O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή
22.08.2013 • Views
Share Embed Flag

O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή

O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή

O Eλληνισμ ς στην Iμβρο και Tένεδο - Καθημερινή

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
wwk.kathimerini.gr

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

2-35 AΦIEPΩMA<br />

O <strong>Eλληνισμ</strong><strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμ-<br />

ρ <strong>και</strong> Tένεδ. H μακραίωνη<br />

ιστρία των δύ νησιών<br />

O αελληνισμ<strong>ς</strong> των νησιών.<br />

T ρνικ τη<strong>ς</strong> παράδση<strong>ς</strong>.<br />

Aπ τ αρεί τυ τελευταίυ<br />

επάρυ.<br />

Eλληνική εκπαίδευση.<br />

Πνευματικέ<strong>ς</strong> μρέ<strong>ς</strong>.<br />

H «παιπαλεσσα» Iμρ<strong>ς</strong>.<br />

Oι ενριακί ναί. Kτίστηκαν<br />

τν 18 <strong>και</strong> 19 αι.<br />

H κατικία <strong>στην</strong> Iμρ.<br />

Mια πλεδμία αυτάρκεια<strong>ς</strong><br />

σε απλυτη αρμνία με<br />

τ υσικ τπί.<br />

H λεηλασία εν<strong>ς</strong> αδιάπτωτυ<br />

πλιτισμύ.<br />

Aραϊκέ<strong>ς</strong>, λατρευτικέ<strong>ς</strong>,<br />

τελετυργίε<strong>ς</strong>. H θυσία των<br />

ταύρων <strong>και</strong> τ νεκρδειπν<br />

απτελύν επιίωση πρ-<br />

ριστιανικών εθίμων.<br />

Στι<strong>ς</strong> υλακέ<strong>ς</strong> τυ Tσανάκκαλε.<br />

Oι περιπέτειε<strong>ς</strong><br />

τυ N. Παλαιπυλυ.<br />

Iμριι <strong>και</strong> Tενέδιι τη<strong>ς</strong><br />

διασπρά<strong>ς</strong>.<br />

Oι τελευταίι Eλληνε<strong>ς</strong>.<br />

H ιστρία τη<strong>ς</strong> Tενέδυ.<br />

Σε ένα τπ γνωστ απ<br />

τν Oμηρ απ τυ<strong>ς</strong> τρεί<strong>ς</strong><br />

ιλιάδε<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> τ 1920,<br />

σήμερα έυν απμείνει<br />

μν τριάντα.<br />

Eκκλησιαστικά κειμήλια.<br />

Πλύτιμη κληρνμιά πυ<br />

μετέεραν πρσυγε<strong>ς</strong> στη<br />

Nέα Tένεδ Xαλκιδική<strong>ς</strong>.<br />

H συμίωση Iμρίων <strong>και</strong><br />

Tύρκων.<br />

36 KPITIKH<br />

Kριτική θεάτρυ <strong>και</strong> δίσκων.<br />

37 BIBΛIO<br />

Nέε<strong>ς</strong> κυκλρίε<strong>ς</strong>.<br />

38 ΓEYΣEIΣ<br />

Oίν<strong>ς</strong> αγαπητ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συνταγή<br />

μαγειρική<strong>ς</strong>.<br />

39 ΘEAMATA<br />

Kινηματγράι <strong>και</strong> θέατρα.<br />

41-47 THΛEOPAΣH<br />

T πργραμμα τη<strong>ς</strong> εδμάδα<strong>ς</strong>.<br />

Φωτγραία εωύλλυ: Iμρ<strong>ς</strong>.<br />

T λιμάνι τυ Kάστρυ <strong>και</strong> να<strong>ς</strong><br />

τυ Aγίυ Nικλάυ, 1987. (Φωτ.<br />

Σπύρ<strong>ς</strong> Mελετή<strong>ς</strong>)<br />

Yπεύθυν<strong>ς</strong> «Eπτά Hμερών»:<br />

BHΣ. ΣTAYPAKAΣ<br />

2 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

Tυ Aλέη Aλεανδρή<br />

Διδάκτρ<strong>ς</strong> Διεθνών Σέσεων<br />

EKTOΣ απ τα νησιά Θάσ<strong>ς</strong>, Λήμν<strong>ς</strong>,<br />

Σαμθράκη <strong>και</strong> Aι-Στράτη, πυ<br />

ανήκυν <strong>στην</strong> ελληνική επικράτεια,<br />

τ σύμπλεγμα των Θρακικών Σπράδων<br />

περιλαμάνει <strong>και</strong> τα αιγαιπελαγίτικα<br />

νησιά Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tένεδ<strong>ς</strong>. H<br />

Iμρ<strong>ς</strong> απέει μν έντεκα ναυτικά<br />

μίλια απ τ στμι τυ Eλλήσπντυ<br />

<strong>και</strong> η Tένεδ<strong>ς</strong> δώδεκα. H γεωγραική<br />

θέση τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ,<br />

ειδικά η εγγύτητά τυ<strong>ς</strong> στα μικρασιατικά<br />

παράλια <strong>και</strong> στα Στενά<br />

των Δαρδανελλίων, καθρισε τη μίρα<br />

των κατίκων τη<strong>ς</strong>.<br />

Iστρία<br />

Eπί 2.500 ρνια η ιστρία των δύ<br />

αυτών νησιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη<br />

με αυτήν τυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ. O<br />

Oμηρ<strong>ς</strong> τα μνημνεύει <strong>στην</strong> Iλιάδα,<br />

ενώ είναι γνωστ τι τα νησιά ρησι-<br />

Eπιμέλεια Aιερώματ<strong>ς</strong>:<br />

EΛEYΘEPIA TPAΪOY<br />

μπιήθηκαν ω<strong>ς</strong> άση ανεδιασμύ<br />

των Eλλήνων στν Tρωικ Πλεμ.<br />

T 494 π.X. Mιλτιάδη<strong>ς</strong> κατέλαε<br />

την Iμρ <strong>και</strong> την απίκησε με<br />

Aθηναίυ<strong>ς</strong> κληρύυ<strong>ς</strong>. Tα νησιά<br />

συμμάησαν με τυ<strong>ς</strong> Aθηναίυ<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> A’ <strong>και</strong> B’ Aθηναϊκή Συμμαία,<br />

καθώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> στν Πελπννησιακ Πλεμ<br />

(431-475 π.X.). Eκττε η παρυσία<br />

τυ ελληνικύ στιείυ τσ<br />

<strong>στην</strong> Iμρ σ <strong>και</strong> <strong>στην</strong> Tένεδ υπήρε<br />

συνεή<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αμετάλητη παρά<br />

τι<strong>ς</strong> κατά <strong>και</strong>ρύ<strong>ς</strong> μεταλέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> την<br />

υπαγωγή των νησιών σε διάρυ<strong>ς</strong><br />

κατακτητέ<strong>ς</strong>.<br />

Aν <strong>και</strong> στα νησιά υπήραν ριστιανικέ<strong>ς</strong><br />

κιντητε<strong>ς</strong> απ τν B’ μ.X. αιώνα,<br />

η πλήρη<strong>ς</strong> επικράτηση τυ ριστιανισμύ<br />

πρέπει να έλαε ώρα<br />

την επή τυ M. Kωνσταντίνυ.<br />

Oπω<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> πληρρεί Aργύρη<strong>ς</strong><br />

Πντικάκη<strong>ς</strong> στη μνγραία τυ «H<br />

Tένεδ<strong>ς</strong>», τ νησί αυτ αναδείθηκε<br />

σε επισκπή ήδη απ τν 5 αιώνα<br />

<strong>και</strong> ι επίσκπι Tενέδυ συμμετεί-<br />

αν στι<strong>ς</strong> ιστρικέ<strong>ς</strong> για την ργάνωση<br />

τη<strong>ς</strong> Eκκλησία<strong>ς</strong>, Γ’ <strong>και</strong> Δ’ Oικυμενικέ<strong>ς</strong><br />

Συνδυ<strong>ς</strong>, τη<strong>ς</strong> Eέσυ (431) <strong>και</strong><br />

Xαλκηδν<strong>ς</strong> (451) αντίστια. Kατά<br />

τυ<strong>ς</strong> Bυαντινύ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong> η Iμρ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> η Tένεδ<strong>ς</strong> απέκτησαν αρκετή ση-<br />

A ΦIEPΩMA<br />

O <strong>Eλληνισμ</strong><strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> Iμρ <strong>και</strong> Tένεδ<br />

H μακραίωνη ιστρία των δύ αιγαιπελαγίτικων νησιών<br />

Xάρτη<strong>ς</strong> των νησιών Λήμνυ, Iμρυ, Σαμθράκη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> των κντινών ακτών, τυ<br />

Truguet (τέλ<strong>ς</strong> 18υ - αρέ<strong>ς</strong> 19υ αιώνα), στν πί αίνεται <strong>και</strong> η Tένεδ<strong>ς</strong>.<br />

μασία <strong>και</strong> γνώρισαν σημαντική ανάπτυη<br />

εαιτία<strong>ς</strong> κυρίω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> γειτνίασή<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong> με την πρωτεύυσα τη<strong>ς</strong><br />

αυτκρατρία<strong>ς</strong>, την Kωνσταντινύπλη.<br />

H στρατηγική τυ<strong>ς</strong> σημασία,<br />

ωστσ, σήμαινε τι τα επθαλμι-<br />

ύσαν ι Eνετί <strong>και</strong> ι Γενέι, ενώ<br />

υπήραν συνά στι των πειρατών,<br />

πω<strong>ς</strong> τ 767, ταν ι Σλάι λεηλάτησαν<br />

τα νησιά Iμρ, Λήμν <strong>και</strong><br />

Σαμθράκη αιμαλωτίντα<strong>ς</strong> 2.500<br />

νησιώτε<strong>ς</strong>.<br />

Mετά την κατάρρευση τυ Bυαντινύ<br />

κράτυ<strong>ς</strong>, ένα<strong>ς</strong> Iμρι<strong>ς</strong> πρκριτ<strong>ς</strong>,<br />

Kριτυλ<strong>ς</strong>, διαπραγμα-<br />

τεύεται με τν συλτάν την ειρηνική<br />

παραώρηση τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Λήμνυ <strong>στην</strong> Oθωμανική Aυτκρατρία<br />

έναντι ευνϊκών ρων πυ επέτρεψαν<br />

την ακώλυτη επιίωση<br />

τυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ στα νησιά τυ ρειανατλικύ<br />

Aιγαίυ απ τ 1456<br />

ώ<strong>ς</strong> την απελευθέρωσή τυ<strong>ς</strong> τ 1912<br />

απ τν ελληνικ στλ. O Mιαήλ<br />

Kριτυλ<strong>ς</strong>, μετέπειτα ιστρικ<strong>ς</strong><br />

των τελευταίων ρνων τυ Bυαντίυ<br />

<strong>και</strong> ρνικγρά<strong>ς</strong> τυ Πρθητή<br />

υπήρε πρώτ<strong>ς</strong> Eλληνα<strong>ς</strong> λγι<strong>ς</strong><br />

πυ εισήλθε <strong>στην</strong> υπηρεσία τυ<br />

Mωάμεθ τυ B΄.

H ρυσή δεκαετία για τυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong><br />

των νησιών αυτών εκινά τ<br />

Nέμρι τυ 1912 ταν ι ελληνικέ<strong>ς</strong><br />

ναυτικέ<strong>ς</strong> δυνάμει<strong>ς</strong>, υπ τυ ναυάρυ<br />

Παύλυ Kυντυριώτη, ενσωμάτωσαν<br />

de facto την Iμρ <strong>και</strong> Tένεδ<br />

στν εθνικ κρμ. Mε τ άρθρ<br />

84 τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> των Σερών<br />

(1920), κατυρώνεται η πρσάρτηση<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ <strong>στην</strong><br />

Eλλάδα. H εγκαθίδρυση τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

διίκηση<strong>ς</strong>, πω<strong>ς</strong> σημειώνει <br />

Γιάννη<strong>ς</strong> Γρυντάκη<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> πρσατη<br />

μελέτη τυ, σηματδτησε ένα αισιδ<br />

μέλλν για τυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong><br />

κατίκυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ανέτρεψε τ μεταναστευτικ<br />

ρεύμα των Iμρίων πρ<strong>ς</strong><br />

την Aίγυπτ πυ είε παρατηρηθεί<br />

κατά τα τέλη τυ 19υ αιώνα.<br />

H Aγκυρα πτέ δεν αναγνώρισε<br />

την πρσάρτηση των δύ αυτών νησιών<br />

απ την Eλλάδα, πω<strong>ς</strong> άλλωστε<br />

<strong>και</strong> αυτή τη<strong>ς</strong> Aνατλική<strong>ς</strong> Θράκη<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Iωνία<strong>ς</strong>. Mετά τη στρατιωτική ήττα<br />

τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong> στη Mικρασία τ Σεπτέμρι<br />

τυ 1922 ετέθη εκ νέυ επί<br />

τάπητ<strong>ς</strong> τ μελλντικ καθεστώ<strong>ς</strong><br />

τυ ρειανατλικύ Aιγαίυ. Kατά<br />

τη διάρκεια τη<strong>ς</strong> Διάσκεψη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λω-<br />

άννη<strong>ς</strong>, η τυρκική αντιπρσωπεία<br />

απαίτησε την άμεση επιστρή τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Tενέδυ <strong>στην</strong> Tυρκία<br />

<strong>και</strong> την εγκαθίδρυση εν<strong>ς</strong> υδέτερυ<br />

αυτνμυ καθεστώτ<strong>ς</strong> σε<br />

Λήμν, Xί, Σάμ <strong>και</strong> Iκαρία. O αρηγ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> τυρκική<strong>ς</strong> αντιπρσωπεία<strong>ς</strong>,<br />

Iσμέτ Iννύ, επικαλέσθηκε στρατηγικά<br />

<strong>και</strong> γεωγραικά στιεία <strong>και</strong> υπστήριε<br />

τι αυτά απτελύν ιδιά-<br />

υσα περίπτωση, ωρί<strong>ς</strong> ωστσ να<br />

αμισητήσει την αριθμητική υπερή<br />

τυ ελληνικύ στιείυ στα<br />

αιγαιπελαγίτικα νησιά (25 Nεμρί-<br />

υ 1922). Aλλωστε η συντριπτική<br />

πλειψηία τυ ελληνικύ πληθυσμύ<br />

δεν ήταν δυνατ να αμισητηθεί,<br />

καθώ<strong>ς</strong> κατά την απγραή<br />

τυ 1912 υπήραν 9.207 κάτικι<br />

<strong>στην</strong> αμιγώ<strong>ς</strong> ελληνική Iμρ <strong>και</strong><br />

5.420 Eλληνε<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Tένεδ έναντι<br />

1.200 Tύρκων.<br />

Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong><br />

Aν <strong>και</strong> ι Mεγάλε<strong>ς</strong> Δυνάμει<strong>ς</strong> στη<br />

Λωάννη δεν ήταν διατεθειμένε<strong>ς</strong> να<br />

συητήσυν τι<strong>ς</strong> τυρκικέ<strong>ς</strong> αιώσει<strong>ς</strong><br />

επί των αιγαιπελαγίτικων ελληνικών<br />

νησιών τυ ανατλικύ Aιγαίυ,<br />

δέθηκαν τα στρατηγικά <strong>και</strong> γεωπλιτικά<br />

κριτήρια πυ είε θέσει η<br />

Aγκυρα για την Iμρ <strong>και</strong> την Tένεδ.<br />

H απαση αυτή των Mεγάλων<br />

Δυνάμεων να θέσυν σε δεύτερη<br />

μίρα τ δικαίωμα αυτδιάθεση<strong>ς</strong><br />

των Eλλήνων κατίκων τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

<strong>και</strong> Tενέδυ σετίεται σε μεγάλ<br />

αθμ με τη συήτηση στη Λωάννη<br />

για την εγκαθίδρυση εν<strong>ς</strong> καθεστώτ<strong>ς</strong><br />

απστρατιωτικπίηση<strong>ς</strong> των<br />

τυρκικών Στενών. Kατά συνέπειαν,<br />

ι Mεγάλε<strong>ς</strong> Δυνάμει<strong>ς</strong> απέυγαν να<br />

δυσαρεστήσυν τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong> στ<br />

θέμα τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ ταν<br />

συνεητείτ τ καίρι γι’ αυτύ<strong>ς</strong> ήτημα<br />

τη<strong>ς</strong> ελεύθερη<strong>ς</strong> διδυ <strong>και</strong> ναυσιπλΐα<strong>ς</strong><br />

μεταύ τη<strong>ς</strong> Mεσγείυ <strong>και</strong><br />

τυ Eύεινυ Πντυ. Eπίση<strong>ς</strong> ι<br />

Bρετανί, πυ διαπραγματεύνταν<br />

εκείνη την περίδ στη Λωάννη τ<br />

μελλντικ καθεστώ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> πλύσια<strong>ς</strong><br />

σε πετρέλαι αγγλκρατύμενη<strong>ς</strong> περιή<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Mυσύλη<strong>ς</strong>, δεν δίστα-<br />

αν να πρύν σε παραωρήσει<strong>ς</strong> σε<br />

Iμρ<strong>ς</strong>, Iύλι<strong>ς</strong> 1968: Aπ τη μεγάλη υγή τη<strong>ς</strong> δεκαετία<strong>ς</strong> τυ ’60. Iμριώτε<strong>ς</strong> με λιγστά<br />

υπάρντα εγκαταλείπυν τ νησί, μετά την εαρμγή τυ «πργράμματ<strong>ς</strong><br />

διάλυση<strong>ς</strong>» (1964) πυ δήγησε στν ίαι εκτυρκισμ τυ.<br />

Δεν είναι τυαί τι ι Tύρκι νμασαν Fatili, δηλαδή ταμί τυ κατακτητή, τ<br />

ταμί πυ έτισαν <strong>στην</strong> πρωτεύυσα τη<strong>ς</strong> Iμρυ, την Παναγία, κντά στ μητρπλιτικ<br />

να τη<strong>ς</strong> Kίμηση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Θετκυ. Στν τελευταί τ εκκλησίασμα απτε-<br />

θέματα πυ θεωρύσαν ήσσν<strong>ς</strong> σημασία<strong>ς</strong><br />

πω<strong>ς</strong> η Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η Tένεδ<strong>ς</strong>.<br />

Tελικά, σαν μια συματική ρμυλα<br />

μεταύ των απαιτήσεων τη<strong>ς</strong><br />

Tυρκία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ δι<strong>και</strong>ώματ<strong>ς</strong> αυτδιάθεση<strong>ς</strong><br />

των κατίκων των νησιών,<br />

ι συντάκτε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> περιέλααν<br />

στη Σύνθεση ειδική ρήτρα, τ<br />

άρθρ 14, πυ ρηγύσε στα ελληνκατικύμενα<br />

αυτά νησιά καθεστώ<strong>ς</strong><br />

τπική<strong>ς</strong> αυτδιίκηση<strong>ς</strong>. H διάταη<br />

αυτή καλύπτει λ τ άσμα<br />

των πλενεκτημάτων πυ παρέει η<br />

αυτδιίκηση <strong>και</strong> περιλαμάνει την<br />

ργάνωση τπική<strong>ς</strong> αστυνμία<strong>ς</strong> την<br />

πία θα επάνδρωναν ι νησιώτε<strong>ς</strong><br />

υπηρετώντα<strong>ς</strong> συνάμα τη στρατιωτική<br />

τυ<strong>ς</strong> θητεία. Eυπακύεται τι τ<br />

άρθρ 14 ενισύει <strong>και</strong> διευρύνει τ<br />

πλαίσι των θρησκευτικών, εκπαιδευτικών<br />

<strong>και</strong> πλιτιστικών ελευθεριών<br />

πυ, άσει των άρθρων 37-44<br />

περί μειντήτων τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Λωάννη<strong>ς</strong>, θα έπρεπε να απλαμάνει<br />

<strong>Eλληνισμ</strong><strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Tυρκία στ<br />

σύνλ τυ. Oι διατάει<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong> για<br />

τη διασάλιση των δι<strong>και</strong>ωμάτων των<br />

Iμρίων <strong>και</strong> Tενεδίων πρέπει να θεωρηθύν<br />

πρωτπριακέ<strong>ς</strong> στν τμέα<br />

τη<strong>ς</strong> συματική<strong>ς</strong> κατύρωση<strong>ς</strong><br />

των μειντικών δι<strong>και</strong>ωμάτων <strong>και</strong> είναι<br />

εάμιλλα με αυτά πυ υιθετήθηκαν<br />

απ τη ΔAΣE <strong>στην</strong> περίδ<br />

1990-1993.<br />

Eέγγυα<br />

Παρ’ λα τα εέγγυα πυ παρείε<br />

η Λωάννη, ι Eλληνε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

<strong>και</strong> Tενέδυ αντέδρασαν έντνα<br />

<strong>στην</strong> επιστρή των νησιών <strong>στην</strong><br />

Tυρκία <strong>και</strong> απηύθυναν αλλεπάλληλε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> απεγνωσμένε<strong>ς</strong> επιστλέ<strong>ς</strong><br />

διαμαρτυρία<strong>ς</strong> στι<strong>ς</strong> μεγάλε<strong>ς</strong> δυνάμει<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> <strong>στην</strong> ελληνική κυέρνηση. Eιδική<br />

μνεία πρέπει να γίνει <strong>στην</strong> εθνική<br />

δράση τυ ακύραστυ Iμρίυ Πάνυ<br />

Δημητριάδη, πί<strong>ς</strong> ταν τελικά<br />

αντελήθη τι η απαση για την<br />

παραώρηση των νησιών <strong>στην</strong> Tυρκία<br />

ήταν αμετάκλητη, έδωσε κυριλεκτικά<br />

μάη για την εαρμγή <strong>στην</strong><br />

Iμρ <strong>και</strong> Tένεδ εν<strong>ς</strong> αυτνμυ<br />

καθεστώτ<strong>ς</strong>, υπ τυρκική κυριαρ-<br />

ία,αλλά με ταυτρνη εππτεία<br />

τη<strong>ς</strong> Kινωνία<strong>ς</strong> των Eθνών. H ρήτρα<br />

αυτή, υπστήριε Δημητριάδη<strong>ς</strong><br />

στι<strong>ς</strong> αλλεπάλληλε<strong>ς</strong> επιστλέ<strong>ς</strong> τυ<br />

πρ<strong>ς</strong> τ Φρεϊν Oι<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τ ελληνικ<br />

υπυργεί Eωτερικών, έπρεπε να<br />

πρλέπει με σαήνεια την εαίρεση<br />

των ελληνρθδων απ κάθε<br />

στρατιωτική υπρέωση <strong>στην</strong> ηπειρωτική<br />

Tυρκία.<br />

Oταν τελικά ι πρσπάθειε<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong><br />

δεν τελεσρησαν <strong>και</strong> τα ελληνικά<br />

στρατεύματα εκκένωσαν την Iμρ<br />

<strong>και</strong> Tένεδ στι<strong>ς</strong> 15 Σεπτεμρίυ<br />

1923, ι κάτικι των νησιών πανικ-<br />

λητι άρισαν τι<strong>ς</strong> πρετιμασίε<strong>ς</strong><br />

για μαική εγκατάλειψη των πάτριων<br />

εδαών τυ<strong>ς</strong>. Oπω<strong>ς</strong>, μω<strong>ς</strong> απκαλύπτει<br />

Nίκ<strong>ς</strong> Σηυνάκη<strong>ς</strong> σε πρσατη<br />

σειρά άρθρων τυ, ικαν<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> πατριώτη<strong>ς</strong> έπαρ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ,<br />

Mικρασιάτη<strong>ς</strong> Iωάννη<strong>ς</strong> Παπυτσιδάκη<strong>ς</strong>,<br />

κατάερε να ανατρέψει την<br />

τάση υγή<strong>ς</strong> <strong>και</strong> να συγκρατήσει τυ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> στν τπ τυ<strong>ς</strong> υπγραμμί-<br />

ντα<strong>ς</strong> τι τ ελληνικ ναυτικ παρέμενε<br />

κυρίαρ στ Aιγαί <strong>και</strong> ω<strong>ς</strong><br />

εκ τύτυ ήταν σε θέση να εασαλίσει<br />

την ασάλεια των κατίκων.<br />

λείται πια απ ελάιστυ<strong>ς</strong> γέρντε<strong>ς</strong>. Συνέεια <strong>στην</strong> 4η σελίδα<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 3

Aγρίδια 1940. Φερ πλήγμα <strong>και</strong> ασική αιτία εκπατρισμύ για τυ<strong>ς</strong> άρρενε<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tενεδίυ<strong>ς</strong> στάθηκε η υπρέωση<br />

πυ τυ<strong>ς</strong> επιάλλεται, απ τ 1923 <strong>και</strong> μετά, να υπηρετύν στν τυρκικ στρατ <strong>και</strong> ι <strong>στην</strong> πατρίδα τυ<strong>ς</strong>, πυ κατά<br />

μία λγική ερμηνεία, σε εκτέλεση τυ άρθρυ 14 τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>, θα συγκρτύσαν την τπική αστυνμία.<br />

Συνέεια απ την 3η σελίδα<br />

Mλι<strong>ς</strong> η Aγκυρα παρέλαε τα νησιά,<br />

στι<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> τυ Oκτωρίυ<br />

1923, διρισε Tύρκ διικητή, ενώ<br />

η αστυνμία, η Δι<strong>και</strong>σύνη, τα τελωνεία<br />

<strong>και</strong> ι λιμενικέ<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> επανδρώθηκαν<br />

με Tύρκυ<strong>ς</strong> αιωματύ-<br />

υ<strong>ς</strong>. Mε τν τρπ αυτ καταστρατηγήθηκε<br />

ε αρή<strong>ς</strong> τ άρθρ 14 τη<strong>ς</strong><br />

Λωάννη<strong>ς</strong> πυ πρλέπει Eλληνα<br />

Iμρι διικητή <strong>και</strong> Tπική Aυτδι-<br />

ίκηση.<br />

T 1927, η τυρκική Bυλή ψήισε<br />

ειδικ νμ (αρ. 1151) για τη ρύθμιση<br />

τυ συστήματ<strong>ς</strong> Tπική<strong>ς</strong> Aυτδιίκηση<strong>ς</strong><br />

των νησιών. T περιεμεν,<br />

ωστσ, τυ νμυ αυτύ απτελεί<br />

πρμελετημένη παρερμηνεία <strong>και</strong> αντιστρή<br />

τυ γράμματ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πνεύματ<strong>ς</strong><br />

τυ άρθρυ 14 τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>.<br />

Eνώ με τν νμ αυτ η Aγκυρα<br />

καθιέρωνε τν απ’ ευθεία<strong>ς</strong> διικητικ<br />

έλεγ τη<strong>ς</strong>, έθετε ταυτρνα<br />

τυ<strong>ς</strong> υπτιθέμενυ<strong>ς</strong> πρνμιύυ<strong>ς</strong><br />

μειντικύ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ<br />

σε ήσσνα μίρα, έναντι των<br />

Eλλήνων τη<strong>ς</strong> Kωνσταντινύπλη<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> των λιπών μειντήτων <strong>στην</strong><br />

Tυρκία. Oυσιαστικά με τ νμ αυτ,<br />

η Aγκυρα καταργύσε πλήρω<strong>ς</strong><br />

την ελληνική παιδεία <strong>στην</strong> Iμρ <strong>και</strong><br />

Tένεδ, επιάλλντα<strong>ς</strong> ένα εκπαιδευτικ<br />

σύστημα, μι με εκείν πυ ακλυθύσαν<br />

τα τυρκικά σλεία<br />

<strong>στην</strong> ηπειρωτική Tυρκία.<br />

Eίναι γεγν<strong>ς</strong> τι η στάση τη<strong>ς</strong><br />

Tυρκία<strong>ς</strong> έναντι των Eλλήνων τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ επηρεαταν<br />

υσιαστικά απ τι<strong>ς</strong> διακυμάνσει<strong>ς</strong><br />

των σέσεων Aθηνών - Aγκυρα<strong>ς</strong>. Γι’<br />

αυτ τ λγ αλλεπάλληλε<strong>ς</strong> ελληνικέ<strong>ς</strong><br />

κυερνήσει<strong>ς</strong> πρσπάθησαν να ε-<br />

ασαλίσυν τη ελτίωση των συνθηκών<br />

διαίωση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> μγένεια<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> Tυρκία, υιθετώντα<strong>ς</strong> μια διαλλακτική<br />

<strong>και</strong> ήπια στάση πρ<strong>ς</strong> την<br />

4 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

Aγκυρα. Eτσι, Bενιέλ<strong>ς</strong> πίστευε τι<br />

η υπγραή τυ ελληντυρκικύ<br />

συμώνυ τυ 1930 θα σηματδτύσε<br />

<strong>και</strong> μια αλλαγή στη μειντική<br />

πλιτική τη<strong>ς</strong> Aγκυρα<strong>ς</strong>. Tη γραμμή<br />

τυ Bενιέλυ στ μειντικ ακλύθησαν<br />

σεδν λε<strong>ς</strong> ι ελληνικέ<strong>ς</strong><br />

κυερνήσει<strong>ς</strong> μέρι την πρσατη<br />

σεδν εαάνιση τυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία.<br />

H άπψη μω<strong>ς</strong> αυτή δεν λάμανε<br />

υπ’ ψιν τν έντνα εθνικιστικ αρακτήρα<br />

τη<strong>ς</strong> κεμαλική<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>. Oι<br />

μειντητε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong> ι Eλληνε<strong>ς</strong><br />

ριστιανί απτελύσαν για τυ<strong>ς</strong><br />

Tύρκυ<strong>ς</strong> κεμαλικύ<strong>ς</strong> έν σώμα<br />

πυ έπρεπε αργά ή γρήγρα να ε-<br />

υδετερωθεί, ανεάρτητα απ την<br />

κατάσταση των διμερών ελληντυρκικών<br />

σέσεων. Eτσι, σε περίδ<br />

ελληντυρκική<strong>ς</strong> ιλία<strong>ς</strong> τέθηκαν<br />

σε εαρμγή ι πρώτε<strong>ς</strong> απαλλτριώσει<strong>ς</strong><br />

εκκλησιαστικών γαιών <strong>στην</strong><br />

Iμρ <strong>και</strong> μεταέρθηκαν ι πρώτι<br />

έπικι απ την ηπειρωτική Tυρκία.<br />

Tην ίδια περίδ, ερίστηκε στη<br />

Mικρασία Mητρπλίτη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι<br />

πρύντε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ, κάτι πυ θα<br />

επαναλαμανταν τν Iύλι τυ<br />

1974 κατά τη διάρκεια τη<strong>ς</strong> εισλή<strong>ς</strong>,<br />

τυ ρείυ τμήματ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Kύπρυ.<br />

Eαίρεση στη σκληρή μεταείριση<br />

τυ ελληνικύ πληθυσμύ τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ απτελεί η περίδ<strong>ς</strong><br />

1951-1963 κατά την πία η<br />

Eλλάδα <strong>και</strong> η Tυρκία εισώρησαν<br />

στη Nατϊκή Συμμαία, ενώ επικρατύσε<br />

Ψυρ<strong>ς</strong> Πλεμ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Eυρώπη<br />

<strong>και</strong> τα Bαλκάνια. Kατά την περίδ<br />

αυτή ι ελληνρθδι κατά-<br />

εραν να απλαύσυν τα ασικά ανθρώπινα<br />

<strong>και</strong> μειντικά δι<strong>και</strong>ώματά<br />

τυ<strong>ς</strong> ενώ τ ελληνικ μειντικ εκπαιδευτικ<br />

σύστημα τη<strong>ς</strong> Kωνσταντινύπλη<strong>ς</strong><br />

επεκτάθηκε <strong>και</strong> <strong>στην</strong><br />

Iμρ <strong>και</strong> Tένεδ. Tην περίδ αυτή<br />

παρατηρείται στα νησιά μια άνευ<br />

πρηγυμένυ πνευματική <strong>και</strong> ικνμική<br />

άνθηση <strong>στην</strong> επίτευη τη<strong>ς</strong> πία<strong>ς</strong><br />

συνέαλε απασιστικά ττε<br />

Mητρπλίτη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ<br />

Mελίτων Xατή<strong>ς</strong>, πί<strong>ς</strong> συνέ-<br />

ισε την παράδση πυ εκίνησε στ<br />

τέλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> δεκαετία<strong>ς</strong> 1920 Mητρπλίτη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ Iάκω<strong>ς</strong><br />

Παπαϊσίυ.<br />

Aελληνισμ<strong>ς</strong><br />

Oι ευνϊκέ<strong>ς</strong>, μω<strong>ς</strong>, αυτέ<strong>ς</strong> συνθήκε<strong>ς</strong><br />

δεν ήταν παρά μια αναλαμπή<br />

καθώ<strong>ς</strong> με την αναωπύρηση τυ Kυπριακύ<br />

τν Δεκέμρι τυ 1963<br />

Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong><br />

Aρθρ 14<br />

«Aι νήσι Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tένεδ<strong>ς</strong>, παραμένυσαι υπ την τυρκικήν κυριαρίαν,<br />

θα απλαύυν ειδική<strong>ς</strong> διικητική<strong>ς</strong> ργανώσεω<strong>ς</strong>, απτελυμένη<strong>ς</strong><br />

υπ τπικών στιείων <strong>και</strong> παρεύση<strong>ς</strong> πάσαν εγγύησιν ει<strong>ς</strong> τν αυτθνα<br />

μη μυσυλμανικν πληθυσμν σν αρά την τπικήν αυτδιίκησιν<br />

<strong>και</strong> την πρστασίαν των ατμων <strong>και</strong> των αγαθών. H τήρησι<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> τάεω<strong>ς</strong> θα<br />

διασαλίεται υπ αστυνμία<strong>ς</strong> στρατλγυμένη<strong>ς</strong> εκ τυ αυτθν<strong>ς</strong> πληθυσμύ,<br />

μερίμνη τη<strong>ς</strong> ω<strong>ς</strong> άνω πρλεπμένη<strong>ς</strong> τπική<strong>ς</strong> διικήσεω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> υπ<br />

τα<strong>ς</strong> διαταγά<strong>ς</strong> αυτή<strong>ς</strong> τιθεμένη<strong>ς</strong>».<br />

Iμρ<strong>ς</strong>. Δεύτερη Aνάσταση στη δεκαετία τυ ’30. Aνά<br />

άρισε η αντίστρη μέτρηση για<br />

τυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ.<br />

Tτε εκινά ίαι<strong>ς</strong> εκτυρκισμ<strong>ς</strong><br />

των νησιών <strong>και</strong> ειδικά τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ η πία είε διατηρήσει τν<br />

ακραινή ελληνικ αιγαιπελαγίτικ<br />

αρακτήρα τη<strong>ς</strong>.<br />

Tα μέτρα αυτά μπρύν να ωρισθύν<br />

σε τρει<strong>ς</strong> ασικέ<strong>ς</strong> μάδε<strong>ς</strong>: Kατάργηση<br />

τη<strong>ς</strong> μειντική<strong>ς</strong> Παιδεία<strong>ς</strong>,<br />

ααίρεση μέσων ιπρισμύ, άσκηση<br />

ία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ψυλγικών πιέσεων.<br />

H κατάργηση των ελληνικών σλείων,<br />

τ 1964 <strong>και</strong> εκτυρκισμ<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong> παραίαε κατάωτα τα άρθρα<br />

14 <strong>και</strong> 40 τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>.<br />

Oι τυρκικέ<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> ταυτρνα<br />

πρώρησαν <strong>στην</strong> αυθαίρετη δήμευση<br />

των ελληνικών σλείων <strong>και</strong> ειδικά<br />

τυ νέυ κτιρίυ πυ είε στεγασθεί<br />

τ ημιγυμνάσι τη<strong>ς</strong> Iμρυ.<br />

H ααίρεση των μέσων ιπρισμύ<br />

τυ τπικύ πληθυσμύ επιτεύθηκε<br />

με τη συστηματική εαρμγή<br />

εν<strong>ς</strong> πργράμματ<strong>ς</strong> απαλλτριώσεων<br />

πυ ααίρεσε απ τυ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ 95% τη<strong>ς</strong> καλλιεργήσιμη<strong>ς</strong><br />

γη<strong>ς</strong>. Eνα<strong>ς</strong> αναλυτικ<strong>ς</strong><br />

πίνακα<strong>ς</strong> με τι<strong>ς</strong> απαλλτριώσει<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

τι<strong>ς</strong> εευτελιστικέ<strong>ς</strong> απημιώσει<strong>ς</strong> απδεικνύει<br />

τι ι ενέργειε<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong> ήταν<br />

τελείω<strong>ς</strong> παράνμε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απσκπύσαν<br />

<strong>στην</strong> απστέρηση των κατίκων<br />

τη<strong>ς</strong> περιή<strong>ς</strong> παντ<strong>ς</strong> μέσυ επι-<br />

ίωση<strong>ς</strong>. Iδι στ είε <strong>και</strong> η απαγρευση<br />

τη<strong>ς</strong> αλιεία<strong>ς</strong> στυ<strong>ς</strong> γηγενεί<strong>ς</strong>

άμεσα στυ<strong>ς</strong> πλυπληθεί<strong>ς</strong> ερταστέ<strong>ς</strong>, μητρπλίτη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ Iάκω<strong>ς</strong> (Παπαπαϊσίυ).<br />

Πανηγύρι στν Aγι Nικλα Mαρμάρυ, 1930. Xαρακτηριστική εικνα απ τη ωή των Iμρίων, ι πίι ήταν γνωστί για<br />

τι<strong>ς</strong> εκδρμέ<strong>ς</strong> αλλά <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> γιρτέ<strong>ς</strong> πυ ργάνωναν στα τριακσια περίπυ εωκκλήσια τυ νησιύ τυ<strong>ς</strong>.<br />

Iμρίυ<strong>ς</strong>. Tέλ<strong>ς</strong>, σπυδαιτερ<strong>ς</strong><br />

παράγντα<strong>ς</strong> πυ ώθησε τν ελληνικ<br />

πληθυσμ τη<strong>ς</strong> Iμρυ να εγκαταλείψει<br />

τι<strong>ς</strong> εστίε<strong>ς</strong> τυ ήταν η άσκηση<br />

συνεύ<strong>ς</strong> ία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ψυλγικών πιέσεων.<br />

H δημιυργία ανικτή<strong>ς</strong> αγρτική<strong>ς</strong><br />

υλακή<strong>ς</strong> για Tύρκυ<strong>ς</strong> αρυπινίτε<strong>ς</strong><br />

απ την ηπειρωτική Tυρκία<br />

τ 1965 <strong>στην</strong> περιή των πλέν<br />

πυκνκατικημένων ωριών τυ νησιύ<br />

Σινύδι, Aγρίδια <strong>και</strong> Aγίων<br />

Θεδώρων <strong>και</strong> ι αναπευκτε<strong>ς</strong><br />

πράει<strong>ς</strong> ία<strong>ς</strong> έσπειραν τν πανικ<br />

<strong>στην</strong> Iμρ. H καταπίεση των Iμρίων<br />

<strong>και</strong> Tενεδίων είε θάσει σε τέτι<br />

σημεί πυ ι δύ Tύρκι γερυσιαστέ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ι δύ υλευτέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

περιή<strong>ς</strong> των Δαρδανελλίων υπέαλαν<br />

υπμνημα, στι<strong>ς</strong> 15-7-1964, πρ<strong>ς</strong><br />

τα υπυργεία Eθνική<strong>ς</strong> Aμύνη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Δι<strong>και</strong>σύνη<strong>ς</strong><br />

ητώντα<strong>ς</strong> τη ματαίωση<br />

τη<strong>ς</strong> ίδρυση<strong>ς</strong> ανικτή<strong>ς</strong> αγρτική<strong>ς</strong> υλακή<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> Iμρ.<br />

Oι τρει<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong> κατηγρίε<strong>ς</strong> των ε-<br />

ντωτικών μέτρων απτελύν μέρ<strong>ς</strong><br />

τυ πργράμματ<strong>ς</strong> διάλυση<strong>ς</strong><br />

(eritme programi) πυ εάρμσε η<br />

Tυρκία απ τ 1964. H ασική μεθδλγία<br />

τη<strong>ς</strong> πλιτική<strong>ς</strong> αυτή<strong>ς</strong> περιγράεται<br />

αναλυτικά σε μια νεώτερη<br />

μυστική απαση τυ Eθνικύ<br />

Συμυλίυ τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> με αριθμ<br />

7/9421, με ημερμηνία 10 Φερυαρίυ<br />

1975, η πία ρήκε τ ω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

δημσιτητα<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> «Eλευθερτυπία»<br />

τη<strong>ς</strong> 26η<strong>ς</strong> Aπριλίυ 1988. Tέλ<strong>ς</strong>,<br />

στα μέτρα αυτά πρέπει να πρστεθεί<br />

<strong>και</strong> αρακτηρισμ<strong>ς</strong> των νησιών<br />

απ τι<strong>ς</strong> τυρκικέ<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> ω<strong>ς</strong> επιτηρύμενη<br />

ώνη με απτέλεσμα να απαιτείται<br />

ειδική άδεια απ τ νμάρ-<br />

η των Δαρδανελλίων για να επισκε-<br />

θεί κανεί<strong>ς</strong> την Iμρ <strong>και</strong> Tένεδ. H<br />

απμνωση των νησιών αυτών διευκλυνε<br />

τ τυρκικ έργ τυ αελληνισμύ<br />

των.<br />

Δημγραική αλλίωση<br />

Aπώτερ<strong>ς</strong> στ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> υπήρε<br />

η αλλίωση τη<strong>ς</strong> δημγραική<strong>ς</strong><br />

σύνθεση<strong>ς</strong> τυ πληθυσμύ. Γι’<br />

αυτ, άλλωστε η Aγκυρα απ τ 1964<br />

δημιύργησε νέα υπδμή για την εγκατάσταση<br />

Tύρκων επίκων απ<br />

την ηπειρωτική Tυρκία. Oι απαλλτριώσει<strong>ς</strong>,<br />

η ίδρυση τυρκικύ διδασκαλείυ<br />

- ικτρείυ, τα νέα<br />

στρατπεδα ωρυλακή<strong>ς</strong>, η αγρτική<br />

υλακή συγκαταλέγνται μέσα<br />

σ’ αυτά τα έργα. Eτσι, η Iμρ<strong>ς</strong>, πυ<br />

τ 1893 είε περίπυ 10.000 Eλληνε<strong>ς</strong><br />

κατίκυ<strong>ς</strong> σήμερα έει μν 300 άτμα.<br />

H δε Tένεδ<strong>ς</strong> πυ υπήραν<br />

5.320 Eλληνε<strong>ς</strong> σήμερα έει μν 45<br />

ψυέ<strong>ς</strong>. Tν γηγενή πληθυσμ έυν<br />

αντικαταστήσει έπικι απ την περιή<br />

τυ Πντυ, τα δυτικά παράλια<br />

τη<strong>ς</strong> M. Aσία<strong>ς</strong>, πρσυγε<strong>ς</strong> απ τη<br />

Bυλγαρία, Kύρδι <strong>και</strong> αραωνι.<br />

Δεν είναι λιπν τυαί τι ι<br />

Tύρκι νμασαν τ ταμί πυ έ-<br />

τιααν <strong>στην</strong> πρωτεύυσα Iμρυ,<br />

την Παναγία, Fatih, δηλαδή τ ταμί<br />

τυ κατακτητή. Eίσυ αρακτηριστικ,<br />

είναι τι τ 1973 η Tυρκία επίσημα<br />

πλέν άλλαε την νμασία<br />

τυ νησιύ Iμρ<strong>ς</strong> σε Gokceada. Tέλ<strong>ς</strong>,<br />

αίει να σημειωθεί τι τ μντέλ<br />

τη<strong>ς</strong> δημγραική<strong>ς</strong> αλλίωση<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τυ τυρκικύ επικισμύ <strong>στην</strong><br />

Iμρ, τ 1964-1967, εαρμσθηκε<br />

ανά δέκα ρνια αργτερα στη ρει<br />

Kύπρ.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 5

6 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

O αελληνισμ<strong>ς</strong> των νησιών<br />

Tρει<strong>ς</strong> απ τυ<strong>ς</strong> επτά ρθδυ<strong>ς</strong> ιερεί<strong>ς</strong> πυ υν <strong>στην</strong> Iμρ. T 1934 με τ νμ 2596 τυ τυρκικύ κράτυ<strong>ς</strong> απαγρεύτηκε στυ<strong>ς</strong> κληρικύ<strong>ς</strong> λων των θρησκευτικών<br />

δγμάτων να έρυν σε δημσιυ<strong>ς</strong> ώρυ<strong>ς</strong> ιερατική ενδυμασία.<br />

H ελληνική εωτερική πλιτική, η συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι παραιάσει<strong>ς</strong> διεθνύ<strong>ς</strong> δικαίυ<br />

Tυ Nεκλή Σαρρή<br />

Kαθηγητή Παντείυ Πανεπιστημίυ<br />

H περίπτωση τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Tενέδυ<br />

συμπυκνώνει <strong>και</strong> παριστά την<br />

κατάσταση των ελληντυρκικών<br />

σέσεων <strong>και</strong> τη δυναμική τη<strong>ς</strong> κατά<br />

τν εικστ αιώνα. T ήτημα των<br />

δύ ελληνικών, εθνλγικά <strong>και</strong> ιστρικά,<br />

νησιών τυ Aιγαίυ συντάσσυν<br />

απλύτω<strong>ς</strong> ι ίδιε<strong>ς</strong> συνιστώσε<strong>ς</strong><br />

πυ καθρίυν <strong>και</strong> τη μεταύ τη<strong>ς</strong><br />

Eλλάδα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> παθγένεια.<br />

Σε τέτι, μάλιστα αθμ, ώστε<br />

η περίπτωση να απτελεί ένα ιδετυπ<br />

με τν πί να κατανείται<br />

τ σύνλ των σέσεων <strong>και</strong> τα<br />

αίτια τη<strong>ς</strong> ρήη<strong>ς</strong> πυ τι<strong>ς</strong> συνδεύει<br />

μνιμα.<br />

Eίναι γνωστ τι τα δύ νησιά τυ<br />

συμπλέγματ<strong>ς</strong> των Bρείων Σπράδων,<br />

είαν περιέλθει τ 1912 <strong>στην</strong><br />

Eλλάδα, μαί με τ σύνλ σεδν<br />

των νησιών, τυ Aνατλικύ Aιγαίυ,<br />

κατά τη διάρκεια τη<strong>ς</strong> πρώτη<strong>ς</strong> άση<strong>ς</strong><br />

των νικηρων αλκανικών πλέ-<br />

μων. Eίναι ακμη γνωστ πω<strong>ς</strong> η σμανική<br />

κυέρνηση υσιαστικά δεν<br />

είε απδεθεί την εδαική συρρίκνωση<br />

τη<strong>ς</strong> αυτκρατρία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ειδικά<br />

σε ,τι αρύσε τ Aιγαί (1)<br />

. H έδ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> ώρα<strong>ς</strong> κατά τν Πρώτ Παγκσμι<br />

Πλεμ στ πλευρ των δυνάμεων<br />

τη<strong>ς</strong> Συνεννηση<strong>ς</strong>, απέλεπε<br />

ακριώ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> εδαική τη<strong>ς</strong> απκατάσταση<br />

<strong>και</strong> επέκταση. T απτέλεσμα<br />

ήταν ακριώ<strong>ς</strong> τ αντίθετ απ τ αναμενμεν:<br />

αντί τη<strong>ς</strong> απκατάσταση<strong>ς</strong><br />

επήλθε η πλήρη<strong>ς</strong> διάλυση τη<strong>ς</strong><br />

Oσμανική<strong>ς</strong> αυτκρατρία<strong>ς</strong> πυ πιστώθηκε<br />

στη Συνθήκη των Σερών.<br />

Iστρικ παράδ<br />

H Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> πυ επισράγισε<br />

τν Eλληντυρκικ Πλεμ<br />

τυ 1920-1922, αναθεώρησε τη<br />

Συνθήκη των Σερών ανατρέπντα<strong>ς</strong><br />

τα απτελέσματά τη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απτρέπντα<strong>ς</strong><br />

τη διάλυση τυ Oσμανικύ κράτυ<strong>ς</strong>.<br />

Παράλληλα, κατέστησε την<br />

Tυρκία εν δυνάμει Oσμανικ κρά-<br />

τ<strong>ς</strong>, κληρδτώντα<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ι μν τη<br />

δμή τη<strong>ς</strong> εσωτερική<strong>ς</strong> πλιτική<strong>ς</strong> συγκρτησή<strong>ς</strong><br />

τυ, αλλά <strong>και</strong> τη στθεσία<br />

τη<strong>ς</strong> εωτερική<strong>ς</strong> τυ πλιτική<strong>ς</strong>.<br />

Kάτω απ αυτέ<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> πρϋπθέσει<strong>ς</strong>, η<br />

Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> είναι η πρώτη<br />

–<strong>και</strong> μναδική– ρειινιστική<br />

συνθήκη, με την έννια πυ δίνεται<br />

στη διπλωματική ιστρία, δηλαδή<br />

<strong>στην</strong> επαναρά των πραγμάτων<br />

<strong>στην</strong> πριν απ τν Πρώτ Παγκσμι<br />

Πλεμ κατάσταση. Kαι μάλιστα, πετυαίνντα<strong>ς</strong><br />

τ απτέλεσμα αυτ, σε<br />

ένπλη αντιπαράθεση με μια ώρα<br />

πυ δεν είε υσιαστικά λάει μέρ<strong>ς</strong><br />

στν Παγκσμι Πλεμ, πω<strong>ς</strong> ήταν<br />

η Eλλάδα.<br />

T παραπάνω ιστρικ παράδ<br />

είναι συνέπεια τη<strong>ς</strong> στάση<strong>ς</strong> των Συμμάων<br />

κατά τν Πρώτ Παγκσμι<br />

Πλεμ, τσ έναντι τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong>, σ,<br />

κυρίω<strong>ς</strong>, τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>. Συγκεκριμένα,<br />

ι Σύμμαι αίνεται να έδωσαν<br />

<strong>στην</strong> τελευταία τη δυναττητα<br />

να απκατασταθεί στ ρλ τυ ενδιάμεσυ<br />

ή εμλιμυ κράτυ<strong>ς</strong> με ε-<br />

λεγμενη –απ τυ<strong>ς</strong> ίδιυ<strong>ς</strong>– επιρρή<br />

<strong>στην</strong> περιή. Aυτ γίνεται κατανητ<br />

στι<strong>ς</strong> μέρε<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong>, με τι<strong>ς</strong> δραστηριτητε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> ιλδίε<strong>ς</strong> πυ<br />

αναπτύσσει η Tυρκία στα Bαλκάνια<br />

<strong>και</strong> γενικά με την παρυσία τη<strong>ς</strong> ω<strong>ς</strong><br />

«ευρωπαϊκή» ώρα. Kατά τη σύναψη,<br />

μω<strong>ς</strong>, τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>,<br />

ι ευρωπαϊκέ<strong>ς</strong> δυνάμει<strong>ς</strong> πυ δήγησαν<br />

στη σύναψή τη<strong>ς</strong>, δεν ήταν απλυτα<br />

έαιε<strong>ς</strong> για τη μελλντική στάση<br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> έναντί τυ<strong>ς</strong>, γι’ αυτ<br />

<strong>και</strong> έθεσαν ρισμένυ<strong>ς</strong> περιρισμύ<strong>ς</strong>,<br />

πω<strong>ς</strong> για παράδειγμα τι<strong>ς</strong> διατάει<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> ειδική<strong>ς</strong> σύμαση<strong>ς</strong> για τα<br />

Στενά πυ καθιέρωναν την απστρατιωτικπίησή<br />

τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αλκίδευαν<br />

την πάνω σ’ αυτά τυρκική κυριαρ-<br />

ία. T 1936, ταν ι διεθνεί<strong>ς</strong> συγκυρίε<strong>ς</strong><br />

ήταν ευνϊκέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η Tυρκία εί-<br />

ε εασαλίσει την εμπιστσύνη τη<strong>ς</strong><br />

Mεγάλη<strong>ς</strong> Bρετανία<strong>ς</strong>, πέτυε με τη<br />

σύμαση τυ Mντρέ την αναθεώρηση<br />

τη<strong>ς</strong> σετική<strong>ς</strong> σύμαση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Λωάννη<strong>ς</strong>. Aυτά τα ήματα, για κατάκτηση<br />

λένα <strong>και</strong> περισστέρων

δι<strong>και</strong>ωμάτων απ’ σα συμωνήθηκαν<br />

στη Λωάννη τ 1923, λέπυμε συνεώ<strong>ς</strong><br />

επαναλαμανμενα, <strong>στην</strong><br />

Aλεανδρέτα τ 1938 (με την πρσάρτησή<br />

τη<strong>ς</strong> απ την Tυρκία), <strong>στην</strong><br />

Kύπρ τ 1959 (συνθήκε<strong>ς</strong> Zυρίη<strong>ς</strong> -<br />

Λνδίνυ) κ.λπ.<br />

Mια πρσεκτική μω<strong>ς</strong> ανάγνωση<br />

των πρακτικών τη<strong>ς</strong> διάσκεψη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Λωάννη<strong>ς</strong>, απκαλύπτει τι κύρι<strong>ς</strong><br />

στ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> ήταν η ανάκτηση<br />

των νησιών τυ Aνατλικύ<br />

Aιγαίυ ή –τυλάιστν– η εγκατάσταση<br />

σ’ αυτά διικητικύ ή πλιτικύ<br />

ελέγυ. O αρηγ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> τυρκική<strong>ς</strong><br />

αντιπρσωπεία<strong>ς</strong> Iσμέτ (Iννύ),<br />

είε ητήσει την κατακύρωση στη<br />

ώρα τυ τη<strong>ς</strong> Iμρυ, Tενέδυ <strong>και</strong><br />

Σαμθράκη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> μετατρπή<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Λήμνυ, Mυτιλήνη<strong>ς</strong>, Xίυ, Σάμυ<br />

<strong>και</strong> Iκαρία<strong>ς</strong> σε πρτεκτράτ<br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>, δηλαδή αυτνμη<strong>ς</strong><br />

πλιτεία<strong>ς</strong>, πλήρω<strong>ς</strong> απστρατιωτικ-<br />

πιημένη<strong>ς</strong> (2)<br />

. H λύση πυ τελικά πρ-<br />

κρίθηκε, θεωρήθηκε, συμιαστική<br />

<strong>και</strong> άκρω<strong>ς</strong> ευνϊκή για την Tυρκία.<br />

Eνώ, δεν αμισητήθηκε η ελληνική<br />

κυριαρία στα νησιά τυ Aνατλικύ<br />

Aιγαίυ, η Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η Tένεδ<strong>ς</strong> παραωρήθηκαν<br />

κατά άκρα ικνμία<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία, με τη δέσμευση εν<strong>ς</strong><br />

καθεστώτ<strong>ς</strong> εσωτερική<strong>ς</strong> αυτνμία<strong>ς</strong><br />

πυ πρσεγγίει την τυρκική<br />

πρταση, μν πυ αυτή αρύσε<br />

τα υπλιπα.<br />

O λρδ<strong>ς</strong> Kρν, μάλιστα, πυ<br />

πρήδρευε στη Συνδιάσκεψη, δεν<br />

παρέλειψε με κάθε ευ<strong>και</strong>ρία να τνίσει<br />

την αριστική για την Tυρκία<br />

παραώρηση, δεδμένυ τι η παμψηία<br />

των κατίκων τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

–9.207– <strong>και</strong> η μεγάλη πλειψηία τη<strong>ς</strong><br />

Tενέδυ –5.420 έναντι 1.200 Tύρκων–<br />

ήταν Eλληνε<strong>ς</strong>, παρά τ γεγν<strong>ς</strong><br />

τι ι Eλληνε<strong>ς</strong> αυτί ήταν «ι πι<br />

πλύσιι τη<strong>ς</strong> Aνατλή<strong>ς</strong>» (sic) <strong>και</strong> τα<br />

νησιά «επί δεκαετία ανήκαν <strong>στην</strong><br />

Eλλάδα» (3)<br />

. Iδιαίτερη σημασία απκτά<br />

τ γεγν<strong>ς</strong> τι στ ειδικ πρωτκλλ<br />

πυ υπγράηκε στι<strong>ς</strong> 23 Iυλίυ<br />

1923 <strong>και</strong> πυ αρά την απδση<br />

τυ Kαράαγατ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> στη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

Tενέδυ απ την Eλλάδα <strong>στην</strong> Tυρκία,<br />

διευκρινιταν τι η υπρεωτική<br />

ανταλλαγή των πληθυσμών επεκτεινταν<br />

μν στ πρώτ. Δεν ήταν<br />

τα μνα νησιά πυ περιέρνταν<br />

στήν Tυρκία, των πίων πληθυσμ<strong>ς</strong><br />

ήταν Eλληνικ<strong>ς</strong>. Yπήραν τα<br />

νησιά τη<strong>ς</strong> Πρπντίδα<strong>ς</strong> (Πρκνησ<strong>ς</strong>,<br />

Kυτάλη, Aησιά) με 33.566<br />

Eλληνε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> 245 μν μυσυλμάνυ<strong>ς</strong>,<br />

<strong>και</strong> ασυητητί είαν υπαθεί<br />

<strong>στην</strong> υπρεωτική ανταλλαγή των<br />

πληθυσμών.<br />

Συνεπώ<strong>ς</strong>, στη Λωάννη απασίστηκε<br />

η εθνλγική ακεραιτητα τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Tενέδυ <strong>και</strong> η υσιαστική<br />

τη<strong>ς</strong> διικητική <strong>και</strong> πλιτική αυτνμία.<br />

Aυτ, άλλωστε πρκύπτει<br />

<strong>και</strong> απ την απλή ανάγνωση τυ άρθρυ<br />

14 τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong>. Aν η Συνθήκη<br />

δεν πρώρησε <strong>στην</strong> αναγνώριση<br />

πλιτειακή<strong>ς</strong> νττητα<strong>ς</strong> στα δύ νησιά,<br />

αυτ είλεται μάλλν σε αελτηρία<br />

τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> πλευρά<strong>ς</strong>, πυ<br />

παρέλειψε να τ πρτείνει –παρά<br />

την ύπαρη τη<strong>ς</strong> σετική<strong>ς</strong> τυρκική<strong>ς</strong><br />

πρταση<strong>ς</strong> πυ αρύσε λα τα νησιά.<br />

Πρανώ<strong>ς</strong>, δεν μπρύσε να<br />

διανηθεί κράτ<strong>ς</strong> δεκαπέντε ιλιάδων<br />

κατίκων, παρρώντα<strong>ς</strong> πλιτειακά<br />

μρώματα πω<strong>ς</strong> τυ Aγίυ Mαρίνυ,<br />

τη<strong>ς</strong> Aνδρα<strong>ς</strong>, αλλά <strong>και</strong> ιστρι-<br />

Eκδρμή <strong>στην</strong> περιή Σπηλιά των Aγριδίων τη δεκαετία τυ ’20. Iμριι μαθητέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Σλή<strong>ς</strong> Xάλκη<strong>ς</strong> μαί με τν μητρπλίτη<br />

Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ Iάκω (Παπαπαϊσίυ) <strong>και</strong> άλλυ<strong>ς</strong> συντπίτε<strong>ς</strong> τυ.<br />

κών πρηγυμένων πω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Σαμιακή<strong>ς</strong><br />

πλιτεία<strong>ς</strong>.<br />

Aελτηρία<br />

H αελτηρία μω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong><br />

συνείεται την επμένη τη<strong>ς</strong> υπγραή<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>,<br />

ταν η Tυρκία αθέτησε την υπρέωση<br />

πυ είε αναλάει να ρηγήσει<br />

γενική αμνηστεία, <strong>και</strong> ι<br />

μν δεν επέτρεψε την απάνδ στα<br />

δύ νησιά σων απ τυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong> είαν απμακρυνθεί ικειθελώ<strong>ς</strong>,<br />

λγω τυ υ των ω<strong>ς</strong> «συνεργασθέντε<strong>ς</strong><br />

με τ ελληνικ καθεστώ<strong>ς</strong>»,<br />

αλλά εεδίωε <strong>και</strong> πλλύ<strong>ς</strong> ι-<br />

κανύ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> δραστήριυ<strong>ς</strong>. Πραγματικά,<br />

αν εετάσει κανεί<strong>ς</strong> με νηαλιτητα<br />

την παραπέρα εέλιη, μένει με<br />

την εντύπωση τι η Eλλάδα έει ριστικά<br />

εγκαταλείψει τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> Tενέδιυ<strong>ς</strong> στ έλε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Tυρκία<strong>ς</strong>: Oταν η τελευταία, σεδν<br />

πραικπηματικά άνιε πρενεί<br />

<strong>στην</strong> Kμτηνή, δεν επέμενε, για λγυ<strong>ς</strong><br />

στιειώδυ<strong>ς</strong> αμιαιτητα<strong>ς</strong>,<br />

να εγκαταστήσει <strong>και</strong> η ίδια πρενικέ<strong>ς</strong><br />

αρέ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμρ.<br />

Aκμη, δεν πρσέυγε σε ργανα<br />

απνμή<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> διεθνύ<strong>ς</strong> δι<strong>και</strong>σύνη<strong>ς</strong>,<br />

πω<strong>ς</strong> πρλέπεται απ τη Συνθήκη<br />

τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>, για να καταγγείλει<br />

την Tυρκία για την παραίαση<br />

Σπασμένε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πεταμένε<strong>ς</strong> ιερέ<strong>ς</strong> εικνε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ιερά σκεύη, μετά την επίθεση των<br />

κρατυμένων των αγρτικών υλακών στα εωκκλήσια τη<strong>ς</strong> Iμρυ (1965).<br />

των διατάεων πυ αρύν την αμνηστία<br />

<strong>και</strong> την μη υσιαστική πραγματπίηση<br />

τη<strong>ς</strong> δέσμευση<strong>ς</strong> τυ άρθρυ<br />

14 πυ πρλέπει την εγκαθίδρυση<br />

καθεστώτ<strong>ς</strong> αυτδιίκηση<strong>ς</strong>.<br />

Kαι αυτ, γιατί η Tυρκία, έσπευσε<br />

να ψηίσει νμ τυ πίυ ι πρδιαγραέ<strong>ς</strong><br />

απέκλειαν απ τη διίκηση<br />

τυ<strong>ς</strong> ενδιαερμενυ<strong>ς</strong> εκ πριμίυ<br />

<strong>και</strong> συλλήδην.<br />

Tην κατάσταση αδιαρία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Aθήνα<strong>ς</strong> έναντι τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Tενέδυ, σ <strong>και</strong> αν αίνεται περίεργ,<br />

επέτεινε η ελληντυρκική<br />

πρσέγγιση τυ 1930. H μνη, άλλωστε,<br />

θετική επίπτωση τη<strong>ς</strong> τελευταία<strong>ς</strong><br />

ήταν η αναστλή απ μέρυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Tυρκία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> επιθετική<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> διάθεση<strong>ς</strong><br />

πυ άρισε να επιδείνει έναντι<br />

των νησιών τυ Aιγαίυ, ήδη την επμένη<br />

απ την υπγραή τη<strong>ς</strong> συνθήκη<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>. Aναστλή, την<br />

πία σηματδτησε η απασισθείσα<br />

«ισπλία» μεταύ Eλλάδα<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> με τη μρή τυ τερματισμύ<br />

εν<strong>ς</strong> έρενυ ναυτικύ<br />

επλισμύ των δύ πλευρών, πυ<br />

συνειταν με κίνδυν την λσερή<br />

ικνμική κατάρρευσή τυ<strong>ς</strong>, τα<br />

δύσκλα εκείνα ρνια τη<strong>ς</strong> διεθνύ<strong>ς</strong><br />

κρίση<strong>ς</strong>. Ωστσ, πω<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> περίπτωση<br />

των Eλλήνων τη<strong>ς</strong> Kωνσταντινύπλη<strong>ς</strong>,<br />

έτσι <strong>και</strong> για τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong>, η<br />

περιλάλητη «ιλία» δεν σήμαινε<br />

πρακτική ελτίωση τη<strong>ς</strong> θέση<strong>ς</strong> των,<br />

ύτε έαια εαάνιση των έναντί<br />

τυ<strong>ς</strong> πρθέσεων τυ τυρκικύ κράτυ<strong>ς</strong>.<br />

Oι πρθέσει<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Aγκυρα<strong>ς</strong> εκδηλώθηκαν<br />

τ 1942, ταν η Eλλάδα<br />

στέναε κάτω απ τη ναιστική κατ-<br />

ή <strong>και</strong> υσιαστικά δεν υπήρε ελληνική<br />

κυέρνηση να αντιδράσει, ταν<br />

για πρώτη ρά έγινε πρσπάθεια επικισμύ<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ απ Mαυρθαλασσίτε<strong>ς</strong><br />

(Tυρκπντιυ<strong>ς</strong>). Συγκεκριμένα,<br />

απαλλτριώθηκαν εσπευσμένα<br />

γαίε<strong>ς</strong> πυ ανήκαν στη Mνή<br />

τη<strong>ς</strong> Mεγίστη<strong>ς</strong> Λαύρα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> εγκαταστάθηκαν<br />

150 περίπυ ικγένειε<strong>ς</strong><br />

Συνέεια <strong>στην</strong> 8η σελίδα<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 7

Συνέεια απ την 7η σελίδα<br />

σε ικισμύ<strong>ς</strong> πυ δημιυργήθηκαν<br />

στι<strong>ς</strong> περιέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Παναγιά<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ<br />

Σινυδιύ, ι πίε<strong>ς</strong> μω<strong>ς</strong> παρέμειναν<br />

σ διαρκύσε αναγκαστικ<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong> εκτπισμ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η επιδτησή<br />

τυ<strong>ς</strong> απ τ κράτ<strong>ς</strong>.<br />

Eπειδή μω<strong>ς</strong> δεν μπρεσαν να<br />

πρσαρμστύν στ ελληνικ περι-<br />

άλλν ι περισστερι απ’ αυτύ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> απεώρησαν. Tην ίδια επή πυ<br />

επιειρήθηκε πρώτ<strong>ς</strong> επικισμ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ, η Tυρκία, πω<strong>ς</strong> είναι<br />

γνωστ, διαπραγματευταν την «έ-<br />

δ» τη<strong>ς</strong> στν Παγκσμι Πλεμ,<br />

πτε με τυ<strong>ς</strong> Συμμάυ<strong>ς</strong>, πτε με<br />

τι<strong>ς</strong> δυνάμει<strong>ς</strong> τυ άνα, ητώντα<strong>ς</strong><br />

ω<strong>ς</strong> αντιπαρή, μεταύ άλλων, τα<br />

ελληνικά νησιά, ιδιαίτερα τυ Aνατλικύ<br />

Aιγαίυ.<br />

Πργραμμα διάλυση<strong>ς</strong><br />

T 1964, με αρμή την κρίση τυ<br />

Kυπριακύ, η τυρκική κυέρνηση<br />

αρίει να εαρμει ένα σέδι εκτυρκισμύ<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ,<br />

τ πί μω<strong>ς</strong> είε εκπνηθεί<br />

πριν απ τρία ρνια απ την ττε<br />

στρατιωτική κυέρνηση σε συνεργασία<br />

με τι<strong>ς</strong> υπηρεσίε<strong>ς</strong> των υπυργείων<br />

Eωτερικών, Eσωτερικών <strong>και</strong> Γεωργία<strong>ς</strong>.<br />

T ενδιαέρν είναι τι η επιτρπή<br />

πυ συνέταε τ περίημ<br />

σέδι «αμίωση<strong>ς</strong> - διάλυση<strong>ς</strong>»<br />

(eritme program), την ίδια επή<br />

(1961) συνέταε <strong>και</strong> τ σέδι εκτυρκισμύ<br />

τη<strong>ς</strong> Kύπρυ πυ πρέ-<br />

λεπε την εισλή τη<strong>ς</strong> Tυρκκυπριακή<strong>ς</strong><br />

μειντητα<strong>ς</strong>. Σέδι πυ<br />

πρέλεπε την εισλή <strong>στην</strong> Kύπρ,<br />

πυ θα πραγματπιύνταν σε δύ<br />

άσει<strong>ς</strong> (4)<br />

. Mε διαρετική διατύπω-<br />

ση, η κυπριακή υνση ήταν η αρμή<br />

για κάτι πυ, έτσι κι αλλιώ<strong>ς</strong> είε απασισθεί.<br />

Παράλληλα, είλυμε<br />

να επισημάνυμε, τι την ίδια ακρι-<br />

ώ<strong>ς</strong> επή ι υπηρεσίε<strong>ς</strong> τυ τυρκικύ<br />

υπυργείυ Eωτερικών επε-<br />

εργάνταν τη στρατηγική διεκδίκηση<strong>ς</strong><br />

«δι<strong>και</strong>ωμάτων» απ μέρυ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> στ Aιγαί. Tυ<strong>ς</strong> επικισμύ<strong>ς</strong><br />

συνδευσε μια σειρά απ<br />

μέτρα τρμκράτηση<strong>ς</strong> των Iμρίων,<br />

πω<strong>ς</strong> ήταν τ κλείσιμ των σλείων,<br />

η απαγρευση διδασκαλία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

μητρική<strong>ς</strong> των γλώσσα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η εγκατάσταση<br />

ανικτή<strong>ς</strong> υλακή<strong>ς</strong> αρυπινιτών<br />

στ νησί (1967). O απηνή<strong>ς</strong> διωγμ<strong>ς</strong><br />

πυ εαπελύθη εναντίν των κατίκων<br />

<strong>και</strong> ι συνειμενι επικισμί,<br />

εανάγκασαν τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

Tενεδίυ<strong>ς</strong> να εκπατρισθύν, με απτέλεσμα,<br />

σε μια τριακνταετία, τα<br />

δύ νησιά να έυν πλήρω<strong>ς</strong> εκτυρκιστεί.<br />

T ερώτημα πυ πρκύπτει<br />

για την Eλλάδα, η πία παρέμεινε<br />

απλ<strong>ς</strong> θεατή<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> τραγωδία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ, είναι να διερευνηθεί η αιτία<br />

τη<strong>ς</strong> εγκληματική<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> απραία<strong>ς</strong>.<br />

Πρκειμένυ να διακριωθεί αυτή,<br />

θα πρέπει να εκτεθύν ι δυναττητε<strong>ς</strong><br />

πυ είε –<strong>και</strong> εακλυθεί να έ-<br />

ει– πρσερμενε<strong>ς</strong> απ τι<strong>ς</strong> ισύυσε<strong>ς</strong><br />

διατάει<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αρέ<strong>ς</strong> τυ Διεθνύ<strong>ς</strong><br />

Δικαίυ, τι<strong>ς</strong> διεθνεί<strong>ς</strong> συνθήκε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τη συνήθη πρακτική διαείριση<strong>ς</strong><br />

των διεθνών σέσεων (5)<br />

.<br />

Δυναττητε<strong>ς</strong><br />

Στ σημεί αυτ θα πρέπει να τνισθεί<br />

εμαντικά, τι τ άρθρ 14<br />

τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>, επιτρέ-<br />

8 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

Xαρακτηριστική εικνα τυ δημγραικύ εγκλήματ<strong>ς</strong> πυ υπέστη η Iμρ<strong>ς</strong>. Eνώ τα ελληνικά ωριά ερημώνυν, πω<strong>ς</strong> τ<br />

Kάστρ, πυ δεν ει σήμερα ύτε ένα<strong>ς</strong> Eλληνα<strong>ς</strong>, ι ικισμί των επίκων (7.000 άτμα) αυάνυν, καθώ<strong>ς</strong> η τυρκική κυ-<br />

έρνηση ετιμάεται να εγκαταστήσει εκεί ακμα 10.000 Tύρκυ<strong>ς</strong>.<br />

πει την Eλλάδα να πρσύγει απευθεία<strong>ς</strong><br />

στ Διεθνέ<strong>ς</strong> Δικαστήρι τη<strong>ς</strong><br />

Xάγη<strong>ς</strong>, δίω<strong>ς</strong> να παρίσταται ανάγκη<br />

σύναψη<strong>ς</strong> πρηγυμένω<strong>ς</strong> συνυπσετικύ<br />

με την Tυρκία. Aυτή, άλλωστε,<br />

ήταν <strong>και</strong> η άπψη τυ αείμνηστυ<br />

καθηγητή Γ. Tενεκίδη, πυ<br />

πρώτ<strong>ς</strong> ασλήθηκε με τ θέμα τ<br />

1965. T αντικείμεν μια<strong>ς</strong> παρμια<strong>ς</strong><br />

πρσυγή<strong>ς</strong> αναμίλα είναι η παραίαση<br />

τυ ίδιυ τυ άρθρυ 14 <strong>και</strong><br />

συγκεκριμένα τη<strong>ς</strong> υδέπτε εαρμγή<strong>ς</strong><br />

τυ. Eπειδή, πω<strong>ς</strong> αναέρθηκε,<br />

τ άρθρ αυτ απλέπει στη<br />

διατήρηση τη<strong>ς</strong> εθνλγική<strong>ς</strong> σύνθεση<strong>ς</strong><br />

τυ πληθυσμύ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> μη αλλίωσή<strong>ς</strong><br />

τυ, τ αίτημα έει δύ σκέλη.<br />

T πρώτ, πυ καθίσταται επιτακτικτερ<br />

στι<strong>ς</strong> μέρε<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong>, σκπεί<br />

<strong>στην</strong> άρση τη<strong>ς</strong> πρσλή<strong>ς</strong>, δηλαδή<br />

απώρηση λων των επίκων <strong>και</strong> τ<br />

δεύτερ <strong>στην</strong> εαρμγή εν<strong>ς</strong> συστήματ<strong>ς</strong><br />

υσιαστική<strong>ς</strong> αυτδιίκηση<strong>ς</strong>.<br />

Θα πρέπει να γίνει αντιληπτ, τι<br />

τ διεθνέ<strong>ς</strong> καθεστώ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

<strong>και</strong> Tενέδυ, σύμωνα πρ<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> διατάει<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>,<br />

δεν είναι τη<strong>ς</strong> ανεάρτητη<strong>ς</strong> πλιτεία<strong>ς</strong>,<br />

αλλά μια<strong>ς</strong> υπδεέστερη<strong>ς</strong> αθμίδα<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> αυτύ τυ «πρτεκτράτυ».<br />

Σε καμιά, πάντω<strong>ς</strong>, περίπτωση<br />

δεν είναι ένα πιδήπτε τμήμα<br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκική<strong>ς</strong> επικράτεια<strong>ς</strong>, υπ την<br />

έννια τι τα κυριαρικά δι<strong>και</strong>ώματα<br />

τη<strong>ς</strong> τελευταία<strong>ς</strong> επί των δυ νησιών,<br />

τελύν υπ τν περιρισμ τη<strong>ς</strong> συντήρηση<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> αναπαραγωγή<strong>ς</strong> τυ εθνλγικύ<br />

συγκείμενυ τυ πληθυσμύ<br />

των, πράγμα πυ επιτυγάνεται<br />

με την αυτδιίκηση –<strong>και</strong> ι αυτκυέρνησή–<br />

τυ<strong>ς</strong>. Eπειδή, μω<strong>ς</strong>,<br />

υπάρει κατάωρη παραίαση των<br />

διατάεων <strong>και</strong> μάλιστα παρατεινμενη,<br />

τ πρλημα είναι ταυτρνα<br />

<strong>και</strong> πλιτικ. H Eλλάδα δι<strong>και</strong>ύται να<br />

απευθυνθεί στι<strong>ς</strong> υπλιπε<strong>ς</strong> συμαλλμενε<strong>ς</strong><br />

ώρε<strong>ς</strong> στη Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λω-<br />

άννη<strong>ς</strong>, δηλαδή στη Mεγάλη Bρετανία,<br />

τη Γαλλία, την Iταλία, την Iαπωνία,<br />

τη Pυμανία, τη Σερία (ίσω<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

την Kρατία <strong>και</strong> τη Σλενία), πρκειμένυ<br />

να συγκληθεί πλιτική διάσκεψη,<br />

για να επιληθεί τυ θέματ<strong>ς</strong>.<br />

Παράλληλα, επειδή τέσσερα απ<br />

τα συμαλλμενα μέρη ανήκυν<br />

<strong>στην</strong> E.E. <strong>και</strong> ι αιτιάσει<strong>ς</strong> στρένται<br />

σε μέλ<strong>ς</strong> συνδεδεμέν με αυτήν, πω<strong>ς</strong><br />

είναι η Tυρκία, η Eλλάδα νμιμπιείται<br />

να έρει τ ήτημα ενώπιν<br />

των αρμδίων ργάνων τη<strong>ς</strong><br />

Eνωση<strong>ς</strong> (μεταύ των πίων <strong>και</strong> τυ<br />

Eυρωπαϊκύ Kινυλίυ). Aκμη,<br />

νμιμπιείται απλυτα να έρει τ<br />

θέμα στα Hνωμένα Eθνη <strong>και</strong> στυ<strong>ς</strong><br />

ειδικύ<strong>ς</strong> διεθνεί<strong>ς</strong> ργανισμύ<strong>ς</strong>, πω<strong>ς</strong><br />

η UNESCO. Eναντι λων αυτών<br />

των δυναττήτων η Eλλάδα έδειε<br />

πλήρη απραία, αγνώντα<strong>ς</strong> σεδν<br />

<strong>και</strong> την ύπαρη τυ πρλήματ<strong>ς</strong>. T<br />

1964, μν, πρσέυγε <strong>στην</strong><br />

UNESCO, για να καταγγείλει τ αυθαίρετ<br />

κλείσιμ των ελληνικών<br />

σλείων, απσύρντα<strong>ς</strong>, μω<strong>ς</strong>, δυ<br />

ρνια αργτερα την πρσυγή(!).<br />

Aπραία<br />

Για ν’ αντιληθεί κανεί<strong>ς</strong> τ μέγεθ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> απραία<strong>ς</strong>, αίει<br />

να αναερθεί ένα απλ περιστατικ,<br />

πυ απδίδει την ακλυθύμενη<br />

πλιτική. T καλκαίρι τυ 1964, -<br />

ταν η Tυρκία παράλληλα με τι<strong>ς</strong> μα-<br />

ικέ<strong>ς</strong> απελάσει<strong>ς</strong> των Eλλήνων απ<br />

την Kωνσταντινύπλη, εαπέλυε τ<br />

πρώτ κύμα διωγμών <strong>στην</strong> Iμρ, <br />

ττε γενικ<strong>ς</strong> πρεν<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη, Θ. Xρυσανθπυλ<strong>ς</strong>,<br />

με έγγρα τυ <strong>στην</strong> αρμδια<br />

υπηρεσία τυ υπυργείυ των<br />

Eωτερικών, ήτησε την άδεια να επισκεθεί<br />

τα ειμαμενα νησιά,<br />

πρκειμένυ να τνώσει τ ρνημα<br />

των κατίκων, επισημαίνντα<strong>ς</strong> τι<br />

θα έπρεπε να πρστατευθύν σι<br />

απ τυ<strong>ς</strong> τελευταίυ<strong>ς</strong> θα έρνταν<br />

σε επαή μαί τυ. Eίναι εκπληκτικ,<br />

αλλά η απάντηση απ τ Kέντρ ήταν<br />

αρνητική: H απαγρευση μετά-<br />

ασή<strong>ς</strong> τυ <strong>στην</strong> Iμρ δεν ήλθε απ<br />

την Tυρκία, αλλά απ την Eλλάδα!<br />

Mια πρσεκτική μελέτη εγγράων<br />

τυ Iστρικύ Aρείυ τυ υπυργείυ<br />

των Eωτερικών, πυ αρύν<br />

τι<strong>ς</strong> ελληντυρκικέ<strong>ς</strong> σέσει<strong>ς</strong> για την<br />

περίδ μετά τ 1923, αήνει να δια-<br />

ανεί μια αμηανία, αν ι απραία<br />

σε ,τι σετίεται με τν ελληνισμ<br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>. H στάση αυτή, συνδέεται<br />

πρανώ<strong>ς</strong> με την ιδελγία τυ<br />

ελληνικύ κράτυ<strong>ς</strong> πυ εκαθαρίει<br />

ιδιαίτερα μετά τη Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λω-<br />

άννη<strong>ς</strong>. Oλα δείνυν, σαν ελληνισμ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> να απτελεί ένα<br />

περιττ άρ<strong>ς</strong>, μερικέ<strong>ς</strong> ρέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> εμπδι<br />

στη διεαγωγή μαλών σέσεων<br />

με την Tυρκία ή <strong>και</strong> με άλλε<strong>ς</strong><br />

ώρε<strong>ς</strong>. Hδη απ την τρίτη δεκαετία<br />

τυ αιώνα μα<strong>ς</strong> διαπιστώνεται τι <br />

ελληνισμ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong> τελεί υπ πρθεσμία<br />

<strong>και</strong> τ τέλ<strong>ς</strong> τυ πρλέπεται<br />

να συμπίπτει με τ τέλ<strong>ς</strong> τυ αιώνα<br />

–πω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συνέη (6)<br />

. Παραταύτα, υ-

δέπτε λαμάννται σύντνα μέτρα<br />

ή αράσσεται μια απτελεσματική<br />

<strong>και</strong> πρπάντων μακρπνη πλιτική.<br />

Aπλή διαείριση των πρλημάτων<br />

έτσι πω<strong>ς</strong> αναδύνταν απ την καθημεριντητα.<br />

Kαμιά πρωτυλία,<br />

ύτε ένα θαρραλέ ήμα.<br />

Aντίθετα απ’ ,τι πιστεύεται υπαίτιε<strong>ς</strong><br />

δεν είναι ι κατά <strong>και</strong>ρύ<strong>ς</strong> κυερνήσει<strong>ς</strong><br />

–δίω<strong>ς</strong> αυτ να σημαίνει τι<br />

δεν έυν ευθύνη, μικρή ή μεγάλη,<br />

συγκεκριμένα πρσωπα, σ μεγάλα<br />

<strong>και</strong> αν είναι ή αν θεωρύνται έτσι.<br />

Yστερα απ μακρρνια έρευνα <strong>και</strong><br />

ασανισμ τυ θέματ<strong>ς</strong>, κατέληα<br />

στ συμπέρασμα τι κύρι<strong>ς</strong> υπαίτι<strong>ς</strong><br />

είναι η κυρίαρη τάση τη<strong>ς</strong> γραεικρατία<strong>ς</strong><br />

τυ υπυργείυ Eωτερικών<br />

–δίω<strong>ς</strong> να παύυν να υπάρυν ωτεινέ<strong>ς</strong><br />

εαιρέσει<strong>ς</strong> απ γνωστύ<strong>ς</strong> ή<br />

<strong>και</strong> άγνωστυ<strong>ς</strong> στυ<strong>ς</strong> πλλύ<strong>ς</strong>,<br />

Eλληνε<strong>ς</strong> διπλωμάτε<strong>ς</strong>, ι πίι ω<strong>ς</strong> ε-<br />

αιρέσει<strong>ς</strong> στν καννα, δεν παύυν<br />

να τν επιεαιώνυν. Kραυγαλέ<br />

παράδειγμα πυ έει σέση με την<br />

Iμρ είναι η «παράλειψη» τη<strong>ς</strong> τελευταία<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> εκπαιδευτική συμωνία<br />

τυ 1968 πυ σύναψε η Eλλάδα<br />

με την Tυρκία. Πρακτικά αυτ σημαίνει<br />

τι ενώ η Tυρκία απκτά τ<br />

δικαίωμα απστλή<strong>ς</strong> εκπαιδευτικύ<br />

πρσωπικύ στη Δυτ. Θράκη –πυ<br />

τν ρ τη<strong>ς</strong> αμιαιτητα<strong>ς</strong> έει ανατρέψει<br />

η απψίλωση τυ μαθητικύ<br />

<strong>και</strong> γενικά σλικύ δυναμικύ <strong>στην</strong><br />

Kωνσταντινύπλη, δηλαδή η συμ-<br />

ωνία λειτυργεί σεδν μνπλευρα–<br />

η Eλλάδα με τη συμωνία αυτή<br />

δεν έει εασαλίσει τη λειτυργία<br />

ύτε εν<strong>ς</strong> σλείυ <strong>στην</strong> Iμρ.<br />

Πρανώ<strong>ς</strong> η αελτηρία τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

πλευρά<strong>ς</strong> συνδέεται με τ<br />

πλέγμα των διεθνών τη<strong>ς</strong> σέσεων<br />

στ πί εμπλέκεται <strong>και</strong> τ πρλημα<br />

τη<strong>ς</strong> τύη<strong>ς</strong> τυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ τη<strong>ς</strong><br />

Tυρκία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ειδικά τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

Tενέδυ. Παρατηρείται σετικά τι η<br />

Eλλάδα –πέραν τη<strong>ς</strong> πια<strong>ς</strong> συναισθηματική<strong>ς</strong><br />

απστρή<strong>ς</strong> πυ ίσω<strong>ς</strong><br />

πρκαλύσε τ θέμα σε ρισμένυ<strong>ς</strong><br />

κύκλυ<strong>ς</strong>– δεν θέλησε να τ ρησιμπιήσει<br />

<strong>και</strong> ω<strong>ς</strong> επιείρημα ή πλ κατέναντι<br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>, πω<strong>ς</strong> δηλαδή<br />

πράττει η τελευταία με τυ<strong>ς</strong> Tυρκκυπρίυ<strong>ς</strong><br />

ή τυ<strong>ς</strong> Mυσυλμάνυ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Δυτική<strong>ς</strong> Θράκη<strong>ς</strong>, πρκειμένυ<br />

να πρωθήσει τα δικά τη<strong>ς</strong> στρατηγικά<br />

συμέρντα. Πι απλά αυτ έει<br />

την έννια τι η Eλλάδα δεν έει<br />

στρατηγικά συμέρντα <strong>στην</strong> Tυρκία,<br />

δεν διεκδικεί τίπτε, ι στν<br />

παρντα <strong>και</strong>ρ, αλλά ύτε στν μέλλντα.<br />

Aυτ σηματδτεί έλλειψη ραμάτων<br />

<strong>και</strong> διρατικτητα<strong>ς</strong>: H<br />

Iμρ<strong>ς</strong> με αμιγή ελληνικ πληθυσμ<br />

εκτυρκίστηκε μπρστά στα αδιάρα<br />

<strong>και</strong> απλανή μάτια τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong>.<br />

Kάτι πυ θα μπρύσε να συμεί με<br />

ελληνικ νησί τυ Aριπελάγυ<strong>ς</strong>.<br />

«Eλληντυρκική<br />

ιλία»<br />

Σε ένα συνέδρι με θέμα τι<strong>ς</strong> ελληντυρκικέ<strong>ς</strong><br />

σέσει<strong>ς</strong> πυ ργάνωσε,<br />

πριν απ μερικά ρνια <strong>στην</strong> Aγκυρα<br />

η Διεύθυνση Iστρία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> στρατηγικών<br />

μελετών τυ τυρκικύ<br />

Γ.E.Eθ.A., υπλήθηκε σε εισηγητή<br />

ερώτημα για την ύπαρη ή μη απ τ<br />

Oσμανικ κράτ<strong>ς</strong> σεδίυ επικισμύ<br />

με Tύρκυ<strong>ς</strong> των νησιών τυ<br />

Aιγαίυ, πω<strong>ς</strong> συνέη με την Kύπρ<br />

(7)<br />

. Eίναι ανερ πιε<strong>ς</strong> πρθέσει<strong>ς</strong><br />

Tύρκι στρατιώτε<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμρ. Στ νησί εδρεύει μια ενισυμένη ταιαρία 3.000 ανδρών <strong>και</strong> λειτυργύν δύ στρατιωτικά<br />

αερδρμια. Στ ύψωμα τυ πρήτη Hλία δεσπει τ συγκρτημα ραντάρ πυ ελέγει τν εναέρι ώρ τυ Aιγαίυ <strong>και</strong><br />

σε εμανή σημεία, σεδν πρκλητικά, ρίσκνται παρατεταγμένα αρειά άρματα μάη<strong>ς</strong>.<br />

O κτάρν<strong>ς</strong> Γιαννάκη<strong>ς</strong> με τν πατέρα τυ, στ Σινύδι. Σήμερα ιλενείται<br />

απ συγγενεί<strong>ς</strong> τυ στη Θεσσαλνίκη μαί με τα δύ μεγαλύτερα αδέλια τυ.<br />

Eαναγκάστηκαν σε εκπατρισμ, λγω τη<strong>ς</strong> κατάργηση<strong>ς</strong> των μειντικών σλείων<br />

πυ τυ<strong>ς</strong> στέρησε τη δυναττητα να διδατύν τη μητρική τυ<strong>ς</strong> γλώσσα.<br />

αναδύνται απ την ερώτηση αυτή<br />

<strong>και</strong> πιε<strong>ς</strong> πρπτικέ<strong>ς</strong>.<br />

Σ’ ένα αήγημα Tύρκυ συγγρα-<br />

έα, ραευμέν απ γνωστή επιτρπή<br />

αιερωμένη <strong>στην</strong> «Eλληντυρκική<br />

ιλία», εαίρεται η αρμνική<br />

συμίωση Eλλήνων <strong>και</strong> Tύρκων<br />

<strong>στην</strong> Iμρ.<br />

Στ «Γκικτσέαντα» (8) αναέρεται,<br />

«Tύρκι <strong>και</strong> Pωμηί, παρά τ ,τι ανήκυν<br />

σε διάρα έθνη <strong>και</strong> θρησκείε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> έυν διαρετική γλώσσα,<br />

επιεαιώνεται τι ι άνθρωπι<br />

μπρύν να ήσυν ένα<strong>ς</strong> δίπλα<br />

στν άλλν, έρι-έρι, μέλι γάλα (gül<br />

gibi)» (9)<br />

. Ωστε, η Iμρ<strong>ς</strong> απτελεί ιδα-<br />

νική μρή τη<strong>ς</strong> ελληντυρκική<strong>ς</strong> ιλία<strong>ς</strong>,<br />

πω<strong>ς</strong> τυλάιστν την θεωρεί<br />

<strong>και</strong> την αντιλαμάνεται η τυρκική<br />

πλευρά. Kαι αυτ στ πι πρδευτι-<br />

κ τμήμα τυ πλιτικύ άσματ<strong>ς</strong>.<br />

Eτσι μω<strong>ς</strong> τα τρισάγια πάθη τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Tενέδυ πρσλαμάνυν<br />

ιδιαίτερη σημασία ταν πρ-<br />

άλλνται στ μέλλν ω<strong>ς</strong> πρτυπ.<br />

Δε συμμερίμαι, λιπν, την έκπλη-<br />

η δυ ωτισμένων εκκλαπτμενων<br />

Eλληνίδων πανεπιστημιακών, ι<br />

πίε<strong>ς</strong> ταν πριν απ δύ ρνια μετεκπαιδεύνταν<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία έγιναν<br />

απδέκτριε<strong>ς</strong> κατηγριών απ ένα<br />

εύγ<strong>ς</strong> Tύρκων διανύμενων<br />

(πυ ανήκαν μάλιστα στη μαητική<br />

αριστερά), για τη «σινιστική»<br />

Eλλάδα.<br />

«Γιατί δεν μα<strong>ς</strong> επιτρέπετε να εγκατασταθύμε<br />

στα νησιά τυ Aιγαί-<br />

υ, αύ τ ρει τμήμα τυ<strong>ς</strong> κατέεται<br />

απ στρατ <strong>και</strong> στ ντ υπάρυν<br />

τυριστικέ<strong>ς</strong> εγκαταστά-<br />

σει<strong>ς</strong>, δηλαδή ε’ σν είναι αραικατικημένα.<br />

Πώ<strong>ς</strong> με αυτή την αντίληψη<br />

θα καλλιεργήσυμε την Eλληντυρκική<br />

ιλία;» (sic).<br />

Δεν είναι η άγνια ή τα στρελωτικά<br />

τη<strong>ς</strong> πραγματικτητα<strong>ς</strong> στερετυπα<br />

των Tύρκων διανύμενων πυ<br />

με ανησυύν, είναι η Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η<br />

Tένεδ<strong>ς</strong> πυ πρέπει να μα<strong>ς</strong> ανησυ-<br />

ύν λυ<strong>ς</strong>. Eσν συντηρύνται<br />

<strong>και</strong> αναπαράγνται απ την Tυρκία<br />

ιδελγήματα πυ στηρίυν μια πλιτική<br />

πράγντα<strong>ς</strong> τη στθεσία η<br />

πία συμπυκνώνεται <strong>στην</strong> τραγωδία<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ, δεν<br />

μπρεί να εησυάυμε. Γιατί<br />

Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tένεδ<strong>ς</strong> είναι <strong>και</strong> η Σάμ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> η Mυτιλήνη <strong>και</strong> η Xί<strong>ς</strong> <strong>και</strong> λα τα<br />

νησιά τυ Aιγαίυ.<br />

Σημειώσει<strong>ς</strong>:<br />

1) Bilal N. Simsir: Ege Sorunu - Belgeler (T ήτημα<br />

τυ Aιγαίυ - Nτκυμέντα), τμ. 1 (1912-<br />

1913), Ankara, 1976 σελ. VII.<br />

2) Lozan Barl Konferans - Tutanaklar, Belgeler<br />

(Συνδιάσκεψη Eιρήνη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> - Πρακτικά,<br />

Eγγραα), μεταρ. καθηγ. Seha Meray, εκδ. Σλή<strong>ς</strong><br />

Πλ. Eπιστημών Παν/μίυ Aγκυρα<strong>ς</strong>, σειρά 1,<br />

τμ. 1. ιλ. 1, σελ. 97 <strong>και</strong> συν. Ankara 1969.<br />

3) π. παραπ. σειρά 1, τμ. 1. ιλ. 2 σελ. 37.<br />

4) K. Bσπρίτη<strong>ς</strong> (N. Σαρρή<strong>ς</strong>) «Eπιείρησι<strong>ς</strong><br />

Kύπρ<strong>ς</strong> - Eι<strong>ς</strong> ω<strong>ς</strong> τ τυρκικν σέδιν εισλή<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> καταλήψεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Mεγαλνήσυ ει<strong>ς</strong> τρία στάδια<br />

<strong>και</strong> ίδρυσι<strong>ς</strong> μσπνδιακύ κράτυ<strong>ς</strong>» Eλεύθερ<strong>ς</strong>,<br />

Kυριακή 23 Φερυαρίυ 1964.<br />

5) Nεκλή<strong>ς</strong> Σαρρή<strong>ς</strong>, Eωτερική πλιτική <strong>και</strong><br />

πλιτικέ<strong>ς</strong> εελίει<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Πρώτη Tυρκική Δημκρατία»,<br />

εκδ. Γρδι<strong>ς</strong>, Aθήνα 1992 σελ. 286.<br />

6) Σαρρή<strong>ς</strong>, π. παραπ. σελ. 234 <strong>και</strong> συν.<br />

7) Turk-Yunan Iliskileri (Eλληντυρκικέ<strong>ς</strong> Σέσει<strong>ς</strong>),<br />

εκδ. Δ/ση<strong>ς</strong> Στρατ. Iστρία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> στρατηγικών<br />

μελετών Γεν. Eπιτελ., Ankara 1986, σελ. 161.<br />

8) O εκτυρκισμ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ λκληρώνεται<br />

με την αυθαίρετη αλλαγή τυ νματ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> πυ αριθμεί<br />

τρει<strong>ς</strong> ιλιετίε<strong>ς</strong>, κατά παράαση <strong>και</strong> πάλι τυ<br />

πνεύματ<strong>ς</strong> τυ άρθρυ 14 τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λω-<br />

άννη<strong>ς</strong>. H μετνμασία τη<strong>ς</strong> Iμρυ με τν ακατανητ<br />

νελγισμ Γκικτσέαντα αντρέει στη δεκαετία<br />

τυ 1980. Για παράδειγμα, <strong>στην</strong> έγκριτη εγκυκλπαίδεια<br />

Meydan Larousse, η Iμρ<strong>ς</strong> αναέρεται<br />

ω<strong>ς</strong> λήμμα με τ πραγματικ τη<strong>ς</strong> νμα:<br />

Imroz. τμ. 6, σελ. 269, Istanbul 1971.<br />

9) Celal Baslangic, Ege ’de sevdanin iki dili -<br />

Kalimerhaba, (Oι δυ γλώσσε<strong>ς</strong> τυ πάθυ<strong>ς</strong> στ Aιγαί<br />

- Kαλημέραμπα), εκδ. Boyut σελ. 27 <strong>και</strong> συν.<br />

Istanbul, 1987.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 9

10 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

T ρνικ τη<strong>ς</strong> παράδση<strong>ς</strong><br />

Mέσα απ τ αρεί τυ τελευταίυ επάρυ τη<strong>ς</strong> Iμρυ, Iωάννη Παπυτσιδάκη<br />

Tυ Nίκυ Σηυνάκη<br />

Aριτέκτνα - Bυλευτή Nμύ Λέσυ<br />

H IMBPOΣ <strong>και</strong> η Tένεδ<strong>ς</strong> είναι τα μνα<br />

νησιά τυ Aιγαίυ Πελάγυ<strong>ς</strong> πυ<br />

έει κάτω απ την κυριαρία τη<strong>ς</strong> η<br />

Tυρκία <strong>και</strong> πυ εαίω<strong>ς</strong> δεν τα κέρδισε<br />

σε ναυμαίε<strong>ς</strong> ή στα πεδία των<br />

μαών στυ<strong>ς</strong> πλέμυ<strong>ς</strong> τυ 1912.<br />

Δυστυώ<strong>ς</strong> για τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong> είε<br />

μεριμνήσει να τα απελευθερώσει <br />

Eλευθέρι<strong>ς</strong> Bενιέλ<strong>ς</strong> με τν Παύλ<br />

Kυντυριώτη για λγαριασμ τη<strong>ς</strong><br />

Eλλάδα<strong>ς</strong>. Tα δύ νησιά παραωρήθηκαν<br />

τ 1923 <strong>στην</strong> Tυρκία με τη<br />

Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>, η πία εασάλιε<br />

ένα ειδικ πρνμιακ καθεστώ<strong>ς</strong><br />

αυτδιίκηση<strong>ς</strong> για τυ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> των νησιών, πυ δυστυώ<strong>ς</strong><br />

πτέ δεν εάρμσε ή καλύτερα <strong>στην</strong><br />

πράη δεν απδέθηκε η Tυρκία.<br />

T καλκαίρι τυ 1993 με τη συμπλήρωση<br />

των εδμήντα ρνων<br />

απ την παραώρηση των δύ νησιών<br />

παρυσίασα ένα άγνωστ ντκυμέντ:<br />

τι<strong>ς</strong> πρσωπικέ<strong>ς</strong> σημειώσει<strong>ς</strong><br />

τυ τελευταίυ Eλληνα επάρ-<br />

υ τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Tενέδυ Iωάννη<br />

Παπυτσιδάκη πυ έησε λα<br />

εκείνα τα συγκλνιστικά γεγντα<br />

<strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> μυ εμπιστεύθηκε λίγ<br />

πριν πεθάνει, στι<strong>ς</strong> 5 Iανυαρίυ<br />

1991 στη Mυτιλήνη.<br />

Πανικ<strong>ς</strong><br />

Στι<strong>ς</strong> σημειώσει<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong> κατέγραε<br />

μέρα με τη μέρα τι<strong>ς</strong> τραγικέ<strong>ς</strong> αντιδράσει<strong>ς</strong><br />

των Eλλήνων, μήνε<strong>ς</strong> πριν υπγραεί<br />

στι<strong>ς</strong> 24 Iυλίυ 1923 η Συνθήκη<br />

τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>. Aπ τι<strong>ς</strong> πρώτε<strong>ς</strong><br />

μέρε<strong>ς</strong> τυ 1923 είε διαρρεύσει η είδηση<br />

τι Bενιέλ<strong>ς</strong> δεν μπρύσε<br />

παρά να υπωρήσει <strong>και</strong> να συναινέσει<br />

<strong>στην</strong> παραώρηση των δύ νησιών<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία. Oι Iμριι <strong>και</strong> ι<br />

Tενέδιι άρισαν να αντιλαμάννται<br />

τι τ τελευταί τίμημα τη<strong>ς</strong> Mι-<br />

κρασιατική<strong>ς</strong> Kαταστρή<strong>ς</strong> θα τ<br />

πλήρωναν αυτί. Συνέστησαν λιπν<br />

επιτρπή (απ τν Γενάρη τυ 1923)<br />

την πία ευσιδτησαν να αγωνισθεί<br />

σε Aθήνα <strong>και</strong> Λωάννη, για να<br />

μην περάσυν τα νησιά μα<strong>ς</strong> ανά<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία. H τελευταία διεκδικύσε<br />

για λγυ<strong>ς</strong> ασαλεία<strong>ς</strong> των<br />

Στενών –πω<strong>ς</strong> ισυριταν– μια <strong>και</strong><br />

τα δύ νησιά είναι ι ρυρί των<br />

Δαρδανελλίων, να τεθύν υπ την<br />

κυριαρία τη<strong>ς</strong>. O Bενιέλ<strong>ς</strong> αναγκά-<br />

εται για πρώτη ρά στι<strong>ς</strong> 27 Mαρτί-<br />

«Mετά αθυτάτη<strong>ς</strong> λύπη<strong>ς</strong> σα<strong>ς</strong> πληρρώ τι απασι<strong>ς</strong> περί Tενέδυ αμετάκλητ<strong>ς</strong>».<br />

Mε τ τηλεγράημα αυτ, στι<strong>ς</strong> 27 Mαρτίυ 1923, Eλευθέρι<strong>ς</strong><br />

Bενιέλ<strong>ς</strong> ανακίνωσε τα δυσάρεστα νέα στ λα τη<strong>ς</strong> Tενέδυ.<br />

O Eλευθέρι<strong>ς</strong> Bενιέλ<strong>ς</strong> υπγράει τη Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> (24 Iυλίυ 1923).<br />

υ 1923 απ τ Λνδίν πυ ρισκταν<br />

–είαν διακπεί πρσωρινά<br />

ι συνμιλίε<strong>ς</strong> στη Λωάννη– να στείλει<br />

τ παρακάτω τηλεγράημα στ<br />

πί ανακινώνει τι είναι αναγκασμέν<strong>ς</strong><br />

να υπγράψει την παραώρηση:<br />

(«Λνδίν 27 Mαρτίυ 1923<br />

Πρ<strong>ς</strong> Eπιτρπή Λαύ Tενέδυ<br />

Mετά αθυτάτη<strong>ς</strong> λύπη<strong>ς</strong> μυ σα<strong>ς</strong><br />

πληρρώ τι απασι<strong>ς</strong> περί Tενέδυ<br />

αμετάκλητ<strong>ς</strong>)<br />

Bενιέλ<strong>ς</strong>»<br />

Πρωτκλλν παραδσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> νήσυ<br />

Iμρυ(Iμπρ<strong>ς</strong>)<br />

«Σήμερν, την 4ην Oκτωρίυ 1923 συμ-<br />

ώνω<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> τ άρθρν 14 τη<strong>ς</strong> συνθήκη<strong>ς</strong><br />

ειρήνη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ει<strong>ς</strong> εκτέλεσιν N 4 τυ Πρωτκλλυ<br />

N 15 σετικύ πρ<strong>ς</strong> την ειρημένη<br />

συνθήκην, τα πία υπεγράησαν<br />

ει<strong>ς</strong> την Λωάννη την 24 Iυλίυ 1923, μεταύ<br />

των συμαλλμένων Yψηλών Mερών<br />

<strong>και</strong> ει<strong>ς</strong> εαίωσιν τη<strong>ς</strong> ειρημένη<strong>ς</strong> συνθήκη<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> Πρωτκλλυ υπ των κυερνήσεων<br />

τη<strong>ς</strong> Mεγάλη<strong>ς</strong> Eθνσυνελεύσεω<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ Bασιλείυ τη<strong>ς</strong><br />

Eλλάδ<strong>ς</strong> παρεωρήθη η νήσ<strong>ς</strong> Iμρ<strong>ς</strong><br />

(Iμπρ<strong>ς</strong>) απ τν Διικητήν τη<strong>ς</strong> νήσυ<br />

κύριν Iωάννην Παπυτσιδάκιν ει<strong>ς</strong> την<br />

Oι πρώτε<strong>ς</strong> αυθρμητε<strong>ς</strong> αντιδράσει<strong>ς</strong><br />

των έντρμων Tενεδίων <strong>και</strong><br />

Iμρίων είναι να εγκαταλείψυν τα<br />

νησιά τυ<strong>ς</strong>. O I. Παπυτσιδάκη<strong>ς</strong> ει<br />

τ δράμα των κατίκων <strong>και</strong> αγωνίεται.<br />

Στι<strong>ς</strong> 28 Mαΐυ 1923 τηλεγραεί<br />

απ την Iμρ <strong>στην</strong> ελληνική κυέρνηση.<br />

«Eίδησι<strong>ς</strong> τι επίκειται υπγραή ελληντυρκική<strong>ς</strong><br />

συνθήκη<strong>ς</strong> ειρήνη<strong>ς</strong><br />

κατετάραε κατίκυ<strong>ς</strong> νήσυ καταληθέντε<strong>ς</strong><br />

υπ πανικύ <strong>και</strong> ητύντε<strong>ς</strong><br />

να αναωρήσωσι. Eασκώ πά-<br />

T πρωτκλλν παραδσεω<strong>ς</strong><br />

Aυτύ Eτητα Kαντρή Mπέη Διικητικν<br />

Eπιθεωρητήν τυ υπυργείυ<br />

των Eσωτερικών τη<strong>ς</strong> κυερνήσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Mεγάλη<strong>ς</strong> Eθνσυνελεύσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>,<br />

ευσιδτημένυ πρ<strong>ς</strong> τύτ.<br />

Eι<strong>ς</strong> πίστωσιν τύτυ συνετάθη τ παρν<br />

Πρωτκλλν ει<strong>ς</strong> δύ αντίτυπα <strong>και</strong><br />

υπεγράη ει<strong>ς</strong> Iμρν την 4ην Oκτωρί-<br />

υ 1923.<br />

Yπεγράησαν υπ:<br />

Eν νματι τη<strong>ς</strong> κυερνήσεω<strong>ς</strong> τυ Bασιλείυ<br />

τη<strong>ς</strong> Eλλάδ<strong>ς</strong> (υπ. ελληνιστί)<br />

I. Παπυτσιδάκι<strong>ς</strong><br />

Eν νματι τη<strong>ς</strong> κυερνήσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Mεγ.<br />

Eθνσυνελεύσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong> (υπ.<br />

τυρκιστί) Kαντρή Mπέη<strong>ς</strong>».

Eδμήντα ένα ρνια μετά την παραώρηση τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>στην</strong> Tυρκία, τα έρημα σπίτια απδεικνύυν τι ι ελληνικέ<strong>ς</strong> κυερνήσει<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι διεθνεί<strong>ς</strong> ργανισμί<br />

εγκατέλειψαν τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong> στη μίρα τυ<strong>ς</strong> πυ ήταν τραγική.<br />

σαν την επιρρήν μυ μετ’ άλλων ισυντων<br />

ενταύθα, συγκρατήσω<br />

κατίκυ<strong>ς</strong> απ πράει<strong>ς</strong> απνενημένα<strong>ς</strong>».<br />

Aν <strong>και</strong> νμάρη<strong>ς</strong> Λέσυ Eυριπαί<strong>ς</strong><br />

απαντά με τηλεγράημα στν<br />

έπαρ τι η ελληνική κυέρνηση θα<br />

λάει κατάλληλα μέτρα για την πρστασία<br />

των Iρίων <strong>και</strong> Tενεδίων λα-<br />

<strong>ς</strong> δεν πείθεται <strong>και</strong> ετιμάεται να<br />

εκπατριστεί.<br />

H συμωνία στη Λωάννη δεν έει<br />

ακμα υπγραεί <strong>και</strong> στη μάη για<br />

να μεταπιστύν ι Eλληνε<strong>ς</strong> να παραμείνυν<br />

στη γη τυ<strong>ς</strong> μπαίνει αρηγ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Eπανάσταση<strong>ς</strong> τυ 1922 Nικλα<strong>ς</strong><br />

Πλαστήρα<strong>ς</strong>, πί<strong>ς</strong> στι<strong>ς</strong> 16<br />

Iυλίυ 1923 –κτώ ημέρε<strong>ς</strong> πριν απ<br />

την υπγραή– τηλεγραεί στν έπαρ<br />

I. Παπυτσιδάκη.<br />

«Eω την τιμή να παρακαλέσω πω<strong>ς</strong><br />

ειδπιηθώσιν ι κάτικι των<br />

νήσων Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ, τι υδεί<strong>ς</strong><br />

λγ<strong>ς</strong> ανησυία<strong>ς</strong> υπάρει, καθ’<br />

σν ινδήπτε καθεστώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αν<br />

δθή ει<strong>ς</strong> τα<strong>ς</strong> νήσυ<strong>ς</strong>, πάντε<strong>ς</strong> ι κάτικι<br />

θα έυν τν απαιτύμενν<br />

ρνν να σκεθύν ψυραίμω<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> να καννίσυν τα<strong>ς</strong> υπθέσει<strong>ς</strong><br />

των. Δεν πρέπει άλλω<strong>ς</strong> τε να λησμνύν<br />

τι η Eλλά<strong>ς</strong> είναι κυρίαρ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> θαλάσση<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ω<strong>ς</strong> εκ τύτυ είναι<br />

ει<strong>ς</strong> θέσιν να εασαλίση τυ<strong>ς</strong><br />

κατίκυ<strong>ς</strong>».<br />

Σε αυτέ<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> τραγικέ<strong>ς</strong> στιγμέ<strong>ς</strong>, κατά<br />

τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> η αγωνία <strong>και</strong> η αναπ-<br />

ασιστικτητα των κατίκων κρυ-<br />

ώννταν, έπαρ<strong>ς</strong> I. Παπυτσιδάκη<strong>ς</strong><br />

έπαιε σημαντικ ρλ για επτά<br />

περίπυ μήνε<strong>ς</strong> μέρι την υπγραή<br />

τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong>. Oι Eλληνε<strong>ς</strong> με δημκρατικέ<strong>ς</strong><br />

διαδικασίε<strong>ς</strong>, με λαϊκέ<strong>ς</strong> συνελεύσει<strong>ς</strong><br />

ελάμαναν τι<strong>ς</strong> απάσει<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>. Eτσι, στι<strong>ς</strong> 12 Aυγύστυ 1923<br />

ι κάτικι τη<strong>ς</strong> Iμρυ απασίυν<br />

<strong>και</strong> τηλεγραύν <strong>στην</strong> ελληνική κυ-<br />

έρνηση:<br />

«Xθε<strong>ς</strong> εγένετ συνέλευσι<strong>ς</strong> κατίκων<br />

ει<strong>ς</strong> απάσα<strong>ς</strong> κιντητα<strong>ς</strong> νήσυ<br />

πω<strong>ς</strong> ληθή απασι<strong>ς</strong> περί εκπατρισμύ<br />

ή μη. Kάτικι απασών<br />

κιντήτων απεάσισαν υπέρ παραμνή<strong>ς</strong><br />

ενταύθα… πειθμενι συστάσει<strong>ς</strong><br />

Kυερνήσεω<strong>ς</strong>…».<br />

Oκτώ μήνε<strong>ς</strong> μετά δηγήθηκαν σε<br />

αυτή την απαση για την πία αίνεται<br />

τι καταλυτικ ρλ έπαιε η<br />

διαεαίωση τυ Eλληνα υπυργύ<br />

Eωτερικών Aλεανδρή. O τελευταί-<br />

<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> γνώρισε τι περιέυν τα άρθρα<br />

14, καθώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> 37-44 τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong> τα θέματα τη<strong>ς</strong> αμνηστία<strong>ς</strong>,<br />

τη<strong>ς</strong> αυτδιίκηση<strong>ς</strong>, κ.ά. Xαρακτηριστικ<br />

είναι τ τηλεγράημά<br />

τυ πρ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong>.<br />

Eγκατάλειψη<br />

«H Kυέρνησι<strong>ς</strong> είναι απασισμένη<br />

να πρστατεύση διά παντ<strong>ς</strong> μέσυ<br />

τυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> εν περιπτώσει καταπιέσεων<br />

ή διωγμών υπ των Tύρκων<br />

<strong>και</strong> εαρμγήν των διατάεων<br />

τυ άρθρυ 14 τη<strong>ς</strong> συμωνία<strong>ς</strong>».<br />

Eδμήντα ρνια μετά τα γεγντα<br />

απδείθηκε τι η μητέρα<br />

Eλλά<strong>ς</strong> ι μν δεν τίμησε την υπγραή<br />

τη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> δεν πρστάτευσε<br />

τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tενέδιυ<strong>ς</strong>, αλλά<br />

τυναντίν, τυ<strong>ς</strong> εγκατέλειψε στη<br />

μίρα τυ<strong>ς</strong> πυ ήταν τραγική.<br />

O Nα<strong>ς</strong> τυ Aγίυ Nικλάυ στ λιμάνι τυ Kάστρυ. Xωρί<strong>ς</strong> στέγη, περιμένει<br />

τ πλήρωμα τυ ρνυ για να σωριαστεί, παρά τ γεγν<strong>ς</strong> τι ανακηρύθηκε<br />

«διατηρητέ μνημεί».<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 11

12 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

Eλληνική εκπαίδευση<br />

H κατάργησή τη<strong>ς</strong> απ τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong> ασικ<strong>ς</strong> συντελεστή<strong>ς</strong> εκπατρισμύ των Iμρίων<br />

Tυ Eυστρατίυ X. Zεγκίνη<br />

Tυρκλγυ - καθηγητή<br />

H IMBPOΣ, λγω γεωγραική<strong>ς</strong> θέσεω<strong>ς</strong>,<br />

δεν είε πτέ άμεση επικινωνία<br />

με τα μεγάλα ελληνικά πνευματικά<br />

κέντρα. Eντύτι<strong>ς</strong> ι κάτικί τη<strong>ς</strong><br />

δεν είαν απκπεί απ τν πνευματικ<br />

ιστ πυ συγκράτησε τν <strong>Eλληνισμ</strong><br />

στα δύσκλα ρνια τη<strong>ς</strong> σκλα-<br />

ιά<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αγάπησαν με πάθ<strong>ς</strong> τα ελληνικά<br />

γράμματα. O αρακτήρα<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

εκπαίδευση<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμρ ήταν κυρίω<strong>ς</strong><br />

εκκλησιαστικ<strong>ς</strong>. Iσω<strong>ς</strong> αυτ να<br />

είλεται <strong>στην</strong> επιρρή πυ άσκησαν<br />

<strong>στην</strong> πνευματική ωή των<br />

Iμρίων ι αγιρείτε<strong>ς</strong> πατέρε<strong>ς</strong>, ι πίι<br />

απ τα υαντινά ρνια είαν<br />

δείει έντν πνευματικ ενδιαέρν<br />

πρ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> τυ νησι-<br />

ύ.<br />

Για την ανάπτυη των ελληνικών<br />

γραμμάτων <strong>στην</strong> Iμρ μεγάλη υπήρε<br />

η συμλή τυ Oικυμενικύ<br />

Πατριαρείυ, τ πί μαί με τι<strong>ς</strong><br />

τπικέ<strong>ς</strong> εκκλησιαστικέ<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong>, τυ<strong>ς</strong><br />

δημγέρντε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ρισμένυ<strong>ς</strong> Iμρι-<br />

υ<strong>ς</strong> λγίυ<strong>ς</strong> έκαναν τα πρώτα ήματα<br />

πρ<strong>ς</strong> την κατεύθυνση αυτή. Eκείν<strong>ς</strong><br />

μω<strong>ς</strong> πυ απασιστικά συνέαλε<br />

<strong>στην</strong> ίδρυση των πρώτων εκπαιδευτηρίων<br />

<strong>στην</strong> Iμρ, ήταν <br />

Iμρι<strong>ς</strong> ιερμνα<strong>ς</strong> Bαρθλμαί<strong>ς</strong><br />

Kυτλυμυσιαν<strong>ς</strong>. Tα σλεία, τα<br />

πία ίδρυσε Kυτλυμυσιαν<strong>ς</strong><br />

ήσαν σλεία «των κινών γραμμάτων»<br />

<strong>και</strong> δεν είαν τι<strong>ς</strong> πρϋπθέσει<strong>ς</strong><br />

να εασαλίσυν μια λκληρωμένη<br />

εκπαίδευση. Eάλλυ, η λειτυργία<br />

τυ<strong>ς</strong> δεν κράτησε πλλά ρνια. Oι<br />

πρσπάθειε<strong>ς</strong> για την ίδρυση «αλληλδιδακτικών»<br />

σλείων άρισαν τ<br />

1851. Πάντω<strong>ς</strong>, μετά τι<strong>ς</strong> μεταρρυθμίσει<strong>ς</strong><br />

τυ Tανιμάτ (1839) πω<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

στι<strong>ς</strong> άλλε<strong>ς</strong> τυρκκρατύμενε<strong>ς</strong> ελληνικέ<strong>ς</strong><br />

περιέ<strong>ς</strong>, έτσι <strong>και</strong> <strong>στην</strong><br />

Iμρ παρατηρείται μια αλματώδη<strong>ς</strong><br />

ανάπτυη τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> εκπαίδευση<strong>ς</strong>.<br />

Πρωτπρ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> ανανεωτική<br />

αυτή πρσπάθεια υπήρε Iμρι<strong>ς</strong><br />

καθηγητή<strong>ς</strong> στη Θελγική Σλή τη<strong>ς</strong><br />

Xάλκη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μετέπειτα μητρπλίτη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ Nικηρ<strong>ς</strong> Γλυκά<strong>ς</strong>.<br />

Kεντρική Σλή<br />

T 1874 αρίει τη λειτυργία τη<strong>ς</strong><br />

η νεσύστατη Kεντρική Σλή <strong>στην</strong><br />

Παναγία τη<strong>ς</strong> Iμρυ, η πία παρείε<br />

λκληρωμένη γυμνασιακή εκπαίδευση.<br />

Aντίστιε<strong>ς</strong> σλέ<strong>ς</strong> λειτύργησαν<br />

πρσωρινά <strong>και</strong> σε άλλα ωριά<br />

τυ νησιύ. H Kεντρική Σλή<br />

Iμρυ διατήρησε τν τίτλ τυ<br />

«Σλαρείυ» διτι ήταν στελεωμένη<br />

με αιλγ εκπαιδευτικ πρσωπικ<br />

πυ δίδασκε μαθήματα γυμνασιακύ<br />

επιπέδυ.<br />

Hταν ένα είδ<strong>ς</strong> ανώτερη<strong>ς</strong> σλή<strong>ς</strong><br />

Kατεστραμμέν, ρταριασμέν, ωρί<strong>ς</strong> στέγη, τ σλεί <strong>στην</strong> είσδ τυ ωριύ Aγιι Θεδωρι, γενέτειρα τυ Oικυμενικύ<br />

Πατριάρη Bαρθλμαίυ <strong>και</strong> τυ Aριεπισκπυ Aμερική<strong>ς</strong> Iακώυ (Φωτ. Mιάλη<strong>ς</strong> Σακάτη<strong>ς</strong>).<br />

<strong>στην</strong> πία ιτύσαν μαθητέ<strong>ς</strong> απ<br />

λα τα ωριά τη<strong>ς</strong> Iμρυ. H λειτυργία<br />

τη<strong>ς</strong> ανακπηκε με απαση των<br />

τυρκικών Aρών τ 1927.<br />

Eκτ<strong>ς</strong> απ την Kεντρική Σλή,<br />

στα υπλιπα έι ωριά λειτύργησαν,<br />

άλλτε σε ικανπιητικ αθμ<br />

<strong>και</strong> άλλτε ελλιπώ<strong>ς</strong>, σλεία στιειώδυ<strong>ς</strong><br />

εκπαίδευση<strong>ς</strong>. Πρσπάθειε<strong>ς</strong><br />

ελτίωση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> λειτυργία<strong>ς</strong> των σλείων<br />

αυτών έγιναν με συντνισμένε<strong>ς</strong><br />

ενέργειε<strong>ς</strong> τυ Oικυμενικύ Πατριαρείυ<br />

τη<strong>ς</strong> μητρπλη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

<strong>και</strong> Tενέδυ <strong>και</strong> των ευπρων<br />

Iμρίων τυ εωτερικύ. Ω<strong>ς</strong> τ 1912,<br />

πυ η Iμρ<strong>ς</strong> απελευθερώνεται απ<br />

τν ελληνικ στρατ, σε λε<strong>ς</strong> σεδν<br />

τι<strong>ς</strong> κιντητέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> είαν ιδρυθεί<br />

ελληνικά σλεία. Στη διάρκεια τη<strong>ς</strong><br />

ελληνική<strong>ς</strong> διίκηση<strong>ς</strong> (1912-1923) λειτύργησαν<br />

συνλικά 6 Δημτικά<br />

σλεία, 2 Nηπιαγωγεία <strong>και</strong> 1 Γυμνάσι.<br />

Λίγ πριν απ τ 1923 στα ελληνικά<br />

σλεία τη<strong>ς</strong> Iμρυ ιτύσαν<br />

συνλικά 1.385 μαθητέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μαθήτριε<strong>ς</strong>.<br />

Θα πρέπει να επισημανθεί τι<br />

ώ<strong>ς</strong> τ 1923 στ νησί δεν υπήραν<br />

τυρκικά σλεία, γιατί δεν υπήραν<br />

τυρκγενεί<strong>ς</strong> μαθητέ<strong>ς</strong>.<br />

Mε την παραώρηση τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία τ 1923, η ελληνική εκπαίδευση<br />

δέεται πρώτη τι<strong>ς</strong> αριέ<strong>ς</strong><br />

συνέπειε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> σκληρή<strong>ς</strong> τυρκική<strong>ς</strong><br />

πλιτική<strong>ς</strong> τυ αελληνισμύ. Oι<br />

Tύρκι εγκατέστησαν εκεί τυρκδιδασκάλυ<strong>ς</strong>,<br />

ι πίι κατά τ πλείστν<br />

ήσαν απστρατι αιωματικί.<br />

Tη μισθδσία τυ<strong>ς</strong> υπρεώθηκαν<br />

να την καταάλλυν ι ελληνικέ<strong>ς</strong><br />

κιντητε<strong>ς</strong> τυ νησιύ.<br />

Mετά την ενέργεια αυτή, ι τυρκικέ<strong>ς</strong><br />

Aρέ<strong>ς</strong> πρώρησαν <strong>και</strong> σε άλλα<br />

ανασταλτικά μέτρα για την ελληνική<br />

εκπαίδευση. Πρώτα περιρισαν<br />

τι<strong>ς</strong> ώρε<strong>ς</strong> διδασκαλία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

γλώσσα<strong>ς</strong> σε μια ώρα ημερησίω<strong>ς</strong>. Στη<br />

συνέεια υπρέωσαν τυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong><br />

δασκάλυ<strong>ς</strong> να πάνε στα Δαρδανέλλια<br />

<strong>και</strong> να υπστύν εετάσει<strong>ς</strong> ικαντητα<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> τυρκική<strong>ς</strong> γλώσσα<strong>ς</strong>.<br />

Oπω<strong>ς</strong> ήταν υσικ, ι Eλληνε<strong>ς</strong> εκπαιδευτικί<br />

μη γνωρίντα<strong>ς</strong> την<br />

τυρκική, απρρίθηκαν στι<strong>ς</strong> εετάσει<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> στη συνέεια επαύθηκαν απ<br />

τα καθήκντά τυ<strong>ς</strong>. Tν Iύνι<br />

τυ 1927 ι Tύρκι εέδωσαν τν<br />

υπ’ αριθμ. 1151 νμ «Περί τπική<strong>ς</strong><br />

διικήσεω<strong>ς</strong> Tενέδυ <strong>και</strong> Iμρυ», <br />

πί<strong>ς</strong> στ άρθρ 14 ρητώ<strong>ς</strong> αναέρει<br />

«τι η Δημσια εκπαίδευση (των<br />

νήσων Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ) θα διαρρυθμισθεί<br />

<strong>και</strong> θα διευθύνεται σύμ-<br />

ωνα με τι<strong>ς</strong> διατάει<strong>ς</strong> τυ νμυ περί<br />

ργανώσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> (Δημσια<strong>ς</strong>) εκπαιδεύσεω<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> αρώσε<strong>ς</strong> τη δημτική<br />

εκπαίδευση διατάει<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τι<br />

«η διαδικασία θα γίνεται <strong>στην</strong> τυρκική<br />

γλώσσα». Mε τν τρπ αυτ η<br />

ελληνική εκπαίδευση τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Tενέδυ μεταλήθηκε υπρεωτικώ<strong>ς</strong><br />

σε τυρκική.<br />

H αυστηρή εαρμγή τυ περιεμένυ<br />

τη<strong>ς</strong> διάταη<strong>ς</strong> αυτή<strong>ς</strong> περιρίστηκε<br />

μν για τα σλεία τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τυ Eυλαμπίυ με απτέλεσμα<br />

να κλείσει η Kεντρική Σλή <strong>και</strong><br />

τα άλλα ελληνικά σλεία των δύ<br />

αυτών κιντήτων, ενώ σε τέσσερι<strong>ς</strong><br />

κιντητε<strong>ς</strong> (Σινύδι, Aγρίδια, Aγι-<br />

ι Θεδωρι <strong>και</strong> Γλυκί) επετράπη η<br />

λειτυργία μειντικών σλείων με<br />

αυστηρή μω<strong>ς</strong> επιτήρηση κι ελάιστε<strong>ς</strong><br />

ώρε<strong>ς</strong> διδασκαλία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

γλώσσα<strong>ς</strong>. Oλκληρωτική εαρμγή<br />

τυ άρθρυ 14 τυ νμυ 1151<br />

σε λα τα μειντικά σλεία έγινε<br />

απ τ 1945 μέρι τ 1951. Στ ρνικ<br />

αυτ διάστημα λειτύργησε<br />

<strong>στην</strong> Παναγία ένα εατάι τυρκικ<br />

δημτικ σλεί, στ πί υπ-<br />

ρεώθηκαν ι Eλληνε<strong>ς</strong> μαθητέ<strong>ς</strong> να<br />

ιτήσυν, ωρί<strong>ς</strong> να έυν τη δυναττητα<br />

<strong>στην</strong> πράη να διδαθύν ύτε<br />

μία ώρα την εδμάδα την ελληνική<br />

γλώσσα.<br />

T έτ<strong>ς</strong> 1951 ύστερα απ έντνε<strong>ς</strong><br />

διαμαρτυρίε<strong>ς</strong> των Iμριων <strong>και</strong> Tενεδίων<br />

πρ<strong>ς</strong> την τυρκική κυέρνηση<br />

<strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> επικδμητικέ<strong>ς</strong> επαέ<strong>ς</strong> πυ

Mναδική πνευματική άνθηση παρυσίασε η Iμρ<strong>ς</strong> την περίδ 1952-1964 κατά την πία επαναλειτύργησαν τα μειντικά σλεία. Στη ωτγραία μαθητέ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> δάσκαλι τη<strong>ς</strong> 1η<strong>ς</strong> <strong>και</strong> 2η<strong>ς</strong> τάη<strong>ς</strong> στ Σινύδι.<br />

είε ττε μητρπλίτη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

Tενέδυ Mελίτων με αρμδιυ<strong>ς</strong><br />

Tύρκυ<strong>ς</strong> παράγντε<strong>ς</strong>, εκδθηκε <br />

υπ’ αριθμ. 5713/1951 ειδικ<strong>ς</strong> νμ<strong>ς</strong>,<br />

πί<strong>ς</strong> κατάργησε τ περιητ<br />

άρθρ 14 τυ νμυ 1151/1927. Mε<br />

τν τρπ αυτ ι Iμριι ρήκαν τη<br />

δυναττητα να ανικδμήσυν εκ<br />

νέυ την Kεντρική Σλή, η πία<br />

αρίει να λειτυργεί απ τ 1952.<br />

Πνευματική άνθηση<br />

Eπαναλειτύργησαν επίση<strong>ς</strong> τα μει-<br />

ντικά σλεία των υπλίπων κιντήτων,<br />

εκτ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> κιντητ<strong>ς</strong> Eυλαμπίυ.<br />

Λίγα ρνια αργτερα, ανικδμήθηκαν<br />

νέα σλικά κτίρια<br />

δημτική<strong>ς</strong> εκπαίδευση<strong>ς</strong>, καθώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

νηπιαγωγεία. Aπ τ 1952 ώ<strong>ς</strong> τ 1964<br />

η Iμρ<strong>ς</strong> παρυσιάει εαιρετική<br />

πνευματική άνθηση <strong>και</strong> πρητικ<strong>ς</strong><br />

λγ<strong>ς</strong> τυ μητρπλίτη Mελίτωνα<br />

τι «η Iμρ<strong>ς</strong> θα γίνει εργστάσιν<br />

δασκάλων, καθηγητών <strong>και</strong> επιστημνων»<br />

έγινε πλέν πραγματικτητα.<br />

Aπιτι των σλείων τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ ίτησαν ι μν στα Λύκεια<br />

τη<strong>ς</strong> Kωνσταντινύπλη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<br />

Θελγική Σλή τη<strong>ς</strong> Xάλκη<strong>ς</strong>, αλλά<br />

<strong>και</strong> στα Πανεπιστήμια τη<strong>ς</strong> Eλλάδ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> άλλων ωρών.<br />

T τέλ<strong>ς</strong><br />

H υπδειγματική αυτή εκπαιδευτική<br />

δραστηριτητα των Iμρίων -<br />

πωσδήπτε δεν υπήρε ευάριστ<br />

γεγν<strong>ς</strong> για τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong>, ι πί-<br />

ι, πω<strong>ς</strong> αίνεται, μετάνιωσαν για<br />

την αλλαγή πυ έκαναν στ νμ, με<br />

την πία ι Iμριι <strong>και</strong> ι Tενέδιι<br />

μπρύσαν να έυν έστω <strong>και</strong> ελεγ-<br />

μενη την εθνική τυ<strong>ς</strong> παιδεία, γι’<br />

αυτ <strong>και</strong> ύστερα απ εισήγηση τυ<br />

υλευτή των Δαρδανελλίων<br />

Burhan Arat <strong>και</strong> άλλων 27 συναδέλ-<br />

ων τυ πρ<strong>ς</strong> την εθνσυνέλευση<br />

τη<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>, ψηίστηκε στι<strong>ς</strong> 30<br />

Iυνίυ 1964 απ την λμέλεια τη<strong>ς</strong><br />

εθνσυνέλευση<strong>ς</strong> «διά ή<strong>ς</strong> <strong>και</strong> άνευ<br />

υδεμία<strong>ς</strong> αντιδράσεω<strong>ς</strong>» νμ<strong>ς</strong><br />

502/1964.<br />

Mε τ νμ αυτ επανήλθε σε ισύ<br />

τ άρθρ 14 τυ νμυ 1151/1927.<br />

Aυτ εσήμανε <strong>και</strong> τ τέλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

εκπαίδευση<strong>ς</strong> στα δύ νησιά.<br />

Aμέσω<strong>ς</strong> τέθηκαν σε διαθεσιμτητα<br />

λι ι Eλληνε<strong>ς</strong> εκπαιδευτικί <strong>και</strong><br />

δημεύθηκαν τα ελληνικά σλεία.<br />

Tρία ρνια αργτερα (4 Aπριλίυ<br />

1967) δημσιεύθηκε <strong>στην</strong> τυρκική<br />

εημερίδα τη<strong>ς</strong> κυερνήσεω<strong>ς</strong> υπ’<br />

αριθμ. 12564 Kαννισμ<strong>ς</strong> με τν πί<br />

επιτρεπταν υπ ρυ<strong>ς</strong> η διδασκαλία<br />

τυ μαθήματ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

γλώσσα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> ριστιανική<strong>ς</strong><br />

θρησκεία<strong>ς</strong>.<br />

Oι ρι <strong>και</strong> ι πρϋπθέσει<strong>ς</strong> ήσαν<br />

τέτιε<strong>ς</strong> πυ υσιαστικά καθιστύσαν<br />

απαγρευτική τη διδασκαλία των<br />

δύ αυτών μαθημάτων.<br />

Oι Iμριι πικραμένι <strong>και</strong> απγη-<br />

τευμένι απ τι<strong>ς</strong> ενέργειε<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong><br />

των Tύρκων, απασισμένι μω<strong>ς</strong><br />

να δώσυν στα παιδιά τυ<strong>ς</strong> την ελληνική<br />

μρωση, κατέυγαν αρικά<br />

<strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη <strong>και</strong> στη συνέεια<br />

<strong>στην</strong> Eλλάδα.<br />

Aπ ττε άρισε η μεγάλη υγή. H<br />

ενέργεια των Tύρκων να στερήσυν<br />

απ τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong> την ελληνική<br />

παιδεία, συντελεί απτελεσματικά<br />

<strong>και</strong> <strong>στην</strong> ριστική απμάκρυνσή<br />

τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απ τη γενέτειρά τυ<strong>ς</strong>.<br />

Στη Θράκη<br />

Kαι ενώ σήμεα <strong>στην</strong> Iμρ <strong>και</strong> την<br />

Tένεδ δεν επιτρέπεται η λειτυργία<br />

ελληνικών σλείων, στη Θράκη η<br />

μυσυλμανική μειντητα διατηρεί,<br />

κατά τ τρέν σλικ έτ<strong>ς</strong>,<br />

232 δημτικά σλεία, 2 γυμνάσια -<br />

λύκεια <strong>και</strong> 2 ιερσπυδαστήρια (μεντρε-σέδε<strong>ς</strong>).<br />

O συνλικ<strong>ς</strong> αριθμ<strong>ς</strong> των μαθητών<br />

των δημτικών σλείων είναι 9.288<br />

παιδιά, ενώ συνλικ<strong>ς</strong> αριθμ<strong>ς</strong> των<br />

μαθητών των γυμνασίων - λυκείων<br />

<strong>και</strong> ιερσπυδαστηρίων επερνά τα<br />

450 παιδιά.<br />

Aπ τυ<strong>ς</strong> 770 δασκάλυ<strong>ς</strong> πυ υπηρετύν<br />

στα μειντικά σλεία τη<strong>ς</strong><br />

μυσυλμανική<strong>ς</strong> μειντητα<strong>ς</strong> ι 441<br />

είναι μυσυλμάνι (Πμάκι, τυρκγενεί<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> Aθίγγανι) <strong>και</strong> μν ι<br />

329 είναι ριστιανί. Oι διευθυντέ<strong>ς</strong><br />

λων των μειντικών σλείων είναι<br />

μυσυλμάνι.<br />

Eπίση<strong>ς</strong> στα γυμνάσια - λύκεια καθώ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> στα ιερσπυδαστήρια ι διευθυντέ<strong>ς</strong>,<br />

αλλά <strong>και</strong> ι περισστερι<br />

καθηγητέ<strong>ς</strong> είναι μυσυλμάνι. Oρισμένι<br />

δε απ αυτύ<strong>ς</strong> είναι ταυτ-<br />

ρνα <strong>και</strong> θρησκευτικί λειτυργί.<br />

Πέραν μω<strong>ς</strong> των δημσίων <strong>και</strong> αναγνωρισμένων<br />

αυτών σλείων, τα<br />

τελευταία ρνια ιδρύθηκαν απ<br />

μυσυλμάνυ<strong>ς</strong> ιδιώτε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πάρα<br />

πλλά ρντιστήρια με τ νμα<br />

(Kuran Kurslari).<br />

Για τη μρωση των μυσυλμάνων<br />

δασκάλων, ι πίι στελεώνυν<br />

τα μειντικά σλεία τη<strong>ς</strong> Θράκη<strong>ς</strong>,<br />

λειτυργεί στη Θεσσαλνίκη η<br />

Eιδική Παιδαγωγική Aκαδημία. A<strong>ς</strong><br />

σημειωθεί τι ι απιτι τη<strong>ς</strong> Σλή<strong>ς</strong><br />

αυτή<strong>ς</strong> μυσυλμάνι δάσκαλι<br />

των μειντικών σλείων είναι καθ’<br />

λα δημσιι υπάλληλι, πω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι<br />

ριστιανί συνάδελί τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μισθδτύνται<br />

απ τ ελληνικ Δημσι.<br />

Πέραν λων αυτών η ελληνική πλιτεία<br />

δαπανά τεράστια ρηματικά<br />

πσά για την επισκευή <strong>και</strong> συντήρηση<br />

των μειντικών σλείων, ρντίει<br />

για τη συγγραή σύγρνων<br />

διδακτικών εγειριδίων <strong>στην</strong> τυρκική<br />

γλώσσα, τα πία διανέμει δωρεάν<br />

στυ<strong>ς</strong> μυσυλμάνυ<strong>ς</strong> μαθητέ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> γενικά καταάλλει κάθε δυνατή<br />

πρσπάθεια να τυ<strong>ς</strong> εασαλίσει ίσε<strong>ς</strong><br />

ευ<strong>και</strong>ρίε<strong>ς</strong> μάθηση<strong>ς</strong> με τυ<strong>ς</strong> ριστιανύ<strong>ς</strong><br />

μαθητέ<strong>ς</strong>.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 13

14 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

Πνευματικέ<strong>ς</strong> μρέ<strong>ς</strong><br />

«Hλθα απψε κντά σα<strong>ς</strong>, αγαπητί μυ αδελί, ω<strong>ς</strong> Iμρι<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> ένα<strong>ς</strong> απ σα<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> παλαι<strong>ς</strong> γνώριμ<strong>ς</strong><br />

σα<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> σαρ εκ τη<strong>ς</strong> σαρκ<strong>ς</strong> σα<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> γέννημα <strong>και</strong> θρέμμα αυτύ τυ τπυ <strong>και</strong>, επιπλέν, με τη άρη τυ Θεύ <strong>και</strong> ω<strong>ς</strong><br />

νέ<strong>ς</strong> Πατριάρη<strong>ς</strong> σα<strong>ς</strong>...». O Oικυμενικ<strong>ς</strong> Πατριάρη<strong>ς</strong> Bαρθλμαί<strong>ς</strong>, κατά την πρώτη επίσκεψή τυ <strong>στην</strong> Iμρ μετά<br />

την ενθρνισή τυ. Δίπλα τυ πατέρα<strong>ς</strong> τυ, στ καενεί πυ συντηρύσε στυ<strong>ς</strong> Aγίυ<strong>ς</strong> Θεδώρυ<strong>ς</strong>, έω<strong>ς</strong> τν πρσατ<br />

θάνατ τυ. (Φωτ. Nίκ<strong>ς</strong> Mαγγίνα<strong>ς</strong>)<br />

O Aριεπίσκπ<strong>ς</strong> Aμερική<strong>ς</strong> Iάκω<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Aγία Mαρίνα τυ Σινυδιύ, τν Aύγυστ τυ 1988, απ τν άμωνα τη<strong>ς</strong><br />

πία<strong>ς</strong> τν κατέασαν ι τυρκικέ<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> αρή τη<strong>ς</strong> ιερατική<strong>ς</strong> σταδιδρμία<strong>ς</strong> τυ.<br />

Oι σημαντικέ<strong>ς</strong> πρσωπικτητε<strong>ς</strong><br />

Iμρίων <strong>και</strong><br />

η πρσρά τυ<strong>ς</strong> στν<br />

νεελληνικ πλιτισμ<br />

Tυ Γιώργυ εινύ<br />

Διευθυντή τυ Aρείυ Iμρυ <strong>και</strong> τυ περιδικύ<br />

«Iμριώτικα».<br />

H ANAΦOPA στι<strong>ς</strong> μρέ<strong>ς</strong> πυ έδωσε<br />

στν πνευματικ κσμ η Iμρ<strong>ς</strong>,<br />

πρϋπθέτει τη γνώση των συνθηκών<br />

<strong>και</strong> των ρων πυ συνετέλεσαν<br />

στη διαμρωση τη<strong>ς</strong> παράδσή<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong>, μέσα απ την πία α’ εν<strong>ς</strong> αναδύθηκαν<br />

τα γνωστά πνευματικά αναστήματα<br />

των Iμρίων πυ κυριάρ-<br />

ησαν <strong>και</strong> κυριαρύν <strong>στην</strong> ιστρική<br />

σκηνή <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> εθνικέ<strong>ς</strong> εελίει<strong>ς</strong>, α’<br />

ετέρυ ανερώθηκαν ι πνευματικέ<strong>ς</strong><br />

εκείνε<strong>ς</strong> μρέ<strong>ς</strong> πυ ωρί<strong>ς</strong> να<br />

κυριαρήσυν στ πρσκήνι, συνέ-<br />

αλαν <strong>και</strong> συμάλλυν καθριστικά<br />

στ νεελληνικ γίγνεσθαι. Στα στενά<br />

ρια τυ παρντ<strong>ς</strong> δεν είναι δυνατ<br />

να γίνει λγ<strong>ς</strong> για τα παραπάνω,<br />

ύτε μω<strong>ς</strong> μπρεί να παραλε-<br />

θεί εντελώ<strong>ς</strong> εν λγω παράγντα<strong>ς</strong><br />

για άρη μια<strong>ς</strong> απλή<strong>ς</strong> παράθεση<strong>ς</strong> νμάτων.<br />

Kάτι τέτι δεν θα σήμαινε<br />

παρά μια αυτδιαήμιση πυ σε τίπτε<br />

δεν ωελεί. Aλλωστε, τα παρμια<br />

δεν συνηθίνται <strong>και</strong> δεν εκ-<br />

ράυν τυ<strong>ς</strong> Iμριώτε<strong>ς</strong>, πυ μέλημά<br />

τυ<strong>ς</strong> είναι η συμμετή <strong>στην</strong> καθλική<br />

πρσπάθεια.<br />

Iμριώτικη συνείδηση<br />

Hδη ωρί<strong>ς</strong> να τ καταλάυμε,<br />

μπήκαμε σ’ ,τι θα λέγαμε κινά<br />

πρσδιριστικά αρακτηριστικά των<br />

Iμρίων, γιατί η συμμετική πρσπάθεια<br />

στη διαμρωση καλύτερων<br />

ρων τυ αύρι απτέλεσε καθριστικ<br />

παράγντα στη διαμρωση<br />

τη<strong>ς</strong> κινωνία<strong>ς</strong>, πυ σεμενη την<br />

καταγωγή τη<strong>ς</strong> είε στραμμένα τα μάτια<br />

σε υψηλέ<strong>ς</strong> αναπετάσει<strong>ς</strong>. Πρσηλωμένι<br />

<strong>στην</strong> ελληνική ρθδη<br />

παράδση <strong>και</strong> με ανυπώρηση την<br />

επιθυμία τη<strong>ς</strong> ανδυ, ικδμησαν<br />

με την πάρδ των αιώνων ,τι συ-<br />

νά απκαλύμε Iμριώτικη Συνείδηση,<br />

πυ δεν είναι τίπτε άλλ παρά<br />

η αγάπη για την Iμρ, η επίγνωση<br />

τη<strong>ς</strong> εθνική<strong>ς</strong> ταυττητα<strong>ς</strong>, η σταθερή<br />

<strong>και</strong> ακλνητη πίστη στι<strong>ς</strong> παραδσιακέ<strong>ς</strong><br />

αίε<strong>ς</strong>, τ ιλπν <strong>και</strong> τ ιλπρδ.<br />

Oι πρώτε<strong>ς</strong> πρσωπικτητε<strong>ς</strong> Iμ-<br />

ρίων εμανίνται <strong>στην</strong> ιστρία τ<br />

14 <strong>και</strong> τ 15 αιώνα <strong>και</strong> είναι Mητρπλίτη<strong>ς</strong><br />

Oυγγρλαία<strong>ς</strong> Xαρίτων<br />

<strong>και</strong> Mιαήλ Kριτυλ<strong>ς</strong> αντίστι-<br />

α. O πρώτ<strong>ς</strong> έγινε γνωστ<strong>ς</strong> για τη<br />

δράση τυ στι<strong>ς</strong> Παραδυνάιε<strong>ς</strong> Hγεμνίε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τ Aγιν Oρ<strong>ς</strong>, ενώ δεύτερ<strong>ς</strong><br />

για τη συγγραή τυ ιστρι-

«Γραμματική τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> γλώσση<strong>ς</strong>», τυ Bαρθλμαίυ Kυτλυμυσίυ τυ<br />

Iμρίυ. Eκ τη<strong>ς</strong> Eλληνική<strong>ς</strong> Tυπγραία<strong>ς</strong> Φραγκίσκυ Aνδρεώλα. Bενετία, 1834.<br />

κύ τη<strong>ς</strong> Aλωση<strong>ς</strong>. Aυτ<strong>ς</strong> για πρώτη<br />

ρά ρησιμπίησε στ γραπτ λγ<br />

τ επίθετ Iμριώτη<strong>ς</strong> ω<strong>ς</strong> πρσδιριστικ<br />

τυ νματ<strong>ς</strong> τυ. H ρήση<br />

τυ λαϊκή<strong>ς</strong> πρέλευση<strong>ς</strong> επιθέτυ<br />

αυτύ απ τν αθύ γνώστη τη<strong>ς</strong><br />

γλώσσα<strong>ς</strong> Kριτυλ, ανερώνει τη<br />

σημασία πυ απδίδει –πω<strong>ς</strong> λι ι<br />

Iμριώτε<strong>ς</strong>– <strong>στην</strong> καταγωγή τυ.<br />

Διρατικ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> νηάλι<strong>ς</strong> με αθιά<br />

συναίσθηση ευθύνη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απλυτη<br />

συνείδηση τη<strong>ς</strong> ιμριώτικη<strong>ς</strong> ταυττητά<strong>ς</strong><br />

τυ, πρσδιρίει τ ρλ τυ με<br />

την εασάλιση αδιατάρακτη<strong>ς</strong> μετά-<br />

αση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ, τη<strong>ς</strong> Λήμνυ <strong>και</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Θάσυ απ τ καταρρεύσαν Bυ-<br />

αντιν καθεστώ<strong>ς</strong> σ’ εκείν των<br />

Oθωμανών.<br />

Πνευματική<br />

πρετιμασία<br />

O 19<strong>ς</strong> αιώνα<strong>ς</strong> με την παρυσία<br />

τυ Bαρθλμαίυ Kυτλυμυσιανύ<br />

τυ Iμρίυ, είναι περίδ<strong>ς</strong><br />

πνευματική<strong>ς</strong> πρετιμασία<strong>ς</strong> για την<br />

Iμρ. Στι<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> αυτύ τυ αιώνα<br />

εκινύν ι πρσπάθειε<strong>ς</strong> τυ Bαρθλμαίυ<br />

για την ανάπτυη τη<strong>ς</strong> εκπαίδευση<strong>ς</strong><br />

στ νησί. Oπυ κι αν πήγε κι<br />

πυ κι αν δίδαε (Θεσσαλνίκη,<br />

Mασσαλία, Bενετία, Kέρκυρα, Kωνσταντινύπλη)<br />

μεγάλ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong> αναμρωτή<strong>ς</strong><br />

των λειτυργικών ι-<br />

λίων τη<strong>ς</strong> Eκκλησία<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συγγραέα<strong>ς</strong><br />

γραμματική<strong>ς</strong>, τανική<strong>ς</strong>, ι-<br />

στρία<strong>ς</strong>, καννικύ δικαίυ κ.ά., <br />

νυ<strong>ς</strong> τυ ήταν πάντα «ει<strong>ς</strong> την ιλτάτην<br />

αυτύ πατρίδα» πυ τη<strong>ς</strong> άρισε<br />

τα πρώτα σλειά <strong>και</strong> έγραψε για<br />

πρώτη ρά, σε συνεργασία με τν<br />

Aνδρέα I. Mυστύδη, την ιστρία<br />

τη<strong>ς</strong>, πυ εκδθηκε τ 1845 με τν<br />

τίτλ «Iστρικν Yπμνημα περί τη<strong>ς</strong><br />

νήσυ Iμρυ».<br />

T εκπαιδευτικ έργ τυ Bαρθλμαίυ<br />

συνέισαν αδελ<strong>ς</strong> τυ<br />

Kύριλλ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι μαθητέ<strong>ς</strong> τυ Γεώργι<strong>ς</strong><br />

Στέκα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Nικηρ<strong>ς</strong> Γλυκά<strong>ς</strong><br />

πυ διετέλεσε <strong>και</strong> Mητρπλίτη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ. Eπί των ημερών τυ λειτύργησαν<br />

σλειά σ’ λα τα ωριά<br />

<strong>και</strong> ιδρύθηκε η μέση<strong>ς</strong> εκπαίδευση<strong>ς</strong><br />

Eλληνική Kεντρική Σλή. Παράλληλα<br />

ετιμασμέν<strong>ς</strong> ήδη δρμ<strong>ς</strong> για<br />

τη Xάλκη, απ την επή τη<strong>ς</strong> διεύθυνση<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Eμπρική<strong>ς</strong> Σλή<strong>ς</strong> απ<br />

τν Bαρθλμαί, αλλά <strong>και</strong> των Σλαριών<br />

των Iμρίων Nικηρυ<br />

Γλυκά <strong>και</strong> Aπστλυ Xριστδύλυ<br />

στη Θελγική, έδινε διέδ στυ<strong>ς</strong><br />

άριστυ<strong>ς</strong> απιτυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Kεντρική<strong>ς</strong><br />

Σλή<strong>ς</strong>.<br />

Tην Oθωμανική ανή τυ 19υ αιώνα<br />

διαδέθηκε στν 20 αιώνα η<br />

σκληρτητα τη<strong>ς</strong> Nέα<strong>ς</strong> Tυρκία<strong>ς</strong>,<br />

<strong>στην</strong> πία έπειτα απ ένα δεκαετή<br />

(1912-1913) ελεύθερ ί επαναεντάθηκε<br />

η Iμρ<strong>ς</strong>.<br />

Tα ελληνικά σλεία έκλεισαν, μω<strong>ς</strong><br />

ι Iμριώτε<strong>ς</strong> πια δε σταματύσαν.<br />

Eευγαν στα σλειά τη<strong>ς</strong> Λήμνυ<br />

πυ δίδασκαν Iμριι καθηγη-<br />

O καθηγητή<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> γλωσσλγία<strong>ς</strong> Nικλα<strong>ς</strong> Aνδριώτη<strong>ς</strong> (Iμρ<strong>ς</strong>, 1906 - Θεσσαλνίκη,<br />

1976). Διακρίθηκε ω<strong>ς</strong> μελετητή<strong>ς</strong> των νεελληνικών ιδιωμάτων <strong>και</strong> διαλέκτων<br />

<strong>και</strong> ασλήθηκε συστηματικά με τ θέμα των σέσεων τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> γλώσσα<strong>ς</strong> με<br />

τι<strong>ς</strong> γλώσσε<strong>ς</strong> των γειτνικών μα<strong>ς</strong> λαών. T «Eτυμλγικ λεικ τη<strong>ς</strong> κινή<strong>ς</strong> νεελληνική<strong>ς</strong>»<br />

(1951) θεωρείται τ σημαντικτερ έργ τυ.<br />

τέ<strong>ς</strong>, <strong>στην</strong> Aλεανδρύπλη <strong>και</strong> τη<br />

Xάλκη, μετά ειδική πργύμναση υπ<br />

τη ρντίδα τη<strong>ς</strong> Mητρπλη<strong>ς</strong>. Aπ<br />

αυτή τη γενιά πρέρνται ι καθηγητέ<strong>ς</strong><br />

N.Π. Aνδριώτη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Mανλη<strong>ς</strong><br />

Aνδρνικ<strong>ς</strong>, ωτγρά<strong>ς</strong> Σπύρ<strong>ς</strong><br />

Mελετή<strong>ς</strong>, ωγρά<strong>ς</strong> Γιάννη<strong>ς</strong><br />

Σκαρλάτ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Aριεπίσκπ<strong>ς</strong> Aμερική<strong>ς</strong><br />

Iάκω<strong>ς</strong>.<br />

Aπ αυτή τη γενιά πρέρνται <strong>και</strong><br />

ι ιδρυτέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συνεργάτε<strong>ς</strong> τυ περιδικύ<br />

«IMBPOΣ» πυ σημάδεψε την<br />

πνευματική ωή τυ νησιύ κατά τι<strong>ς</strong><br />

δεκαετίε<strong>ς</strong> τυ ’40-’50. Aπ τι<strong>ς</strong> σελίδε<strong>ς</strong><br />

τυ επήδησε κι ένα <strong>και</strong>νύρι ραμα<br />

για την Iμρ, αλλά κι ένα<strong>ς</strong> <strong>και</strong>νύργι<strong>ς</strong><br />

αγώνα<strong>ς</strong> για την εκπαίδευση<br />

πυ δήγησε <strong>στην</strong> επαναλειτυργία<br />

τη<strong>ς</strong> Kεντρική<strong>ς</strong> Σλή<strong>ς</strong>, πυ εέθρεψε<br />

τη γενιά τυ Oικυμενικύ Πατριάρ-<br />

η Bαρθλμαίυ Aρντώνη.<br />

Πατριάρη<strong>ς</strong><br />

Bαρθλμαί<strong>ς</strong><br />

Mε κρυαία πρσωπικτητά τη<strong>ς</strong><br />

τν Aυτν η εν λγω γενιά, πυ δεν<br />

μπρεσε να εκπληρώσει τ ρλ για<br />

τν πί ετιμάσθηκε, να υπηρετήσει<br />

δηλαδή την πατρίδα τη<strong>ς</strong>, στελε-<br />

ώνει σήμερα σε μεγάλ αθμ την<br />

εκκλησία, τη μέση <strong>και</strong> ανώτατη παιδεία,<br />

πλλά πνευματικά ιδρύματα<br />

τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ εωτερικύ.<br />

Παράλληλα, στελεώνντα<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> Iμ-<br />

ριακέ<strong>ς</strong> ργανώσει<strong>ς</strong>, με ήμα τα έ-<br />

ντυπά τυ<strong>ς</strong> (περιδικ «Iμριωτικά»,<br />

επιθεώρηση «Iμρ<strong>ς</strong>» <strong>και</strong> άλλε<strong>ς</strong> εκδσει<strong>ς</strong>),<br />

συνείει τν αγώνα για την<br />

Iμρ <strong>και</strong> την Tένεδ.<br />

Γιατί παρ’ λα σα συνέησαν απ<br />

τ 1964 <strong>και</strong> μετά στα νησιά <strong>και</strong> παρά<br />

τι<strong>ς</strong> μεταλέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> μεταμρώσει<strong>ς</strong><br />

πυ υπέστησαν, ι Iμριώτε<strong>ς</strong> πιστεύντα<strong>ς</strong><br />

αταλάντευτα <strong>στην</strong> έννια<br />

τη<strong>ς</strong> δικαίωση<strong>ς</strong> <strong>και</strong> των αλλεπάλληλων<br />

<strong>και</strong> συνεών μεταλών πυ επιυλάσσει<br />

η διαρκή<strong>ς</strong> ρή τη<strong>ς</strong> ιστρία<strong>ς</strong>,<br />

έρυν υπμνετικά να περιμένυν<br />

επιμένντα<strong>ς</strong>.<br />

Δεν είναι καθλυ εύκλ να παρυσιαστεί<br />

με τα σα λιγστά γρά-<br />

τηκαν εδώ η πνευματική υσιγνωμία<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> η ιδισυγκρασία<br />

των Iμρίων. Eνδεικτικά μω<strong>ς</strong> καταγράεται<br />

απ τα λγια τυ Πατριάρ-<br />

η Bαρθλμαίυ ταν έθασε <strong>στην</strong><br />

Iμρ κατά την πρώτη επίσκεψή τυ<br />

εκεί μετά την ενθρνισή Tυ: «Hλθα,<br />

λιπν, απψε κντά σα<strong>ς</strong>, αγαπητί μυ<br />

αδελί, ω<strong>ς</strong> Iμρι<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> Iμριυ<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> ένα<strong>ς</strong><br />

απ σα<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> παλαι<strong>ς</strong> γνώριμ<strong>ς</strong> σα<strong>ς</strong>,<br />

ω<strong>ς</strong> σαρ εκ τη<strong>ς</strong> σαρκ<strong>ς</strong> σα<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> γέννημα<br />

<strong>και</strong> θρέμμα αυτύ τυ τπυ, <strong>και</strong> επιπλέ-<br />

ν, με τη άρι τυ Θεύ <strong>και</strong> ω<strong>ς</strong> νέ<strong>ς</strong> Πατριάρη<strong>ς</strong><br />

σα<strong>ς</strong>...<br />

...M’ αυτή μυ, λιπν, την <strong>και</strong>νύργια<br />

ιδιτητα έρμαι για πρώτη ρά στη Γενέτειρα<br />

<strong>και</strong> μάλιστα σήμερα πυ τελειώνει<br />

τ «Xριστ<strong>ς</strong> Aνέστη», για να πω σ’ λυ<strong>ς</strong><br />

εσά<strong>ς</strong> τι Xριστ<strong>ς</strong> Aνέστη εκ νεκρών<br />

θανάτω θάνατν πατήσα<strong>ς</strong>, <strong>και</strong> επμένω<strong>ς</strong><br />

δεν υπάρει θάνατ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> θρά...».<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 15

Tη<strong>ς</strong> Γιάννα<strong>ς</strong> Aνδρέυ <strong>και</strong><br />

τυ Hλία Aνδρέυ<br />

Aραιλγων<br />

ΓEΩΓPAΦIKA <strong>και</strong> γεωλγικά η<br />

Iμρ<strong>ς</strong> ανήκει στι<strong>ς</strong> ηαιστειγενεί<strong>ς</strong><br />

πτυώσει<strong>ς</strong> των ακτών τη<strong>ς</strong> Θράκη<strong>ς</strong><br />

με τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong>, καθώ<strong>ς</strong> επίση<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τα<br />

νησιά Λήμν - Σαμθράκη, απτελύσε<br />

πλιτισμική εντητα κατά<br />

τυ<strong>ς</strong> πρϊστρικύ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong>. Oι τύ-<br />

ε<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> διαωρίσθηκαν τν 8 π.X.<br />

αιώνα, ταν ι θρακικέ<strong>ς</strong> ακτέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η<br />

Σαμθράκη δέθηκαν Eλληνε<strong>ς</strong> α-<br />

16 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

πίκυ<strong>ς</strong>, ενώ η Iμρ<strong>ς</strong> συνέισε να<br />

κατικείται απ πρελληνικά ύλα<br />

έω<strong>ς</strong> τν 5 αιώνα π.X.<br />

Πρϊστρικί ρνι<br />

Στα παλαιτερα ευρήματα τυ νησιύ<br />

συγκαταλέγνται λίθινα εργαλεία<br />

τη<strong>ς</strong> νελιθική<strong>ς</strong> επή<strong>ς</strong>, τα πία<br />

υπδηλώνυν κατίκηση τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ απ την 3η τυλάιστν ιλιετία<br />

π.X.<br />

H επή τυ αλκύ αντιπρσωπεύεται<br />

μέρι στιγμή<strong>ς</strong> απ τρει<strong>ς</strong><br />

τυλάιστν θέσει<strong>ς</strong>, μία στη ρεια<br />

AΦIEPΩMA<br />

H «παιπαλεσσα» Iμρ<strong>ς</strong><br />

Mαρμάρινη άση με την επιγραή «Aθηναίι ι κατικύντε<strong>ς</strong> εν Λήμνωι <strong>και</strong> Eμρωι». Bρίσκεται <strong>στην</strong> αραία αγρά Aθηνών.<br />

Aραία ευρήματα <strong>και</strong> μνημεία μαρτυρύν<br />

την ιστρία τη<strong>ς</strong> νήσυ απ<br />

τυ<strong>ς</strong> πρϊστρικύ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong><br />

πεδιάδα τη<strong>ς</strong> Iμρυ (Aγι<strong>ς</strong> Φλώρ<strong>ς</strong>)<br />

<strong>και</strong> δύ στη ντια ακτή (στι<strong>ς</strong> δύ<br />

πλευρέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Aλυκή<strong>ς</strong>).<br />

H πρώτη περίπτωση απτελεί αρακτηριστικ<br />

δείγμα πρϊστρική<strong>ς</strong><br />

«τύμπα<strong>ς</strong>», διαμρωμένη<strong>ς</strong> απ τη<br />

μακρρνια κατίκηση στ κέντρ<br />

τη<strong>ς</strong> πεδιάδα<strong>ς</strong>, δίπλα σε πταμ, ι<br />

δύ άλλε<strong>ς</strong> θέσει<strong>ς</strong> μω<strong>ς</strong> είναι τυπικέ<strong>ς</strong><br />

πρωτελλαδικέ<strong>ς</strong> εγκαταστάσει<strong>ς</strong><br />

πάνω σε αμηλύ<strong>ς</strong> λυ<strong>ς</strong>, δίπλα<br />

στη θάλασσα.<br />

H κατίκησή τη<strong>ς</strong> απ την πρώιμη<br />

επή τυ αλκύ μέρι <strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> ύστερυ<strong>ς</strong><br />

μυκηναϊκύ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong> πιστπιείται<br />

απ πλήθ<strong>ς</strong> στράκων,<br />

αγγείων, διάσπαρτων <strong>και</strong> στι<strong>ς</strong> τρει<strong>ς</strong><br />

θέσει<strong>ς</strong>, τα πία μαρτυρύν τι η<br />

Iμρ<strong>ς</strong> ήταν κατικημένη πλύ πριν<br />

απ την επή τυ Tρωικύ Πλέμυ.<br />

H αναρά τη<strong>ς</strong> Iμρυ στα μηρικά<br />

έπη σετίεται άλλτε με γεγ-<br />

ντα τυ πλέμυ (εαγρά αιμαλώτυ<br />

γιυ τυ Πριάμυ απ τ ασιλιά<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ Hετίωνα) <strong>και</strong> άλλτε<br />

με τη υσική τη<strong>ς</strong> διαμρωση<br />

“παιπαλεσσα” Iλιά<strong>ς</strong> N33), τη γεωλγική<br />

τη<strong>ς</strong> θέση δίπλα στ ρήγμα<br />

τυ BA Aιγαίυ (κατικία Θέτιδ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τερωτών αλγων Πσειδών<strong>ς</strong>),<br />

τη γεωγραική τη<strong>ς</strong> θέση<br />

(σταθμ<strong>ς</strong> περιπλανήσεων στ Aιγαί)<br />

ή με τη μρή τυ ικισμύ<br />

τη<strong>ς</strong> (άστυ, δηλ. ργανωμένη πλη).<br />

H ανυπαρία άλλων πηγών <strong>και</strong><br />

τεκμηριωμένων αραιλγικών ερευνών<br />

δεν επιτρέπει τν σηματισμ<br />

συγκεκριμένη<strong>ς</strong> εικνα<strong>ς</strong> για τη<br />

ωή <strong>και</strong> τν πλιτισμ τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

μέρι τ 500 π.X.<br />

O Hρδτ<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> πληρρεί τι<br />

μέρι <strong>και</strong> τ τέλ<strong>ς</strong> τυ 6υ αι. π.X.<br />

στ νησί κατικύσε τ πρελληνικ<br />

ύλ των Πελασγών <strong>και</strong> τι η<br />

Iμρ<strong>ς</strong> τ 515 π.. καταλήθηκε

πρσ<strong>και</strong>ρα απ τν στρατηγ τυ<br />

Δαρείυ Oτάνη. H ύπαρη πάντω<strong>ς</strong><br />

τπωνυμίων <strong>και</strong> νμάτων σετικών<br />

με την λέη Iμρ<strong>ς</strong> (Iμραμ<strong>ς</strong>,<br />

Iμρασία, Iμρασ<strong>ς</strong>) στη Θράκη, Σάμ<br />

<strong>και</strong> M. Aσία απδεικνύει σέσει<strong>ς</strong><br />

με τι<strong>ς</strong> συγκεκριμένε<strong>ς</strong> περιέ<strong>ς</strong>.<br />

Στα πρελληνικά ύλα είλεται<br />

η κινή για τη Σαμθράκη, Λήμν<br />

<strong>και</strong> Iμρ μυστηριακή λατρεία των<br />

Mεγάλων Θεών ή Δυνατών, γνωστών<br />

<strong>και</strong> ω<strong>ς</strong> Kαείρων, λατρεία πυ<br />

ι μν συνείστηκε στυ<strong>ς</strong> ιστρικύ<strong>ς</strong><br />

ρνυ<strong>ς</strong> αλλά <strong>και</strong> απτελεί, ιδιαίτερα<br />

στη Σαμθράκη, πλ έλ-<br />

εω<strong>ς</strong> πρσκυνητών απ λ τν ελληνικ<br />

ώρ.<br />

Mε την πρελληνική παράδση<br />

συνδέεται <strong>και</strong> η ύση τη<strong>ς</strong> λατρεία<strong>ς</strong><br />

τυ καρικύ θεύ τη<strong>ς</strong> γνιμτητα<strong>ς</strong><br />

Iμράμυ, πί<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμρ ταυτίστηκε<br />

με τν Eρμή τυ ελληνικύ<br />

πανθέυ <strong>και</strong> τιμήθηκε ιδιαίτερα.<br />

Kληρυία<br />

Oι Περσικί πλεμι έδωσαν<br />

στυ<strong>ς</strong> Aθηναίυ<strong>ς</strong> την ευ<strong>και</strong>ρία να αναγνωρίσυν<br />

τη σπυδαιτητα τη<strong>ς</strong><br />

θέση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> στι<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong><br />

τυ 5υ αι. π.X., με την εγκατάσταση<br />

Aθηναίων κληρύων, αρίει<br />

μια νέα επή για τ νησί, τ πί<br />

έκττε συνδέει την ιστρική πρεία<br />

τυ με την Aθηναϊκή Δημκρατία.<br />

Oι κληρύι τη<strong>ς</strong> Iμρυ ήσαν<br />

Aθηναίι πλίτε<strong>ς</strong> απ’ λυ<strong>ς</strong> σεδν<br />

τυ<strong>ς</strong> δήμυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Aττική<strong>ς</strong>, πω<strong>ς</strong><br />

πληρρύμαστε απ τι<strong>ς</strong> επιγρα-<br />

έ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ, στι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> πάνττε<br />

αναέρεται τ νμα, τ πατρώνυμ<br />

<strong>και</strong> τ δηλωτικ τυ δήμυ καταγωγή<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>, π.. Aνδρκριτ<strong>ς</strong><br />

Διδώρυ Aιδναί<strong>ς</strong>, ή Aγνύλλα<br />

Xαριάδυ Kηισσέω<strong>ς</strong>.<br />

Aπ τι<strong>ς</strong> δημσιυ αρακτήρα επιγραέ<strong>ς</strong><br />

μαθαίνυμε τι τ αθηναϊκ<br />

πλίτευμα λειτυργύσε πλήρω<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> Iμρ με εκκλησία τυ δήμυ,<br />

Bυλή, επώνυμ άρντα, πλέμαρ,<br />

πρυτάνει<strong>ς</strong>, γραμματέα <strong>και</strong><br />

ταμία τυ δήμυ.<br />

Oι «Aθηναίι ι εν Iμρω», πω<strong>ς</strong><br />

απκαλύνται, είαν πλήρη τα δι<strong>και</strong>ώματα<br />

τυ Aθηναίυ πλίτη <strong>και</strong><br />

ήσαν παράλληλα εγγεγραμμένι<br />

στα μητρώα τυ αττικύ δήμυ καταγωγή<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>. H ργάνωση τη<strong>ς</strong><br />

κληρυία<strong>ς</strong> ακλύθησε τα πλιτικά,<br />

διικητικά <strong>και</strong> στρατιωτικά πρτυπα<br />

των Aθηνών αλλά <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> κινωνικέ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> θρησκευτικέ<strong>ς</strong> δμέ<strong>ς</strong>.<br />

T κυριτερ πτάμι τυ νησιύ<br />

νμάστηκε Iλισσ<strong>ς</strong>, τ νησί μω<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> κύρι<strong>ς</strong> ικισμ<strong>ς</strong> τυ διατήρησαν<br />

τ πρελληνικ τυ<strong>ς</strong> νμα.<br />

Kάστρ<br />

H πλη τη<strong>ς</strong> Iμρυ ταυτίεται με<br />

τ ώρ τυ σημερινύ Kάστρυ, <br />

πί<strong>ς</strong> κατικήθηκε συνεώ<strong>ς</strong> απ<br />

τ 500 π.X. μέρι σήμερα. Πρκειται<br />

για λ δίπλα στη ρεια ακτή, απκρυμν<br />

πρ<strong>ς</strong> τη θάλασσα <strong>και</strong> μαλ<br />

στη ντια πλευρά τυ, πυ ε-<br />

υπηρετείται απ δύ λιμάνια, τ ένα<br />

απ τα πία ρησιμπιείται μέ-<br />

ρι σήμερα με πρλήτα κατασκευασμένη<br />

πάνω <strong>στην</strong> αραία κρηπίδα.<br />

Στ εγκαταλελειμμέν σεδν<br />

σήμερα Kάστρ τα σημάδια τη<strong>ς</strong> αρ-<br />

αία<strong>ς</strong> Iμρυ είναι παραπάνω απ<br />

εμανή. Tμήματα τυ τείυ<strong>ς</strong>, αρι-<br />

Aνάγλυη επιτύμια στήλη τυ 4υ αιών<strong>ς</strong> π.X., απ την Iμρ. Aραιλγικ<br />

μυσεί Λήμνυ.<br />

Σύγρνη κρήνη στ ωρι Kάστρ, κατασκευασμένη απ τμήματα αραίων άθρων<br />

<strong>και</strong> στηλών.<br />

τεκτνικά μέλη εντιισμένα στ<br />

υαντιν τεί<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> νεώτερε<strong>ς</strong><br />

ικδμέ<strong>ς</strong>, θεμέλια τίων απλών<br />

σπιτιών ή δημσιων ικδμημάτων,<br />

μαρμάρινε<strong>ς</strong> σαρκάγι –τώρα<br />

δεαμενέ<strong>ς</strong>– κρήνε<strong>ς</strong> λιθτιστε<strong>ς</strong> με<br />

αραί υλικ, δάπεδα εκκλησιών<br />

κατασκευασμένα απκλειστικά απ<br />

επιτύμιε<strong>ς</strong> στήλε<strong>ς</strong>, ράι με κγ-<br />

ε<strong>ς</strong> για τπθέτηση αιερωμάτων<br />

υπενθυμίυν τη ωή <strong>και</strong> τα έργα<br />

των Iμρίων στυ<strong>ς</strong> κλασικύ<strong>ς</strong> ελληνιστικύ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ρωμαϊκύ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> απτελύν μαρτυρίε<strong>ς</strong> πυ δεν<br />

μπρεί να ιμώσει επιειρύμεν<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> σεδν λκληρωμέν<strong>ς</strong> τυπικά<br />

αελληνισμ<strong>ς</strong> τυ νησιύ.<br />

Tεκμήρια<br />

Tα αραία κατάλιπα (θεμέλια κτιρίων,<br />

αριτεκτνικά μέλη, τάι,<br />

στήλε<strong>ς</strong>, στρακα) πυ εντπίνται<br />

συνεώ<strong>ς</strong> σε διάρα σημεία τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ, εκτ<strong>ς</strong> τυ Kάστρυ, υπδηλώνυν<br />

την ύπαρη <strong>και</strong> άλλων ικιστικών<br />

μνάδων.<br />

Στα σημαντικτερα μνημεία περιλαμάννται<br />

τα ερείπια τυ Pάδυ,<br />

μικρή<strong>ς</strong> κιλάδα<strong>ς</strong> δυτικά τη<strong>ς</strong><br />

πεδιάδα<strong>ς</strong> τυ Iλισσύ. Aπδίδνται<br />

σε αραί ράγμα - δεαμενή, διαστάσεων<br />

40x28 μ. <strong>και</strong> ύψυ<strong>ς</strong> τυλά-<br />

ιστν 12-15 μ., πρρισμένη να ε-<br />

υπηρετεί τι<strong>ς</strong> ανάγκε<strong>ς</strong> τυ ιερύ<br />

των Mεγάλων Θεών πυ έει εντπιστεί<br />

<strong>στην</strong> ίδια εύρη κιλάδα,<br />

στ ώρ τυ ερειπωμένυ ωκκλησιύ<br />

τυ Aγίυ Kωνσταντίνυ. Στην<br />

είσυ σημαντική για τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong><br />

λατρεία τυ Iμράμυ - Eρμύ ήταν<br />

αιερωμέν ιερ με να <strong>και</strong> συγκρτημα<br />

κτιρίων, θεμέλια των πίων<br />

σώνται <strong>στην</strong> περιή Aγίυ<br />

Δημητρίυ στα Aγρίδια.<br />

Eπιγραέ<strong>ς</strong> σε επιτύμιε<strong>ς</strong> στήλε<strong>ς</strong><br />

μα<strong>ς</strong> πληρρύν τι Eλληνε<strong>ς</strong> απ<br />

τη Mίλητ, την Aλικαρνασσ, την<br />

Oλυνθ, τη Mαρώνεια, την Aλωπεκνησ<br />

<strong>και</strong> την Tένεδ είαν εγκατασταθεί<br />

<strong>και</strong> πεθάνει <strong>στην</strong> Iμρ, ενώ<br />

αντίστρα επιγραέ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> κυρίω<strong>ς</strong><br />

Eλλάδα απδεικνύυν τι<br />

Iμριι έησαν <strong>και</strong> τάηκαν <strong>στην</strong><br />

Eρέτρια <strong>και</strong> την Aθήνα, άλλι μυήθηκαν<br />

στα Kαείρια τυ ιερύ τη<strong>ς</strong><br />

Σαμθράκη<strong>ς</strong> ενώ εκπρσωπι τυ<br />

νησιύ συμμετείαν στι<strong>ς</strong> Δελικέ<strong>ς</strong><br />

τελετυργίε<strong>ς</strong>.<br />

H στρατηγική θέση τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

η σέση τη<strong>ς</strong> με την Aθήνα πρκάλεσε<br />

την επέμαση διαρων κατακτητών<br />

<strong>και</strong> τ νησί γνώρισε την κυριαρία<br />

τυ<strong>ς</strong> για περιρισμένα συνήθω<strong>ς</strong><br />

ρνικά διαστήματα.<br />

Oι Σπαρτιάτε<strong>ς</strong> την κατέλααν για<br />

λίγ στν Πελπννησιακ πλεμ,<br />

τ 355 π.X. λεηλατήθηκε απ τν<br />

στλ των επαναστατημένων συμμάων<br />

των Aθηνών ενώ πρσ<strong>και</strong>ρα<br />

καταλήθηκε <strong>και</strong> απ τν Φίλιππ B΄<br />

τη<strong>ς</strong> Mακεδνία<strong>ς</strong>.<br />

H πλιτική μω<strong>ς</strong> ργάνωση <strong>και</strong> η<br />

κινωνική δμή τυ αθηναϊκύ δήμυ<br />

διατηρήθηκε στ νησί αναλλίωτη<br />

ακμα <strong>και</strong> κατά τυ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> ρωμαϊκή<strong>ς</strong> κατάκτηση<strong>ς</strong>, μέρι τι<strong>ς</strong><br />

αρέ<strong>ς</strong> τυ 3υ αι. μ.X., ταν Σεπτίμι<strong>ς</strong><br />

Σεήρ<strong>ς</strong> απέσπασε την Iμρ<br />

απ τη μητρπλή τη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απ ττε<br />

παρέμεινε μέρι τυ<strong>ς</strong> υαντινύ<strong>ς</strong><br />

ρνυ<strong>ς</strong> ασήμαντη κυκίδα μέσα<br />

<strong>στην</strong> απεραντσύνη τη<strong>ς</strong> ρωμαϊκή<strong>ς</strong><br />

αυτκρατρία<strong>ς</strong><br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 17

18 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

Oι ενριακί ναί<br />

Kτίστηκαν τν 18 <strong>και</strong> 19 αιώνα <strong>και</strong> λειτυργύν λι εκτ<strong>ς</strong> απ την Eκκλησία τυ Kάστρυ<br />

O παλιτερ<strong>ς</strong> ενριακ<strong>ς</strong> να<strong>ς</strong>, Aγι<strong>ς</strong> Γεώργι<strong>ς</strong> στυ<strong>ς</strong> Aγίυ<strong>ς</strong> Θεδώρυ<strong>ς</strong>. Kτίστηκε στ τελευταί τέταρτ τυ 18υ αι.<br />

Στην είσδ τυ περιλυ, άγαλμα τυ Kεμάλ.<br />

Tη<strong>ς</strong> Eυγενία<strong>ς</strong> Xαλκιά<br />

Aραιλγυ<br />

AΠO τα σημερινά ωριά τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

εκείν πυ κατικείται συνεώ<strong>ς</strong> απ<br />

την αραιτητα έω<strong>ς</strong> σήμερα είναι τ<br />

Kάστρ, τ πί ρίσκεται στη θέση<br />

τυ σημαντικτερυ αραίυ <strong>και</strong><br />

μεσαιωνικύ ικισμύ <strong>και</strong> υπήρε<br />

πρωτεύυσα τυ νησιύ έω<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> αρ-<br />

έ<strong>ς</strong> τυ 18υ αιώνα. Aπ τα υπλιπα<br />

έι τα μεν παλιτερα (Σινύδι<br />

<strong>και</strong> Aγιι Θεδωρι) μαρτυρύνται<br />

στι<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> τυ 16υ αιώνα τα δε νεώτερα<br />

(Παναγία, Γλυκύ, Aγρίδια <strong>και</strong><br />

Eυλάμπι) ιδρύθηκαν τν 17 <strong>και</strong><br />

18 αιώνα.<br />

Θα περίμενε λιπν κανεί<strong>ς</strong> να συναντήσει<br />

τυλάιστν στα παλιτερα<br />

ωριά, ναύ<strong>ς</strong> έστω των πρώτων<br />

μεταυαντινών αιώνων. H κατάσταση<br />

μω<strong>ς</strong> παρυσιάεται διαρετική:<br />

λι ι ενριακί ναί τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

είναι έργα τυ τέλυ<strong>ς</strong> τυ 18υ <strong>και</strong><br />

τυ πρώτυ μισύ τυ 19υ αιώνα.<br />

Eακλυθύν να λειτυργύνται λι,<br />

εκτ<strong>ς</strong> απ την εκκλησία τυ Kάστρυ,<br />

η πία μετά την εγκατάλειψη<br />

τυ ωριύ απ τυ<strong>ς</strong> τελευταί-<br />

υ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> τυ, τη μιραία<br />

νύτα τη<strong>ς</strong> 20η<strong>ς</strong> Iυλίυ 1974<br />

<strong>και</strong> την κατάληψή τυ απ Kύρδυ<strong>ς</strong><br />

επίκυ<strong>ς</strong> ερημώθηκε <strong>και</strong> εηλώθηκε,<br />

ώστε να ρίσκεται τα τελευταία<br />

είκσι ρνια, εκτ<strong>ς</strong> λατρεία<strong>ς</strong>.<br />

Nευτ<strong>ς</strong> A΄<br />

Για τυ<strong>ς</strong> παλιτερυ<strong>ς</strong> ενριακύ<strong>ς</strong><br />

ναύ<strong>ς</strong> τυ νησιύ δεν διαθέτυμε<br />

μαρτυρίε<strong>ς</strong>. Πρανώ<strong>ς</strong> ήταν μικρί<br />

<strong>και</strong> ταπεινί πω<strong>ς</strong> διασώεται άλλωστε<br />

<strong>και</strong> <strong>στην</strong> πρρική παράδση<br />

<strong>και</strong> πω<strong>ς</strong> υπαγρευε η ικνμική<br />

κατάσταση των κατίκων, ι πίι<br />

συνικίσθηκαν στα σημερινά ωριά<br />

αύ εγκατέλειψαν είτε τυ<strong>ς</strong> υρωμένυ<strong>ς</strong><br />

μεσαιωνικύ<strong>ς</strong> ικισμύ<strong>ς</strong><br />

τυ νησιύ είτε τυ<strong>ς</strong> μικρτερυ<strong>ς</strong> αγρτικύ<strong>ς</strong>.<br />

O παλιτερ<strong>ς</strong> ενριακ<strong>ς</strong> να<strong>ς</strong>, <br />

Aγι<strong>ς</strong> Γεώργι<strong>ς</strong> στυ<strong>ς</strong> Aγίυ<strong>ς</strong> Θεδώρυ<strong>ς</strong>,<br />

τίσθηκε στ τελευταί τέταρτ<br />

τυ 18υ αιώνα. H πρωτυλία<br />

είλεται σε ένα ωτισμέν ιεράρη,<br />

τ Nευτ A΄ (1762-1785)<br />

πυ μθησε για την πρδ τυ τπυ.<br />

Eπέλεε λιπν Nευτ<strong>ς</strong><br />

για τν ενριακ να των Aγίων Θε-<br />

δώρων τν τύπ τη<strong>ς</strong> τρίκλιτη<strong>ς</strong> υλστεγη<strong>ς</strong><br />

ασιλική<strong>ς</strong>, ιδιαίτερα διαδεδμέν<br />

ι μν <strong>στην</strong> Eλλάδα,<br />

αλλά γενικτερα στα Bαλκάνια κατά<br />

τυ<strong>ς</strong> τελευταίυ<strong>ς</strong> αιώνε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Tυρκκρατία<strong>ς</strong>.<br />

O Aγι<strong>ς</strong> Γεώργι<strong>ς</strong> ανήκει <strong>στην</strong> απλύστερη<br />

παραλλαγή τυ τύπυ<br />

<strong>και</strong> τίσθηκε αρικά ωρί<strong>ς</strong> νάρθηκα,<br />

πί<strong>ς</strong> πρστέθηκε στα 1820. O<br />

ωρισμ<strong>ς</strong> των κλιτών γίνεται απ έι

H Aγία Mαρίνα τυ Kάστρυ. O παλι<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong> μητρπλιτικ<strong>ς</strong> να<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ πυ πλλά μέλη τυ είναι αναρησιμπιημένα παλαιριστιανικά <strong>και</strong> απτελεί πραγματικ<br />

μυσεί παλαιριστιανική<strong>ς</strong> γλυπτική<strong>ς</strong>, έει μετατραπεί απ τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong> επίκυ<strong>ς</strong> σε αυρώνα.<br />

εύγη κινων, με κρμ απ ύλιν<br />

πυρήνα επιρισμέν με ασεστκνίαμα<br />

<strong>και</strong> υλγλυπτα κινκρανα.<br />

Tη μνη εσωτερική διακσμηση τυ<br />

ναύ, εκτ<strong>ς</strong> απ τι<strong>ς</strong> υλγλυπτε<strong>ς</strong><br />

λειτυργικέ<strong>ς</strong> κατασκευέ<strong>ς</strong> (τέμπλ,<br />

επισκπικ θρν <strong>και</strong> άμωνα) απτελύν<br />

τα ωγραιστά μετάλλια με<br />

τι<strong>ς</strong> πρτμέ<strong>ς</strong> των απστλων πάνω<br />

απ τα κινκρανα <strong>και</strong> τ μάλι με<br />

την παράσταση τυ παντκράτρ<strong>ς</strong><br />

στ κέντρ τη<strong>ς</strong> σανιδωτή<strong>ς</strong> ρή<strong>ς</strong>.<br />

Πρκειται για στιεία πυ επαναλαμάννται<br />

<strong>και</strong> στυ<strong>ς</strong> υπλιπυ<strong>ς</strong><br />

ενριακύ<strong>ς</strong> ναύ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> τα<br />

πία συνιστύν τυπικά αρακτηριστικά<br />

των ασιλικών τη<strong>ς</strong> ψιμη<strong>ς</strong><br />

Tυρκκρατία<strong>ς</strong>.<br />

Παλαιριστιανικά<br />

στιεία<br />

O δεύτερ<strong>ς</strong> ενριακ<strong>ς</strong> να<strong>ς</strong> πυ<br />

τίεται απ τ Nευτ A΄ είναι η<br />

Aγία Mαρίνα τυ Kάστρυ, μητρπλητικ<strong>ς</strong><br />

να<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ έω<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> αρ-<br />

έ<strong>ς</strong> τυ αιώνα μα<strong>ς</strong>, πτε η έδρα τη<strong>ς</strong><br />

μητρπλεω<strong>ς</strong> μεταέρθηκε <strong>στην</strong><br />

Παναγία, ήδη διικητική πρωτεύυσα<br />

τυ νησιύ. Παρτι καθεδρική εκκλησία<br />

η Aγία Mαρίνα είναι μνκλιτη,<br />

με μικρέ<strong>ς</strong> διαστάσει<strong>ς</strong>· κι αυτ γιατί<br />

ταν άρισε να τη τίει Δεσπτη<strong>ς</strong><br />

ωρί<strong>ς</strong> την επίσημη άδεια των<br />

τυρκικών αρών, πρασιταν τι<br />

την πρριε για ύρν <strong>και</strong> αυρώνα.<br />

Aπ αριτεκτνική άπψη δεν<br />

παρυσιάει ιδιαίτερ ενδιαέρν,<br />

αίει μω<strong>ς</strong> να τνισθεί ένα άλλ αρακτηριστικ<br />

τη<strong>ς</strong>: τ πλήθ<strong>ς</strong> των αναρησιμπιημένωνπαλαιριστιανικών<br />

γλυπτών (κινων, κινκράνων,<br />

θωρακίων) πυ διασώει, τα πία<br />

απτελύν τη μναδική μαρτυρία<br />

για τη διακσμηση των παλαι-<br />

ριστιανικών ναών τυ νησιύ.<br />

Oι ενριακί ναί των υπλιπων<br />

πέντε ωριών τίνται στ πρώτ<br />

μισ τυ 19υ αιώνα. Mάλιστα δε στη<br />

δεκαετία τυ 1830 εκτ<strong>ς</strong> απ τυ<strong>ς</strong><br />

ναύ<strong>ς</strong> πυ ανεγείρνται εκ θεμελίων,<br />

ανα<strong>και</strong>νίνται <strong>και</strong> ι ήδη υπάρντε<strong>ς</strong>.<br />

T γεγν<strong>ς</strong> δεν είναι τυ-<br />

αί. Συμπίπτει με την επάνδ των<br />

ενιτεμένων στη Mικρασία Iμρίων,<br />

ι πίι συμάλλυν <strong>στην</strong> ικνμική<br />

ανάπτυη τυ νησιύ, με την ίδρυση<br />

των πρώτων σλείων απ τ<br />

Bαρθλμαί Kυτλυμυσιαν, αλλά<br />

<strong>και</strong> με τη ρήγηση άδεια<strong>ς</strong> απ τ<br />

Συλτάν για την ανακαίνιση λων<br />

των εκκλησιών τη<strong>ς</strong> Iμρυ.<br />

H σεδν σύγρνη ανέγερση των<br />

περισστερων ενριακών εκκλησιών<br />

απτελεί πρανώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> την αιτία τη<strong>ς</strong><br />

επικράτηση<strong>ς</strong> εν<strong>ς</strong> πανμιτυπυ<br />

σεδίυ τρίκλιτη<strong>ς</strong> ασιλική<strong>ς</strong>, υλστεγη<strong>ς</strong>,<br />

με αμηλτερ νάρθηκα στη<br />

δυτική πλευρά <strong>και</strong> με τυπικ αρακτηριστικ<br />

τι<strong>ς</strong> υψηλέ<strong>ς</strong>, τριγωνική<strong>ς</strong><br />

διατμή<strong>ς</strong>, αντηρίδε<strong>ς</strong> διατεταγμένε<strong>ς</strong><br />

ανά δύ ή ανά τρει<strong>ς</strong> κατά μήκ<strong>ς</strong> των<br />

μακρών πλευρών τυ κυρίω<strong>ς</strong> ναύ.<br />

Xαρακτηριστικά παραδείγματα τη<strong>ς</strong><br />

εαρμγή<strong>ς</strong> τυ σεδίυ αυτύ (ίσω<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> απ τ ίδι συνεργεί σε ρισμένε<strong>ς</strong><br />

περιπτώσει<strong>ς</strong>) απτελύν ι ενριακί<br />

ναί τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong> τυ Γλυκέ-<br />

<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ Σινυδιύ, ι μνι πυ<br />

έυν διατηρήσει αναλλίωτη την<br />

αρική μρή τυ<strong>ς</strong>. Παλιτερ<strong>ς</strong> τυλάιστν<br />

με άση τα στιεία πυ<br />

διαθέτυμε, είναι να<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong>,<br />

αιερωμέν<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Kίμηση τη<strong>ς</strong><br />

Θετκυ, για τ τίσιμ τυ πίυ<br />

κλήθηκε απ τν ττε μητρπλίτη<br />

Nευτ B΄ (1835–1836) ένα<strong>ς</strong> κάλ-<br />

α<strong>ς</strong> απ τη Mάδυτ, πυ νματαν<br />

Aντώνι<strong>ς</strong>, ενώ για τη διακσμησή<br />

τυ πήγε <strong>στην</strong> Iμρ ένα<strong>ς</strong> «λεπτυργ<strong>ς</strong>»<br />

(υλγλύπτη<strong>ς</strong>) Δαμιαν<strong>ς</strong><br />

Kατάκαλ<strong>ς</strong>, ίσω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αυτ<strong>ς</strong> Mαδυτικ<strong>ς</strong>,<br />

πάντω<strong>ς</strong> Mικρασιάτη<strong>ς</strong>.<br />

Mαδυτινί τίστε<strong>ς</strong><br />

Oι Mαδυτινί ήταν περίημι τίστε<strong>ς</strong><br />

ργανωμένι σε συντενίε<strong>ς</strong>,<br />

πυ η ήμη τυ<strong>ς</strong> είε θάσει έω<strong>ς</strong> τα<br />

ανάκτρα τυ Συλτάνυ. Δεν απκλείεται<br />

λιπν Mαδυτιν<strong>ς</strong> κάλα<strong>ς</strong><br />

πυ έτισε την εκκλησία τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong><br />

να μετέερε κάπι σέδι υλστεγη<strong>ς</strong><br />

ασιλική<strong>ς</strong> πυ επικρατύσε<br />

<strong>στην</strong> περιή πυ εκτεινταν η<br />

δράση των μτενων συμπατριω-<br />

τών τυ (παράλια Mικρά<strong>ς</strong> Aσία<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

Eλλησπντυ). Oπω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> να έει τ<br />

πράγμα ι αντηρίδε<strong>ς</strong> καθιερώννται<br />

πλέν στη ναδμία τη<strong>ς</strong> Iμρυ τη<strong>ς</strong><br />

ψιμη<strong>ς</strong> τυρκκρατία<strong>ς</strong>. Eκτ<strong>ς</strong> απ<br />

τυ<strong>ς</strong> τρει<strong>ς</strong> ναύ<strong>ς</strong> πυ αναέρθηκαν<br />

παραπάνω, τι<strong>ς</strong> συναντύμε στη δεύτερη<br />

εκκλησία των Aγίων Θεδώρων,<br />

την Kίμηση τη<strong>ς</strong> Θετκυ, <strong>και</strong><br />

<strong>στην</strong> ενριακή τυ Eυλαμπίυ, την<br />

Aγία Bαράρα με εντελώ<strong>ς</strong> αλλιωμένη<br />

μρή σήμερα.<br />

Eπίση<strong>ς</strong> ένα άλλ στιεί είλυν<br />

ι Iμριακέ<strong>ς</strong> εκκλησίε<strong>ς</strong> στη Mικρασιατική<br />

επίδραση: τα τέμπλα των<br />

ενριακών ναών τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong> (1835)<br />

<strong>και</strong> τυ Γλυκέ<strong>ς</strong>, κάπω<strong>ς</strong> μεταγενέστερ,<br />

με έντνα νεκλασικίυσα<br />

διακσμηση, πυ εεύγυν εντελώ<strong>ς</strong><br />

απ την παράδση των μεταυ-<br />

αντινών υλγλυπτων τέμπλων,<br />

<strong>στην</strong> πία εντάσσεται τ παλιτερ<br />

τέμπλ τυ ναύ τυ Aγίυ Γεωργί-<br />

υ στυ<strong>ς</strong> Aγίυ<strong>ς</strong> Θεδώρυ<strong>ς</strong>.<br />

Συνειδητά λιπν ι κτίτρε<strong>ς</strong> των<br />

ναών τη<strong>ς</strong> Iμρυ επιθυμύν να συμ-<br />

αδίσυν με τι<strong>ς</strong> καλλιτενικέ<strong>ς</strong> τάσει<strong>ς</strong><br />

πυ επικρατύν στα κέντρα τυ<br />

ευρύτερυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ <strong>και</strong> μάλιστα<br />

τυ Mικρασιατικύ, με τα πία ήταν<br />

ήδη συνδεδεμέν τ νησί.<br />

Σημείωση: T θέμα αναπτύσσεται σε εκτενέ<strong>ς</strong><br />

άρθρ πυ θα δημσιευθεί πρσεώ<strong>ς</strong><br />

στ Δελτί τυ Kέντρυ Mικρασιατικών<br />

Σπυδών.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 19

Nτάμι (τύπ<strong>ς</strong> αγρικία<strong>ς</strong>) σε επιλεγμένη θέση <strong>στην</strong> περιή Nιώρια. Oι ρντισμένε<strong>ς</strong> αγρικίε<strong>ς</strong> διέθεταν ώρυ<strong>ς</strong> απαραίτητυ<strong>ς</strong> για τη λειτυργία τη<strong>ς</strong> κλειστή<strong>ς</strong> ικιακή<strong>ς</strong><br />

ικνμία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απτελύσαν μέσ άσκηση<strong>ς</strong> γήτρυ <strong>και</strong> πρλή<strong>ς</strong> για τ ρήστη. Oι Iμριι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψυν πλύ νωρί<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> μρε<strong>ς</strong> αγρικίε<strong>ς</strong><br />

πυ ήταν τελείω<strong>ς</strong> εκτεθειμένι στη ία των επίκων.<br />

H κατικία <strong>στην</strong> Iμρ<br />

Tυ Γιάννη Γιαννάκη<br />

Aριτέκτνα<br />

EΩΣ τ 1964 ι επτά ικισμί τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ, πυ παρυσιάυν μια μναδική<br />

εικνα αισθητική<strong>ς</strong>, είαν απ<br />

200 έω<strong>ς</strong> 2.500 κατίκυ<strong>ς</strong> καθένα<strong>ς</strong>.<br />

Για την ακριή ρνλγία <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong><br />

συνθήκε<strong>ς</strong> ίδρυσή<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> δεν υπάρ-<br />

υν τεκμηριωμένα στιεία. Eίναι<br />

μω<strong>ς</strong> έαι τι τα ίνη τυ<strong>ς</strong> άννται<br />

στα μέσα τυ πρπερασμένυ<br />

αιώνα <strong>και</strong> πω<strong>ς</strong> τα γειτνικά νησιά<br />

τυ B. Aιγαίυ (Λήμν<strong>ς</strong>, Σαμθράκη,<br />

Θάσ<strong>ς</strong> κτλ.) έυν δμικά <strong>και</strong> μρ-<br />

λγικά αρακτηριστικά τη<strong>ς</strong> Mακεδνίτικη<strong>ς</strong><br />

αριτεκτνική<strong>ς</strong>. Eίναι δε<br />

ωρθετημένι σε δυσπρσιτε<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

απμακρυσμένε<strong>ς</strong> απ τη θάλασσα<br />

περιέ<strong>ς</strong>.<br />

Πρσαρμστικτητα<br />

H στρατηγική<strong>ς</strong> σημασία<strong>ς</strong> γεωγρα-<br />

ική θέση τη<strong>ς</strong> Iμρυ, απέναντι απ<br />

τα στενά των Δαρδανελλίων, σράγισε<br />

τη μίρα τη<strong>ς</strong>, απ την αραιτητα<br />

μέρι τα νεώτερα ρνια. Oι κάτικί<br />

τη<strong>ς</strong>, αναγκασμένι να επιιώνυν<br />

μέσα σε δυσμενεί<strong>ς</strong> υσικέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

ιστρικέ<strong>ς</strong> συνθήκε<strong>ς</strong>, ανέπτυαν ιδιτητε<strong>ς</strong><br />

ευέλικτη<strong>ς</strong> πρσαρμστικτητα<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> κινωνικτητα<strong>ς</strong> πυ ενισύνταν<br />

απ μία ισρρπία <strong>και</strong> εντητα<br />

στι<strong>ς</strong> μεταύ των σέσει<strong>ς</strong>.<br />

Oι ιδιτητε<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η ικνμική<br />

ανεαρτησία ήταν απαραίτητε<strong>ς</strong><br />

20 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

Mια πλεδμία αυτάρκεια<strong>ς</strong> σε απλυτη αρμνία με τ υσικ τπί<br />

για να μπρύν ι Iμριι να αντιμετωπίυν<br />

τσ τ υσικ απκλεισμ<br />

απ τη θάλασσα, σ <strong>και</strong> την αδιαρία<br />

τυ τυρκικύ κράτυ<strong>ς</strong><br />

πυ μερικέ<strong>ς</strong> ρέ<strong>ς</strong> κατέληγε στν<br />

ικνμικ απκλεισμ.<br />

Για τυ<strong>ς</strong> λγυ<strong>ς</strong> αυτύ<strong>ς</strong>, ι παραγωγικέ<strong>ς</strong><br />

διαδικασίε<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμρ ασίνταν<br />

<strong>στην</strong> κλειστή (αυτάρκη) ικιακή<br />

ικνμία.<br />

H αγρτική ιδικτησία ήταν μικρή<br />

<strong>και</strong> κατανεμημένη έτσι ώστε να εασαλίει<br />

επάρκεια αγαθών σε λυ<strong>ς</strong>,<br />

ενισύντα<strong>ς</strong> ταυτρνα την απαραίτητη<br />

κινωνική ισρρπία. H εσωτερική<br />

εντητα τη<strong>ς</strong> κιντητα<strong>ς</strong> ενισύνταν<br />

ακμη <strong>και</strong> απ τη ιωμένη<br />

συλλγική μνήμη τη<strong>ς</strong> παράδση<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

τη<strong>ς</strong> συμμετική<strong>ς</strong> δημκρατία<strong>ς</strong> (μην<br />

ενάμε τι η Iμρ<strong>ς</strong> ήταν αθηναϊκή<br />

κληρυία. Oλι ι κάτικι συνέαλαν<br />

<strong>στην</strong> παραγωγή κινωελύ<strong>ς</strong><br />

–<strong>και</strong> ι μν– έργυ (κατασκευή<br />

δρμων, σλείων, συγκμιδή καρπών,<br />

κ.ά.).<br />

O <strong>ς</strong> των επιδρμών <strong>και</strong> η<br />

πλιτική αστάθεια επέαλαν στυ<strong>ς</strong><br />

Iμρίυ<strong>ς</strong> να απεύγυν κάθε<br />

πρκλητική επίδειη πλύτυ, εθνικών<br />

<strong>και</strong> θρησκευτικών συμλων<br />

μέσα απ την αριτεκτνική<br />

τυ<strong>ς</strong> (εκκλησίε<strong>ς</strong> ωρί<strong>ς</strong> τρύλυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ψηλά καμπαναριά, λιτά εκπαιδευτικά<br />

ιδρύματα, απυσία αρντικών<br />

σπιτιών, κ.ά.).<br />

Oλε<strong>ς</strong> ι παραπάνω ιδιαιτερτητε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τα αρακτηριστικά απτυπώθηκαν<br />

<strong>και</strong> εκράστηκαν με σαήνεια<br />

στ ανώμαλ <strong>και</strong> ρειν πεδί των<br />

ικισμών τη<strong>ς</strong> Iμρυ, με απτέλεσμα<br />

μια πλεδμία τη<strong>ς</strong> ανάγκη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong><br />

αυτάρκεια<strong>ς</strong>.<br />

Aγρικία<br />

H πρώτη μρή μνωρη<strong>ς</strong> κατικία<strong>ς</strong><br />

ήταν η πέτρινη αγρτική καλύ-<br />

α πυ υπέστη σταδιακέ<strong>ς</strong> αλλαγέ<strong>ς</strong>,<br />

εελισσμενη σ’ ένα μντέλ κατικία<strong>ς</strong><br />

πυ συναντάμε έω<strong>ς</strong> σήμερα μέσα<br />

<strong>και</strong> έω απ τυ<strong>ς</strong> ικισμύ<strong>ς</strong>. Στην<br />

πρώτη αυτή μνάδα κατίκηση<strong>ς</strong>, πυ<br />

ρνικά τπθετείται στα μέσα τυ<br />

πρπερασμένυ αιώνα, ι άνθρωπι,<br />

τα αγαθά <strong>και</strong> τα ώα συστεγάνται<br />

στν ίδι ώρ.<br />

Στη συνέεια γίνεται μια πρσπάθεια<br />

διαωρισμύ τυ ώρυ για την<br />

ρθλγικτερη ρήση τυ <strong>και</strong> με<br />

κάθετα διαωριστικά στιεία (πέτρα<br />

ή ύλα) αυτνμείται ώρ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> διαμνή<strong>ς</strong> των ανθρώπων απ τι<strong>ς</strong><br />

άλλε<strong>ς</strong> ρήσει<strong>ς</strong>. H ανάγκη αυτύ τυ<br />

διαωρισμύ λκληρώνεται <strong>και</strong> υλπιείται<br />

σε μια επμενη άση με<br />

την διώρη πλατυμέτωπη αγρικία<br />

<strong>και</strong> τν καθ’ ύψ<strong>ς</strong> διαωρισμ ρισμένων<br />

ασικών ρήσεων <strong>και</strong> λειτυργιών.<br />

Tα ώα περιρίνται στν ισγει<br />

ώρ τυ ικήματ<strong>ς</strong>, ενώ ι άνθρωπι<br />

<strong>και</strong> τα αγαθά καταλαμάνυν τν<br />

ενιαί ώρ τυ ρυ, πυ ω-<br />

ρθετύνται με μεγάλη τάη <strong>και</strong> ικνμία<br />

λα τα απαραίτητα για τη<br />

διαμνή <strong>και</strong> διαίωση των ενίκων.<br />

O τύπ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> αγρικία<strong>ς</strong> πυ<br />

απτέλεσε τν αρικ πυρήνα τυ<br />

ικισμύ, ωρί<strong>ς</strong> να άσει τη σή κατασκευή<br />

τυ, εελίθηκε σε έναν τύπ<br />

κατικία<strong>ς</strong>, ικαν να περιλάει <strong>και</strong><br />

να επιλύσει μια πλύπλευρη σειρά<br />

νέων αναγκών.<br />

H τάση πυ επικρατεί είναι να απμακρυνθύν<br />

τα ώα απ τ ισγει<br />

τυ σπιτιύ, ώστε να μετατραπεί <br />

ώρ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong> σε απθηκευτικ «κατώι»<br />

ή να μιραστεί η ρήση τυ με<br />

κάπι ισγει καθιστικ «αμώι».<br />

Tαυτρνα <strong>και</strong> κάπιε<strong>ς</strong> άλλε<strong>ς</strong> λειτυργίε<strong>ς</strong><br />

πω<strong>ς</strong> ύρν<strong>ς</strong>, η αμπαντί<br />

(απθήκη για ελιέ<strong>ς</strong>), τ πατητήρι, η<br />

παστιά (εστία υπαίθρυ) κ.ά. ώρι<br />

απαραίτητι για τη λειτυργία τη<strong>ς</strong><br />

κλειστή<strong>ς</strong> ικιακή<strong>ς</strong> ικνμία<strong>ς</strong>, ωρθετύνται<br />

στν περίγυρ τυ σπιτιύ,<br />

πί<strong>ς</strong> περιράσσεται με ψηλ<br />

τί «πέριυρα» <strong>και</strong> παίρνει<br />

μρή αυλή<strong>ς</strong>.<br />

Nτάμι<br />

Oι ιστρικέ<strong>ς</strong> μω<strong>ς</strong> συγκυρίε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η<br />

αύηση τυ πληθυσμύ δημιυργύν<br />

στυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> την ανάγκη να<br />

εκμεταλλευτύν <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> περιέ<strong>ς</strong><br />

πυ ρίσκνται μακριά απ τν ικισμ.<br />

Tτε εμανίεται <strong>στην</strong> ύπαιθρ<br />

τ «ντάμι», ένα νέ τίσμα, ικαν να<br />

ανταπκριθεί στι<strong>ς</strong> νέε<strong>ς</strong> παραγωγικέ<strong>ς</strong>

δραστηριτητε<strong>ς</strong> των ρηστών τυ.<br />

Aν εαιρέσυμε ρισμένα πρστίσματα<br />

(μάντρε<strong>ς</strong>, στάλυ<strong>ς</strong>, κ.ά.), πυ<br />

κλλάνε στ αρικ τυ κέλυ<strong>ς</strong>, τ<br />

ίκημα αυτ δε διαέρει μρλγικά<br />

απ την αρική ισγεια αγρικία<br />

πυ περιγράψαμε.<br />

Παράλληλα <strong>και</strong> τ διώρ σπίτι<br />

στ ωρι δε μένει στατικ. H εάλειψη<br />

τη<strong>ς</strong> πειρατεία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> έλεγ<strong>ς</strong><br />

των άλλων εωγενών κινδύνων έ-<br />

υν σαν απτέλεσμα τα σπίτια να<br />

στρέψυν τ πρσωπ τυ<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> τη<br />

θέα <strong>και</strong> τη θάλασσα, ανίγντα<strong>ς</strong> ταυτρνα<br />

τι<strong>ς</strong> αυλέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τα παράθυρά<br />

τυ<strong>ς</strong> στν ήλι <strong>και</strong> τν αέρα.<br />

H είσδ<strong>ς</strong> μεταέρεται απ τν ρ<br />

στ ισγει, τ αγιάτι γίνεται<br />

μπαλκνι, ι ώρι τυ ρυ γίννται<br />

υπνδωμάτι <strong>και</strong> «σαλνι» αντίστια,<br />

ενώ στ ισγει ωρθετύνται,<br />

τ καθημεριν δωμάτι με μια<br />

μικρή απθήκη.<br />

H τάση αυτή τη<strong>ς</strong> «αστικπίηση<strong>ς</strong>»<br />

τυ σπιτιύ γίνεται εντντερη ταν<br />

η σετική εειδίκευση <strong>και</strong> μερικ<strong>ς</strong><br />

καταμερισμ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> εργασία<strong>ς</strong> δημι-<br />

υργύν μια νέα τάη επαγγελματιών<br />

(τίστη<strong>ς</strong>, μπακάλη<strong>ς</strong>, ψαρά<strong>ς</strong>, κα-<br />

ετή<strong>ς</strong>, κ.ά.) ι πίι καλλιεργύν<br />

την ιδέα τη<strong>ς</strong> απμάκρυνση<strong>ς</strong> απ τ<br />

σπίτι ι μν των ώων, πυ είε ήδη<br />

αρίσει, αλλά <strong>και</strong> κάπιων αγρτικών<br />

λειτυργιών μέσα απ την αυλή.<br />

Oι απαιτήσει<strong>ς</strong> μω<strong>ς</strong> αυτέ<strong>ς</strong> δεν μπρύν<br />

να καλυθύν αύ η εέλιη<br />

τυ σπιτύ ακλυθεί ραδύτερυ<strong>ς</strong><br />

ρυθμύ<strong>ς</strong> απ αυτύ<strong>ς</strong> των αναγκών<br />

<strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> ικνμία<strong>ς</strong>.<br />

Tη λειτυργική αυτή αντιστιία<br />

<strong>και</strong> ανεπάρκεια έρεται να επιλύσει<br />

τ νέ διώρ ντάμι, τ πί δεν<br />

είναι μν μια απλή κατασκευή, πυ<br />

στεγάει ανθρώπυ<strong>ς</strong>, ώα <strong>και</strong> πρϊντα,<br />

αλλά απτελεί ταυτρνα <strong>και</strong><br />

μέσν άσκηση<strong>ς</strong> γήτρυ <strong>και</strong> πρλή<strong>ς</strong><br />

για τν ρήστη.<br />

T διώρ αυτ ίκημα παρλ<br />

πυ έει σαν ικιστικ πρτυπ τ<br />

διώρ σπίτι στ ωρι, η επιλεγμένη<br />

θέση τυ, σύγρν<strong>ς</strong> επλισμ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> η άνεση των ώρων δημι-<br />

υργύν πλλέ<strong>ς</strong> ρέ<strong>ς</strong> καλύτερε<strong>ς</strong><br />

συνθήκε<strong>ς</strong> διαμνή<strong>ς</strong>, με απτέλεσμα<br />

ι ρήστε<strong>ς</strong> τυ να παρατείνυν τη<br />

διαίωσή τυ<strong>ς</strong> σε αυτ <strong>και</strong> λκληρ<br />

τ ρν.<br />

Aρμνία<br />

Πρέπει να πύμε ακμη τι η παραδσιακή<br />

αριτεκτνική τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

εκράστηκε <strong>και</strong> με μια σειρά άλλων<br />

ιδιαίτερων κατασκευών (σλεία, εκκλησίε<strong>ς</strong>,<br />

μύλυ<strong>ς</strong>, αλώνια, ρύσε<strong>ς</strong><br />

κ.ά.) πυ ρίσκνταν <strong>και</strong> αυτέ<strong>ς</strong> σε απλυτη<br />

εναρμνιση <strong>και</strong> διάλγ με<br />

την «κινωνική δυναμική» <strong>και</strong> τ υσικ<br />

τπί τυ νησιύ.<br />

T παινίδισμα μω<strong>ς</strong> αυτ τυ ώρυ<br />

με τν ρν σταματά τ 1964 ταν<br />

ι Tύρκι πρκλητικτατα εαναγκάυν<br />

σε εκδιωγμ σεδν λκληρ<br />

τν ελληνικ πληθυσμ τυ<br />

νησιύ.<br />

O εκδιωγμ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong> επισραγίεται<br />

<strong>και</strong> απ μία σειρά παρεμάσεων με<br />

«τενικά έργα» (ικισμί, ράγματα,<br />

λιμάνια, υλακέ<strong>ς</strong>, στρατώνε<strong>ς</strong> κ.ά.)<br />

πυ σκπ έυν τη ίαιη ανατρπή<br />

ακμη <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> ικλγική<strong>ς</strong> ισρρπία<strong>ς</strong><br />

με απώτερ στ τη διακπή<br />

κάθε πλιτιστική<strong>ς</strong> <strong>και</strong> εθνική<strong>ς</strong> συνέ-<br />

εια<strong>ς</strong> πάνω στ νησί.<br />

Παρά τι<strong>ς</strong> καταστρέ<strong>ς</strong> πυ υπέστησαν, τα ελληνικά ωριά τη<strong>ς</strong> Iμρυ παρυσιάυν εικνα απαράμιλλη<strong>ς</strong> αισθητική<strong>ς</strong>. Tα κα-<br />

ετιά, πέτρινα σπίτια τυ<strong>ς</strong>, κτισμένα με μακεδνική αριτεκτνική, δένυν αρμνικά με τ περιάλλν. Στη ωτγραία, <br />

να<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Kίμηση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Θετκυ <strong>και</strong> τα γύρω παλιά σπίτια, στ Σινύδι.<br />

Tα Aγρίδια είναι τ μν ωρι τη<strong>ς</strong> Iμρυ πυ δεν έει πατήσει πδι επίκυ. Oι απείθαρι Aγριδιώτε<strong>ς</strong>, 48 ψυέ<strong>ς</strong> σήμερα,<br />

δεν μπρεσαν μω<strong>ς</strong> να απτρέψυν την ερήμωση τυ ωριύ πω<strong>ς</strong> δείνυν τα ρταριασμένα λιθστρωτα, ι άδειε<strong>ς</strong><br />

αυλέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τα παράθυρα πυ άσκυν στα εγκατελειμμένα σπίτια.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 21

Φρητή εικνα τυ αράγγελυ Mιαήλ (υαντινή<strong>ς</strong> επή<strong>ς</strong>;) <strong>και</strong> σημαντικά<br />

γλυπτά (κεαλή Eρμύ, αγαλμάτι καθισμένη<strong>ς</strong> Kυέλη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> γυναικεί<strong>ς</strong> κρμ<strong>ς</strong>)<br />

<strong>στην</strong> κατή Tύρκυ ιδιώτη. (Iμρ<strong>ς</strong>).<br />

O Aγι<strong>ς</strong> Δανιήλ. Mία απ τι<strong>ς</strong> εικνε<strong>ς</strong> μεταυαντινή<strong>ς</strong> επή<strong>ς</strong> πυ άησαν πίσω<br />

τυ<strong>ς</strong> ι κάτικι τυ Kάστρυ, πιθανώ<strong>ς</strong> τν Iύλι τυ 1974, ταν «εν μιά<br />

νυκτί» εγκατέλειψαν τ νησί.<br />

22 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

H λεηλασία ε<br />

Iσπέδωση αραιλγικών ώρων, λαθρανασκαέ<strong>ς</strong>,<br />

καταστρή των εκκλησιαστικών<br />

μνημείων <strong>και</strong> συγκέντρωση<br />

σε ιδιώτε<strong>ς</strong> σημαντικών ευρημάτων<br />

H ΠPOΣTAΣIA τη<strong>ς</strong> πλιτιστική<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

υσική<strong>ς</strong> κληρνμιά<strong>ς</strong> επιάλλεται<br />

απ τη νμθεσία κάθε κράτυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> απ διεθνεί<strong>ς</strong> συμάσει<strong>ς</strong> (Bενετία<strong>ς</strong><br />

1964, Λνδίνυ 1969, Παρισίων<br />

1972, Eλσίνκι 1975, Bαλέτα<strong>ς</strong><br />

1992), επειδή η καταστρή πι-<br />

υδήπτε στιείυ τη<strong>ς</strong> καθιστά<br />

τωτερη την κληρνμιά λων<br />

των λαών.<br />

Στην Iμρ τ επίσημ κράτ<strong>ς</strong><br />

δεν πραγματπίησε πτέ ανασκαέ<strong>ς</strong><br />

ενώ πρέη ή επέτρεψε<br />

τη συστηματική καταστρή τη<strong>ς</strong><br />

πλιτιστική<strong>ς</strong> κληρνμιά<strong>ς</strong> με πλλύ<strong>ς</strong><br />

τρπυ<strong>ς</strong>.<br />

Aντικατέστησε τ νμα τυ νησιύ<br />

<strong>και</strong> τα τπωνύμια πυ είαν<br />

διατηρηθεί ιλιετίε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> είαν ενταθεί<br />

στη διεθνή επιστημνική<br />

ιλιγραία.<br />

Aν στείλετε σήμερα με τ ταυδρμεί<br />

μια επιστλή <strong>στην</strong> Iμρ<br />

πυ τ νμά τη<strong>ς</strong> έγινε Gokceada<br />

ή <strong>στην</strong> Tένεδ πυ έγινε Bozcaada,<br />

θα σα<strong>ς</strong> επιστραεί με την<br />

ένδειη τι δεν υπάρει τέτι μέρ<strong>ς</strong>,<br />

πράγμα πυ απδεικνύει απ<br />

μν τυ τι<strong>ς</strong> αλλαγέ<strong>ς</strong> πυ έυν επιέρει.<br />

Eρείπια<br />

Eπίση<strong>ς</strong>, έει ισπεδώσει περι-<br />

έ<strong>ς</strong> πυ περιλαμάνυν αραιλγικύ<strong>ς</strong><br />

ώρυ<strong>ς</strong>, καταστρέντα<strong>ς</strong><br />

για παράδειγμα τ άλσ<strong>ς</strong> με τ Iερ<br />

των Mεγάλων Θεών, <strong>στην</strong> περιή<br />

τυ μετίυ τυ Aγίυ<br />

Kωνσταντίνυ.<br />

I δρυσε νέυ<strong>ς</strong> ικισμύ<strong>ς</strong> σε αρ-<br />

αιλγικύ<strong>ς</strong> ώρυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> καλλιεργεί<br />

την ανεέλεγκτη ικδμηση<br />

σε περιέ<strong>ς</strong> πω<strong>ς</strong> τ Kάστρ πυ<br />

είαν κτίσει ι Aθηναίι κληρύι<br />

την πλη τυ<strong>ς</strong> την πία διαδέ-<br />

θηκε αργτερα υαντιν<strong>ς</strong> ικισμ<strong>ς</strong>.<br />

Tα ερείπια τυ θεάτρυ τη<strong>ς</strong> αρ-<br />

αία<strong>ς</strong> πλη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η παλαιριστιανική<br />

ασιλική με τα πλύρωμα ψη-<br />

ιδωτά δάπεδα έυν εαανιστεί<br />

εντελώ<strong>ς</strong> απ τ Kάστρ πυ σώθηκαν<br />

μν ένα τμήμα τη<strong>ς</strong> αραία<strong>ς</strong><br />

ύρωση<strong>ς</strong>, τα ερείπια των υ-<br />

αντινών τειών <strong>και</strong> πλλά μαρμάρινα<br />

μέλη <strong>και</strong> τμήματα απ ενεπίγραε<strong>ς</strong><br />

πλάκε<strong>ς</strong>, σκρπισμένα ή εντιισμένα<br />

σε διάρα κτίσματα<br />

τυ ωριύ.<br />

Tι θα συμεί με τα υπλιπα λείψανα<br />

πυ αθνύν <strong>στην</strong> ευρύτε-<br />

ρη περιή, αν συνειστεί η ανε-<br />

έλεγκτη δμηση;<br />

Λαθρανασκαέ<strong>ς</strong><br />

Θα πρέπει επίση<strong>ς</strong>, να τνίσυμε<br />

τι τσ στ Kάστρ σ <strong>και</strong> σε άλλε<strong>ς</strong><br />

περιέ<strong>ς</strong>, διενεργύνται λαθρανασκαέ<strong>ς</strong>,<br />

ενώ τα πργραμματιμενα<br />

έργα <strong>στην</strong> περιή τυ<br />

πρϊστρικύ ικισμύ Aγι<strong>ς</strong> Φλώρ<strong>ς</strong>,<br />

απειλύν να καταστρέψυν<br />

τα αραιλγικά λείψανα πυ μαρτυρύν<br />

τι ώρ<strong>ς</strong> εκατικείτ απ<br />

τ 2500 - 1300 π.X.<br />

Oσν αρά <strong>στην</strong> καταστρή<br />

των εκκλησιαστικών μνημείων, απ<br />

τα 280 εωκκλήσια, απέμειναν<br />

ρθια μν κτώ, ενώ δραματική<br />

είναι <strong>και</strong> η κατάσταση άλλων ναών<br />

σε κατικημένε<strong>ς</strong> περιέ<strong>ς</strong>. Eνδεικτικ<br />

παράδειγμα απτελεί η Aγία<br />

Mαρίνα στ Kάστρ. O παλι<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong><br />

μητρπλιτικ<strong>ς</strong> να<strong>ς</strong>, πυ<br />

πλλά μέλη τυ είναι αναρησιμπιημένα<br />

παλαιριστιανικά <strong>και</strong> απτελεί<br />

πραγματικ μυσεί παλαιριστιανική<strong>ς</strong><br />

γλυπτική<strong>ς</strong>, έει<br />

μετατραπεί σε αυρώνα.<br />

Σε παρμια κατάσταση ρίσκεται<br />

<strong>και</strong> Aγι<strong>ς</strong> Nικλα<strong>ς</strong> στ λιμάνι<br />

τυ Kάστρυ πυ περιμένει τ<br />

πλήρωμα τυ ρνυ για να σωριαστεί,<br />

παρά τ γεγν<strong>ς</strong> τι ανακηρύθηκε<br />

«διατηρητέ μνημεί».<br />

Aνάλγε<strong>ς</strong> ανακηρύει<strong>ς</strong> έυν γίνει<br />

<strong>και</strong> για τυ<strong>ς</strong> ενριακύ<strong>ς</strong> ναύ<strong>ς</strong><br />

τυ νησιύ, καθώ<strong>ς</strong> επίση<strong>ς</strong> έει γίνει<br />

καταγραή των εικνων <strong>και</strong><br />

κειμηλίων τυ<strong>ς</strong> (σων απέμειναν)<br />

ε’ σν θεωρύνται κρατική περιυσία.<br />

H κίνηση αυτή απτελεί<br />

έαια κρατική μέριμνα, αλλά πρ-<br />

ληματίει τυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong><br />

πυ είναι υπλγι εάν αθεί<br />

κάτι, πράγμα καθλυ δύσκλ υπ<br />

τι<strong>ς</strong> κρατύσε<strong>ς</strong> συνθήκε<strong>ς</strong>.<br />

Iδιώτε<strong>ς</strong><br />

Tέλ<strong>ς</strong>, αίει να επισημανθεί η<br />

συγκέντρωση απ ιδιώτε<strong>ς</strong> αραιλγικών<br />

ευρημάτων, σημαντικών<br />

για την επιστημνική έρευνα.<br />

Eνδεικτική είναι η περίπτωση<br />

Tύρκυ απ την Kωνσταντινύπλη,<br />

πυ δηλώνει συλλέκτη<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

έει μετατρέψει ένα μρ, παλι<br />

σπίτι στ Kάστρ σε αληθιν<br />

μυσεί.<br />

Aνάμεσα στι<strong>ς</strong> συλλγέ<strong>ς</strong> τυ, σημαντικά<br />

αραιλγικά ευρήματα

AΦIEPΩMA<br />

ν<strong>ς</strong> αδιάπτωτυ πλιτισμύ<br />

Xαρακτηριστική περίπτωση συγκέντρωση<strong>ς</strong> αραιτήτων απ Tύρκ ιδιώτη <strong>στην</strong> Iμρ: κινκραν κρινθιακύ ρυθμύ, διάρα άλλα αριτεκτνικά μέλη,<br />

καθώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ενεπίγραε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ανάγλυε<strong>ς</strong> ριστιανικέ<strong>ς</strong> πλάκε<strong>ς</strong>.<br />

<strong>και</strong> εικνε<strong>ς</strong> μεταυαντινή<strong>ς</strong> επ-<br />

ή<strong>ς</strong>. Δεν αρνήθηκε να μα<strong>ς</strong> δετεί<br />

στ σπίτι, πυ δήλωσε τι αγρασε<br />

πλλά ευρήματα <strong>και</strong> εικνε<strong>ς</strong> απ<br />

πλανδιυ<strong>ς</strong> πωλητέ<strong>ς</strong>, διέσωσε<br />

μια εικνα απ τα έρια Tύρκων<br />

πυ ήταν έτιμι να την κάψυν<br />

με σκυπίδια, ενώ άλλε<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> ρήκε<br />

ίδι<strong>ς</strong> τυλιγμένε<strong>ς</strong> σε νάϋλν <strong>και</strong><br />

θαμμένε<strong>ς</strong>, πω<strong>ς</strong> ισυρίστηκε, σε<br />

ερείπια σπιτιών. Oλε<strong>ς</strong> ι παραπάνω<br />

ενέργειε<strong>ς</strong> καταστρέυν την<br />

πλιτική κληρνμιά τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

<strong>και</strong> παραιάυν τι<strong>ς</strong> διεθνεί<strong>ς</strong> συμ-<br />

άσει<strong>ς</strong>. Πρέπει επμένω<strong>ς</strong> να καταγγελθύν<br />

στη διεθνή κινή γνώμη<br />

<strong>και</strong> στυ<strong>ς</strong> διεθνεί<strong>ς</strong> ργανισμύ<strong>ς</strong>,<br />

πρκειμένυ να κινηθύν<br />

ι διαδικασίε<strong>ς</strong> πυ θα πρστατεύσυν<br />

απ λσερή αανισμ σα<br />

η γη τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> ι κάτικί τη<strong>ς</strong><br />

διατήρησαν επί ιλιετίε<strong>ς</strong>. Aρμδια<br />

μω<strong>ς</strong> ργανα για την πρστασία<br />

των μνημείων τυ ευρύτερυ<br />

<strong>Eλληνισμ</strong>ύ είναι τα υπυργεία<br />

Πλιτισμύ <strong>και</strong> Eωτερικών τα πία<br />

δεν έυν ακμα πρεί στι<strong>ς</strong><br />

επιαλλμενε<strong>ς</strong> ενέργειε<strong>ς</strong>. E.T.<br />

Kρινθιακκινκραν<br />

<strong>στην</strong> είσδ<br />

των αγρτικών<br />

υλακών.<br />

Eδώ μετα-<br />

έρθηκαν<br />

τ 1963<br />

Tύρκι<br />

αρυπινίτε<strong>ς</strong><br />

πυ<br />

κυκλρύσανελεύθερισπέρνντα<strong>ς</strong><br />

τν<br />

πανικ. Tα<br />

εγκλήματά<br />

τυ<strong>ς</strong> ε-<br />

ανάγκασαν<br />

σε εκπατρισμ<br />

μεγάλ<br />

μέρ<strong>ς</strong> τυ<br />

ελληνικύ<br />

πληθυσμύ.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 23

AΦIEPΩMA<br />

Aραϊκέ<strong>ς</strong><br />

λατρευτικέ<strong>ς</strong><br />

τελετυργίε<strong>ς</strong><br />

H θυσία ταύρων <strong>και</strong> τ νεκρδειπν απτελύν<br />

επιίωση πρριστιανικών εθίμων<br />

Tη<strong>ς</strong> Eλένη<strong>ς</strong> Ψυγιύ<br />

Eρευνήτρια<strong>ς</strong> στ Kέντρ Eρεύνη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Eλληνική<strong>ς</strong><br />

Λαγραία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Aκαδημία<strong>ς</strong> Aθηνών<br />

KAΘE καλκαίρι, ι ενητεμένι<br />

Iμριι, πυ γη<strong>ς</strong>, συγκεντρώννται<br />

στ νησί τυ<strong>ς</strong>. Kάνντά<strong>ς</strong> τ ακμα<br />

<strong>και</strong> σαν πράη αντίσταση<strong>ς</strong>,<br />

τάνυν σε έναν τπ κυρσεμέν<br />

πυ δεν τυ<strong>ς</strong> ανήκει πια κι α<strong>ς</strong> είναι<br />

δικ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong>, να πρσκυνήσυν ,τι<br />

απμένει απ τα πατρικά τυ<strong>ς</strong> σπίτια,<br />

τι<strong>ς</strong> εκκλησίε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τα νεκρτα-<br />

εία τυ<strong>ς</strong>, να ανταμώσυν συγγενεί<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ίλυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μαί να αναδώσυν<br />

ωή στα καλ<strong>και</strong>ρινά πανηγύρια<br />

<strong>και</strong> ιδιαίτερα τ πανηγύρι τη<strong>ς</strong><br />

Παναγία<strong>ς</strong> στ’ Aγρίδια, τν Δεκαπενταύγυστ.<br />

Σ’ αυτ τ πανηγύρι παραρέθηκα<br />

τ καλκαίρι τυ 1990 <strong>και</strong> ανάμεσα<br />

στι<strong>ς</strong> άλλε<strong>ς</strong> εκδηλώσει<strong>ς</strong> τυ,<br />

παρακλύθησα <strong>και</strong> δύ αραϊκέ<strong>ς</strong><br />

τελετυργίε<strong>ς</strong>: αιματηρή θυσία ταύρων<br />

(κυρμπάνι) <strong>και</strong> νεκρδειπν.<br />

Kυρμπάνι<br />

T έθιμ τη<strong>ς</strong> δημτελύ<strong>ς</strong> θυσία<strong>ς</strong><br />

ώων είναι κρυαία λατρευτική<br />

εκδήλωση λων των θρησκειών απ<br />

την αραιτητα έω<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> μέρε<strong>ς</strong><br />

μα<strong>ς</strong>, πυ επιίωσε διατηρώντα<strong>ς</strong> ανέπα<br />

ι μν τν μαικ πυρήνα<br />

τη<strong>ς</strong> αλλά κατά μεγάλ μέρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

τ τελετυργικ τυπικ τη<strong>ς</strong>.<br />

Eντάσσεται στυ<strong>ς</strong> τρπυ<strong>ς</strong> μαδική<strong>ς</strong><br />

πρσρά<strong>ς</strong> τρή<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> τ<br />

θεί πυ γίνεται κυρίω<strong>ς</strong> για λγυ<strong>ς</strong><br />

εευμενισμύ, ευαριστία<strong>ς</strong>, απτρπή<strong>ς</strong><br />

κακύ, ευετηρία<strong>ς</strong>, γνιμτητα<strong>ς</strong>.<br />

Tαυτρνα απτελεί ένα κιν<br />

γεύμα θεύ <strong>και</strong> πιστών, πυ τυ<strong>ς</strong><br />

συνδέει στενά. H αιματηρή θυσία<br />

είναι <strong>και</strong> πρσρά αίματ<strong>ς</strong>, τ πί<br />

θεωρείται τι περιέει ωτική<br />

δύναμη, τνωτική <strong>και</strong> γνιμική.<br />

H πλυσήμαντη αυτή θυσία ώων<br />

<strong>και</strong> μάλιστα των πλύτιμων απ<br />

πλλέ<strong>ς</strong> απψει<strong>ς</strong> ταύρων, έει ακμα<br />

<strong>και</strong> σήμερα την έννια πρσρά<strong>ς</strong><br />

ύψιστη<strong>ς</strong> αία<strong>ς</strong> στι<strong>ς</strong> αγρτκτηντρικέ<strong>ς</strong><br />

κινωνίε<strong>ς</strong>. Στην Iμρ<br />

24 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

γίννταν πλλέ<strong>ς</strong>, ιδιωτικέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> δημσιε<strong>ς</strong><br />

θυσίε<strong>ς</strong> ώων σε γιρτέ<strong>ς</strong>. T<br />

κυρμπάνι μω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong><br />

στ’ Aγρίδια, στ κατ’ εήν κτηντρικ<br />

ωρι τυ νησιύ, ήταν τ<br />

πι ακυστ <strong>και</strong> πλύσι, με θύματα<br />

πλλύ<strong>ς</strong> ταύρυ<strong>ς</strong>, τάματα<br />

των πιστών κυρίω<strong>ς</strong> γι’ αρρώστια,<br />

πυ άγγιε τα ρια τη<strong>ς</strong> εκατμη<strong>ς</strong>.<br />

Tην τέλεση τυ εθίμυ, πω<strong>ς</strong> τ<br />

παρακλύθησα, είε αναλάει ένα<br />

είδ<strong>ς</strong> «ιερατείυ» πυ τ απτελύσαν<br />

ασάπηδε<strong>ς</strong> με πρεάρ-<br />

ντα τν γέρ – ασάπη των Aγριδιών.<br />

T τυπικ περιελάμανε ευλγηση<br />

των επτά ταύρων–θυμάτων<br />

απ τν ιερέα στ πραύλι τη<strong>ς</strong><br />

εκκλησία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> επίσημη σαγή των<br />

ώων την παραμνή, δημσι μαγείρεμα<br />

τυ κρέατ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> κυρκύτα<strong>ς</strong><br />

(ρασμέν σιτάρι) σε λνυτία<br />

<strong>και</strong> τέλ<strong>ς</strong> ανήμερα, ευλγηση<br />

τυ μαγειρεμένυ αγητύ απ<br />

τν επίσκπ Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ<br />

<strong>και</strong> μίρασμα τυ κυρμπανιύ <strong>και</strong><br />

τη<strong>ς</strong> κυρκύτα<strong>ς</strong> στυ<strong>ς</strong> πιστύ<strong>ς</strong>.<br />

Nεκρδειπν<br />

Aνήμερα επίση<strong>ς</strong> μετά τη θεία λειτυργία,<br />

έλαε ώρα τ νεκρδειπν.<br />

H πρσρά τρή<strong>ς</strong> στυ<strong>ς</strong><br />

νεκρύ<strong>ς</strong> (σπρι, κυρίω<strong>ς</strong> σιτάρι σε<br />

διάρε<strong>ς</strong> μρέ<strong>ς</strong>, καρπί <strong>και</strong> υγρά<br />

κατά περίπτωση) απτελεί επιίωση<br />

μια<strong>ς</strong> πανάραια<strong>ς</strong> νεκρλατρία<strong>ς</strong>,<br />

πυ γίνεται ιδιωτικά ή δημσια.<br />

Oι ιδιωτικέ<strong>ς</strong> πρσρέ<strong>ς</strong>, τα μνημσυνα,<br />

γίννται σε συγκεκριμένα<br />

μετά τ θάνατ ρνικά διαστήματα.<br />

Eκτ<strong>ς</strong> απ’ την ικανπίηση τη<strong>ς</strong><br />

ψυή<strong>ς</strong> στν Kάτω Kσμ απσκπύν<br />

στη συντήρηση τη<strong>ς</strong> μνήμη<strong>ς</strong><br />

τυ συγκεκριμένυ νεκρύ <strong>και</strong><br />

<strong>στην</strong> επικινωνία μαί τυ μέσα απ’<br />

τη ρντίδα τη<strong>ς</strong> παρασκευή<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

τρή<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τα μιρλγια.<br />

Oι μαδικέ<strong>ς</strong> επίσημε<strong>ς</strong> πρσρέ<strong>ς</strong>,<br />

κατά τη διάρκεια κυρίω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Aπκριά<strong>ς</strong>, τα Ψυσάατα <strong>και</strong> άλλε<strong>ς</strong><br />

γιρτέ<strong>ς</strong>, αρύν κυρίω<strong>ς</strong> τη<br />

δαιμνική τυ ιδιτητα. O νεκρ<strong>ς</strong><br />

συν τω ρνω περνάει στη σαίρα<br />

Συνέεια <strong>στην</strong> 26η σελίδα<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 25

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 25

Hλικιωμένι άνδρε<strong>ς</strong>, «μυημένι», αναλαμάνυν τ ψήσιμ των σαγίων πυ διαρκεί λη τη νύτα (παραμνή Δεκαπενταύγυστυ),<br />

μέσα σε αλκωματένια λεέτια. Tπθετύνται πάνω σε λάκκυ<strong>ς</strong> πυ ανίγνται στ καλντερίμι, έω απ την εκκλησία.<br />

(ωτ. Σπύρ<strong>ς</strong> Mελετή<strong>ς</strong>)<br />

H θυσία των ταύρων (Kυρμπάνι) την παραμνή τυ Δεκαπενταύγυστυ, στ’ Aγρίδια. Tην τέλεση τυ εθίμυ αναλαμάνει<br />

ένα είδ<strong>ς</strong> «ιερατείυ». T τυπικ περιλαμάνει ευλγηση των ώων απ τν ιερέα στ πραύλι τη<strong>ς</strong> εκκλησία<strong>ς</strong>, σαγή, μαγείρεμα<br />

τυ κρέατ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Kυρκύτα<strong>ς</strong> σε λνυτία <strong>και</strong> μίρασμά τυ<strong>ς</strong> (ανήμερα) στυ<strong>ς</strong> πιστύ<strong>ς</strong>.<br />

26 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

Συνέεια απ την 25η σελίδα<br />

τυ «δαίμν<strong>ς</strong>» ηρωπιείται, ταυτίεται<br />

με τι<strong>ς</strong> θνιε<strong>ς</strong> θετητε<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

τά<strong>ς</strong> γίνεται ωμ<strong>ς</strong> τυ. Eτσι<br />

η συλλγική πρσρά έει <strong>και</strong> την<br />

έννια των «απαρών», δηλαδή<br />

των πρώτων ώριμων καρπών πυ<br />

θυσιάνται στ θεί πριν τι<strong>ς</strong> δκιμάσει<br />

άνθρωπ<strong>ς</strong>, για λγυ<strong>ς</strong> ευετηρικύ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> γνιμικύ<strong>ς</strong>.<br />

Στ’ Aγρίδια, τ νεκρδειπν τυ<br />

Δεκαπενταύγυστυ απτελεί τη<br />

μναδική με πάνδημ αρακτήρα<br />

τέτια εκδήλωση στ νησί. Tην ευλγηση<br />

των πρσρών, η πία<br />

λγω τη<strong>ς</strong> ειδική<strong>ς</strong> συγκυρία<strong>ς</strong> πρσέλαε<br />

<strong>και</strong> εθνική διάσταση, έκανε<br />

επίσκπ<strong>ς</strong> στ νεκρταεί.<br />

Aκλύθησαν μεμνωμένα τρισάγια<br />

<strong>και</strong> συνεστίαση στα μνήματα.<br />

Kάειρι<br />

Tα δύ αυτά πρριστιανικά λατρευτικά<br />

έθιμα πυ συνδένται<br />

στενά μεταύ τυ<strong>ς</strong> αλλά <strong>και</strong> με τι<strong>ς</strong><br />

αγρτκτηντρικέ<strong>ς</strong> ασλίε<strong>ς</strong><br />

των κατίκων, θεωρύμε τι διαιωνίυν<br />

μια παμπάλαια τπική παράδση<br />

πίστη<strong>ς</strong> σε θνιε<strong>ς</strong> θετητε<strong>ς</strong>,<br />

<strong>και</strong> μάλιστα γυναικείε<strong>ς</strong>. Mια τέτι-<br />

υ είδυ<strong>ς</strong> μυστηριακή, πρελληνική<br />

θρησκεία, αυτή των Kαείρων,<br />

τ πάνθεν τη<strong>ς</strong> πία<strong>ς</strong> περιελάμ-<br />

ανε τριάδα θνιων θετήτων<br />

(μάνα – κρη – Aδη<strong>ς</strong>) αντίστιη με<br />

αυτή των Eλευσίνιων Mυστηρίων<br />

άνθησε στα σετικά απμνωμένα<br />

θρακικά νησιά.<br />

H Iμρ<strong>ς</strong> πυ είε αμιγή πρελληνικ<br />

πληθυσμ μέρι τα ρνια<br />

τη<strong>ς</strong> κλασική<strong>ς</strong> αραιτητα<strong>ς</strong>, εκριστιανίστηκε<br />

μλι<strong>ς</strong> τν 5 μ.X. αιώνα.<br />

Tα παγανιστικά αυτά έθιμα<br />

πρέπει ν’ απτελύσαν εκδηλώσει<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> παραπάνω λατρευτική<strong>ς</strong><br />

παράδση<strong>ς</strong> <strong>και</strong> να ενσωματώθηκαν<br />

<strong>στην</strong> ιδιαίτερα έντνη λατρεία<br />

τη<strong>ς</strong> Παναγία<strong>ς</strong> στ νησί <strong>και</strong> μάλιστα<br />

στη μνήμη τη<strong>ς</strong> Kίμηση<strong>ς</strong>, δηλαδή<br />

τυ θανάτυ τη<strong>ς</strong>, πί<strong>ς</strong>, μεταύ<br />

άλλων τη<strong>ς</strong> πρσδίδει θνιε<strong>ς</strong> ιδιτητε<strong>ς</strong>.<br />

H συμμετή τη<strong>ς</strong> Eκκλησία<strong>ς</strong> στα<br />

έθιμα (ιδιαίτερα τη<strong>ς</strong> θυσία<strong>ς</strong>, την πία<br />

αλλύ διώκει) <strong>και</strong> μάλιστα σε<br />

επίπεδ επισκπυ, δηλώνει σεασμ<br />

σε καθιερωμένε<strong>ς</strong> λατρευτικέ<strong>ς</strong><br />

εκδηλώσει<strong>ς</strong>, τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> δεν μπρεσε<br />

ν’ απαλείψει.<br />

Συνέεια<br />

Oπω<strong>ς</strong> λέει Γάλλ<strong>ς</strong> ιστρικ<strong>ς</strong> G.<br />

Braudel, «o πλιτισμ<strong>ς</strong> είναι μια<br />

συνέεια πυ ταν αλλάει, ακμα<br />

<strong>και</strong> σε τσ άθ<strong>ς</strong>, σ συνεπάγεται<br />

μια νέα θρησκεία, ενσωματώνει<br />

παλιέ<strong>ς</strong> αίε<strong>ς</strong> πυ επιύν μέσα σ’<br />

αυτν <strong>και</strong> παραμένυν η υσία<br />

τυ... Στην πραγματικτητα, κάθε<br />

παλι<strong>ς</strong>, καθιερωμέν<strong>ς</strong> πλιτισμ<strong>ς</strong><br />

υπτάσσεται μν αινμενικά <strong>και</strong><br />

ττε συνειδητπιείται περισστερ,<br />

αγανακτεί <strong>και</strong> αναπτύσσει έναν<br />

αδιάλλακτ πλιτισμικ εθνικισμ...».<br />

Στην Iμρ, πυ, κατά παράαση<br />

διεθνών συνθηκών σήμερα «λα<br />

τα σκιάει η έρα <strong>και</strong> τα πλακώνει<br />

η σκλαιά», πρκαλώντα<strong>ς</strong><br />

την αιμρραγία τυ ελληνικύ πληθυσμύ,<br />

τα παραπάνω ρίσκυν<br />

την πλήρη δικαίωσή τυ<strong>ς</strong>.

Tυ Nίκυ Παλαιπυλυ<br />

Zωγράυ - συγγραέα<br />

1962. Eνα ράδυ μπαίνυν στ<br />

εργαστήρι μυ, στ ωρι Παναγιά,<br />

έι νέα παιδιά, απ 16 έω<strong>ς</strong> 19 ετών<br />

<strong>και</strong> μυ λένε τι πήραν μία απαση.<br />

«Θα κλλήσυμε απψε<br />

πρκηρύει<strong>ς</strong>, ητώντα<strong>ς</strong> θρησκευτική<br />

ελευθερία, την επιστρή τη<strong>ς</strong><br />

ελληνική<strong>ς</strong> παιδεία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> να ύγει <br />

διικητή<strong>ς</strong> Tυρκμέν». Aπάντησα τι<br />

αυτ θα είε σαρέ<strong>ς</strong> συνέπειε<strong>ς</strong>,<br />

αλλά ήταν ανένδτι <strong>και</strong> εγώ δεν<br />

πρσπάθησα να τυ<strong>ς</strong> απτρέψω.<br />

Oύτε τυ<strong>ς</strong> ενθάρρυνα αλλά ύτε<br />

τυ<strong>ς</strong> απθάρρυνα. Δεν εία δικαίωμα<br />

να απτρέψω τν πατριωτικ<br />

τυ<strong>ς</strong> αυθρμητισμ.<br />

Σημειώνω τι τα παιδιά δεν πήγαν<br />

ύτε στν Δεσπτη, ύτε στν<br />

Eλληνα –ττε ακμα– δήμαρ, ύτε<br />

στν πρεδρ τη<strong>ς</strong> κιντητα<strong>ς</strong>.<br />

Hρθαν σε μένα. «O Θε<strong>ς</strong> μαί σα<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> να πρσέετε», είπα. Γιατί τα<br />

παιδιά δεν είαν να ελπίυν ήθεια<br />

απ κανένα. Hταν τραγικά μνα,<br />

στ έλε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> τυρκιά<strong>ς</strong>.<br />

Eκείν τ ράδυ λι ι Tύρκι<br />

είαν συγκεντρωθεί <strong>στην</strong> Kεντρική<br />

Σλή (μα<strong>ς</strong> την είαν πάρει) πυ<br />

διργάνωσαν μια θεατρική παράσταση.<br />

Tα παιδιά τ ήευραν, <strong>και</strong> έτσι<br />

ρήκαν την ευ<strong>και</strong>ρία <strong>και</strong> κλλησαν<br />

πρκηρύει<strong>ς</strong> στη στρατιωτική<br />

λέση, στ σπίτι τυ διικητή, στ<br />

σπίτι τυ εισαγγελέα κ.ά.<br />

Aναστάτωση<br />

T πρωί αναστατώθηκαν τα Δαρδανέλια<br />

απ τα επείγντα τηλεγραήματα<br />

των διικητών τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ. Kαταθάνυν απ τ Tσανάκκαλε<br />

δύ τρπιλλάκατι με<br />

στρατιωτικύ<strong>ς</strong>, εισαγγελεί<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ανακριτικά<br />

κλιμάκια, περί τα 15 άτμα.<br />

Στι<strong>ς</strong> ανακρίσει<strong>ς</strong> πυ επακλύθησαν<br />

κάλεσαν <strong>και</strong> τα παιδιά. Aπειρα<br />

τα δύ νεώτερα, <strong>στην</strong> ερώτηση<br />

«γιατί τσ συνά επισκέπτεστε τ<br />

ωγρά», απάντησαν«επειδή<br />

θαυμάυμε τα έργα τυ». Πρσθεσαν<br />

μω<strong>ς</strong>, «τν αγαπύμε γιατί<br />

είναι καλ<strong>ς</strong> πατριώτη<strong>ς</strong>». T τελευταί<br />

διήγηρε την υπψία <strong>και</strong> την επαύρι<br />

με κάλεσαν για ανάκριση.<br />

Δείνντά<strong>ς</strong> μυ ανακριτή<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong><br />

πρκηρύει<strong>ς</strong>, τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> απέυγα<br />

να πάρω στα έρια μυ, για να μην<br />

αήσω απτυπώματα, μυ λέει:<br />

— Πι<strong>ς</strong> αντάεσαι Παλαιπυλ<br />

εέντι τι μπρεί να έγραψε αυτά<br />

τα αρτιά;<br />

— Δεν λέπω ικανύ<strong>ς</strong> ανθρώπυ<strong>ς</strong><br />

εδώ να γράψυν κάτι τέτι.<br />

— E! Tτε πι<strong>ς</strong> τα έγραψε, εμεί<strong>ς</strong><br />

τα γράψαμε;<br />

— Δεν έω δικαίωμα να κατηγρήσω<br />

κανέναν.<br />

— Bλέπετε εδώ υπάρει <strong>και</strong> μία<br />

απειλή. (Σε ένα απ τα αρτιά ήταν<br />

γραμμένη με σινική μελάνη <strong>και</strong> με<br />

μεγάλα γράμματα η ράση: «Θέ-<br />

AΦIEPΩMA<br />

Στι<strong>ς</strong> υλακέ<strong>ς</strong> τυ Tσανάκκαλε<br />

Oι περιπέτειε<strong>ς</strong> τυ N. Παλαιπυλυ <strong>και</strong> η αναγκαστική υγή τυ απ τ νησί<br />

O Nίκ<strong>ς</strong> Παλαιπυλ<strong>ς</strong> γεννήθηκε στη Bλάγκα<br />

τη<strong>ς</strong> Kωνσταντινύπλη<strong>ς</strong> τ 1908. Aγιγρα-<br />

ίε<strong>ς</strong> τυ ρίσκνται στι<strong>ς</strong> εκκλησίε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Πλη<strong>ς</strong>,<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Aθήνα<strong>ς</strong>, ι μινιατύρε<strong>ς</strong><br />

τυ κυκλρύν σε λ τν κσμ <strong>και</strong> τα<br />

λγτενικά τυ κείμενα παρυσιάστηκαν απ<br />

πλλά περιδικά. Eέδωσε δύ περιδικά<br />

<strong>στην</strong> Πλη, τν «Bσπρ» <strong>και</strong> την «Eπιθεώρηση»<br />

<strong>και</strong> πρωτστάτησε μαί με τν Aθανάσι<br />

Σπρ <strong>στην</strong> έκδση τυ πρώτυ περιδικύ<br />

για τ νησί «Iμρ<strong>ς</strong>». Πρσατα κυκλρησε<br />

τ ιλί τυ «Iμρ<strong>ς</strong>», εκδ. «Hλ. Γ.<br />

Hλιπυλ<strong>ς</strong>» με τ συμπληρωματικ πανρα-<br />

μα «Tπία <strong>και</strong> λυλύδια τη<strong>ς</strong> Iμρυ». Σήμερα,<br />

γδντα έι ετών, ει <strong>και</strong> εργάεται στ<br />

Kαλαμάκι με στ τη δημιυργία εν<strong>ς</strong> Mυσείυ<br />

Mινιατύρα<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Eλλάδα. T 1940, ταν<br />

η Iταλία κήρυε τν πλεμ <strong>στην</strong> Eλλάδα,<br />

ι Tύρκι με τ πρσημα τη<strong>ς</strong> στράτευση<strong>ς</strong> έστειλαν<br />

τυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> πυ ύσαν <strong>στην</strong> Tυρκία<br />

σε στρατπεδα συγκέντρωση<strong>ς</strong>. Πρώτα<br />

<strong>στην</strong> Aνατλική Θράκη, πυ N. Παλαιπυλ<strong>ς</strong><br />

μιραταν τ ίδι αντίσκην με δέκα<br />

Iμρίυ<strong>ς</strong>. Aυτή ήταν η πρώτη τυ επαή με<br />

την Iμρ. Kαι ταν μετά τν πλεμ επισκέ-<br />

θηκε τυ<strong>ς</strong> ίλυ<strong>ς</strong> τυ αγάπησε τσ τ νησί<br />

O παπα Nικλα<strong>ς</strong> ετιμάεται να λειτυργήσει στ εωκκλήσι Kίμηση τη<strong>ς</strong> Θετκυ στη θέση Kαστιρνάδ<strong>ς</strong> Aγριδίων. Eνα απ<br />

τα ελάιστα εωκκλήσια πυ διασώθηκαν στ νησί.<br />

λυμε θρησκευτική ελευθερία ή δε<br />

<strong>και</strong> μη...»). Tι θέλυν να πυν αυτά<br />

τα απσιωπητικά; Mήπω<strong>ς</strong> τι θα ρί-<br />

υν καμιά μα;<br />

Aυθρμητ<strong>ς</strong> πω<strong>ς</strong> ήμυν, δεν<br />

κρατήθηκα: Δεν εύρω κ. Eισαγγελέα,<br />

αλλά ύστερα απ την αναλγησία<br />

τη<strong>ς</strong> Kυερνήσεω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τύτα τα<br />

αντιλαϊκά μέτρα, κσμ<strong>ς</strong> είναι αναστατωμέν<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> δυσαρεστημέν<strong>ς</strong>.<br />

Oλα είναι δυνατά. O κσμ<strong>ς</strong><br />

δεν θέλει τν διικητή.<br />

— Kαλά, πηγαίνετε.<br />

Πήγα να πιω ένα τσάι στ καενεί<br />

τυ Kαμπυρέλη. Kαι πριν τελειώσει<br />

τ τσάι, καταθάνει ένα<strong>ς</strong><br />

αστυνμικ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> με αναγκάει να<br />

τν ακλυθήσω πάλι στ δικαστήρι.<br />

Bλέπω τυ<strong>ς</strong> δύ δικαστέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

τν εισαγγελέα να ρύν τήεν.<br />

τυ<strong>ς</strong> ώστε παντρεύτηκε <strong>και</strong> έησε εκεί έω<strong>ς</strong> τ<br />

1975. Oι δραστηριτητέ<strong>ς</strong> τυ <strong>στην</strong> Iμρ, μεταύ<br />

των πίων η πρώτη έκθεση ωγραική<strong>ς</strong><br />

στ νησί <strong>και</strong> ι διαλέει<strong>ς</strong> τυ για την ελληνική<br />

πίηση, ανησύησαν τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong>. T απτέλεσμα<br />

ήταν δύ υλακίσει<strong>ς</strong> (1962 <strong>και</strong> 1969)<br />

<strong>και</strong> μία μηρία (1974) πυ ανάγκασε τ N. Παλαιπυλ<br />

να εγκαταλείψει τ νησί. Στ κείμεν<br />

πυ ακλυθεί διηγείται τι<strong>ς</strong> περιπέτειε<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> πρώτη<strong>ς</strong> υλάκισή<strong>ς</strong> τυ. Aρμή στάθηκε<br />

η απεγνωσμένη πρωτυλία μια<strong>ς</strong> μάδα<strong>ς</strong> νεαρών<br />

Iμρίων να καταγγείλυν με πρκηρύ-<br />

ει<strong>ς</strong> τν ίαι αελληνισμ τυ νησιύ:<br />

Eίαν συμπεράνει τι εγώ ήμυν <br />

υπκινητή<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μυ ανακίνωσαν<br />

τι τ πρωί θα μεταερμυν στι<strong>ς</strong><br />

υλακέ<strong>ς</strong> τυ Tσανάκκαλε, στν<br />

Eλλήσπντ. Παλιέ<strong>ς</strong> υγρέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απαίσιε<strong>ς</strong><br />

σαν εκείν τ υπγει πυ<br />

είδαμε <strong>στην</strong> ταινία «T Eπρέ<strong>ς</strong> τυ<br />

μεσνυκτίυ».<br />

Eιδπίησα τη γυναίκα μυ να<br />

έρει ένα πάπλωμα <strong>και</strong> μερικά ρύ-<br />

α. Hλιλυστ πρωιν, τ πλεύμεν<br />

τυ καπετάν Ψαρύ «Tριανταυλλκηπ<strong>ς</strong>»,<br />

πλέει πρ<strong>ς</strong> τν<br />

Eλλήσπντ. Oι τρει<strong>ς</strong> λγρι<br />

στρατιώτε<strong>ς</strong> δεν μυ επιτρέπυν να<br />

μιλάω με τη γυναίκα μυ πυ επιμένει<br />

να ρύμε ένα δικηγρ. Στα<br />

έρια μυ περασμένη μια αλυσίδα<br />

με κλειδαριά.<br />

Συνέεια <strong>στην</strong> 28η σελίδα<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 27

Συνέεια απ την 27η σελίδα<br />

Oταν θάσαμε στ μυράγι τυ<br />

Tσανάκκαλε ρεθήκαμε μέσα σε ένα<br />

έαλλ πλήθ<strong>ς</strong>, πυ πίστευε τι<br />

έεραν αυτν πυ «σήκωσε κεάλι<br />

<strong>στην</strong> Iμρ». Παρά τ γεγν<strong>ς</strong> τι<br />

ι στρατιώτε<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> εμπδιαν να<br />

με πλησιάσυν, πλλί με έτυσαν<br />

<strong>και</strong> πήρα αρκετέ<strong>ς</strong> κλωτσιέ<strong>ς</strong> στα πδια<br />

<strong>και</strong> τα πλευρά μυ. Γι’ αυτ έκλαψα<br />

τ 1974, ταν διάασα στι<strong>ς</strong><br />

εημερίδε<strong>ς</strong> πω<strong>ς</strong> πήγαν τα παλικάρια<br />

τη<strong>ς</strong> Kύπρυ στ εσωτερικ τη<strong>ς</strong><br />

Aνατλή<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πω<strong>ς</strong> τα μααίρωναν<br />

ταν έκαναν στάση τα ρτηγά<br />

πυ τυ<strong>ς</strong> μετέεραν, καθώ<strong>ς</strong> είαν<br />

στραμμένη τη ράη τυ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> τέντα<br />

τυ ρτηγύ.<br />

Στη υλακή<br />

Mε δήγησαν στη υλακή. Mε έ-<br />

αλαν σε εωριστ τμήμα για αρυπινίτε<strong>ς</strong>.<br />

Aνάμεσά τυ<strong>ς</strong> ένα<strong>ς</strong><br />

νιά<strong>ς</strong>, αρηγ<strong>ς</strong> σπείρα<strong>ς</strong>, ένα<strong>ς</strong><br />

πυ σκτωσε δύ καμηλιέρηδε<strong>ς</strong><br />

για να πάρει την καμήλα τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ένα<strong>ς</strong><br />

πυ ίασε <strong>και</strong> σκτωσε ένα δεκάρν<br />

κριτσάκι. Aυτ<strong>ς</strong> έκανε<br />

«ευλαέστατα» <strong>και</strong> την πρσευή<br />

τυ, τ ναμάι. Στ διπλαν δωμάτι<br />

έμενε ένα<strong>ς</strong> ωραί<strong>ς</strong> γίγαντα<strong>ς</strong><br />

Kύρδ<strong>ς</strong> απ τ Nτιάρμπεκίρ. Hταν<br />

περιητ<strong>ς</strong> Xτα Mεμέτ Kαγιαλάρ,<br />

πλυθέμαστατ<strong>ς</strong>, πρώην α-<br />

ιωματικ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αρηγ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> αίρεση<strong>ς</strong><br />

των Nυρτήδων (ωτιστών).<br />

Oι τελευταίι είαν σκπ να έρυν<br />

τν συλτάν <strong>και</strong> ι περισστερι<br />

ήταν στι<strong>ς</strong> υλακέ<strong>ς</strong> με διάρε<strong>ς</strong><br />

κατηγρίε<strong>ς</strong>.<br />

Φαίνεται τι γλυκύτατ<strong>ς</strong> άγγελ<strong>ς</strong><br />

μυ, τυ υπαγρευσε να με καλδετεί.<br />

Στυ<strong>ς</strong> δύ μήνε<strong>ς</strong> πυ έμεινα<br />

εκεί ήταν σύμυλ<strong>ς</strong>, πρστάτη<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ίλ<strong>ς</strong> μυ (λι τν σέ-<br />

νταν στη υλακή) <strong>και</strong> κάθε ράδυ<br />

είαμε ιλσικέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> θελγικέ<strong>ς</strong><br />

συητήσει<strong>ς</strong>.<br />

Tυ Aλέη Aλεανδρή<br />

Διδάκτρ<strong>ς</strong> Διεθνών Σέσεων<br />

28 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

Φημισμέν ήταν τ Σινύδι, τ μεγαλύτερ <strong>και</strong> πι πλύσι ωρι τη<strong>ς</strong> Iμρυ,<br />

για τυ<strong>ς</strong> ελαιώνε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> αμπελώνε<strong>ς</strong> τυ. Πάμτωι, σήμερα, ι θεσινί νικκύρηδε<strong>ς</strong><br />

δεν έυν συνά ρήματα ύτε για τα άρμακά τυ<strong>ς</strong>.<br />

Iμριι <strong>και</strong> Tενέδιι τη<strong>ς</strong> Διασπρά<strong>ς</strong><br />

TA ΠOΛΛAΠΛA πρλήματα πυ πρκάλεσε η επιστρή<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ στν τυρκικ<br />

υγ <strong>και</strong> την άρνηση τη<strong>ς</strong> Aγκυρα<strong>ς</strong> να εαρμσει<br />

τ καθεστώ<strong>ς</strong> Tπική<strong>ς</strong> Aυτδιίκηση<strong>ς</strong> πυ πρ-<br />

λέπει η Συνθήκη τη<strong>ς</strong> Λωάνη<strong>ς</strong>, ώθησε τι<strong>ς</strong> παρικίε<strong>ς</strong><br />

τυ εωτερικύ να ιδρύσυν επιτρπέ<strong>ς</strong><br />

στήριη<strong>ς</strong> των Eλλήνων κατίκων των νησιών.<br />

Eτσι τ 1927, τη ρνιά πυ η Tυρκία επέαλε<br />

τ νμ 1151 με τν πί στερύσε στυ<strong>ς</strong><br />

Iμρίυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tενέδιυ<strong>ς</strong> τα πλιτικά, διικητικά<br />

<strong>και</strong> εκπαιδευτικά τυ<strong>ς</strong> δι<strong>και</strong>ώματα, ιδρύθηκαν η<br />

Iμριακή Eνωση Mακεδνία<strong>ς</strong>–Θράκη<strong>ς</strong> στη Θεσσαλνίκη<br />

<strong>και</strong> η Iμριακή Eνωση «Aγάπη» στν<br />

Πειραιά. Tην ίδια ρνιά ιδρύθηκε η Πανιμριακή<br />

Aγαθεργ<strong>ς</strong> Aδελτη<strong>ς</strong> «Iμρ<strong>ς</strong>» τη<strong>ς</strong> Nέα<strong>ς</strong><br />

Yρκη<strong>ς</strong>, με παραρτήματα σε άλλε<strong>ς</strong> πλιτείε<strong>ς</strong><br />

των Hνωμένων Πλιτειών. Στν αγώνα των σωματείων<br />

αυτών τάθηκε <strong>και</strong> η «Eν Aιγύπτω Aδελ-<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρίων» πυ λειτυργύσε <strong>στην</strong> Aλεάνδρεια<br />

απ τ 1905. Tην αθέτηση των τυρκικών<br />

υπρεώσεων κατήγγειλε <strong>και</strong> η επιτρπή των εν<br />

Λήμνω Iμρίων <strong>και</strong> Tενέδιων Πρσύγων.<br />

Mε τη λήη τυ B΄ Παγκσμίυ Πλέμυ, ι<br />

πρσυγε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> περιή<strong>ς</strong> Aττική<strong>ς</strong> ργάνωσαν<br />

τ Σύλλγ Iμρίων Aθηνών, ενώ ένα ρν<br />

αργτερα, τ 1948, ιδρύθηκε <strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη<br />

Φιλανθρωπικ<strong>ς</strong> Σύνδεσμ<strong>ς</strong> Iμρίων<br />

Στάμπυλ.<br />

Aλλωστε <strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη κυκλρησε<br />

<strong>και</strong> τ περιδικ Iμρ<strong>ς</strong> (1947-1953, 1955),<br />

τ πί αντικατπτρίει την πλιτιστική <strong>και</strong><br />

πνευματική αναγέννηση πυ παρυσίασαν ι<br />

Iμριι κατά την περίδ 1945-1965.<br />

Παρικίε<strong>ς</strong> Iμρίων<br />

H εαρμγή μω<strong>ς</strong> τυ Πργράμματ<strong>ς</strong> Διάλυση<strong>ς</strong><br />

(eritme programi) στα μέσα τη<strong>ς</strong> δεκαετία<strong>ς</strong><br />

τυ 1960, δήγησε στη μαική έδ των<br />

Iμρίων απ τη νήσ τυ<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> την Eλλάδα, αλλά<br />

<strong>και</strong> την Aυστραλία, Aμερική, Eυρώπη <strong>και</strong><br />

Aρική. Στην Aυστραλία, υπάρει ργανωμένη<br />

ιμριακή παρικία πυ αριθμείται σε εκατντάδε<strong>ς</strong><br />

άτμα.<br />

Eκτ<strong>ς</strong> των συλλγων Iμρίων τη<strong>ς</strong> Mελύρνη<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τυ Σίδνεϊ λειτυργεί επίση<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τ Kέντρ<br />

Iμριακών <strong>και</strong> Tενεδιακών Mελετών Mελ-<br />

ύρνη<strong>ς</strong> πυ εκδίδει την επετηρίδα «Kριτυλ<strong>ς</strong>»<br />

υπ την εππτεία τυ Iμρίυ, Παν. Kαλαϊτή.<br />

Aλλά <strong>και</strong> <strong>στην</strong> Aρική τ νέ κύμα Iμρίων<br />

πρσύγων δήγησε στη δημιυργία ργανωμέ-<br />

Eνα πρωί πέρασε εισαγγελέα<strong>ς</strong><br />

με τν διευθυντή τη<strong>ς</strong> υλακή<strong>ς</strong> για<br />

επιθεώρηση. Oταν επιθεωρών έ-<br />

θασε σε μένα με ρώτησε αν περνώ<br />

καλά. Eδώ δεν με έρατε για<br />

καλπέραση, απάντησα. Tα είλη<br />

τυ έκαναν ένα σπασμ <strong>και</strong> ανερά<br />

εκνευρισμέν<strong>ς</strong> στράηκε στ Xτα,<br />

πυ ρύσε ένα μαύρ καλγερικ<br />

σκύ.<br />

Tν διέταε να τν γάλει <strong>και</strong> μετά<br />

είπε στ διευθυντή: «κψτε τυ<br />

τα μαλλιά». Aτάρα<strong>ς</strong> Xτα<strong>ς</strong> απάντησε:<br />

«Eτσι μια μέρα κι εγώ θα<br />

κψω τ κεάλι συ». Oταν μπήκαμε<br />

στ δωμάτι μα<strong>ς</strong> λέγω στν Kαγιαλάρ.<br />

«Xταμ δεν ήταν λγ<strong>ς</strong><br />

αυτ<strong>ς</strong> πυ είπε<strong>ς</strong> στν διευθυντή.<br />

Eμεί<strong>ς</strong> θε<strong>ς</strong> μιλύσαμε για θυσία,<br />

δι<strong>και</strong>σύνη <strong>και</strong> ηθική. Πώ<strong>ς</strong> τυ είπε<strong>ς</strong><br />

λγια πυ δείνυν εκδικητικτητα;».<br />

O Xτα<strong>ς</strong> κατακκκιν<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> αναστατωμέν<strong>ς</strong> μυ λέει: «Nίκ,<br />

Nίκ, δεν πρκειται για εκδίκηση,<br />

ύτε για τ άτμ μυ, ύτε για<br />

την ικγένειά μυ. Aυτ<strong>ς</strong> λέγντα<strong>ς</strong><br />

να μυ κψυν τα μαλλιά εσύλησε<br />

την ιερωσύνη μυ».<br />

Tα «κιπέκια»<br />

O Kαλαγιάρ ήταν νμικ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μυ<br />

έλεγε μετά απ πσε<strong>ς</strong> μέρε<strong>ς</strong> μπρώ<br />

να επαναλάω την αίτησή μυ<br />

για απυλάκιση. Eπίση<strong>ς</strong> πώ<strong>ς</strong> να<br />

ερθώ σε κάτι παρείσατυ<strong>ς</strong> πυ<br />

τυ<strong>ς</strong> έααν στη υλακή για να με<br />

πείσυν να αναιρέσω τ κατηγρητήρι<br />

μυ για τν διικητή τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> να δηλώσω τι η κατάθεσή<br />

μυ έγινε σε ρασμ ψυή<strong>ς</strong>.<br />

Γιατί είαν δυσαρεστηθεί απ αυτ<br />

τ «ίδι» πυ εν ψει τη<strong>ς</strong> δίκη<strong>ς</strong><br />

τυ, άρισε να σκαλίει τη Συνθήκη<br />

τη<strong>ς</strong> Λωάνη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τα δι<strong>και</strong>ώματα αυτδιίκηση<strong>ς</strong>.<br />

Eγώ υσικά αρνήθηκα<br />

<strong>και</strong> Xτα<strong>ς</strong> αμγελαστ<strong>ς</strong> μυ<br />

είπε: «Kαλά τα μίλησε<strong>ς</strong> τα κιπέκια<br />

(τα σκυλιά)».<br />

νων παρικιών στη N. Aρική, τ Kγκ <strong>και</strong> ακμη<br />

<strong>στην</strong> Tανανία. Στην Eυρώπη υπάρυν σύλλγι<br />

Iμρίων στη Γερμανία <strong>και</strong> την Eλετία.<br />

Στην Eλλάδα<br />

Aσαλώ<strong>ς</strong> τ μεγαλύτερ τμήμα των Iμρίων<br />

<strong>και</strong> Tενέδιων ρίσκνται σήμερα <strong>στην</strong> Eλλάδα,<br />

πυ έυν αναπτύει αιλγη επαγγελματική,<br />

ικνμική <strong>και</strong> πλιτιστική δράση. Στην Kμτηνή<br />

ι πρσυγε<strong>ς</strong> των νησιών έυν ιδρύσει τν<br />

Σύλλγ Iμρίων – Tενεδίων – Kωνσταντινυπλιτών<br />

<strong>και</strong> Aνατλικθρακών. O Σύλλγ<strong>ς</strong><br />

Iμρίων Aθηνών εκδίδει τ περιδικ «Iμρ<strong>ς</strong>»,<br />

ενώ αντίστι<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Θεσσαλνίκη<strong>ς</strong> τα<br />

«Iμριώτικα». Στη Θεσσαλνίκη επίση<strong>ς</strong> λειτυργεί<br />

η Eταιρία Mελέτη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ, η πία<br />

έει να παρυσιάσει ένα αιλγ επιστημνικ<br />

έργ.<br />

Πρσατα ιμριακά σωματεία τη<strong>ς</strong> Eλλάδ<strong>ς</strong> έ-<br />

υν ιδρύσει την Πανιριακή Eνωση η πία<br />

διργάνωσε δύ σημαντικά συνέδρια τ 1991 <strong>και</strong><br />

1993 για την πρλή τυ δράματ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ.<br />

Eίσυ αιπρσεκτη υπήρε τέλ<strong>ς</strong> η απαση<br />

τυ Δήμυ Mύρινα<strong>ς</strong> Λήμνυ να αναλάει υπ<br />

την κηδεμνία τυ τυ<strong>ς</strong> 300 εναπμείναντε<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ (22.12.1993).

Aγριδιώτε<strong>ς</strong> μπρστά στ ελληνικ καενεί τυ ωριύ τυ<strong>ς</strong>. Xαρακτηριστικά τα λγια εν<strong>ς</strong> γέρντα: «Πρώτα μα<strong>ς</strong> πήραν τα γράμματα. Aναγκάστηκαν ι Iμριι να<br />

ύγυν για να πάνε τα παιδιά τυ<strong>ς</strong> σε ελληνικ σλεί. Mετά μα<strong>ς</strong> πήραν τα ωράια. Tώρα δεν μα<strong>ς</strong> λγαριάυν. Mα<strong>ς</strong> λένε, νέκρα έπεσε, τι σα<strong>ς</strong> έμεινε πια;».<br />

Oι τελευταίι<br />

Eλληνε<strong>ς</strong><br />

Tριακσιε<strong>ς</strong> λε<strong>ς</strong> κι λε<strong>ς</strong> ψυέ<strong>ς</strong> Eλλήνων,<br />

έρημι δρμι κατεστραμμένι<br />

<strong>και</strong> σλεία, σπίτια πυ καταρρέυν...<br />

Kι μω<strong>ς</strong>, λα είναι, απίστευτα, ελληνικά<br />

Tη<strong>ς</strong> Eλευθερία<strong>ς</strong> Tράιυ<br />

ΣKEΦTIKOI <strong>και</strong> λιγμίλητι ήταν ι<br />

τελευταίι γέρντε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ στη<br />

συνάντηση με την πρώτη αντιπρσωπεία<br />

τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> Bυλή<strong>ς</strong> πυ επισκέθηκε<br />

τ Φερυάρι τ νησί,<br />

εδμήντα ένα ρνια μετά την παραώρησή<br />

τυ <strong>στην</strong> Tυρκία.<br />

Eνδεικτικέ<strong>ς</strong> ι ερωτήσει<strong>ς</strong> πυ έθεσαν<br />

στυ<strong>ς</strong> επτά υλευτέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> διακμματική<strong>ς</strong><br />

επιτρπή<strong>ς</strong>: «Πύ ήσασταν<br />

τ 1964; Tι κάνατε τ 1967; Σαν<br />

τι κυράγι να μα<strong>ς</strong> δώσετε ταν απ<br />

επτά ιλιάδε<strong>ς</strong> ψυέ<strong>ς</strong> μείναμε διακσιι<br />

γδντα γέρντε<strong>ς</strong>, κτώ νεώτερι<br />

άνθρωπι <strong>και</strong> επτά παιδιά, ανάμεσα<br />

σε δέκα ιλιάδε<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong> επίκυ<strong>ς</strong>;<br />

Στην Iμρ θάσαμε παίρνντα<strong>ς</strong><br />

απ τυ<strong>ς</strong> Kήπυ<strong>ς</strong> τ δρμ πρ<strong>ς</strong><br />

Kαλλίπλη. Στ λιμάνι τυ Kαμπάτεπε<br />

επιιαστήκαμε σε πλί για να<br />

θάσυμε δύ ώρε<strong>ς</strong> αργτερα στν<br />

Aγι Kήρυκ, τ νέ λιμάνι με τα λιγστά<br />

άκμψα κτίρια πυ κατασκεύασαν<br />

ι Tύρκι, καταργώντα<strong>ς</strong> τ<br />

γραικ λιμάνι τυ Kάστρυ πυ αγκυρλύσαν<br />

άλλτε τα καΐκια <strong>και</strong><br />

τα συγγαράδικα των Iμρίων.<br />

Στην Παναγιά<br />

Πρώτ<strong>ς</strong> σταθμ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Παναγιά,<br />

κωμπλη τυ νησιύ <strong>και</strong> έδρα τυ<br />

καϊμακάμη, τυ Tύρκυ δημάρυ,<br />

αλλά <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Mητρπλη<strong>ς</strong> Iμρυ.<br />

Πλλέ<strong>ς</strong> ελπίδε<strong>ς</strong> εναπθεσαν πάνω<br />

τη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πάνω στ Πατριαρεί Kωνσταντινυπλεω<strong>ς</strong><br />

ι Iμριι, για θέματα<br />

πω<strong>ς</strong> η επαναρά τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong><br />

γλώσσα<strong>ς</strong> στα σλεία, κ.ά. Σε<br />

σετική μω<strong>ς</strong> ερώτησή μα<strong>ς</strong>, Mητρπλίτη<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ<br />

Φώτι<strong>ς</strong>, δήλωσε:<br />

Συνέεια <strong>στην</strong> 30η σελίδα<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 29

Tα δύ τελευταία παιδιά τυ Σινυδίυ, Bασίλη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η Kαλλιπη, 15 <strong>και</strong> 14 ετών αντίστια, μπρστά στ μεγάλ σλεί<br />

τυ ωριύ πυ τώρα ιτύν μν Tυρκπυλα. Παρακλύθησαν τυρκικ δημτικ σλεί, πατέρα<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> αδυνατεί<br />

να τα στείλει για σπυδέ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Eλλάδα, <strong>και</strong> αρνύνται να παρακλυθήσυν τυρκικ γυμνάσι, πράγμα πυ σημαίνει<br />

τι η απαγρευση τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> παιδεία<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iμρ τυ<strong>ς</strong> στερεί έμμεσα τ δικαίωμα στη μρωση.<br />

Συνέεια απ την 29η σελίδα<br />

«Δεν αντάμαι τι είναι ανατρέψιμη<br />

η κατάσταση πυ δημιυργήθηκε<br />

στ νησί ει<strong>ς</strong> άρ<strong>ς</strong> τυ ριστιανικύ<br />

στιείυ».<br />

Στην Παναγιά, Eλληνε<strong>ς</strong> συναντήσαμε<br />

μν την Kυριακή <strong>στην</strong> εκκλησία,<br />

διτι τ ελληνικ στιεί περιρίστηκε<br />

εκεί σε πενήντα τρει<strong>ς</strong> ηλικιωμένυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> πέντε παιδιά τα πία<br />

μετακμίυν <strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη,<br />

κατά τη διάρκεια τυ σλικύ<br />

έτυ<strong>ς</strong>, πρκειμένυ να παρακλυθήσυν<br />

μειντικ σλεί.<br />

Oι έπικι κατέλααν τα ελληνικά<br />

σπίτια δίπλα στα πία έκτισαν ακαλαίσθητα<br />

κτίσματα, με απτέλεσμα<br />

να καταστραεί η παλιά εικνα τυ<br />

ωριύ.<br />

T μάτι ανακυίεται μνάα ταν<br />

αντικρύει, στν απέναντι λ,<br />

τ μικρ ωρι Eυλάμπι, πυ παρά<br />

τη μείωση τυ ελληνικύ στιείυ<br />

(26 άνθρωπι), διατηρύνται ακμα<br />

τα παλιά πέτρινα σπίτια.<br />

Mετά την Παναγιά επισκεθήκαμε<br />

τα άλλα τέσσερα ελληνικά ωριά πυ<br />

τ σκηνικ συνθέτυν κατεστραμμένι<br />

ναί <strong>και</strong> σλεία, εγκατελειμμένε<strong>ς</strong><br />

αυλέ<strong>ς</strong>, σπίτια πυ καταρρέυν<br />

<strong>και</strong> ρταριασμένα λιθστρωτα.<br />

Παρ’ λη, μω<strong>ς</strong>, την καταστρή,<br />

παρυσιάυν ακμα μια εικνα απα-<br />

30 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

ράμιλλη<strong>ς</strong> αισθητική<strong>ς</strong> καθώ<strong>ς</strong> τα καετιά<br />

πέτρινα σπίτια τυ<strong>ς</strong>, κτισμένα με<br />

μακεδνική αριτεκτνική, δένυν<br />

αρμνικά με τ περιάλλν.<br />

Γλυκύ <strong>και</strong> Σινύδι<br />

Στ κακτυ Γλυκύ πυ άλλτε<br />

ημιταν για τα αμπέλια <strong>και</strong> τα πατητήρια<br />

τυ, απέμειναν δεκακτώ<br />

γέρντε<strong>ς</strong> πυ μνη παρηγριά έ-<br />

υν τα τρία παιδιά τυ ιερέα τυ<strong>ς</strong>.<br />

«Στη γειτνιά μυ είμαι μνη. Γύρω<br />

υπάρυν μν άδεια σπίτια <strong>και</strong> αλάσματα.<br />

Aν μυ συμεί κάτι, κανένα<strong>ς</strong><br />

δεν θα τ καταλάει», είπε μια<br />

γερντισσα. «Tα εύρα κτήματα<br />

<strong>και</strong> ι δασικέ<strong>ς</strong> εκτάσει<strong>ς</strong> απαλλτριώθηκαν.<br />

Mα<strong>ς</strong> άησαν μν κάτι άγνε<strong>ς</strong><br />

άκρε<strong>ς</strong> στ υν, με απτέλεσμα<br />

να αγράυμε τα πάντα απ<br />

τυ<strong>ς</strong> επίκυ<strong>ς</strong>, ακμα <strong>και</strong> τα ύλα για<br />

τη σμπα».<br />

Πάμτωι σήμερα ι παλιί νικκύρηδε<strong>ς</strong><br />

συνά δεν έυν ρήματα<br />

ύτε για τα άρμακά τυ<strong>ς</strong>. Σε λα<br />

τα ωριά, ακμα <strong>και</strong> στ Σινύδι<br />

πυ ι αμπελώνε<strong>ς</strong>, ι ελαιώνε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η<br />

κτηντρία τυ, τ είαν μετατρέψει<br />

στ παρελθν, στ πι πλύσι<br />

ωρι τη<strong>ς</strong> Iμρυ.<br />

Aπ τυ<strong>ς</strong> 2.500 κατίκυ<strong>ς</strong> πυ δεν<br />

θύμιαν νησιώτε<strong>ς</strong> αλλά απείθαρυ<strong>ς</strong><br />

ρεσίιυ<strong>ς</strong>, απέμειναν 46 Eλληνε<strong>ς</strong>.<br />

Tα ράδια ασαλίυν ισμένι<br />

τι<strong>ς</strong> πρτε<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong>, διτι συμιώνυν<br />

με 70 επίκυ<strong>ς</strong> πυ απτελύν την<br />

πλειψηία με απτέλεσμα στ ωρι<br />

να εκλέγεται πλέν Tύρκ<strong>ς</strong> κιντάρη<strong>ς</strong>.<br />

Aγιι Θεδωρι<br />

Oι Aγιι Θεδωρι, τ ωρι τυ<br />

πατριάρη Bαρθλμαίυ <strong>και</strong> τυ<br />

αριεπισκπυ Aμερική<strong>ς</strong> Iακώυ είναι<br />

πι καλδιατηρημέν<strong>ς</strong> ικισμ<strong>ς</strong>.<br />

Eει τυ<strong>ς</strong> περισστερυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong><br />

(105 Eλληνε<strong>ς</strong>) <strong>και</strong> πλλά επισκευασμένα<br />

σπίτια, κυρίω<strong>ς</strong> απ τυ<strong>ς</strong><br />

Iμρίυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Διασπρά<strong>ς</strong> πυ επερνύν<br />

τι<strong>ς</strong> 10.000.<br />

Στ’ Aγρίδια<br />

Tα Aγρίδια με 48 κατίκυ<strong>ς</strong> είναι<br />

τ μν ωρι πυ δεν έει πατήσει<br />

πδι επίκυ. Mν τ καενεί τυ<br />

νικιάστηκε σε έναν απ αυτύ<strong>ς</strong>.<br />

Στ Kάστρ μω<strong>ς</strong>, δεν κατικεί πλέ-<br />

ν ύτε ένα<strong>ς</strong> Eλληνα<strong>ς</strong>. O μητρπλιτικ<strong>ς</strong><br />

να<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Aγία<strong>ς</strong> Mαρίνα<strong>ς</strong> έει<br />

μεταληθεί σε αυρώνα, ενώ στ ερειπωμέν<br />

εκκλησάκι τυ Aγίυ<br />

Aνδρέα είδαμε πεταμένα κκκαλα απ<br />

τυ<strong>ς</strong> συλημένυ<strong>ς</strong> τάυ<strong>ς</strong> τυ<br />

κιμητηρίυ.<br />

Kάτω στ λιμάνι, Aγι<strong>ς</strong> Nικλα<strong>ς</strong><br />

περιμένει τ πλήρωμα τυ ρνυ<br />

Πληγώνεται τ λέμμα τυ Eλληνα επισκέπτη στη ση<br />

εκεί με πλυάριθμυ<strong>ς</strong> επίκυ<strong>ς</strong> πυ κατέλααν τα πα<br />

σθητα κτίσματα.

ημερινή Παναγιά. Oι ελάιστι Eλληνε<strong>ς</strong> συμιώνυν<br />

παλιά πέτρινα σπίτια δίπλα στα πία έτισαν ακαλαί-<br />

Zωγραιά τυ αράγγελυ Mιαήλ πάνω <strong>στην</strong> αριστερή πρτα τυ ιερύ, στ ε-<br />

ωκκλήσι Aγία Eλένη τυ Σινυδίυ. T εωκκλήσι διέρρηαν κατ’ επανάληψιν<br />

Tύρκι έπικι <strong>και</strong> κρατύμενι των αγρτικών υλακών. Oι Iμριι διέσωσαν<br />

τι<strong>ς</strong> εικνε<strong>ς</strong> τυ τέμπλυ πυ μεταέρθηκαν <strong>στην</strong> Aγία Mαρίνα Σινυδίυ, ενώ<br />

τ εωκκλήσι επισκευάεται σήμερα με έδα τυ Συλλγυ Iμρίων Aθηνών.<br />

Γερντισσα στ Σινύδι. Aπ τυ<strong>ς</strong> 2.500 κατίκυ<strong>ς</strong>, απέμειναν 46 Eλληνε<strong>ς</strong>. Tα<br />

ράδια ασαλίυν ισμένι τι<strong>ς</strong> πρτε<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong>, διτι συμιώνυν με 70 έπικυ<strong>ς</strong><br />

πυ απτελύν την πλειψηία με απτέλεσμα στ ωρι να εκλέγεται πλέν<br />

Tύρκ<strong>ς</strong> κιντάρη<strong>ς</strong>.<br />

για να σωριαστεί, πω<strong>ς</strong> σωριάστηκαν<br />

ή καταστράηκαν απ τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong><br />

τα 272 απ τα 280 εωκκλήσια<br />

τυ νησιύ.<br />

Mέσα στ μρ τπί τυ νησι-<br />

ύ, πυ τυ<strong>ς</strong> ελαιώνε<strong>ς</strong> διαδένται<br />

πράσινα λιάδια <strong>και</strong> πευκδάση,<br />

«παραωνία» απτελύν ι έι ικισμί<br />

των επίκων με τα πανμιτυπα<br />

σπίτια. Aνάμεσά τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ικισμ<strong>ς</strong><br />

των αιωματικών, δίπλα στ ε-<br />

πλισμέν με αριά άρματα μάη<strong>ς</strong><br />

στρατπεδ (στ νησί υπάρυν<br />

3.000 στρατιώτε<strong>ς</strong>).<br />

Yπ κατασκευή είναι <strong>και</strong> νέ<strong>ς</strong> ικισμ<strong>ς</strong>,<br />

μετά την απαση τη<strong>ς</strong> τυρκική<strong>ς</strong><br />

κυέρνηση<strong>ς</strong> να εγκαταστήσει<br />

σύντμα <strong>στην</strong> Iμρ, ακμα 10.000<br />

επίκυ<strong>ς</strong>, γεγν<strong>ς</strong> πυ δημιυργεί<br />

στυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> νέυ<strong>ς</strong> υ<strong>ς</strong>.<br />

Eλπίδε<strong>ς</strong><br />

Tι ελπίυν σήμερα, ρωτήσαμε τυ<br />

Iμρίυ<strong>ς</strong>. «Nα κρατήσυμε αυτήν<br />

την κατάσταση <strong>και</strong> πέντε <strong>και</strong> δέκα<br />

ρνια. Δεν έρυμε τι μπρεί να γίνει»,<br />

απάντησε ένα<strong>ς</strong> γέρντα<strong>ς</strong>. Aυτ<br />

σημαίνει τι ι Iμριι <strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

Διασπρά<strong>ς</strong> δεν πρέπει να πυλάνε<br />

την πατρική γη <strong>και</strong> να επισκέπτνται,<br />

τυλάιστν ι συνταιύι, για μεγάλ<br />

ρνικ διάστημα τ νησί τυ<strong>ς</strong>.<br />

Eπίση<strong>ς</strong>, να επανέλθει η διδασκαλία<br />

τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> γλώσσα<strong>ς</strong> στα σλεία,<br />

για να μην εαναγκαστύν σε εκπατρισμ<br />

ι γνεί<strong>ς</strong> των επτά παιδιών<br />

<strong>και</strong> να επιστρέψυν στ νησί άλλι<br />

τσι μαθητέ<strong>ς</strong> πυ μετακμίυν με<br />

τν ένα γνι, ή ιλενύνται σε<br />

συγγενεί<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong>, <strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη<br />

<strong>και</strong> την Eλλάδα.<br />

Oι υλευτέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> απστλή<strong>ς</strong> πυ<br />

επισκέθηκε την Iμρ <strong>και</strong> ργανώθηκε<br />

απ τ Σύλλγ Iμρίων Kωνσταντινυπλιτών<br />

Tενεδίων <strong>και</strong> Aνατλικθρακών<br />

Θράκη<strong>ς</strong>, μετά την επιστρή<br />

τυ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Eλλάδα συγκρτησαν<br />

«Kινυλευτική Διακμματική<br />

Πρωτυλία για θέματα <strong>Eλληνισμ</strong>ύ».<br />

Σκπ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> επιτρπή<strong>ς</strong> είναι «η ευαισθητπίηση<br />

τη<strong>ς</strong> ελληνική<strong>ς</strong> ηγεσία<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> η λήψη μέτρων ώστε να ε-<br />

αρμστύν, μεταύ άλλων, ι καννε<strong>ς</strong><br />

διεθνύ<strong>ς</strong> δικαίυ, ι αρέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι<br />

απάσει<strong>ς</strong> τυ OHE <strong>και</strong> των διεθνών<br />

συνθηκών <strong>στην</strong> Kύπρ, <strong>στην</strong> Iμρ,<br />

<strong>στην</strong> Tένεδ, στη Bρει Hπειρ <strong>και</strong><br />

πυ αλλύ υπάρυν Eλληνε<strong>ς</strong>».<br />

Σλεί<br />

Eω<strong>ς</strong> σήμερα, δεν είναι γνωστή κάπια<br />

πρσπάθεια πρ<strong>ς</strong> την κατεύθυνση<br />

αυτή. Σε ερώτησή μα<strong>ς</strong> εάν είναι<br />

εικτή η δημιυργία σλείυ<br />

<strong>στην</strong> Iμρ <strong>και</strong> η επιστρή ή τυλά-<br />

ιστν η απημίωση των ελληνικών<br />

περιυσιών, ώστε να δημιυργηθεί<br />

μια υπδμή για τυ<strong>ς</strong> Iμρίυ<strong>ς</strong> πυ<br />

επιθυμύν να γυρίσυν στ νησί, <br />

υλευτή<strong>ς</strong> τυ ΠAΣOK κ. Kώστα<strong>ς</strong><br />

Mπαντυά<strong>ς</strong>, εκπρσωπώντα<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong><br />

συναδέλυ<strong>ς</strong> τυ, δήλωσε τι μπρεί<br />

να γίνει, εάν η Eλλάδα τ απαιτήσει<br />

με σθέν<strong>ς</strong>.<br />

Oπω<strong>ς</strong> επισήμανε μω<strong>ς</strong> υλευτή<strong>ς</strong><br />

τυ ΠAΣOK κ. Δημήτρη<strong>ς</strong> Bυνάτσ<strong>ς</strong>,<br />

« μν<strong>ς</strong> αρμδι<strong>ς</strong> να πρσύγει<br />

σε διεθνή ργανισμ για να<br />

απκατασταθύν τα δι<strong>και</strong>ώματα των<br />

Eλλήνων <strong>στην</strong> Iμρ <strong>και</strong> την Tένεδ,<br />

είναι η ελληνική κυέρνηση».<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 31

32 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

H ιστρία<br />

τη<strong>ς</strong> Tενέδυ<br />

Σ’ ένα τπ γνωστ απ τν Oμηρ<br />

απ τρει<strong>ς</strong> ιλιάδε<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> τ 1920,<br />

σήμερα έυν απμείνει μν τριάντα<br />

Tένεδ<strong>ς</strong>. H Xώρα. Δρμάκι με Tύρκυ<strong>ς</strong> επίκυ<strong>ς</strong>. Στην απγραή τυ 1920, ταν<br />

τ νησί ανήκε <strong>στην</strong> Eλλάδα, πληθυσμ<strong>ς</strong> ανερταν σε 2.835 κατίκυ<strong>ς</strong> απ τυ<strong>ς</strong><br />

πίυ<strong>ς</strong> ελάιστι ήταν Tύρκι. Σήμερα υν εδώ τριάντα μν Eλληνε<strong>ς</strong>.<br />

Tυ Aργύρη Πντικάκη<br />

Θελγυ<br />

H TENEΔOΣ πυ μνημνεύεται τσ<br />

απ τν Oμηρ <strong>στην</strong> Iλιάδα, σ <strong>και</strong><br />

απ τν Bιργίλι <strong>στην</strong> Aινειάδα, <strong>στην</strong><br />

αραιτητα νματαν Λεύκρυ<strong>ς</strong>.<br />

Eίτε ε αιτία<strong>ς</strong> των λευκών ράων<br />

των ακτών τη<strong>ς</strong>, είτε διτι καθώ<strong>ς</strong> την<br />

κιτάει κανεί<strong>ς</strong> απ μακριά, μιάει<br />

με λευκ ρύδι.<br />

Παρά τη μικρή τη<strong>ς</strong> έκταση η Tένεδ<strong>ς</strong><br />

έει αιλγη ιστρία <strong>και</strong> είναι έ-<br />

να απ τα πι εύρα νησιά στ Aιγαί.<br />

Στην αραιτητα ήταν ημισμένη<br />

για τα μυρωδάτα κρασιά τη<strong>ς</strong><br />

πυ μαί με τα επιτραπέια σταύλια<br />

συνείυν να απτελύν τα δύ ασικά<br />

πρϊντα τη<strong>ς</strong>. Στυ<strong>ς</strong> καταπράσινυ<strong>ς</strong><br />

αμπελώνε<strong>ς</strong> πυ καλύπτυν έκταση<br />

μεγαλύτερη απ τ ένα τρίτ<br />

τυ εμαδύ τη<strong>ς</strong> (37 τετραγωνικά ιλιμετρα),<br />

απασλείται τ 85% των<br />

κατίκων <strong>και</strong> μλι<strong>ς</strong> ένα 15% ασκεί<br />

άλλα επαγγέλματα.<br />

Tένεδ<strong>ς</strong> νμάστηκε πρ<strong>ς</strong> τιμήν

τυ ασιλιά τη<strong>ς</strong> Tέννη πυ ήταν γι<strong>ς</strong><br />

τυ Kύκνυ, ασιλιά των Kλώνων,<br />

μια<strong>ς</strong> πλη<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Tρωική ακτή. Για<br />

τυ<strong>ς</strong> πρώτυ<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> δεν γνωρί-<br />

υμε πλλά πράγματα. Eίναι, μω<strong>ς</strong>,<br />

γνωστ τι η Tένεδ<strong>ς</strong> κατικήθηκε<br />

απ τυ<strong>ς</strong> πρϊστρικύ<strong>ς</strong> ρνυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ω<strong>ς</strong> κάτικί τη<strong>ς</strong> έρνται ι Πελασγί,<br />

ι Aιγαίι <strong>και</strong> ι Aαιί. εωριστή<br />

θέση ανάμεσα στυ<strong>ς</strong> ανώτερυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> κατώτερυ<strong>ς</strong> θεύ<strong>ς</strong><br />

των Tενεδίων κατείαν αντίστια <br />

Πσειδώνα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Δινυσ<strong>ς</strong>. Σύμωνα<br />

δε με τν Oμηρ, ι στάλι τυ<br />

Πσειδώνα ρίσκνταν σε ένα ευρύ-<br />

ωρ σπήλαι στ άθ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> θάλασσα<strong>ς</strong>,<br />

<strong>στην</strong> περιή μεταύ Tενέδυ<br />

<strong>και</strong> Iμρυ. «Eστι δε τι σπέ<strong>ς</strong> ευρύ αθείη<strong>ς</strong><br />

ένθεσι λίμνη<strong>ς</strong>, μεσσηγύ<strong>ς</strong> Tενέδι<br />

<strong>και</strong> Iμρυ παιπαλέσση<strong>ς</strong> ενθ’ ίππυ<strong>ς</strong><br />

έστησεν Πσειδάων ενσίθων»<br />

(Iλ. N 32-34).<br />

H σημαντική θέση πυ κατέει στ<br />

ώρ τη<strong>ς</strong> Iστρία<strong>ς</strong>, είλεται αναμ-<br />

ίλα στη στρατηγική τη<strong>ς</strong> θέση.<br />

Eπειδή απέει μλι<strong>ς</strong> τρία μίλια απ<br />

την τρωική ακτή, ρησιμπιήθηκε<br />

ω<strong>ς</strong> άση ανεδιασμύ των Eλλήνων<br />

στν πλεμ πυ είαν με τυ<strong>ς</strong><br />

Tρώε<strong>ς</strong> (1193-1184 π.X.).<br />

Tην περίδ 492-479 π.X. κυριεύτηκε<br />

απ τυ<strong>ς</strong> Πέρσε<strong>ς</strong> ενώ τ 478<br />

π.X. έγινε μέλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> A΄ Aθηναϊκή<strong>ς</strong><br />

Συμμαία<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> πία <strong>και</strong> παρέμεινε<br />

κατά τη διάρκεια τυ Πελπννησιακύ<br />

Πλέμυ (431-404 π.X.). Mε την<br />

Aνταλκείδι ειρήνη (386 π.X.), πέρασε<br />

πάλι στα έρια των Περσών, ενώ<br />

την ιδιαίτερη εύνιά τη<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> την<br />

πλη-κράτ<strong>ς</strong> των Aθηνών την έδειε<br />

με τη συμμετή τη<strong>ς</strong> στη B΄ Aθηναϊκή<br />

Συμμαία (337-338 π.X.). E υ τ<br />

τιμητικ ψήισμα των Aθηναίων υπέρ<br />

των Tενεδίων (339 π.X.): «Eπαινέσα<strong>ς</strong><br />

...τν Δήμν των Tενεδίων αρετή<strong>ς</strong><br />

ένεκα <strong>και</strong> ευνία<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ει<strong>ς</strong> τν δήμν των<br />

Aθηναίων <strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> Συμμάυ<strong>ς</strong>».<br />

T 335 π.X. συμμετείε στ συνέδρι<br />

τη<strong>ς</strong> Kρίνθυ, τ πί ανακήρυε<br />

τν M. Aλέανδρ ηγεμνα τη<strong>ς</strong><br />

Συμμαία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συγρνω<strong>ς</strong> στρατηγ<br />

αυτκράτρα στν πλεμ πυ θα αναλάμαναν<br />

ι Eλληνε<strong>ς</strong> εναντίν<br />

των Περσών. Στη συνέεια ακλύθησε<br />

την μίρα τυ υπλιπυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ.<br />

Kατελήθη απ τυ<strong>ς</strong> Pωμαί-<br />

υ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αργτερα τυ<strong>ς</strong> Bυαντινύ<strong>ς</strong><br />

στα έρια των πίων παρέμεινε έω<strong>ς</strong><br />

τ 1376.<br />

T ίδι έτ<strong>ς</strong>, Aνδρνικ<strong>ς</strong>, γι<strong>ς</strong><br />

τυ αυτκράτρα τυ Bυαντίυ Iωάννη<br />

τυ E΄, παραώρησε την Tένεδ<br />

στυ<strong>ς</strong> Γενέυ<strong>ς</strong>. Λγω μω<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> στρατηγική<strong>ς</strong> <strong>και</strong> εμπρική<strong>ς</strong> θέση<strong>ς</strong><br />

τυ νησιύ, την κατή τυ επιδίωκαν<br />

<strong>και</strong> ι Bενετί. O τραγικ<strong>ς</strong> απλγισμ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> διαμάη<strong>ς</strong> αυτή<strong>ς</strong> ήταν<br />

η ερήμωση τη<strong>ς</strong> Tενέδυ (1383)<br />

<strong>και</strong> η μεταρά των κατίκων τη<strong>ς</strong><br />

στν Mπύργ τυ Xάντακα (Hράκλει<br />

Kρήτη<strong>ς</strong>), πυ νμάσθηκε Tενέδια.<br />

Aπελευθέρωση<br />

Λίγ μετά την κατάλυση τυ Bυαντινύ<br />

κράτυ<strong>ς</strong> τ 1456, η Tένεδ<strong>ς</strong><br />

πέρασε στα έρια των Oθωμανών<br />

Tύρκων. T 1912 απελευθερώθηκε<br />

απ τι<strong>ς</strong> ελληνικέ<strong>ς</strong> ναυτικέ<strong>ς</strong> δυνάμει<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ναύαρ<strong>ς</strong> Kυντυριώτη<strong>ς</strong> είε<br />

τσ ενθυσιαστεί ταν κατέλαε τ<br />

νησί ώστε, θέλντα<strong>ς</strong> να πρκαλέσει<br />

τν τυρκικ στλ, τηλεγράησε απ<br />

εκεί στν Oθωμαν υπυργ των<br />

Nαυτικών: «Kαταλάαμε την Tένεδ<br />

<strong>και</strong> περιμένμεν τν αντίπαλν στ-<br />

Συνέεια <strong>στην</strong> 34η σελίδα<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 33

Aσημένι τετράδραμ, 2<strong>ς</strong>-1<strong>ς</strong> αι. π. X.<br />

Πρσθια ψη: Iανμρη κεαλή (πάνω).<br />

Oπίσθια ψη: Tενεδίων πέλεκυ<strong>ς</strong><br />

(κάτω). Nμισματικ Mυσεί Aθηνών.<br />

Συνέεια απ την 33η σελίδα<br />

λν». Πρσθεσε μάλιστα πω<strong>ς</strong>, αν αντίπαλ<strong>ς</strong><br />

δεν είε γαιάνθρακε<strong>ς</strong> για<br />

τα πλία τυ, ήταν πρθυμ<strong>ς</strong> να τυ<br />

παραωρήσει.<br />

Tν Mάρτι τυ 1915 ι σύμμαι<br />

τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong> Aγγλι <strong>και</strong> Γάλλι απ-<br />

ιάσθηκαν <strong>στην</strong> Tένεδ για να την<br />

ρησιμπιήσυν ω<strong>ς</strong> ναυτική άση<br />

εναντίν των Tύρκων. H πρσάρτησή<br />

τη<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Eλλάδα κατυρώθηκε<br />

με τη Συνθήκη των Σερών (1920) η<br />

πία δεν επικυρώθηκε απ την<br />

Tυρκία. Mετά τη στρατιωτική ήττα<br />

τη<strong>ς</strong> Eλλάδα<strong>ς</strong> τ 1922 <strong>και</strong> την υπγραή<br />

τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong><br />

(1923), ι Tύρκι άρισαν –πω<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

<strong>στην</strong> Iμρ– τν συστηματικ αελληνισμ<br />

τυ νησιύ.<br />

Παιδεία<br />

Mλι<strong>ς</strong> κατέλααν την Tένεδ στι<strong>ς</strong><br />

20 Σεπτεμρίυ 1923, ανέλααν ε<br />

λκλήρυ τη διίκηση, την αστυνμία<br />

<strong>και</strong> τη Δι<strong>και</strong>σύνη. Tέσσερα ρνια<br />

αργτερα απαγρευσαν τη λειτυργία<br />

των ελληνικών σλείων<br />

ψηίντα<strong>ς</strong> τ νμ 1151 περί νήσων<br />

(Adalar Kanunu), σύμωνα με<br />

τν πί η εκπαίδευση θα γινταν<br />

πλέν υπρεωτικά <strong>στην</strong> τυρκική.<br />

Aπ πληρρίε<strong>ς</strong> πυ μα<strong>ς</strong> δίνυν<br />

ι παλαιτερι μαθαίνυμε τι <strong>στην</strong><br />

Tένεδ, πυ υπάρει μν ένα μώνυμ<br />

ωρι, έω<strong>ς</strong> τ 1922 λειτυργύσαν<br />

2 ελληνικά σλεία (δημτικά),<br />

τ αρρεναγωγεί ή αγρίσι <strong>και</strong><br />

τ «Πηνελπει» παρθεναγωγεί<br />

Tενέδυ. Για τ πρώτ μια γραπτή<br />

πληρρία μα<strong>ς</strong> λέει τι λειτυργύσε<br />

πρ τυ 1865 με 200 περίπυ<br />

μαθητέ<strong>ς</strong>. Για τ δεύτερ «Aνατλικ<strong>ς</strong><br />

Aστήρ» τη<strong>ς</strong> Kωνσταντινυπλεω<strong>ς</strong><br />

μα<strong>ς</strong> πληρρεί τι τα εγκαίνιά<br />

τυ έγιναν στι<strong>ς</strong> 10 Oκτωρίυ 1883.<br />

H στάση των τυρκικών κυερνήσεων<br />

πρ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> τυ νησιύ<br />

εαρτιταν απ τι<strong>ς</strong> σέσει<strong>ς</strong> Aθηνών-<br />

Aγκυρα<strong>ς</strong>. Eτσι απ τη μια λέπυμε<br />

την τυρκική κυέρνηση να καταργεί<br />

τ 1952 τ νμ 1151, γεγν<strong>ς</strong><br />

πυ επέτρεψε την ίδρυση τη<strong>ς</strong> «Aστι-<br />

34 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

H ελληνική συνικία τη<strong>ς</strong> Tενέδυ (δεκαετία 1940). Aνάμεσα στα πέτρινα σπίτια διακρίνεται τ περίημ <strong>και</strong> μισγρεμισμέν<br />

σήμερα καμπαναρι, αλλά ι η εκκλησία τη<strong>ς</strong> Kίμηση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Θετκυ. Oι τυρκικέ<strong>ς</strong> αρέ<strong>ς</strong> ανάγκασαν τυ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> κατίκυ<strong>ς</strong> να την κτίσυν 15 σκαλπάτια κάτω απ τ επίπεδ τυ εδάυ<strong>ς</strong> για να μην εμπδίει τη θέα τυ<br />

ταμιύ τυ<strong>ς</strong>.<br />

Παριμιακέ<strong>ς</strong> ράσει<strong>ς</strong><br />

YΠHPXAN <strong>στην</strong> αραιτητα ρισμένε<strong>ς</strong> παριμιακέ<strong>ς</strong> ράσει<strong>ς</strong> πυ είαν<br />

σέση με την Tένεδ <strong>και</strong> διασώθηκαν απ λγιυ<strong>ς</strong> πω<strong>ς</strong> Στέαν<strong>ς</strong> Bυ-<br />

άντι<strong>ς</strong>, Hσύι<strong>ς</strong> Aλεανδρεύ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Mένανδρ<strong>ς</strong>.<br />

Για συ<strong>ς</strong> αρνύνται με πείσμα να ακύσυν κάτι, πλάστηκε η παριμία<br />

«τ ’κψε με τενέδι τσεκύρι». Για τυ<strong>ς</strong> αμερληπτυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> γι’ αυτύ<strong>ς</strong><br />

πυ ενδιαέρνται για την απνμή τη<strong>ς</strong> δι<strong>και</strong>σύνη<strong>ς</strong> επικράτησε η<br />

παριμία «έπεσε τενέδι<strong>ς</strong> πέλεκυ<strong>ς</strong>» ή «τενέδι έλ<strong>ς</strong>». Για συ<strong>ς</strong> έυν<br />

ερή ψη, σκτειν λέμμα <strong>και</strong> εμπνέυν επικράτησε η παριμία<br />

«ίν Tενέδι<strong>ς</strong> άνθρωπ<strong>ς</strong>», ενώ η ράση «Tενέδι<strong>ς</strong> υνήγρ<strong>ς</strong>» υπδήλωνε<br />

τυ<strong>ς</strong> απτμυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> σκληρύ<strong>ς</strong> ανθρώπυ<strong>ς</strong>. Tέλ<strong>ς</strong>, για τυ<strong>ς</strong> ψευδμάρτυρε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> σι είναι ανένδτι σε παρακλήσει<strong>ς</strong> ι αντίστιε<strong>ς</strong> παριμίε<strong>ς</strong><br />

είναι «Tενέδι<strong>ς</strong> υνήγρ<strong>ς</strong>» <strong>και</strong> «τενέδιν κακν».<br />

H Eκκλησία <strong>στην</strong> Tένεδ<br />

H ΠPΩTH ριστιανική κιντητα ιδρύθηκε<br />

<strong>στην</strong> Tένεδ τν B΄ αιώνα<br />

π.X., ενδεμένω<strong>ς</strong> απ ανθρώπυ<strong>ς</strong><br />

πυ ασλύνταν με τ εμπρι. H<br />

πλήρη<strong>ς</strong> επικράτηση μω<strong>ς</strong> τυ ριστιανισμύ<br />

ρνλγείται την επή<br />

τυ M. Kωνσταντίνυ, ταν πραγματπιήθηκε<br />

η ριστική αναδιργάνωση<br />

των επαριών τυ υαντινύ<br />

κράτυ<strong>ς</strong>. Tην επή αυτή η Tένεδ<strong>ς</strong><br />

ανήκε στ IZ΄ θέμα πυ νματαν<br />

«Aιγαίν Πέλαγ<strong>ς</strong>» ή <strong>στην</strong> KΘ΄ επαρία<br />

των «Nήσων».<br />

T νησί αναδείθηκε σε επισκπή<br />

πλύ νωρί<strong>ς</strong>. Tν 5 αιώνα είε ήδη<br />

δικ τυ αριερέα, κάπιν Aναστάσι,<br />

πί<strong>ς</strong> συμμετείε στι<strong>ς</strong> εργασίε<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Γ΄ Oικυμενική<strong>ς</strong> συνδυ<br />

(431). Aλλά <strong>και</strong> κατά τη διάρκεια τη<strong>ς</strong><br />

Δ΄ Oικυμενική<strong>ς</strong> συνδυ (451), συναντάμε<br />

επίσκπ τη<strong>ς</strong> Tενέδυ, πυ<br />

έρει τ νμα Φλωρέντι<strong>ς</strong> <strong>και</strong> υπγράει<br />

τα πρακτικά τη<strong>ς</strong> συνδυ με<br />

την ένδειη «Eπίσκπ<strong>ς</strong> Λέσυ, Tενέδυ,<br />

Πρσελήνη<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Aιγιαλών».<br />

Ω<strong>ς</strong> επισκπή αρικά υπαγταν<br />

στ μητρπλίτη Pδυ <strong>και</strong> έπειτα<br />

στ μητρπλίτη Mυτιλήνη<strong>ς</strong>. Kατά<br />

τη διάρκεια τη<strong>ς</strong> πρώτη<strong>ς</strong> πατριαρεία<strong>ς</strong><br />

τυ πατριάρη Kαλλίστυ A΄<br />

(1330 - 1354) ανυψώθηκε σε μητρπλη,<br />

αλλά σύντμα επανήλθε <strong>στην</strong><br />

τάη των επισκπών <strong>και</strong> υπήθη στη<br />

μητρπλη Mυτιλήνη<strong>ς</strong>. T 1923, μετά<br />

την παραώρηση τυ νησιύ <strong>στην</strong><br />

Tυρκία, τ Oικυμενικ Πατριαρ-<br />

εί λαμάνντα<strong>ς</strong> υπψη τυ νησιύ<br />

<strong>στην</strong> Tυρκία, τ Oικυμενικ Πατριαρεί<br />

λαμάνντα<strong>ς</strong> υπψη τη<br />

νέα πλιτική κατάσταση εέδωσε τμ<br />

πυ αρύσε την απσπαση τη<strong>ς</strong><br />

Tενέδυ απ τη Mητρπλη Mυτιλήνη<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> την πρσάρτησή τη<strong>ς</strong> στη Mητρπλη<br />

Iμρυ, πυ στ εή<strong>ς</strong> θα νματαν<br />

«Mητρπλι<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

Tενέδυ».<br />

Aπ τι<strong>ς</strong> πνευματικέ<strong>ς</strong> πρσωπικτητε<strong>ς</strong><br />

τυ νησιύ εωρίει Mελέτι<strong>ς</strong><br />

B΄ Tενέδι<strong>ς</strong>. Γεννήθηκε τ<br />

1700 <strong>στην</strong> Tένεδ πυ έμαθε τα<br />

πρώτα τυ γράμματα <strong>και</strong> άρη στν<br />

εκκλησιαστικ τυ ήλ, τ 1768 εκλέθηκε<br />

Πατριάρη<strong>ς</strong> Kωνσταντινυπλεω<strong>ς</strong>.<br />

κή<strong>ς</strong> Σλή<strong>ς</strong> Tενέδυ» <strong>και</strong> απ την<br />

άλλη να πργραμματίει γεγντα<br />

παρμια με αυτά πυ έγιναν <strong>στην</strong><br />

Kωνσταντινύπλη στι<strong>ς</strong> 6, 7 Σεπτεμ-<br />

ρίυ 1955.<br />

Aελληνισμ<strong>ς</strong><br />

Mετά τ 1964, η κατάσταση ειρτέρεψε.<br />

H επιδείνωση των ελληντυρκικών<br />

σέσεων με αρμή τ<br />

Kυπριακ είε άμεσε<strong>ς</strong> επιπτώσει<strong>ς</strong><br />

στυ<strong>ς</strong> Eλληνε<strong>ς</strong> τυ νησιύ.<br />

Oι Tύρκι έκλεισαν την «Aστική<br />

Σλή Tενέδυ» με απτέλεσμα τα<br />

παιδιά των Eλλήνων να είναι αναγκασμένα<br />

να ιτύν στα τυρκικά σλεία<br />

πυ δεν διδασκταν η ελληνική<br />

γλώσσα. Παρά την απαγρευση<br />

τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong> μετέ-<br />

εραν στρατ <strong>στην</strong> Tένεδ, τυ<strong>ς</strong><br />

τανταρμάδε<strong>ς</strong>, ι πίι κυκλρύσαν<br />

ελεύθερα <strong>στην</strong> ελληνική συνικία,<br />

δέρνντα<strong>ς</strong> πιν Eλληνα<br />

συναντύσαν.<br />

Παράλληλα πετύσαν σημειώματα<br />

στα ελληνικά καταστήματα <strong>και</strong> καενεία<br />

με απειλέ<strong>ς</strong> εναντίν των Eλλήνων<br />

σε περίπτωση πυ δεν εγκατέλειπαν<br />

τ νησί. Tι<strong>ς</strong> νύτε<strong>ς</strong>, ι Tύρκι<br />

νυτύλακε<strong>ς</strong> σε συνεργασία με<br />

την αστυνμία πετύσαν πέτρε<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

έσπαγαν τα τάμια των ελληνικών<br />

σπιτιών, ενώ απαγρεύθηκε να τυπά<br />

η καμπάνα τη<strong>ς</strong> εκκλησία<strong>ς</strong>.<br />

Tα μέτρα αυτά ανάγκασαν τυ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> να εγκαταλείψυν τ νησί<br />

αήνντα<strong>ς</strong> ή πυλώντα<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> περιυσίε<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong> αντί εευτελιστικύ αντιτίμυ.<br />

Διασκρπίστηκαν πρ<strong>ς</strong> διάρε<strong>ς</strong><br />

κατευθύνσει<strong>ς</strong> πω<strong>ς</strong> Eλλάδα, Aυστραλία,<br />

Aμερική, Γαλλία, Kαναδά<br />

<strong>και</strong> Γερμανία.<br />

Aπ τυ<strong>ς</strong> 1.750 Eλληνε<strong>ς</strong> πυ ύσαν<br />

<strong>στην</strong> Tένεδ τ 1964, απέμειναν<br />

τριάντα πέντε άνθρωπι εκ των πίων<br />

τέσσερα παιδιά πυ δεν έ-<br />

υν τη δυναττητα να διδατύν<br />

την ελληνική γλώσσα. Aντιθέτω<strong>ς</strong>, τ<br />

τυρκικ στιεί πυ τ ίδι έτ<strong>ς</strong><br />

αριθμύσε 600 άτμα, τετραπλασιάστηκε<br />

με τη συνειμενη εγκατάσταση<br />

επίκων.

Tη<strong>ς</strong> Λήδα<strong>ς</strong> Tσκα<br />

Aραιλγυ<br />

META την υπγραή τη<strong>ς</strong> συνθήκη<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>, ι Tενέδιι –γύρω<br />

στυ<strong>ς</strong> 2.835, σύμωνα με την απγραή<br />

τυ 1920– <strong>στην</strong> μεγάλη τυ<strong>ς</strong><br />

πλειψηία εγκατέλειψαν τ νησί<br />

τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> σκρπίσθηκαν σε διάρα<br />

μέρη τη<strong>ς</strong> Eλλάδ<strong>ς</strong>. Eνα<strong>ς</strong> συμπαγή<strong>ς</strong><br />

γκ<strong>ς</strong> Tενεδίων ήρθε <strong>στην</strong> Xαλκιδική<br />

<strong>και</strong> εγκαταστάθηκε στν εγκαταλελειμμέν<br />

μυσυλμανικ συνικισμ<br />

Kαρά Tεπέ, πί<strong>ς</strong> τ 1926<br />

μετνμάσθηκε σε Nέα Tένεδ.<br />

T νέ ωρι <strong>στην</strong> απγραή τυ<br />

1928 είε 216 κατίκυ<strong>ς</strong> εκ των πίων<br />

ι 207 ήταν πρσυγε<strong>ς</strong>. Eτσι<br />

στα μεσγεια τη<strong>ς</strong> Xαλκιδική<strong>ς</strong> «μετα-<br />

έρθηκε» ένα μικρ νησί με τι<strong>ς</strong> παραδσει<strong>ς</strong><br />

τυ, τα ήθη <strong>και</strong> τα έθιμά<br />

τυ, τι<strong>ς</strong> μνήμε<strong>ς</strong> τυ.<br />

Πλύτιμη κληρνμιά των πρσύγων,<br />

ανάμεσα στ’ άλλα, ήταν <strong>και</strong><br />

τα εκκλησιαστικά τυ<strong>ς</strong> κειμήλια. Eνα<br />

μέρ<strong>ς</strong> αυτών μεταέρθηκε κατ’ αρ-<br />

ά<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Λήμν <strong>και</strong> σετικά πρσατα,<br />

τ 1970, μια επιτρπή Tενεδίων<br />

τα παρέλαε <strong>και</strong> τά έερε στη<br />

Nέα Tένεδ.<br />

Tα κειμήλια αυτά, γύρω στα 100,<br />

καταγράηκαν απ την 10η Eρεία<br />

Bυαντινών Aραιτήτων τ 1987<br />

<strong>και</strong> εκτ<strong>ς</strong> απ λίγε<strong>ς</strong> εικνε<strong>ς</strong> τυ περασμένυ<br />

αιώνα, ρισμένα λειτυργικά<br />

ιλία <strong>και</strong> ένα κεντημέν Eπιτάι<br />

τυ 1820, απτελύν <strong>στην</strong><br />

πλειψηία τυ<strong>ς</strong> ένα σημαντικ σύνλ<br />

έργων αργυρΐα<strong>ς</strong> τυ 19υ<br />

αιώνα <strong>και</strong> των αρών τυ 20υ. Παλαιτερα<br />

έργα δεν υπάρυν, ίσω<strong>ς</strong><br />

AΦIEPΩMA<br />

Eκκλησιαστικά<br />

κειμήλια<br />

Πλύτιμη κληρνμιά πυ μετέεραν<br />

πρσυγε<strong>ς</strong> στη Nέα Tένεδ τη<strong>ς</strong> Xαλκιδική<strong>ς</strong><br />

ΔEKAΔEΣ είναι τα ιλία, ι μελέτε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ι εημερίδε<strong>ς</strong>, ελληνικά<br />

<strong>και</strong> ενγλωσσα, πυ παρυσιάυν<br />

την ιστρία, τν πλιτισμ <strong>και</strong> τ δράμα τη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Tενέδυ. Eνδεικτικά αναέρυμε τα εή<strong>ς</strong>:<br />

1) N. Π. Aνδριώτυ. «Iμρ<strong>ς</strong>», Θεσσαλνίκη 1954.<br />

2) Aριεπισκπυ Iακώυ Aμερική<strong>ς</strong>. «Iνγράημα μια<strong>ς</strong> ωτεινή<strong>ς</strong><br />

σκιά<strong>ς</strong>», Nέα Yρκη, 1987.<br />

3) A. Zαειριάδυ. «Eκκλησιαστική Iστρία τη<strong>ς</strong> Iμρυ». Eκδ.<br />

B΄ ελτιωμένη <strong>και</strong> επηυημένη υπ Π. Kαλαϊτή, Aθήνα,<br />

1971.<br />

4) L. Lacroix. «Iles de la Grece», Παρίσι, 1853.<br />

5) «Λεύκωμα τη<strong>ς</strong> Nήσυ Iμρυ», Aθήνα, 1938.<br />

6) Aνδρέα Mυστύδη. «Yπμνημα ιστρικν περί τη<strong>ς</strong> νήσυ<br />

Iμρυ», Kωνσταντινύπλη, 1845.<br />

7) Kώστα εινύ. «Λαγραικά τη<strong>ς</strong> Iμρυ», τμι 2, Θεσσαλνίκη,<br />

1987.<br />

8) Kώστα εινύ. «Γλωσσάρι τη<strong>ς</strong> Iμρυ», Θεσσαλνίκη, 1981.<br />

9) Nίκυ Παλαιπυλυ. «Iμρ<strong>ς</strong>, τ δράμα τυ νησιύ πω<strong>ς</strong><br />

τ έησα», εκδ. Hλία<strong>ς</strong> Γ. Παυλπυλ<strong>ς</strong>, Aθήνα, 1993.<br />

γιατί η εκκλησία τη<strong>ς</strong> Tενέδυ κάηκε<br />

τ 1807 απ τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong>.<br />

H συλλγή αυτή, εκτ<strong>ς</strong> απ τα συνήθη<br />

λειτυργικά σκεύη –άγια πτήρια,<br />

δίσκυ<strong>ς</strong>, θυμιατήρια, μυρδ-<br />

εία, κανδήλε<strong>ς</strong>, στέανα γάμυ<br />

κ.ά.– περιλαμάνει 13 «πυκάμισα»<br />

εικνων <strong>και</strong> 23 αναθηματικά αιερώματα<br />

<strong>και</strong> τάματα με απεικνίσει<strong>ς</strong><br />

καραιών, στα πία <strong>και</strong> θα σταθύμε,<br />

λγω τυ ενδιαέρντ<strong>ς</strong> πυ<br />

παρυσιάυν.<br />

Tα «πυκάμισα» είναι μεταλλικέ<strong>ς</strong><br />

επενδύσει<strong>ς</strong> πυ καλύπτυν λη τη<br />

ωγραική επιάνεια των εικνων<br />

αήνντα<strong>ς</strong> ακάλυπτα μν τα πρσωπα.<br />

Eίναι πιθανν τι σώθηκαν<br />

μν τα «πυκάμισα» <strong>και</strong> ι ι εικνε<strong>ς</strong><br />

πυ κάλυπταν, διτι ι πρσυγε<strong>ς</strong><br />

εύγντα<strong>ς</strong> απ τ νησί πήραν<br />

μαί τυ<strong>ς</strong> ,τι θεώρησαν πλυτιμτερ<br />

<strong>και</strong> συγρνω<strong>ς</strong> ευκλτερ<br />

στη μεταρά.<br />

Aπ τα σωμενα «πυκάμισα»<br />

τη<strong>ς</strong> Tενέδυ, αυτά με τι<strong>ς</strong> παραστάσει<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Παναγιά<strong>ς</strong>, τυ Πρδρμυ<br />

<strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> Kιμήσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Θετκυ<br />

–στη μνήμη τη<strong>ς</strong> πία<strong>ς</strong> ήταν αιερωμέν<strong>ς</strong><br />

να<strong>ς</strong>– πρέπει να ανήκαν,<br />

πω<strong>ς</strong> δείνυν τ θέμα <strong>και</strong> ι διαστάσει<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>, στι<strong>ς</strong> ασικέ<strong>ς</strong> εικνε<strong>ς</strong><br />

τυ τέμπλυ. Πιθαντατα απ τ τέμπλ<br />

τυ ναύ πρέρνται δύ ακμη<br />

«πυκάμισα», πυ απεικνί-<br />

υν τν Aγι Nικλα ένθρν <strong>και</strong><br />

τν Aγι Tρύωνα. Oι άγιι αυτί<br />

σετίνται με τι<strong>ς</strong> ασικέ<strong>ς</strong> ασλίε<strong>ς</strong><br />

των κατίκων τυ νησιύ: Aγι<strong>ς</strong><br />

Nικλα<strong>ς</strong>, ω<strong>ς</strong> πρστάτη<strong>ς</strong> των θαλασσινών,<br />

συνδέεται άμεσα με τ επάγγελμα<br />

τυ ναυτικύ, ενώ Aγι<strong>ς</strong><br />

Bιλιγραία<br />

Aσημένι «πυκάμισ» απ εικνα Παναγία<strong>ς</strong> Oδηγήτρια<strong>ς</strong> (1864) απ τν να τη<strong>ς</strong><br />

Kιμήσεω<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Θετκυ τη<strong>ς</strong> Tενέδυ.<br />

Tρύων, ω<strong>ς</strong> πρστάτη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> λαστήσεω<strong>ς</strong>,<br />

με την καλλιέργεια τη<strong>ς</strong> αμπέλυ,<br />

πυ ήταν πλύ διαδεδμένη<br />

<strong>στην</strong> Tένεδ <strong>και</strong> «έ<strong>ς</strong> ανθσμία<strong>ς</strong><br />

ίν<strong>ς</strong>» τη<strong>ς</strong> εαγταν σε διά-<br />

ρα μέρη.<br />

Aι μνεία<strong>ς</strong> είναι επίση<strong>ς</strong> τ «πυκάμισ»<br />

με την παράσταση τυ αρ-<br />

άγγελυ Mιαήλ, πυ ήταν έργ<br />

Kωνσταντίνυ– πλίτικ <strong>και</strong> αιέρωμα<br />

των «υτητάδων» τη<strong>ς</strong> Tενέδυ.<br />

T ναυτικ μω<strong>ς</strong> αρακτήρα<br />

τυ νησιύ δηλώνυν πι έντνα τα<br />

ασημένια μιώματα καραιών πυ<br />

ήταν αιερώματα καπεταναίων <strong>και</strong><br />

καρακυραίων, πω<strong>ς</strong> επιεαιώνυν<br />

ι επιγραέ<strong>ς</strong> πυ έρυν ρισμένα<br />

απ αυτά.<br />

Tα αιερώματα είναι είτε απλά ελάσματα,<br />

στα πία έει δθεί περιμετρικά<br />

τ σήμα τυ καραιύ, ενώ<br />

ι λεπτμέρειε<strong>ς</strong> έυν απδθεί με<br />

άραη, είτε διάτρητα ύλλα πυ απδίδυν<br />

ανάγλυα την παράσταση<br />

τυ καραιύ είτε περίπτα μιώματα<br />

καραιών κατασκευασμένα με<br />

την συναρμγή κυρτών ελασμάτων.<br />

Eκτ<strong>ς</strong> μω<strong>ς</strong> απ τ ενδιαέρν<br />

πυ παρυσιάυν τα ίδια τα έργα,<br />

ω<strong>ς</strong> δείγματα τη<strong>ς</strong> αργυρϊκή<strong>ς</strong> τέ-<br />

10) «Oι παραιάσει<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Συνθήκη<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Λωάννη<strong>ς</strong>». Eκδ.<br />

τυ Συλλγυ Iμρίων Kωνσταντινυπλιτών<br />

Tενεδίων <strong>και</strong> Aνατλικθρακών Θράκη<strong>ς</strong>».<br />

Kμτηνή 1993.<br />

11) A. Πασαδαίυ. «H λαϊκή αριτεκτνική τη<strong>ς</strong> Iμρυ», Aθήνα,<br />

1973.<br />

12) Aργύρη Πντικάκη. «H Tένεδ<strong>ς</strong>», εκδ. Eταιρεία<strong>ς</strong> Mελέτη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ, Θεσσαλνίκη, 1988.<br />

13) Γιώργυ Tενεκίδη. «Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Tένεδ<strong>ς</strong>», Θεσσαλνίκη<br />

1986. Πρακτικά συνεδρίων:<br />

14) «H απδημία των Iμρίων κατά τν 20 αιώνα <strong>και</strong> ι παρικίε<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>». Eκδση τη<strong>ς</strong> Eταιρεία<strong>ς</strong> Mελέτη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong><br />

Tενέδυ, Θεσσαλνίκη, 1990.<br />

15) «Πανιμριακ Συμπσι» Eκδση τυ Συλλγυ Iμρίων<br />

Aθηνών, Aθήνα, 1991.<br />

16) «Iμριακ διήμερ». Eκδση τυ Συλλγυ Iμρίων Aθηνών,<br />

Aθήνα, 1993.<br />

17) Ση N. Παπαγεωργίυ, «Iμρ<strong>ς</strong>», εκδ. «Σύλλγ<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong><br />

διάδσιν των Eλληνικών Γραμμάτων», Aθήνα 1994.<br />

νη<strong>ς</strong> μια<strong>ς</strong> συγκεκριμένη<strong>ς</strong> περιδυ<br />

(μέσα 19υ - αρέ<strong>ς</strong> 20υ αιώνα), ιδιαίτερ<br />

ενδιαέρν παρυσιάυν ι<br />

επιγραέ<strong>ς</strong> πυ υπάρυν σε αρκετά<br />

απ αυτά. Eδώ συναντύμε νματα<br />

ρυσων απ διάρα μέρη τυ<br />

ευρύτερυ ελληνικύ ώρυ (Πελπννησ,<br />

Kυδωνίε<strong>ς</strong>, Kωνσταντινύπλη),<br />

νματα ικγενειών <strong>και</strong> επαγγελμάτων.<br />

Tα έργα αυτά, δηλαδή,<br />

πέρα απ τη θρησκευτική <strong>και</strong><br />

λειτυργική σημασία τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πέρα<br />

απ την καλλιτενική τυ<strong>ς</strong> αία, μα<strong>ς</strong><br />

συνδέυν άμεσα με την κινωνική<br />

ωή τυ νησιύ, την καθημεριντητα<br />

των ανθρώπων τυ, τι<strong>ς</strong> ασλίε<strong>ς</strong>,<br />

τν πλύτ, τυ<strong>ς</strong> πθυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> ελπίδε<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>. Aήσαμε για τ τέλ<strong>ς</strong><br />

δύ έργα, η σημασία των πίων έγκειται<br />

κυρίω<strong>ς</strong> στ τι δρυν ω<strong>ς</strong> απτί<br />

μάρτυρε<strong>ς</strong> μεγάλων στιγμών τη<strong>ς</strong><br />

ιστρία<strong>ς</strong> τυ νεώτερυ <strong>Eλληνισμ</strong>ύ:<br />

πρκειται για ένα ασημένι περίπτ<br />

μίωμα τυ θρυλικύ θωρηκτύ<br />

«Aέρω» <strong>και</strong> για μία καμπάνα,<br />

πρσρά στ νησί τυ ναυάρυ<br />

Kυντυριώτη, μετά τι<strong>ς</strong> νικηρε<strong>ς</strong><br />

ναυμαίε<strong>ς</strong>, πυ είαν ω<strong>ς</strong> απτέλεσμα,<br />

μεταύ των άλλων, <strong>και</strong> την απελευθέρωση<br />

τη<strong>ς</strong> Tενέδυ.<br />

Oι άνθρωπι άννται, ι τπι<br />

αλλάυν, μένυν μνήμε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αναμνήσει<strong>ς</strong><br />

στη συνείδηση των επερμενων<br />

γενεών. Mεγάλα γεγντα, ι<br />

αρέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ι καημί τη<strong>ς</strong> καθημεριντητα<strong>ς</strong><br />

μεταέρνται μέσα απ «αντικείμενα»,<br />

πυ απκτύν μιαν άλλη<br />

διάσταση, καθώ<strong>ς</strong> θυμίυν τ αναπευκτ<br />

τέλ<strong>ς</strong> αλλά <strong>και</strong> την αναπευκτη<br />

συνέεια τη<strong>ς</strong> ωή<strong>ς</strong>.<br />

Eυαριστύμε θερμά τυ<strong>ς</strong> συντάκτε<strong>ς</strong><br />

των κειμένων, την κ. Bάσω εινύ,<br />

τν Σύλλγ Iμρίων Aθηνών, την<br />

Eταιρία Mελέτη<strong>ς</strong> Iμρυ <strong>και</strong> Tενέδυ,<br />

(Θεσσαλνίκη) τ Kέντρ<br />

Iμριακών <strong>και</strong> Tενεδιακών Mελετών<br />

Mελύρνη<strong>ς</strong>, για τη ήθεια <strong>και</strong> τ<br />

ωτγραικ υλικ πυ μα<strong>ς</strong> παραώρησαν.<br />

Mέρ<strong>ς</strong> των ωτγραιών είναι<br />

τυ πρακτρείυ «ΠPIΣMA».<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 35

KPITIKH<br />

Aθησαύριστη θεατράνεια<br />

Γ.H. Hσαΐα: «H τιμή τυ Σύντερμαν» στη Nέα Σκηνή τυ Eθνικύ<br />

Tυ Γιάννη Bαρέρη<br />

«Δ<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> λιπν την τένη συ κι εσύ,<br />

κι ι μνάα συμυλέ<strong>ς</strong> να δίνει<strong>ς</strong>.<br />

Γιατί ’ναι άλλ να τ τιάνει<strong>ς</strong> τ κρασί<br />

κι άλλ, με τ συμπάθει, να τ πίνει<strong>ς</strong>.»<br />

Kλαύδι<strong>ς</strong> Mαρκίνα<strong>ς</strong>,<br />

«Σε αυστηρ τενκρίτη», 1958<br />

KAΘYΣTEPHMENO σλι σήμερα<br />

για ελληνικ έργ πυ άργησε στ<br />

ραντεύ κντά έναν αιώνα. Aλλά,<br />

α<strong>ς</strong> πάρυμε τα πράγματα απ την<br />

αρή.<br />

O Γερμαν<strong>ς</strong> Xέρμαν Σύντερμαν<br />

(1857-1928), μέτρι<strong>ς</strong> μυθιστριγρά-<br />

<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μετριτερ<strong>ς</strong> θεατρικ<strong>ς</strong> συγγραέα<strong>ς</strong>,<br />

έγραψε κατά τα πρτυπα<br />

τσ τυ θεωρητικύ Aρν Xλτ<strong>ς</strong> σ<br />

<strong>και</strong> τυ νατυραλιστή συγγραέα<br />

Xάυπτμαν πλείστα σα κινωνικά<br />

δράματα <strong>και</strong> κωμωδίε<strong>ς</strong>. Mεταύ αυτών<br />

<strong>και</strong> την «Tιμή» (1889), η πία<br />

παρυσιάστηκε στ διψασμέν αθηναϊκ<br />

κιν περίπυ μια δεκαετία<br />

αργτερα. O ακραί<strong>ς</strong> νατυραλισμ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τ ωνωτγραικ<br />

Sekundenstilμαί με τν ρμητικ διδακτισμ<br />

τυ πρκάλεσαν την αντίδραση<br />

τη<strong>ς</strong> κριτική<strong>ς</strong> πρ<strong>ς</strong> την πία<br />

μάλιστα αγανακτισμέν<strong>ς</strong> Σύντερμαν<br />

είε απαντήσει με τη μελέτη τυ<br />

«H εαρείωση τη<strong>ς</strong> θεατρική<strong>ς</strong> κριτική<strong>ς</strong>».<br />

Mια αντίδραση άλλυ είδυ<strong>ς</strong>,<br />

αντίδραση απέναντι <strong>στην</strong> ελληνική<br />

ενμανία τυ <strong>και</strong>ρύ εκείνυ αλλά<br />

<strong>και</strong> στν υπκριτικ κώδικα τιμή<strong>ς</strong><br />

πυ πρτεινε Γερμαν<strong>ς</strong> απτελεί<br />

<strong>και</strong> τ έργ «H τιμή τυ Σύντερμαν»<br />

(1899) τυ Γ. H. Hσαΐα. O<br />

Hσαΐα<strong>ς</strong> παρέδωσε, αντί για κριτική<br />

στν Σύντερμαν, δικ τυ απαντητικ<br />

πρϊν, απαντώντα<strong>ς</strong> συνάμα <strong>και</strong><br />

στ μττ πυ διάλεα <strong>και</strong> πυ θα<br />

μπρύσε να τυ είε απευθύνει <br />

Γερμαν<strong>ς</strong> συγγραέα<strong>ς</strong>.<br />

Kάτω έαια απ’ τ αινιγματικ<br />

ψευδώνυμ, κρύεται σίγυρα κάπι<strong>ς</strong><br />

λγι<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> επή<strong>ς</strong>. O Pΐδη<strong>ς</strong>;<br />

O Bερναρδάκη<strong>ς</strong>; Δεν μιάει. Mήπω<strong>ς</strong><br />

Συρή<strong>ς</strong> ή Δημήτρι<strong>ς</strong> Kκκ<strong>ς</strong>; Oι<br />

ρνλγίε<strong>ς</strong> ταιριάυν, αλλά πώ<strong>ς</strong><br />

να ρκιστεί<strong>ς</strong>; Eντάει, τ κρασί δεν<br />

είναι γιματάρι. Aναντίρρητ μω<strong>ς</strong><br />

παραμένει πω<strong>ς</strong> η έμμετρη αυτή κωμωδία<br />

γράτηκε απ έναν ευυή <strong>και</strong><br />

τλμηρ στι<strong>ς</strong> αντιλήψει<strong>ς</strong> διανύμεν<br />

πυ ωστσ εστερείτ δραματυργικών<br />

αρετών. Πρσωπικά, συμμερίμαι<br />

την ιδέα: ένα τέτι κείμεν<br />

μυσειακύ ενδιαέρντ<strong>ς</strong> έει,<br />

αν ι ισυρά θεατρικά, πάντω<strong>ς</strong> έντνα<br />

ιλλγικά επιειρήματα ώστε<br />

να παρυσιαστεί, ιδίω<strong>ς</strong> απ την<br />

Kρατική (Nέα) Σκηνή. Γραμμέν σε<br />

σπασμένη καθαρεύυσα, ενδεμένω<strong>ς</strong><br />

αυτϋπνμευμενη, με απρσδκητε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ευέλικτε<strong>ς</strong> μικαταλη-<br />

ίε<strong>ς</strong>, με πρωθημένα για την επή<br />

τυ<strong>ς</strong> ιδελγήματα περί την ηθική<br />

<strong>και</strong> τη θέση τη<strong>ς</strong> γυναίκα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συνά<br />

με καυστικ ιύμρ, τ έργ απαιτεί<br />

πρωτίστω<strong>ς</strong> σκληρή αγωγή λγυ<br />

των ηθπιών. Παρά την επίμθη<br />

36 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

πρετιμασία τη<strong>ς</strong> πλύ ευσυνείδητη<strong>ς</strong><br />

σκηνθεσία<strong>ς</strong> (K. Δαμάτη<strong>ς</strong>), ανερή<br />

σε ειρισμ συνλων, μιμικέ<strong>ς</strong><br />

λεπτμέρειε<strong>ς</strong>, κινησιλγική διδασκαλία,<br />

ευάνταστα ευρήματα (πω<strong>ς</strong><br />

π.. τι λ τ έργ παίεται σαν<br />

σε πρα – μια νστιμιά <strong>και</strong> αμεστητα<br />

πυ μω<strong>ς</strong> κατά τπυ<strong>ς</strong> «τραύσε»),<br />

παρά τν εμπλυτισμ τυ κειμένυ<br />

με καλγυστα τρυκ ή γκαγκ,<br />

τ συνλικ ανέασμα έπασε σε<br />

δύ τμεί<strong>ς</strong>: πρώτν στη διάρκεια,<br />

δηλαδή σε αψαλίδιστε<strong>ς</strong> λυαρίε<strong>ς</strong>, ιδίω<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> γ΄ πράη<strong>ς</strong>, πω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> στ συνωστισμ<br />

αρών αλλά πλλών τραγυδιών<br />

(X. Λεντή<strong>ς</strong>), δεύτερ, στ<br />

ερμηνευτικ μέρ<strong>ς</strong>. Πιστεύω τι η επιλγή<br />

αυτή ρειάεται ειδικ, μπριλάντικ<br />

επιτελεί. Aν τ διαθέτει<strong>ς</strong> δηγεί<strong>ς</strong><br />

τ υλικ στα άκρα, <strong>στην</strong> έ-<br />

ρενη γελαστική παρωδία. Στην περίπτωσή<br />

μα<strong>ς</strong>, Δαμάτη<strong>ς</strong> τ διέθετε<br />

εν μέρει, γι’ αυτ <strong>και</strong> συνά υπήρε<br />

σά διστακτικ<strong>ς</strong>. Eλεπε<strong>ς</strong> π.. καθαρά<br />

την επιμνή τυ στη διδασκαλία<br />

κίνηση<strong>ς</strong> ρισμένων ηθπιών. H<br />

κίνηση διδάσκεται, η ψυή ι. T<br />

θέατρ μω<strong>ς</strong> ητάει αλήθεια για να<br />

υπδυθεί<strong>ς</strong> ακμα κι έναν ψεύτικ<br />

αρακτήρα, πω<strong>ς</strong> είναι περίπυ λι<br />

<strong>στην</strong> «Tιμή».<br />

Παραπέρα, διδάσκεται άραγε <br />

κώδικα<strong>ς</strong> αναπνή<strong>ς</strong> μια<strong>ς</strong> πεπαλαιωμένη<strong>ς</strong><br />

γλώσσα<strong>ς</strong>, ταν μάλιστα συγγραέα<strong>ς</strong><br />

ανατρέπει μαεστρικά τυ<strong>ς</strong><br />

νμυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> με στιεία ωγνυ<br />

δημτική<strong>ς</strong>; Δύσκλα πράγματα, για<br />

δεινύ<strong>ς</strong> ισρρπιστέ<strong>ς</strong>. H διανμή –ήταν<br />

καθαρ– δκίμασε νέε<strong>ς</strong>, ή περίπυ<br />

νέε<strong>ς</strong>, δυνάμει<strong>ς</strong> τυ Eθνικύ.<br />

Aλλε<strong>ς</strong> απγειώθηκαν, άλλε<strong>ς</strong> ι, με<br />

απτέλεσμα Δαμάτη<strong>ς</strong> να εισπράει<br />

τκυ<strong>ς</strong> ι ανάλγυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> κατάθεσή<strong>ς</strong><br />

τυ.<br />

Mιλώντα<strong>ς</strong> για τν υψηλά τκρ<br />

μιλ εκινώ έκπληκτ<strong>ς</strong> απ την<br />

Eθνικ Θέατρ:<br />

«H τιμή<br />

τυ Σύντερμαν»<br />

Γ.<br />

H. Hσαΐα.<br />

Nίκ<strong>ς</strong> Παγανιά<strong>ς</strong>(Περικλή<strong>ς</strong>Mσλιδάκη<strong>ς</strong>),Φωτεινή<br />

Xαϊάνη<br />

(Nέλλη<br />

Aγγελίδυ),<br />

Zιή (Xριστίνα<br />

Bαρ-<br />

πύλυ),<br />

Γλειίδη<strong>ς</strong><br />

(Σπύρ<strong>ς</strong><br />

Φασιαν<strong>ς</strong>)<br />

<strong>και</strong> Συσάννα<br />

(Eλένη<br />

Παναγιώτυ).<br />

Σκίτσ<br />

Eλλη<strong>ς</strong> Σλμωνίδυ<br />

- Mπαλάνυ.<br />

N. Aγγελίδυ: απκάλυψε σε μα<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

στ Eθνικ τη σαιρική τη<strong>ς</strong> στα,<br />

έδειε με νεανικ μπρί <strong>και</strong> αισθητική<br />

δρσιά τι μια τραγωδ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> λκή<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> περιέει <strong>και</strong> απδίδει τ κωμικ<br />

ω<strong>ς</strong> υπσύνλ τυ δραματικύ.<br />

Hταν άρμα θαλμών να λέπει<strong>ς</strong><br />

μια τραγική ιέρεια να «λασημεί»<br />

δαιμνικά σατιρίντα<strong>ς</strong> με την γκρτέσκα<br />

τη<strong>ς</strong> υπσταση τα αρέτυπα<br />

πυ έει επαληθεύσει. Aπρώσει<strong>ς</strong>,<br />

λεπτμέρεια, ρυθμ<strong>ς</strong>, κέι. Oικδμησε<br />

πάνω στη γλώσσα την κατεδά-<br />

ιση τη<strong>ς</strong> σαράνεια<strong>ς</strong> με τν ίστρ<br />

σύ <strong>και</strong> αλέγρυ παίκτη.<br />

Aπκάλυψη δεύτερη: η Xρ. Bαρπύλυ.<br />

Mια ηθπι<strong>ς</strong> με ένστικτ,<br />

μετρημένη κλυνερί, πηγαί ιύμρ<br />

<strong>και</strong> ωριμτητα, πρανώ<strong>ς</strong> κτηθείσα<br />

κατά τα έτη <strong>και</strong> έτη τριταγωνιστική<strong>ς</strong><br />

αάνεια<strong>ς</strong> στ Eθνικ. O Σπ.<br />

Φασιαν<strong>ς</strong> έπλασε μια τκγλυική<br />

ιγύρα με άκρα συνέπεια· καλύτερ<strong>ς</strong><br />

τυ ρλ<strong>ς</strong>. Στην Eλ. Παναγιώτυ<br />

απλαύσαμε μια νέα ργανωμένη<br />

καρατερίστα. O Γ. Λέα<strong>ς</strong>, κρυστ<strong>ς</strong><br />

ηθπι<strong>ς</strong> πειθαρία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> γύστυ,<br />

ενίτε άνντα<strong>ς</strong> τ μέτρ μά<strong>ς</strong><br />

στέρησε την απλυτη ευκρίνεια. Στ<br />

άλ υπερυψωμέν σκηνικ τυ A.<br />

Σαραντπυλυ πυ έκλεινε με παράγωνε<strong>ς</strong><br />

επιπλώσει<strong>ς</strong> μερικέ<strong>ς</strong> πτικέ<strong>ς</strong><br />

γωνίε<strong>ς</strong> κινήθηκαν κι άλλι ηθπιί.<br />

Στ νμα τυ εμανύ<strong>ς</strong> μ-<br />

θυ τυ<strong>ς</strong>, καθτι μερικώ<strong>ς</strong> ατελέσρυ,<br />

πρτιμώ να ακλυθήσω<br />

παραρασμέν τ ρητ: «Tα δυσκλω<strong>ς</strong>...<br />

ευνύμενα παραλείπνται».<br />

Kλείνω συναινετικά: Θυμάστε πρσατα<br />

στι<strong>ς</strong> ειδήσει<strong>ς</strong> ένα αρέγν<br />

παιδάκι – εύρημα κάτω απ τυ<strong>ς</strong> πάγυ<strong>ς</strong>,<br />

διατηρημέν στη λγική τη<strong>ς</strong> δική<strong>ς</strong><br />

τυ αρτιμέλεια<strong>ς</strong>; Mαγνήτισε τ<br />

παγκσμι ενδιαέρν· δεν τυ ητήσανε<br />

μω<strong>ς</strong> να περπατήσει, πλλώ<br />

δε μάλλν να επιδθεί σε πιρυέτε<strong>ς</strong>!<br />

ΔIΣKOI<br />

Tη<strong>ς</strong> Παρή<strong>ς</strong> Σπίνυ<br />

H ΣYΓXPONH αμερικανική ρκ<br />

σκηνή ρίσκει δυ γνήσιυ<strong>ς</strong> εκραστέ<strong>ς</strong><br />

στα πρσωπα των Pearl Jam<br />

<strong>και</strong> Soul Asylum. Tα συγκρτήματα<br />

πυ εμανίστηκαν στα μέσα τη<strong>ς</strong> δεκαετία<strong>ς</strong><br />

τυ ’80, επέλεαν πρσεκτικά<br />

τι<strong>ς</strong> κινήσει<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> στη σκακιέρα<br />

τη<strong>ς</strong> μυσική<strong>ς</strong> ιμηανία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τώρα<br />

με τη νέα τυ<strong>ς</strong> δισκγραική δυλειά<br />

γνωρίυν την επιτυία.<br />

PEARL JAM «Vs» (Sony):<br />

Πλύ πριν τ κίνημα «γκραντ» ε-<br />

απλωθεί σε λκληρ τν πλανήτη,<br />

ένα συγκρτημα απ τ Σιάτλ<br />

είε αρίσει να γράει τη δική τυ ιστρία<br />

με τ πρώτ τυ άλμπυμ<br />

«Tεν» <strong>και</strong> με εμανίσει<strong>ς</strong> δίπλα<br />

στυ<strong>ς</strong> Kιθ Pίτσαρντ <strong>και</strong> Nιλ Γιάνγκ.<br />

Mε τν δεύτερ κιλα<strong>ς</strong> δίσκ «Vs»,<br />

ι Pearl Jam, εμανίνται πι ώριμι<br />

αλλά <strong>και</strong> πι ριψκίνδυνι. Eπιστρέυν<br />

με τραγύδια επιθετικά<br />

πυ διεγείρυν τι<strong>ς</strong> αισθήσει<strong>ς</strong>. Mε έντνη<br />

μυσική πυ υπερειλίει απ<br />

ένα μναδικ συνδυασμ ρκ,<br />

αρντ <strong>και</strong> πανκ. Mε υπνωτική στι-<br />

υργική πλκή πυ ασκεί μια μυστηριώδη<br />

γητεία. T συγκρτημα<br />

διαθέτει πρσωπικτητα πυ τ<br />

διαρπιεί απ τη μάα. Aυτ<br />

αίνεται ακμα <strong>και</strong> στ εώυλλ<br />

πυ εμανίει ένα πρατ να πρσπαθεί<br />

να υπερνικήσει τ εμπδι<br />

εν<strong>ς</strong> ράτη. O μπασίστα Tε<br />

Aμεντ πυ τράηε τη ωτγραία<br />

δηλώνει τι είναι ενδεικτική των συναισθημάτων<br />

πυ νιώθυν ι πέντε<br />

μυσικί των Pearl Jam μετά δύ<br />

ρνια αυανμενη<strong>ς</strong> δημτικτητα<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> ήμη<strong>ς</strong>. Oμω<strong>ς</strong> πι<strong>ς</strong> αντιλέγει<br />

τι η γεύση τη<strong>ς</strong> επιτυία<strong>ς</strong> είναι<br />

ταυτρνα γλυκιά <strong>και</strong> πικρή;<br />

SOUL ASYLUM «Grave<br />

dancers union» (Sony): Eπειτα απ<br />

μια δεκάρνη περιπέτεια στα παρασκήνια<br />

τυ αμερικανικύ ρκ ’ν<br />

ρλ ι Soul Asylum πυ έυν ήδη<br />

κτώ δίσκυ<strong>ς</strong> στ ενεργητικ τυ<strong>ς</strong><br />

κατρθωσαν επιτέλυ<strong>ς</strong> να στρέψυν<br />

τα ώτα τη<strong>ς</strong> δημσιτητα<strong>ς</strong><br />

πάνω τυ<strong>ς</strong>. Aιτία, τσ τ νέ τυ<strong>ς</strong><br />

άλμπυμ, σ <strong>και</strong> τ ευρηματικ ίντε-κλιπ<br />

τυ τραγυδιύ «Runaway<br />

train» πυ δήγησε τρία «αγνύμενα»<br />

παιδιά να επιστρέψυν<br />

στα σπίτια τυ<strong>ς</strong>. Bεαίω<strong>ς</strong>, η επιτυ-<br />

ία ήταν απτέλεσμα σκληρή<strong>ς</strong> δυλειά<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> σωστή<strong>ς</strong> συνεργασία<strong>ς</strong>.<br />

Eνα<strong>ς</strong> συνδυασμ<strong>ς</strong> πυ ανέδειε τι<strong>ς</strong><br />

αρετέ<strong>ς</strong> τυ συγκρτήματ<strong>ς</strong> στη<br />

σύνθεση <strong>και</strong> στ στί <strong>και</strong> έδωσε<br />

τραγύδια με δυναμικ, γλυκύτητα<br />

<strong>και</strong> μελαγλία.

BIBΛIO<br />

«H Διάπλασι<strong>ς</strong> των Παίδων»<br />

Tη<strong>ς</strong> Eλισάετ Kτιά<br />

«H Διάπλασι<strong>ς</strong> των Παίδων. Oι<br />

Kυριακέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Διαπλάσεω<strong>ς</strong><br />

(1896-1942)» παρυσίαση - εισαγωγή,<br />

E.X. Kάσδαγλη<strong>ς</strong>, Aθήνα<br />

1994, σ.σ. 487.<br />

TI AΓAΘH τύη ένα<strong>ς</strong> πνευματικ<strong>ς</strong><br />

άνθρωπ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> πιτητα<strong>ς</strong> τυ Γρηγρίυ<br />

ενπυλυ να έει τ ενδια-<br />

έρν <strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong> τ κέι να ασληθεί<br />

με τα παιδιά (!) - με τη διαπαιδαγώγηση<br />

<strong>και</strong> την εκπαίδευσή τυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> μάλιστα για μια ιδιαιτέρω<strong>ς</strong> μακρά<br />

περίδ, πω<strong>ς</strong> τα πενήντα ρνια<br />

πυ διετέλεσε αρισυντάκτη<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong><br />

θρυλική<strong>ς</strong> «Διαπλάσεω<strong>ς</strong> των παίδων»<br />

(1894-1944).<br />

H απαση τυ E.X. Kάσδαγλη να<br />

παρυσιάσει <strong>και</strong> να αναδημσιεύσει<br />

τυ<strong>ς</strong> περίημυ<strong>ς</strong> κυριακάτικυ<strong>ς</strong><br />

διαγωνισμύ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> «Διαπλάσεω<strong>ς</strong>»<br />

συνιστά κρίσιμη εκδτική επιλγή σε<br />

μια περίδ πυ ι πρσπάθειε<strong>ς</strong> σων<br />

αγαπύν τ ιλί συστηματικά<br />

έυν στραεί πρ<strong>ς</strong> τη διεύρυνση<br />

τυ αναγνωστικύ κινύ νεαρή<strong>ς</strong> ηλικία<strong>ς</strong>.<br />

Διτι Γρηγρι<strong>ς</strong> ενπυλ<strong>ς</strong>,<br />

πασίγνωστ<strong>ς</strong> σε πλλέ<strong>ς</strong> γενιέ<strong>ς</strong><br />

ω<strong>ς</strong> «Σα<strong>ς</strong> ασπάμαι, Φαίδων», η<br />

πλύπλευρη αυτή νεελληνική πρσωπικτητα,<br />

έει τ αδιαμισήτητ<br />

άρισμα να είναι διασκεδαστικ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

συγρνω<strong>ς</strong> παιδευτικ<strong>ς</strong> (με την ευρύτερη<br />

δυνατή σημασία τη<strong>ς</strong> λέεω<strong>ς</strong>)<br />

- ι μν για τυ<strong>ς</strong> μικρύ<strong>ς</strong> αναγνώστε<strong>ς</strong><br />

αλλά <strong>και</strong> για συ<strong>ς</strong> αναητύν<br />

τι<strong>ς</strong> μεθδυ<strong>ς</strong> πυ θα επιτύυν να<br />

πρσεγγίσυν τ ευρύτερ κιν,<br />

τν τρπ πυ θα τ κερδίσυν για<br />

να τ καταστήσυν μνιμ ίλ τυ<br />

ιλίυ <strong>και</strong> των γραμμάτων μα<strong>ς</strong>.<br />

Tι ήταν ι «Kυριακέ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Διαπλάσεω<strong>ς</strong>»;<br />

Oπω<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> πληρρεί επιμελητή<strong>ς</strong><br />

τυ <strong>στην</strong> εκτενή εισαγωγή<br />

τυ, ι «Kυριακέ<strong>ς</strong>» άρισαν τ 1896<br />

για να σταματήσυν ριστικά τ<br />

1942 μέσα στη γερμανική κατή.<br />

Στ μακρύ αυτ διάστημα των 46 ετών<br />

ργανώθηκαν συνλικά 46 «Kυριακέ<strong>ς</strong>».<br />

O διαγωνισμ<strong>ς</strong> δεν ήταν τίπτε<br />

παραπάνω απ μια απλή ερώτηση<br />

πυ η «Διάπλαση» έθετε στυ<strong>ς</strong> αναγνώστε<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong>. Kαι μν<strong>ς</strong> ρ<strong>ς</strong> τυ<br />

διαγωνισμύ ήταν η απάντηση πυ<br />

έστελναν τα παιδιά –ή ι ενήλικε<strong>ς</strong>, αδιάρ–<br />

να είναι σύντμη, «λίγα<br />

λγια <strong>και</strong> δεμένα» <strong>και</strong> γραμμένη με<br />

ευπνάδα, ειλικρίνεια <strong>και</strong> πρωττυπία,<br />

να συνδυάει δηλαδή τα δυ μεγάλα<br />

πρτερήματα: «τη άριν, τη<br />

αιδρτητα τη<strong>ς</strong> εκράσεω<strong>ς</strong>, με την<br />

αλήθειαν, την ειλικρίνειαν τη<strong>ς</strong> εμλγήσεω<strong>ς</strong>».<br />

«Aν τ τραπέι πυ σκπεύει να<br />

σα<strong>ς</strong> κάμη η Διάπλασι<strong>ς</strong><br />

επρκειτ ν’ απτελείται απ τρια<br />

πιάτα, τι αγητά ηθέλατε<br />

O Γρηγρι<strong>ς</strong> ενπυλ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τ θρυλικ εικνγραημέν περιδικ<br />

Πρωτσέλιδ τυ εικνγραημένυ περιδικύ «H Διάπλασι<strong>ς</strong> των Παίδων», τη<strong>ς</strong><br />

7 Δεκεμρίυ 1896.<br />

εκλέει σει<strong>ς</strong>, <strong>και</strong> ει δυνατν πώ<strong>ς</strong><br />

τα κατασκευάυν;». Eάν, δια μίαν<br />

μνην ημέρα, σα<strong>ς</strong> εδίδετ ευσία<br />

να κάμετε ,τι θέλετε, τι θα εκάμνατε;<br />

Πω<strong>ς</strong> ηθέλατε μεταειρισθεί την<br />

παντδυναμίαν σα<strong>ς</strong> αυτήν;». «Aν<br />

ήσθε η Kαλή Mίρα <strong>και</strong><br />

επρκειτ να μιράνετε ένα αγαπημένν<br />

σα<strong>ς</strong> ρέ<strong>ς</strong> - είτε<br />

αγράκι είτε κριτσάκι - δηλαδή<br />

να τυ αρίσετε τρία<br />

αρίσματα ιαδήπτε, τι θα τυ ε-<br />

αρίατε;» ρωτύσε η «Διάπλαση»<br />

<strong>και</strong> ι μικρί αναγνώστε<strong>ς</strong> έσπευδαν,<br />

κατά δεκάδε<strong>ς</strong> κάθε ρά, να απαντήσυν.<br />

Πύ απδίδεται η τεράστια αίγλη<br />

πυ με τα ρνια απέκτησαν ι κυριακάτικι<br />

διαγωνισμί τη<strong>ς</strong> «Διαπλάσεω<strong>ς</strong>»,<br />

η δα πυ κέρδιε νικητή<strong>ς</strong><br />

–τυ πίυ η ωτγραία δημσιευταν<br />

στ επμεν ύλλ– η αι-<br />

ήλευτη ήμη τυ ανάμεσα στα διαπλασπυλα<br />

κάθε επή<strong>ς</strong>; «T μυστικ<br />

τη<strong>ς</strong> επιτυία<strong>ς</strong>, σημειώνει E.<br />

X. Kάσδαγλη<strong>ς</strong>, δεν ειλταν τσ<br />

<strong>στην</strong> ιδιτυπία τυ<strong>ς</strong> σ στη σκηνθεσία<br />

πυ είε επινήσει ενπυλ<strong>ς</strong><br />

γύρω απ την κρίση τυ διαγωνισμύ,<br />

στ ειρισμ απ μέρυ<strong>ς</strong><br />

τυ των απαντήσεων πυ έστελναν<br />

τα παιδιά, πυ έαε λη τη μαστριά,<br />

τη αντασία τυ <strong>και</strong> τ ιύμρ,<br />

αλλά <strong>και</strong> <strong>στην</strong> εικνγράηση· με<br />

μια λέη η επιτυία των “Kυριακών”<br />

ασιταν στ μύθ τυ<strong>ς</strong>».<br />

Διτι στι<strong>ς</strong> έι έω<strong>ς</strong> δεκατρεί<strong>ς</strong> σελίδε<strong>ς</strong><br />

τυ περιδικύ πυ ενπυλ<strong>ς</strong><br />

σλίαε τι<strong>ς</strong> απαντήσει<strong>ς</strong> των<br />

διαγωνιμένων, επινητικ<strong>ς</strong> αυτ<strong>ς</strong><br />

παιδαγωγ<strong>ς</strong> είε δημιυργήσει<br />

μια πλειάδα ανταστικών πρσώπων<br />

πυ απτελύσαν, υπτίθεται τα μέλη<br />

τη<strong>ς</strong> κριτική<strong>ς</strong> επιτρπή<strong>ς</strong> - ι πρσωπικτητε<strong>ς</strong><br />

σέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αρυσήμαντε<strong>ς</strong><br />

αλλά τα αγαθά, τα καλκαρδα<br />

πρσωπα εν<strong>ς</strong> ιλενυ νεελληνικύ<br />

σπιτικύ:<br />

Kατ’ αρά<strong>ς</strong> η ίδια η Διάπλαση, μια<br />

σαρή κυρία με κλασική κατατμή<br />

αλλά με γλυκειά έκραση <strong>και</strong> απέραντη<br />

καλσύνη. Eπειτα ψυγι<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> Aνανία<strong>ς</strong>, ένα ραν απ ωρι<br />

τη<strong>ς</strong> Πελπννήσυ πυ κάνει τι<strong>ς</strong><br />

δυλειέ<strong>ς</strong> τυ περιδικύ, <strong>και</strong> κυρίω<strong>ς</strong><br />

σηκώνει τ άρ<strong>ς</strong> τυ διαγωνισμύ.<br />

Aκλυθεί η κωμική –ω<strong>ς</strong> ιδέα– δωδεκάδα<br />

των αδελών τυ με τα συμλικά<br />

νματα Aγαπη, Eλπί<strong>ς</strong>, Πίστι<strong>ς</strong>,<br />

Aρετή, Eυτυία, Eυρσύνη αλλά<br />

<strong>και</strong> τα πι πεά Φιή, Kική, Λιλή. Kεντρικ<br />

πρσωπ απτελεί άλλωστε η<br />

ικνμ<strong>ς</strong> τυ σπιτικύ, η πνετικιά<br />

κυρά-Mάρθα, μια αγαθή γριά πυ<br />

συγκινείται μέρι δακρύων ταν ακύει<br />

«τα πυλάκια τη<strong>ς</strong>» να διακηρύσσυν<br />

τα καλά τυ<strong>ς</strong> αισθήματα.<br />

Tελευταί μέλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ικγένεια<strong>ς</strong> εί-<br />

ναι η γάτα, η κατάμαυρη Πίσσα.<br />

Kαθώ<strong>ς</strong>, λιπν, ενπυλ<strong>ς</strong> α-<br />

ιλγεί τι<strong>ς</strong> απαντήσει<strong>ς</strong> των αναγνωστών<br />

τυ για να επιραεύσει<br />

τι<strong>ς</strong> καλύτερε<strong>ς</strong>, καθώ<strong>ς</strong> σλιάει την<br />

έκραση, τ περιεμεν, την πιτητα<br />

τυ ύυ<strong>ς</strong> στα γράμματα των<br />

ίλων τυ, συγρνω<strong>ς</strong> αηγείται τη<br />

μικρή ιστρία τυ ιδιρρυθμυ, αλλά<br />

εστύ αυτύ σπιτικύ, πυ στ τέλ<strong>ς</strong><br />

απαραιτήτω<strong>ς</strong> θα συμεί ένα ε-<br />

ωρενικ επεισδι, μια μικρή καταστρή<br />

η πία δίνει μια ντα κωμική<br />

σε λκληρη την υπθεση.<br />

Δεν είναι μν η λεπττητα <strong>και</strong> τ<br />

πνεύμα των κειμένων τυ ενπυλυ.<br />

Eκείν πυ κάνει εντύπωση σήμερα<br />

είναι τι η συνλική εικνα πυ<br />

αναδύεται μέσα απ τυ<strong>ς</strong> διαγωνισμύ<strong>ς</strong>,<br />

απκαλύπτει νέυ<strong>ς</strong> ανθρώπυ<strong>ς</strong><br />

με γνώση στ ειρισμ τη<strong>ς</strong> νε-<br />

ελληνική<strong>ς</strong>, με ευέρεια εκραστική,<br />

με αίσθηση γλωσσική<strong>ς</strong> ικνμία<strong>ς</strong>.<br />

Πρκειται, εαίω<strong>ς</strong>, για τ απάνθισμα,<br />

για την επιλγή των καλυτέρων,<br />

των επαρκεστέρων απαντήσεων<br />

τι<strong>ς</strong> πίε<strong>ς</strong> δίδει ένα<strong>ς</strong> πληθυσμ<strong>ς</strong><br />

–τα διαπλασπυλα– πί<strong>ς</strong><br />

ήδη απτελεί ανάμεσα στυ<strong>ς</strong> νεαρύ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong>, ειδική κατηγρία απ<br />

την άπψη τη<strong>ς</strong> παιδεία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> πλιτισμική<strong>ς</strong><br />

αγωγή<strong>ς</strong>. Kαι πυ –δεν είναι<br />

περίεργ– απ τι<strong>ς</strong> τάει<strong>ς</strong> τυ θα<br />

επηδήσυν νματα πυ αργτερα<br />

θα γίνυν γνωστά στ πανελλήνι,<br />

πω<strong>ς</strong> ι: Pώμ<strong>ς</strong> Φιλύρα<strong>ς</strong> (πυ λαμ-<br />

άνει μέρ<strong>ς</strong> στι<strong>ς</strong> «Kυριακέ<strong>ς</strong>» ω<strong>ς</strong><br />

«Kρινθιακν κύμα»), Mιαήλ Δ.<br />

Στασινπυλ<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong> «Mεσσηνιακή ακτή»),<br />

Σπύρ<strong>ς</strong> Πλασκίτη<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong><br />

«Λευκάτα<strong>ς</strong>»), Γιάννη<strong>ς</strong> Tσαρύη<strong>ς</strong><br />

(ω<strong>ς</strong> «Θέσπι<strong>ς</strong>»), Nαπλέων Λαπαθιώτη<strong>ς</strong><br />

(ω<strong>ς</strong> «Aιθήρ»), Kωνσταντίν<strong>ς</strong><br />

Kαλλία<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong> «Nαυτάκι τη<strong>ς</strong> Λήμνυ»),<br />

I. Θ. Kακριδή<strong>ς</strong> (ω<strong>ς</strong> «Tραγύδι τη<strong>ς</strong><br />

λευτεριά<strong>ς</strong>»), Kλέων Παράσ<strong>ς</strong>, Δημ.<br />

Πικιώνη<strong>ς</strong>, Διαμαντή<strong>ς</strong> Διαμαντπυλ<strong>ς</strong><br />

κ.ά., κ.ά.<br />

Kαι πιε<strong>ς</strong> ιδέε<strong>ς</strong> αναδεικνύνται<br />

μέσα απ τι<strong>ς</strong> απαντήσει<strong>ς</strong> των «Kυριακών»;<br />

T υλικ αυτ, σημειώνει <br />

επιμελητή<strong>ς</strong>, παρυσιάει ιδιαίτερ<br />

ενδιαέρν εσν πρσέρεται<br />

τσ για τη μελέτη τη<strong>ς</strong> συμπεριρά<strong>ς</strong><br />

των παιδιών σε συγκεκριμένη επή,<br />

σ <strong>και</strong> για τη συγκριτική έρευνα<br />

τη<strong>ς</strong> συμπεριρά<strong>ς</strong> νετέρων<br />

γενεών, ταν η ίδια ερώτηση επανέρεται<br />

αργτερα, υπ άλλε<strong>ς</strong> ενδε-<br />

μένω<strong>ς</strong> κινωνικέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ικνμικέ<strong>ς</strong><br />

συνθήκε<strong>ς</strong>.<br />

Oι απαντήσει<strong>ς</strong> απτελύν με άλλα<br />

λγια, τ υλικ μια<strong>ς</strong> εκτεταμένη<strong>ς</strong><br />

δημσκπηση<strong>ς</strong> απ την πία ψυλγι,<br />

κινωνιλγι, παιδαγωγί<br />

<strong>και</strong> σι επιστήμνε<strong>ς</strong> μελετύν την<br />

ιστρία των ντρπιών θα αντλήσυν<br />

πλύσι υλικ για να εαγάγυν<br />

ενδιαέρντα συμπεράσματα.<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 37

OINOΣ O AΓAΠHTOΣ<br />

Tί είναι τ ύ<br />

Tυ Δημήτρη Xατηνικλάυ<br />

EINAI τ πτ πυ διακρίνεται απ μια ευ-<br />

άριστη επιθετικτητα πυ ισρρπεί την πλημμυρίδα<br />

των αρωμάτων τυ, έρνντα<strong>ς</strong> επανάσταση<br />

στι<strong>ς</strong> αισθήσει<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πρσέρντα<strong>ς</strong> τη γλυκιά ανάμνηση<br />

<strong>και</strong> αρά κάθε εωριστή<strong>ς</strong> στιγμή<strong>ς</strong> στη ωή...<br />

Mλι<strong>ς</strong> πριν τέσσερα ρνια, ι αιθαύμαστε<strong>ς</strong> ενέργειε<strong>ς</strong><br />

ρισμένων ανθρώπων ήθησαν <strong>στην</strong> κατύρωση<br />

τυ ύυ, τυ τσίπυρυ, τη<strong>ς</strong> τσικυδιά<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τυ απστάγματ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> κρινθιακή<strong>ς</strong> σταίδα<strong>ς</strong>,<br />

ω<strong>ς</strong> απκλειστικά ελληνικά πρϊντα.<br />

Eτσι, ενώ στ ύ ρησιμπιείται σήμερα ελληνικ<br />

καθαρ ινπνευμα απ μελάσα <strong>και</strong> γλυκάνισ,<br />

τ τσίπυρ παρασκευάεται απκλειστικά απ<br />

τα ράκη των σταυλιών <strong>και</strong> είναι ένα απσταγμα<br />

δυνατ <strong>και</strong> αιθέρι πάντα απ στέμυλα <strong>και</strong><br />

πλλέ<strong>ς</strong> ρέ<strong>ς</strong> γλυκάνισ, πυ σιγράυν στυ<strong>ς</strong><br />

παραδσιακύ<strong>ς</strong> άμυκε<strong>ς</strong>.<br />

H τσικυδιά είναι τ απσταγμα απ στέμυλα<br />

τη<strong>ς</strong> σταυλή<strong>ς</strong> πυ παράγεται απκλειστικά <strong>στην</strong><br />

Kρήτη <strong>και</strong> δεν περιέει γλυκάνισ ή μάραθ. Aπ<br />

περιή σε περιή μέσα στ νησί διαέρει γευστικά,<br />

λγω τη<strong>ς</strong> διαρετική<strong>ς</strong> πικιλία<strong>ς</strong> σταυλιύ<br />

πυ ρησιμπιείται κάθε ρά για την απσταη.<br />

«...Στην πλυτάραη ωή τυ τπυ μα<strong>ς</strong>, μυ έλεγε<br />

θρυλικ<strong>ς</strong> πτπι<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Mακεδνία<strong>ς</strong> Aνέστη<strong>ς</strong><br />

Mπαμπατιμπυλ<strong>ς</strong>, τ τσίπυρ συντρεύει<br />

τν άνθρωπ τυ υνύ <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> θάλασσα<strong>ς</strong> σε λε<strong>ς</strong><br />

τι<strong>ς</strong> εκδηλώσει<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ωή<strong>ς</strong> τυ, δίδντά<strong>ς</strong> τυ δύναμη,<br />

κέι, κυράγιo, αλλά <strong>και</strong> ελπίδα για ένα καλύτερ<br />

αύρι.<br />

Eάλλυ, τ ύ, πυ θεωρείται τ πτ τη<strong>ς</strong> επανάσταση<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> ελευθερία<strong>ς</strong> απαιτεί πειθαρία<br />

την ώρα πυ πίνεται, αλλά <strong>και</strong> πρσή στν τρπ<br />

<strong>και</strong> τπ πυ καταναλώνεται...».<br />

Eνα σωστ <strong>και</strong> ισρρπημέν ύ <strong>και</strong> τσίπυρ,<br />

πρέπει να περιέει 46%α αλκλη, ώστε να μπρεί<br />

να ταιδεύει σε λ τν κσμ, ανεπηρέαστ απ<br />

τι<strong>ς</strong> κλιματλγικέ<strong>ς</strong> συνθήκε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> να αντέει στ<br />

ρν, διατηρώντα<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> αρωματικέ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> γευστικέ<strong>ς</strong><br />

τυ ιδιτητε<strong>ς</strong>...<br />

Συνά παρατηρύμε τι πρσθέτντα<strong>ς</strong> μερικά<br />

παγάκια ή λίγ νερ μέσα στ ύ εμανίεται ένα<br />

πλύσι γαλάκτωμα. Eίναι τ απτέλεσμα τη<strong>ς</strong><br />

δέσμευση<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> ανιθλη<strong>ς</strong>, μια<strong>ς</strong> αρωματική<strong>ς</strong> υσία<strong>ς</strong><br />

πυ περιέει μάραθ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> γλυκάνισ<strong>ς</strong>, <strong>και</strong> θεωρείται<br />

ένδειη υψηλή<strong>ς</strong> πιτητ<strong>ς</strong>...<br />

T ύ ή τ τσίπυρ Mακεδνία<strong>ς</strong> με γλυκάνισ,<br />

πίνεται σκέτ, ή με πάγ, με ηρύ<strong>ς</strong> καρπύ<strong>ς</strong>,<br />

αλλά συνδεύει κυρίω<strong>ς</strong> παραδσιακύ<strong>ς</strong> μεέδε<strong>ς</strong> ω<strong>ς</strong><br />

ρεκτικ. Eτσι τ άρωμα τυ γλυκάνισυ ελευθερώνεται,<br />

η σύνθεση τυ πτύ θεριεύει, η επίγευση<br />

μαλακώνει <strong>και</strong> γητεύνται λε<strong>ς</strong> ι αισθήσει<strong>ς</strong>...<br />

T τσίπυρ ωρί<strong>ς</strong> γλυκάνιστ, απτελεί θαυμάσι<br />

ωνευτικ, συνδεύεται απ ηρύ<strong>ς</strong> καρπύ<strong>ς</strong>,<br />

αλλά <strong>και</strong> απτελεί πρκληση για κκτέιλ τη<strong>ς</strong> αντασία<strong>ς</strong><br />

σα<strong>ς</strong>.<br />

H παραγωγή τυ κατ’ εήν ελληνικύ αυτύ<br />

πτύ πυ έει ταυτιστεί απλυτα με την ελληνική<br />

ψυή, τη ιλενία, τη θάλασσα <strong>και</strong> τν καταγάλαν<br />

υραν, είναι μια τένη επίπν<strong>ς</strong> αλλά <strong>και</strong> πρκλητική.<br />

H τενική τη<strong>ς</strong> απσταη<strong>ς</strong> κρύει μέσα μα<strong>ς</strong><br />

πλλέ<strong>ς</strong> αγωνίε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μεγάλε<strong>ς</strong>...<br />

Πράγματι είναι μακρύ<strong>ς</strong> δρμ<strong>ς</strong> μέρι να τάσει<br />

ένα πτήρι ύ στα είλη σα<strong>ς</strong>. Ωστσ η ικανπίηση<br />

πυ θα νιώσετε μετά, θα σήσυν την κύραση<br />

τη<strong>ς</strong> μεγάλη<strong>ς</strong> πρσπάθεια<strong>ς</strong> πυ καταλήθηκε μέ-<br />

ρι εκείνη τη στιγμή... απ τυ<strong>ς</strong> μερακλήδε<strong>ς</strong> πτπιύ<strong>ς</strong><br />

μα<strong>ς</strong>, τυ<strong>ς</strong> καλλιτένε<strong>ς</strong> των αισθήσεων.<br />

38 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

ΓEYΣEIΣ<br />

Tυ Hλία Δελλγλυ<br />

Kαρελάκι τη<strong>ς</strong> P. Mάτσα<br />

Tη<strong>ς</strong> Mαρία<strong>ς</strong> Xαραμή<br />

H KYPIA Pωάννη Mάτσα δεν γλυκίει, δεν<br />

γυαλίει, δεν αλίει. Kιτάντά<strong>ς</strong> την, στ<br />

νυ μυ έρεται τ HABIT ROUGE. T σπάνι,<br />

πικρ, επίμν άρωμα τυ ίκυ<br />

Guerlain. Πυ θέτει στ αισθητικ απυρ-<br />

λητ τυ<strong>ς</strong> (λίγυ<strong>ς</strong>) άντρε<strong>ς</strong> πυ τ ρύν.<br />

Mια εκλεκτή ματιέρα, τ στμα σα<strong>ς</strong><br />

θυμάται τη γεύση τυ gin fizz. Kαι επιπλέν<br />

η σημερινή μα<strong>ς</strong> ιλενύμενη είναι πρσωπ<br />

θεμελιωδώ<strong>ς</strong> ειλικρινέ<strong>ς</strong>. Aληθινή ανθή.<br />

Mε αληθινή λεπττητα. Eννεί ,τι λέει.<br />

Kατ’ υσίαν η μνη γυναίκα τυ ελληνικύ<br />

κρασιύ αύ με την πρσωπική τη<strong>ς</strong><br />

εργασία στ αμπελυργικ κμμάτι παράγεται<br />

τ CHATEAU MATΣAΣ πυ υπγρά-<br />

ει Γεννήθηκε στη Λωάννη. Mεγάλωσε αλλάντα<strong>ς</strong><br />

γλώσσε<strong>ς</strong>, τπυ<strong>ς</strong>, συνήθειε<strong>ς</strong>.<br />

Washington, Aγκυρα, Pώμη: ρνικ των<br />

αλλεπάλληλων μεταθέσεων τυ διπλωμάτη<br />

πατέρα. Mερικά ευαίσθητα παιδιά ιώνυν<br />

ρισμένα τι<strong>ς</strong> μετακινήσει<strong>ς</strong>.<br />

Δ<strong>ς</strong> μι πα στω, γυρεύυν να ριώσυν<br />

κάπυ. Mναδική αμετακίνητη γεωγραική<br />

αναρά τη<strong>ς</strong> Pωάννη<strong>ς</strong> Mάτσα τ ικγενειακ<br />

κτήμα τη<strong>ς</strong> Kάντα<strong>ς</strong>, ιδικτησία Kαμπά<br />

απ τν περασμέν αιώνα. Πρσιλέ<strong>ς</strong><br />

αραλι τυ πατέρα τη<strong>ς</strong>, η ενιασιά των<br />

παιδικών καλ<strong>και</strong>ριών στ’ αμπέλια, τα ωράια,<br />

τα παράσπιτα <strong>και</strong> τα υπστατικά, τη<br />

δίπατη έπαυλη, την εκκλησύλα τυ Aγίυ<br />

Aλεάνδρυ. Eδώ για πλλέ<strong>ς</strong> γενιέ<strong>ς</strong> τιά-<br />

νεται κρασί. Aτταιστική κλίση ή κλήση;<br />

Eνα Σαατκύριακ η Pωάννη παραμερίει<br />

την αρινισμένη σταδιδρμία στι<strong>ς</strong><br />

γραικέ<strong>ς</strong> τένε<strong>ς</strong>, τα αθηναίικα γλέντια, τη<br />

γλυκιά (;) ωή, εγκαθίσταται <strong>στην</strong> Kάντα<br />

<strong>και</strong> παίρνει τ κυμάντ στα έρια τη<strong>ς</strong>.<br />

«Γιατί τ μάτι τυ αεντικύ κπριά στ<br />

ωράι», λέμε στ ωρι. Aλλωστε ρν<strong>ς</strong>,<br />

ι σεισμί τυ ’81, η μη συστηματική ενασληση<br />

των ιδικτητών είαν σωρεύσει<br />

πρλήματα.<br />

H απδτική αιπίηση τη<strong>ς</strong> ικγενειακή<strong>ς</strong><br />

γη<strong>ς</strong> δημιυργώντα<strong>ς</strong> ένα καλ <strong>και</strong> ανταγωνιστικ<br />

κρασί υπήρε ηρωικ στίημα.<br />

Mε απρλεπτη τελική έκαση. Mα τέτια<br />

δεν είναι κάθε συναρπαστική (<strong>και</strong> έντιμη)<br />

περιπέτεια τυ ίυ.<br />

H «μικγή αγγτπύλα» –τρώγντα<strong>ς</strong> τα<br />

ρω– γκρεμίει, τίει, δανείεται, υτεύει,<br />

παλεύει. Kαι εν τέλει δι<strong>και</strong>ώνεται <strong>και</strong> κερδί-<br />

ει. Mιλά κρύντα<strong>ς</strong> αδείω<strong>ς</strong> τ πάθ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong>,<br />

καθώ<strong>ς</strong> κει ρκκα με τ μααιράκι τη<strong>ς</strong>.<br />

«Aυτ θα πελύσ!<br />

Kω ρτα, τα ρίνω <strong>στην</strong> κατσαρλα,<br />

τα τρώμε μαί με τη έτα τυ δικύ μα<strong>ς</strong><br />

τσπάνη, ντα<strong>ς</strong> σε απσταση 20 λεπτών απ<br />

την Aθήνα». Mυ δείνει με καμάρι τν<br />

παλι <strong>και</strong> τν <strong>και</strong>νύρι τιστ ύρν, τι<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong>νύριε<strong>ς</strong> πικιλίε<strong>ς</strong> στν αμπελώνα, τι<strong>ς</strong><br />

αγγινάρε<strong>ς</strong> τυ περιλιύ. Kέι ωή<strong>ς</strong>. Γελά<br />

ρίνντα<strong>ς</strong> πίσω τ κεάλι. Kαι ανικά<br />

ντρέπεται, αμηλώνει τη ωνή, κιτάει τι<strong>ς</strong><br />

κκκινε<strong>ς</strong> γαλτσε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> σαν κριτσάκι.<br />

Bρέει <strong>και</strong> δεν θέλω να ύγω απ τ αμηλτάαν<br />

σπιτάκι τυ κηπυρύ –πυ<br />

διαμένει πρ<strong>ς</strong> τ παρν– εάλλυ να, πυ<br />

να ’ναι θα κπιάσει υλκπ<strong>ς</strong>, μια καλή<br />

μάγισσα, ι ετά νάνι. Mπρεί κι λύκ<strong>ς</strong>.<br />

Mήπω<strong>ς</strong> η Pωάννη είναι λιγτερ παραμυθένια;<br />

Yλικά<br />

500 γρ. σκληρ αλεύρι, 0,35 lt λιαρ γάλα, 40<br />

γρ. μαγιά τη<strong>ς</strong> μπίρα<strong>ς</strong>, 4 κ.σ. παρθέν ελαιλαδ,<br />

1 πιπεριά κμμένη σε κύυ<strong>ς</strong>, αλάτι, ά-<br />

αρη, μαστία<br />

Eκτέλεση<br />

Διαλύυμε τη μαγιά στ γάλα <strong>και</strong> αήνυμε<br />

επί 15΄. Φτιάνυμε ένα πηγάδι με τα<br />

άλευρα κσκινισμένα μαί με τ αλάτι <strong>και</strong><br />

τη άαρη. Στ άνιγμα ρίνυμε τ λάδι,<br />

τη μαστία, την πιπεριά <strong>και</strong> λίγ λίγ τ γάλα,<br />

υμώνντα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μαεύντα<strong>ς</strong> τη ύμη απ<br />

έω πρ<strong>ς</strong> τα μέσα.<br />

Φτιάνυμε μια μπάλα. Σκεπάυμε με<br />

ρεγμέν πανί <strong>και</strong> αήνυμε στη στα ή<br />

άλλ εστ μέρ<strong>ς</strong> (πω<strong>ς</strong> η αναμμένη καετέρια)<br />

επί 40΄.<br />

T υμάρι έει διπλασιαστεί σε γκ. Δίνυμε<br />

μικρέ<strong>ς</strong> γρθιέ<strong>ς</strong> με σιγμένη ύτα,<br />

ωρίυμε στα δυ <strong>και</strong> σηματίυμε δυ<br />

καρελάκια. Aήνυμε να υσκώσυν επί<br />

15΄. Tρυπάμε με μια δντγλυίδα. Ψήνυμε<br />

στυ<strong>ς</strong> 200° επί 20΄.

A£HNA<br />

A' ΠPOBOΛHΣ<br />

AABOPA* (T. Iππκράτυ<strong>ς</strong>, 6423271 Air<br />

Condition<br />

Πρσωπα (περιπ. K) Ωρε<strong>ς</strong> 6.20-8.40-11 μ.μ.<br />

ABANA AΣΣOΣ-ONTEON* (Λ. Kηισία<strong>ς</strong><br />

234. 6715905)<br />

T πτάμι κυλά ανάμεσά μα<strong>ς</strong> (περιπ. K)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 8.35-11 μ.μ.<br />

AEΛΛΩ* (Πατησίων, 8214675)<br />

Bayron Mπαλάντα σε ένα δαίμνα (ελλην.)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 6.30-8.50-11 μ.μ.<br />

AΘHNA* (Στάση Kεαλληνία<strong>ς</strong>, τηλ.<br />

8233149)<br />

H αυλή με τα σκυπίδια (ελλην.) Ωρε<strong>ς</strong><br />

6.30-8.50-11 μ.μ.<br />

AΘHNAIA (Xάριτ<strong>ς</strong> 50 Kλωνάκι, τηλ.<br />

7215717)<br />

Bασικ ένστικτ (ερωτικ θρίλερ A)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 6-8.30-11 μ.μ.<br />

AΘHNAION* (T. Aμπελκήπων, 7782122)<br />

Air Condition<br />

O υγά<strong>ς</strong> (περιπ. K) Ωρε<strong>ς</strong> 6.15-8.45-11 μ.μ.<br />

AΛEANΔPA* (Kαλλιθέα. Tηλ. 9560306)<br />

Aπ’ τ ινι (ελληνικ) Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

AΛEANΔPA* (Πατησίων - O.T.E., Tηλ.<br />

8219298)<br />

Aπ’ τ ινι (ελληνικ) Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

AΛΦABIΛ–BAR CINEMA* (T. Mαυρμ., τηλ.<br />

6460521) Θεριν<br />

Στιγμιτυπα (K) Ωρε<strong>ς</strong> 7.30-10.45 μ.μ.<br />

AMΠEΣE* (Oδ. Bυλιαγμένη<strong>ς</strong> τηλ.<br />

9011063)<br />

Pμπιν Γυίλιαμ<strong>ς</strong> H κα Nταπάιρ (κωμ. K)<br />

AMYNTAΣ (Πλατεία Yμηττύ Tηλ.<br />

7668500)<br />

εωριστή μέρα (περιπ.)<br />

ANΔOPA* (Eρυθρ<strong>ς</strong> Σταυρ<strong>ς</strong>, τηλ.<br />

6919815)<br />

Mπέμικη ωή<br />

ANEΣIΣ* (Tέρμα Aμπελκήπων τηλ.<br />

7782316 - 7785449)<br />

Tα ρνια τη<strong>ς</strong> αθωτητα<strong>ς</strong> (περιπ. K) Ωρε<strong>ς</strong><br />

8.20-11 μ.μ. Aπγευμα ώρα 6.30 μ.μ. Oι Aριστγάτε<strong>ς</strong><br />

μεταγλωττισμέν (κινύμενα<br />

σέδια K)<br />

AΠOΛΛΩN* (Oδ<strong>ς</strong> Σταδίυ, τηλ. 3236811)<br />

Aπ’ τ ινι (ελλην.) 6.20-8.20-10.20 μ.μ.<br />

AΣTEPIA AΣΣOΣ - ONTEON* (Kηισία<strong>ς</strong><br />

334, 6208521)<br />

T πτάμι κυλά ανάμεσά μα<strong>ς</strong> (περιπ. K)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 8.10-10.30 μ.μ.<br />

AΣTOP* (Σταδίυ τηλ. 3231297)<br />

Σέση ωή<strong>ς</strong> (περιπ.) 5.35-8-10.25 μ.μ.<br />

AΣTPON* (Tέρμα Aμπελκήπων τηλ.<br />

6922614)<br />

Aυτπτη<strong>ς</strong> μάρτυ<strong>ς</strong> (ελλην.) Ωρε<strong>ς</strong> 6.40-8.50-<br />

11 μ.μ.<br />

AΣTY* (Oδ<strong>ς</strong> Kραή τηλ. 3221925)<br />

Aνθρωπ<strong>ς</strong> δαγκώνει σκύλ (περιπ. A)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 6.30-8.30-10.30 μ.μ.<br />

ATΛANTIΣ* (Λ. Bυλ/νη<strong>ς</strong> τηλ. 9711511)<br />

Sister Act 2 (κωμ. K) 6-8.10-10.20 μ.μ.<br />

ATTAΛOΣ* (Nέα Σμύρνη τηλ. 9331280)<br />

O υγά<strong>ς</strong> (περιπ. K) Ωρε<strong>ς</strong> 6.30-8.45-11 μ.μ.<br />

ATTENE (Λευκωσία<strong>ς</strong> 41 Πλατεία Aμερική<strong>ς</strong><br />

τηλ. 8676871)<br />

Γυναίκε<strong>ς</strong> στα πρθυρα νευρική<strong>ς</strong> κρίση<strong>ς</strong><br />

(κωμωδ. K)<br />

ATTIKA* (Πλατεία Aμερική<strong>ς</strong>, τηλ. 8674252<br />

- 8674078)<br />

Tα δελινάκια τυ Aμρακικύ (ελλην. K)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 8.15-10.30 μ.μ<br />

ATTIKON* (Oδ<strong>ς</strong> Σταδίυ, τηλ. 3228821)<br />

O εραστή<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> κμμώτρια<strong>ς</strong> Ωρε<strong>ς</strong> 6.30-<br />

8.30-10.30 μ.μ.<br />

BO (Θεμιστκλέυ<strong>ς</strong> 82 Eάρεια τηλ.<br />

3301020 - 3301014)<br />

Reservoir dogs (A)<br />

ΓAΛAIAΣ* (Aρή Λεω. Mεσγείων, τηλ.<br />

7773319)<br />

Zωή Xαρισάμενη (ελλην. K) Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11<br />

ΔANAOΣ* (Λεωρ<strong>ς</strong> Kηισία<strong>ς</strong> - Πανρμυ,<br />

6922655) Διαθέτει <strong>και</strong> parking<br />

Aπ’ τ ινι (ελληνικ) Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

ΔIANA* (Hλ. Σταθμ. Mαρύσι, τηλ.<br />

8028587)<br />

Σιδερένια θέληση (K) Ωρε<strong>ς</strong> 6-8.10-10.20<br />

KINHMATOΓPAΦOI<br />

Eπειδή ι ώρε<strong>ς</strong> πρλών μπρεί να διαρπιηθύν κατά μερικά λεπτά, πρτιμήστε<br />

πρώτα να τηλεωνείτε.<br />

Oι κινηματγράι πυ έυν * διαθέτυν Nτλμπι Στέρε.<br />

μ.μ.<br />

EKPAN (Zωναρά - Aγαπίυ Στάση Παναθήναια<br />

τηλ. 6461895)<br />

Eναρη σε λίγε<strong>ς</strong> μέρε<strong>ς</strong><br />

EΛENA (Στάση Oύλεν Iλίσσια τηλ.<br />

7789120-7753303)<br />

O τελευταί<strong>ς</strong> των Mϊκανών (περιπ.)<br />

EΛΛH* (Oδ<strong>ς</strong> Aκαδημία<strong>ς</strong>, τηλ. 3632789)<br />

3 ρώματα η λευκή ταινία Ωρε<strong>ς</strong> 6.20-8.20-<br />

10.20 μ.μ.<br />

EMΠAΣΣY - HEINEKEN* (Π. Iωακείμ 5 Kλωνάκι,<br />

7220903)<br />

H αυλή με τα σκυπίδια (ελλην. K) Ωρε<strong>ς</strong><br />

5.45-8.05-10.25 μ.μ.<br />

ETOYAΛ* (Πλατεία Δαάκη Kαλλιθέα τηλ.<br />

9510042)<br />

H αυλή με τα σκυπίδια (ελλην. K) Ωρε<strong>ς</strong> 7-<br />

9-11 μ.μ.<br />

ZINA* (Λ. Aλεάνδρα<strong>ς</strong> στ. Σνια 6422714)<br />

O αράγγελ<strong>ς</strong> τυ πάθυ<strong>ς</strong> (ελλην.) Ωρε<strong>ς</strong><br />

7-9-11 μ.μ.<br />

ΘHΣEION (Aπστλυ Παύλυ 7 τηλέων<br />

3470980 - 3420864)<br />

Διαθρά (περιπ. A)<br />

IΛION (Tρία<strong>ς</strong> Πατησίων στ. Aγγελπύλυ,<br />

τηλ. 8810602)<br />

H λέση τη<strong>ς</strong> αρά<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> τύη<strong>ς</strong> (περιπ. K)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 8.10-11 μ.μ.<br />

INTEAΛ* (Oδ. Πανεπιστημίυ, τηλ.<br />

3626720)<br />

Aυτπτη<strong>ς</strong> μάρτυ<strong>ς</strong> (ελληνικ) Ωρε<strong>ς</strong> 6-8.15-<br />

10.30 μ.μ.<br />

KAΛYΨΩ* (Δημ. Σταδίυ, Kαλλιθέα<br />

9510950, 9510909)<br />

Hσυε<strong>ς</strong> μέρε<strong>ς</strong> τυ Aυγύστυ (ελλην. K)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

KIN/ΦIKH ΛEΣXH THΣ ETAIPEIAΣ<br />

EΛΛHNΩN ΣKHNOΘETΩN (Tσίτσα 11 -<br />

Eάρεια, τηλ. 8223205)<br />

Πρλέ<strong>ς</strong> μν Δευτέρα Ωρε<strong>ς</strong> 8-10 μ.μ.<br />

Θειλ<strong>ς</strong> η γάμπα τη<strong>ς</strong> Kλαίρη<strong>ς</strong><br />

MAPΓAPITA* (Πλατεία Δαάκη Kαλλιθέα,<br />

τηλ. 9568370)<br />

Γαμήλι πάρτι (A) Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

MAPOYΣI AΣΣOΣ-ONTEON 1* (Λ. Kηισία<strong>ς</strong><br />

215 Mαρύσι. 6208939)<br />

Σέση ωή<strong>ς</strong> (περιπ.) 7.55-10.25 μ.μ.<br />

MAPOYΣI AΣΣOΣ - ONTEON 2* (Λ. Kηισία<strong>ς</strong><br />

215 τηλ. 6208939)<br />

Γαμήλι πάρτι (A) Ωρε<strong>ς</strong> 8.30-10.30 μ.μ.<br />

METAΛION* (Παγκράτι, 7511515)<br />

Eι<strong>ς</strong> τ νμα τυ πατρ<strong>ς</strong> (περιπ. K-13)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 7.45-10.20 μ.μ.<br />

METPOΠOΛITAN* (Bυλ/νη<strong>ς</strong> Πλ. Kαλγήρων<br />

. 9706010)<br />

Zωή Xαρισάμενη (ελλην. K) Ωρε<strong>ς</strong> 6.20-<br />

8.20-10.20 μ.μ.<br />

ΘEAMATA<br />

AΘHNAΪKO ΔHMOTIKO ΘEATPO (Tιμκρέντ<strong>ς</strong> 6α, Aγ. Σώστη<strong>ς</strong>, τηλ.<br />

93.44.131). Θεατρική Oμάδα Φω<strong>ς</strong>. Kωστή Παλαμά «Tρισεύγενη». M. Aλι-<br />

έρη, Γ. Σίσκ<strong>ς</strong> (έω<strong>ς</strong> 29/5).<br />

AKAΔHMOΣ (Iππκράτυ<strong>ς</strong> 17, τηλ. 36.25.119, 36.03.835). Δ. Ψαθά «Eνα<strong>ς</strong> λάκα<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> μισ<strong>ς</strong>». Δ. Πιατά<strong>ς</strong>, Eλ. Φιλίνη.<br />

AΛKYONIΣ (Iυλιανύ 42-46, τηλ. 88.15.402). Παιδική Σκηνή Γιώργυ Mεσσάλα.<br />

«Eνα<strong>ς</strong> Kλυν γελάει <strong>και</strong> κλαίει». (Kυρ. 11.30 π.μ. - 3.30 μ.μ.).<br />

AMOPE (Πριγκηπννήσων 10, τηλ. 64.42.869, 64.68.009). EΩΣTHΣ: Φρανκ<br />

Bέντεκιντ «Θάνατ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Διάλ<strong>ς</strong>». Γ. Παπαδπυλ<strong>ς</strong>, Xρ. Aλεανιάν.<br />

KENTPIKH ΣKHNH: «Tα Πάθη τη<strong>ς</strong> Eλένη<strong>ς</strong>». Δρώμεν. Aγγελική Λύρα.<br />

BPETANIA (Πανεπιστημίυ 7, τηλ. 32.21.579). I. Zαμιάκ «O κύρι<strong>ς</strong> Aμιλκάρ».<br />

Nικήτα<strong>ς</strong> Tσακίργλυ, Xρυσύλα Διαάτη.<br />

BPOYTOΣ (Bυλγαρκτνυ 67, Λ<strong>ς</strong> Στρέη, τηλ. 93.29.073, 95.82.873).<br />

Θεατρική Oμάδα OMMA. «Kατακλυσμ<strong>ς</strong>». Aντ. Διαμαντή<strong>ς</strong>, A. Mααιρπύλυ<br />

(έω<strong>ς</strong> 31/5).<br />

EMΠPOΣ (Pήγα Παλαμήδη 1, Ψυρρή, τηλ. 32.38.990). Θεατρική Eταιρεία<br />

«Oψει<strong>ς</strong>». P. Λ. Γκλντμπεργκ «Γράμματα στ σπίτι μυ». Aλ. Διαμαντπύλυ,<br />

Γ. Nικλπύλυ.<br />

EPΓOΣTAΣIO (Λεω. Bυλιαγμένη<strong>ς</strong> 268, τηλ. 97.31.993). Παραστάσει<strong>ς</strong> Σύγ-<br />

ρνυ Xρύ. Θεατρρευτική Oμάδα Λίλλυ<strong>ς</strong> Bελισσαρίυ (Kυρ.), Πρσ<strong>και</strong>ρη<br />

σύνθεση τη<strong>ς</strong> Nτρίνα<strong>ς</strong> Kλεθριανύ (26-30/5).<br />

KTIPIO KAΛΛITEXNΩN (3η<strong>ς</strong> Σεπτεμρίυ 42, τηλ. 36.32.411, 36.42.209). Mλιέρυ<br />

«O Mισάνθρωπ<strong>ς</strong>». N. Γιααλή<strong>ς</strong>, Π. Mπυύρη, Γ. Συμεωνίδη<strong>ς</strong>.<br />

MEΓAPO MOYΣIKHΣ AΘHNΩN. Tρωικ<strong>ς</strong> Kύκλ<strong>ς</strong> «Aνδρμάη» (έναρη<br />

24/5).<br />

NIKHΣ TPIANTAΦYΛΛIΔH (Στυρνάρα <strong>και</strong> Kαπνκπτηρίυ 8, 82.27.185).<br />

Παιδική Σκηνή. Eυγκένι Σαρτ<strong>ς</strong>. «Πώ<strong>ς</strong> νικιέται μια μάγισσα». (Σά. 4 μ.μ.,<br />

Kυρ. 11 π.μ. - 4 μ.μ. / έω<strong>ς</strong> 29/5).<br />

MΠPONTΓOYAIH* (Πατησίων - Aγ. Mελετί-<br />

υ, τηλ. 8620232)<br />

Zωή Xαρισάμενη (ελλην. K) Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11<br />

NANA* (Bυλ/νη<strong>ς</strong>, τηλ. 9711285)<br />

Aνήθικη πρταση (αισθημ. περιπ. A)<br />

OΠEPA AΣΣOΣ - ONTEON* (Oδ. Aκαδημία<strong>ς</strong><br />

57 3622683)<br />

T πτάμι κυλά ανάμεσά μα<strong>ς</strong> (περιπ. K)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 8-10.25 μ.μ.<br />

OPΦEYΣ* (Aρτ/ν<strong>ς</strong> 57 - Aγ. Iωάννη<strong>ς</strong><br />

Bυλ/νη<strong>ς</strong>, 9019724)<br />

Belle Epoque Ωρε<strong>ς</strong> 8.15-10.40 μ.μ.<br />

OΣKAP* (Aαρνών 330 - K. Πατήσια.<br />

2281563)<br />

Iνδκίνα (περ. K) Ωρε<strong>ς</strong> 7.15-10.15 μ.μ.<br />

ΠAΛAΣ* (Παγκράτι, 7515434)<br />

Φιλαδέλεια (κινων. K) Ωρε<strong>ς</strong> 6.20-8.35-<br />

10.55 μ.μ.<br />

ΠΛAZA* (Λ. Kηισία<strong>ς</strong> Φλκα, τηλ. 6921667<br />

- 6917722)<br />

3 ρώματα η λευκή ταινία Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

ΠTI ΠAΛAI* (Bασ. Γεωργίυ B' Pιάρη, τηλ.<br />

7291800)<br />

Aπ’ τ ινι (ελλην.) Ωρε<strong>ς</strong> 8.20-10.25 μ.μ.<br />

PAΔIO ΣITY AΣΣOΣ - ONTEON* (Πατησίων<br />

Στάση Λυσσιατρεί, τηλ. 8674832)<br />

Σέση ωή<strong>ς</strong> (περιπ.) Ωρε<strong>ς</strong> 8.30-11 μ.μ.<br />

PIBIEPA (Bαλτετσίυ 46 Eάρεια τηλ.<br />

3637716 - 3644827)<br />

Aγριε<strong>ς</strong> νύτε<strong>ς</strong> (περιπ. A)<br />

ΣINE ΠAPI (Πλάκα τηλ. 3222071 - 3248057)<br />

εωριστή μέρα (περιπ.)<br />

ΣOΦIA (Aργυρύπλη τηλ. 9927447)<br />

O μικρ<strong>ς</strong> Bύδα<strong>ς</strong> (K)<br />

ΣTOYNTIO* (Πλ. Aμερική<strong>ς</strong>, τηλ. 8619017)<br />

3 ρώματα η λευκή ταινία Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

TITANIA* (Πανεπ. - Θεμιστ. 3611147)<br />

Eι<strong>ς</strong> τ νμα τυ πατρ<strong>ς</strong> (περιπ. K-13)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 5.10-7.45-10.20 μ.μ.<br />

TPIANON (Πατησίων-Kδριγκτών<strong>ς</strong>, τηλ.<br />

8215469)<br />

Eι<strong>ς</strong> τ νμα τυ πατρ<strong>ς</strong> (περιπ. K-13)<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 8.30-11 μ.μ.<br />

TPOΠIKAΛ AΣΣOΣ-ONTEON* (Kαλλιθέα,<br />

9594422)<br />

Σέση ωή<strong>ς</strong> (περιπ.) Ωρε<strong>ς</strong> 8.30-11 μ.μ.<br />

ΦIΛIΠ* (Πλ. Aμερική<strong>ς</strong> - Θάσυ 11, 8612476)<br />

Πέπι Λύσι Mπμ <strong>και</strong> τ’ άλλα κρίτσια<br />

Ωρε<strong>ς</strong> 7-9-11 μ.μ.<br />

HMIKENTPIKOI<br />

AΛEKA (Zωγράυ, τηλ. 7773608)<br />

Nτένι<strong>ς</strong> τρμερ<strong>ς</strong> (K)<br />

ANEMΩNH ( Περιστέρι τηλ. 5713077)<br />

Πράσινε<strong>ς</strong> τηγανητέ<strong>ς</strong> ντμάτε<strong>ς</strong> (κιν. K-13)<br />

ANTAMΣ* ( Aιγάλεω, τηλέων 5989226)<br />

Eι<strong>ς</strong> τ νμα τυ πατρ<strong>ς</strong> (περιπ. K-13)<br />

NTAΛIA (Aιγάλεω, τηλ. 5981432)<br />

Sister Act 2 (κωμωδ. K)<br />

ΣΠOPTIΓK (N. Σμύρνη, τηλ. 9333820)<br />

3 ρώματα η μπλε ταινία (K)<br />

TPIA AΣTEPIA (N. Hράκλει, τηλ. 2826873)<br />

Zωή Xαρισάμενη (ελλην. K)<br />

ΦOIBOΣ (Περιστέρι, τηλ. 5711105)<br />

The Getaway (περιπ.)<br />

ΘEATPA<br />

ΣYNOIKIAKOI<br />

ANNA NTOP (πλ. Γλυάδα<strong>ς</strong>, τηλ.<br />

89.46.617)<br />

Mαθήματα πιάνυ (K)<br />

ΠOΛENA (Oδ<strong>ς</strong> Ωρωπύ 78 Λαμπρινή, τηλ.<br />

2910695)<br />

Tρελ Γυηκέντ τυ Mπέρνι N-2 (κωμ. K)<br />

ΠPOAΣTIΩN<br />

AΛΣOΣ* (Δεκελεία<strong>ς</strong> 154, N. Φιλαδέλεια<br />

τηλ. 2532003 - 2513563)<br />

O σωματύλακα<strong>ς</strong> (περιπ.)<br />

KATEPINA (Xαϊδάρι )<br />

Xελωννιντάκια 3 πλεμιστέ<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Iαπωνία<br />

(K)<br />

ΠAΛΛAΣ (Eλευσίνα, τηλ. 5546990)<br />

Oι λάι τυ Mπέερλι Xιλ<strong>ς</strong> (κωμωδ. K)<br />

ΠOΛITIΣTIKO KENTPO NEΩN ΛIOΣIΩN<br />

(Aγ. Φανυρίυ 99, τηλ. 2637395)<br />

Kάθε Παρασκευή - Kυριακή, Ωρε<strong>ς</strong> 6.30-<br />

8.30 μ.μ. Mνα Λία. Kυριακή πρωί Oι λύκι<br />

τη<strong>ς</strong> θάλασσα<strong>ς</strong><br />

PIO* (Zέππυ <strong>και</strong> Mιλτιάδυ Γλυάδα, τηλ.<br />

9628758)<br />

O άνθρωπ<strong>ς</strong> ωρί<strong>ς</strong> πρσωπ (περιπ. K-13)<br />

ΦIΛOΘEH* (Φιλθέη τηλ. 6833398 -<br />

6844708)<br />

Sister Act 2 (κωμωδ. K)<br />

EIPAIA<br />

A' ΠPOBOΛHΣ<br />

AΠOΛΛΩN* (Πασ/μάνι, τηλ. 4297502)<br />

Summersby (K) Aπγευμα ώρα 6 μ.μ. Mυστικ<strong>ς</strong><br />

κήπ<strong>ς</strong><br />

ATTIKON ΔHMOTIKOΣ KINHMATOΓPA-<br />

ΦOΣ* (Πλ. Aγ. Kωνσταντίνυ - Hρώων Πλυτ.,<br />

4175897)<br />

Aντί Παλλακίδα (περιπ. K)<br />

ΔHMOTIKOΣ KINHMATOΓPAΦOΣ KAΛI-<br />

ΦOPNIA (Aρτεμησίυ - Παλαμηδίυ Aγ.<br />

Σία, τηλ. 4619521)<br />

Kάθε Παρασκευή–Kυριακή. Ωρα 8 μ.μ. Oι<br />

τρει<strong>ς</strong> σωματύλακε<strong>ς</strong><br />

ZEA (Πασαλιμάνι τηλ. 4521388)<br />

Aνήθικη πρταση (αισθηματ. περιπ. A)<br />

ΣINE AKPOΠOΛ (Tαιαρών 44-Kρυδαλλ<strong>ς</strong>,<br />

4952232)<br />

O υγά<strong>ς</strong> (περιπ. K)<br />

ΣINE MEΛINA (Σωκράτυ<strong>ς</strong> 65 Δραπετσώνα<br />

τηλ. 4625249)<br />

Aρινα Nτριμ (κινων.)<br />

ΣINEAK ΔHMOTIKOΣ KINHMATOΓPA-<br />

ΦOΣ* (Πλατεία Δημαρείυ τηλ. 4115354)<br />

Aυτπτη<strong>ς</strong> μάρτυ<strong>ς</strong> (ελληνικ)<br />

ΦΩΣ (B΄ Mεραρία<strong>ς</strong> τηλ. 4520982)<br />

Eναρη απ πρωία<strong>ς</strong> δύ έργα. Demolition-<br />

Man - σε<br />

OΔOY ANTIOXEIAΣ (Aντιεία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> Πιπίνυ, τηλ. 88.32.050). Eταιρεία Θεάτρυ<br />

«Kαθρέπτη<strong>ς</strong>». Φραντ<strong>ς</strong> Kάκα «H Mεταμρωση». M. Σρμαΐνη<strong>ς</strong>, Γ.<br />

Δρία<strong>ς</strong>, Π. Oικνμπύλυ.<br />

OΔOY KEΦAΛΛHNIAΣ (Kεαλληνία<strong>ς</strong> 16, τηλ. 88.38.727). Eταιρεία Θεάτρυ<br />

Πράη. «Mαρί Mπασκίρτσε: Σελίδε<strong>ς</strong> ημερλγίυ». Mαρία Σάα.<br />

OPAMA (Eθν. Aμύνη<strong>ς</strong> 58, Παπάγυ, τηλ. 65.40.260, 65.40.261). Γκ. Kάιερ «T<br />

ργανέτ». K. Πρέκα<strong>ς</strong>.<br />

ΠANEΛΛHNIO (Λεω. Συγγρύ 106, έναντι Φι, τηλ. 92.34.197). Φρανκ Mακ<br />

Γκίνε<strong>ς</strong> «Oσ με σκέτεσαι, υπάρω». Θεατρικ Σήμα Λ. Λϊίδη.<br />

ΠOΛITEIA (Σαρρή 40, Θησεί, τηλ. 33.10.663). Tάνκρεντ Nτρστ «Eγώ <br />

Φιερμπα». Σ. Xατάκη<strong>ς</strong> (έω<strong>ς</strong> 29/5).<br />

PIAΛTO (Kυψέλη<strong>ς</strong> 54 & Aγ. Mελετίυ, τηλ. 88.27.000, 82.18.973). Kάρλ Γκλντνι<br />

«Kαγάδε<strong>ς</strong> <strong>στην</strong> Kιτα». Θίασ<strong>ς</strong> Comedia.<br />

ΣHMEIO (Xαρ. Tρικύπη 10, Πάντει<strong>ς</strong>, τηλ. 92.29.579). Θεατρική Oμάδα Σμίλη.<br />

«Πίντερ <strong>και</strong> Xρν<strong>ς</strong>» Δραματυργική επιμέλεια B. Παγκυρέλη.<br />

ΣTOA (Mπισκίνη 55 Zωγράυ, τηλ. 77.02.830, 77.70.145). Eναλλασσμεν<br />

ρεπερτρι. Tετ. (9.30 μ.μ.) - Πεμ. (7.30 μ.μ.): P. Aτάιντε «Δεσπινί<strong>ς</strong> Mαργαρίτα».<br />

Λήδα Πρωτψάλτη. Παρ. Σα.( (9.30 μ.μ.) - Kυρ. (7.30 μ.μ.): Mπστ<br />

«Mήδεια». Λ. Πρωτψάλτη, Θ. Παπαγεωργίυ.<br />

POEΣ (Eυμλπιδών 39, Γκάι - Kεραμεικ<strong>ς</strong>, τηλ. 34.79.426). T Θέατρ των<br />

Kαιρών. Tαντέυ<strong>ς</strong> Pυέιτ<strong>ς</strong> «T Kαενεί - Tυ Γκλντνι». K. Pηγπυλ<strong>ς</strong>,<br />

T. Σκαρλάτυ.<br />

TEXNOXΩPOΣ (Πρώην Φι, Πατησίων 307, στ. Kλωναρίδη). Oμάδα Θέαμα.<br />

Γιώργυ Σεαστίκγλυ «Aγγέλα».<br />

ΦANH XHNA (Aλεάνδρα<strong>ς</strong> 65 <strong>και</strong> Bύρων<strong>ς</strong>, Δάνη, τηλ. 97.00.300). Γ. Παπά-<br />

γλυ «Διαδρμή σε λευκ τπί».<br />

ΦOYPNOΣ (Mαυρμιάλη 168, τηλ. 64.60.748). «Σνατίνα»: μια παράσταση<br />

ρύ. Aναστασία Λύρα, Nατάσα Aρά. (έω<strong>ς</strong> 31/5).<br />

KYPIAKH 22 MAΪOY 1994 - H KAΘHMEPINH 39

Tη<strong>ς</strong> Ππη<strong>ς</strong> Διαμαντάκυ<br />

40 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

T HΛEOPAΣH<br />

Eπιανειακή ενημέρωση<br />

Πρειρα <strong>και</strong> ωρί<strong>ς</strong> υσιώδη έρευνα τα ρεπρτά για τ θέμα των ναρκωτικών<br />

EINAI πιθανν ταν θα δημσιεύνται αυτέ<strong>ς</strong> ι<br />

γραμμέ<strong>ς</strong> να είναι ακμη ένα απ τα κύρια θέματα<br />

των δελτίων ειδήσεων η υπθεση των ναρκωτικών,<br />

εάν εαίω<strong>ς</strong> έυν πρστεθεί <strong>και</strong> άλλι θάνατι<br />

στυ<strong>ς</strong> 8 πυ έυμε μετρήσει έω<strong>ς</strong> αυτή τη στιγμή<br />

τη<strong>ς</strong> συγγραή<strong>ς</strong> τυ κειμένυ, εάν ι, μάλλν δεν<br />

θα υπάρει πλέν η παραμικρή αναρά. H διαπίστωση<br />

μπρεί να αίνεται κυνική, αλλά είναι απλώ<strong>ς</strong><br />

τραγική, ακριώ<strong>ς</strong> γιατί είναι απλύτω<strong>ς</strong> ρεαλιστική.<br />

Aσλήθηκε η τηλερασή μα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> με τ παραπάνω<br />

–έτσι άνηκε τυλάιστν– με τα ναρκωτικά.<br />

«Xώθηκε» τηλεπτικ<strong>ς</strong> ακ<strong>ς</strong> σε «στέκια» ρηστών,<br />

είδαμε πάλι σύριγγε<strong>ς</strong> καρωμένε<strong>ς</strong> σε δέντρα,<br />

μέσα στα ρτάρια των πάρκων, μέσα στα<br />

σκυπίδια εγκαταλελειμμένων κτιρίων, την ώρα<br />

πυ καρώννταν σε λέε<strong>ς</strong>, είδαμε εμπρυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong><br />

«απράκια» την ώρα τη<strong>ς</strong> συναλλαγή<strong>ς</strong>, λα τυ<strong>ς</strong><br />

στιεία εν<strong>ς</strong> τρμλαγνικύ θεάματ<strong>ς</strong>, πυ με<br />

σπυδή αναπαρήγαγαν τα τηλεπτικά μέσα ακρι-<br />

ώ<strong>ς</strong> γι’ αυτήν τυ τη διάσταση. Eίδαμε μια σειρά απ<br />

εικνε<strong>ς</strong>-στερετυπα με υπεραπλυστευμέν<br />

μήνυμα για τν εγκέαλ τυ «μέσυ» τηλεθεατή,<br />

τυ «ιλήσυυ» ικγενειάρη, τυ νμταγύ<strong>ς</strong><br />

πλίτη, πί<strong>ς</strong> είναι υσικ να έει ω<strong>ς</strong> άμεση αντίδραση<br />

την απστρή. Φυσικά δεν είναι αυτ<strong>ς</strong><br />

πυ κινδυνεύει απ τα ναρκωτικά, αν <strong>και</strong> εησυ-<br />

ασμ<strong>ς</strong> τυ μπρεί να είναι μία απ τι<strong>ς</strong> αιτίε<strong>ς</strong> για<br />

την εάπλωσή τυ<strong>ς</strong>.<br />

Ωστσ, η τηλερασή μα<strong>ς</strong> απέυγε κάθε κινωνική<br />

εμάθυνση <strong>στην</strong> υπθεση, κάθε πρσέγγιση<br />

πυ θα μπρύσε να θεωρηθεί επαναστατική, με<br />

την ένια τι θα έθετε ερωτηματικά ή θα υπνύσε<br />

συνειδήσει<strong>ς</strong> <strong>και</strong> εν τέλει, θα ανέτρεπε συματικέ<strong>ς</strong><br />

αντιλήψει<strong>ς</strong> περί τυ τι είναι ναρκωτικά, ι πίε<strong>ς</strong><br />

εαίω<strong>ς</strong> <strong>και</strong> συντηρύν λκληρ τ παράνμ <strong>και</strong><br />

γι’ αυτ εαιρετικά κερδρ κύκλωμά τυ<strong>ς</strong>. H επιλγή<br />

των εικνων, των πρσώπων πυ παρυσιάστηκαν<br />

απ λα τα κανάλια, τα πία είλυμε να<br />

πύμε τι στ πλαίσι των δυναττήτων τυ<strong>ς</strong> έκαναν<br />

,τι καλύτερ μπρύσαν ανακαλύπντα<strong>ς</strong> ε-<br />

αρτημένυ<strong>ς</strong> απ ναρκωτικέ<strong>ς</strong> υσίε<strong>ς</strong> <strong>και</strong> απεαρτημένυ<strong>ς</strong><br />

για να τυ<strong>ς</strong> ρωτήσυν υσικά πλύ συγκεκριμένα<br />

πράγματα, πω<strong>ς</strong> τ πύ έρισκαν ή ρίσκυν<br />

ηρωίνη, αντιμετωπίντα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> μεν <strong>και</strong><br />

τυ<strong>ς</strong> δε με τν ίδι ακριώ<strong>ς</strong> τρπ.<br />

T τηλεπτικ «θέαμα - ναρκωτικά» δεν ενδιαέρεται<br />

να απδώσει ύτε τι<strong>ς</strong> διαρετικέ<strong>ς</strong> «πτυ-<br />

έ<strong>ς</strong>», ύτε τι<strong>ς</strong> λεπτέ<strong>ς</strong> απρώσει<strong>ς</strong> τυ θέματ<strong>ς</strong>.<br />

Aπ εδώ είναι «τα ναρκωτικά» <strong>και</strong> ,τι συματικά εμπλέκεται<br />

<strong>στην</strong> υπθεσή τυ<strong>ς</strong>, ρήστη<strong>ς</strong>, υλακισμέν<strong>ς</strong>,<br />

απεαρτημέν<strong>ς</strong>, η μητέρα τυ ρήστη,<br />

τ «απράκι», τα «στέκια» – συγκεκριμένι ώρι,<br />

η «πλατεία» πυ γίνεται η διακίνηση, επίση<strong>ς</strong> συγκεκριμένη<br />

<strong>και</strong> απ την άλλη είμαστε λι ι υπλιπι.<br />

Eτσι ενώ είδαμε τα κανάλια να ασλύνται<br />

με έση <strong>και</strong> με επιμνή με τ θέμα, <strong>στην</strong> υσία συντήρησαν<br />

την πρκατάληψη, επαναλαμάνντα<strong>ς</strong><br />

τα διαωριστικά «στερετυπα», εκείνα πυ Γυ-<br />

λτερ Λίπμαν εηγύσε ω<strong>ς</strong> «στερετυπα πυ ικανπιύν<br />

τι<strong>ς</strong> ανάγκε<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong> <strong>και</strong> μα<strong>ς</strong> ηθύν να υπερασπίσυμε<br />

τι<strong>ς</strong> πρκαταλήψει<strong>ς</strong> μα<strong>ς</strong>, δίνντα<strong>ς</strong> αινμενική<br />

ακρίεια <strong>και</strong> συνέεια <strong>στην</strong> ταραώδη <strong>και</strong><br />

άτακτη καθημερινή μα<strong>ς</strong> εμπειρία». Eίδαμε, λιπν,<br />

δημσιγράυ<strong>ς</strong> να «τρυπώνυν» σε άντρα ρηστών<br />

<strong>και</strong> να παίρνυν συνεντεύει<strong>ς</strong> ή να παρακλυθύν<br />

<strong>και</strong> να απαθανατίυν με τν τηλεπτικ<br />

ακ μια αληθινή συναλλαγή σε γνωστή «αρακτηρισμένη»<br />

πλατεία.<br />

Aριστε<strong>ς</strong> ι πρσπάθειε<strong>ς</strong> των δημσιγράων <strong>και</strong><br />

εαίω<strong>ς</strong> τ κιν θαύμασε <strong>και</strong> την επαγγελματική<br />

τυ<strong>ς</strong> ικαντητα <strong>και</strong> την τλμη <strong>και</strong> την ετιμτητα<br />

των καναλιών. Ωστσ τίπτε δεν πρσέθεσαν τυ<br />

είδυ<strong>ς</strong> τα ρεπρτά στη «μάη» κατά των ναρκωτικών.<br />

Oι ήδη ισμένι απλώ<strong>ς</strong> ήθηκαν περισστερ,<br />

ενώ θρύλ<strong>ς</strong> γι’ αυτέ<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> υσίε<strong>ς</strong> πυ διακινύνται<br />

μυστικά, απ κυκλώματα, σε σκτεινύ<strong>ς</strong><br />

δρμυ<strong>ς</strong>, απ ανθρώπυ<strong>ς</strong> μυστήριυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αίνεται<br />

πλύ έυπνυ<strong>ς</strong> ή πλύ ισυρύ<strong>ς</strong> για να μπρύν<br />

πάντα να εεύγυν απ τν κλι τη<strong>ς</strong> δι<strong>και</strong>σύνη<strong>ς</strong>,<br />

καλλιεργήθηκε ακμη περισστερ, κάνντα<strong>ς</strong><br />

τελικώ<strong>ς</strong> τν «άγνωστ», δηλαδή «μυθικ», κσμ<br />

τη<strong>ς</strong> λευκή<strong>ς</strong> σκνη<strong>ς</strong> επιθυμητ για συ<strong>ς</strong> γητεύνται<br />

απ τιδήπτε μυστηριώδε<strong>ς</strong>, σκτειν, απαγρευμέν<br />

<strong>και</strong> απρσπέλαστ.<br />

Φυσικά δεν ευθύνεται η τηλεραση πυ κσμ<strong>ς</strong><br />

τη<strong>ς</strong> ηρωίνη<strong>ς</strong> διατηρείται στη σαίρα τυ μυστηρίυ<br />

<strong>και</strong> τη<strong>ς</strong> «γητεία<strong>ς</strong>» για ρισμένυ<strong>ς</strong>, αλλά <strong>και</strong> η νμθεσία<br />

<strong>και</strong> η ελλιπή<strong>ς</strong> ενημέρωση απ την πλιτεία<br />

<strong>και</strong> πλλά άλλα ακμη, πυ δεν είναι τυ παρντ<strong>ς</strong><br />

να αναλυθύν. Ωστσ η τηλεραση λέπυμε τι<br />

πρστίθεται στν «κύκλ» αυτ, κρίκ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αυτή<br />

τη<strong>ς</strong> αλυσίδα<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> συντήρηση<strong>ς</strong>, ωρί<strong>ς</strong> να ενημερώνει<br />

υσιαστικά παρ’ λ πυ αυτ<strong>ς</strong> θα έπρεπε να είναι<br />

ρλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong>. Eμεινε, μω<strong>ς</strong>, στν εντυπωσιασμ<br />

με εικνε<strong>ς</strong>-σκ, με συνεντεύει<strong>ς</strong>, δίνντα<strong>ς</strong> τη σύγ-<br />

ρνη –<strong>και</strong> γι’ αυτ πι επικίνδυνη– διάσταση στα<br />

«στερετυπα» τυ Λίπμαν, μετατρέπντά<strong>ς</strong> τα, κατά<br />

την καθιερωμένη τακτική τη<strong>ς</strong> τηλεπτική<strong>ς</strong> ενημέρωση<strong>ς</strong><br />

σε «ψευδγεγντα», πω<strong>ς</strong> τα απκαλεί <br />

Nτανιέλ Mπυστίν, «αυτά πυ κάνυν την εμπειρία<br />

πρωττυπα <strong>και</strong> ευάριστα ευγαλέα». Oτιδήπτε<br />

συμαίνει στν σκτειν απειλιτικ κσμ των ναρκωτικών<br />

διαρκεί σ τα σετικά ρεπρτά <strong>και</strong> απμένει<br />

εησυασμ<strong>ς</strong> τι λα συμαίνυν «μακριά<br />

Eικνγράηση Zαείρη Iωσηίδη.<br />

απ μα<strong>ς</strong>». Aρύν ίσω<strong>ς</strong> συγκεκριμένε<strong>ς</strong> κατηγρίε<strong>ς</strong><br />

πλιτών, τ πιε<strong>ς</strong> έαια <strong>και</strong> πω<strong>ς</strong> δεν υπάρει<br />

πτέ επαρκή<strong>ς</strong> ενημέρωση αρύν ακμη <strong>και</strong> συγκεκριμένε<strong>ς</strong><br />

περιέ<strong>ς</strong> –τ γιατί επίση<strong>ς</strong> δεν αίνεται<br />

να ενδιαέρει κανέναν.<br />

H διακίνηση, για παράδειγμα, γίνεται <strong>στην</strong> πλατεία<br />

τη<strong>ς</strong> Aγ. Bαράρα<strong>ς</strong>, μα<strong>ς</strong> έλεγε ένα ρεπρτά,<br />

δηλαδή ι κάτικι τη<strong>ς</strong> Eκάλη<strong>ς</strong>, τη<strong>ς</strong> Kηισιά<strong>ς</strong> ή τη<strong>ς</strong><br />

Kαισαριανή<strong>ς</strong> ρίσκνται ήδη πλύ μακριά απ τ<br />

«γεγν<strong>ς</strong>». Aπ την άλλη η παρυσίαση τη<strong>ς</strong> είδηση<strong>ς</strong><br />

τυ θανάτυ απ ηρωίνη με ράσει<strong>ς</strong> πω<strong>ς</strong> «η<br />

μαία τη<strong>ς</strong> ηρωίνη<strong>ς</strong> σκτωσε έναν ακμη νέ» ή <br />

λγ<strong>ς</strong> για «κυκλώματα» <strong>και</strong> για τεράστια κεάλαια,<br />

πυ συνδένται με τη διακίνηση, δημιυργύν στν<br />

τηλεθεατή την αίσθηση τι «τίπτε δεν μπρεί να<br />

κάνει» <strong>και</strong> έτσι αδρανπιείται αήνντα<strong>ς</strong> την υπθεση<br />

στυ<strong>ς</strong> «ειδικύ<strong>ς</strong>» <strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> «αρμδιυ<strong>ς</strong>».<br />

Eδώ, λιπν, μπαίνει ρλ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> τηλεπτική<strong>ς</strong> ενημέρωση<strong>ς</strong>,<br />

πυ δεν ρίεται έαια ύτε απ σκηνέ<strong>ς</strong><br />

εντυπωσιακών συλλήψεων εμπρων, η ρηστών,<br />

ύτε απ εικνε<strong>ς</strong> με σύριγγε<strong>ς</strong> καρωμένε<strong>ς</strong><br />

στα δέντρα, ύτε απ δηλώσει<strong>ς</strong> πλιτικών, πυ ρίσκυν<br />

ευ<strong>και</strong>ρία να κάνυν αντιπλίτευση –<strong>και</strong> γιατί<br />

ι ε’ σν έυν τα μικρωνα στραμμένα επάνω<br />

τυ<strong>ς</strong> ακμη <strong>και</strong> σε τέτιε<strong>ς</strong> περιπτώσει<strong>ς</strong>.<br />

T ερώτημα, έαια, είναι εάν μπρεί η τηλεραση<br />

να πρωρήσει πέρα απ τ εντυπωσιακ, τ<br />

θεαματικ, τ εήμερ, εάν ενδιαέρεται να πρ-<br />

ωρήσει σε υσιαστική ενημέρωση, δηλαδή να καταδείει<br />

τι<strong>ς</strong> «ρωγμέ<strong>ς</strong>» στν κινωνικ ιστ πυ α-<br />

ήνυν να περνά η «λευκή σκνη» με τση ευκλία<br />

<strong>και</strong> να «επικάθεται», ι μν σε «ρισμένε<strong>ς</strong>» πλατείε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> σε «ρισμένε<strong>ς</strong> κατηγρίε<strong>ς</strong> ανθρώπων»,<br />

αλλά πλύ, πλύ κντά μα<strong>ς</strong>.

48 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 22 MAΪOY 1994<br />

AΦIEPΩMA<br />

H συμίωση Iμρίων <strong>και</strong> Tύρκων<br />

Tυ Kώστα Δεληκωσταντή<br />

Aναπληρωτή καθηγητή τυ Aρισττελείυ<br />

Πανεπιστημίυ Θεσσαλνίκη<strong>ς</strong><br />

TPIANTA ρνια συμπληρώννται<br />

έτ<strong>ς</strong> απ τ 1964, την πι τραγική<br />

ρνιά <strong>στην</strong> ιστρία τη<strong>ς</strong> Iμρυ. Mέσα<br />

σε λίγα ρνια έσησε μια ιστρία<br />

ιλιετιών, άθηκε μια «πατρίδα» με<br />

αμιγή ελληνικ πληθυσμ. Στη θέση<br />

τη<strong>ς</strong> ιγυράρει στυ<strong>ς</strong> άτλαντε<strong>ς</strong> η<br />

Γκικτσέαντα, πω<strong>ς</strong> άτισαν ι<br />

Tύρκι την «παιπαλεσσα» Iμρ<br />

στ πλαίσι τυ «πργράμματ<strong>ς</strong> διάλυση<strong>ς</strong>»<br />

τυ ελληνισμύ στ νησί.<br />

Σήμερα <strong>και</strong> ενώ συνείνται ι απαλλτριώσει<strong>ς</strong>,<br />

η τρμκρατία <strong>και</strong> <br />

επικισμ<strong>ς</strong>, <strong>στην</strong> Iμρ υν περίπυ<br />

τριακσιι Pωμιί –ι περισστερι<br />

άνω των εηνταπέντε ρνων– πυ<br />

δεν θέλησαν ή δεν μπρεσαν να μεταναστεύσυν.<br />

Zυν ανάμεσα σε περίπυ<br />

επτά ιλιάδε<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong>, κάτω<br />

απ αρητε<strong>ς</strong> συνθήκε<strong>ς</strong>. Παρ’ λ<br />

μω<strong>ς</strong> πυ σταυρ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> είναι δυσάστατ<strong>ς</strong>,<br />

εακλυθύν να υλάσσυν<br />

τν τπ <strong>και</strong> τν τρπ τυ<br />

ίυ. Kρατάνε ανικτέ<strong>ς</strong> τι<strong>ς</strong> εκκλησίε<strong>ς</strong><br />

τυ<strong>ς</strong>, τα σπίτια τυ<strong>ς</strong> ιλενα<br />

<strong>και</strong> ι αυλέ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> γεμάτε<strong>ς</strong> ασιλικ.<br />

Eπικι<br />

Aπ τυ<strong>ς</strong> Tύρκυ<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ<br />

κανένα<strong>ς</strong> δεν είναι γηγενή<strong>ς</strong>. Oι περισστερι<br />

ήρθαν απ τα άθη τη<strong>ς</strong> Aνατλή<strong>ς</strong>,<br />

ταλαίπωρι άνθρωπι στ’ αλήθεια<br />

πυ συνωστίνται στα καενεία.<br />

Hρθαν <strong>και</strong> κυάλησαν <strong>στην</strong><br />

Iμρ έναν αλλτρι τρπ ωή<strong>ς</strong>, άγνωστα<br />

ήθη. T ήθ<strong>ς</strong> των Iμρίων τ<br />

είδαν ω<strong>ς</strong> πρκληση στη δική τυ<strong>ς</strong><br />

αυτσυνειδησία <strong>και</strong> ταυττητα.<br />

Tα σπίτια μα<strong>ς</strong> ήταν για αυτύ<strong>ς</strong> ευ<strong>και</strong>ρία<br />

για λεηλασία <strong>και</strong> καταστρή.<br />

Bεήλωσαν σεδν λα τα ωκλήσια<br />

μα<strong>ς</strong>. H πρωτεύυσα Παναγία <strong>και</strong> τ<br />

Eυλάμπι μετατράπηκαν σε ανατλίτικη<br />

επαρία, κατ’ εικνα των επίκων.<br />

T Kάστρ, η παλιά πρωτεύυσα<br />

τη<strong>ς</strong> Iμρυ, έμεινε απ τ 1974<br />

ωρί<strong>ς</strong> ελληνική ψυή. T Γλυκύ, τ<br />

μπαλκνι τη<strong>ς</strong> Iμρυ, πνιγμέν στα<br />

συρματπλέγματα τυ στρατπέδυ,<br />

ρίσκεται στα τελευταία τυ, με<br />

δέκα γέρντε<strong>ς</strong>. T Σινύδι, τ μεγαλύτερ<br />

<strong>και</strong> πι πλύσι ωρι τυ<br />

νησιύ, μιάει ωρι - άντασμα.<br />

Tα Aγρίδια, τ απάτητ ωρι, με ε-<br />

ήντα ψυέ<strong>ς</strong>, μλι<strong>ς</strong> κρατάει. Kαι ι<br />

Aγιι Θεδωρι, η πατρίδα τυ Πατριάρη<br />

Bαρθλμαίυ τν πί<br />

άρισε η ψυρραγύσα Iμρ<strong>ς</strong><br />

<strong>στην</strong> ικυμενική Oρθδία, ει ωρί<strong>ς</strong><br />

μέλλν <strong>και</strong> ελπίδα.<br />

Oι έπικι σπεύδυν να εκμεταλλευτύν<br />

τι<strong>ς</strong> περιστάσει<strong>ς</strong> για να καταπατήσυν<br />

τι απέμεινε στυ<strong>ς</strong> Pωμι-<br />

ύ<strong>ς</strong>. Yπάρυν μω<strong>ς</strong> μεταύ τυ<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> αγαθί άνθρωπι, τίμιι <strong>και</strong> εργα-<br />

H ελληνική Iμρ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> η μίερη Γκικτσέαντα των επίκων<br />

Σινύδι: ρταριασμένι ι τάι στ νεκρταεί τυ ωριύ. Δυσάστατη πίκρα δείνυν τα μάτια εν<strong>ς</strong> απ τυ<strong>ς</strong> τελευταίυ<strong>ς</strong><br />

Eλληνε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ, πυ επιμένυν να υλάσσυν τι<strong>ς</strong> πργνικέ<strong>ς</strong> εστίε<strong>ς</strong>.<br />

τικί. Mάλιστα, ρισμένι πυ ήλθαν<br />

ανατισμένι, ταν γνώρισαν τυ<strong>ς</strong><br />

Pωμιύ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> είδαν την αδικία, μαλάκωσαν.<br />

Tην Iμρ ανακάλυψαν <strong>και</strong> κάπιι<br />

πλιτισμένι Tύρκι. Mερικί απ<br />

αυτύ<strong>ς</strong> σένται τα πέτρινα σπίτια<br />

πυ αγρασαν –εαίω<strong>ς</strong> σε τιμή ευ<strong>και</strong>ρία<strong>ς</strong>–<br />

<strong>και</strong> τα αναπαλαιώνυν. Oι<br />

περισστερι θέλυν τ νησί πι πλιτισμέν,<br />

με λιγτερυ<strong>ς</strong> ανατλίτε<strong>ς</strong><br />

επίκυ<strong>ς</strong>, με τυριστική κίνηση. Aισθάννται<br />

ιδιαίτερα περήανι πυ<br />

τ κράτ<strong>ς</strong> τυ<strong>ς</strong> ανακηρύσσει «διατηρητέα»<br />

ελληνικά σπίτια <strong>και</strong> εκκλησίε<strong>ς</strong><br />

<strong>και</strong> έει καταγράψει –για να τα<br />

διασώσει;– λα τα κειμήλια <strong>και</strong> τι<strong>ς</strong> εικνε<strong>ς</strong><br />

των εκκλησιών.<br />

Oταν μω<strong>ς</strong> επισκεπτμαστε την<br />

πατρίδα, δεν παραλείπυν <strong>και</strong> αυτί<br />

να μα<strong>ς</strong> υπενθυμίυν με τν τρπ<br />

τυ<strong>ς</strong> τι η Iμρ<strong>ς</strong> ανήκει πια σ’ αυτύ<strong>ς</strong>,<br />

τι εμεί<strong>ς</strong> είμαστε ένι.<br />

Mαρτυρία ανθρωπιά<strong>ς</strong><br />

Nιώθω υπρεωμέν<strong>ς</strong> να καταθέσω<br />

μια συγκλνιστική μαρτυρία για<br />

την ανθρωπιά εν<strong>ς</strong> ευγαριύ, δύ<br />

νέων αληθινά πλιτισμένων Tύρκων<br />

επιστημνων. Στι<strong>ς</strong> 19 Nεμρίυ<br />

1990 δλνήθηκε <strong>στην</strong> Iμρ <br />

πατέρα<strong>ς</strong> μυ Zαείρι<strong>ς</strong> απ επίκυ<strong>ς</strong>.<br />

Mλι<strong>ς</strong> ι δύ νέι πυ υν<br />

<strong>στην</strong> Kωνσταντινύπλη, πληρρήθηκαν<br />

απ τι<strong>ς</strong> εημερίδε<strong>ς</strong> τ συμ-<br />

άν, άησαν τη δυλειά τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> έσπευσαν<br />

<strong>στην</strong> Iμρ, διανύντα<strong>ς</strong> μια<br />

απσταση 400 περίπυ ιλιμέτρων,<br />

για να παραστύν <strong>στην</strong> κηδεία.<br />

Eθασαν στ ωρι μετά την κηδεία,<br />

αργά τ ράδυ <strong>και</strong> ήτησαν να<br />

τυ<strong>ς</strong> συνδεύσυν μέσα στη νύτα<br />

στ νεκρταεί. Γνάτισαν <strong>και</strong> ι<br />

δύ πάνω στν τά τυ πατέρα μυ<br />

<strong>και</strong> πρσευήθηκαν για την ψυή<br />

τυ. Tην επαύρι επέστρεψαν <strong>στην</strong><br />

Kωνσταντινύπλη. Eίαν γνωρίσει<br />

τν πατέρα μυ μερικύ<strong>ς</strong> μήνε<strong>ς</strong> πριν<br />

<strong>και</strong> τυ<strong>ς</strong> είε υπδεθεί στη ιλενη<br />

αυλή μα<strong>ς</strong>, η πρτα τη<strong>ς</strong> πία<strong>ς</strong> δεν<br />

έκλεινε πτέ. Πρέπει να πρσθέσω<br />

τι είαμε <strong>και</strong> άλλε<strong>ς</strong> συγκινητικέ<strong>ς</strong><br />

εκδηλώσει<strong>ς</strong> απ Tύρκυ<strong>ς</strong> με καρδιά.<br />

Mνν τ τυρκικ κράτ<strong>ς</strong> δεν<br />

κατάερε, –γιατί δεν θέλησε–, να<br />

συλλάει <strong>και</strong> να καταδικάσει τυ<strong>ς</strong><br />

δλνυ<strong>ς</strong>.<br />

Σήμερα, ύστερα απ τριάντα ρνια<br />

ία<strong>ς</strong> <strong>και</strong> αδικία<strong>ς</strong>, διααίνεται τι<br />

επιθυμία των νέων κατίκων τη<strong>ς</strong><br />

Iμρυ <strong>και</strong> τυ αμετανητυ τυρκικύ<br />

κράτυ<strong>ς</strong> είναι να απσιωπηθεί<br />

<strong>και</strong> να εαστεί αυτ πυ συνέη<br />

<strong>στην</strong> Iμρ. Kάτι πυ ίσω<strong>ς</strong> απτελεί<br />

την τελική άση τυ «πργράμματ<strong>ς</strong><br />

διάλυση<strong>ς</strong>».<br />

O τυριστικ<strong>ς</strong> δηγ<strong>ς</strong> τυ νησιύ,<br />

πυ κυκλρησε πρσατα απ έναν<br />

Tύρκ δάσκαλ, εγκατεστημέν<br />

<strong>στην</strong> Iμρ, δεν αναέρει γιατί ι<br />

Pωμιί εγκατέλειψαν την πατρίδα<br />

τυ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> πώ<strong>ς</strong> ρέθηκαν εκεί ιλιάδε<strong>ς</strong><br />

Tύρκι. Aήνεται να εννηθεί τι ι<br />

Eλληνε<strong>ς</strong> τη<strong>ς</strong> Iμρυ μετανάστευσαν<br />

ικειθελώ<strong>ς</strong> <strong>και</strong> ειρηνικά <strong>και</strong> πρ-<br />

άλλνται τα έργα πυ έκανε τ<br />

κράτ<strong>ς</strong> για την ανάπτυη τυ νησιύ.<br />

Eμεί<strong>ς</strong>, ι ενιτεμένι Iμριι, συνε-<br />

ίυμε μω<strong>ς</strong> να ταιδεύυμε <strong>στην</strong><br />

Iμρ <strong>και</strong> ι στη μίερη Γκικτσέαντα.<br />

Iμρ<strong>ς</strong> είναι μια λκληρη ιστρία,<br />

πνή αιώνων. Γκικτσέαντα είναι<br />

ένα πρειρ, πρσωριν κατασκεύασμα<br />

τυ τυρκικύ κράτυ<strong>ς</strong>.<br />

Iμρ<strong>ς</strong> είναι η γνώριμη ελληνική αρ-<br />

ιτεκτνική των ωριών τη<strong>ς</strong>, τα διάσπαρτα<br />

στα υνά <strong>και</strong> κάμπυ<strong>ς</strong> ωκλήσια.<br />

Γκικτσέαντα είναι τα άαρα<br />

ωριά των επίκων, η ασέεια στ<br />

νησιώτικ περιάλλν. Iμρ<strong>ς</strong> είναι<br />

τ ω<strong>ς</strong> τυ Aιγαίυ <strong>και</strong> τα ωτεινά<br />

πρσωπα των Pωμιών.<br />

Γκικτσέαντα είναι ι ανατλίτε<strong>ς</strong><br />

έπικι, ι λσυρί στρατιώτε<strong>ς</strong>, σι<br />

κατέστρεψαν τ νησί, ιάντα<strong>ς</strong><br />

την ιστρία <strong>και</strong> τν πλιτισμ τυ. H<br />

Iμρ<strong>ς</strong> δεν θα τυ<strong>ς</strong> δετεί πτέ. Θα<br />

είναι πάντα ένι <strong>στην</strong> πατρίδα μα<strong>ς</strong>,<br />

ανέστιι, κακμιρι <strong>και</strong> δυστυισμένι.<br />

Γιατί η ευτυία δεν είναι κτήση<br />

αλλά σέση.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!