You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bitków (dawne kresy) – widok<br />
szybów w lesie; pocztówka wydana<br />
przez Wydawnictwo Artystów<br />
w Wiedniu na zlecenie E. Schreiera<br />
ze Stanis³awowa w 1924 r.<br />
w technice œwiat³o<strong>druk</strong>u.<br />
To wszystko dobitnie pokaza³o znaczenie ropy. S³ynna konferencja aliantów<br />
11 listopada 1918 roku (Traktat Wersalski) uznaje ropê za krew wojny i zwyciêstwa,<br />
na czas pokoju te¿ przewiduje jej wielk¹ rolê, a znany potem nam sk¹din¹d Curzon<br />
jest jednym z piewców chwa³y ropy. Ta data jest pamiêtn¹ dla wielu narodów<br />
Europy, jest te¿ dniem odzyskania naszej niepodleg³oœci. Nie wypada zupe³nie<br />
w tym powa¿nym kontekœcie powiedzieæ: dziêki ropie! Cofam te s³owa. Dziêki<br />
polskiej ofierze krwi na pewno.<br />
II. LATA DWUDZIESTE, LATA TRZYDZIESTE...<br />
W Drugiej Rzeczypospolitej<br />
Zniszczenia wojny 1914-1918 i póŸniejszych walk lat 1918-1920 z si³ami<br />
ukraiñskimi i potem rosyjskimi o umacnianie Rzeczypospolitej, w których wielu<br />
naftowców walczy³o (a odznaczenie dosta³ np. Wiktor Kulczycki), by³y znaczne,<br />
jednak ju¿ w pierwszym roku po wojnie wydobycie wynios³o 830 tysiêcy ton. PóŸniej<br />
zaczyna ono spadaæ do 812 tysiêcy ton w 1925 roku, 663 tysiêcy w roku<br />
1930 i 553 tysiêcy w 1938. W 1919 roku przypad³o Polsce 28 pól naftowych<br />
w strukturze bardzo rozdrobnionej. Rz¹d polski pod presj¹ naftowego lobby – jak<br />
by to siê dziœ rzek³o – nie skorzysta³ z prawa przejêcia w³asnoœci obywateli pañstw<br />
centralnych na mocy wyraŸnego brzmienia Traktatu Wersalskiego i nies³ychane<br />
bogactwa firm austriackich i niemieckich wydano w rêce podstawionych kapitalistów<br />
francuskich i innych. Przemys³ naftowy w 75 procentach znalaz³ siê wkrótce<br />
w rêkach kapita³u obcego, g³ównie francuskiego i amerykañskiego. W 1919 roku<br />
powstaje Pañstwowy Instytut Geologiczny i Urz¹d Naftowy. Konstanty To³wiñski<br />
(1876-1961), wiêzieñ i zes³aniec caratu, to wielka postaæ tego czasu – po badaniach<br />
geologicznych na Sumatrze i w Europie dzia³a w instytucie w Borys³awiu,<br />
jest geologicznym doradc¹ Polminu, autorem map, publikacji, redaktorem wielu<br />
wydawnictw z zakresu górnictwa naftowego, od 1938 roku cz³onkiem korespondentem<br />
Polskiej Akademii Umiejêtnoœci. Karierê kontynuuje i po drugiej wojnie<br />
œwiatowej, zostaj¹c profesorem zwyczajnym i laureatem nagrody pañstwowej za<br />
wybitne osi¹gniêcia w swojej dziedzinie.<br />
Prowadzono wiercenia w prawie 200 miejscowoœciach po oko³o 100 tysiêcy<br />
metrów ³¹cznie w latach 1929 i 1930, ze spadkiem tego metra¿u poni¿ej 60 tysiêcy<br />
w okresie wielkiego kryzysu œwiatowego. Od 1936 roku znowu widoczny jest<br />
wzrost od oko³o 100 tysiêcy metrów do ponad 150 tysiêcy w 1938. W roku 1929<br />
w okrêgu jasielskim wiercono w 118 otworach, a produkcjê uzyskano w 29 otworach,<br />
w okrêgu stanis³awowskim na 34 wiercone otwory produkcjê da³o 30.<br />
W 1931 roku wiercono mniej, ale w okrêgu jasielskim na 58 otworów tylko 7 by³o<br />
negatywnych. Uzyskano wiele dobrych wyników na starych z³o¿ach, a gaz odkryto<br />
w Roztokach. Ropê odkryto w Tyrawie Solnej w 1930 roku. Rok 1932 przyniós³<br />
produkcjê a¿ z 10 nowych otworów w okrêgu stanis³awowskim, niewiele<br />
by³o nietrafionych prób. Podobne wyniki i odkrycia w miejscu starych z³ó¿ przewa¿a³y<br />
i w latach póŸniejszych. Ma³o jednak by³o wierceñ poszukiwawczych – po<br />
kilkanaœcie otworów w roku. Odkryto z³o¿e gazu ziemnego w Strachocinie i z³o¿e<br />
Szalowa oraz z³o¿a ropy w Lipiu i Czarnej ko³o Ustrzyk w 1936 roku, tak¿e w MraŸnicy<br />
oraz w Leszcowatem, Humniskach, Za³ê¿u, Œwierchowej. Inne odkrycia to<br />
Rzepiennki (1930), Magdalena (1931), Sanok-Zab³otce (1933), Bystre (1934),<br />
Dolina (1935), Fellnerówka-Hanka (1936), Szalowa-Heddy (1939). Choæ poszerzono<br />
jeszcze obszary eksploatowane w Borys³awiu, Rypnem, Nieby³owie, Bitkowie<br />
i innych rejonach, to wydobycie jednak nie ros³o. Wierci³y firmy Ma³opolska,<br />
Polmin-Pollon, Gazy Ziemne, Pionier, Gazolina, Schmer J., Galicja. Firma Pionier<br />
SA utworzona zosta³a w 1928 roku przez znaczniejsze firmy naftowe, jak Premier,<br />
Nafta, Karpaty, Fanto, Galicja, Standard Nobel, Vacuum Oil Co., Polmin i powierzono<br />
jej zadanie prowadzenia metodycznych poszukiwañ z³ó¿ ropy i gazu. A¿<br />
85 procent otworów mia³o mniej ni¿ 600 metrów, a tylko 2,8 procent by³o g³êb-<br />
45
Change language