sitpchem druk.p65 - PKN Orlen

Iwonicz Zdrój k. Krosna –
kopalnia nafty; pocztówka
wydana przez Wydawnictwo
Turystyka w Kroœnie ok. 1939 r.
jako druk w kolorze zielonym.
ropy i okruchów ozokerytu. Wydobyto wtedy najwiêcej, bo 20 tysiêcy ton wosku
ziemnego eksportowanego do ró¿nych rejonów œwiata; w ca³ej historii wydobycie
wynios³o 400 tysiêcy ton. Do drugiej wojny œwiatowej dotrwa³a w Borys³awiu
tylko jedna czynna kopalnia wosku.
Drugi etap rozwoju polskiego przemys³u naftowego ma wielu bohaterów. Profesor
Rudolf Zuber (1858-1920), geolog œwiatowej klasy, który powa¿nie przyczyni³ siê
do podniesienia poziomu polskiego przemys³u naftowego, a zw³aszcza geologii naftowej,
oraz do rozwoju polskich uzdrowisk; in¿ynier Wac³aw Wolski (1865-1922), wynalazca
taranu do g³êbokich wierceñ; August Gorayski (1832-1915); Wojciech Biechoñski
(1839-1926), powstaniec i cz³onek Rz¹du Narodowego, dzia³aj¹cy
z £ukasiewiczem w Krajowym Towarzystwie Naftowym; Zenon Turczynowicz-Suszycki
(1840-1912), walcz¹cy w Powstaniu Styczniowym na Litwie, znawca i za³o¿yciel
w 1885 roku praktycznej szko³y wiercenia kanadyjskiego, oraz Stanis³aw Olszewski
(1852-1939), prawdopodobnie najbardziej czynny spoœród autorów i redaktorów prasy
technicznej w ca³ej historii polskiej nafty. Warto nadmieniæ, ¿e wielu z pracuj¹cych
w przemyœle naftowym mia³o swój udzia³ w Powstaniu Styczniowym, by wymieniæ tu
w³aœciciela dóbr w Królestwie Polskim, potem w³aœciciela kopalni ropy w Galicji –
majora kawalerii Bronis³awa Deskura czy in¿yniera przemys³u naftowego – majora
Józefa Lenieckiego.
Transport, magazynowanie, handel prowadzi³y firmy ró¿nej wielkoœci, o kapitale
krajowym i zagranicznym, silne i trwa³e, s³abe i znikaj¹ce, nie brak³o nieuczciwych.
Znane by³y firmy Premier, Galicya, Karpaty i dziesi¹tki innych. Poziom
techniczny mo¿na by³o zaobserwowaæ od prymitywnego do bardzo wysokiego,
bêd¹cego zas³ug¹ fachowców z akademii górniczych w Leoben, Freibergu, Przybramie,
Lwowie i szkó³ technicznych Lwowa, Pragi, Wiednia. Szko³y górnicze istnia³y
od 1885 roku w Ropience, potem w Wietrznie i Borys³awiu. Bardzo wiele
wydano ksi¹¿ek o geologii, o prawie naftowym, o przemyœle, tak¿e beletrystycznych.
Sporo czasopism poœwiêcono nafcie. Po „Górniku” wydawanym w Gorlicach
w latach 1882-1886, w Kroœnie od 1889 wychodzi „Przegl¹d Górniczy, Techniczny
i Przemys³owy”, w latach 1893-1914 we Lwowie – „Nafta”, w latach 1894
i 1895 w Jaœle – „Sprawozdania Krajowego Towarzystwa Naftowego”, w latach
1900-1911 – „Polski Kalendarz Naftowy”, w latach 1911-1914 w Borys³awiu –
„Ropa” po polsku i po niemiecku, w latach 1912-1914 we Lwowie – „Gazeta
Naftowa”, tak¿e dwujêzyczna, w Drohobyczu w 1912 roku – „Oleum. Przewodnik
po Przemyœle Naftowym”, w latach 1912-1914 w Borys³awiu – „Dzienne
Wykazy Galicyjskiej Produkcji Ropy Naftowej”, a wiele innych czasopism prowadzi³o
rubryki lub kroniki naftowe.
Wtedy te¿ rozpoczyna siê twórcza droga Stanis³awa Pilata (1881-1941). Po
uzyskaniu stopnia doktora w Lipsku, po krajowych i zagranicznych studiach,
w 1904 roku rozpoczyna pracê w Galicyjskim Towarzystwie Naftowym w Borys³awiu,
po roku jest w rafinerii w Pardubicach, w latach 1906-1908 przebywa
w rafinerii w Kroœnie, potem w rafinerii Vega w Ploiesti, od 1909 do 1918 w Drohobyczu
w fabryce, która potem nosiæ bêdzie nazwê Polmin. Zdobywa doœwiadczenie
kieruj¹c destylacj¹ olejów silnikowych, prowadzi monta¿ instalacji do destylacji
w g³êbokiej pró¿ni, pracuje nad metodami oczyszczania wód z procesów
przerobu ropy, prowadzi rozbudowê przysz³ej rafinerii Polmin, pracuje nad rektyfikacj¹
benzyn z wykorzystaniem ciep³a ze spalania pozosta³oœci. Jego projekt destylacji
zamówiony przez firmê Pearson w 1912 roku zostaje zrealizowany w meksykañskiej
rafinerii Minatitlan. Instalacje jego autorstwa powstaj¹ w Drohobyczu,
tam rodzi siê patent rozbijania emulsji. Dalszy okres ¿ycia ju¿ w wolnej Polsce
przyniesie wspania³y rozwój tego wielkiego cz³owieka polskiej nafty.
Na ziemiach polskich ju¿ w 1902 roku wydobycie wynosi³o 576 tysiêcy ton.
Zaczyna³ siê okres nadprodukcji ropy lat 1902-1909. W 1903 roku œwiat wydobywa³
25,64 miliona ton ropy, Borys³aw – 524,5 tysi¹ca ton. W 1908 zacz¹³ siê
37