δικτύου των αστικών κέντρων της χώρας και της<br />
υπαίθρου για την ανάπτυξη και την ενίσχυση κοινών δράσεων και<br />
συνεργασιών µε τις χώρες των τριών αξόνων συνεργασίας, οι οποίοι<br />
περιγράφονται στην παράγραφο 2, στους τοµείς του πολιτισµού, του<br />
αθλητισµού, της παιδείας, του τουρισµού και της προστασίας του φυσικού και<br />
του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, καθώς και της δηµιουργίας κοινών<br />
υποστηρικτικών υποδοµών (συγκοινωνιακών, ενεργειακών, κ.λπ.) και<br />
εξυπηρετήσεων (ιδίως εγκαταστάσεων υγείας και τηλεϊατρικής).<br />
- Ενθαρρύνεται, επίσης, υπό το πρίσµα της διεθνούς και ευρωπαϊκής<br />
ανταγωνιστικότητας, η ανάπτυξη συνεργασιών µεταξύ πόλεων, τόσο σε<br />
εθνική όσο και σε ευρωπαϊκή κλίµακα, στους τοµείς της κοινωνίας της<br />
γνώσης, της ποιότητας και της τεχνολογίας. Παράλληλα, προωθείται η<br />
ανάπτυξη συνεργειών αφενός µεταξύ των περιφερειακών οικονοµιών και<br />
αφετέρου µεταξύ των νέων τεχνολογιών -ιδιαίτερα της πληροφορικής- και<br />
των δραστηριοτήτων αιχµής και καινοτοµίας.<br />
- Προβάλλεται ο προϊστορικός, ο κλασικός, ο βυζαντινός και ο νεώτερος<br />
πολιτισµός, ως στοιχείο σύνδεσης µε τον ευρωπαϊκό και τον Μεσογειακό χώρο<br />
καθώς και µε τη Μέση Ανατολή, και αξιοποιείται, µαζί µε τις σύγχρονες<br />
πολιτιστικές δηµιουργίες και τον φυσικό πλούτο της χώρας, όχι µόνο για την<br />
προσέλκυση επισκεπτών, αλλά και για την ευρύτερη ακτινοβολία του τόπου.<br />
- Αναδεικνύονται, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, τα στοιχεία του<br />
φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος στην ύπαιθρο, στους οικισµούς και<br />
στα αστικά κέντρα. Τα στοιχεία αυτά µπορεί να συµβάλουν στη συνολική<br />
βελτίωση του οικιστικού περιβάλλοντος και να καταστήσουν τις οικιστικές<br />
περιοχές της χώρας ελκυστικούς τόπους διαµονής και εργασίας.<br />
Άρθρο 4<br />
Συνθετική παρουσίαση<br />
των στρατηγικών επιλογών οργάνωσης του εθνικού χώρου<br />
Βασική στρατηγική επιλογή του Γενικού Πλαισίου αποτελεί η υιοθέτηση ενός<br />
προτύπου βιώσιµης χωρικής ανάπτυξης, βασισµένου στη συγκρότηση πλέγµατος<br />
πόλων και αξόνων ανάπτυξης, που θα ενισχύει την ανταγωνιστική παρουσία της<br />
221
χώρας στο διεθνές περιβάλλον και θα προωθεί την κοινωνική και οικονοµική<br />
συνοχή, µε διάχυση της ανάπτυξης στο σύνολο του εθνικού χώρου, καθώς και την<br />
προστασία του περιβάλλοντος.<br />
Το πλέγµα αυτό, προσαρµοσµένο στους περιορισµούς του γεωγραφικού<br />
ανάγλυφου, περιλαµβάνει τα κύρια αστικά κέντρα, συναρθρώνεται µε τις περιοχές<br />
ανάπτυξης των παραγωγικών δραστηριοτήτων και υποστηρίζεται από ένα<br />
ολοκληρωµένο δίκτυο µεταφορών, επικοινωνιών και ενέργειας.<br />
Το πρότυπο αυτό περιλαµβάνει κατευθύνσεις και µέτρα για:<br />
- την ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη των κύριων παραγωγικών<br />
δραστηριοτήτων, καθώς και τη χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και εξασφάλιση<br />
της µεταξύ τους συµπληρωµατικότητας,<br />
- τη χωρική διάρθρωση του αστικού δικτύου και ειδικότερα τη χωρική ανάπτυξη<br />
στα Μητροπολιτικά κέντρα, καθώς και τη συνεργασία και την εταιρική σχέση<br />
πόλης-υπαίθρου,<br />
- τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του ορεινού, παράκτιου, νησιωτικού και<br />
αγροτικού χώρου, καθώς και των παραµεθόριων περιοχών,<br />
- τη βιώσιµη χρήση και διαχείριση του θαλάσσιου χώρου,<br />
- τη διατήρηση, προστασία και ανάδειξη τού εθνικού φυσικού και πολιτιστικού<br />
πλούτου, τη διατήρηση και ανάδειξη της ποικιλοµορφίας της υπαίθρου, τη<br />
βιώσιµη διαχείριση των φυσικών πόρων, καθώς και την αντιµετώπιση των<br />
κλιµατικών αλλαγών και των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών,<br />
- τη γεωγραφική ανασυγκρότηση της χώρας µε σκοπό τη δηµιουργία βιώσιµων<br />
διοικητικών και αναπτυξιακών ενοτήτων,<br />
- την εφαρµογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του Γενικού Πλαισίου.<br />
Οι ανωτέρω κατευθύνσεις εξειδικεύονται στα επόµενα άρθρα.<br />
222
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ<br />
ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ<br />
ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ<br />
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ <strong>ΕΘΝΙΚΟ</strong>Υ ΧΩΡΟΥ<br />
Άρθρο 5<br />
Χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης,<br />
Α. Γενικά<br />
καθώς και των διεθνών και διαπεριφερειακών εισόδων-πυλών και<br />
συνδέσεων της χώρας<br />
Για την προώθηση της κοινωνικής και οικονοµικής συνοχής στο σύνολο του<br />
εθνικού χώρου και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του στο διεθνές<br />
περιβάλλον, επιδιώκεται η πολυκεντρική οργάνωσή του µε τη δηµιουργία ενός<br />
ολοκληρωµένου πλέγµατος αστικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης. Ειδικά για τα<br />
νησιά του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, το πλέγµα αυτό, όπως αποτυπώνεται<br />
διαγραµµατικά στον Χάρτη 5, λαµβάνει τη µορφή ενός πολυπολικού αναπτυξιακού<br />
συµπλέγµατος που διασυνδέεται λειτουργικά µε την ηπειρωτική χώρα και την<br />
Κρήτη.<br />
Στο πλαίσιο αυτό, τίθενται οι εξής βασικές επιδιώξεις:<br />
Α1. Ηπειρωτική χώρα, Κρήτη και πλησίον αυτών νησιά.<br />
- Το διαµορφούµενο δίκτυο αστικών πόλων εντάσσεται σε ένα πλέγµα αξόνων<br />
ανάπτυξης, που συναρθρώνεται µε τα λοιπά οικιστικά κέντρα, τους<br />
µικρότερους οικισµούς και τις περιοχές ανάπτυξης παραγωγικών, οικονοµικών<br />
και διοικητικών δραστηριοτήτων και υπηρεσιών. Το πλέγµα αυτό υποστηρίζεται<br />
από τα στρατηγικά δίκτυα µεταφορών και υποδοµών και διασυνδέεται µε τις<br />
πύλες εισόδου - εξόδου της χώρας.<br />
- Στο πλέγµα αυτό εντάσσονται και τα πλησίον της ηπειρωτικής χώρας και της<br />
Κρήτης νησιά (Ιόνια, Σποράδες, νησιά του Αργοσαρωνικού, Θάσος, Σαµοθράκη<br />
κ.α.) τα οποία αναµένεται να επωφεληθούν πολλαπλά από τη διάχυση της<br />
ανάπτυξης που θα κορυφωθεί µε την ολοκλήρωση των αξόνων ανάπτυξης,<br />
αλλά και να συµβάλουν στην ενδυνάµωση των αξόνων αυτών µε τα συγκριτικά<br />
πλεονεκτήµατα τα οποία διαθέτουν σε τοµείς, όπως ο τουρισµός και το<br />
περιβάλλον.<br />
- Για την ενίσχυση της δυναµικής του πλέγµατος αυτού και την ισόρροπη, κατά<br />
το δυνατό, διάχυση της ανάπτυξης στο σύνολο της επικράτειας, δίδεται έµφαση<br />
στη συµπληρωµατικότητα και την εξειδίκευση των περιφερειακών και τοπικών<br />
συστηµάτων ανάπτυξης, στην ενίσχυση των δικτύων τεχνογνωσίας έρευνας και<br />
τεχνολογίας, όπως και του ανθρώπινου δυναµικού.<br />
- Κατά τη διαδικασία ολοκλήρωσης των αξόνων ανάπτυξης λαµβάνονται µέτρα<br />
για την αντιµετώπιση συγκρούσεων χρήσεων γης που ανακύπτουν αφενός από<br />
την ανάγκη ανάπτυξης του αστικού χώρου και σηµαντικών για τη χώρα<br />
223
παραγωγικών δραστηριοτήτων και αφετέρου από την ανάγκη προστασίας του<br />
φυσικού και πολιτιστικού πλούτου της χώρας.<br />
- Οµοίως λαµβάνονται µέτρα για την ανάπτυξη της παραγωγικής υποδοµής και<br />
τη διευκόλυνση των µετακινήσεων, µε τη µείωση του κόστους µεταφοράς και<br />
των χρονοαποστάσεων ιδιαίτερα στις αποµονωµένες ή δυσπρόσιτες περιοχές<br />
της χώρας (ορεινός, παραµεθόριος και νησιωτικός χώρος).<br />
Α2. Πολυπολικό αναπτυξιακό σύµπλεγµα νήσων Βορείου και Νοτίου Αιγαίου<br />
- Οργανώνεται ως αυτόνοµη χωρική – αναπτυξιακή ενότητα στην οποία<br />
επιδιώκεται η ανάπτυξη δράσεων διεθνούς και εθνικής εµβέλειας µε κύριο<br />
προσανατολισµό τον τουρισµό, τον πολιτισµό και το περιβάλλον, καθώς και<br />
άλλων δραστηριοτήτων στις οποίες τα κατ’ ιδίαν νησιά διαθέτουν συγκριτικό<br />
πλεονέκτηµα (όπως, επί παραδείγµατι, η εξόρυξη στη Μήλο, στο Γιαλί και στη<br />
Τήνο, ή η µικρή µεταποιητική δραστηριότητα που συνδέεται µε την παραγωγή<br />
ποιοτικών προϊόντων του πρωτογενούς τοµέα, στον κλάδο τροφίµων-ποτών,<br />
στο σύνολο του νησιωτικού συµπλέγµατος, ή ο αναρριχητικός, ο αλιευτικός και<br />
καταδυτικός τουρισµός στην Κάλυµνο και άλλα νησιά κ.α.).<br />
- Ιδιαίτερη µέριµνα λαµβάνεται για την άρση της αποµόνωσης των νησιών του<br />
Βορείου και του Νοτίου Αιγαίου, µε την ανάπτυξη των συνδέσεων των κύριων<br />
αναπτυξιακών ενοτήτων τους (στις οποίες συναρθρώνονται λειτουργικά τα<br />
µικρότερα νησιά) τόσο µεταξύ τους, όσο και µε τους κύριους πόλους του<br />
ηπειρωτικού χώρου και της Κρήτης. Για την ανάπτυξη των συνδέσεων αυτών,<br />
που λειτουργούν ως νοητή προέκταση των υποδοµών που υποστηρίζουν τους<br />
χερσαίους άξονες ανάπτυξης και ενισχύουν τη συνοχή και την<br />
ανταγωνιστικότητα της ενότητας στο σύνολο της, προωθούνται τα αναγκαία<br />
έργα υποδοµής και οι κατάλληλες δράσεις σύµφωνα µε όσα ειδικότερα<br />
προβλέπονται στο άρθρο 6 του παρόντος.<br />
Οι ως άνω επιδιώξεις εξειδικεύονται περαιτέρω ως εξής:<br />
Β. Πόλοι ανάπτυξης της ηπειρωτικής χώρας, της Κρήτης και των πλησίον αυτών<br />
νησιών<br />
Οι πόλοι ανάπτυξης κατατάσσονται σε τέσσερις ιεραρχηµένες κατηγορίες αστικών<br />
κέντρων ως εξής:<br />
1. Μητροπολιτικά κέντρα: Περιλαµβάνουν τα αστικά κέντρα της Αθήνας και της<br />
Θεσσαλονίκης που αποτελούν και τους κύριους αστικούς πόλους-πύλες σε διεθνές<br />
επίπεδο. Για κάθε ένα από τα κέντρα αυτά επιδιώκεται ειδικότερα:<br />
Αθήνα:<br />
- Η ενίσχυση και εδραίωση του ρόλου της Αθήνας ως «πόλης-πύλης»<br />
και ως περιφερειακού µητροπολιτικού πόλου της Ε.Ε.<br />
- Η προώθηση του ρόλου της ως επιχειρηµατικού κέντρου σύνδεσης<br />
της Ε.Ε. µε την Νότιο-Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, τα<br />
Βαλκάνια και τις Παρευξείνιες χώρες, σε δικτύωση µε τις<br />
αντίστοιχες µητροπόλεις µε σκοπό τη συγκρότηση ευρύτερων<br />
δυναµικών ζωνών οικονοµικής ολοκλήρωσης.<br />
224
- Η βελτίωση της ελκυστικότητάς της, µε την απόκτηση υψηλής<br />
ποιότητας περιβάλλοντος.<br />
- Η λειτουργική εξειδίκευση του αναπτυξιακού ρόλου της, στη βάση<br />
των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της, για την κατάκτηση<br />
ευδιάκριτης ταυτότητας στο σύστηµα των ευρωπαϊκών<br />
µητροπόλεων.<br />
- Ο προσδιορισµός και η ενίσχυση δραστηριοτήτων διεθνούς<br />
εµβέλειας, η συγκέντρωση σύγχρονων επιχειρηµατικών<br />
δραστηριοτήτων (χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, ασφάλειες,<br />
ναυτιλία), η ανάδειξή της σε διεθνή κόµβο µεταφορών και<br />
διαµετακοµιστικού εµπορίου, σε κέντρο έρευνας και τεχνολογικής<br />
ανάπτυξης, σε οικουµενική πολιτιστική µητρόπολη, σε τουριστικό<br />
πόλο διεθνούς ακτινοβολίας µε πολυσχιδή ταυτότητα (µε έµφαση<br />
στον πολιτιστικό και συνεδριακό τουρισµό, αλλά και µε δυνατότητες<br />
παραθεριστικού τουρισµού σε παράλιες περιοχές της Αττικής και<br />
πλησίον νησιά), σε κέντρο παροχής υπηρεσιών υγείας και σε<br />
προορισµό µεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων.<br />
- Η ανάδειξη του ρόλου της Αθήνας ως εθνικού µητροπολιτικού<br />
κέντρου και ως πόλου διάχυσης της αναπτυξιακής δυναµικής στο<br />
σύνολο του εθνικού χώρου, στο πλαίσιο της ισόρροπης και<br />
πολυκεντρικής περιφερειακής ανάπτυξης.<br />
Θεσσαλονίκη<br />
- Η ενίσχυση του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως «πόλης-πύλης» και ως<br />
περιφερειακού µητροπολιτικού πόλου της Ε.Ε.<br />
- Η ενίσχυση του ρόλου της ως πολιτιστικής µητρόπολης και ως πόλου<br />
τουρισµού και αναψυχής µε ακτινοβολία στα Βαλκάνια και στις χώρες του<br />
Ευξείνου Πόντου (αξιοποίηση της σχέσης της µε τη Χαλκιδική, το Άγιο<br />
Όρος και άλλους τόπους ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας).<br />
- Η ενίσχυση του ρόλου της ως επιχειρηµατικού/εµπορικού συνδέσµου της<br />
Ε.Ε. µε τα Βαλκάνια και τις χώρες του Εύξεινου Πόντου.<br />
- Η ανάδειξη της σε βαλκανικό πόλο έρευνας και καινοτοµίας, σε κόµβο<br />
µεταφορών και διαµετακόµισης, καθώς και σε κέντρο παροχής κοινωνικών<br />
υπηρεσιών (εκπαίδευση, υγεία).<br />
- Η βελτίωση της λειτουργικότητάς της σε όλους τους τοµείς (οικονοµία,<br />
πολιτισµός, εκπαίδευση, υγεία, αναψυχή).<br />
- Η βελτίωση της ελκυστικότητάς της, µε την απόκτηση υψηλής ποιότητας<br />
περιβάλλοντος.<br />
- Η σταδιακή εξισορρόπηση µε την Αθήνα.<br />
2. Πρωτεύοντες εθνικοί πόλοι: Περιλαµβάνουν ιδιαίτερα σηµαντικά αστικά κέντρα,<br />
που είτε είναι σηµερινές έδρες περιφερειών, είτε συνδέονται λειτουργικά µε<br />
αυτές, ενισχύοντας την αναπτυξιακή τους πορεία. Πρόκειται για την Πάτρα, το<br />
225
δίπολο Λάρισα-Βόλος, τα Ιωάννινα, το δίπολο Ηράκλειο-Χανιά και το δίπολο<br />
Κοµοτηνή-Αλεξανδρούπολη.<br />
Στους παραπάνω πόλους επιλέγεται η ανάπτυξη δραστηριοτήτων και<br />
υπηρεσιών διεθνούς και εθνικής ακτινοβολίας καθώς και η συµµετοχή τους<br />
στην ανάπτυξη διεθνών δικτύων συνεργασίας.<br />
Ειδικότερα, για την εδραίωση του διακριτού ρόλου ενός εκάστου των<br />
προαναφερόµενων πόλων, προωθούνται:<br />
Πάτρα<br />
- Ανάδειξη της Πάτρας σε εθνικό πόλο-πύλη στον Αδριατικό διάδροµο.<br />
- Ενίσχυσή της στους τοµείς της ανώτατης εκπαίδευσης, της έρευνας-<br />
τεχνολογίας, των µεταφορών (ιδίως ενίσχυσή της ως διαµετακοµιστικού –<br />
εµπορευµατικού κέντρου), του τουρισµού και της υγείας.<br />
- Αξιοποίηση των πλεονεκτηµάτων της θέσης της στη συνάρθρωση των δύο<br />
εθνικών αξόνων ανάπτυξης ΠΑΘΕ και ∆υτικού (Ιόνιας οδού) και ενίσχυση<br />
του ρόλου της στον ευρύτερο χώρο της Πελοποννήσου, της ∆υτικής<br />
Ελλάδας και των Ιονίων Νήσων (Κεφαλονιά, Ζάκυνθος).<br />
Λάρισα – Βόλος<br />
- Ισχυροποίηση του δίπολου Λάρισα-Βόλος, το οποίο παρουσιάζει<br />
αυξανόµενα στοιχεία δικτύωσης και συµπληρωµατικές εξειδικεύσεις και<br />
υποδοµές.<br />
- Ενίσχυση της συνεργασίας µε τα δύο µητροπολιτικά κέντρα, όπως και µε<br />
τους εθνικούς πόλους Ιωαννίνων και Πάτρας, που αποτελούν ισχυρά<br />
σηµεία έλξης στον εθνικό χώρο λόγω της ανάπτυξης των βορειοδυτικών -<br />
δυτικών πυλών της χώρας.<br />
- Ενίσχυση, επίσης, της συνεργασίας µε τη Λαµία, τα Τρίκαλα και την<br />
Καρδίτσα.<br />
- Ενίσχυση του δίπολου στους τοµείς της ανώτατης εκπαίδευσης, της<br />
έρευνας-τεχνολογίας και της υγείας.<br />
- Ενίσχυση της Λάρισας ως κέντρου των κλάδων αγροδιατροφής και<br />
µεταποίησης βιοµηχανικών φυτών και του Βόλου ως παραδοσιακού<br />
βιοµηχανικού κέντρου µε εξειδίκευση στους κλάδους της<br />
τσιµεντοβιοµηχανίας και της µεταλλουργίας και ως κέντρου µιας ευρύτερης<br />
περιοχής ανάπτυξης τουρισµού (Πήλιο, Σποράδες).<br />
Ιωάννινα<br />
- Ανάδειξη των Ιωαννίνων σε πόλο διακρατικών συνεργασιών και<br />
διασυνοριακής δικτύωσης, ιδιαίτερα στη δυτική περιοχή των Βαλκανίων και<br />
στον Αδριατικό διάδροµο, µέσω και της αναβάθµισης του ρόλου της<br />
Ηγουµενίτσας ως πύλης εισόδου της χώρας και της ανάδειξής της σε πόλο<br />
που να λειτουργεί συµπληρωµατικά.<br />
226
- Ισχυροποίηση των συνεργασιών αφενός µε το µητροπολιτικό κέντρο της<br />
Θεσσαλονίκης και αφετέρου µε τους εθνικούς πόλους Λάρισας-Βόλου<br />
(δίπολο) και Πάτρας.<br />
- Ενίσχυση της συνεργασίας µε τα νησιά του Ιονίου (Κέρκυρα, Λευκάδα), µε<br />
έµφαση σε σηµαντικούς για την ανάπτυξη των νησιών τοµείς (π.χ.<br />
τουρισµός, υγεία).<br />
- Ενίσχυση στους τοµείς της ανώτατης εκπαίδευσης, της έρευνας-<br />
τεχνολογίας και της υγείας.<br />
- Ανάδειξη των Ιωαννίνων σε ευρύτερο κέντρο α) εναλλακτικών, κυρίως,<br />
µορφών τουρισµού, σε συνδυασµό µε την ανάδειξη των σηµαντικών,<br />
τοπικών, φυσικών και πολιτιστικών πόρων, β) δραστηριοτήτων του<br />
πρωτογενούς τοµέα (ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την παραγωγή προϊόντων µε<br />
βιολογικές µεθόδους, ονοµασίας προέλευσης κ.α) και γ) καλλιτεχνικής<br />
επεξεργασίας ευγενών µετάλλων.<br />
Κοµοτηνή-Αλεξανδρούπολη<br />
Ενίσχυση του δίπολου Κοµοτηνής-Αλεξανδρούπολης µε :<br />
- Ανάδειξη της Αλεξανδρούπολης σε διεθνή ενεργειακό κόµβο και πύλη στο<br />
θαλάσσιο διάδροµο Μεσογείου-Ευξείνου Πόντου.<br />
- Ενίσχυση της θέσης του διπόλου στα διεθνή δίκτυα χερσαίων µεταφορών<br />
(σύνδεση µε τις θαλάσσιες πύλες της Βουλγαρίας, το διαγώνιο άξονα<br />
«Κεντρική Ευρώπη – Βελιγράδι - Σόφια – Κωνσταντινούπολη» κ.λπ.).<br />
- Ενίσχυση της σύνδεσης µε το µητροπολιτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.<br />
- Ενίσχυση των σχέσεων µε το νησιωτικό χώρο του Βορείου Αιγαίου,<br />
ιδιαίτερα µε τις νήσους Σαµοθράκη και Λήµνο.<br />
Ηράκλειο – Χανιά<br />
- Ενίσχυση του δίπολου Ηράκλειο-Χανιά στους τοµείς της ανώτατης<br />
εκπαίδευσης, της έρευνας-τεχνολογίας και της υγείας.<br />
- Ανάδειξη του διπόλου σε κέντρο ανάπτυξης µιας ευρύτερης δυναµικής<br />
περιοχής στην οποία περιλαµβάνονται και οι νοµοί Ρεθύµνου και Λασιθίου,<br />
ιδίως στους τοµείς α) του τουρισµού, σε συνδυασµό µε την ανάδειξη των<br />
σηµαντικών, τοπικών, φυσικών και πολιτιστικών πόρων, β) των<br />
δραστηριοτήτων του πρωτογενή τοµέα (ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την<br />
παραγωγή προϊόντων µε βιολογικές µεθόδους, ονοµασίας προέλευσης κ.ά),<br />
γ) της µεταποίησης και της διακίνησης προϊόντων, δ) των µεταφορών, µε<br />
την ανάπτυξη αερολιµενικών και λιµενικών υποδοµών εθνικής ή και<br />
υπερεθνικής σηµασίας, στο Ηράκλειο και τα Χανιά.<br />
- Ενίσχυση της διασύνδεσης του Ηρακλείου και των Χανίων µε το<br />
µητροπολιτικό κέντρο της Αθήνας, µε τα δυναµικά νησιωτικά αστικά κέντρα<br />
(Ερµούπολη, Μυτιλήνη, Ρόδο), την Καλαµάτα, ως απόληξη του δυτικού<br />
άξονα της χώρας, καθώς και µε τη Θεσσαλονίκη.<br />
227
3. ∆ευτερεύοντες εθνικοί πόλοι: Στην κατηγορία αυτή, περιλαµβάνονται τα<br />
ακόλουθα ιδιαίτερα δυναµικά αστικά κέντρα: Κέρκυρα, Κοζάνη, Λαµία,<br />
Καβάλα, το δίπολο Τρίπολη-Καλαµάτα και η Χαλκίδα. Στα πιο πάνω αστικά<br />
κέντρα προωθείται η αναβάθµιση των τεχνικών και κοινωνικών υποδοµών<br />
και υπηρεσιών των πόλεων και η καινοτοµία, µε στόχο την ανάπτυξη και τη<br />
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού τους δυναµικού.<br />
4. Λοιποί εθνικοί πόλοι: Περιλαµβάνονται τα ακόλουθα δυναµικά αστικά<br />
κέντρα: Αγρίνιο, ∆ράµα, Καρδίτσα, Κατερίνη, Ξάνθη, Σέρρες και Τρίκαλα.<br />
Στους πιο πάνω πόλους, ενισχύεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας τους<br />
(παραγωγικός, πολιτιστικός) και αναβαθµίζεται το αστικό περιβάλλον, µε<br />
στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.<br />
Επίσης, ενισχύεται η ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας µεταξύ γειτονικών<br />
αστικών κέντρων και η, µέσω αυτών, δηµιουργία διπόλων ή πολυ-πόλων,<br />
όπως αυτών της Κοζάνης-Πτολεµαΐδας, της Καβάλας-Ξάνθης-∆ράµας, των<br />
Τρικάλων-Καρδίτσας, της Άρτας-Πρέβεζας–Λευκάδας, του Αγρινίου-<br />
Μεσολογγίου και του Πύργου-Αµαλιάδας.<br />
Γ. Κύριοι άξονες ανάπτυξης της ηπειρωτικής χώρας και της Κρήτης<br />
Προβλέπεται η ολοκλήρωση των παρακάτω κύριων αξόνων ανάπτυξης:<br />
Ανατολικός χερσαίος άξονας. Αναπτύσσεται κατά µήκος του ΠΑΘΕ και<br />
συµπεριλαµβάνει, εκτός της Εύβοιας, και τα πλησίον νησιά (Σποράδες, πλησίον της<br />
Αττικής νησιά). Παραµένει ο παραδοσιακός άξονας ανάπτυξης της χώρας.<br />
Περιλαµβάνει τα µητροπολιτικά κέντρα (πόλους) της Αθήνας και της<br />
Θεσσαλονίκης, πρωτεύοντες εθνικούς πόλους (Πάτρα, δίπολο Λάρισα–Βόλος) και<br />
άλλους σηµαντικούς σε εθνικό επίπεδο πόλους ανάπτυξης (Λαµία, Χαλκίδα,<br />
Κατερίνη). Η ολοκλήρωσή του ενισχύει το σύνολο σχεδόν των αξόνων ανάπτυξης<br />
της χώρας µε τους οποίους συνδέεται λειτουργικά. Συνδέεται άµεσα και έµµεσα<br />
(µέσω της Εγνατίας οδού) µε το σύνολο των χερσαίων πυλών εισόδου/εξόδου της<br />
χώρας, καθώς και µε διεθνείς θαλάσσιους άξονες.<br />
Βόρειος Άξονας: Αναπτύσσεται κατά µήκος της Βόρειας Ελλάδας και συγκεκριµένα<br />
της Εγνατίας οδού, συµπεριλαµβάνοντας και τα πλησίον νησιά (Σαµοθράκη,<br />
Θάσος, Κέρκυρα). Περιλαµβάνει το Μητροπολιτικό συγκρότηµα της Θεσσαλονίκης,<br />
πρωτεύοντες εθνικούς πόλους (Ιωάννινα, και το δίπολο Κοµοτηνής-<br />
Αλεξανδρούπολης) και άλλους σηµαντικούς σε εθνική κλίµακα πόλους ανάπτυξης<br />
(Κοζάνη, Καβάλα, Σέρρες, Ξάνθης και ∆ράµα) καθώς και τις διεθνείς πύλες της<br />
χώρας προς τα Βαλκάνια (Κακαβιά, Κρυσταλοπηγή/Ιεροπηγή, Εύζωνοι,<br />
Προµαχώνας, Ορµένιο), προς την Αδριατική /Ιταλία (Ηγουµενίτσα) και την<br />
Ευρωπαϊκή Τουρκία (Κήποι) και, κατ’ επέκταση, προς τη Μικρά Ασία.<br />
∆υτικός Άξονας: ∆ιατρέχει, την ηπειρωτική χώρα στα δυτικά του ορεινού<br />
συµπλέγµατος της Πίνδου, των ορεινών σχηµατισµών της Στερεάς Ελλάδος και της<br />
Πελοποννήσου, συµπεριλαµβάνοντας και τα πλησίον νησιά (Ιόνια νησιά).<br />
Περιλαµβάνει πρωτεύοντες εθνικούς αναπτυξιακούς πόλους (Ιωάννινα σε<br />
συνδυασµό µε την Ηγουµενίτσα και την Πάτρα) και άλλους, σηµαντικούς σε εθνικό<br />
επίπεδο, πόλους ανάπτυξης (Καλαµάτα και Αγρίνιο). Συνδέεται λειτουργικά προς<br />
228
βορρά µε τα δυτικά Βαλκάνια, δυτικά και νότια µε διεθνείς θαλάσσιους άξονες και<br />
µε την Κρήτη (Καστέλλι Κισσάµου).<br />
Άξονας κεντρικής ενδοχώρας: Αναπτύσσεται κατά µήκος της Ε65. Περιλαµβάνει,<br />
σηµαντικούς σε εθνικό επίπεδο, πόλους ανάπτυξης (Λαµία, Καρδίτσα και Τρίκαλα),<br />
ενώ συνδέεται λειτουργικά µε πρωτεύοντες εθνικούς αναπτυξιακούς πόλους<br />
(Ιωάννινα και το δίπολο Λάρισα-Βόλος).<br />
∆ιαγώνιος Άξονας: Αναπτύσσεται κατά µήκος του οδικού άξονα Λαµία-Ιτέα /<br />
Άµφισσα–Αντίρριο-Πάτρα. ∆ιασυνδέει άµεσα το διεθνές λιµάνι της Πάτρας µε την<br />
κεντρική Ελλάδα, µέσω της Λαµίας, διευκολύνοντας τις ροές ανθρώπων και<br />
αγαθών.<br />
Άξονας Κεντρικής Πελοποννήσου: Αναπτύσσεται κατά µήκος του οδικού άξονα<br />
Κόρινθος-Τρίπολη- Καλαµάτα/ Σπάρτη-Γύθειο, συµπεριλαµβάνοντας και τα<br />
πλησίον νησιά (Κύθηρα, Αντικύθηρα).<br />
Άξονας Κρήτης: Αναπτύσσεται κατά µήκος του βόρειου οδικού άξονα του νησιού,<br />
από τη Σητεία έως το Καστέλλι Κισσάµου, και σε αυτόν συναρθρώνεται ολόκληρη<br />
η αναπτυξιακή ενότητα της Κρήτης και των πλησίον αυτής νησιών. Συνδέεται<br />
λειτουργικά µε άξονες ανάπτυξης της ηπειρωτικής χώρας (∆υτικός και χερσαίος<br />
Ανατολικός), µε το αναπτυξιακό νησιωτικό σύµπλεγµα Βορείου και Νοτίου Αιγαίου<br />
και µε διεθνείς θαλάσσιους άξονες.<br />
∆. Πολυπολικό αναπτυξιακό νησιωτικό σύµπλεγµα Βορείου και Νοτίου Αιγαίου.<br />
Το ενιαίο αυτό σύµπλεγµα συγκροτείται από επιµέρους υποενότητες (του Β.<br />
Αιγαίου, των Κυκλάδων, των ∆ωδεκανήσων) οι οποίες αρθρώνονται γύρω από τις<br />
κύριες αναπτυξιακές ενότητες: α) Λέσβου–Χίου, η οποία περιλαµβάνει τους<br />
δευτερεύοντες εθνικούς πόλους Μυτιλήνης και Χίου, β) Σάµου – Ικαρίας, γ) Σύρου<br />
– Πάρου – Νάξου, η οποία περιλαµβάνει τον δευτερεύοντα εθνικό πόλο της<br />
Ερµούπολης και δ) Ρόδου – Κω - Καλύµνου, η οποία περιλαµβάνει τον<br />
δευτερεύοντα εθνικό πόλο της Ρόδου.<br />
Για το νησιωτικό αυτό σύµπλεγµα, πέραν των όσων αναφέρονται στην παράγραφο<br />
Α2. του παρόντος άρθρου, επιδιώκονται επιπλέον τα εξής:<br />
- Η ενίσχυση της συνεργασίας και της διασύνδεσης του νησιωτικού<br />
συµπλέγµατος µε την Αθήνα, την Κρήτη, και τη Θεσσαλονίκη και, κατά<br />
περίπτωση, µε άλλα αστικά κέντρα της ηπειρωτικής χώρας (π.χ. Καβάλα,<br />
Αλεξανδρούπολη).<br />
- Η ανάπτυξη συνεργασιών στους τοµείς του τουρισµού, της αγροτικής<br />
παραγωγής, της µεταποίησης και της διακίνησης προϊόντων, της ανώτατης<br />
εκπαίδευσης και της έρευνας και τεχνολογίας, καθώς και της προστασίας της<br />
φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς.<br />
- Η ανάπτυξη του τοµέα της υγείας.<br />
- Η ενίσχυση της εκπαίδευσης σε αντικείµενα αιχµής για τον νησιωτικό χώρο.<br />
- Η ανάπτυξη δράσεων για την αντιµετώπιση των ιδιαίτερων προβληµάτων του<br />
νησιωτικού χώρου και ιδίως της διοικητικής, συγκοινωνιακής και ενεργειακής<br />
229
εξυπηρέτησης, της διαχείρισης των υδατικών πόρων και των απορριµµάτων-<br />
αποβλήτων, του ελέγχου της δόµησης κ.α.<br />
230
Α. Μεταφορές<br />
Άρθρο 6<br />
Χωρική διάρθρωση των στρατηγικής σηµασίας<br />
δικτύων υποδοµών και υπηρεσιών µεταφορών,<br />
ενέργειας και επικοινωνιών<br />
Α1. Γενικές κατευθύνσεις για τις µεταφορές.<br />
- Η ένταξη της χώρας στα διεθνή δίκτυα, η οµαλή λειτουργία του<br />
προτεινόµενου πλέγµατος οικισµών και η υλοποίηση των αναπτυξιακών<br />
αξόνων εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από τη βέλτιστη διάταξη των,<br />
στρατηγικής σηµασίας, δικτύων υποδοµών και κυρίως εκείνων των<br />
µεταφορών/συγκοινωνιών, επικοινωνιών και ενέργειας.<br />
- Κύριο στόχο της χωρικής διάρθρωσης των στρατηγικών δικτύων αποτελεί η<br />
υποστήριξη του διεθνούς ρόλου της χώρας και η διάχυση της ανάπτυξης σε<br />
όλη την επικράτεια.<br />
- Βασική επιδίωξη αποτελεί η βελτίωση της ποιότητας των υφιστάµενων<br />
υποδοµών µεταφορών και των σχετικών υπηρεσιών σε όλη την επικράτεια,<br />
µε σκοπό την αύξηση του βαθµού προσβασιµότητας και της<br />
προσπελασιµότητας, της µείωσης του χρόνου και του κόστους των<br />
µεταφορικών υπηρεσιών, της ασφάλειας των µεταφορικών/ συγκοινωνιακών<br />
υπηρεσιών (επιβατών, εµπορευµάτων και πεζών) και της µείωσης της<br />
κατανάλωσης καυσίµων. Στο πλαίσιο αυτό, ενισχύονται οι υποδοµές, τα µέσα<br />
και οι υπηρεσίες µεταφορών σταθερής τροχιάς (ηλεκτροκινούµενοι<br />
σιδηρόδροµοι, µετρό, τραµ κ.ά.) και η ναυτιλία µικρών αποστάσεων, κυρίως<br />
σε διαδροµές που µπορεί να αποσπάσουν, µε ανταγωνιστικό τρόπο,<br />
σηµαντικό µέρος της µεταφορικής κίνησης από τις αεροπορικές και τις οδικές<br />
µεταφορές.<br />
- Βασικό κριτήριο για την υλοποίηση νέων ή τη διατήρηση υφιστάµενων<br />
υποδοµών µεταφορών συνιστά η συµβολή τους στο ισοζύγιο µεταξύ<br />
προστασίας του περιβάλλοντος και ανάπτυξης.<br />
- Κρίσιµο στοιχείο αποτελεί η βελτίωση της προσβασιµότητας των ορεινών και<br />
γενικά των δυσπρόσιτων περιοχών και κυρίως των νησιωτικών περιοχών. Ο<br />
νησιωτικός πληθυσµός πρέπει να απολαµβάνει αναβαθµισµένες υπηρεσίες<br />
µεταφορών/συγκοινωνιών χαµηλού κόστους, υψηλής ποιότητας και<br />
ταχύτητας και αυξηµένης συχνότητας δροµολογίων.<br />
- Κρίσιµο θεωρείται επίσης, για την οργάνωση του νησιωτικού χώρου στοιχείο.<br />
η ενίσχυση της εσωτερικής συνοχής του νησιωτικού χώρου καθώς της<br />
συµπληρωµατικότητάς του µε τον ηπειρωτικό χώρο. Στο πλαίσιο αυτό,<br />
ιδιαίτερης σηµασίας θεωρείται η ενίσχυση της συνοχής των επιµέρους κύριων<br />
αναπτυξιακών ενοτήτων του νησιωτικού πολυπολικού συµπλέγµατος Νοτίου<br />
και Βορείου Αιγαίου µε τα γύρω νησιά, της µεταξύ τους σύνδεσης, καθώς και<br />
της σύνδεσής τους µε την ηπειρωτική χώρα και την Κρήτη, µειώνοντας µε<br />
231
τον τρόπο αυτό τη σχετική εξάρτησή τους από το µητροπολιτικό κέντρο της<br />
Αθήνας και ενισχύοντας τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και επιλογές.<br />
- Ζωτικής επίσης σηµασίας είναι η επέκταση της πολιτικής της επιδότησης των<br />
άγονων νησιωτικών γραµµών (για ακτοπλοϊκά πλοία, αεροπλάνα,<br />
υδροπλάνα), µε αυστηρά ποιοτικά κριτήρια (τύπος, ταχύτητα και ηλικία<br />
µεταφορικού µέσου) που θα εξασφαλίζουν 12µηνη εξυπηρέτηση.<br />
- Ιδιαίτερες υπηρεσίες, υποδοµές και µέσα πρέπει να παρέχονται σε όλες τις<br />
κατηγορίες των Ατόµων µε Ειδικές Ανάγκες.<br />
- Με σκοπό τη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση της απόδοσης των µέσων και των<br />
υπηρεσιών, κρίνεται αναγκαία η ανάπτυξη, στον κλάδο των µεταφορών και<br />
των συγκοινωνιών, ολοκληρωµένων συστηµάτων συνδυασµένων<br />
µεταφορών. Τα συστήµατα αυτά απαιτούν τη δηµιουργία αντιστοίχων<br />
κόµβων σε σηµεία όπου επιτυγχάνονται οι βέλτιστες αποδόσεις των µέσων,<br />
υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: (α) ότι εξασφαλίζεται η λειτουργική<br />
σύνδεση των µεταφορικών υποδοµών (π.χ. οδικοί άξονες, σιδηροδροµικοί<br />
άξονες που συνδέουν λιµένες µε αερολιµένες) και (β) ότι αναπτύσσονται και<br />
αξιοποιούνται, κατά συνδυαστικό και ολοκληρωµένο τρόπο, ηλεκτρονικά<br />
συστήµατα συλλογής, µετάδοσης και διαχείρισης πληροφοριών, σε<br />
πραγµατικό χρόνο, του µεταφορικού κλάδου.<br />
Πιο αναλυτικά:<br />
1. Για τον κλάδο των εµπορευµατικών µεταφορών επιβάλλεται να:<br />
α. Ενισχυθούν περαιτέρω οι σιδηροδροµικές και θαλάσσιες υποδοµές, µε<br />
σκοπό οι υπηρεσίες τους να καταστούν ανταγωνιστικές προς τις οδικές και<br />
αεροπορικές µεταφορές. Οι θαλάσσιες, εξειδικευµένες, εµπορευµατικές<br />
µεταφορές προσφέρονται για την κάλυψη σηµαντικού εµπορευµατικού<br />
φόρτου µεταξύ λιµένων της ηπειρωτικής χώρας. Ο ευρύτερος κλάδος της<br />
ναυτιλίας (ναυτιλιακές, ναυπηγοεπισκευαστικές, παραναυτιλιακές εταιρίες<br />
κ.ά.) οφείλει να ενισχυθεί περαιτέρω, καθώς προσφέρει τα µέγιστα στο<br />
εθνικό εισόδηµα. Ταυτόχρονα, σκόπιµη κρίνεται η δηµιουργία<br />
εξειδικευµένων «ναυτιλιακών συσπειρώσεων» (maritime clusters) που<br />
µπορούν να συµβάλουν στην αποδοτικότερη λειτουργία και την εξέλιξη του<br />
ευρύτερου κλάδου.<br />
β. ∆ηµιουργηθούν νέοι (ή να αναβαθµιστούν υφιστάµενοι) εξειδικευµένοι<br />
λιµένες και αερολιµένες εµπορευµατικών µεταφορών, είτε σε κοµβικές για<br />
το διεθνές εµπόριο περιοχές (σε συνδυασµό µε ζώνες ελευθέρου εµπορίου),<br />
είτε σε περιοχές όπου διαπιστώνεται µεγάλος φόρτος εµπορευµατικών<br />
µεταφορών.<br />
γ. Εξαπλωθεί η χρήση της τυποποίησης και των διεθνών προτύπων στον<br />
κλάδο των εσωτερικών µεταφορών (χρήση εµπορευµατοκιβωτίων, κόµβοι<br />
συνδυασµένων µεταφορών µε σύγχρονα συστήµατα µεταφορτώσεων κ.ά.),<br />
µε σκοπό την αύξηση της απόδοσης του κλάδου. Το σύστηµα αυτό µπορεί<br />
να εφαρµοστεί και για την εξυπηρέτηση του νησιωτικού χώρου από<br />
232
εξειδικευµένα πλοία µεταφοράς εµπορευµατοκιβωτίων και για την ανάπτυξη<br />
αντίστοιχων λιµένων καθώς και αεροπλάνων-υδροπλάνων (air cargo).<br />
δ. Η σύνδεση των µεταφορικών κόµβων (λιµένες, αερολιµένες,<br />
εµπορευµατικά κέντρα) να γίνεται µε, όσο το δυνατό, πιο αυτόνοµα δίκτυα<br />
µεταφορών (οδικά ή/και σιδηροδροµικά), µε σκοπό την αποφυγή<br />
φαινόµενων κυκλοφοριακής συµφόρησης (σύγκρουση µε αστικές χρήσεις).<br />
ε. Αναπτυχθεί ένα, ανοιχτό, ολοκληρωµένο ηλεκτρονικό σύστηµα<br />
τροφοδοσίας, επεξεργασίας και διαχείρισης της «µεταφορικής»<br />
πληροφορίας, µε σκοπό την ορθολογικότερη διαχείριση των µεταφορικών<br />
µέσων και των εµπορευµατικών ροών. Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να<br />
αξιολογηθεί και η αναµενοµένη εφαρµογή, στον χρονικό ορίζοντα του<br />
παρόντος πλαισίου, του δορυφορικού συστήµατος της Ε.Ε. «Galileo».<br />
στ. ∆ηµιουργηθούν κατά προτεραιότητα, µε τη συνδροµή του κράτους,<br />
οργανωµένες υποδοµές (εµπορευµατικά κέντρα) εθνικής εµβέλειας για την<br />
εξυπηρέτηση των συνδυασµένων µεταφορών µοναδοποιηµένων φορτίων<br />
(εµπορευµατοκιβώτια) και των συναφών υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας<br />
(υπηρεσίες εφοδιαστικής-logistics και ελαφράς µεταποίησης). Οι υποδοµές<br />
αυτές οφείλουν:<br />
ι) είτε να πληρούν αθροιστικά τα παρακάτω κριτήρια:<br />
- να βρίσκονται σε άµεση επαφή µε, δύο τουλάχιστον, βασικούς<br />
µεταφορικούς άξονες (αυτοκινητοδρόµους, σιδηροδρόµους,<br />
θαλάσσιους ή εναέριους διαδρόµους) και να χωροθετούνται, κατά<br />
προτίµηση, σε σηµεία όπου συγκεντρώνεται υψηλός µεταφορικός<br />
φόρτος (αερολιµένες, θαλάσσιοι λιµένες, κύριοι µεθοριακοί σταθµοί,<br />
µεγάλες βιοµηχανικές περιοχές κ.ά.),<br />
- να βρίσκονται σε λειτουργική επαφή µε δυναµικά αστικά κέντρα και,<br />
κυρίως, µε περιοχές ανάπτυξης σηµαντικής κίνησης λιανικού<br />
εµπορίου,<br />
ιι) είτε να δηµιουργούνται ως προέκταση θαλάσσιων λιµένων στην<br />
ενδοχώρα µε απευθείας σιδηροδροµική σύνδεση, µε σκοπό την αµεσότερη<br />
εξυπηρέτηση της ενδοχώρας και την αποφυγή των παράκτιων επεκτάσεων<br />
και των επιχωµατώσεων.<br />
Μικρότερες σε µέγεθος υπηρεσίες και οργανωµένες υποδοµές εφοδιασµού<br />
µπορούν, σε δεύτερη φάση, να δηµιουργηθούν και σε άλλες κατάλληλες<br />
θέσεις, ανάλογα µε το ρόλο και την ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου,<br />
εφόσον στον οικείο νοµό δεν λειτουργεί µεγάλο εµπορευµατικό κέντρο.<br />
ζ. Οργανωθεί ορθολογικά το σύστηµα της αστικής διανοµής των αγαθών στα<br />
σηµεία εξυπηρέτησης του λιανικού ή/και χονδρεµπορικού εµπορίου. Η<br />
εφοδιαστική εξυπηρέτηση των σηµείων αυτών -και κυρίως αυτών που<br />
βρίσκονται επί (ή πλησίον) των βασικών αστικών οδικών αξόνων ή<br />
ιστορικών κέντρων κ.ά.- πρέπει να γίνεται τις ώρες µη αιχµής (βραδινές ή<br />
πολύ πρωινές ώρες). Όπου δεν προβλέπονται υποχρεωτικές θέσεις<br />
233
στάθµευσης τροφοδοσίας (όπως σε υπεραγορές κ.ά), πρέπει να καταβληθεί<br />
προσπάθεια για τη δηµιουργία, κατά το δυνατόν, κατάλληλων χώρων<br />
στάθµευσης ή εσοχών σε πεζοδρόµια για την οµαλή διεξαγωγή της<br />
φορτοεκφόρτωσης και της κίνησης των οχηµάτων στους δρόµους.<br />
2. Για τον κλάδο των επιβατικών µεταφορών, στρατηγική κατεύθυνση αποτελεί η<br />
εφαρµογή των πλέον σύγχρονων προτύπων ασφάλειας (σε υποδοµές και<br />
µέσα), και η εισαγωγή πιο «καθαρών» µέσων. Προς την κατεύθυνση αυτή<br />
απαιτείται:<br />
Στις αστικές µεταφορές:<br />
- η εισαγωγή µηχανισµών διαχείρισης, παρακολούθησης, αξιολόγησης και<br />
αποτίµησης σειράς συγκοινωνιακών µεγεθών που σχετίζονται µε τις αστικές<br />
συγκοινωνίες των µεγάλων πόλεων της χώρας.<br />
- η άµβλυνση των ανισοτήτων στο επίπεδο των αστικών συγκοινωνιών<br />
µεταξύ της Αττικής–Θεσσαλονίκης και των υπόλοιπων περιφερειών της<br />
χώρας.<br />
- Η διευκόλυνση της χρήσης του ποδηλάτου µε µέτρα που θα εξειδικευθούν<br />
κατά περίπτωση στο τοπικό επίπεδο.<br />
- Στις οδικές επιβατικές µεταφορές αστικού ή υπεραστικού τύπου, οι κύριοι<br />
άξονες της στρατηγικής κατεύθυνσης περιλαµβάνουν:<br />
- την αύξηση της συνολικής κυκλοφοριακής ικανότητας του αστικού οδικού<br />
δικτύου, την προώθηση έργων παράκαµψης των κύριων αστικών κέντρων,<br />
την προώθηση µέτρων και έργων που ενισχύουν την ελκυστικότητα και την<br />
ποιότητα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (Μ.Μ.Μ.), µε έµφαση στη µείωση<br />
των σχετικών χρονοαποστάσεων, τη µείωση των τροχαίων ατυχηµάτων και<br />
τη µείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ρύπανση,<br />
θόρυβος).<br />
- τον περιορισµό της χρήσης των Ι.Χ. οχηµάτων, τουλάχιστον κατά µήκος<br />
των σιδηροδροµικών αξόνων (συνδυασµένη χρήση σιδηρόδροµου – Ι.Χ.<br />
οχήµατος).<br />
- τη θέσπιση κινήτρων για οχήµατα που διαθέτουν κινητήρες φιλικούς προς<br />
το περιβάλλον.<br />
- Ειδικότερα, για τις µαζικές οδικές µεταφορές, υιοθετούνται πολιτικές για:<br />
- τη χρήση πιο εξελιγµένων κινητήρων, που ενσωµατώνουν τις νέες<br />
αντιρρυπαντικές τεχνολογίες.<br />
- τη διαρκή αναβάθµιση των παρεχοµένων υπηρεσιών από τους σταθµούς<br />
υπεραστικών λεωφορείων, οι οποίοι εφεξής χωροθετούνται σε περιοχές που<br />
συνδέονται άµεσα µε µέσα σταθερής τροχιάς ή µε κόµβους υψηλής<br />
συγκέντρωσης επιβατικού κοινού (αερολιµένες, θαλάσσιοι λιµένες) και,<br />
εφόσον δεν υφίστανται τέτοιες υποδοµές, σε περιοχές όπου η οδική<br />
σύνδεση του σταθµού µε το εθνικό δίκτυο δεν προκαλεί σηµαντική<br />
επιβάρυνση στο κύριο αστικό οδικό δίκτυο.<br />
234
- τη χρήση διαχειριστικών µέτρων, ύστερα από ενδελεχή µελέτη, όπως<br />
δηµιουργία λεωφορειολωρίδων ή εφαρµογή διοδίων σε κορεσµένα, από<br />
κυκλοφοριακή κίνηση, τµήµατα των αστικών κέντρων κ.ά.<br />
3. Στις θαλάσσιες επιβατικές µεταφορές, η κύρια στρατηγική<br />
περιλαµβάνει:<br />
- Ανάπτυξη λιµενικών υποδοµών που θα φιλοξενούν µε ασφάλεια και<br />
ποιότητα τα σύγχρονα πλωτά µέσα και τους επιβάτες τους<br />
(λιµενοβραχίονες, προβλήτες, αίθουσες επιβίβασης µε κλιµατισµό,<br />
χώροι υγιεινής κ.ά.). Οι λιµενικές υποδοµές και οι εγκαταστάσεις<br />
στην νησιωτική χώρα οφείλουν να ακολουθούν την κλίµακα και την<br />
φυσιογνωµία της περιοχής, ιδιαίτερα σε περιοχές παραδοσιακών<br />
οικισµών. Σκόπιµο είναι να εξεταστεί, σε πολλές περιπτώσεις νησιών,<br />
η δηµιουργία νέων ακτοπλοϊκών λιµένων σε απόσταση από τους<br />
παραδοσιακούς οικισµούς και η απόδοση των υφισταµένων<br />
εγκαταστάσεων, σε συνδυασµό µε προγράµµατα ανάπλασης<br />
παραλιακών µετώπων, σε αλιευτικές ή/και τουριστικές χρήσεις.<br />
- Υιοθέτηση και στις θαλάσσιες επιβατικές µεταφορές του συστήµατος<br />
hub & spoke (κυρίως) ή hub & feeder, µε τις προϋποθέσεις: (α) της<br />
ηλεκτρονικής διασύνδεσης όλων των δροµολογίων των επιβατικών<br />
µέσων (ακτοπλοΐα, αεροσκάφη, σιδηρόδροµος, υδροπλάνα κ.ά.) σε<br />
πραγµατικό χρόνο, (β) του συντονισµού του συνολικού επιβατικού<br />
µεταφορικού συστήµατος από εξειδικευµένο φορέα διαχείρισης της<br />
κίνησης και των δροµολογίων, (γ) της λειτουργικής σύνδεσης των<br />
µέσων σε κάθε χωρική ενότητα (π.χ. άµεση και ποιοτική οδική<br />
εξυπηρέτηση µεταξύ θαλάσσιων λιµένων και αερολιµένων σε κάθε<br />
νησί) και (δ) της ενδυνάµωσης, µε κάθε πρόσφορο µέσο, της<br />
συγκοινωνίας µεταξύ των νησιών και του περιορισµού της εξάρτησης,<br />
στην περίπτωση των νησιών του Αιγαίου, από τον λιµένα του Πειραιά.<br />
- Επέκταση της δυνατότητας παροχής υπηρεσιών θαλάσσιου ταξί από<br />
πιστοποιηµένους κυβερνήτες και πλωτά µέσα.<br />
- ∆ιερεύνηση της δυνατότητας παροχής θαλάσσιας συγκοινωνίας σε<br />
αστικές περιοχές µε µεγάλο παραλιακό µέτωπο (Αττική, Θεσσαλονίκη<br />
κ.ά).<br />
4. Στις σιδηροδροµικές επιβατικές µεταφορές αστικού και υπεραστικού τύπου, η<br />
κύρια στρατηγική περιλαµβάνει:<br />
- Επέκταση του δικτύου, αύξηση της ασφάλειας, βελτίωση των ταχυτήτων<br />
και πύκνωση όλων των δροµολογίων των µέσων σταθερής τροχιάς αστικού<br />
και υπεραστικού τύπου µε άµεση λειτουργική σχέση (ανταποκρίσεις) µε το<br />
σύνολο των µεταφορικών µέσων µαζικής µεταφοράς. Θεώρηση των µέσων<br />
σταθερής τροχιάς ως ραχοκοκαλιάς του συστήµατος αστικών<br />
συγκοινωνιών.<br />
235
- Επέκταση των σιδηροδροµικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών προαστιακού<br />
τύπου στις µητροπολιτικές περιοχές και εκεί όπου εµφανίζονται δυναµικά<br />
αστικά δίπολα.<br />
- Επέκταση των σιδηροδροµικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών τύπου µετρό<br />
στα δύο µεγάλα µητροπολιτικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.<br />
- Εξέταση της δυνατότητας να προωθηθούν σιδηροδροµικές υπηρεσίες και<br />
υπηρεσίες τύπου τροχιόδροµου (τραµ) στα µεγάλα αστικά κέντρα της<br />
χώρας.<br />
- ∆ηµιουργία κατάλληλων σταθµών µετεπιβίβασης και επαρκών χώρων<br />
στάθµευσης Ι.Χ. αυτοκινήτων στους κύριους σταθµούς µέσων σταθερής<br />
τροχιάς.<br />
5. Στις αεροπορικές επιβατικές µεταφορές η κύρια στρατηγική περιλαµβάνει:<br />
- ∆ιαρκή αναβάθµιση των αεροπορικών και αερολιµενικών υπηρεσιών σε όλη<br />
την επικράτεια. Περαιτέρω αναβάθµιση επιλεγµένων αερολιµένων σε<br />
διεθνούς κατηγορίας αερολιµένες. Μετατροπή απαξιωµένων ή µειωµένης<br />
δραστηριότητας στρατιωτικών αερολιµένων σε (ή και σε) πολιτικούς<br />
αερολιµένες τακτικών ή έκτακτων (charter) πτήσεων ή σε αερολιµένες<br />
γενικής αεροπορίας (δηλ. εξυπηρέτηση ελαφρών αεροσκαφών και<br />
ελικοπτέρων).<br />
- ∆ηµιουργία νέων αερολιµένων και ελικοδροµίων κατά προτεραιότητα σε<br />
µειονεκτικές και αποµονωµένες περιοχές αλλά και σε µεγάλα αστικά<br />
κέντρα. Ενίσχυση της πολιτικής των επιδοτήσεων για την εξυπηρέτηση των<br />
περιοχών αυτών.<br />
- Επέκταση και ενίσχυση της υπηρεσίας των υδροπλάνων και δηµιουργία<br />
αυτόνοµων περιφερειακών δικτύων αεροµεταφορών µε υδροπλάνα.<br />
- ∆ιερεύνηση της δυνατότητας επιδοτούµενου φορέα παροχής επιβατικών<br />
µεταφορών σε αποµονωµένες περιοχές (ορεινές και νησιωτικές) µε<br />
εξειδικευµένα ελικόπτερα, σε σταθερά δροµολόγια καθ’ όλο το έτος µε τη<br />
χρήση υπηρεσιών γενικού οικονοµικού ενδιαφέροντος.<br />
Α.2. Ειδικές κατευθύνσεις για τις µεταφορές<br />
Για το σύνολο των βασικών µεταφορικών υποδοµών της χώρας, όπως<br />
απεικονίζονται ενδεικτικά στον Χάρτη 6, δίδονται οι εξής κατευθύνσεις:<br />
Α.2.1 Οδικές υποδοµές & Υπηρεσίες<br />
Πιο συγκεκριµένα, σε σχέση µε τις οδικές υποδοµές, όπως απεικονίζονται<br />
ενδεικτικά στον χάρτη 6.1, και τις συναφείς υπηρεσίες, δίδονται οι ακόλουθες<br />
κατευθύνσεις:<br />
- Ολοκλήρωση και συνεχής αναβάθµιση των υποδοµών και υπηρεσιών των δύο<br />
οδικών διευρωπαϊκών οδικών αξόνων του ΠΑΘΕ και της Εγνατίας οδού.<br />
- Ολοκλήρωση και αναβάθµιση των υποδοµών και υπηρεσιών των σηµαντικών<br />
για την πύκνωση του βασικού οδικού συστήµατος της χώρας (έργα που<br />
236
συµβάλλουν στην άρση των ασυνεχειών του οδικού δικτύου) οδικών αξόνων,<br />
όπως της Βορειοδυτικής Οδού Πελοποννήσου (Κόρινθος – Πάτρα – Πύργος –<br />
Τσακώνα), της Ιόνιας Οδού (Αντίρριο – Αγρίνιο - Ιωάννινα - Κακαβιά), του<br />
Αυτοκινητόδροµου Κεντρικής Ελλάδας – Ε65 (Λαµία – Εγνατία Οδό), του<br />
Αυτοκινητόδροµου Κόρινθος –Τρίπολη-Καλαµάτα και Σπάρτη–Γύθειο, καθώς<br />
και του Βόρειου Οδικού Άξονα της Κρήτης (από Σητεία έως Καστέλλι<br />
Κισσάµου).<br />
- Αναβάθµιση της σύνδεσης όλων των πρωτευουσών των νοµών ή άλλων<br />
σηµαντικών για τις µεταφορές περιοχών, που βρίσκονται πλησίον των ως άνω<br />
οδικών αξόνων (π.χ. αναβάθµιση του οδικού άξονα από Λάρισα έως Καρδίτσας<br />
σε αυτοκινητόδροµο µε την κατασκευή ανισόπεδων συνδέσεων, σύνδεση των<br />
πόλεων της Πρέβεζας και της Λευκάδας µε την Ιόνια Οδό, σύνδεση της<br />
ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. Αστακού επίσης µε την Ιόνια Οδό κ.ά.).<br />
- Πύκνωση του ως άνω οδικού δικτύου, σε πρώτη φάση, µε τους εξής<br />
αναβαθµισµένους, σε υποδοµές και υπηρεσίες, οδικούς άξονες:<br />
1. Θεσσαλονίκη – Νέα Μουδανιά και Θεσσαλονίκη - Πολύγυρος<br />
2. Τρίπολη – Βυτίνα – Αρχαία Ολυµπία σύνδεση µε δυτικό άξονα.<br />
3. Λάρισα – Κοζάνη<br />
4. Λάρισα- Φάρσαλα – σύνδεση µε Ε65.<br />
5. Τρίκαλα – Άρτα (βελτίωση υφιστάµενου δικτύου)<br />
6. Αντίρριο – Ιτέα - Άµφισσα – Λαµία (βελτίωση υφιστάµενου δικτύου)<br />
7. Λαµία – Καρπενήσι - Αγρίνιο – σύνδεση µε Ιόνια Οδό (βελτίωση<br />
υφιστάµενου δικτύου)<br />
8. Νότιο – Ανατολικός Άξονας της Κρήτης (και η σύνδεσή του µε τον Βόρειο)<br />
9. Ελευσίνα – Θήβα – Υλίκη<br />
10. Σχηµατάρι – Χαλκίδα - λιµένας Κύµης.<br />
11. Χαλκίδα – Ψαχνά – Ιστιαία – Αιδηψός και Χαλκίδα - Αλιβέρι - Κάρυστος.<br />
12. Αναβάθµιση και κατασκευή νέων τµηµάτων των κυρίων οδικών αξόνων σε<br />
µεγάλα και πληθυσµιακά εύρωστα νησιά του Βορείου και Νότιου Αιγαίου<br />
(π.χ. Λέσβος, Ρόδος, Χίος, Σάµος, Λήµνος, Κως, Κάλυµνος) και του Ιονίου<br />
πελάγους (π.χ. Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος, Λευκάδα).<br />
Ειδικότερα, σε ότι αφορά τους κάθετους άξονες της Εγνατίας οδού, δίδεται ως<br />
κατεύθυνση η νέα χάραξη, η ολοκλήρωση και η διαρκής αναβάθµιση των εξής<br />
δέκα (10) οδικών αξόνων:<br />
1. Ιωάννινα –Κακαβιά (Αλβανία)<br />
2. Σιάτιστα – Καστοριά - Κρυσταλλοπηγή / Ιεροπηγή (Αλβανία-<br />
Πανευρωπαϊκός Άξονας VIII),<br />
3. Κοζάνη – Πτολεµαΐδα – Φλώρινα – Νίκη (πΓ∆Μ - Πανευρωπαϊκός άξονας Χ)<br />
237
4. Θεσσαλονίκη (λιµένας) – Εύζωνοι (πΓ∆Μ-Πανευρωπαϊκός άξονας Χ)<br />
5. Θεσσαλονίκη (λιµένας) - Σέρρες - Προµαχώνας (Βουλγαρία -<br />
Πανευρωπαϊκός ∆ιάδροµος IV),<br />
6. Καβάλα (λιµένας) – ∆ράµα – Εξοχή (Βουλγαρία)<br />
7. Ξάνθη – Εχίνος (Βουλγαρία - Πανευρωπαϊκός ∆ιάδροµος IV)<br />
8. Κοµοτηνή - Νυµφαία (Βουλγαρία - Πανευρωπαϊκός ∆ιάδροµος ΙΧ).<br />
9. Φέραι – Καστανιές - Ορµένιο (Βουλγαρία - Πανευρωπαϊκός ∆ιάδροµος IX).<br />
10. Αναβάθµιση της οδικής σύνδεσης Ηγουµενίτσα - Σαγιάδα – Κονίσπολη –<br />
Άγιοι Σαράντα.<br />
- Εντοπισµός και βελτίωση των επικίνδυνων σηµείων στο οδικό δίκτυο της<br />
χώρας κατά προτεραιότητα.<br />
- Κατασκευή νέων και αναβάθµιση των υφιστάµενων περιφερειακών οδών όλων<br />
των σηµαντικών αστικών κέντρων. Επίσης, κατασκευή όσο το δυνατόν<br />
περισσότερων, κλειστού τύπου, αυτοκινητόδροµων, µε πυκνό δίκτυο<br />
ανισόπεδων κόµβων, µε απευθείας συνδέσεις των µεταφορικών υποδοµών<br />
κ.ο.κ.<br />
Α2.2. Θαλάσσιες µεταφορές & Λιµενικές Υποδοµές & Υπηρεσίες<br />
Πιο συγκεκριµένα, σε σχέση µε τις θαλάσσιες µεταφορές και τις λιµενικές<br />
υποδοµές, όπως ενδεικτικά απεικονίζονται στον χάρτη 6.2, και τις συναφείς<br />
υπηρεσίες δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:<br />
- Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου των λιµένων της Αθήνας (σύστηµα λιµένων<br />
Αττικής), της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, της Ηγουµενίτσας, του Ηρακλείου σε<br />
συνδυασµό µε αυτό της Σούδας, της Αλεξανδρούπολης και του Βόλου, µε<br />
σκοπό την ανάδειξη και εδραίωσή τους ως κύριων θαλάσσιων πυλών της<br />
χώρας. Παράλληλα, ενίσχυση των λιµένων διεθνούς ενδιαφέροντος και εθνικής<br />
σηµασίας (Καβάλας, Κύµης, Ρόδου, Καλαµάτας και Σούδας) και των<br />
εξειδικευµένων λιµένων εµπορευµατοκιβωτίων της ΝΑΒΙΠΕ Αστακού και της<br />
Νότιας Κρήτης.<br />
- ∆ιαρκής αναβάθµιση όλων των υφιστάµενων λιµένων µε σηµαντική<br />
εµπορευµατική ή/και επιβατική κίνηση µε κύριο σκοπό την σταθερή<br />
παροχή ασφάλειας στις µεταφορές (π.χ. εκβαθύνσεις λιµενολεκάνης,<br />
κατασκευής κυµατοθραυστών, κρηπιδωµάτων, κτιρίων, δικτύων,<br />
περίφραξης και άλλων συστηµάτων αντιµετώπισης έκνοµων ενεργειών<br />
/ Κώδικας I.S.P.S, διευθετήσεων ρεµάτων, προµήθεια σύγχρονου<br />
εξοπλισµού κ.ά.).<br />
- Άµεση εφαρµογή συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης στους<br />
λιµένες και συστηµάτων για την πρόληψη και αντιµετώπιση θαλάσσιων<br />
περιβαλλοντικών ατυχηµάτων, καθώς επίσης και δηµιουργία<br />
καταλλήλων λιµένων καταφυγής.<br />
238
- Ενιαίος σχεδιασµός και διαχείριση όλου του λιµενικού συστήµατος της<br />
Αττικής. Σταδιακή µεταφορά ακτοπλοϊκών υπηρεσιών από τον κεντρικό<br />
λιµένα του Πειραιά στους λιµένες της Ραφήνας και του Λαυρίου. Ο<br />
κεντρικός λιµένας του Πειραιά θα εξακολουθεί να διατηρεί ακτοπλοϊκές<br />
υπηρεσίες, κυρίως για την περιοχή του Αργοσαρωνικού. Ωστόσο, θα<br />
εξειδικευτεί στον κλάδο της κρουαζιέρας, ενώ σηµαντικό τµήµα του θα<br />
αποδοθεί αναβαθµισµένο στην αστική περιοχή των παράκτιων ΟΤΑ της<br />
ευρύτερης πόλης του Πειραιά. Το τµήµα του Ικονίου-Περάµατος, σε<br />
συνδυασµό µε τις εγκαταστάσεις του λιµένα της Ελευσίνας και της<br />
ευρύτερης παράκτιας περιοχής µαζί µε τις εγκαταστάσεις<br />
ναυπηγοεπισκευών στο Πέραµα και το εµπορευµατικό κέντρο του<br />
Θριασίου Πεδίου, οφείλουν να αποτελέσουν ένα κοινό σύνολο<br />
εµπορευµατικών και συνδυασµένων µεταφορών καθώς και παροχής<br />
υπηρεσιών εφοδιαστικής (logistics).<br />
- Αναβάθµιση του λιµένα της Θεσσαλονίκης, σε λιµένα παροχής λιµενικών<br />
υπηρεσιών διεθνούς εµβέλειας µε χωρική επιρροή πέραν των Βαλκανίων (έως<br />
τις Σκανδιναβικές χώρες και την Ρωσία). Προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι<br />
να αποκτήσει σύνθετες και ολοκληρωµένες υπηρεσίες µεταφορτώσεων και<br />
υπηρεσιών εφοδιαστικής. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιµο να εξεταστεί, και<br />
ενδεχοµένως να προωθηθεί εκ νέου, η απευθείας σιδηροδροµική σύνδεση του<br />
λιµένα της Θεσσαλονίκης µε τον βουλγαρικό ποτάµιο λιµένα Lom, µε σκοπό τη<br />
συνδυασµένη µεταφορά εµπορευµατοκιβωτίων από και προς την ∆υτική<br />
Ευρώπη µέσω ποτάµιων µεταφορών. Συµπληρωµατικά προς τον λιµένα της<br />
Θεσσαλονίκης µπορεί να λειτουργήσει ο εµπορευµατικός λιµένας της Καβάλας<br />
στο βαθµό που αναβαθµιστεί η χερσαία σύνδεσή του µε τα µεταφορικά δίκτυα<br />
των Βαλκανίων.<br />
- Με την ολοκλήρωση του νέου τµήµατος του λιµένα της Πάτρας και µε την<br />
αναβάθµιση του σιδηροδροµικού και οδικού δικτύου της περιοχής (ΠΑΘΕ και<br />
∆υτικός Άξονας), o λιµένας θα αναβαθµισθεί σηµαντικά τόσο σε ό,τι αφορά τον<br />
κλάδο των επιβατικών όσο και σε ό,τι αφορά τον κλάδο των εµπορευµατικών<br />
µεταφορών. Με τη δηµιουργία εξειδικευµένων υποδοµών εφοδιαστικών<br />
υπηρεσιών και την ενεργοποίηση του Αδριατικού/Ιόνιου Θαλάσσιου<br />
Αυτοκινητόδροµου, ο οποίος έχει ενταχθεί στα ∆ιευρωπαϊκά ∆ίκτυα<br />
Μεταφορών, θα ενισχυθεί περαιτέρω το µεταφορικό του έργο.<br />
- Ο λιµένας του Ηρακλείου, στο χρονικό ορίζοντα εφαρµογής του Πλαισίου,<br />
κρίνεται σκόπιµο να επενδύσει περαιτέρω στην ανάπτυξη υποδοµών<br />
ακτοπλοΐας, φιλοξενίας κρουαζιέρας (κυρίως) και θαλάσσιου τουρισµού. Η<br />
εµπορευµατική του δραστηριότητα εξαρτάται από τη δηµιουργία εξειδικευµένου<br />
κοµβικού λιµένα εµπορευµατοκιβωτίων (hub) στην νότια Κρήτη, την<br />
ενεργοποίηση του Αδριατικού/Ιόνιου Θαλάσσιου Αυτοκινητόδροµου των<br />
∆ιευρωπαϊκών ∆ικτύων Μεταφορών και από την αύξηση του όγκου αλλά και<br />
την αλλαγή του τρόπου διάθεσης και εµπορίας των αγροτικών προϊόντων της<br />
Κρήτης. Συµπληρωµατικό ρόλο προς αυτόν του λιµένα του Ηρακλείου, στις<br />
επιβατικές και εµπορευµατικές µεταφορές, µπορεί να επιτελέσουν οι λιµένες<br />
της Σούδας του Ρεθύµνου και της Σητείας. Υπηρεσία (hub) προτείνεται να<br />
239
υποστηριχθεί και από νέο εξειδικευµένο λιµένα στον νότιο-κεντρικό ή νότιο-<br />
ανατολικό άξονα της Κρήτης, ο οποίος θα εξυπηρετήσει τη ναυτιλιακή<br />
µεταφορά εµπορευµατοκιβωτίων µεταξύ Άπω Ανατολής-Ευρώπης.<br />
- Ο λιµένας του Βόλου, στο χρονικό ορίζοντα εφαρµογής του Πλαισίου, κρίνεται<br />
σκόπιµο να επενδύσει περαιτέρω σε υποδοµές ακτοπλοΐας, φιλοξενίας<br />
κρουαζιέρας και θαλάσσιου τουρισµού, καθώς και σε υποδοµές<br />
εµπορευµατικών µεταφορών και ιδίως σε εξειδικευµένες υποδοµές<br />
εµπορευµατικών µεταφορών όπως αυτοκίνητα, σιτηρά, χηµικά.<br />
- Ο λιµένας της Αλεξανδρούπολης µπορεί να επεκταθεί και να αναβαθµισθεί σε<br />
εξειδικευµένο τερµατικό πετρελαϊκό λιµένα (oil terminal) διατηρώντας<br />
παράλληλα τον αρχικό σχεδιασµό του για διακίνηση εµπορευµατοκιβωτίων και<br />
των χύδην φορτίων. Οι υπεράκτιες εγκαταστάσεις (off shore) και οι λιµενικές<br />
εγκαταστάσεις οφείλουν να υποστηρίξουν, µε την υψηλότερη δυνατή ασφάλεια<br />
και ποιότητα, την πετρελαϊκή διακίνηση και το υψηλό φυσικό περιβάλλον,<br />
καθώς επίσης και τις σχετικές δραστηριότητες προστιθέµενης αξίας που θα<br />
δηµιουργηθούν στην εγγύς περιοχή (διυλιστήρια, εγκαταστάσεις αποθήκευσης<br />
πετρελαιοειδών, εγκαταστάσεις εφοδιασµού πλοίων, εγκαταστάσεις πρόληψης<br />
και αντιµετώπισης ναυτικών ατυχηµάτων κ.ά.).<br />
- Εκσυγχρονισµός και αναβάθµιση του λιµένα της Ρόδου. Οι υφιστάµενες<br />
λιµενικές εγκαταστάσεις στην πόλη της Ρόδου πρέπει να αποδοθούν, κυρίως,<br />
σε υψηλής ποιότητας τουριστική χρήση (κρουαζιερόπλοια, σκάφη αναψυχής,<br />
ηµερόπλοια, ταχύπλοα ακτοπλοϊκά χωρίς αυτοκίνητα) για την εξυπηρέτηση της<br />
διεθνούς τουριστικής κίνησης και της προστασίας και ανάδειξης του<br />
Παγκόσµιου Πολιτιστικού Μνηµείου της Μεσαιωνικής Πόλης. Η ακτοπλοϊκή και<br />
εµπορευµατική κίνηση της νήσου Ρόδου µπορεί να ικανοποιηθεί και από άλλες<br />
αναβαθµισµένες λιµενικές εγκαταστάσεις όπως π.χ. αυτές της Λάρδου ή/και της<br />
Καµείρου, σε συνδυασµό µε τη βελτίωση του οδικού δικτύου του νησιού.<br />
- Ο λιµένας της Ηγουµενίτσας, µπορεί να αναβαθµισθεί, από λιµένα<br />
εξυπηρέτησης οχηµαταγωγών–επιβατικών πλοίων, σε σύνθετο λιµένα<br />
εξυπηρέτησης και µοναδοποιηµένων εµπορευµάτων (εµπορευµατοκιβώτια),<br />
ιδίως εν όψει και της διερευνώµενης λειτουργικής σιδηροδροµικής σύνδεσής<br />
του µε άλλες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας (Ηγουµενίτσα–Ιωάννινα–<br />
Καλαµπάκα και Καλαµπάκα - Κοζάνη και από εκεί µε το εθνικό σιδηροδροµικό<br />
δίκτυο).<br />
- Ο λιµένας της Καλαµάτας µπορεί να αναδειχθεί σε σύνθετο λιµένα<br />
εξυπηρέτησης της εµπορικής και της επιβατικής κίνησης, συνδεδεµένο µε το<br />
σιδηροδροµικό δίκτυο.<br />
- Ο ρόλος του λιµένα της Κύµης στις εθνικές και διεθνείς µεταφορές µπορεί να<br />
ενισχυθεί. Ο ρόλος αυτός συνδέεται άµεσα µε την αναβάθµιση της σύνδεσης<br />
του λιµένα µε το εθνικό δίκτυο µεταφορών και την αναβάθµιση των εµπορικών<br />
σχέσεων της χώρας µε την Τουρκία.<br />
- Η Ναυτική Βιοµηχανική Περιοχή Αστακού διατηρείται ως βιοµηχανικό πάρκο, σε<br />
συνδυασµό µε τη δηµιουργία ελεύθερης ζώνης και την επέκτασή των<br />
δραστηριοτήτων της και σε υπηρεσίες κόµβου προσωρινής εναπόθεσης<br />
εµπορευµατοκιβωτίων (hub).<br />
240
- Όλοι οι νησιωτικοί λιµένες απαιτούν διαρκή αναβάθµιση (εξαιτίας και της<br />
τεχνολογικής εξέλιξης των πλοίων), καθόσον αποτελούν το βασικό σηµείο<br />
σύνδεσης των νησιών, τόσο µεταξύ τους, όσο και µε την ηπειρωτική χώρα.<br />
Ιδιαίτερο ρόλο στις ακτοπλοϊκές µεταφορές, ως σηµεία κόµβοι (hub), µπορούν<br />
να επιτελέσουν οι λιµενικές υποδοµές (υφιστάµενες ή νέες) της Νάξου και της<br />
Σύρου (για την περιοχή των Κυκλάδων), της Σάµου, Κω, Καλύµνου Ρόδου,<br />
Μυτιλήνης, Χίου και Λήµνου (για την εξυπηρέτηση της πολυνησιωτικής<br />
περιοχής του Αιγαίου) και της Κέρκυρας για τα ∆ιαπόντια νησιά.<br />
- Αναβάθµιση των ακτοπλοϊκών υποδοµών των λιµένων της ηπειρωτικής χώρας<br />
και της Κρήτης, µε σκοπό την ενίσχυση ενδοπεριφερειακών και<br />
διαπεριφερειακών συνδέσεων, τη µείωση των θαλάσσιων αποστάσεων, την<br />
απόσπαση φορτίου από τις οδικές µεταφορές και την αποσυµφόρηση του<br />
συστήµατος των λιµένων της Αττικής. Στο πλαίσιο αυτό, ειδικότερο ρόλο<br />
µπορεί να αναλάβουν:<br />
α. ο λιµένας της Κύµης για την αναβάθµιση, µεταξύ άλλων, των συνδέσεων<br />
µε το Βόρειο Αιγαίο και την Τουρκία (Σµύρνη),<br />
β. οι λιµένες Καστελίου και Σούδας για την αναβάθµιση, µεταξύ άλλων, των<br />
συνδέσεων της Κρήτης µε τους λιµένες Καλαµάτας, ∆ιακόφτι Κυθήρων και<br />
Γυθείου. Επίσης, το λιµάνι της Σητείας για την αναβάθµιση, µεταξύ άλλων,<br />
των συνδέσεων της Κρήτης µε την Καρπάθο-Κάσο και τη Ρόδο.<br />
γ. ο λιµένας της Καλαµάτας ως απόληξη του ∆υτικού άξονα.<br />
δ. οι λιµένες της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης για<br />
την αναβάθµιση των συνδέσεών τους µε το Βόρειο Αιγαίο, τις Σποράδες και<br />
το Αιγαίο γενικότερα,<br />
ε. οι λιµένες που ήδη σήµερα εξυπηρετούν τη σύνδεση της ηπειρωτικής<br />
χώρας µε τα Ιόνια Νησιά (Ηγουµενίτσα, Πάτρα, Κυλλήνη κ.ά.) την Εύβοια<br />
(Ραφήνα, Αγ. Μαρίνα, Ωρωπός, Αρκίστα, Γλύφα, Αιδηψός, Κάρυστος, κ.α.),<br />
και τις Σποράδες (Αγ, Κωνσταντίνος, Γλύφα, Βόλος, Κύµη, Μαντούδι, κ.α.).<br />
- Κατασκευή νέων ή αναβάθµιση υφισταµένων, εξειδικευµένων και µη,<br />
λιµενικών υποδοµών που ενισχύουν (σε συνδυασµό µε εξειδικευµένες<br />
υπηρεσίες) την τουριστική ανάπτυξη της χώρας µέσω του κλάδου της<br />
κρουαζιέρας (κρουαζιερόπλοια, mega yacht κ.ά.). Μεταξύ των, πλέον<br />
πρόσφορων για την παροχή των πιο πάνω υπηρεσιών, λιµένων<br />
προτεραιοτήτων συγκαταλέγονται ο κεντρικός λιµένας του Πειραιά, της Ρόδου<br />
(Ακάντια), της Πάτµου, της Μυκόνου, της Σαντορίνης, του Ηρακλείου, του<br />
Κατάκολου, της Κέρκυρας, των Χανίων του Ρεθύµνου, της Καβάλας, της Κω,<br />
της Καλύµνου, της Λέρου κ.ά.<br />
- Ολοκληρωµένη σιδηροδροµική σύνδεση και παροχή υψηλής ποιότητας<br />
συνδυασµένων µεταφορών σε όλους σχεδόν τους λιµένες που<br />
βρίσκονται πλησίον του εθνικού σιδηροδροµικού δικτύου, µε<br />
προτεραιότητα στα εµπορευµατικά τµήµατα των λιµένων Πειραιά,<br />
Θεσσαλονίκης και Πάτρας και δευτερευόντως στους λιµένες<br />
Αλεξανδρούπολης, Βόλου, Χαλκίδας, Κορίνθου και Καλαµάτας, καθώς<br />
και στους λιµένες της Ηγουµενίτσας και της ΝΑΒΙΠΕ Αστακού µετά την<br />
ολοκλήρωση του υπό επέκταση σιδηροδροµικού δικτύου. Οι λιµένες<br />
241
της Κορίνθου και της Χαλκίδας (µε τις διάσπαρτες λιµενικές<br />
εγκαταστάσεις τους), εφόσον ενισχυθούν, µπορεί να συµπληρώσουν<br />
τη θαλάσσια εµπορευµατική υποδοµή της ευρύτερης βιοµηχανικής και<br />
χονδρεµπορικής περιοχής της Αττικής, η οποία εξαπλώνεται στη<br />
Βοιωτία και στην Κορινθία, ή να αποτελέσουν µέρος του ευρύτερου<br />
συστήµατος των λιµένων της Αττικής.<br />
- Για τις εξειδικευµένες βιοµηχανικές λιµενικές εγκαταστάσεις (ναυπηγεία,<br />
διυλιστήρια, µεταλλεία κ.ά.) επιδιώκεται:<br />
(α) Σε ό,τι αφορά τις υφιστάµενες εγκαταστάσεις: ∆ιαρκής αναβάθµιση της<br />
ποιότητας και της ασφάλειας των εγκαταστάσεων και επέκτασή τους στο<br />
αναγκαίο µέτρο, µε σκοπό τη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους και την<br />
προστασία του περιβάλλοντος.<br />
(β) Σε ό,τι αφορά τις µελλοντικές εγκαταστάσεις: ∆ηµιουργία νέων λιµενικών<br />
εγκαταστάσεων για την εξυπηρέτηση βιοµηχανικών - µεταλλευτικών και<br />
άλλων συναφών χρήσεων στο αναγκαίο µέτρο, το οποίο επιβάλλεται είτε<br />
από τα ιδιαίτερα τεχνικο-οικονοµικά χαρακτηριστικά των<br />
εξυπηρετούµενων µονάδων, είτε από τη φύση των µεταφερόµενων<br />
φορτίων (όπως, επί παραδείγµατι, ύπαρξη επικίνδυνων ή πολύ µεγάλων<br />
φορτίων για τα οποία η θαλάσσια µετακίνηση κρίνεται ασφαλέστερη,<br />
µονάδες που, για τεχνικοοικονοµικούς λόγους, επιβάλλεται να έχουν ίδιες<br />
λιµενικές εγκαταστάσεις κ.λπ.). Σε κάθε περίπτωση, η σκοπιµότητα κάθε<br />
νέας λιµενικής εγκατάστασης οφείλει να εξετάζεται σε σχέση µε τη<br />
δυνατότητα ικανοποίησης της παραγωγικής χρήσης: (i) από άλλη<br />
παρακείµενη λιµενική εγκατάσταση, (ii) από άλλο µεταφορικό µέσο, (iii)<br />
από, άλλης µορφής, παραγωγική διαδικασία, (iv) από υπεράκτιες<br />
εγκαταστάσεις και υπόγειους αγωγούς ή άλλα σύγχρονα τεχνολογικά<br />
συστήµατα.<br />
(γ) Ιδιαίτερη µέριµνα πρέπει να ληφθεί στις περιπτώσεις εξωραϊσµού<br />
απαξιωµένων λιµενικών εγκαταστάσεων και της ευρύτερης περιοχής τους.<br />
Παλαιές λιµενικές εγκαταστάσεις και υποδοµές µπορεί να αποδοθούν σε<br />
πολιτιστικές ή τουριστικές χρήσεις, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται και η<br />
επαναχρησιµοποίησή τους για, άλλης µορφής, λιµενικές υπηρεσίες<br />
εντάσεως κεφαλαίου.<br />
- Τόσο στον νησιωτικό όσο και στον ηπειρωτικό χώρο (συµπληρωµατικά και<br />
παράλληλα), σκόπιµη κρίνεται η ανάπτυξη εθνικού δικτύου αποκλειστικών<br />
εµπορευµατικών µεταφορών, ανεξάρτητου από τις ακτοπλοϊκές γραµµές και<br />
τους περιορισµούς που η συγκεκριµένη αγορά επιβάλλει. Εν όψει αυτού, οι<br />
νησιωτικοί λιµένες της Χίου, της Ρόδου, της Νάξου και της Κρήτης (ως κόµβοι),<br />
καθώς επίσης και οι ηπειρωτικοί λιµένες της Αλεξανδρούπολης, της Καβάλας,<br />
της Θεσσαλονίκης, του Βόλου, της Κύµης, του λιµενικού συστήµατος της<br />
Αττικής, του Γυθείου, της Καλαµάτας, της Πάτρας, της Πρέβεζας και της<br />
Ηγουµενίτσας, της Χαλκίδας και της Στυλίδας θα ήταν σκόπιµο να εφοδιαστούν<br />
µε «ελαφρές» υποδοµές υποστήριξης τυποποιηµένων εσωτερικών<br />
εµπορευµατικών µεταφορών.<br />
242
Α.2.3. Αερολιµενική υποδοµή & Αεροπορικές Υπηρεσίες<br />
Πιο συγκεκριµένα σε σχέση µε τις αεροπορικές µεταφορές και τις αερολιµενικές<br />
υποδοµές, όπως ενδεικτικά απεικονίζονται στον χάρτη 6.2, καθώς και τις συναφείς<br />
υπηρεσίες δίδονται οι εξής κατευθύνσεις:<br />
- Ενίσχυση του ρόλου των διεθνών αεροπορικών κόµβων της χώρας (Αθήνα,<br />
Θεσσαλονίκη) και των κυρίων διεθνών αερολιµένων (Ηράκλειο, Κέρκυρα,<br />
Ρόδος, Κως, Αλεξανδρούπολη).<br />
- Ειδικότερα, για την ανάδειξη των διεθνών αεροπορικών κόµβων της Αθήνας<br />
και της Θεσσαλονίκης σε κύριες διεθνείς πύλες και κόµβους της χώρας,<br />
απαιτείται η ενίσχυση των υποδοµών (χωρητικότητας, τεχνολογίας,<br />
τηλεπικοινωνιών, ραδιοβοηθηµάτων κ.ά) και των υπηρεσιών τους, σε<br />
συνδυασµό µε την πύκνωση των εσωτερικών δροµολογίων κυρίως προς τις<br />
νησιωτικές ή αποµακρυσµένες, από τα Μητροπολιτικά Κέντρα Αθήνας και<br />
Θεσσαλονίκης, περιοχές.<br />
- Αντίστοιχα, απαιτείται η ενίσχυση των υποδοµών (χωρητικότητας, τεχνολογίας,<br />
τηλεπικοινωνιών, ραδιοβοηθηµάτων κ.ά) και των υπηρεσιών των αερολιµένων<br />
Ηρακλείου (µε την κατασκευή νέου αερολιµένα) σε συνδυασµό µε τους<br />
αερολιµένες των Χανίων και της Σητείας οι οποίοι µπορούν να λειτουργήσουν<br />
συµπληρωµατικά για την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού, Ρόδου, Κω και<br />
Κέρκυρας. Οι αερολιµένες αυτοί µπορεί να λειτουργήσουν ως διεθνή τουριστικά<br />
αεροδρόµια περιοδικής κίνησης και ως κέντρα εξυπηρέτησης τακτικών<br />
αερογραµµών και παροχής εξειδικευµένων υπηρεσιών σε ελαφρά ιδιωτικά<br />
αεροσκάφη, ενδεχοµένως δε, εφόσον εξοπλισθούν και µε τις απαραίτητες<br />
εγκαταστάσεις, και ως σταθµοί των υδροπλάνων που εξυπηρετούν τα<br />
µικρότερα νησιά. Κυρίως, προτείνεται η προώθηση, σε πρώτη φάση, τακτικών<br />
αεροπορικών συνδέσεων της Ρόδου µε την Κύπρο, το Ισραήλ και τις<br />
Σκανδιναβικές Χώρες, της Κέρκυρας µε την Βρετανία, του Ηρακλείου και των<br />
Χανίων µε το Βέλγιο και τη Γερµανία, κ.λπ. Οι αερολιµένες αυτοί, µπορεί να<br />
αναλάβουν, παραλλήλως προς τους αερολιµένες της Αθήνας και της<br />
Θεσσαλονίκης, µερίδιο από τη διερχόµενη διεθνή αεροπορική κίνηση (π.χ. η<br />
Ρόδος στη γραµµή Σκανδιναβικές Χώρες-Νότια Αφρική). Η ανάληψη ενός<br />
τέτοιου ρόλου µπορεί να συνδυαστεί µε την προώθηση εξειδικευµένων<br />
προγραµµάτων σύντοµης τουριστικής ξενάγησης των διερχόµενων επιβατών<br />
στα σηµαντικά αυτά τουριστικά κέντρα.<br />
- Επίσης, απαιτείται η αναβάθµιση του αερολιµένα της Αλεξανδρούπολης, µε<br />
σκοπό την εξυπηρέτηση των αυξηµένων αναγκών που θα προκύψουν τόσο στη<br />
φάση κατασκευής όσο και στην φάση λειτουργίας του πετρελαϊκού αγωγού και<br />
του τερµατικού πετρελαϊκού λιµένα (εξυπηρέτηση στελεχών, πληρώµατα των<br />
πετρελαιοφόρων πλοίων, ανταλλακτικά κ.ά.).<br />
- Επέκταση των αερολιµενικών υποδοµών και υπηρεσιών στην ∆υτική Ελλάδα µε<br />
την αξιοποίηση δύο πρώην στρατιωτικών αερολιµένων και συγκεκριµένα του<br />
κρατικού αερολιµένα Αράξου, για την εξυπηρέτηση του µεγάλου αστικού<br />
243
κέντρου της Πάτρας, και την µετατροπή του στρατιωτικού αερολιµένα της<br />
Ανδραβίδας σε πολιτικό, για την εξυπηρέτηση της ταχύτατα αναπτυσσόµενης<br />
τουριστικής παράκτιας περιοχής της Ηλείας και της Αρχαίας Ολυµπίας.<br />
Αναβάθµιση των µεταφορικών υποδοµών από και προς τα αεροδρόµια αυτά και<br />
διασύνδεση του πρώτου µε το αστικό κέντρο της Πάτρας, µε µέσο σταθερής<br />
τροχιάς προαστιακού τύπου, και της οδικής σύνδεσης και των δύο αερολιµένων<br />
µε την Ιόνια Οδό και το Λιµάνι της Κυλλήνης.<br />
- Οµοίως, για την υποστήριξη της προδιαγραφόµενης αυξηµένης κίνησης ενός<br />
αριθµού τουριστικών περιοχών της χώρας, προτείνεται η ανάπτυξη των<br />
υποδοµών και των υπηρεσιών στους αερολιµένες της Σαντορίνης, της<br />
Ζακύνθου, της Κεφαλληνίας, του Ακτίου, των Ιωαννίνων της Αγχιάλου, της<br />
Καλαµάτας, Καβάλας, Σκιάθου κ.ά.<br />
- ∆ιερεύνηση ανάπτυξης αερολιµένα – κόµβου (hub) χαµηλού κόστους, για την<br />
εξυπηρέτηση ναυλωµένων επιβατικών αεροσκαφών (charters), ή/και<br />
δηµιουργία εξειδικευµένου εµπορευµατικού αερολιµένα (hub για courier<br />
service) στον αερολιµένα της Τρίπολης.<br />
- ∆ιαρκής αναβάθµιση των υφισταµένων και κατασκευή νέων αερολιµενικών<br />
υποδοµών και ελικοδροµίων σε όλη την κατοικηµένη νησιωτική επικράτεια,<br />
συµπεριλαµβανοµένης και της Κρήτης, καθώς και στις πολύ αποµακρυσµένες<br />
και ορεινές περιοχές. Κεντρικό ρόλο στις αεροπορικές υπηρεσίες στο Αιγαίο<br />
µπορούν να αναλάβουν οι αερολιµένες της Κρήτης αλλά και της Σύρου, Πάρου,<br />
Νάξου, Μυκόνου, Κω, Ρόδου, Μυτιλήνης και Σάµου.<br />
- Υποστήριξη της ανάπτυξης νέων, ανεξάρτητων από το κέντρο, αεροπορικών<br />
συνδέσεων µεταξύ προορισµών της νησιωτικής Ελλάδας (π.χ. Ηράκλειο -<br />
Ρόδος, Μυτιλήνη - Χίος – Ρόδος, Κέρκυρα – Ζάκυνθος – Κεφαλληνία).<br />
Α.2.4. Σιδηροδροµικό δίκτυο & υπηρεσίες<br />
Για την πιο αποδοτική χρήση και δραστηριοποίηση στις εθνικές και διεθνείς<br />
µεταφορές του, φιλικού προς το περιβάλλον, σιδηροδρόµου, δίδονται οι εξής<br />
κατευθύνσεις για το σιδηροδροµικό δίκτυο, τις σιδηροδροµικές υποδοµές, όπως<br />
ενδεικτικά απεικονίζονται στον χάρτη 6.3, και τις σιδηροδροµικές υπηρεσίες:<br />
α. Ολοκλήρωση της αναβάθµισης (ηλεκτροκίνηση υψηλών ταχυτήτων, διπλή<br />
γραµµή, κόµβοι, φυλασσόµενες διαβάσεις και τµήµατα του δικτύου, µε<br />
σύγχρονη σηµατοδότηση / τηλεδιοίκηση και ευφυή σύστηµα διαχείριση της<br />
κυκλοφορίας κ.ά.) του κεντρικού άξονα – κορµού, του λεγόµενου ΠΑΘΕ/Π<br />
(Προµαχώνα) που διασυνδέει τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας Πάτρα,<br />
Αθήνα και Θεσσαλονίκη και παρέχει σύνδεση µε τον Πανευρωπαϊκό<br />
Σιδηροδροµικό ∆ιάδροµο IV: Βερολίνο /Νυρεµβέργη – Πράγα – Μπρατισλάβα –<br />
Βουδαπέστη – Κωστάντζα/ Θεσσαλονίκη /Κωνσταντινούπολη. Επέκταση των<br />
άκρων του και των εγκαρσίων συνδέσεων, ιδιαίτερα εκείνων προς τις όµορες<br />
χώρες και τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, συµπεριλαµβανοµένων και<br />
ιδιωτικών επεκτάσεων σε βιοµηχανικές-εµπορευµατικές εγκαταστάσεις (ΒΙΠΕ,<br />
λιµένες, εµπορευµατικά κέντρα, µεγάλες βιοµηχανικές εγκαταστάσεις κ.ά.)<br />
244
β. Εφαρµογή υπηρεσιών «τραίνων υψηλών ταχυτήτων» για τις επιβατικές<br />
µεταφορές και ειδικών εµπορευµατικών διαδρόµων (Freight Freeways) για<br />
ταχεία και αποκλειστική διακίνηση των εµπορευµάτων µε σιδηρόδροµο.<br />
γ. ∆ηµιουργία ολοκληρωµένων συστηµάτων συνδυασµένων εµπορευµατικών και<br />
επιβατικών µεταφορών µε βασικό άξονα τον σιδηρόδροµο. ∆ηµιουργία<br />
ανάλογων υποδοµών σε κάθε σηµαντικό σιδηροδροµικό σταθµό και αστικό<br />
κέντρο, όπως, µεταξύ άλλων, και υποδοµών ασφαλούς και γρήγορης<br />
φορτοεκφόρτωσης Ι.Χ. οχηµάτων στα τρένα.<br />
δ. ∆ηµιουργία νέων σιδηροδροµικών αξόνων για τη σύνδεση Θεσσαλονίκης –<br />
Αµφίπολης – Καβάλας - Ξάνθης και του Αντιρρίου –Ιωαννίνων, επέκταση του<br />
δικτύου προς Καλαµπάκα - ∆υτική Μακεδονία (Σιάτιστα-Κοζάνη και Σιάτιστα-<br />
Καστοριά) και από Καλαµπάκα προς Ιωάννινα και Ηγουµενίτσα, καθώς και<br />
αναβάθµιση του άξονα Βελεστίνο-Παλαιοφάρσαλα.<br />
ε. ∆ιερεύνηση της σκοπιµότητας επέκτασης και αναβάθµισης των υφιστάµενων<br />
υπηρεσιών σιδηρόδροµου προαστιακού τύπου στις παρακάτω περιοχές:<br />
- Μητροπολιτική Περιοχή Αθήνας (έως Χαλκίδα, Θήβα-Λιβαδειά, Κόρινθο-<br />
Κιάτο, λιµένα Λαυρίου, λιµένα Ραφήνας).<br />
- Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης (έως Κατερίνη - Πλαταµώνα, Βέροια<br />
- Έδεσσα - Κοζάνη – Φλώρινα, Ειδωµένη, Κιλκίς, Σέρρες)<br />
- Ευρύτερο πολεοδοµικό συγκρότηµα Πάτρας (Αίγιο –Πάτρα – Αερολιµένας<br />
Αράξου)<br />
- Στο δίπολο Λάρισα - Βόλος<br />
- Στο δίπολο Κοµοτηνή-Αλεξανδρούπολη<br />
- Μεταξύ των αστικών κέντρων Τρίπολης - Καλαµάτας<br />
- Μεταξύ των αστικών κέντρων Πάτρας – Πύργου (εφόσον υλοποιηθεί ο<br />
πολιτικός αερολιµένας της Ανδραβίδας).<br />
στ. Επέκταση και πύκνωση του δικτύου του Μετρό στις Μητροπολιτικές περιοχές<br />
της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, κυρίως προς πυκνοκατοικηµένες περιοχές<br />
και περιοχές που χρήζουν αυξηµένης πρόσβασης.<br />
ζ. Κατασκευή νέων ή ανακατασκευή παλαιών σιδηροδροµικών γραµµών<br />
περιορισµένης κλίµακας και απόδοσή τους σε τουριστική χρήση.<br />
Β. Ενέργεια<br />
Β.1. Γενικές κατευθύνσεις για την ενέργεια<br />
Για τον τοµέα της ενέργειας επιδιώκεται:<br />
(α) η πλήρης εξασφάλιση κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε όλα τα σηµεία<br />
του εθνικού χώρου (σε συνδυασµό µε τη συνεχή προσπάθεια εξοικονόµησης<br />
ενέργειας σε όλους τους τοµείς),<br />
245
(β) η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας µε πλήρη ανάπτυξη των ΑΠΕ,<br />
προώθηση της χρήσης εναλλακτικών καυσίµων και η αξιοποίηση εγχώριων<br />
πόρων,<br />
(γ) ο αποτελεσµατικός έλεγχος της περιβαλλοντικής επίδοσης του ενεργειακού<br />
τοµέα και η µείωση των επιπτώσεων του τοµέα στις κλιµατικές αλλαγές στο<br />
πλαίσιο και των σχετικών δεσµεύσεων της χώρας µας.<br />
Ειδικότερα, ως προς τις υποδοµές παραγωγής και µεταφοράς ενέργειας,<br />
επιδιώκεται:<br />
(α) η υποστήριξη των, προτεινόµενων από το παρόν πλαίσιο, αναπτυξιακών<br />
επιλογών,<br />
(β) η αύξηση του ρυθµού διείσδυσης των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στη<br />
συνολική παραγωγή ενέργειας, σύµφωνα και µε τις ειδικότερες κατευθύνσεις<br />
του οικείου Ειδικού Πλαισίου.<br />
(γ) ο εκσυγχρονισµός των µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από<br />
λιγνίτη.<br />
(δ) η ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της χώρας µας ως κέντρου µεταφοράς<br />
ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και πετρελαίου.<br />
(ε) η υπογειοποίηση των δικτύων διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας στους<br />
παραδοσιακούς οικισµούς και τους αρχαιολογικούς χώρους, µε πρόβλεψη<br />
κατάλληλων χώρων για τους υποσταθµούς διανοµής. Επίσης, η αποφυγή της<br />
διέλευσης των δικτύων µεταφοράς από αρχαιολογικούς χώρους και, κατά το<br />
δυνατό, από περιοχές του ∆ικτύου Φύση (NATURA) 2000 και<br />
προστατευόµενα τοπία.<br />
Β.2. Υποδοµές ενέργειας<br />
Η ένταξη των υποδοµών ενέργειας στρατηγικής εµβέλειας στον εθνικό χωροταξικό<br />
σχεδιασµό επιβάλλει τις ακόλουθες ρυθµίσεις και παρεµβάσεις:<br />
α. Αξιοποίηση για παραγωγή ενέργειας των ιδιαίτερων ενεργειακών<br />
πλεονεκτηµάτων συγκεκριµένων περιοχών της χώρας και ιδιαίτερα:<br />
- του υδατικού δυναµικού της ∆υτικής Ελλάδας – Ηπείρου και των ποταµών<br />
Αξιού, Αλιάκµονα και Νέστου της Βόρειας Ελλάδας,<br />
- των λιγνιτικών αποθέµατων της χώρας και ιδιαίτερα της Κεντρικής<br />
Πελοποννήσου και της ∆υτικής Μακεδονίας,<br />
- του δυναµικού της χώρας σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, σύµφωνα µε τις<br />
ειδικότερες κατευθύνσεις Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις<br />
Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας,<br />
β. ∆ιερεύνηση της σκοπιµότητας συµπλήρωσης των υφισταµένων διυλιστηρίων<br />
πετρελαίου (Αττικής / Κορινθίας και Θεσσαλονίκης), µε νέες εγκαταστάσεις<br />
στην Αλεξανδρούπολη, σε συνδυασµό και µε την κατασκευή του αγωγού<br />
πετρελαίου από το Μπουργκάς.<br />
246
Εξασφάλιση επαρκών χώρων για τη δηµιουργία σταθµών διακίνησης<br />
πετρελαιοειδών σε επιλεγµένες περιοχές, καθώς και µικρότερων<br />
αποθηκευτικών χώρων σε κάθε νησί για την εξασφάλιση της ενεργειακής του<br />
επάρκειας.<br />
γ. Ολοκλήρωση, σύµφωνα µε τον υφιστάµενο σχεδιασµό, του<br />
δικτύου φυσικού αερίου (κύρια διασύνδεση µε την Ιταλία και<br />
την Τουρκία µε διακλαδώσεις προς πΓ∆Μ, Αλβανία κ.ά.) και<br />
προσθήκη νέων υποδοµών:<br />
- κατασκευή αγωγών προς (α) Πάτρα - Πύργο, (β) Μεγαλόπολη - Καλαµάτα,<br />
(γ) εργοστάσιο της ∆ΕΗ στο Αλιβέρι Ευβοίας, (δ) Μαυρονέρι – Αντίκυρα (ε)<br />
Καρδίτσα – Τρίκαλα, (στ) Κοµοτηνή - Αλεξανδρούπολη και (ζ) σε άλλες<br />
περιοχές µεγάλης βιοµηχανικής έντασης.<br />
- αναβάθµιση σταθµού υγροποιηµένου φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα.<br />
- κατασκευή και άλλων σταθµών υγροποιηµένου ή και συµπιεσµένου αερίου<br />
(πέραν της Ρεβυθούσας) στην περιοχή Ηρακλείου Κρήτης, στην<br />
Ερµούπολη, στην Μυτιλήνη και στην Ρόδο και κατασκευή δικτύων στις<br />
πόλεις αυτές (κυρίως προς τους µεγάλους καταναλωτές όπως Ναυπηγεία<br />
Σύρου, µεταποιητικές µονάδες, ξενοδοχεία).<br />
- εξασφάλιση επαρκών χώρων υποδοχής και αποθήκευσης φυσικού αερίου<br />
σε όλα τα κατοικηµένα νησιά.<br />
- έλεγχος των χρήσεων στις περιοχές που διέρχονται τα δίκτυα και στους<br />
σταθµούς µεταφόρτωσης.<br />
δ. Ριζική βελτίωση του συστήµατος παραγωγής και µεταφοράς ηλεκτρικής<br />
ενέργειας και ιδίως:<br />
- Εκσυγχρονισµό και αναβάθµιση περιβαλλοντική ή και ενεργειακή των<br />
υφισταµένων θερµοηλεκτρικών σταθµών ή και υδροηλεκτρικών σταθµών<br />
και δηµιουργία νέων σε κατάλληλες θέσεις.<br />
- Αντιµετώπιση των προβληµάτων των ιδιαίτερα ευαίσθητων ενεργειακά (π.χ.<br />
µεγάλα αστικά κέντρα, βιοµηχανικές συγκεντρώσεις) περιοχών µέσω<br />
ενίσχυσης του δικτύου 400kV, 150kV, 66 kV, 20 kV κ.ά. και των<br />
αντίστοιχων υποσταθµών, αντιστάθµισης αέργου ισχύος και συστήµατος<br />
σύνδεσης µονάδων ΑΠΕ και<br />
- Βελτίωση της ηλεκτροδότησης του νησιωτικού χώρου µε σύνδεση –όπου<br />
είναι εφικτό– µε τα χερσαία δίκτυα της ηπειρωτικής χώρας ή, σε δεύτερο<br />
στάδιο, µε τα δίκτυα της Τουρκίας για τις περιπτώσεις ειδικότερα των<br />
νησιών του Β. και Β.Α. Αιγαίου, τα οποία θα διατηρούν σε εφεδρεία και τις<br />
αυτόνοµες µονάδες παραγωγής ενέργειάς τους.<br />
ε. Προώθηση ολοκληρωµένου προγράµµατος ενεργειακής εξοικονόµησης<br />
(ενεργειακή διαχείριση, βιοκλιµατικός σχεδιασµός, ανακύκλωση). Στο<br />
πρόγραµµα αυτό περιλαµβάνεται κατά περίπτωση η παροχή οικονοµικών<br />
247
κινήτρων για τη χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και την εξοικονόµηση<br />
ενέργειας.<br />
Γ. Επικοινωνίες<br />
Γ.1. Γενικές κατευθύνσεις για τις επικοινωνίες<br />
- Ιδιαίτερη σηµασία αποδίδεται στη δυνατότητα ευχερούς και ισότιµης<br />
πρόσβασης στις υποδοµές επικοινωνίας και πληροφορικής και, εποµένως,<br />
πρόσβασης στη γνώση. Απαιτείται εποµένως η ταχύρρυθµη βελτίωση και<br />
επέκταση των σχετικών υποδοµών µε στόχους:<br />
(α) την εξασφάλιση ευχερούς ψηφιακής διασύνδεσης σε όλα τα σηµεία της<br />
χώρας και ιδιαίτερα στην ύπαιθρο,<br />
(β) τον εκσυγχρονισµό των υποδοµών για τη δυνατότητα µεγαλύτερης<br />
διασποράς επιχειρήσεων και<br />
(γ) την υποστήριξη της εύρυθµης λειτουργίας του αποκεντρωµένου δηµόσιου<br />
τοµέα προς όφελος των πολιτών.<br />
- Οι υποδοµές επικοινωνίας και πληροφορικής που θα χρησιµοποιηθούν πρέπει<br />
να βασίζονται στην πλέον σύγχρονη και καινοτόµο τεχνολογία, ενώ πρέπει να<br />
προβλεφθεί και διαδικασία συνεχούς εκσυγχρονισµού τους.<br />
Γ.2. Υποδοµές επικοινωνίας και πληροφορικής<br />
Για τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, απαιτούνται και οι<br />
ακόλουθες δράσεις και παρεµβάσεις:<br />
- Στα δύο µητροπολιτικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης, καθώς επίσης και<br />
στα αστικά κέντρα που φιλοξενούν σχολές και τµήµατα τριτοβάθµιας<br />
εκπαίδευσης και ερευνητικά κέντρα (Πανεπιστήµια, ΤΕΙ κ.ά.), απαιτείται , κατά<br />
προτεραιότητα, η διαρκής αναβάθµιση όλων των υποδοµών που υποστηρίζουν<br />
τις τεχνολογίες αιχµής στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής.<br />
- Επίσης, προτεραιότητα στις τεχνολογίες αιχµής της πληροφορικής και των<br />
επικοινωνιών πρέπει να δοθεί για τις αποµονωµένες και αποµακρυσµένες<br />
περιοχές της χώρας και κυρίως τις νησιωτικές, ανεξαρτήτως µεγέθους νησιού<br />
και νησιωτικού πληθυσµού, µε στόχο την άρση της αποµόνωσης και την<br />
ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας (ενίσχυση, κυρίως, των υπηρεσιών<br />
ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, τηλε-εργασίας και τηλε-ιατρικής).<br />
- Προώθηση του έργου SEELight (διαβαλκανική ∆ικτυακή Υποδοµή Ινών των<br />
χωρών της Βαλκανικής)<br />
- Η χωροθέτηση ποµπών, δεκτών και άλλων υποδοµών σύνδεσης οφείλει ιδίως<br />
να καλύπτει τις υποχρεώσεις της ασφάλειας, της υγείας των πολιτών, της<br />
αισθητικής του τοπίου και της επάρκειας του συστήµατος, µε κατάλληλο<br />
σχεδιασµό των σχετικών δικτύων. Προώθηση κοινόχρηστων εγκαταστάσεων<br />
λήψης τηλεοπτικών και τηλεπικοινωνιακών σηµάτων µε σκοπό την αναβάθµιση<br />
του αστικού τοπίου. Σε περιπτώσεις παραδοσιακών οικισµών, πρέπει να<br />
προωθείται κατά προτεραιότητα η υπογειοποίηση των δικτύων σύνδεσης.<br />
248
- Προώθηση προγράµµατος υπηρεσιών δωρεάν ασυρµάτου διαδικτύου στην<br />
περιφέρεια.<br />
Άρθρο 7<br />
Χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και συµπληρωµατικότητα<br />
των παραγωγικών τοµέων<br />
Κατωτέρω καταγράφονται οι βασικοί στόχοι - επιδιώξεις και οι κατευθύνσεις για<br />
την ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη των κύριων παραγωγικών τοµέων της<br />
οικονοµίας, καθώς και για τη χωρική διάρθρωση, την εξειδίκευση και την<br />
εξασφάλιση της µεταξύ τους συµπληρωµατικότητας.<br />
Ιδιαίτερη σηµασία αποδίδεται στη διευθέτηση συγκρούσεων χρήσεων γης και στη<br />
διασφάλιση προϋποθέσεων συνύπαρξης δραστηριοτήτων, λαµβάνοντας υπόψη την<br />
µοναδικότητα των πόρων για την ανάπτυξη κάθε παραγωγικής δραστηριότητας και<br />
τη στάθµιση κόστους – ωφέλειας σε κοινωνικό-οικονοµικό και περιβαλλοντικό<br />
επίπεδο.<br />
Α. Αγροτικός τοµέας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία)<br />
Βασικοί στόχοι – επιδιώξεις :<br />
- Βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη του αγροτικού τοµέα και διασφάλιση της<br />
οικολογικής και πολιτιστικής σηµασίας των περιοχών της υπαίθρου, µε το<br />
συνδυασµό παραδοσιακών και σύγχρονων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων<br />
και προτύπων, την προώθηση συµβατών προς το περιβάλλον και το τοπίο<br />
ορίων ανάπτυξης και την αξιοποίηση των ενδογενών συγκριτικών<br />
πλεονεκτηµάτων σε µία σειρά προϊόντων και µεθόδων παραγωγής.<br />
- Ανάδειξη του πολυλειτουργικού χαρακτήρα της γεωργίας και του ρόλου της ως<br />
σηµαντικού «διαχειριστή» των φυσικών πόρων και του αγροτικού τοπίου.<br />
- Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ανθρώπινου δυναµικού που<br />
απασχολείται στον πρωτογενή τοµέα (κάλυψη των αναγκών σε κατάρτιση των<br />
απασχολούµενων στον πρωτογενή τοµέα αλλά και γενικότερα των κατοίκων<br />
των αγροτικών περιοχών), ώστε να µπορεί να ανταποκριθεί πληρέστερα στους<br />
νέους ρόλους που καλείται να επιτελέσει ο αγροτικός τοµέας.<br />
- Προστασία του αγροτικού χώρου από τις πιέσεις που δέχεται στο πλαίσιο της<br />
βελτίωσης της ανταγωνιστικότητάς του (αναδιάρθρωση καλλιεργειών,<br />
εγγειοβελτιωτικά έργα, κ.ά.) και λήψη µέτρων για την εξασφάλιση της<br />
ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος και ιδίως των βιοτόπων, καθώς και για<br />
την προστασία των υδάτων και του εδάφους.<br />
249
- Προστασία της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας και των<br />
βοσκοτόπων, λαµβάνοντας υπόψη: α) το ρόλο τους στην παραγωγική<br />
διαδικασία, τη διατήρηση της ποιότητας του περιβάλλοντος, αλλά και τις<br />
ανάγκες επέκτασης των οικισµών και την οικονοµική ανάπτυξη και β) την<br />
ανάγκη χωροθέτησης, οργάνωσης και λειτουργίας σύγχρονων<br />
κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων, προσαρµοσµένων στις απαιτήσεις της<br />
αγοράς για υγιεινά και ασφαλή τρόφιµα.<br />
- Στο πλαίσιο του παραπάνω στόχου προτεραιότητα αποκτά η στήριξη της<br />
εγχώριας κτηνοτροφίας και η αξιοποίηση του παραγωγικού δυναµικού των<br />
βοσκοτόπων, ώστε να αποτελέσουν, µεταξύ άλλων, και µέσο για την ενίσχυση<br />
της οικονοµίας και τη συγκράτηση του πληθυσµού στις ορεινές και µειονεκτικές<br />
περιοχές. Κρίσιµο στοιχείο θεωρείται η οριοθέτηση των βοσκοτόπων, η<br />
ορθολογική χρήση τους και η βελτίωση της παραγωγικής τους ικανότητας<br />
µε εγκεκριµένα διαχειριστικά σχέδια. Μέριµνα λαµβάνεται και για την<br />
εκτατικοποίηση της κτηνοτροφίας, σε συνδυασµό µε αειφορικές πρακτικές<br />
διαχείρισης των οικοσυστηµάτων.<br />
- ∆ιατήρηση και στήριξη στα νησιά της γεωργίας και κτηνοτροφίας που<br />
αξιοποιούν τις τοπικές πρώτες ύλες, την παράδοση και την τεχνογνωσία, σε<br />
συνδυασµό µε σύγχρονες γνώσεις και τεχνολογίες, για την παραγωγή<br />
παραδοσιακών προϊόντων. Για το σκοπό αυτό, απαιτείται η ενεργοποίηση και<br />
στήριξη των τοπικών µικροµεσαίων επιχειρήσεων, των συνεταιρισµών και των<br />
αγροτουριστικών συνεταιρισµών γυναικών, καθώς και εν γένει των τοπικών<br />
παραγωγικών µονάδων που συµβάλλουν στην επίτευξη του πιο πάνω στόχου.<br />
- Ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, µε τη<br />
δηµιουργία δικτύων µε τα αστικά κέντρα και τα επιλεγµένα ηµιαστικά κέντρα<br />
που θα αποτελέσουν τους πόλους ανάπτυξης των ευρύτερων γεωγραφικών<br />
ενοτήτων.<br />
- Ανάπτυξη ποιοτικών πρωτογενών δραστηριοτήτων σε συµπληρωµατικότητα µε<br />
τον τοµέα του τουρισµού. Έµφαση επίσης δίδεται στην ανάπτυξη της<br />
βιολογικής γεωργίας.<br />
- Αειφόρο ανάπτυξη επιλεγµένων αλιευτικών περιοχών και δηµιουργία ενός<br />
προτύπου πολυαπασχόλησης και διασύνδεσης των διαφόρων τοµέων µεταξύ<br />
τους (π.χ. τουρισµός – πρωτογενής τοµέας, τουρισµός - πολιτισµός, κλπ) που<br />
συνδυάζεται µε εξειδικεύσεις στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ποιότητας<br />
και της επιχειρηµατικότητας.<br />
- Ανάπτυξη της παράκτιας αλιείας στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας, µε<br />
εφαρµογή µέτρων ελέγχου της υπεραλίευσης και προστασίας του παράκτιου<br />
θαλάσσιου περιβάλλοντος.<br />
- Στήριξη της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας µε βιώσιµο τρόπο και<br />
προστασία των περιοχών στις οποίες αναπτύσσεται από µη συµβατές<br />
δραστηριότητες<br />
Βάσει των ανωτέρω στόχων – επιδιώξεων δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:<br />
250
- ∆ηµιουργία ενός βιώσιµου και ανταγωνιστικού συστήµατος γεωργίας και<br />
διατροφικών προϊόντων µε σαφή προσανατολισµό προς την αγορά, το οποίο<br />
θα αποδίδει ιδιαίτερη σηµασία στην παραγωγή προϊόντων διατροφικής<br />
ποιότητας και ασφάλειας, θα είναι ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των<br />
καταναλωτών, θα αναπτύσσεται κατά τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και θα<br />
συµβάλλει στην ανάπτυξη της υπαίθρου µε σκοπό τη διατήρηση του αγροτικού<br />
πληθυσµού και τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας, αλλά και την ανάδειξη<br />
ενός ευρέος φάσµατος οικονοµικών δραστηριοτήτων σε αγροτικές<br />
µειονεκτικές, ορεινές και νησιωτικές περιοχές.<br />
- ∆ιατήρηση της γεωργίας και της εντατικής κτηνοτροφίας, µε παράλληλη<br />
προστασία της γεωργικής γης, ιδιαίτερα στις γόνιµες πεδινές περιοχές. Οι<br />
περιοχές αυτές περιλαµβάνουν: (α) την Κεντρική, την Ανατολική Μακεδονία<br />
και τη Θράκη, (β) το Θεσσαλικό Κάµπο, (γ) την Κοιλάδα του Σπερχειού και την<br />
Κωπαΐδα, (δ) τους κάµπους, ένθεν και ένθεν του Αµβρακικού, της Άρτας και<br />
του Αγρινίου, (ε) τους κάµπους της Κορινθίας και της Αργολίδας, της Πάτρας<br />
και του Πύργου, (στ) το Μεσσηνιακό κάµπο και την κοιλάδα του Ευρώτα και (ζ)<br />
το Ηράκλειο - Μεσσαρά, - Ιεράπετρα στην Κρήτη.<br />
- ∆ραστικό περιορισµό της διάχυσης αστικών χρήσεων στη γεωργική γη υψηλής<br />
παραγωγικότητας. Τυχόν απόδοσή της σε άλλες χρήσεις πρέπει να γίνεται µε<br />
φειδώ, ύστερα από στάθµιση των παραγόντων κόστους – ωφέλειας σε<br />
κοινωνικό, οικονοµικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, λαµβανοµένων υπόψη των<br />
επιλογών ανάπτυξης που απορρέουν από το παρόν πλαίσιο.<br />
- Αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, σύµφωνα µε την ΚΑΠ, σε συνδυασµό µε την<br />
εκλογίκευση των συστηµάτων άρδευσης και της χρήσης λιπασµάτων και<br />
φυτοφαρµάκων. Προώθηση της εφαρµογής κοινοτικού προγράµµατος για<br />
αναδάσωση πτωχών σε απόδοση γεωργικών εκτάσεων.<br />
- Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των υδατοκαλλιεργειών, µε τον<br />
εκσυγχρονισµό των υφισταµένων µονάδων και την εφαρµογή µεθόδων<br />
διαχείρισης πιο φιλικών προς το περιβάλλον, την ίδρυση νέων µονάδων σε<br />
κατάλληλες θέσεις είτε µεµονωµένα, ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν<br />
αναµένονται σηµαντικές πιέσεις ή και παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση,<br />
είτε σε οργανωµένους υποδοχείς, και τη σταδιακή αποµάκρυνση όσων<br />
λειτουργούν σε ακατάλληλες θέσεις µε την παροχή σχετικών κινήτρων. Κατά<br />
τις διαδικασίες αυτές, πρέπει να λαµβάνεται ιδιαίτερη µέριµνα προκειµένου η<br />
προσαρµογή να µην έχει αρνητικές επιπτώσεις στη βιωσιµότητα του κλάδου.<br />
- Προώθηση Περιοχών Οργανωµένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.)<br />
σε περιοχές µεγάλης συγκέντρωσης υδατοκαλλιεργειών, µε στόχο την<br />
ορθολογική διαχείριση και ανάπτυξή τους, την επίτευξη οικονοµιών κλίµακας<br />
και τη δηµιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων υποστήριξης (αποθηκευτικοί<br />
χώροι, συσκευαστήρια, ιχθυογεννητικοί σταθµοί κ.ά.).<br />
- Ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών σε λιµνοθάλασσες και σε εκβολικά συστήµατα<br />
ποταµών κατά τρόπο συµβατό µε το ευαίσθητο περιβάλλον των περιοχών<br />
αυτών και την παραγωγική τους ικανότητα.<br />
251
Β. Βιοµηχανία (εξόρυξη – µεταποίηση)<br />
Βασικοί στόχοι – επιδιώξεις:<br />
- Χάραξη χωρικής πολιτικής για τη βιοµηχανία µε αφετηρία την αναγνώριση των<br />
ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και χωρικών αναγκών του τοµέα και των επί<br />
µέρους κλάδων του.<br />
- Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηµατικότητας στο βιοµηχανικό<br />
τοµέα µέσω κατάλληλων χωρικών ρυθµίσεων και µε εστίαση σε δραστηριότητες<br />
που καλύπτουν τοπικές ανάγκες ή παρουσιάζουν συγκριτικό πλεονέκτηµα σε<br />
διεθνείς αγορές.<br />
- Προώθηση ενός πολυκεντρικού προτύπου χωρικής οργάνωσης της<br />
βιοµηχανίας, µε σκοπό την αύξηση της συµβολής της στην περιφερειακή<br />
ανάπτυξη και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων διαφόρων<br />
περιοχών.<br />
- Ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις δραστηριότητες του<br />
βιοµηχανικού τοµέα µε την εφαρµογή σύγχρονων τεχνικών εκµετάλλευσης και<br />
παραγωγής, καθώς και τεχνικών αντιρρυπαντικής τεχνολογίας και<br />
αποκατάστασης του περιβάλλοντος.<br />
- Εξορθολογισµός της διαδικασίας χωροθέτησης της βιοµηχανίας α) µε οργάνωση<br />
υποδοχέων για τη µεταποίηση σε κατάλληλες θέσεις και στήριξή τους µε<br />
αποτελεσµατικά κίνητρα, β) µε κλαδικές ρυθµίσεις για τις µονάδες µε<br />
συγκεκριµένες απαιτήσεις χωροθέτησης, γ) µε διασφάλιση των όρων γειτνίασής<br />
τους µε άλλες δραστηριότητες (ειδικά τις µη συµβατές).<br />
- Βελτίωση και συντονισµός των θεσµικών προβλέψεων των επιµέρους χωρικών<br />
πολιτικών, ώστε να προωθείται πληρέστερα η επιχειρηµατικότητα και να<br />
επιτυγχάνεται διαφάνεια και ασφάλεια δικαίου κατά τη χωροθέτηση των<br />
βιοµηχανικών µονάδων.<br />
- Ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας, µε την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχµής στους<br />
τοµείς της πληροφορικής και των επικοινωνιών.<br />
Βάσει των ανωτέρω στόχων – επιδιώξεων δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις, οι<br />
οποίες εξειδικεύονται στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τη Βιοµηχανία:<br />
- ∆ιατήρηση της εξορυκτικής δραστηριότητας στις υφιστάµενες περιοχές<br />
εκµετάλλευσης και διασφάλιση της δυνατότητας επέκτασης σε περιοχές, όπου<br />
εντοπίζονται νέα κοιτάσµατα ή νέα ορυκτά, µε τήρηση των όρων προστασίας<br />
του περιβάλλοντος και των προϋποθέσεων λειτουργίας των γειτονικών<br />
δραστηριοτήτων. Πρόκειται, κυρίως, για ορυκτούς πόρους που καλύπτουν<br />
εγχώριες ανάγκες ή απευθύνονται σε διεθνείς αγορές, όπως: ο λιγνίτης στην<br />
∆υτική Μακεδονία και την Πελοπόννησο, ο βωξίτης στην Φωκίδα, Βοιωτία και<br />
Φθιώτιδα, τα σιδηρονικελιούχα µεταλλεύµατα στη Βοιωτία, Φθιώτιδα, Εύβοια,<br />
∆υτική και Κεντρική Μακεδονία, το αργό πετρέλαιο στο νοµό Καβάλας, τα<br />
252
βιοµηχανικά ορυκτά στην ∆υτική και Κεντρική Μακεδονία, τα µεικτά θειούχα<br />
και ο λευκόλιθος στη Χαλκιδική, οι άστριοι και στη κεντρική Μακεδονία, ο<br />
χρυσός στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η ποζολάνη, ο<br />
περλίτης, ο µπεντονίτης και γενικά τα βιοµηχανικά ορυκτά στις Κυκλάδες και το<br />
νότιο Αιγαίο και ιδίως στη Μήλο, τη Νίσυρο και το Γυαλί, ο γύψος στην Κρήτη<br />
και τα µάρµαρα σε διάφορες θέσεις στο Ελλαδικό χώρο, οι µεγαλύτερες. Πρέπει<br />
να σηµειωθεί ότι τα µάρµαρα αποτελούν µία σηµαντική κατηγορία ορυκτών<br />
πόρων µε πολιτισµική και εµπορική σηµασία που απαντώνται σε διάφορες<br />
θέσεις µε ποικιλία µορφών και ιδιοτήτων. Οι µεγαλύτερες συγκεντρώσεις<br />
εντοπίζονται στους νοµούς ∆ράµας, Καβάλας, Ηµαθίας, Ιωαννίνων, Αττικής,<br />
Βοιωτίας, Αργολίδος, Αρκαδίας και νήσων όπως η Νάξος».<br />
- Πρόνοια χωρικού σχεδιασµού απαιτείται επίσης για τα λατοµεία αδρανών<br />
υλικών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη και µε µικρότερο κόστος<br />
κάλυψη των αναγκών των λοιπών παραγωγικών δραστηριοτήτων και έργων<br />
υποδοµής, παράλληλα µε την ελάχιστη δυνατή επίπτωση στο περιβάλλον.<br />
Ιδιαίτερα ενδιαφέρει: η πρόβλεψη χώρων εξόρυξης αδρανών σε περιοχές µε<br />
µεγάλη ζήτηση (αστικά κέντρα, τουριστικές περιοχές, µεγάλα έργα υποδοµής),<br />
η εξεύρεση θέσεων εκµετάλλευσης αδρανών για την εξασφάλιση παραγωγής<br />
προϊόντων που συνδέονται µε την πολιτιστική κληρονοµιά (παραδοσιακά<br />
κτίσµατα), υλικών µε ειδικές ιδιότητες καθώς και πρώτων υλών για µονάδες<br />
παραγωγής τσιµέντου και ασβέστη.<br />
- Στα νησιά, µε περιορισµένες ανάγκες δοµικών υλικών, ο χωρικός σχεδιασµός<br />
λατοµείων θα διενεργείται σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία.<br />
- Εξασφάλιση των θεµελιωδών προϋποθέσεων για τη λειτουργία των<br />
εξορυκτικών δραστηριοτήτων και κυρίως της δυνατότητας χωροθέτησης<br />
µονάδων πρωτογενούς επεξεργασίας ορυκτών πρώτων υλών και µονάδων<br />
µεταποίησης για καθετοποίηση της παραγωγής στους χώρους εξόρυξης, όπως<br />
επίσης και της εξασφάλισης θαλάσσιων διεξόδων για διακίνηση των προϊόντων,<br />
όταν αυτό επιβάλλεται για τεχνικο-οικονοµικούς λόγους ή για λόγους<br />
ασφάλειας.<br />
- ∆ιασφάλιση των χώρων της εξορυκτικής δραστηριότητας από ανταγωνιστικές<br />
χρήσεις µε κριτήρια τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη σπανιότητα των προς<br />
εκµετάλλευση πόρων, ειδικά στις παράκτιες ζώνες και στις περιοχές του<br />
δικτύου ΦΥΣΗ 2000.<br />
- Εξασφάλιση των προϋποθέσεων σταδιακής και οριστικής αποκατάστασης των<br />
µεταλλείων και των λατοµείων.<br />
- Εξορθολογισµός της χωροθέτησης των βιοµηχανικών µονάδων, αφενός µε<br />
πρόσφορες ρυθµίσεις για την εγκατάσταση νέων µονάδων, αφετέρου µε<br />
αντιµετώπιση των προβληµάτων που προκαλούν οι ήδη υφιστάµενες<br />
συγκεντρώσεις ή οι διάσπαρτες µονάδες.<br />
- Ειδικότερα, για τις νέες µονάδες επιδιώκεται η συγκέντρωση σε<br />
οργανωµένους υποδοχείς σε κατάλληλες θέσεις, παράλληλα µε τον περιορισµό<br />
253
της εκτός σχεδίου δόµησης. Οργανωµένοι χώροι προβλέπονται σε όλους τους<br />
νοµούς, αλλά οι µεγαλύτερες ανάγκες για οργανωµένους υποδοχείς<br />
διαπιστώνονται στις ζώνες επιρροής των µεγάλων αστικών κέντρων και κατά<br />
µήκος των αξόνων ανάπτυξης και ιδιαίτερα: (α) του άξονα ∆ράµας – Καβάλας<br />
– Ξάνθης - Αλεξανδρούπολης, (β) των πολυακτινικών αξόνων µε κέντρο τη<br />
Θεσσαλονίκη, (γ) του άξονα Βόλου-Λάρισας, (δ) των αξόνων µε κέντρο την<br />
Αθήνα προς Οινόφυτα – Θήβα – Χαλκίδα Λαµία και προς Κόρινθο - Άργος, (ε)<br />
της Πάτρας, της Καλαµάτας / Μεσσήνης, του Ηρακλείου και του Αγρινίου -<br />
Άρτας-Ιωαννίνων, καθώς και της Καστοριάς-Κοζάνης.<br />
- Αντίστοιχα, για τις υφιστάµενες άτυπες συγκεντρώσεις απαιτούνται µέτρα<br />
εξυγίανσης των περιοχών µε αναβάθµιση των υποδοµών για τη βελτίωση της<br />
ανταγωνιστικότητας και των περιβαλλοντικών επιδόσεων των µονάδων.<br />
Ανάγκες εξυγίανσης διαπιστώνονται σε περιοχές µεγάλης έκτασης, όπως των<br />
Οινοφύτων- Σχηµαταρίου και του Θριασίου στην Αττική, ενώ, µικρότερης<br />
κλίµακας, στις ζώνες επιρροής των λοιπών αστικών κέντρων.<br />
- Μέτρα απαιτούνται επίσης: α) για τις εθνικής εµβέλειας µονάδες που, από<br />
άποψη µεγέθους, αντιστοιχούν σε οργανωµένους υποδοχείς, β) για τις<br />
περιοχές αποβιοµηχάνισης και τις εγκαταλειµµένες µονάδες και γ) για τις<br />
εξωαστικές, µη πολεοδοµούµενες, περιοχές µε δυνατότητα εγκατάστασης<br />
βιοµηχανικών µονάδων.<br />
- Μέτρα απαιτούνται, επίσης, για το καθεστώς χωροθέτησης συγκεκριµένων<br />
βιοµηχανικών κλάδων. Τα µέτρα αυτά πρέπει να είναι συµβατά µε τα ειδικά<br />
χαρακτηριστικά των οικείων µονάδων, ιδίως των αγροτικών µονάδων<br />
µεταποίησης προϊόντων ονοµασίας προέλευσης, των µονάδων καθετοποίησης<br />
τοπικών προϊόντων και ικανοποίησης τοπικών αναγκών σε αποµονωµένες<br />
περιοχές και ειδικά στα νησιά, των µονάδων εθνικής σηµασίας κ.λπ.<br />
Γ. Τουρισµός<br />
Βασικοί στόχοι - επιδιώξεις<br />
- Ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη του τοµέα του τουρισµού στο<br />
πλαίσιο της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της χώρας<br />
(γεωγραφική θέση, κλίµα, πολυνησιακός χαρακτήρας, µήκος και<br />
ποιότητα ακτών, ποικιλία και έντονη εναλλαγή της µορφής και του<br />
είδους των πόρων, πυκνότητα και ποικιλία περιοχών ιδιαίτερου<br />
φυσικού κάλλους και πλούσιο πολιτιστικό κεφάλαιο).<br />
- Βελτίωση της απόδοσης και της ανταγωνιστικότητας του τοµέα µε την<br />
προσαρµογή και τον εµπλουτισµό του τουριστικού προϊόντος και του<br />
σχεδιασµού στα νέα δεδοµένα και τάσεις της τουριστικής αγοράς. Προώθηση<br />
νέων µορφών και τρόπων διαχείρισης που αναµένεται να συµβάλουν και στην<br />
επιµήκυνση της τουριστικής περιόδου.<br />
- ∆ιάχυση της τουριστικής δραστηριότητας και των αποτελεσµάτων της σε νέες<br />
περιοχές και προώθηση της ισόρροπης και αειφόρου ανάπτυξης σύµφωνα µε<br />
τις φυσικές, πολιτιστικές, οικονοµικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες κάθε<br />
περιοχής.<br />
254
- Περιβαλλοντική αναβάθµιση των περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος .<br />
- Εξασφάλιση της προστασίας και της βιωσιµότητας των πόρων.<br />
Βάσει των ανωτέρω στόχων – επιδιώξεων, δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις, οι<br />
οποίες εξειδικεύονται στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισµό:<br />
Ανάληψη ενεργειών και υιοθέτηση δράσεων που συνδέονται µε την εξυπηρέτηση<br />
του τουρισµού βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε περιοχής, της έντασης<br />
και του είδους της τουριστικής δραστηριότητας, της γεωµορφολογίας και της<br />
ευαισθησίας των πόρων. Οι ενέργειες και δράσεις αυτές αφορούν κυρίως στα εξής:<br />
- Αναβάθµιση της εικόνας των τουριστικών προορισµών προκειµένου να<br />
καταστούν ελκυστικότεροι και ασφαλέστεροι, µε την ανάδειξη στοιχείων<br />
ταυτότητας και αναγνωρισιµότητας, την αναβάθµιση και την αποκατάσταση του<br />
δοµηµένου χώρου, την οργάνωση του, ατύπως διαµορφωµένου οικιστικά,<br />
εξωαστικού χώρου, κ.ά.<br />
- Προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και του τοπίου<br />
(προστασία φυσικού περιβάλλοντος, αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς, άϋλης<br />
πολιτιστικής κληρονοµιάς, δηµιουργία πολιτιστικών χώρων, δικτύων<br />
µονοπατιών και διαδροµών). Ιδιαίτερη µέριµνα πρέπει να ληφθεί για την<br />
τουριστική ανάπτυξη των νησιών, τα οποία πρέπει να διατηρήσουν το, χαµηλής<br />
επιβάρυνσης, πλούσιο περιβάλλον, τα πολιτιστικά στοιχεία και την ποιότητα<br />
ζωής. Η προστασία και ανάδειξη του φυσικού δοµηµένου και πολιτιστικού<br />
περιβάλλοντος των νησιών είναι το κυριότερο συγκριτικό τους πλεονέκτηµα.<br />
- ∆ιάχυση της τουριστικής δραστηριότητας µε ένταξη των αναξιοποίητων<br />
τουριστικά πόρων της ενδοχώρας στο προσφερόµενο προϊόν και µε παράλληλη<br />
προστασία και διαφύλαξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Ειδικότερα,<br />
ενίσχυση της σχέσης ανεπτυγµένων τουριστικών κέντρων και υπαίθρου ή<br />
ανεπτυγµένων παράκτιων περιοχών και ενδοχώρας, ώστε να εµπλουτιστεί η<br />
υφιστάµενη τουριστική προσφορά µε νέα τουριστικά προϊόντα και να<br />
καταστούν βιώσιµες οι νέες µορφές τουρισµού που θα αναπτυχθούν σε ορεινές<br />
ή µη ανεπτυγµένες περιοχές.<br />
- Περιορισµό της διάσπαρτης εκτός σχεδίου δόµησης τουριστικών<br />
εγκαταστάσεων σε ευαίσθητες περιοχές (Natura, ορεινός χώρος, µικρά νησιά<br />
µε χαµηλό επίπεδο ανάπτυξης).<br />
- Εµπλουτισµό και αναβάθµιση των κοινωνικών, τεχνικών και ειδικών υποδοµών<br />
(υγεία, µεταφορές, πληροφόρηση κ.ά.) στην κατεύθυνση της διεύρυνσης των<br />
τουριστικών προορισµών αλλά και της καλύτερης εξυπηρέτησης, θωράκισης<br />
και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του συνόλου των περιοχών τουριστικού<br />
ενδιαφέροντος.<br />
- Βελτίωση των παρεχόµενων τουριστικών υπηρεσιών.<br />
- Απόσυρση καταλυµάτων και οχλούντων κτιρίων ή/και προώθηση<br />
προγραµµάτων ανάπλασης για την περιβαλλοντική αναβάθµιση των περιοχών<br />
255
τουριστικού ενδιαφέροντος, κατά προτεραιότητα στις ανεπτυγµένες τουριστικά<br />
περιοχές.<br />
- Επιτάχυνση του ρυθµού ανανέωσης της τουριστικής προσφοράς στην<br />
κατεύθυνση της αναβάθµισης, της χωρικής και χρονικής διεύρυνσης και του<br />
εµπλουτισµού της τουριστικής δραστηριότητας καθώς και της εξαρχής<br />
ανάπτυξης επιλεγµένων ειδικών µορφών τουρισµού µε ηπιότερα κατά κύριο<br />
λόγο χαρακτηριστικά τόσο λόγω του βαθµού ωρίµανσης του τουριστικού<br />
προϊόντος στη χώρα όσο και του διεθνούς ανταγωνισµού.<br />
- ∆ιασύνδεση και διάχυση των αποτελεσµάτων του τουρισµού στους λοιπούς<br />
τοµείς της οικονοµίας και κυρίως στον πρωτογενή.<br />
- ∆ηµιουργία σταθερού πλαισίου κανόνων για τη χωροθέτηση επιχειρήσεων που<br />
σχετίζονται µε τον τουρισµό και τη διαµόρφωση πρόσφορων συνθηκών για την<br />
προσέλκυση σηµαντικών, για την εθνική οικονοµία, τουριστικών επενδύσεων.<br />
- Εισαγωγή τύπων και µορφών διαχείρισης τουριστικών εγκαταστάσεων στην<br />
κατεύθυνση της βελτίωσης της απόδοσης και της ανταγωνιστικότητας του<br />
τοµέα.<br />
- ∆ιαρκής παρακολούθηση, εξειδίκευση και αναπροσαρµογή, όπου είναι<br />
απαραίτητο, των στόχων, κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων της αναπτυξιακής<br />
νοµοθεσίας και των αντίστοιχων κινήτρων για την καλύτερη εξυπηρέτηση του<br />
τοµέα.<br />
1. Γενικές κατευθύνσεις<br />
Άρθρο 8<br />
Χωρική διάρθρωση του αστικού δικτύου<br />
Για την οργάνωση της οικιστικής ανάπτυξης της χώρας, υιοθετούνται οι<br />
ακόλουθες γενικές κατευθύνσεις :<br />
(α) Επιδιώκεται η δηµιουργία πολυκεντρικής δοµής µε την ανάπτυξη ενός<br />
ιεραρχηµένου οικιστικού δικτύου, εξαρτηµένου από επιλεγµένους πόλους<br />
υπερεθνικής και εθνικής σηµασίας.<br />
(β) Υποστηρίζεται το οικιστικό δίκτυο και ιδιαίτερα οι επιλεγµένοι πόλοι<br />
υπερεθνικής και εθνικής σηµασίας µε δράσεις που στοχεύουν σε :<br />
- Συµπληρωµατικότητα των ρόλων των αστικών κέντρων.<br />
- Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και του οικονοµικού δυναµισµού τους.<br />
- Βελτίωση της προσπελασιµότητάς τους.<br />
- Ποιότητα αστικού περιβάλλοντος.<br />
- Υψηλό επίπεδο παρεχόµενων υπηρεσιών µε έµφαση στην υγεία, στη<br />
γνώση, µε περαιτέρω ενίσχυση της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, και στην<br />
ανάπτυξη υποδοµών έρευνας.<br />
256
(γ) Αναπτύσσεται η συνεργασία πόλης-υπαίθρου, µε στόχο την αξιοποίηση της<br />
δυναµικής των αστικών κέντρων και τη διάχυσή της από τα µεγάλα αστικά<br />
κέντρα (πόλοι ανάπτυξης) στα µικρότερα και στην ύπαιθρο.<br />
(δ) Προωθείται η συνεργασία µεταξύ πόλεων που ανήκουν στην ίδια<br />
γεωγραφική ενότητα, µέσα από δίκτυα, µε σκοπό την ενίσχυση της<br />
αναπτυξιακής και εδαφικής συνοχής της.<br />
2. Χωρική διάρθρωση του αστικού δικτύου.<br />
Επιδιώκεται η δηµιουργία ενός ιεραρχηµένου αστικού πλέγµατος, όπως<br />
διαγραµµατικά απεικονίζονται στο χάρτη 8.1, και ειδικότερα :<br />
(α) Στην ηπειρωτική χώρα και στα πλησίον αυτής νησιά:<br />
- Ενισχύονται τα δύο µητροπολιτικά κέντρα (Αθήνα – Θεσσαλονίκη) στο<br />
ευρωπαϊκό δίκτυο µητροπολιτικών κέντρων, παράλληλα µε την<br />
αξιοποίηση του οικονοµικού δυναµισµού τους για την αναζωογόνηση<br />
του εθνικού χώρου.<br />
- Ενισχύονται επιλεγµένα κέντρα ως εθνικοί πόλοι (Πάτρα, δίπολο Λάρισα<br />
- Βόλος, Ιωάννινα, δίπολο Κοµοτηνή – Αλεξανδρούπολη), µε στόχο να<br />
αποτελέσουν κοµβικά σηµεία του εθνικού χώρου σε διασύνδεση µε τον<br />
περιβάλλοντα χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των Βαλκανίων και της<br />
Μεσογείου.<br />
- Το δίκτυο των εθνικών πόλων της ηπειρωτικής χώρας υποστηρίζεται<br />
από τους δευτερεύοντες πόλους του άρθρου 5 του παρόντος (ενότητα Β<br />
παράγραφος 3), µε τους οποίους συναρτώνται τα υπόλοιπα αστικά<br />
κέντρα και οικισµοί.<br />
- Ενίσχυση της λειτουργικής συνάρθρωσης των οικιστικών κέντρων της<br />
ηπειρωτικής χώρας µε τα πλησίον αυτής νησιά.<br />
(β) Στο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου:<br />
- Ενισχύεται το δίπολο Ηράκλειο – Χανιά ως εθνικός πόλος, σε<br />
διασύνδεση µε τον περιβάλλοντα χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της<br />
Μεσογείου.<br />
- Συγκροτείται πολυπολικό νησιωτικό σύµπλεγµα (Βόρειο Αιγαίο,<br />
Κυκλάδες, ∆ωδεκάνησα), µε στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας<br />
και της συνοχής της ευρύτερης νησιωτικής ενότητας και των επιµέρους<br />
συνιστωσών της. Ιδιαίτερα ενισχύονται οι συνεργασίες τόσο µεταξύ των<br />
νησιών που ανήκουν σε διαφορετικά συµπλέγµατα όσο και αυτές που<br />
αναπτύσσονται σε µικρές ενότητες γειτονικών νησιών, ενώ παράλληλα<br />
αναδεικνύεται ο ρόλος των νησιωτικών οικιστικών κέντρων «τοπικής»<br />
εµβέλειας.<br />
2.1. Ειδικές κατευθύνσεις για τη ρύθµιση του χώρου στα Μητροπολιτικά κέντρα<br />
257
Για τα δύο µητροπολιτικά κέντρα της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη),<br />
υιοθετούνται οι ακόλουθες ειδικές κατευθύνσεις:<br />
(α) Περιορισµός της πληθυσµιακής µεγέθυνσής τους µε τον προσανατολισµό<br />
της αγοράς εργασίας σε επιλεγµένους κλάδους (ιδίως έρευνα και<br />
καινοτοµία, υψηλή τεχνολογία, χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, ναυτιλία,<br />
τουρισµό, πολιτισµό) και µε την ανάπτυξη δορυφορικών αστικών κέντρων.<br />
(β) Προώθηση του θεσµού της µητροπολιτικής αυτοδιοίκησης.<br />
(γ) Ενίσχυση των δράσεων που αφορούν στη βελτίωση της λειτουργικότητάς<br />
τους και της ποιότητας ζωής, όπως :<br />
- Ολοκλήρωση του διαχωρισµού και της συνάρθρωσης µεταξύ του<br />
αστικού και του υπεραστικού συστήµατος διακίνησης προσώπων και<br />
αγαθών.<br />
- Περιορισµός των αστικών µετακινήσεων, µε την πολυκεντρική<br />
οργάνωση της πόλης και την ενίσχυση των εξυπηρετήσεων µέσω<br />
διαδικτύου.<br />
- Αποθάρρυνση των µετακινήσεων µε Ι.Χ. µε παράλληλη ενίσχυση των<br />
µέσων µαζικών µεταφορών, ιδίως δε των µέσων σταθερής τροχιάς.<br />
- Περιορισµός των ρύπων, µε την καλλιέργεια της περιβαλλοντικής<br />
ευαισθησίας, την εξοικονόµηση ενέργειας, την προώθηση φιλικών προς<br />
το περιβάλλον πηγών ενέργειας και την ορθολογική διαχείριση των<br />
αποβλήτων και απορριµµάτων µε έµφαση στην ανακύκλωσή τους.<br />
- Αναβάθµιση του αστικού περιβάλλοντος, κατά προτεραιότητα σε<br />
περιοχές µε ιδιαίτερη τοπολογική σηµασία (όπως στις εισόδους, στο<br />
κέντρο και στο παράκτιο µέτωπο της πόλης), µε την ενίσχυση των<br />
ζωνών πρασίνου, τη βελτίωση της προσβασιµότητας και της ασφάλειας<br />
των πεζών (λαµβάνοντας ιδιαίτερη µέριµνα για τα άτοµα µε ειδικές<br />
ανάγκες) και την αναβάθµιση της αισθητικής του χώρου.<br />
- Σύσταση «Ταµείου Γης» στις πόλεις.<br />
- Ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των ορεινών όγκων,<br />
των δασών και των ακτών.<br />
- Ανάδειξη του πολιτιστικού περιβάλλοντος µε έµφαση στις δράσεις<br />
ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.<br />
- Σχεδιασµός της ανάπτυξης των χρήσεων γης στον αστικό και περιαστικό<br />
χώρο και αυστηρός περιορισµός της διάσπαρτης δόµησης στις εκτός<br />
σχεδίου περιοχές.<br />
- Ενθάρρυνση της εγκατάστασης, υπό προϋποθέσεις, επενδύσεων<br />
τριτογενούς χαρακτήρα σε περιοχές χαρακτηρισµένες µε ειδικές<br />
κανονιστικές ρυθµίσεις ως υποδοχείς παραγωγικών δραστηριοτήτων.<br />
3. Συνεργασία και εταιρική σχέση πόλης-υπαίθρου<br />
258
Η αξιοποίηση της δυναµικής των αστικών κέντρων και η διάχυσή της από τα<br />
µεγάλα αστικά κέντρα (πόλοι ανάπτυξης) στα µικρότερα και στην ύπαιθρο<br />
προϋποθέτει ευρύ φάσµα παρεµβάσεων για την ενίσχυση της συνεργασίας και<br />
την εγκαθίδρυση εταιρικής σχέσης µεταξύ αστικών κέντρων και υπαίθρου, που<br />
ενδεικτικά απεικονίζονται στο χάρτη 8.2. Στόχο αποτελεί η βελτίωση της<br />
ελκυστικότητας και η αποκατάσταση της δηµογραφικής ευρωστίας της<br />
υπαίθρου, µε τη δηµιουργία ευκαιριών απασχόλησης στους κατοίκους της,<br />
όπως και η εξασφάλιση ισότιµης πρόσβασης στις υπηρεσίες, στις υποδοµές και<br />
στη γνώση. Οι κύριες παρεµβάσεις συνοψίζονται ως ακολούθως :<br />
- Τόνωση της λειτουργικής συνέχειας του ιεραρχηµένου δικτύου αστικών<br />
κέντρων µέχρι τους µικρότερους οικισµούς, µε συµπληρωµατικότητα<br />
ρόλων.<br />
- Εφαρµογή της αρχής της επικουρικότητας στη χωροθέτηση των υπηρεσιών<br />
και υποδοµών, ώστε να είναι το δυνατόν πλησιέστερα στους κατοίκους της<br />
υπαίθρου.<br />
- Ριζική βελτίωση της πρόσβασης προς υπηρεσίες και εξυπηρετήσεις που κατ’<br />
ανάγκη διατίθενται µόνο σε µεγαλύτερα αστικά κέντρα µέσω: (α)<br />
καλύτερης και οικονοµικότερης (ή και επιδοτούµενης στο νησιωτικό χώρο)<br />
συγκοινωνίας και (β) χρήσης νέων τεχνολογιών (όπως τηλεϊατρικής,<br />
τηλεκπαίδευσης και λοιπών υπηρεσιών διαδικτύου).<br />
- Ενίσχυση και ενδυνάµωση των δεσµών µεταξύ αστικών κέντρων και<br />
υπαίθρου σε αντικείµενα όπως (α) προσφορά ποιοτικού τουρισµού-<br />
παραθερισµού στον αστικό πληθυσµό, µε ανάδειξη των συγκριτικών<br />
πλεονεκτηµάτων της υπαίθρου και ιδιαίτερα των τοπίων και των<br />
παραδοσιακών οικισµών, και (β) αµεσότητα πρόσβασης του αστικού<br />
πληθυσµού σε ποιοτικά προϊόντα αγροτικής παραγωγής.<br />
- Προστασία του αγροτικού χώρου από την ανεξέλεγκτη διάχυση των<br />
αστικών λειτουργιών και, ιδιαίτερα, ενθάρρυνση της ανάπτυξης της<br />
δόµησης σε οργανωµένους υποδοχείς αντί της διάσπαρτης δόµησης, καθώς<br />
και αποτελεσµατική διαχείριση των εκποµπών αέριων ρύπων, υγρών<br />
αποβλήτων και απορριµµάτων. Στο πλαίσιο αυτό, ενθαρρύνεται και η<br />
συγκέντρωση εµπορικών δραστηριοτήτων κλίµακας και συναφών<br />
υπηρεσιών σε ζώνες ελέγχου της δόµησης που δηµιουργούνται στον<br />
περιαστικό χώρο.<br />
259
Άρθρο 9<br />
Χωρική οργάνωση και ανάπτυξη<br />
του ορεινού, παράκτιου, νησιωτικού και αγροτικού χώρου,<br />
καθώς και των παραµεθόριων περιοχών<br />
Οι ορεινές, παράκτιες, νησιωτικές και παραµεθόριες περιοχές, αγροτικές ή µη,<br />
έχουν ορισµένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθιστούν αναγκαία την ειδική<br />
αντιµετώπιση τους.<br />
1. Γενικές κατευθύνσεις<br />
Για τις ως άνω περιοχές δίδονται οι ακόλουθες γενικές κατευθύνσεις:<br />
- Ενίσχυση της ανάπτυξής τους µε βιώσιµο τρόπο και της σύνδεσής τους µε<br />
βασικά αστικά κέντρα της λοιπής χώρας, ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή<br />
και η περιφερειακή ισορροπία.<br />
- ∆ιαφύλαξη της πλούσιας βιοποικιλότητας και των τοπίων που αποτελούν<br />
βασικά στοιχεία έλξης και, εποµένως, συγκριτικά πλεονεκτήµατα των<br />
περιοχών αυτών, καθώς και της αρµονίας του ανθρωπογενούς µε το<br />
φυσικό περιβάλλον, που αποτελεί προϋπόθεση ποιότητας ζωής.<br />
2. Αγροτικός χώρος<br />
Επιδιώκεται η αύξηση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου ως περιοχής<br />
οίκησης, αναψυχής και ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα δε<br />
του πρωτογενή τοµέα, µε την ανάπτυξη ποιοτικών πρωτογενών<br />
δραστηριοτήτων σε συνδυασµό µε τον τουρισµό. Επιδιώκεται, επίσης, η συνετή<br />
διαχείρισή του, µε στόχο τη διαφύλαξη των χαρακτηριστικών του ως φυσικού<br />
αποθέµατος και ως τοπίου, και η ανάδειξη της σηµασίας του για τη διατήρηση<br />
των φυσικών οικοσυστηµάτων και των αγρο-οικοσυστηµάτων. Ο χώρος αυτός,<br />
που καταλαµβάνει το σύνολο σχεδόν του ορεινού και ηµιορεινού χώρου καθώς<br />
και σηµαντικά τµήµατα του παράκτιου, δεν είναι οµοιόµορφος. Για το λόγο<br />
αυτό, καθορίζονται διαφοροποιηµένες κατευθύνσεις:<br />
- Για τις αγροτικές περιοχές υψηλής παραγωγικότητας: υλοποίηση πολιτικών<br />
και αποτελεσµατικών µέτρων για την αειφόρο διαχείριση των εδαφικών και<br />
υδατικών πόρων, µε εξορθολογισµό της χρήσης των αγροχηµικών και των<br />
συστηµάτων άρδευσης.<br />
- Για τις περιαστικές αγροτικές περιοχές: λήψη µέτρων για την αποφυγή της<br />
απώλειας γόνιµης γης, λόγω άναρχης αστικοποίησης, και για τη διατήρησή<br />
τους ως περιοχών ελεύθερων χώρων και αναψυχής. Οι κατευθύνσεις αυτές<br />
πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση του σχεδιασµού των<br />
αστικών κέντρων, µε γνώµονα τον σεβασµό του περιβάλλοντος και των<br />
αναγκών σε γεωργική γη.<br />
- Για τις ορεινές και τις ηµιορεινές περιοχές, καθώς και για τις νησιωτικές<br />
περιοχές µε αγροτικό χαρακτήρα: ενθάρρυνση των πολλαπλών<br />
πρωτογενών δραστηριοτήτων, µε καλλιέργειες φιλικές προς το περιβάλλον,<br />
260
έµφαση στα προϊόντα ποιότητας και συνδυασµό µε τον εναλλακτικό<br />
τουρισµό και παραθερισµό.<br />
3. Ορεινός χώρος<br />
Στον ορεινό χώρο, επιδιώκεται η ανασυγκρότηση των παραγωγικών<br />
δραστηριοτήτων, η συγκράτηση του πληθυσµού και η ισόρροπη σχέση µεταξύ<br />
πόλης και υπαίθρου µε τη στήριξη, µεταξύ άλλων, των δυναµικότερων µικρών<br />
οικισµών. Για τη χωρική αυτή ενότητα παρέχονται οι εξής κατευθύνσεις, οι<br />
οποίες εξειδικεύονται στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Ορεινό χώρο:<br />
- αντιµετώπιση της δηµογραφικής αποψίλωσης µε την ενίσχυση των<br />
υποδοµών/ υπηρεσιών και των δυνατοτήτων απασχόλησης,<br />
- ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων κάθε παραγωγικού πόρου,<br />
- στήριξη των δραστηριοτήτων της τοπικής ενδοχώρας για την κοινωνική και<br />
οικονοµική ανασυγκρότηση,<br />
- διαφύλαξη των τοπίων, των δασών, των περιβαλλοντικών<br />
χαρακτηριστικών, καθώς και προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών<br />
πόρων ως αναπτυξιακών πόρων, µε εξειδίκευση των πολιτικών και των<br />
µέτρων ανάλογα µε τα κύρια χαρακτηριστικά των επιµέρους περιοχών,<br />
- διευκόλυνση της πρόσβασης σε υποδοµές, επικοινωνία και γνώση,<br />
- ενίσχυση των δυναµικών ορεινών οικισµών που λειτουργούν ως κόµβοι<br />
διοίκησης, υπηρεσιών και µεταφορών, µε τη διατήρηση και βελτίωση των<br />
κοινωνικών και τεχνικών υποδοµών τους και την ανάδειξή τους σε κέντρα<br />
στήριξης των οικισµών της ευρύτερης περιοχής τους.<br />
4. Παράκτιος και νησιωτικός χώρος<br />
Τις περιοχές του παράκτιου και νησιωτικού χώρου κατοικούν ή/και<br />
επισκέπτονται µεγάλα τµήµατα πληθυσµού, ενώ αναπτύσσονται σε αυτές<br />
πολλές δραστηριότητες, που συχνά δεν είναι συµβατές µεταξύ τους. Εποµένως,<br />
οι περιοχές αυτές βρίσκονται υπό καθεστώς υψηλών πιέσεων. Για την<br />
αντιµετώπιση των πολύπλοκων προβληµάτων που προξενούν οι πιέσεις αυτές<br />
και για την εύρυθµη χωρική οργάνωση των, εξαιρετικά ευαίσθητων, παράκτιων<br />
περιοχών είναι αναγκαία η χρήση ολοκληρωµένου-συνολικού σχεδιασµού και<br />
διαχείρισης. Ο σχεδιασµός αυτός περιλαµβάνει ειδικές πολιτικές και δράσεις,<br />
µεταξύ των οποίων και οι ακόλουθες, οι οποίες εξειδικεύονται περαιτέρω στο<br />
Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Παράκτιο και το Νησιωτικό χώρο:<br />
- Ενίσχυση της συνοχής, προσβασιµότητας και επικοινωνίας των<br />
αποµακρυσµένων παράκτιων περιοχών, µε ιδιαίτερη έµφαση στο νησιωτικό<br />
χώρο του Αιγαίου. Ειδικότερα, εξασφάλιση δυνατοτήτων απασχόλησης,<br />
υπηρεσιών και ικανοποιητικών συγκοινωνιών και συνδέσεων µε τα αστικά<br />
κέντρα.<br />
- Βιώσιµη διαχείριση των φυσικών πόρων, τόσο του θαλάσσιου όσο και του<br />
χερσαίου τµήµατος της παράκτιας ζώνης, µε ιδιαίτερη προσοχή στους<br />
υδάτινους πόρους που συνήθως σπανίζουν, µε σεβασµό στη χωρητικότητα<br />
261
και αντοχή των οικοσυστηµάτων και στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.<br />
Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων των νησιών και στήριξη<br />
εναλλακτικών και ήπιων µορφών ανάπτυξης.<br />
- Βελτίωση του συντονισµού των δράσεων, που προωθούνται από τις<br />
ενδιαφερόµενες αρχές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, τόσο<br />
στη θάλασσα, µε σχέδια διαχείρισης θαλάσσιων περιοχών όπου χρειάζεται,<br />
όσο και στην ξηρά για τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών, ώστε να<br />
εξασφαλίζεται η αναγκαία συµβατότητα, συµπληρωµατικότητα και<br />
συνέργεια των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και να διατηρούνται και οι<br />
απαραίτητες ζώνες ελεύθερης πρόσβασης και αναψυχής των πολιτών.<br />
- Ειδικότερα, επιδιώκεται : (α) η ανάπτυξη βασικών υποδοµών στους τοµείς<br />
της υγείας, της διοίκησης και της κοινωνίας της πληροφορίας, (β) η<br />
προώθηση εναλλακτικών µορφών τουρισµού, ιδιαίτερα στον ορεινό<br />
νησιωτικό χώρο, (γ) η αναβάθµιση των υφιστάµενων τουριστικών<br />
εγκαταστάσεων και υπηρεσιών και η καθιέρωση υψηλότερων<br />
προδιαγραφών για τις νεότερες, (δ) η διαχείριση των προστατευόµενων<br />
φυσικών περιοχών και η αποκατάσταση των υποβαθµισµένων<br />
οικοσυστηµάτων (όπως των µικρών υγροτόπων του Αιγαίου), (ε) η<br />
ανάδειξη και η προστασία του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου, (στ) η<br />
βιώσιµη πολεοδοµική οργάνωση των παραθεριστικών οικισµών, (ζ) η<br />
διαφύλαξη των τοπικών χαρακτηριστικών και του «τοπικού χρώµατος» και<br />
(η) η ολοκληρωµένη διαχείριση των αποβλήτων.<br />
- Αποφυγή χωροθέτησης, κοντά στην παραλία, εγκαταστάσεων που δεν<br />
απαιτούν γειτνίαση µε τη θάλασσα, καθώς και αποφυγή εγκαταστάσεων<br />
πολύ µεγάλης κλίµακας.<br />
- Κατά το σχεδιασµό µέτρων που αφορούν την παράκτια ζώνη, οι αρµόδιες<br />
αρχές θα πρέπει να εφαρµόζουν τις αρχές της ολοκληρωµένης διαχείρισης<br />
των παράκτιων περιοχών ώστε να εξασφαλίζουν την καλή διαχείριση των<br />
οικείων ζωνών, λαµβάνοντας υπόψη τις καλές πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό,<br />
εντάσσεται και η πρόβλεψη µέτρων προστασίας των παράκτιων περιοχών<br />
από ενδεχόµενες δυσµενείς συνέπειες λόγω κλιµατικής αλλαγής.<br />
5. Παραµεθόριος χώρος<br />
Ο χερσαίος και νησιωτικός παραµεθόριος χώρος περιλαµβάνει τη ζώνη κατά<br />
µήκος των συνόρων της χώρας προς τα βόρεια (προς Αλβανία, πΓ∆Μ και<br />
Βουλγαρία –µε συνθήκες που αλλάζουν µετά την ένταξη της τελευταίας στην<br />
ΕΕ) και ανατολικά (προς Τουρκία, στον Έβρο και στα νησιά του Ανατολικού<br />
Αιγαίου και της ∆ωδεκανήσου). Για τις περιοχές αυτές, κύριες κατευθύνσεις<br />
αποτελούν:<br />
- Η ενίσχυση των αναπτυξιακών ευκαιριών και της πολιτιστικής ταυτότητας,<br />
η αντιµετώπιση της δηµογραφικής αποψίλωσης και η εξασφάλιση<br />
µεγαλύτερης επικοινωνίας και συνοχής µε την υπόλοιπη χώρα.<br />
- Ενθάρρυνση της διασυνοριακής συνεργασίας σε πολλούς τοµείς, όπως: (α)<br />
η διαχείριση κοινών υδατικών πόρων (λιµνών και ποταµών), (β) η<br />
262
προώθηση διασυνοριακών δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος<br />
(όπως στις Πρέσπες, τη Ροδόπη και τον Έβρο), και (γ) η ανάπτυξη<br />
επιχειρηµατικών συνεργασιών.<br />
- Κατασκευή των αναγκαίων συγκοινωνιακών υποδοµών.<br />
- Αναβάθµιση των µεθοριακών σταθµών και διασυνοριακών υπηρεσιών για<br />
την άνετη διακίνηση των ταξιδιωτών και τη διευκόλυνση του διεθνούς<br />
εµπορίου.<br />
Άρθρο 10<br />
∆ιατήρηση, προστασία και ανάδειξη τού εθνικού φυσικού και πολιτιστικού<br />
πλούτου, διατήρηση και ανάδειξη της ποικιλοµορφίας της υπαίθρου,<br />
καθώς και βιώσιµη διαχείριση των φυσικών πόρων<br />
Για τη διατήρηση, την προστασία και ανάδειξη των περιοχών της<br />
εθνικής φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς, τη διατήρηση και<br />
ανάδειξη της ποικιλοµορφίας της υπαίθρου, καθώς και τη βιώσιµη<br />
διαχείριση των φυσικών πόρων, προβλέπονται κατάλληλες πολιτικές<br />
και µέτρα ως ακολούθως.<br />
1. Περιοχές προτεραιότητας φυσικού πλούτου,<br />
Σε εφαρµογή των διεθνών και κοινοτικών δεσµεύσεων της χώρας και της<br />
εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής, οι περιοχές προτεραιότητας για την<br />
προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, που ενδεικτικά<br />
απεικονίζονται στο χάρτη 10, προσδιορίζονται ως ακολούθως:<br />
- Οι 27 περιοχές µε Φορέα ∆ιαχείρισης (Φ∆), που έχουν ήδη θεσµοθετηθεί.<br />
Για τις περιοχές αυτές έχει ήδη ολοκληρωθεί το νοµικό πλαίσιο για τη<br />
λειτουργία των Φ∆ τους και βρίσκονται σε εξέλιξη οι ρυθµίσεις για την<br />
οριοθέτηση και διαχείρισή τους. Στα όρια των περιοχών αυτών<br />
περιλαµβάνονται: περίπου 60 από τις σχεδόν 300 περιοχές που<br />
περιλαµβάνονται στον Εθνικό Κατάλογο (Τόποι Κοινοτικής Σηµασίας-ΤΚΣ) ή<br />
είναι Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας και οι οποίες<br />
έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό ∆ίκτυο Natura 2000, όλοι (10)<br />
οι Υγρότοποι Ραµσάρ, όλα τα Εθνικά Πάρκα (7 χερσαία και 2 θαλάσσια), 1<br />
περιοχή οικοανάπτυξης, οι 10 από τους 11 Εθνικούς ∆ρυµούς (πλην του<br />
Σουνίου), 2 ∆ιατηρητέα Μνηµεία της Φύσης, 3 από τις 9 Ειδικώς<br />
Προστατευόµενες Περιοχές για τη Βιοποικιλότητα στη Μεσόγειο στο πλαίσιο<br />
της Σύµβασης της Βαρκελώνης, 9 από τις 16 Περιοχές Βιογενετικού<br />
Αποθέµατος της UNESCO, οι 2 Περιοχές που έχουν κηρυχθεί ως Αποθέµατα<br />
Βιόσφαιρας και µία (1) Περιοχή µε Ευρωδίπλωµα.<br />
- Οι περιοχές προστασίας της φύσης και του τοπίου.<br />
263
- Οι περίπου 80 περιοχές, για τις οποίες έχουν εκπονηθεί ή βρίσκονται σε<br />
εξέλιξη Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες ή σχέδια κήρυξής τους ως<br />
προστατευόµενων περιοχών. Στα όρια των περιοχών αυτών<br />
περιλαµβάνονται περισσότερες από 150 περιοχές που έχουν ενταχθεί στο<br />
Ευρωπαϊκό Οικολογικό ∆ίκτυο Natura 2000, περιοχές κηρυγµένες ως<br />
Αισθητικά ∆άση, Μνηµεία της Φύσης, Μνηµεία Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της<br />
UNESCO και Βιογενετικά Αποθέµατα.<br />
- Οι υπόλοιπες περιοχές που έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό<br />
∆ίκτυο Natura 2000 (ΤΚΣ και ΖΕΠ).<br />
2. ∆ιαχείριση φυσικού και πολιτιστικού πλούτου<br />
Για την αποτελεσµατική και ολοκληρωµένη διαχείριση της φυσικής και<br />
πολιτιστικής κληρονοµιάς δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:<br />
- Ολοκλήρωση και εφαρµογή της οριοθέτησης και των διαχειριστικών<br />
σχεδίων για τις 27 φυσικές περιοχές µε Φορέα ∆ιαχείρισης. Εξασφάλιση της<br />
καλής λειτουργίας των Κέντρων Ενηµέρωσης για το περιβάλλον, που<br />
υπάρχουν ήδη σε αυτές. Σε περίπτωση γειτνίασης των εν λόγω περιοχών µε<br />
κάποιες από τις ως άνω περιοχές πολιτιστικής κληρονοµιάς (πχ, Κρήτη,<br />
Ιωάννινα), ευνοείται η δηµιουργία από τους συναρµόδιους φορείς<br />
συνδυασµένων λειτουργικών τοπικών ενοτήτων για την αξιοποίηση των<br />
φυσικών και πολιτιστικών στοιχείων, µε κατάλληλη οργάνωση των φυσικών<br />
και πολιτιστικών χώρων, µε συµπληρωµατικές διαδροµές και επισκέψεις,<br />
καθώς και µε συντονισµένες ενέργειες ανάδειξης και πληροφόρησης.<br />
- Ολοκλήρωση µέχρι το 2013 των διαδικασιών µελέτης και κήρυξης των<br />
περίπου 80 φυσικών περιοχών. ∆ιαχείριση αυτών, καθώς και των<br />
υπολοίπων ήδη κηρυγµένων περιοχών, µε κατάλληλους κατά περίπτωση<br />
τρόπους και µε δηµιουργία αντίστοιχων Κέντρων Ενηµέρωσης για το<br />
περιβάλλον. Αν υπάρχει γειτνίαση των εν λόγω περιοχών µε κάποιες από τις<br />
ως άνω περιοχές πολιτιστικής κληρονοµιάς (π.χ. Καστοριά, νησιά Αιγαίου),<br />
ευνοείται επίσης η δηµιουργία από τους συναρµόδιους φορείς<br />
συνδυασµένων ενοτήτων αξιοποίησης.<br />
- Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις υπόλοιπες φυσικές<br />
περιοχές, που έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό ∆ίκτυο Natura<br />
2000. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για την<br />
εξασφάλιση διαδρόµων φυσικής συνέχειας µεταξύ όµορων περιοχών<br />
προστασίας.<br />
- Προστασία και αναβάθµιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, µε την<br />
οριοθέτηση της παράκτιας ζώνης στο πλαίσιο και της εφαρµογής του<br />
σχετικού Κανονισµού της Ε.Ε. για τη Μεσόγειο (ορισµός εθνικών<br />
προστατευόµενων περιοχών αλιείας, περιοχών µε ευαίσθητα ενδιαιτήµατα,<br />
περιοχών για την αποκλειστική χρήση από σκάφη της παράκτιας αλιείας µε<br />
στατικά εργαλεία).<br />
- Ανάδειξη και προστασία των µνηµείων πολιτιστικής κληρονοµιάς<br />
εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αξιοποίησή τους ως πόλων έλξης<br />
264
επισκεπτών µε την κατάλληλη υποδοµή πρόσβασης, την λειτουργική<br />
σύνδεσή τους µε τον περιβάλλοντα χώρο τους και τη σύνδεση των<br />
µνηµείων µεταξύ τους ανά χωρική ενότητα.<br />
- Προώθηση της δηµιουργίας ενιαίων δικτύων φυσικού και πολιτιστικού<br />
περιβάλλοντος, οργάνωση χώρων και διαδροµών και εν γένει ανάδειξη και<br />
αξιοποίησή τους µε συνεργασία των αρµόδιων αρχών.<br />
- ∆ιεύρυνση της προστασίας των αρχαιολογικών χώρων, µε την ένταξη σε<br />
αυτούς της διαφύλαξης των τοπίων. Παράλληλα, καθιέρωση τυπολογίας<br />
τοπίων, απογραφή τους βάσει αυτής και αναγνώριση των τοπίων που<br />
χρήζουν παρεµβάσεων διαφύλαξης και προστασίας.<br />
- ∆ιατύπωση όρων και προϋποθέσεων για την προστασία των, µικρής<br />
κλίµακας, τοπίων που αφθονούν στον αγροτικό και τον αστικό χώρο, σε<br />
συνδυασµό µε την επιδίωξη ήπιας και ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης.<br />
3. Χωρικές κατευθύνσεις για την προστασία του τοπίου και της υπαίθρου από την<br />
άναρχη οικιστική ανάπτυξη<br />
Την κυριότερη απειλή κατά της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς αποτελεί<br />
η κατανάλωση χώρου από την άναρχη οικιστική ανάπτυξη. Για τον δραστικό<br />
περιορισµό της, δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:<br />
- Προώθηση της αρχής της «συµπαγούς πόλης» σε όλα τα επίπεδα χωρικού<br />
σχεδιασµού. Οι όποιες προτάσεις επεκτάσεων θα πρέπει να αιτιολογούνται<br />
τεκµηριωµένα επί τη βάσει αντικειµενικών αναγκών (δηµογραφικών,<br />
οικιστικών και παραγωγικών).<br />
- Λήψη µέτρων για τις υπόλοιπες προστατευόµενες περιοχές, στο πλαίσιο<br />
Ρυθµιστικών-Πολεοδοµικών Σχεδίων.<br />
- Στον υπόλοιπο περιαστικό και αγροτικό χώρο: περιορισµός της εκτός<br />
σχεδίου δόµησης και ενίσχυση της συγκέντρωσης νέων παραγωγικών<br />
µονάδων σε οργανωµένους υποδοχείς σύµφωνα µε τις προβλέψεις του<br />
άρθρου 12 του παρόντος.<br />
4. Κατευθύνσεις για τη βιώσιµη διαχείριση των φυσικών πόρων, κατά το<br />
σχεδιασµό σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.<br />
Στο πλαίσιο των διεθνών, κοινοτικών και συνταγµατικών<br />
δεσµεύσεων της χώρας για την εφαρµογή των αρχών βιώσιµης<br />
χρήσης των πόρων (εδάφους, υδάτων, ατµόσφαιρας κ.ά.),<br />
δίδονται οι ακόλουθες γενικές κατευθύνσεις:<br />
Α. Υδατικό και θαλάσσιο περιβάλλον:<br />
Εφαρµογή των Κοινοτικών οδηγιών για τα νερά.<br />
- Κατάρτιση εθνικού προγράµµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης και<br />
προστασίας υδατικών πόρων.<br />
- Κατάρτιση προγράµµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης και προστασίας<br />
υδατικών πόρων ανά υδατικό διαµέρισµα.<br />
265
- Συνολική διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας µε τρόπο ώστε: α)<br />
να διασφαλίζεται η ορθολογική χρήση τους σε κάθε περίπτωση και<br />
ιδιαίτερα στον αγροτικό τοµέα και β) να καλύπτονται ισόρροπα οι ανάγκες<br />
χρήσης και ανάπτυξης των διαφορετικών χωρικών και διοικητικών<br />
ενοτήτων, δηλαδή µεταφορά ποσοτήτων νερού από µια λεκάνη απορροής<br />
σε µια άλλη στο ίδιο ή διαφορετικό υδατικό διαµέρισµα και να διατηρείται<br />
η ποιότητά τους σε ικανοποιητικά επίπεδα, όπως στην περίπτωση των<br />
νερών του Εύηνου και του Μόρνου για την ύδρευση της πρωτεύουσας,<br />
του Αλιάκµονα για την ύδρευση της Θεσσαλονίκης και την άρδευση του<br />
κάµπου δυτικά αυτής, του Αχελώου για την αποκατάσταση<br />
οικοσυστηµάτων και ιδιαίτερα του Πηνειού (αποκατάσταση της στάθµης<br />
του υπόγειου υδροφορέα για την αντιµετώπιση της υφαλµύρινσης και των<br />
καθιζήσεων), την παραγωγή πράσινης ενέργειας, την ύδρευση οικισµών,<br />
την άρδευση του θεσσαλικού κάµπου και γ) να προστατεύονται ιδιαίτερα<br />
τα υπόγεια αποθέµατα από την υπερεκµετάλλευση αλλά και την ποιοτική<br />
υποβάθµιση.<br />
- Μέτρα που συµβάλλουν στη δραστική µείωση του ρυπαντικού φορτίου<br />
από αστικά, βιοµηχανικά και αγροτικά απόβλητα σε όλους τους υδατικούς<br />
υποδοχείς, κατά προτεραιότητας στις ευαίσθητες περιβαλλοντικά<br />
περιοχές. Ειδικότερα προγραµµατίζεται η εντός πενταετίας ολοκλήρωση<br />
των εγκαταστάσεων βιολογικού καθαρισµού και των δικτύων αποχέτευσης<br />
όλων των οικισµών της χώρας µε πληθυσµό µεγαλύτερο των 2000<br />
κατοίκων.<br />
- Συστηµατική παρακολούθηση των απολήψεων από επιφανειακά νερά και<br />
υπόγεια ύδατα.<br />
- Συστηµατική παρακολούθηση της ποιότητας όλων των υδάτινων σωµάτων<br />
(ποτάµιων, λιµναίων, υπόγειων, παράκτιων).<br />
- Οριοθέτηση των υδατορεµάτων και όλων των υδατικών συστηµάτων που<br />
χρήζουν προστασίας.<br />
Β. Για το έδαφος προωθούνται:<br />
- Η εφαρµογή µιας πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων που στοχεύει στη<br />
βελτίωση των επιδόσεων της χώρας στους τοµείς της πρόληψης της<br />
δηµιουργίας τους και της ολοκληρωµένης διαχείρισης τους. Ειδικότερα<br />
επιδιώκεται: α) η κατάργηση και εξυγίανση των ανεξέλεγκτων χώρων<br />
διάθεσης και χωροθέτηση εγκαταστάσεων για ανακύκλωση απορριµµάτων<br />
στην πηγή, β) η ενίσχυση της εφαρµογής των δεσµεύσεων που<br />
προκύπτουν από τους Εθνικούς και Περιφερειακούς Σχεδιασµούς<br />
∆ιαχείρισης Αποβλήτων (Επικινδύνων ή µη), γ) η ενίσχυση της<br />
εφαρµογής δράσεων ολοκληρωµένης διαχείρισης αποβλήτων µε στόχο<br />
την αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης / αξιοποίησης των αποβλήτων,<br />
από 24% που είναι σήµερα για τα οικιακά απόβλητα στο 60 % αντίστοιχα<br />
της ποσότητας τους για το έτος 2023 σε συνδυασµό µε την<br />
266
περιβαλλοντικά ασφαλή διάθεση των υπολειµµάτων. Στο πλαίσιο αυτό<br />
εντάσσεται, µεταξύ άλλων, η διεύρυνση του πεδίου εφαρµογής του νόµου<br />
για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων σε άλλα είδη αποβλήτων<br />
(π.χ. ανακύκλωση αποβλήτων εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων)<br />
και η επέκταση των συστηµάτων εναλλακτικής διαχείρισης, δ) η<br />
υλοποίηση κατά προτεραιότητα όλων των αναγκαίων κατά τα παραπάνω<br />
υποδοµών διαχείρισης και ε) η εξάλειψη, µέσα σε ένα χρόνο από την<br />
έγκριση του παρόντος της ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων και η<br />
περιβαλλοντική αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης ∆ιάθεσης<br />
Αποβλήτων.<br />
- Η κατάρτιση µητρώου ποιότητας εδαφών και η παρακολούθηση της<br />
εξέλιξής τους.<br />
- Η αποτελεσµατική αντιµετώπιση της ρύπανσης των εδαφών από τη<br />
βιοµηχανία, αλλά και από τις γεωργικές δραστηριότητες και παρεµβάσεις<br />
αποκατάστασης.<br />
- Η αποφυγή της διάβρωσης και απερήµωσης των εδαφών µέσω<br />
προγραµµάτων φυσικής αναγέννησης και αναδασώσεων.<br />
- Ο περιορισµός της υφαλµύρινσης των εδαφών µε έλεγχο των αντλήσεων<br />
από τους υπόγειους υδροφορείς.<br />
Γ. Για την ατµόσφαιρα προωθούνται:<br />
- Χωροταξικά µέτρα που συµβάλλουν στην εφαρµογή επιχειρησιακών<br />
σχεδίων δράσης για την αντιµετώπιση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης,<br />
- Χωροταξικά µέτρα που συµβάλλουν στον περιορισµό των ρύπων από τα<br />
οχήµατα και προώθηση των µέσων µαζικής µεταφοράς,<br />
- Υποδοµές για τη χρήση καυσίµων µε χαµηλές εκποµπές ατµοσφαιρικών<br />
ρύπων και ιδιαίτερα του φυσικού αερίου και<br />
- Επέκταση και ενίσχυση του αστικού και περιαστικού πρασίνου.<br />
∆. Κλιµατικές αλλαγές<br />
Για την αντιµετώπιση των κλιµατικών αλλαγών, πέραν των µέτρων που<br />
αφορούν την προστασία των νερών, του εδάφους και της ατµόσφαιρας,<br />
προωθούνται επιπλέον και τα εξής:<br />
- Σχέδια χρήσης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας.<br />
- Προώθηση λιγότερο ενεργοβόρων µέσων µεταφοράς.<br />
- Υποδοµές για γενίκευση της χρήσης φυσικού αερίου (ιδιαίτερα στην<br />
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας).<br />
- Υποχρεωτική µείωση εκποµπών αερίων ρύπων, που συµβάλουν στη<br />
διόγκωση του φαινοµένου του θερµοκηπίου, από βιοµηχανίες.<br />
267
- Εφαρµογή βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών στις βιοµηχανίες.<br />
- Μέτρα εξοικονόµησης ενέργειας.<br />
- Μέτρα πρόληψης των δασικών πυρκαγιών και αναδασώσεις.<br />
- Εφαρµογές βιοκλιµατικής αρχιτεκτονικής κ.ά.<br />
- Ενίσχυση των φυσικών αναδραστικών µηχανισµών (δάση, υγρότοποι<br />
κ.λ.π.) αλλά και της βιοποικιλότητας τους.<br />
Ε. ∆άση και δασικές εκτάσεις<br />
Για την προστασία των δασών, των δασικών εκτάσεων και της βιοποικιλότητάς<br />
τους προωθείται:<br />
- Η κατάρτιση δασολογίου, δηλαδή η χαρτογράφηση των δασών και των<br />
δασικών εκτάσεων. Η κατάρτιση αυτή υποστηρίζεται από το εν εξελίξει<br />
συγχρηµατοδοτούµενο από την Ε.Ε. πρόγραµµα οριοθέτησης των δασών<br />
και θα έχει ολοκληρωθεί εντός τετραετίας. Ωστόσο, κρίσιµο θέµα για την<br />
προώθηση του δασολογίου αλλά και για την ολοκλήρωση του<br />
κτηµατολογίου, είναι ο προσδιορισµός του χρόνου λήψης των<br />
αεροφωτογραφιών που θα αποτελέσει τη βάση χαρακτηρισµού των δασών<br />
και των δασικών εκτάσεων.<br />
- Η αναδάσωση καµένων δασών και δασικών εκτάσεων, µε ανθεκτικά στις<br />
πυρκαγιές, όπου αυτό είναι δυνατό, πλατύφυλλα είδη σε µίξη<br />
Για την αύξηση της παραγωγικότητας των δασών είναι αναγκαία:<br />
- Η εφαρµογή σύγχρονων δασοκοµικών και διαχειριστικών µεθόδων και<br />
επεµβάσεων<br />
- Ο σχεδιασµός και η εναρµόνιση της υποβαθµισµένης διαχείρισης των<br />
δασικών οικοσυστηµάτων στις νέες συνθήκες ζήτησης της κοινωνίας<br />
(ορεινός τουρισµός, αναψυχή, κ.ά.).<br />
- Η επέκταση της διαχείρισης των µη παραγωγικών αγροτικών και δασικών<br />
γαιών σε άλλου τύπου οικοσυστήµατα εναλλακτικών δασικών προϊόντων.<br />
5. Πρόληψη - αντιµετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.<br />
Αποκατάσταση πληγεισών περιοχών<br />
Α. Φυσικές καταστροφές<br />
Για την πρόληψη και την αντιµετώπιση των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιών,<br />
πληµµυρών, σεισµών, κατολισθήσεων, κ.ά), καθώς και την αποκατάσταση των<br />
πληγεισών περιοχών, δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:<br />
- Εκτίµηση των κινδύνων και λήψη κατάλληλων προληπτικών µέτρων<br />
(εκπόνηση αναγκαίων µελετών, όπως γεωλογικών µελετών, σύνταξη<br />
δασολογίου κ.ά., ορθολογική διαχείριση της πληροφορίας, εφαρµογή<br />
διαχειριστικών προγραµµάτων, εκτέλεση τεχνικών έργων κ.ά)<br />
268
- Ενίσχυση τόσο της επιχειρησιακής ετοιµότητας και αποτελεσµατικότητας των<br />
αρµόδιων φορέων κατά την αντιµετώπιση των καταστροφών, όσο και της<br />
οργανωµένης παρέµβασης για την αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών.<br />
- Ενηµέρωση - ευαισθητοποίηση του πληθυσµού κ.λπ.<br />
Στις περιοχές οι οποίες πλήττονται από φυσικές καταστροφές, τα µέτρα για την<br />
ανακούφιση των πληγέντων και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος πρέπει να<br />
συνοδεύονται από δράσεις που προωθούν την βιώσιµη και ορθολογική χρήση<br />
του χώρου µε:<br />
- Την προσαρµογή της ανάπτυξης στις τοπικές συνθήκες (σύνθεση πληθυσµού,<br />
απασχόληση, περιβάλλον κ.α.), µε στόχο τη στήριξη του τοπικού πληθυσµού<br />
ιδιαίτερα σε περιοχές που εµφανίζουν φαινόµενα εγκατάλειψης.<br />
- Την αποκατάσταση των βασικών τεχνικών και κοινωνικών υποδοµών των<br />
οικισµών και τη λήψη άµεσων µέτρων οικονοµικής στήριξης, µε στόχο τη<br />
συγκράτηση του πληθυσµού µέχρι την, σε επαρκή βαθµό, αποκατάσταση ή<br />
και ενίσχυση της παραγωγικής δοµής της πληγείσας περιοχής κ.λπ.<br />
- Την ανάπλαση των κατεστραµµένων κατοικιών - χωριών µε προδιαγραφές<br />
ενταγµένες στο ελληνικό τοπίο και την παράδοση της περιοχής.<br />
- Την προώθηση βιώσιµων πρακτικών ανάπτυξης, όπως ενίσχυση της<br />
παραγωγής βιολογικών προϊόντων, προϊόντων ονοµασίας προέλευσης κ.ά.<br />
- Τη συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, µε ιδιαίτερη έµφαση στη<br />
διαχείριση των υδάτινων ώστε, µεταξύ άλλων, να µειωθούν οι επιπτώσεις<br />
στον πληθυσµό, στην ανάπτυξη και στις φυσικές περιοχές από τυχόν<br />
κλιµατικές αλλαγές.<br />
Ειδικότερα όσον αφορά τις καταστροφές λόγω δασικών πυρκαγιών, επιδιώκεται:<br />
- Λήψη κατάλληλων προληπτικών µέτρων για την αποφυγή και την<br />
αποτελεσµατική αντιµετώπισή τους µε εφαρµογή, µεταξύ άλλων,<br />
κατάλληλων αντιπυρικών ζωνών, διαχειριστικών προγραµµάτων,<br />
συστηµάτων έγκαιρης ειδοποίησης και πυροσβεστικών µέσων, καθώς και µε<br />
την κατάρτιση του δασολογίου για το σύνολο του εθνικού χώρου.<br />
- Λήψη όλων των αναγκαίων, άµεσων, µέτρων µε συντονισµένο τρόπο για την<br />
αποκατάσταση των περιοχών, προκειµένου αφενός να αποφευχθεί η απώλεια<br />
φυσικού πλούτου και η διάβρωση του εδάφους, και αφετέρου να<br />
συγκρατηθεί ο πληθυσµός µέχρι την αποκατάσταση - ενίσχυση της<br />
παραγωγικής δοµής. Στα µέτρα αυτά περιλαµβάνονται -µεταξύ άλλων και<br />
ανάλογα πάντοτε µε τις τοπικές συνθήκες- η απαγόρευση αλλαγής χρήσης, ο<br />
έλεγχος της βόσκησης και του κυνηγίου, η υποβοήθηση της φυσικής<br />
αναγέννησης της βλάστησης και η αποφυγή αναδασώσεων µε ξενικά είδη,<br />
καθώς και η δηµιουργία ήπιων κατασκευών (π.χ. βαθµίδων µε κορµούς<br />
δέντρων και φραγµάτων) για την ανάσχεση των πληµµυρών.<br />
Β. Τεχνολογικές καταστροφές<br />
269
Για την πρόληψη, την αντιµετώπιση των τεχνολογικών καταστροφών και την<br />
αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών, δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:<br />
- Ενίσχυση των µέτρων πρόληψης και αντιµετώπισης των τεχνολογικών<br />
ατυχηµάτων και ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν σε βιοµηχανικά ατυχήµατα<br />
µεγάλης έκτασης (οδηγίες Seveso) µε βάση και την εκτίµηση - αξιολόγηση<br />
των κινδύνων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αντιστοίχων<br />
εγκαταστάσεων.<br />
- Η ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας των αρµόδιων, για την αντιµετώπιση<br />
τεχνολογικών καταστροφών, φορέων.<br />
- Η ενίσχυση του ελέγχου της συµβατότητας των χρήσεων γης στις περιοχές<br />
που γειτνιάζουν µε εγκαταστάσεις που εγκυµονούν κινδύνους µεγάλου<br />
βιοµηχανικού ατυχήµατος.<br />
- Η ενηµέρωση του πληθυσµού για την προστασία του από τεχνολογικές<br />
καταστροφές.<br />
Άρθρο 11<br />
Γεωγραφική ανασυγκρότηση της χώρας<br />
µε σκοπό τη δηµιουργία βιώσιµων διοικητικών και αναπτυξιακών<br />
ενοτήτων<br />
1. Γενικές κατευθύνσεις<br />
Για τη γεωγραφική ανασυγκρότηση της χώρας µε σκοπό τη<br />
δηµιουργία βιώσιµων διοικητικών και αναπτυξιακών ενοτήτων<br />
προωθούνται πολιτικές και δράσεις που στοχεύουν:<br />
- Στον ανασχεδιασµό του χάρτη των υφισταµένων διοικητικών επιπέδων της<br />
χώρας µε βάση ευρύτερα λειτουργικά και αναπτυξιακά κριτήρια, ώστε να<br />
ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εδαφικής, κοινωνικής και οικονοµικής<br />
συνοχής και να προάγει τη συνολική ανταγωνιστικότητα του εθνικού<br />
χώρου. Για τον ανασχεδιασµό αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα<br />
δεδοµένα και οι νέες σχέσεις που δηµιουργούν τα υφιστάµενα και<br />
προγραµµατιζόµενα δίκτυα υποδοµών αλλά και το σύστηµα πόλων και<br />
αξόνων ανάπτυξης που προωθείται µε το παρόν πλαίσιο.<br />
- Για το σκοπό αυτό, είναι αναγκαία η µείωση του αριθµού των Περιφερειών,<br />
Νοµαρχιών και ∆ήµων ώστε να αποκτήσουν ισχυρή διοικητική δοµή και<br />
ικανοποιητικά κρίσιµα µεγέθη µάζας και σχέσεων και να διαχειριστούν µε<br />
αποτελεσµατικότερο τρόπο την αναπτυξιακή διαδικασία. Η εφαρµογή αυτού<br />
του ανασχεδιασµού πρέπει να έχει συντελεστεί εντός τετραετίας µε ευθύνη<br />
του αρµόδιου υπουργείου, ύστερα από ειδική µελέτη.<br />
- Στην ανακατανοµή αρµοδιοτήτων µεταξύ κράτους -κεντρικού και<br />
αποκεντρωµένου- και τοπικής αυτοδιοίκησης.<br />
- Στην πραγµατική σύγκλιση των ελληνικών περιφερειών µε το µέσο όρο της<br />
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το σκοπό αυτό, υιοθετούνται τα κατάλληλα<br />
270
οικονοµικά, θεσµικά και διοικητικά µέτρα που προωθούν την αύξηση της<br />
δηµογραφικής βάσης και την αξιοποίηση του ενδογενούς δυναµικού, την<br />
ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναµικής του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα και<br />
την απόκτηση οικονοµικής ευρωστίας σε περιφερειακό επίπεδο.<br />
2. ∆ιοικητική ανασυγκρότηση<br />
Για τον ανασχεδιασµό των διοικητικών περιφερειών της χώρας λαµβάνεται<br />
υπόψη το πιο κάτω πλαίσιο κριτηρίων :<br />
- Επιδιώκεται η αναγνώριση λειτουργικών χωρικών ενοτήτων εξαρτηµένων<br />
από σηµαντικά περιφερειακά κέντρα µε δυνατότητες δικτύωσης και στο<br />
διεθνή χώρο.<br />
- Επιδιώκεται η ενίσχυση της αποκέντρωσης της διοικητικής λειτουργίας στο<br />
επίπεδο της χωρικής ενότητας, δεδοµένου ότι αποτελεί βαρύνουσας<br />
σηµασίας συντελεστή για την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης.<br />
- Επιδιώκεται η στήριξη της ανάπτυξης της υπαίθρου στο επίπεδο της<br />
χωρικής ενότητας, µέσω της οργάνωσης του αστικού περιφερειακού<br />
δικτύου (ανάπτυξη ισχυρής εταιρικής σχέσης πόλης – υπαίθρου).<br />
- Αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα προσαρµογής των κριτηρίων µε βάση τις<br />
ιδιαιτερότητες των περιοχών, όπως: ύπαρξη ισχυρών φυσικών φραγµών<br />
(οροσειρές, θαλάσσιος χώρος), ανάγκη στήριξης αποµακρυσµένων -<br />
παραµεθόριων περιοχών, ιστορικές καταβολές κ.λπ.<br />
Για τη διοικητική ανασυγκρότηση της χώρας και την περιφερειακή οργάνωση<br />
της διοίκησης θα πρέπει να συνεκτιµηθούν και τα εξής:<br />
- Η καθιέρωση µητροπολιτικών σχηµάτων στα πολεοδοµικά συγκροτήµατα<br />
Αθήνας και Θεσσαλονίκης και η ανάθεση σε αυτά λειτουργιών<br />
µητροπολιτικού χαρακτήρα για τις περιοχές αρµοδιότητάς τους.<br />
- Αντίστοιχα, η αναζήτηση ανάλογων µορφών διοικητικής οργάνωσης και για<br />
άλλους εθνικούς πόλους.<br />
- Η περαιτέρω αναβάθµιση του πρώτου βαθµού τοπικής αυτοδιοίκησης και η<br />
διαµόρφωση ισχυρότερων ΟΤΑ, µε µείωση του αριθµού τους µέσω<br />
ενοποίησης.<br />
271
1. Γενικές κατευθύνσεις<br />
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ<br />
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ<br />
ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ<br />
Άρθρο 12<br />
Προϋποθέσεις - µηχανισµοί υλοποίησης<br />
- Η αποτελεσµατική εφαρµογή του παρόντος προϋποθέτει την περαιτέρω<br />
ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ εθνικού χωροταξικού σχεδιασµού και<br />
αναπτυξιακού προγραµµατισµού, ιδίως στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων της<br />
Επιτροπής Συντονισµού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τοµέα του<br />
Χωροταξικού Σχεδιασµού και της Αειφόρου Ανάπτυξης.<br />
- Στον πιο πάνω στόχο µπορεί να συµβάλει και η συγκρότηση, µε<br />
πρωτοβουλία του Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., ενός δικτύου συνεργασίας µεταξύ των<br />
υπηρεσιών των συναρµοδίων υπουργείων και φορέων οι αρµοδιότητες ή/<br />
και οι δραστηριότητες των οποίων έχουν χωροταξικές επιπτώσεις.<br />
- Οι εκθέσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης της εφαρµογής του παρόντος<br />
πλαισίου προσεγγίζουν τις χωροταξικές επιπτώσεις του συνόλου των<br />
προγραµµάτων και πολιτικών και αποτελούν τη βάση για τη δυναµική και<br />
συστηµατική επικαιροποίηση του πλαισίου.<br />
2. Συνεργασία µε τα άλλα επίπεδα διοίκησης<br />
Για τη συντονισµένη διαχείριση του εθνικού χώρου κρίνεται περαιτέρω<br />
απαραίτητη η ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ της κεντρικής και της<br />
αποκεντρωµένης κρατικής διοίκησης καθώς και της τοπικής αυτοδιοίκησης και<br />
των δύο βαθµών. Για το σκοπό αυτό απαιτούνται ειδικότερα:<br />
- Η εναρµόνιση των Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασµού προς<br />
τις κατευθύνσεις του παρόντος. προϋποθέτει την κατάλληλη κινητοποίηση<br />
των καθ’ ύλην αρµόδιων υπηρεσιών του Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε. και των<br />
Περιφερειών, καθώς και τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων µε τα οικεία<br />
Περιφερειακά Συµβούλια και τους ενδιαφερόµενους περιφερειακούς<br />
κοινωνικούς και οικονοµικούς φορείς.<br />
- Ενίσχυση των υπηρεσιών χωροταξίας σε κεντρικό και περιφερειακό<br />
επίπεδο.<br />
- Κατά την αναθεώρηση των Περιφερειακών Χωροταξικών Σχεδίων,<br />
λαµβάνονται υπόψη τα περιφερειακά προγράµµατα δηµόσιων επενδύσεων,<br />
τα προγράµµατα περιφερειακής ανάπτυξης, καθώς και τα άλλα γενικά ή<br />
ειδικά προγράµµατα, που έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στη διάρθρωση και<br />
ανάπτυξη του χώρου της περιφέρειας. Κατά την αναθεώρηση αυτή,<br />
ενθαρρύνεται η διατύπωση σχετικών προτάσεων από την τοπική<br />
αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθµού.<br />
3. Ενθάρρυνση των συµµετοχικών διαδικασιών<br />
Ο επιτυχής χωροταξικός σχεδιασµός προϋποθέτει επίσης την ενεργό συµµετοχή<br />
των κοινωνικών φορέων και των πολιτών. Για το σκοπό αυτό υιοθετούνται τα<br />
ακόλουθα µέτρα :<br />
272
- ∆ράσεις ενηµέρωσης και πληροφόρησης του κοινού και των επιχειρήσεων,<br />
καθώς και προβολή προγραµµάτων χωροταξικού χαρακτήρα (µε την<br />
αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας, καθώς και µε κάθε πρόσφορο<br />
µέσο, ιδίως µε τη χρήση του διαδικτύου και των µέσων µαζικής<br />
ενηµέρωσης), µε απώτερο σκοπό τη δηµιουργία «χωροταξικής συνείδησης»<br />
σε όσους εµπλέκονται στις διαδικασίες ανάπτυξης και χρήσης του χώρου.<br />
- Ενεργοποίηση του Εθνικού ∆ικτύου Πληροφοριών για το Χωροταξικό<br />
Σχεδιασµό.<br />
- Παρουσίαση και συζήτηση της πορείας εφαρµογής του Γενικού<br />
Χωροταξικού Πλαισίου σε ηµερίδες που διοργανώνονται ανά διετία από το<br />
Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε. Τα συµπεράσµατα των ηµερίδων αυτών τίθενται υπόψη των<br />
αρµοδίων οργάνων του Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., της Επιτροπής Συντονισµού της<br />
Κυβερνητικής Πολιτικής στον τοµέα του Χωροταξικού Σχεδιασµού και της<br />
Αειφόρου Ανάπτυξης και του Εθνικού Συµβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασµού<br />
και Αειφόρου Ανάπτυξης.<br />
4. Απαιτούµενες διοικητικές προσαρµογές και βελτιώσεις<br />
Εν όψει του κρίσιµου ρόλου που καλείται να αναλάβει το Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε. για την<br />
προώθηση του εθνικού χωροταξικού σχεδιασµού, λαµβάνονται τα ακόλουθα<br />
µέτρα για την ενίσχυση της δοµής και λειτουργίας του:<br />
- Αναβάθµιση και ενίσχυση των υπηρεσιών χωροταξίας.<br />
- Οργάνωση της συστηµατικής επιµόρφωσης των στελεχών της δηµόσιας<br />
διοίκησης σε θέµατα χωροταξίας και αειφόρου ανάπτυξης.<br />
- ∆ηµιουργία ευέλικτων διοικητικών µηχανισµών στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε. για την<br />
αντιµετώπιση ειδικών θεµάτων, µε την αξιοποίηση εξωτερικών συνεργατών<br />
και εµπειρογνωµόνων.<br />
5. Χρηµατοδοτικοί µηχανισµοί<br />
Για την αποτελεσµατική εφαρµογή του Γενικού Πλαισίου, διαµορφώνονται<br />
οικονοµικοί µηχανισµοί, που αφορούν και τους δύο τοµείς της οικονοµίας,<br />
δηµόσιο και ιδιωτικό. Βασική επιδίωξη είναι να αναγνωρίζεται η χωροταξική<br />
διάσταση του οικονοµικού προγραµµατισµού και να λαµβάνεται υπ’ όψη στη<br />
χάραξη της οικονοµικής πολιτικής. Ειδικότερα απαιτείται:<br />
- Η συνάρτηση της νοµοθεσίας περί κινήτρων, µε συγκεκριµένες<br />
γεωγραφικές περιοχές και στόχους που τίθενται στο Γενικό, στα Ειδικά και<br />
στα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου<br />
Ανάπτυξης.<br />
- Εναρµόνιση της διαδικασίας προγραµµατισµού των δηµοσίων έργων<br />
εθνικής και περιφερειακής κλίµακας προς τις κατευθύνσεις των<br />
χωροταξικών πλαισίων (εθνικού, ειδικών ή περιφερειακών αντίστοιχα).<br />
- Ενσωµάτωση της χωροταξικής διάστασης στους κανόνες και τις διαδικασίες<br />
διαχείρισης και αξιοποίησης της δηµόσιας ακίνητης περιουσίας.<br />
6. Ρυθµίσεις για τη βελτίωση του θεσµικού πλαισίου για τον χωροταξικό<br />
και πολεοδοµικό σχεδιασµό<br />
273
Βελτιώνεται το θεσµικό πλαίσιο για το χωροταξικό και τον πολεοδοµικό<br />
σχεδιασµό µε τις ακόλουθες ρυθµίσεις:<br />
- Αναθεώρηση της χωροταξικής και πολεοδοµικής νοµοθεσίας µε<br />
σκοπό την ουσιαστική διασύνδεση του χωροταξικού µε τον<br />
αναπτυξιακό σχεδιασµό, την απλούστευση των διοικητικών<br />
διαδικασιών κατάρτισης και έγκρισης των πολεοδοµικών σχεδίων,<br />
τον εξορθολογισµό και, ενδεχοµένως, ελάττωση των επιπέδων<br />
πολεοδοµικού σχεδιασµού, καθώς και την αποφυγή<br />
αλληλοεπικαλύψεων.<br />
- Κατάλληλη ανακατανοµή αρµοδιοτήτων µεταξύ κράτους - κεντρικού<br />
και αποκεντρωµένου - και τοπικής αυτοδιοίκησης, βάσει των αρχών<br />
της επικουρικότητας, της εγγύτητας και της καταλληλότητας των<br />
µέσων, καθώς και καθιέρωση αποτελεσµατικών µηχανισµών<br />
ελέγχου της νοµιµότητας, της ποιότητας και της επάρκειας των<br />
επιµέρους πολεοδοµικών σχεδίων όταν η αρµοδιότητα κατάρτισης<br />
και έγκρισής τους ανατίθεται σε αποκεντρωµένα όργανα του<br />
κράτους ή σε οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης.<br />
- Υιοθέτηση της αρχής της, κατά περίπτωση αναγκαίας, ευελιξίας στο<br />
σύστηµα του χωροταξικού και πολεοδοµικού σχεδιασµού, βάσει<br />
κατάλληλων κριτηρίων ή και µεγεθών.<br />
- Πρόβλεψη, στο πλαίσιο του προηγουµένου στόχου, τρόπων<br />
έγκαιρης αντιµετώπισης προτάσεων ιδιωτικών επενδύσεων µεγάλης<br />
κλίµακας ή/και σηµαντικής δηµόσιας ωφέλειας, µε την εφαρµογή<br />
συγκεκριµένων κριτηρίων και προϋποθέσεων, καθώς και µε την<br />
πρόβλεψη υποβολής κατάλληλης τεκµηρίωσης.<br />
- Υποχρεωτική υπαγωγή στο πεδίο εφαρµογής της γενικής<br />
χωροταξικής και πολεοδοµικής νοµοθεσίας όλων των παράλληλων -<br />
και αποσπασµατικών - τρόπων χωροθέτησης και οικιστικής<br />
ανάπτυξης που κατά καιρούς έχουν εισαχθεί σε ειδικά<br />
νοµοθετήµατα αρµοδιότητας άλλων υπουργείων.<br />
- Αναµόρφωση, βάσει των κατευθύνσεων του παρόντος Γενικού<br />
Πλαισίου καθώς και των υπό έκδοση Ειδικών Πλαισίων, των<br />
Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. ώστε να καταστούν περισσότερο επιχειρησιακά µε<br />
έµφαση στον καθορισµό των προγραµµατικών µεγεθών και των<br />
ορίων ανάπτυξης των παραγωγικών τοµέων και των<br />
δραστηριοτήτων οικιστικής ανάπτυξης.<br />
- Βελτιώσεις του συστήµατος πολεοδοµικού σχεδιασµού µε: (α)<br />
αύξηση της ευελιξίας των Γ.Π.Σ. / Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. κατά τον<br />
προσδιορισµό ζωνών, χρήσεων και δικτύων τεχνικής υποδοµής<br />
ώστε να έχουν διττό χαρακτήρα –άλλοτε κανονιστικό και άλλοτε<br />
στρατηγικό/ενδεικτικό– ανάλογα µε το είδος της επιδιωκόµενης<br />
ρύθµισης, (β) θεσµική κατοχύρωση της δυνατότητας για ενιαία<br />
σύνταξη Γ.Π.Σ. / Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. σε όµορους δήµους µε έντονη<br />
274
αλληλεξάρτηση και (γ) συµπλήρωση του θεσµικού πλαισίου των<br />
Γ.Π.Σ. / Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. µε προδιαγραφές που θα καθορίζουν τον<br />
τρόπο προσδιορισµού των προγραµµατικών µεγεθών (πληθυσµιακά<br />
µεγέθη, ανάγκες επέκτασης κλπ.) και τον χρονικό τους ορίζοντα στο<br />
πλαίσιο των κατευθύνσεων και των αναλυτικών µεθόδων του<br />
περιφερειακού χωροταξικού σχεδιασµού.<br />
- Αναθεώρηση και επικαιροποίηση των υφιστάµενων γενικών<br />
πολεοδοµικών κανόνων και σταθεροτύπων.<br />
- Αναµόρφωση της ισχύουσας κατάταξης και του περιεχοµένου των<br />
γενικών και ειδικών χρήσεων γης, ώστε να ανταποκρίνονται στις<br />
σύγχρονες λειτουργικές ανάγκες των πόλεων, της υπαίθρου και των<br />
ευρύτερων αστικών περιοχών.<br />
- Καθιέρωση µηχανισµών χωρικής αναδιάταξης του ιδιοκτησιακού<br />
καθεστώτος για χωροταξικούς σκοπούς και σκοπούς προστασίας<br />
περιβάλλοντος, κατά προτίµηση εντός οικιστικών περιοχών, µε<br />
παράλληλη διαχείριση των εκτάσεων του δηµοσίου.<br />
- Αναθεώρηση των διατάξεων που ρυθµίζουν τους οικισµούς
ε) την επιβολή περιορισµών στη δόµηση, τη χρήση και την κατάτµηση,<br />
όπως εξειδικεύονται στα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια για τη Βιοµηχανία, τον<br />
Τουρισµό, τον Ορεινό και τον Παράκτιο χώρο.<br />
- Αντιµετώπιση του φαινοµένου της αυθαίρετης δόµησης, µε:<br />
- Μεταρρύθµιση της πολεοδοµικής νοµοθεσίας.<br />
- Αλλαγή του τρόπου έκδοσης οικοδοµικών αδειών και ενίσχυση των<br />
αρµοδίων υπηρεσιών σε προσωπικό και µέσα.<br />
- Άµεση πολεοδόµηση περιοχών που παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλή<br />
ζήτηση (περιοχές περιαστικών, παραθεριστικών ή τουριστικών<br />
δραστηριοτήτων).<br />
- Επαρκή έλεγχος και αυστηρή εφαρµογή της περί αυθαιρέτων κτισµάτων<br />
νοµοθεσίας.<br />
Άρθρο 13<br />
Χωροταξικοί δείκτες και παρακολούθηση - αξιολόγηση των χωρικών<br />
εξελίξεων<br />
1. Παρακολούθηση της πορείας εφαρµογής του Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α. και της<br />
αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου του χωρικού σχεδιασµού<br />
Για την αποτελεσµατική παρακολούθηση της εφαρµογής του παρόντος<br />
αξιολογούνται οι ακόλουθες παράµετροι:<br />
- Ο χρόνος, ο τρόπος και ο βαθµός εναρµόνισης των υποκειµένων επιπέδων<br />
χωροταξικού και πολεοδοµικού σχεδιασµού προς τις κατευθύνσεις του<br />
παρόντος.<br />
- Ο τρόπος και ο βαθµός ενσωµάτωσης της χωροταξικής διάστασης κατά<br />
την εφαρµογή και υλοποίηση του αναπτυξιακού προγραµµατισµού και των<br />
τοµεακών πολιτικών.<br />
- Η εφαρµογή των προβλεπόµενων κανονιστικών µέτρων και διατάξεων.<br />
- Η αποτελεσµατικότητα των οργάνων και των µηχανισµών ελέγχου των<br />
θεσµοθετηµένων χρήσεων γης.<br />
- Η χρήση µηχανισµών διαβούλευσης και πληροφόρησης.<br />
Για κάθε µία από τις παραµέτρους αυτές επιλέγονται οι κατάλληλοι ποιοτικοί και<br />
-όπου είναι δυνατό- ποσοτικοί δείκτες. Καταβάλλεται προσπάθεια ώστε οι<br />
δείκτες αυτοί να είναι εναρµονισµένοι και µε την κοινοτική πρακτική, ώστε να<br />
προκύπτουν από αυτούς συγκρίσιµα αποτελέσµατα.<br />
2. Παρακολούθηση της πορείας επίτευξης των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης<br />
Επιπλέον, προωθείται, σε συνάφεια µε τους στόχους του άρθρου 2 και του<br />
συνόλου των ρυθµίσεων του παρόντος, η επεξεργασία σύνθετων, ποσοτικών<br />
και ποιοτικών δεικτών παρακολούθησης των χωρικών εξελίξεων ως προς την<br />
επίτευξη των στόχων του Γενικού Πλαισίου.<br />
Η επιλογή των δεικτών και για τις δύο περιπτώσεις γίνεται µε απόφαση της<br />
Επιτροπής του άρθρου 3 του ν. 2742/ 99 εντός έξι µηνών από την έναρξη<br />
ισχύος του παρόντος Πλαισίου, µετά από εισήγηση της ∆/νσης Χωροταξίας του<br />
Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., σε συνεργασία µε το Εθνικό ∆ίκτυο Πληροφοριών για το<br />
276
Χωροταξικό Σχεδιασµό, λαµβάνοντας υπόψη σχετικές διεθνείς-κοινοτικές<br />
δεσµεύσεις της χώρας και αξιοποιώντας την σχετική εµπειρία τού Ε.Κ.Π.Α.Α.<br />
Η παρακολούθηση των δεικτών γίνεται κατά κύριο λόγο σε περιφερειακό ή/και<br />
νοµαρχιακό επίπεδο. Τα εν λόγω στοιχεία συγκεντρώνονται στο Εθνικό ∆ίκτυο<br />
Πληροφοριών για το Χωροταξικό Σχεδιασµό, το οποίο τα επεξεργάζεται και<br />
συντάσσει σχετική Έκθεση, αξιοποιώντας τις εθνικές και διεθνείς πρακτικές και<br />
τεχνογνωσία. Τα αποτελέσµατα κοινοποιούνται, από τα αρµόδια όργανα του<br />
Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., στην Επιτροπή Συντονισµού της Κυβερνητικής Πολιτικής στο<br />
τοµέα του Χωροταξικού Σχεδιασµού και της Αειφόρου Ανάπτυξης στο Εθνικό<br />
Συµβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης και στη Βουλή<br />
και δίδονται στη δηµοσιότητα.<br />
Με βάση τα στοιχεία αυτά, αξιολογείται η ενδεχόµενη ανάγκη προσαρµογών ή<br />
λήψης ειδικών διορθωτικών µέτρων, περιλαµβανοµένης της αναθεώρησης του<br />
Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού.<br />
Άρθρο 14<br />
Έναρξη ισχύος<br />
Η έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης ορίζεται από την ηµεροµηνία<br />
δηµοσίευσής της στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως.<br />
277
Αθήνα, ...<br />
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ<br />
ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ<br />
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ∆ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ<br />
ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ<br />
ΠΡΟΚΌΠΗΣ ΠΑΥΛΌΠΟΥΛΟΣ<br />
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
ΧΡΉΣΤΟΣ ΦΏΛΙΑΣ<br />
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ<br />
ΜΙΧΆΛΗΣ ΛΙΆΠΗΣ<br />
ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ<br />
ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗ∆ΑΚΗΣ<br />
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΟΥΦΛΙΑΣ<br />
ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ<br />
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ<br />
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ<br />
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ<br />
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ<br />
ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣ<br />
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ<br />
ΆΡΗΣ ΣΠΗΛΙΩΤΌΠΟΥΛΟΣ<br />
ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ<br />
ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ<br />
ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗΣ<br />
278
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<br />
279
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<br />
1. Αραβαντινός Α, “Πολεοδοµικός σχεδιασµός , για µια βιώσιµη ανάπτυξη<br />
του αστικού χώρου”, Αθήνα, 1997<br />
2. Βαλιερανού Κ., “Αναπτυξιακή Χαρτογράφηση Κρίσιµων Κοινωνικών<br />
Παραµέτρων για τον ∆ήµο Πειραιά”, ΕΜΠ, τµήµα Αρχιτεκτόνων, Αθήνα,<br />
2006<br />
3. Βαρελίδης, Γ. “Οι δυνατότητες αναπλάσεων οικιστικών περιοχών στον<br />
µητροπολιτικό πεδίο της πρωτεύουσας”, Τεχνικά Χρονικά, Ιούλιος-<br />
Αύγουστος 2003 : 177-134.<br />
4. Βασενχόβεν, Λ. και Σαπουντζάκη, Π. “Η εξασφάλιση κοινωνικής<br />
συναίνεσης στον χωροταξικό σχεδιασµό: Η περίπτωση του παράκτιου<br />
χώρου” Εισήγηση στο 13ο Συνέδριο Πανελληνίου ∆ικτύου Οικολογικών<br />
Οργανώσεων «∆άση χωροταξία, τουρισµός Ρόδος, 19-22 Οκτωβρίου 2001.<br />
5. Γιαουτζή Μαρία , “ Ζητήµατα Σχεδιασµού του Χώρου”, Αθήνα, 2004<br />
6. Ζεντέλης Π., “ Real Estate.Αξία εκτιµήσεις ανάπτυξη επενδύσεις<br />
διαχείριση” Αθήνα, 2001<br />
7. Ζεντέλης Π., “Κτηµατολόγιο και ΣΠΓ”, Αθήνα, 2003<br />
8. Καρύδης, ∆. Μαυρίδου, Μ. Πολύζος, Γ“∆ιεύρυνση µεθόδου διαχείρισης,<br />
προστασίας και ανάδειξης παράκτιων µητροπολιτικών περιοχών µε<br />
εντατική χρήση (Η περίπτωση του Σαρωνικού)”, ΕΜΠ, τµήµα<br />
Αρχιτεκτόνων, τοµέας πολεοδοµίας χωροταξίας, Αθήνα 1994<br />
9. Κιουσόπουλος, Γ. “Πληθυσµιακές µεταβολές στις παράκτιες περιοχές της<br />
Ελλάδας” στο Κοτζαµάνης B και Παππάς B (επ.) Χωρικές διαστάσεις των<br />
δηµογραφικών φαινοµένων, Βόλος : Πανεπιστηµιακές εκδόσεις<br />
Θεσσαλίας : 275 – 296, 2001<br />
10. Μαλούτας, Θ. “Προβλήµατα κοινωνικά βιώσιµης ανάπτυξης στην Αθήνα :<br />
Οι µεταβολές της τελευταίας εικοσαετίας στην κοινωνική γεωγραφία της<br />
πόλης και ή κρίση της ιδιότυπης κοινωνικής συνοχής” Σειρά ερευνητικών<br />
εργασιών Πανεπιστήµιου Θεσσαλίας, 2003<br />
11. Μαντόγλου Φ., “∆ιαχείριση Παρακτίων Ζωνών” που διδάσκεται στο 8 ο<br />
εξάµηνο Αγρονόµων Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου<br />
Πολυτεχνείου, Αθήνα, 2001<br />
280
12. Υπ. Οικονοµικών, ΥΠΕΧΩ∆Ε, “Πρότυπα τεύχη για περιφερειακά έργα”,<br />
Γενική Γραµµατεία ∆ηµοσίων Έργων.2001<br />
13. Χριστοφιλόπουλος, ∆. “Πολιτιστικό περιβάλλον – χωρικός σχεδιασµός και<br />
βιώσιµη ανάπτυξη :διαµόρφωση πολιτιστικού (ανθρωπογεννούς)<br />
περιβάλλοντος µέσω χωροταξικού & πολεοδοµικού σχεδιασµού”, Αθήνα :<br />
Εκδόσεις ∆ίκαιο & Οικονοµία Π.Ν Σάκκουλας, 2002<br />
14. Κασκάνης, Χ. « Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά. Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης- Τόπος Προορισµού» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
15. Πανταγιάς Γ. « Πειραιας Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα :<br />
Εκδόσεις Πειραιώς Πολιτεία,(2005).<br />
16. Ανωµερίτης Γ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά, Πειραιας<br />
Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
17. Θέος Κ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά, Πειραιας<br />
Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
18. Θωµόπουλος Ανθ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά,<br />
Πειραιας Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
19. Μίχας Γ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά, Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
20. Ιωακιµείδης Γ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά,<br />
Πειραιας Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
21. Αραβιάδης Γ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά, Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης τόπος προορισµού» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
22. Χρήστου Στ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά, Πειραιάς<br />
Πόλος έλξης τόπος προορισµου» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
281
23. Περεσιάδου Κλ. «Στρατηγική Οικονοµικής Ανάπτυξης του Πειραιά<br />
Πειραιάς Πόλος έλξης τόπος προορισµού» Αθήνα : Εκδόσεις Πειραιώς<br />
Πολιτεία,(2005).<br />
∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ<br />
1. Ευρωπαϊκή Επιτροπή. “Για την Ολοκληρωµένη ∆ιαχείριση των παράκτιων<br />
Ζωνών: Μια στρατηγική για την Ευρώπη”, E.E. 547 (2000)<br />
2. ΕΕ “Η 6η Περιοδική Έκθεση για την κοινωνική και οικονοµική κατάσταση και<br />
ανάπτυξη των περιφερειών” της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεµβούργο:<br />
Υπηρεσία Επίσηµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 48, (1999).<br />
3. ∆ίκτυο παράκτιας πρακτικής, Coastal Practice Network Newsletter, Τεύχος 2 -<br />
Φθινόπωρο 85 (2004).<br />
4. Παναγιωτίδης Π., “Παράκτια οικοσυστήµατα, ανθρωπογενείς πιέσεις στις<br />
ακτές: παραδείγµατα από την Ελλάδα” , Φυσιογνώστης- Ωκεανογράφος<br />
∆ιευθυντής Ερευνητών ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε 110 (2001).<br />
5. Σταµατίου Ε., “Πολεοδοµικός σχεδιασµός και οικιστική ανάπτυξη. Η εξέλιξη<br />
της ιδιωτικής πολεοδόµησης από την έναρξη του θεσµού έως σήµερα”, Σειρά<br />
ερευνητικών εργασιών 8, 243-262 (2001)<br />
6. ΣταµατίουΕ., “Εξελίξεις νοµοθεσίας για τον αιγιαλό και την παραλία –<br />
οικιστική ανάπτυξη – προβλέψεις, παραβλέψεις και επιπτώσεις στον παράκτιο<br />
χώρο” , , Σειρά ερευνητικών εργασιών 9(22) 513-536 (2002)<br />
7. UNEP, “Κατάσταση και πιέσεις του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος<br />
της Μεσογείου” , Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος, 66, (2001)<br />
282
∆ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ<br />
1. Ιστοσελίδα του Μεσογειακού Προγράµµατος για το Περιβάλλον των<br />
Ηνωµένων Εθνών (UNEP/ MAP) @ www.unepmap.orgnbsp nbsp<br />
2. Ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ολοκληρωµένη ∆ιαχείριση<br />
Παράκτιας Ζώνης @<br />
http://www.europa.eu.int/comm/environment/iczm/home.htm.<br />
3. Theodoropoulos M., Dr. Salman A., Dr. Koutrakis E., (2001), lsquoCoastal<br />
Guide, Country File: Greecersquo, EUCC, Leiden @ www.coastalguide.org<br />
4. PAP/ RAC- the Coastal Centre @nbsp www.pap-thecoastcentre.org nbsp<br />
5. Coast Base@ www.coastbase.org<br />
6. ICZM.ORG @ www.iczm.org<br />
7. IOC-ICAM @ http://ioc.unesco.org/icam<br />
8. NOAA Coastal Services @ http://www.csc.noaa.gon<br />
9. NOAA-ICZM @ http://www.nos.noaa.gov/icm<br />
10. Coastal Towns @ http://www.coastaltowns.org<br />
11. Coastal Management @ http://www.coastalmanagement.com<br />
283
Change language