O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή
O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή
O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BIBΛIO<br />
«H Διάπλασι<strong>ς</strong> των Παίδων»<br />
Tη<strong>ς</strong> Eλισάετ Kτιά<br />
«H Διάπλασι<strong>ς</strong> των Παίδων. Oι<br />
Kυριακέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Διαπλάσεω<strong>ς</strong><br />
(1896-1942)» παρυσίαση - εισαγωγή,<br />
E.X. Kάσδαγλη<strong>ς</strong>, Aθήνα<br />
1994, σ.σ. 487.<br />
TI AΓAΘH τύη ένα<strong>ς</strong> πνευματικ<strong>ς</strong><br />
άνθρωπ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> πιτητα<strong>ς</strong> τυ Γρηγρίυ<br />
ενπυλυ να έει τ ενδια-<br />
έρν <strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong> τ κέι να ασληθεί<br />
με τα παιδιά (!) - με τη διαπαιδαγώγηση<br />
<strong>και</strong> την εκπαίδευσή τυ<strong>ς</strong><br />
<strong>και</strong> μάλιστα για μια ιδιαιτέρω<strong>ς</strong> μακρά<br />
περίδ, πω<strong>ς</strong> τα πενήντα ρνια<br />
πυ διετέλεσε αρισυντάκτη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />
θρυλική<strong>ς</strong> «Διαπλάσεω<strong>ς</strong> των παίδων»<br />
(1894-1944).<br />
H απαση τυ E.X. Kάσδαγλη να<br />
παρυσιάσει <strong>και</strong> να αναδημσιεύσει<br />
τυ<strong>ς</strong> περίημυ<strong>ς</strong> κυριακάτικυ<strong>ς</strong><br />
διαγωνισμύ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> «Διαπλάσεω<strong>ς</strong>»<br />
συνιστά κρίσιμη εκδτική επιλγή σε<br />
μια περίδ πυ ι πρσπάθειε<strong>ς</strong> σων<br />
αγαπύν τ ιλί συστηματικά<br />
έυν στραεί πρ<strong>ς</strong> τη διεύρυνση<br />
τυ αναγνωστικύ κινύ νεαρή<strong>ς</strong> ηλικία<strong>ς</strong>.<br />
Διτι Γρηγρι<strong>ς</strong> ενπυλ<strong>ς</strong>,<br />
πασίγνωστ<strong>ς</strong> σε πλλέ<strong>ς</strong> γενιέ<strong>ς</strong><br />
ω<strong>ς</strong> «Σα<strong>ς</strong> ασπάμαι, Φαίδων», η<br />
πλύπλευρη αυτή νεελληνική πρσωπικτητα,<br />
έει τ αδιαμισήτητ<br />
άρισμα να είναι διασκεδαστικ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />
συγρνω<strong>ς</strong> παιδευτικ<strong>ς</strong> (με την ευρύτερη<br />
δυνατή σημασία τη<strong>ς</strong> λέεω<strong>ς</strong>)<br />
- ι μν για τυ<strong>ς</strong> μικρύ<strong>ς</strong> αναγνώστε<strong>ς</strong><br />
αλλά <strong>και</strong> για συ<strong>ς</strong> αναητύν<br />
τι<strong>ς</strong> μεθδυ<strong>ς</strong> πυ θα επιτύυν να<br />
πρσεγγίσυν τ ευρύτερ κιν,<br />
τν τρπ πυ θα τ κερδίσυν για<br />
να τ καταστήσυν μνιμ ίλ τυ<br />
ιλίυ <strong>και</strong> των γραμμάτων μα<strong>ς</strong>.<br />
Tι ήταν ι «Kυριακέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Διαπλάσεω<strong>ς</strong>»;<br />
Oπω<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> πληρρεί επιμελητή<strong>ς</strong><br />
τυ <strong>στην</strong> εκτενή εισαγωγή<br />
τυ, ι «Kυριακέ<strong>ς</strong>» άρισαν τ 1896<br />
για να σταματήσυν ριστικά τ<br />
1942 μέσα στη γερμανική κατή.<br />
Στ μακρύ αυτ διάστημα των 46 ετών<br />
ργανώθηκαν συνλικά 46 «Kυριακέ<strong>ς</strong>».<br />
O διαγωνισμ<strong>ς</strong> δεν ήταν τίπτε<br />
παραπάνω απ μια απλή ερώτηση<br />
πυ η «Διάπλαση» έθετε στυ<strong>ς</strong> αναγνώστε<strong>ς</strong><br />
τη<strong>ς</strong>. Kαι μν<strong>ς</strong> ρ<strong>ς</strong> τυ<br />
διαγωνισμύ ήταν η απάντηση πυ<br />
έστελναν τα παιδιά –ή ι ενήλικε<strong>ς</strong>, αδιάρ–<br />
να είναι σύντμη, «λίγα<br />
λγια <strong>και</strong> δεμένα» <strong>και</strong> γραμμένη με<br />
ευπνάδα, ειλικρίνεια <strong>και</strong> πρωττυπία,<br />
να συνδυάει δηλαδή τα δυ μεγάλα<br />
πρτερήματα: «τη άριν, τη<br />
αιδρτητα τη<strong>ς</strong> εκράσεω<strong>ς</strong>, με την<br />
αλήθειαν, την ειλικρίνειαν τη<strong>ς</strong> εμλγήσεω<strong>ς</strong>».<br />
«Aν τ τραπέι πυ σκπεύει να<br />
σα<strong>ς</strong> κάμη η Διάπλασι<strong>ς</strong><br />
επρκειτ ν’ απτελείται απ τρια<br />
πιάτα, τι αγητά ηθέλατε<br />
O Γρηγρι<strong>ς</strong> ενπυλ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τ θρυλικ εικνγραημέν περιδικ<br />
Πρωτσέλιδ τυ εικνγραημένυ περιδικύ «H Διάπλασι<strong>ς</strong> των Παίδων», τη<strong>ς</strong><br />
7 Δεκεμρίυ 1896.<br />
εκλέει σει<strong>ς</strong>, <strong>και</strong> ει δυνατν πώ<strong>ς</strong><br />
τα κατασκευάυν;». Eάν, δια μίαν<br />
μνην ημέρα, σα<strong>ς</strong> εδίδετ ευσία<br />
να κάμετε ,τι θέλετε, τι θα εκάμνατε;<br />
Πω<strong>ς</strong> ηθέλατε μεταειρισθεί την<br />
παντδυναμίαν σα<strong>ς</strong> αυτήν;». «Aν<br />
ήσθε η Kαλή Mίρα <strong>και</strong><br />
επρκειτ να μιράνετε ένα αγαπημένν<br />
σα<strong>ς</strong> ρέ<strong>ς</strong> - είτε<br />
αγράκι είτε κριτσάκι - δηλαδή<br />
να τυ αρίσετε τρία<br />
αρίσματα ιαδήπτε, τι θα τυ ε-<br />
αρίατε;» ρωτύσε η «Διάπλαση»<br />
<strong>και</strong> ι μικρί αναγνώστε<strong>ς</strong> έσπευδαν,<br />
κατά δεκάδε<strong>ς</strong> κάθε ρά, να απαντήσυν.<br />
Πύ απδίδεται η τεράστια αίγλη<br />
πυ με τα ρνια απέκτησαν ι κυριακάτικι<br />
διαγωνισμί τη<strong>ς</strong> «Διαπλάσεω<strong>ς</strong>»,<br />
η δα πυ κέρδιε νικητή<strong>ς</strong><br />
–τυ πίυ η ωτγραία δημσιευταν<br />
στ επμεν ύλλ– η αι-<br />
ήλευτη ήμη τυ ανάμεσα στα διαπλασπυλα<br />
κάθε επή<strong>ς</strong>; «T μυστικ<br />
τη<strong>ς</strong> επιτυία<strong>ς</strong>, σημειώνει E.<br />
X. Kάσδαγλη<strong>ς</strong>, δεν ειλταν τσ<br />
<strong>στην</strong> ιδιτυπία τυ<strong>ς</strong> σ στη σκηνθεσία<br />
πυ είε επινήσει ενπυλ<strong>ς</strong><br />
γύρω απ την κρίση τυ διαγωνισμύ,<br />
στ ειρισμ απ μέρυ<strong>ς</strong><br />
τυ των απαντήσεων πυ έστελναν<br />
τα παιδιά, πυ έαε λη τη μαστριά,<br />
τη αντασία τυ <strong>και</strong> τ ιύμρ,<br />
αλλά <strong>και</strong> <strong>στην</strong> εικνγράηση· με<br />
μια λέη η επιτυία των “Kυριακών”<br />
ασιταν στ μύθ τυ<strong>ς</strong>».<br />
Διτι στι<strong>ς</strong> έι έω<strong>ς</strong> δεκατρεί<strong>ς</strong> σελίδε<strong>ς</strong><br />
τυ περιδικύ πυ ενπυλ<strong>ς</strong><br />
σλίαε τι<strong>ς</strong> απαντήσει<strong>ς</strong> των<br />
διαγωνιμένων, επινητικ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong><br />
παιδαγωγ<strong>ς</strong> είε δημιυργήσει<br />
μια πλειάδα ανταστικών πρσώπων<br />
πυ απτελύσαν, υπτίθεται τα μέλη<br />
τη<strong>ς</strong> κριτική<strong>ς</strong> επιτρπή<strong>ς</strong> - ι πρσωπικτητε<strong>ς</strong><br />
σέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αρυσήμαντε<strong>ς</strong><br />
αλλά τα αγαθά, τα καλκαρδα<br />
πρσωπα εν<strong>ς</strong> ιλενυ νεελληνικύ<br />
σπιτικύ:<br />
Kατ’ αρά<strong>ς</strong> η ίδια η Διάπλαση, μια<br />
σαρή κυρία με κλασική κατατμή<br />
αλλά με γλυκειά έκραση <strong>και</strong> απέραντη<br />
καλσύνη. Eπειτα ψυγι<strong>ς</strong><br />
τη<strong>ς</strong> Aνανία<strong>ς</strong>, ένα ραν απ ωρι<br />
τη<strong>ς</strong> Πελπννήσυ πυ κάνει τι<strong>ς</strong><br />
δυλειέ<strong>ς</strong> τυ περιδικύ, <strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong><br />
σηκώνει τ άρ<strong>ς</strong> τυ διαγωνισμύ.<br />
Aκλυθεί η κωμική –ω<strong>ς</strong> ιδέα– δωδεκάδα<br />
των αδελών τυ με τα συμλικά<br />
νματα Aγαπη, Eλπί<strong>ς</strong>, Πίστι<strong>ς</strong>,<br />
Aρετή, Eυτυία, Eυρσύνη αλλά<br />
<strong>και</strong> τα πι πεά Φιή, Kική, Λιλή. Kεντρικ<br />
πρσωπ απτελεί άλλωστε η<br />
ικνμ<strong>ς</strong> τυ σπιτικύ, η πνετικιά<br />
κυρά-Mάρθα, μια αγαθή γριά πυ<br />
συγκινείται μέρι δακρύων ταν ακύει<br />
«τα πυλάκια τη<strong>ς</strong>» να διακηρύσσυν<br />
τα καλά τυ<strong>ς</strong> αισθήματα.<br />
Tελευταί μέλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ικγένεια<strong>ς</strong> εί-<br />
ναι η γάτα, η κατάμαυρη Πίσσα.<br />
Kαθώ<strong>ς</strong>, λιπν, ενπυλ<strong>ς</strong> α-<br />
ιλγεί τι<strong>ς</strong> απαντήσει<strong>ς</strong> των αναγνωστών<br />
τυ για να επιραεύσει<br />
τι<strong>ς</strong> καλύτερε<strong>ς</strong>, καθώ<strong>ς</strong> σλιάει την<br />
έκραση, τ περιεμεν, την πιτητα<br />
τυ ύυ<strong>ς</strong> στα γράμματα των<br />
ίλων τυ, συγρνω<strong>ς</strong> αηγείται τη<br />
μικρή ιστρία τυ ιδιρρυθμυ, αλλά<br />
εστύ αυτύ σπιτικύ, πυ στ τέλ<strong>ς</strong><br />
απαραιτήτω<strong>ς</strong> θα συμεί ένα ε-<br />
ωρενικ επεισδι, μια μικρή καταστρή<br />
η πία δίνει μια ντα κωμική<br />
σε λκληρη την υπθεση.<br />
Δεν είναι μν η λεπττητα <strong>και</strong> τ<br />
πνεύμα των κειμένων τυ ενπυλυ.<br />
Eκείν πυ κάνει εντύπωση σήμερα<br />
είναι τι η συνλική εικνα πυ<br />
αναδύεται μέσα απ τυ<strong>ς</strong> διαγωνισμύ<strong>ς</strong>,<br />
απκαλύπτει νέυ<strong>ς</strong> ανθρώπυ<strong>ς</strong><br />
με γνώση στ ειρισμ τη<strong>ς</strong> νε-<br />
ελληνική<strong>ς</strong>, με ευέρεια εκραστική,<br />
με αίσθηση γλωσσική<strong>ς</strong> ικνμία<strong>ς</strong>.<br />
Πρκειται, εαίω<strong>ς</strong>, για τ απάνθισμα,<br />
για την επιλγή των καλυτέρων,<br />
των επαρκεστέρων απαντήσεων<br />
τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> δίδει ένα<strong>ς</strong> πληθυσμ<strong>ς</strong><br />
–τα διαπλασπυλα– πί<strong>ς</strong><br />
ήδη απτελεί ανάμεσα στυ<strong>ς</strong> νεαρύ<strong>ς</strong><br />
Eλληνε<strong>ς</strong>, ειδική κατηγρία απ<br />
την άπψη τη<strong>ς</strong> παιδεία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> πλιτισμική<strong>ς</strong><br />
αγωγή<strong>ς</strong>. Kαι πυ –δεν είναι<br />
περίεργ– απ τι<strong>ς</strong> τάει<strong>ς</strong> τυ θα<br />
επηδήσυν νματα πυ αργτερα<br />
θα γίνυν γνωστά στ πανελλήνι,<br />
πω<strong>ς</strong> ι: Pώμ<strong>ς</strong> Φιλύρα<strong>ς</strong> (πυ λαμ-<br />
άνει μέρ<strong>ς</strong> στι<strong>ς</strong> «Kυριακέ<strong>ς</strong>» ω<strong>ς</strong><br />
«Kρινθιακν κύμα»), Mιαήλ Δ.<br />
Στασινπυλ<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong> «Mεσσηνιακή ακτή»),<br />
Σπύρ<strong>ς</strong> Πλασκίτη<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong><br />
«Λευκάτα<strong>ς</strong>»), Γιάννη<strong>ς</strong> Tσαρύη<strong>ς</strong><br />
(ω<strong>ς</strong> «Θέσπι<strong>ς</strong>»), Nαπλέων Λαπαθιώτη<strong>ς</strong><br />
(ω<strong>ς</strong> «Aιθήρ»), Kωνσταντίν<strong>ς</strong><br />
Kαλλία<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong> «Nαυτάκι τη<strong>ς</strong> Λήμνυ»),<br />
I. Θ. Kακριδή<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong> «Tραγύδι τη<strong>ς</strong><br />
λευτεριά<strong>ς</strong>»), Kλέων Παράσ<strong>ς</strong>, Δημ.<br />
Πικιώνη<strong>ς</strong>, Διαμαντή<strong>ς</strong> Διαμαντπυλ<strong>ς</strong><br />
κ.ά., κ.ά.<br />
Kαι πιε<strong>ς</strong> ιδέε<strong>ς</strong> αναδεικνύνται<br />
μέσα απ τι<strong>ς</strong> απαντήσει<strong>ς</strong> των «Kυριακών»;<br />
T υλικ αυτ, σημειώνει <br />
επιμελητή<strong>ς</strong>, παρυσιάει ιδιαίτερ<br />
ενδιαέρν εσν πρσέρεται<br />
τσ για τη μελέτη τη<strong>ς</strong> συμπεριρά<strong>ς</strong><br />
των παιδιών σε συγκεκριμένη επή,<br />
σ <strong>και</strong> για τη συγκριτική έρευνα<br />
τη<strong>ς</strong> συμπεριρά<strong>ς</strong> νετέρων<br />
γενεών, ταν η ίδια ερώτηση επανέρεται<br />
αργτερα, υπ άλλε<strong>ς</strong> ενδε-<br />
μένω<strong>ς</strong> κινωνικέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ικνμικέ<strong>ς</strong><br />
συνθήκε<strong>ς</strong>.<br />
Oι απαντήσει<strong>ς</strong> απτελύν με άλλα<br />
λγια, τ υλικ μια<strong>ς</strong> εκτεταμένη<strong>ς</strong><br />
δημσκπηση<strong>ς</strong> απ την πία ψυλγι,<br />
κινωνιλγι, παιδαγωγί<br />
<strong>και</strong> σι επιστήμνε<strong>ς</strong> μελετύν την<br />
ιστρία των ντρπιών θα αντλήσυν<br />
πλύσι υλικ για να εαγάγυν<br />
ενδιαέρντα συμπεράσματα.<br />
KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 37
Change language