DENTAL TRIBUNE
DENTAL TRIBUNE
DENTAL TRIBUNE
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Perspektywy 13<br />
wykrywanie próchnicy<br />
preparacja ubytków (szliwo-z´bina)<br />
oraz usuwanie próchnicy<br />
traumatyczne urazy tkanki twardej<br />
i mi´kkiej<br />
zabiegi chirurgiczne<br />
endodoncja<br />
ortodoncja<br />
biostymulacja i uÊmierzanie bólu<br />
Tab. 2: Procedury w stomatologii laserowej<br />
Ryc. 10a Ryc. 10b Ryc. 10c<br />
Ryc. 10 a-c: Leczenie o minimalnym stopniu inwazyjności wykonywane laserem erbowym (a). Aplikacja systemu szkliwo-zębina oraz odbudowywanie brzegu siecznego (b). Efekt końcowy po<br />
wykończeniu i polerowaniu (c).<br />
Pulpotomia jest bardzo powszechną<br />
techniką stosowaną podczas<br />
leczenia zębów mlecznych.<br />
Chociaż potwierdzono skuteczność<br />
pulpotomii z zastosowaniem<br />
formokrezolu (rozczyn 1:5), obecnie<br />
istnieje tendencja poszukiwania<br />
alternatywnych technik ze<br />
względu na potencjalne właściwości<br />
rakotwórcze i mutagenne tego<br />
komponentu formaldehydowego.<br />
Do wykonywania pulpotomii zaczęto<br />
wykorzystywać lasery, a badania<br />
porównawcze (Pescheck i<br />
in., 2002) wykazały przewagę laserów<br />
CO 2 nad terapią formokrezolem<br />
podczas wykonywania pulpotomii<br />
zębów mlecznych. Pozytywny<br />
wynik leczenia uzyskano w<br />
91-98% przypadków. Inne badania<br />
wykazały wyższą skuteczność<br />
trybu Super Pulse nad trybem fali<br />
ciągłej.<br />
W 1999 r. Elliot i inni także potwierdzili<br />
odwrotną korelację znaczącą<br />
pomiędzy energią laserową<br />
aplikowaną do miazgi a stopniem<br />
powstania zapalenia po 28 dniach.<br />
Autorzy tego badania po 4 latach<br />
uzyskali wskaźnik sukcesu klinicznego<br />
o wartości 99,4%, w porównaniu<br />
z 88,2% w grupie kontrolnej<br />
leczonej formokrezolem. Guelmann<br />
i inni (2002) zauważyli natomiast<br />
korelację pomiędzy procesem<br />
gojenia a wiekiem i rozmiarem<br />
wierzchołka zęba mlecznego. Laser<br />
Nd:YAG wykorzystywano<br />
także do pulpotomii zębów mlecznych.<br />
Niedawne badania wykazały<br />
wskaźnik sukcesu klinicznego o<br />
wartości 85,7% i wskaźnik sukcesu<br />
badań radiograficznych o wartości<br />
71,42% po 12 miesiącach. W grupie<br />
formokrezolu wskaźniki sukcesu<br />
klinicznego i radiograficznego<br />
wyniósł 90,47%. Podczas gdy<br />
raporty dotyczące leczenia endodontycznego<br />
dzieci są niezwykle<br />
rzadkie, istnieją badania na temat<br />
leczenia zębów stałych za pomocą<br />
laserów diodowych oraz Nd:YAG,<br />
których bakteriobójcze właściwości<br />
wykorzystywane są podczas leczenia<br />
kanałów głównych i bocznych.<br />
Baza danych PubMed zawiera<br />
tylko jeden artykuł na temat badania<br />
poświęconego terapii laserowej<br />
zębów mlecznych. Porównuje ono<br />
efekty stosowania różnych procedur<br />
(lasery Er, Cr:YSGG, techniki<br />
ręczne oraz stosowanie instrumentów<br />
obrotowych) podczas oczyszczania<br />
i kształtowania ścian kanałów<br />
korzeniowych w zębach<br />
mlecznych. Leczenie laserem<br />
Er, Cr:YSGG dało efekty podobne<br />
do tych, osiągniętych za pomocą<br />
instrumentów rotacyjnych. Obie<br />
techniki okazały się bardziej skuteczne<br />
niż zabieg przy użyciu instrumentów<br />
ręcznych. Ukończenie<br />
oczyszczania i kształtowania kanałów<br />
techniką laserową w porównaniu<br />
z pozostałymi metodami okazało<br />
się znacznie szybsze.<br />
Wnioski kliniczne<br />
Podczas zabiegu pokrywania<br />
miazgi należy zwrócić uwagę na<br />
aplikowaną moc. Zastosowanie niskiej<br />
mocy w trybie rozproszonej<br />
wiązki oraz w trybach pulsującym i<br />
Super Pulse gwarantuje powstanie<br />
dobrej koagulacji powierzchniowej<br />
oraz dekontaminacji, która<br />
podtrzymuje żywotność pozostałej<br />
miazgi. Ze względu na charakterystyczną<br />
anatomię wierzchołka oraz<br />
głębokość penetracji laserów na<br />
podczerwień, należy wykazać się<br />
szczególną ostrożnością, stosując<br />
laser podczas oczyszczania i dezynfekcji<br />
kanałów korzeniowych<br />
zębów mlecznych.<br />
Wykorzystywanie lasera<br />
w traumatologii stomatologicznej<br />
W przypadku dziecięcych<br />
traum stomatologicznych, często<br />
związanych ze skomplikowanymi,<br />
a nawet krytycznymi przypadkami,<br />
terapia laserowa oferuje nowe<br />
możliwości leczenia. Literatura<br />
międzynarodowa nie zawiera<br />
wielu materiałów na temat laserowej<br />
terapii traumatologicznej w<br />
stomatologii. Brak także jednoznacznych<br />
wytycznych dotyczących<br />
zastosowania lasera w tej<br />
dziedzinie klinicznej, chociaż zalety<br />
terapii laserowej sprawiają, że<br />
jest ona korzystną opcją w leczeniu<br />
tkanki twardej i miękkiej oraz odkrytej<br />
miazgi.<br />
Urazy traumatyczne tkanki twardej<br />
Złamanie korony wiąże się z<br />
uszkodzeniem szkliwa i zębiny, a<br />
w złożonych przypadkach z odsłonięciem<br />
miazgi. Jak zauważono,<br />
tylko lasery erbowe mogą zagwarantować<br />
korzystne wyniki ekskawacji<br />
zęba, zmniejszając dyskomfort<br />
pozabiegowy i nadwrażliwość<br />
zęba oraz zapewniając rozwiązanie<br />
o minimalnej inwazyjności.<br />
Lasery te mogą być wykorzystywane<br />
do wykonywania całkowitej<br />
procedury zabiegowej składającej<br />
się z: preparacji i wykończenia<br />
brzegu zęba, koagulacji obnażonej<br />
miazgi (w razie potrzeby), pulpotomii<br />
lub pulpektomii oraz leczenia<br />
tkanek miękkich (Ryc. 9-10).<br />
Ułamana korona odkrywa dużą<br />
liczbę kanalików zębiny. Lasery<br />
erbowe, z niewielkim chłodzeniem<br />
sprayem wodnym lub bez chłodzenia<br />
mogą połączyć i uszczelnić kanaliki<br />
(do głębokości 4 µm), tym<br />
samym zmniejszając przepuszczalność<br />
płynów przez tkanki<br />
i nadwrażliwość zębiny. Inne lasery<br />
(diodowe, Nd:YAG, CO 2 )<br />
także posiadają właściwości terapeutyczne.<br />
Urazy traumatyczne tkanki<br />
miękkiej<br />
Pośrednie urazy traumatyczne<br />
są związane z uszkodzeniem struktur<br />
podporowych, w szczególności<br />
kości wyrostka zębodołowego,<br />
przyzębia, dziąseł, więzadeł, wędzidełka<br />
języka oraz ust. Lasery<br />
stanowią obecnie jedną z opcji leczenia<br />
tkanki miękkiej i zapewniają<br />
dobrą koagulację (przy zachowaniu<br />
niezwykle czystego pola<br />
roboczego), skuteczne odkażanie,<br />
fotobiostymulację oraz mają właściwości<br />
przeciwbólowe. Z tych<br />
względów zaleca się stosowanie laserów<br />
w leczeniu traumatycznych<br />
urazów tkanki miękkiej. Brak konieczności<br />
zakładania szwów przyczynia<br />
się do skutecznego i szybkiego<br />
procesu gojenia się ran oraz<br />
znacznie zmniejsza dyskomfort pacjenta.<br />
W oparciu o doświadczenie autorów<br />
niniejszego artykułu można<br />
stwierdzić, że leczenie laserowe<br />
usprawnia procedury:<br />
– odkażania zębodołu po utracie<br />
zęba,<br />
– leczenia ubytku przyzębia po<br />
zwichnięciu lub nadwichnięciu<br />
zęba,<br />
– zabiegów augmentacji dziąsła w<br />
przypadku leczenia traumatycznych<br />
urazów stomatologicznych,<br />
– esekcji i plastyki dziąsła,<br />
–cięcia chirurgicznego (np. w celu<br />
usunięcia fragmentu zęba).<br />
Wnioski kliniczne<br />
Wszystkie wyżej wymienione<br />
korzyści związane ze stosowaniem<br />
terapii laserowej (tkanki twardej i<br />
miękkiej oraz odkrytej miazgi)<br />
sprawiają, że technologia laserowa<br />
jest bardzo pomocna w tej dziedzinie.<br />
Wykorzystywanie laserów małej<br />
mocy<br />
Biostymulacja i kontrola bólu<br />
(LLLT)<br />
Terapia laserem małej mocy<br />
(LLLT) lub laserem miękkim może<br />
wprowadzić pacjenta w stomatologię<br />
pozbawioną traumatycznych<br />
doświadczeń. Chociaż literatura<br />
naukowa poświęcona tym zagadnieniom<br />
jest obszerna, wciąż istnieją<br />
rozbieżności w metodologii<br />
oraz stosowanych dawkach. Stosowane<br />
na początku lasery helowoneonowe<br />
(632.8 nm) zastąpiono<br />
półprzewodnikowymi laserami<br />
diodowymi (830 nm lub 635 nm).<br />
Lasery te działają przeciwbólowo,<br />
pobudzają biostymulację oraz przyspieszają<br />
proces regeneracji tkanki,<br />
zatem wpływają na wiele systemów<br />
komórkowych (fibroblasty, makrofagi,<br />
limfocyty, komórki nabłonka,<br />
śródbłonek) i korzystnie oddziałują<br />
na mechanizm zapalny, zmniejszając<br />
fazę wysiękową i jednocześnie<br />
stymulując proces gojenia się.<br />
Procesy te są ważnymi klinicznie<br />
zaletami, szczególnie w odniesieniu<br />
do najmłodszych pacjentów<br />
o osłabionym układzie obronnym<br />
(pacjentów z cukrzycą insulino-zależną,<br />
dysfunkcją zastawki lub wadą<br />
wrodzoną, z protezami zastawek<br />
serca, a także pacjentów po chirurgicznej<br />
rekonstrukcji komory serca,<br />
chemioterapii lub napromieniowaniu).<br />
Lasery małej mocy wytwarzają<br />
moc o wartości 10/50m W, a energia<br />
promieniowania wynosi od kilku mJ<br />
do 1 lub 2 J. Już 1-3 dni po biostymulacji<br />
można zauważyć znaczne<br />
zmniejszenie opuchlizny i przyspieszone<br />
powstawanie nabłonka oraz<br />
włókien kolagenowych. Metoda<br />
LLLT ma wiele zastosowań w stomatologii,<br />
zarówno w odniesieniu<br />
do tkanek miękkich (biostymulacja<br />
zmian chorobowych, afty, opryszczki,<br />
schorzenia błony śluzowej,<br />
pulpotomia) i twardych (przyspieszenie<br />
ruchu ortodontycznego), jak i<br />
w leczeniu bólu o podłożu neurologicznym<br />
(nadwrażliwość na ból, regeneracja<br />
nerwów, bóle stawu skroniowo-żuchwowego,<br />
ból pozabiegowy<br />
oraz podrażnienia ze strony<br />
aparatu ortodontycznego).<br />
Podsumowanie<br />
Różne parametry użytkowania<br />
oraz różne rezultaty kliniczne i eksperymentalne<br />
opisywane w literaturze<br />
międzynarodowej zazwyczaj<br />
dezorientują niedoświadczonych<br />
dentystów, którzy chcieliby zastosować<br />
technologię laserową w stomatologii<br />
dziecięcej. Badania dotyczące<br />
tkanki miękkiej są konsekwentne<br />
i zgodne z ustalonymi protokołami<br />
i dzięki temu dają<br />
powtarzalne wyniki. Jest to możliwe,<br />
ponieważ stosowane lasery<br />
(diodowe, Nd:YAG, CO 2 ) działają<br />
w oparciu o tę samą technologię.<br />
W badaniach nad tkanką twardą<br />
wykorzystuje się lasery erbowe,<br />
które różnią się nie tylko długościami<br />
fal (2.780 nm i 2.940 nm),<br />
ale także ogólną budową. Przeprowadzone<br />
do tej pory badania nie<br />
mogą być ze sobą porównane z<br />
kilku powodów: gęstość i płynność<br />
mocy stanowią tylko jeden aspekt<br />
procesu dostarczania energii do<br />
tkanki docelowej. Przede wszystkim,<br />
lasery te wyposażone są w<br />
inne systemy działania: włókna<br />
optyczne (puste włókna) oraz ramiona<br />
przegubowe transmitują<br />
energię w różny sposób, więc energia<br />
docierająca do tkanki może być<br />
inna niż na wyświetlaczu. Płynność<br />
i ciśnienie systemu chłodzenia powietrzem<br />
i sprayem wodnym, długość<br />
impulsów oraz profil wiązki są<br />
kolejnymi parametrami wpływającymi<br />
na efekt końcowy oddziaływania<br />
lasera na tkankę.<br />
Sukces minimalnie inwazyjnej<br />
terapii laserowej, w której najważniejszym<br />
czynnikiem jest dobór<br />
odpowiedniej energii (minimalny<br />
skuteczny poziom), zależy także od<br />
znajomości technologii laserowej.<br />
Operator musi nauczyć się, jak precyzyjnie<br />
oddziaływać na tkanki.<br />
Przed skutecznym wykorzystaniem<br />
instrumentu należy poświęcić<br />
wiele czasu na uczenie się właściwej<br />
techniki. Aby stosowanie laserów<br />
było bezpieczne, a młodzi pacjenci<br />
w pełni skorzystali z nowej<br />
technologii, ważne jest, aby dentyści<br />
zrozumieli charakterystykę długości<br />
fal oraz ich oddziaływania<br />
z tkankami biologicznymi.<br />
Odpowiednia podejście psychologiczne<br />
do pacjenta także<br />
przyczynia się do skuteczności terapii<br />
laserowej, która często przez<br />
pacjentów i ich rodziny postrzegana<br />
jest jako prawdziwa magia. DT<br />
Piśmiennictwo dostepne u wydawcy.<br />
Kontakt<br />
Claudia Caprioglio<br />
– lek. dent., specjalista chirurg,<br />
prof. wizytujący na Uniwersytecie<br />
w Parmie (Włochy)<br />
– Via San Zeno 1<br />
27100 Pavia, Włochy<br />
– E-mail: ac.caprioglio@tin.it<br />
Giovanni Olivi<br />
– lek. dent, prof. wizytujący na<br />
Uniwersytecie w Genui (Włochy)<br />
– Piazza F. Cucchi n. 3<br />
Rzym, Włochy<br />
– E-mail: olivi.g@tiscali.it<br />
Maria Daniela Genovese<br />
– lek. dent., prowadzi prywatną<br />
praktykę w Rzymie, Włochy.