Madaxweyne Faroole Iyo Khudbadii Jimcaha - Somali Talk
Madaxweyne Faroole Iyo Khudbadii Jimcaha - Somali Talk
Madaxweyne Faroole Iyo Khudbadii Jimcaha - Somali Talk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
WARGAYSKA ILAYS TODDOBAADKAN WAXAA LAGU DIYAARIYAY GAROWE, MADBACADDA HORYAAL AYAANA DAABACDAY<br />
Ilaysnewspaper Founder<br />
C/shakuur Mire Aadan<br />
Ilaysnewspaper Editor<br />
Omar Siciid Moh’ed<br />
ILAYSE:- isse80@hotmail.com<br />
AXAD 12 APRIL 2009 Caddadka 21aad, Tell:-90712246/66712246 Email:-ilaysnewspaper1@gmail.com Q:-6000 Ssh<br />
OUR SERVICE<br />
INTERNET<br />
GSM<br />
OUR SERVICE<br />
SMS MASSAGE<br />
E-ADEEG<br />
Wasiirkii Hore Ee A/Gudaha<br />
DFKMS Gacma dheere<br />
Oo Soo Gaaray Puntland.<br />
EEG BOGGA 2AAD<br />
Sheekh Cismaan Oo<br />
Xoriyadiisii Helay<br />
<strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
<strong>Iyo</strong> <strong>Khudbadii</strong> <strong>Jimcaha</strong><br />
“ Maraakiibta Shisheeyuhu waxbay kala baxaan ,<br />
waxna way ku shubaan Baddeena” <strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
Bosaso,10,April,2009<br />
Madaxweynaha<br />
DGPL<br />
Mudane Cabdiraxmaan<br />
Maxamed <strong>Faroole</strong><br />
ayaa Salaadii Maalintii Jimacaha<br />
ahayd waxaa uu<br />
kala qayb galay Shacabka<br />
Magaaladda Boosaaso isaga<br />
oo kula Tukaday Masjidka<br />
Dacwa.<br />
Madaxwayne <strong>Faroole</strong>,<br />
maxaad rabtaa in marka<br />
ugu horreeya Puntland<br />
ka qabto?<br />
EEG BOGGA 7AAD<br />
EEG BOGGA 2AAD<br />
Badda <strong>Somali</strong>a Oo<br />
Qarka U Saaran<br />
In Lala Wareego<br />
Cilmi-Baaris Ay Samaysay<br />
<strong>Somali</strong>talk EEG BOGGA 4AAD<br />
<strong>Khudbadii</strong> salaada jimacaha<br />
ka dib ayaa madaxweynuhu<br />
waxaa uu la hadlay<br />
dadkii Masaajidka Dacwa<br />
ku Tukuday, waxaa uu ka<br />
hadlay hawlaha ay xukumadiisu<br />
wado<br />
EEG BOGGA 2AAD<br />
Sawirka Dhabta Ah Ee<br />
Dawladda Sheikh Shariif.<br />
“Cabdulaahi Yuusuf Haduu Itoobiyaan Keenay, Sheikh<br />
Shariifna Waxa Uu Bixiyey Dhulkii Soomaaliyeed’’<br />
EEG BOGGA 3AAD<br />
Dagaalkii Ogaadeenya<br />
EEG BOGGA 6AAD<br />
12 Aprile: Maalinta<br />
Ciidanka Xooga<br />
dalka <strong>Somali</strong>yeed.<br />
EEG BOGGA 2AAD
AXAD 12 APRIL 2009 ILAYS NEWSPAPER WARARKA<br />
12 Aprile: Maalinta<br />
Ciidanka Xooga<br />
dalka <strong>Somali</strong>yeed.<br />
Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed<br />
waxaa la asaasay 12<br />
Aprile 1960-kii. Ujeedada loo<br />
asaasay ayaa ahayd inay hantaan<br />
difaaca dalka <strong>Somali</strong>yeed iyo weliba<br />
soo celinta dhulka <strong>Somali</strong>yeed ee<br />
maqan.<br />
Ciidanka Xooga Dalka, ugu horayntii<br />
waxaa lagu asaasay xubno ka mid<br />
ahaa ciidamadii Booliska iyo dhalinyaro<br />
<strong>Somali</strong>yeed oo markas la qoray.<br />
Waxaana loogu yeri jiray cutubyadii<br />
ugu horeeyey ee qorta ciidamadaas<br />
Cali Boobaaye. Weli waxaa la xasuustaa<br />
hannaankii hagaagsanaa<br />
ee lagu bilaabay ciidamda Xoogga.<br />
Waxa Taliyihii ugu horeeyey noqday<br />
Allaha u Naxariistee Gen .Daauud<br />
Cabdulle Xirsi.<br />
Ciidamadas Xooga dalka somaaliyeed<br />
ayaa iyagoo curdin ah waxay<br />
dagaal la galeen Dawladda Itoobiye<br />
ee guunka ahayd 1964-tii. Waa la ogyahay<br />
wacdaraha iyo geesinimadda<br />
ay ka muujiyeen goobaha dagalka .<br />
sanadkii 1977-kii waxaa <strong>Somali</strong>ya<br />
iyo Itoobiya dhexmaray dagaalkii<br />
Ogaadeenya. Cidna daah kama saara<br />
siday Ciidamadii Xoogga Dalka<br />
Soomaaliyeed dhabarka uga jebiyen<br />
Ciidamadii Itoobiya ilaa ay gaareen<br />
Dacalada Magaaladda Harar. Gen.<br />
Cali Ismaaciil ayaa buugga uu ka<br />
qoray dagaalkaas waxa uu ku sheegay<br />
siday Ciidamadii Xooga dalka<br />
Soomaaliyeed uga guulaysteen kuwa<br />
Itoobiya. Waxaa uu aha Gen.Cali Ismaaciil<br />
taliyiihii ugu fogaa ee gaaray<br />
agagaarka Harar.<br />
Maanta 49 Sano ka dib waxaa la ogsoon<br />
yahay halka ay Soomaaliya taalo.<br />
Ma haysano Xooga Dalkoow….<br />
Xooga Dalkoow…. Geyshkayagoow<br />
Guulaysata… Guulaysta Guul …….<br />
Shimbir Duula Yuu Kicine , Dabaabadna<br />
Yey Socone Intaad Xero Ku Dayrtaa<br />
Feejignaa Ku Daawadda.<br />
Waxaan ku soo afjaraynaa qoraalka<br />
xuska maalinta Ciidamadda Xooga<br />
Dalka Soomalaiyeed heesta uu alifay<br />
Cabdulqaadir Shube ee ah .<br />
Calankayga Wacanow Cishadaad<br />
Dhalaataad Caadal Kuugu Dhaar<br />
Maray Inaadan Ciil Mudan. Adna Ciida<br />
Hooyooy Ciidankaagii Waxa Uu<br />
Yiri Caam ahaan Dalkaygow Kuwada<br />
Ciida<br />
<strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
<strong>Iyo</strong> <strong>Khudbadii</strong> <strong>Jimcaha</strong><br />
“ Maraakiibta Shisheeyuhu waxbay kala baxaan ,<br />
waxna way ku shubaan Baddeena” <strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
Madaxweynaha DGPL Mudane<br />
Cabdiraxmaan Maxamed <strong>Faroole</strong><br />
ayaa Salaadii Maalintii Jimacaha<br />
ahayd waxaa uu kala qayb galay<br />
Shacabka Magaaladda Boosaaso<br />
isaga oo kula Tukaday Masjidka Dacwa.<br />
<strong>Khudbadii</strong> salaada jimacaha ka dib<br />
ayaa madaxweynuhu waxaa uu la<br />
hadlay dadkii Masaajidka Dacwa<br />
ku Tukuday, waxaa uu ka hadlay<br />
hawlaha ay xukumadiisu wado ee<br />
dhinacyadda badan. Isagoo Madaxweynuhu<br />
aad ugu dheeraaday ka hadalka<br />
Burcad badeedka .<br />
Waxaa uu Madxaweynuhu Xusay<br />
sida aan Dawladiisu awooda ugu<br />
lahayn inay la dagaalanto Burcad<br />
Badeeda faraha ba’an ku haysa<br />
afduubka Maraakiibta Caalamka<br />
isaga gooshaysa.kuwaas oo caadaystay<br />
inay afduubaan Maraakiibta<br />
Madaxweynuhu waxaa uu xusay in<br />
Maraakiibta Caalamiga ah ee xeebaha<br />
Soomaaliya u timid inay la<br />
dagalaman Burcad badeedaka ay<br />
la baxaan Kalluunka isla markaana<br />
wax ka qaban waayeen Burcadii,<br />
waxaa kaloo uu Madaxweynuhu tilmaamay<br />
sida uu uga xun yahay wadamada<br />
kaalmadda siiya <strong>Somali</strong>ya<br />
isla markaana Maraakiibtooda lagu<br />
afduubanayo xeebaha <strong>Somali</strong>ya.<br />
Sheekh Cismaan Maxamuud<br />
Shire ayaa xorriyadiisii dib u<br />
helay ka dib markii Maxkamada<br />
derajada kowaad ee Gobolka bari<br />
ay sii daysay.<br />
Sh.Cismaan oo 23 march, 2009, ay<br />
ciidamada PIS-tu xireen, xarigaas<br />
oo markii dambe sababay dhimashada<br />
Saddex qof, ayaa guddoomiyaha<br />
Maxkamada Maxamed Cabdi<br />
Awaare waxaa uu waxba kama jiraan<br />
ka soo qaaday eedaymihii lagu<br />
soo oogay sheekha.waxaana uu<br />
sheegay inaysan jirin markhaatiyaal<br />
iyo cadaymo ku filan dambiyada loo<br />
haysto sheekha.<br />
Eedaymaha lagu soo oogay sheekha,<br />
waxaa ka mid ahaa inuu tegay<br />
Magaalooyinka Muqdisho iyo Kismaayo,<br />
islamarkaana uu la kulmay<br />
Ururada Islaamiyiinta ka taliya gobolladaas,<br />
waxaa kaloo shiikha lagu oogay<br />
in uu dadweynaha kicinayay si<br />
ay uga soo horjeestaan Maamulka<br />
puntland.<br />
Waxaa uu Madxweyne Cabdiraxmaan<br />
<strong>Faroole</strong> ku xusay hadalkiisa<br />
Khudbadaas <strong>Jimcaha</strong>, in Burcadda<br />
lagula dagalami karo iskaashi ay sameeyaan<br />
Wadamadda Calamka iyo<br />
Maamulka Puntland. Waxaana uu<br />
dadweynaha ka codsaday in la takooro<br />
Burcadda, isla markaana lala<br />
shaqeeyo ciidamadda Booliska .<br />
Burcad badedka ayaa maalmihii<br />
ugu dambeeyey waxay dardar geliyeen<br />
hawlaha ay ku afduubanayeen<br />
Maraakiibta ku gooshta Gacanka<br />
Cadmeed iyo Badweynta Hindiya.<br />
Iyadoo dhibaatada Burcadbadedku<br />
noqotay mid caalami ah oo indhaha<br />
dunida ku soo jeedisay xeebaha<br />
Soomaaliya.<br />
Sheekh Cismaan<br />
Oo La Sii Daayay<br />
Sheekh cismaan oo la hadlay Saxaafada<br />
Maxaliga ayaa u mahad<br />
celiyay Madaxweynaha Puntland<br />
iyo shacabka reer puntland ee taageeraya,<br />
waxaana uu sheegay in uu<br />
ku faraxsan yahay in dib u helay Xorriyadiisii.<br />
Xukuumada <strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
ayaa mudadii ay jirtay waxay aad<br />
uga shaqaynaysay sidii nidaamka<br />
Cadaalada ee puntland loo hagaajin<br />
lahaa, garsoorayaal aqoon lehna<br />
maxkamadaha loo keeni lahaa<br />
2<br />
Wasiirkii Hore Ee A/Gudaha<br />
DFKMS Gacma dheere<br />
Oo Soo Gaaray Puntland.<br />
Garowe,10,April, 2009<br />
Wasiirkii Hore<br />
ee Arrimaha<br />
Gudaha DFK-<br />
MS Maxamed<br />
M a x a m u u d<br />
Guuleed “Gacma<br />
dheere’’,<br />
marna Madaxweynihii hore ee DFK-<br />
MS Cabdulaahi Yuusuf Axmed uu<br />
u magacaabay Ra’iisul Wasaare ,<br />
hase ahaatee kolkii dambe is casilay.<br />
Ayaa iminka waxaa uu ku sugan<br />
yahay Garoowe oo u ah Caasumad<br />
DGPL.<br />
Warar aan si rasmi ah loo shaacin<br />
ayaa ka soo baxay safar la saadaalinayo<br />
inuu Puntland ku iman doono<br />
Madaxweynihii Hore ee SoomaaliyaCabdulaahi<br />
Yuusuf. Waxaa soo<br />
baxaya oo kale in safarka Madaxweynahaas<br />
hore xanibaad ku noqotay<br />
warqad Dawladda Yemen ka sugayso<br />
Maamulka Puntland taas oo<br />
ay ku ogolaanayaan raali ahaansha<br />
Puntland ee imaantinkiisa Puntland.<br />
Ilaa iyo waqtigan ayaan Yemeni helin<br />
qoraal dhinaca Puntland ka soo baxay<br />
oo gaaray dhinaca Yemen, waxayna<br />
dadka qaarkii tilmaamayaan<br />
dib u dhac ku iman kara Madaxweynahaas<br />
hore inuu gaaro Puntland.<br />
Warar kale oo la isla dhexmarayo<br />
ayaa magaaladda Gaalkacayo ka<br />
imanayaa oo sheegayaa in Gudoomiyihii<br />
hore ee Gobolka Banaadir<br />
Maxamed Cumar Xabeeb ‘Maxamed<br />
Dheere’’ isagana laga filayo inuu soo<br />
gaaro Galkacayo<br />
Sida ay xaqiijinayaan xubno ku<br />
dhowdhow Maxamed Maxamuud<br />
Guuleed ‘’Gacma Dheere’’ oo iminka<br />
ku sugan Garowe waxaa la socdo<br />
xubno ka mid ahaa Barlamaanka<br />
Federaalka iyadooy Puntland horey<br />
u sii joogeen xubno kale .<br />
Waxay dadka siyaasadda odorosaa<br />
sheegayaan in Madaxweynihii<br />
Hore Cabdulaahi Yuusuf inuu qorshaynayo<br />
inuu isku duba rido isbahaysi<br />
Mucaarad ah oo la mid ah<br />
midkii lagu magacaabi jiray SRRCdii<br />
lagu asaasay Ceelbarde waqtigii<br />
dawladaii Carta la soo dhisay.ilaa<br />
iyo iminka lama hubo xubnaha ka<br />
qayb galaya isbahaysigaas oo la<br />
filayo inuu mucaarad ku noqdo Dawladda<br />
uu horseedka ka yahay Sheikh<br />
Shariif Sheikh Axmed., waxaan kaloo<br />
la hubin sida Dawladda Puntland<br />
raali uga noqon karto isku dubarid<br />
Isbahaysi mucaara ah oo aanay ka<br />
warhaynin.
AXAD 12 APRIL 2009 ILAYS NEWSPAPER WARARKA 3<br />
Sawirka Dhabta Ah Ee Dawladda Sheikh Shariif<br />
FAALLADA WARGAYSKA<br />
“Cabdulaahi Haduu Ethiobiyaan Keenay, Sheikh<br />
Shariif Waxa Uu Bixiyey Dhulkii <strong>Somali</strong>yeed’’<br />
Waxay dadka iyo dalka <strong>Somali</strong>ya<br />
u ahayd Habeen<br />
Madow. Kolkuu qalinka<br />
ku duugay Cabdiraxmaan Cabdishakuur<br />
Heshiis uu la galay Wadanka<br />
Kenya. Waxaa uu gacantiisa ku<br />
saxiixay qoraal aan laga fiirsan.<br />
Isaga oo garabka ku haya Wasiirka<br />
Arrimaha dibadda ee Kenya Moses<br />
Wetang’ula..<br />
Dembi ugu weyn oo la galo ayaa<br />
ah in qayb wadan ka mid ah la siiyo<br />
si sharci daro dal kale. Hadii<br />
Islaamiyiintu ku xaman jireen Cabdulaahi<br />
Yuusuf inuu <strong>Somali</strong>ya soo<br />
geliyey qawada shisheeyey oo ethopia<br />
horsed ka tahay. Maanta kuwii<br />
qoriga u qaatay siday shegaa in<br />
Cadawo Soomaaliya laga xoraynayo<br />
ayaa gacmahooda ku saxiixay in<br />
dhul Soomaaliyed la bixiyo.<br />
Maxay la hortagayaan dadka<br />
Soomaliyeed. Maxaa uu u soo dagalamay<br />
Sheikh Cabdulqaadir Cali<br />
Cumar oo ah Wasiirka Arrimaha Gudaha<br />
ninka marka sharciyan la eego<br />
ka masuul ka ah Dhulka Soomaaliyed.<br />
Maxa uu Sheikh Shariif isaga<br />
dhigi jiray Wadani Islaanimadu ku<br />
fogtahay.<br />
Heshiiska Labada dawladood kala<br />
saxiixdeen waxa marag ahan u joogay<br />
Amb. Longve Hans Wilhelm, la<br />
taliyaha khaaska ah ee Wasaarada<br />
Arrimaha Dibada ee Norway, iyo<br />
weliba Ms.Rina Kristmoen oo ka socotey<br />
Safaaradda Norway ee Nairobi.<br />
Macnaha sow ma ahan in wax<br />
la kala iibsanayey<br />
Cabdiraxmaan Cabdishakuur ma<br />
qarin in Sheikh Shariif iyo Cumar<br />
Cabdirashiid la og yihiin Saxiix heshiiskan<br />
oo dan weyni ugu jirto dawladda<br />
Kenya. Website-ka <strong>Somali</strong>talk.<br />
com ayaa mudo hore waxaa uu soo<br />
bandhigay Khatarta ku soo fool leh<br />
Xuduudka Badda ee u dhexeeye<br />
Soomaliya iyo Kenya. Qoraalkaase<br />
laguma baraarugin. Maalmo dhoweyd<br />
ayuu ku celiyey qaylo dhaantii<br />
hore oo kale , waxaana ku xigay<br />
in Wasiirka Qorshaynta iyo Xiriirka<br />
Caalamiga ahi Saxiixay waxay Kenya<br />
ka weyday Soomalaiya.<br />
Halka la isku haysto ayaa ah Jasiiradaha<br />
Lama Shaaqa oo Soomaaliya<br />
weligeed lahayd. Markaas ayaad<br />
is weydiin karataa maxay Kenya u<br />
doonaysaa Jasiiradahaas?<br />
Waa fududahay Jasiiradaha ayaa<br />
hodon ku ah Shidaalka waxayna Kenya<br />
doonaysaa inay Soomaaliya kala<br />
wareegto 38,000km2 oo dhul badeed<br />
ah. Wasiir Cabdiraxmaan Cabdi<br />
shakuur waxaa uu si bareer ah u<br />
sheegay innaan la xadayn xuduudka<br />
Badda ee u dhexeeya <strong>Somali</strong>ya iyo<br />
Kenya. Taas oo macna ahaan ka dhigaysa<br />
dhul la isku haysto Jasiiradaha<br />
Lama Shaaqa.<br />
Waxaa jira dhiidhi aad u weyn oo<br />
<strong>Somali</strong>da oo dhami ka dhiidhiday<br />
hadalada aan qiimaha badan lahayn<br />
ee ay Kooxda Sheikh Shariif ku difaacayaan<br />
khaladka Taariikhiga ah ee ay ka galeen<br />
Ummadda <strong>Somali</strong>yeed kuwas<br />
oo doonaya inay si kale u fasiraan<br />
heshiiska dibindaabyada ah ee ay la<br />
galeen Kenya.<br />
Dawladda Kenya waxay doonaysay<br />
inay saxiixan marag fur uga dhigato<br />
qasdigeeda ah la wareegida Jasiiradaha<br />
Lama Shaaqa. iydoo Qaramada<br />
Midoobay 13 May 2009-ka ku<br />
wargelisay wadamada aduunka inay<br />
ku soo gudbiyaan Xuduudahooda<br />
Baddaha.<br />
Maanta waxaa si qumaati ah loo<br />
arkayaa sawirka dhabta ah ee Dawladda<br />
uu Madaxweynaha ka yahay<br />
Sheikh Shariif Shiekh Axmed<br />
iyadoo kooxaha iminka dawladda<br />
hoggaamiyaa ku dhaliili jireen Cabdulaahi<br />
Yuusuf iyo dawladiisii inay<br />
ahaayeen daba dhilif Soomaliya u<br />
soo horseeda in ethiopia qabsato.<br />
Maanta Cabdulaahi Yuusuf ma ahan<br />
<strong>Madaxweyne</strong>. Itoobiya wadanka <strong>Somali</strong>ya<br />
Ciidamadedii waa kala baxday.<br />
Arrintuse waa ka dar oo dibi<br />
dhala. Kut ka guur oo qanjo u guur.<br />
Waxaa Sheikh Shariif Xalaaleey in<br />
Canshuurtii Soomaliya lagu qado<br />
wadan kale iyo in dhulkii Soomaaliyeed<br />
ee Muqadaska ahaa qayb ka<br />
mid ah loo saxiixo Kenya.<br />
Waa ay muuqata inaan dawladda<br />
Kenya si fudud u qaadan dooni dhulka.<br />
Haday Ethiopia joogi weyday<br />
gudaha <strong>Somali</strong>ya . Kenya ma joogi<br />
karaysaa qayb ka mid ah Badaha<br />
<strong>Somali</strong>ya oo weliba Shidaal ku jiro<br />
GOLIS LANDLINE FEATURES<br />
Sidee E-mail looga dirsan karaa Mobile-kaaga Gacanta<br />
Fadlan tag tax-massege dabaeed geli 111, dabadeed message-ka ku qor halka loogu talagalay ee message-ka lagu qoro adigoo ka hor marinaya<br />
cinwaanka aad rabto in aad u dirto tusaale qurux@hotmail.com geele@gmail.com<br />
dabadeed dir fariinta.<br />
NB: dal iyo Dibadba waa isku mid<br />
CALLCONFERENCE<br />
Sidee loo isticmaalaa three party call And Mobile Conference<br />
Fadlan garaac Number-ka aad rabo marka uu kaaqabto Hold-geli hadan midkale garaac isaguna markuu kaaqabto hold-geli hadana midkale garaac<br />
kadib taabo callcomference<br />
hadaad rabto in aad isticmaasho Landline three party call garaac numberkaad rabto kadib taabo carabka hadana garaac number kala hadana taabo<br />
carabka hadana taabo nubberka sadex saas waxaad ku helaysaa dhamaan dadkaad rabtay<br />
Call forwarding<br />
Si aad line-kaaga ugu xawishaa Mobile-kaaga Gacanta fadlan raac habkan:<br />
Active :*57*number-kaaga # Deactivete:#57#<br />
Callback on busy<br />
Sidee kuu soo wici karaa line aad rabtey oo mashquul kaa noqday markale<br />
adiga:<br />
Fadlan garaac *59# marka line-ka la dhigo ayuu adiga ku soo wacayaa :<br />
Ogaansha waqtiga<br />
Fadlan garaac: #*32<br />
Callwaiting<br />
Si aad line-kaaga ugu samayso adeegan: Fadlan garaac *58#<br />
Sidee laysaga xiraa adeegan #58#<br />
Wakeup time<br />
Sidee line-ka guriga ama xafiiska kuu yaal aad ugu buuxsan kartaa<br />
waqatiga aad rabto ee aad balanta leedahay:<br />
Fadlan garaa *55* iyo saacada aad rabto oo ah habka 24saac usaale:<br />
1300# sidoo kale waxaa loo tirtiraa adeegan #55#
AXAD 12 APRIL 2009 ILAYS NEWSPAPER RA’YIGA 4<br />
Maxaad Kala Socotaa in Badda Soomaaliya ay Qarka<br />
u Saaran tahay in Lala Wareego Bisha May 13, 2009?<br />
CILMI-BAARIS | SOMALITALK.COM | February-April, 2009<br />
Qaybta Labaad.<br />
Xeerkii Hore ee Badaha Adduunka<br />
Xeer lagu dhaqo Badaha Adduunka<br />
in la sameeyo waxaa loo<br />
baahday kaddib markii la arkay in<br />
uusan shaqayn karin xeerkii badda<br />
ee lagu dhaqmi jirey laga soo bilaabo<br />
qarnigii 17aad ee ay sameeyeen<br />
Dutch-ka (Holland), kaas oo biyaha<br />
badda ee dal uu leeyahay ku xadidayey<br />
meel xeebta ka durugsan<br />
3 nautical mile (5.6 km) oo keliya.<br />
Biyaha badda ee intaas ka baxsan<br />
waxay ahaan jireen kuwo aan cidna<br />
lahayn, oo aan cidna sheegan karin.<br />
FG: 1 nautical mile (nmi) = 1.852 kilometer<br />
(km).<br />
Qarnigii 20aad ayaa dalal badan oo<br />
leh xeeb waxay muujiyey baahida ay<br />
u qabaan in la kordhiyo fogaanta inta<br />
ay xeebta ka durugsan yihiin biyaha<br />
badda ee ay dalalkaasi xaqa u leeyihiin,<br />
si ay u yeeshaan macdanta,<br />
Batroolka iyo khayraadka dabiiciga<br />
ah, isla markaana u difaacdaan kalluunka,<br />
kana ilaaliyaan wasakhaynta<br />
ama dikhowga loo geysan karo<br />
ama in aan qashinka lagu duugin.<br />
Arrintaas baahideeda waxaa lagu<br />
aqoonsaday kulan sannadkii 1930kii<br />
lagu qabtay magaalada Hague (Holland),<br />
laakiin kulankaas waxba la iskuma<br />
raacin.<br />
Ilaa sannadihii 1950-maadkii waxay<br />
Qarammada Midoobey isku dayeysay<br />
in ay dalalka adduunka ku qanciso<br />
in ay isku raacaan sharci loo<br />
sameeyo badda adduunka. Shirweynihii<br />
ugu horeeyey ee Qarammada<br />
Midoobey ee sida rasmiga<br />
looga hadlay xeer loo saameeyo<br />
Badaha Adduunka waxaa magaalada<br />
Geneva (Switzerland) lagu qabtay<br />
29kii April 1958, shirkaas oo<br />
hordhac u ahaa afar kulan oo lagu<br />
samaynayey Xeerka Badaha. Sannadihii<br />
1970-naadkii ayaa la qabtay<br />
shir-weynihii saddexaad ee Qarammada<br />
Midoobey ee xeer u samaynta<br />
badda. Shir-weynahaas kaddib, toban<br />
(10) sano ayey qaadatay in la<br />
nidaamiyo xeerka badaha, ayadoo<br />
la tixgelinayo khayraadka dabiiciga<br />
ah ee badda ku jira iyo cidda yeelan<br />
doonta.<br />
Shirweynihii Qarammada Midoobey<br />
ee 10kii December 1982 lagu<br />
qabtay magaalada Montego Bay<br />
ee dalka Jamaica ayaa waxaa 117<br />
dal saxiixeen sharciga Qarammada<br />
Midoobey ee Badaha Adduunka.<br />
Waxana uu Xeerkaasi si rasmi ah u<br />
dhaqan galay 16kii November 1994.<br />
Dalal badan ayaa xeerkaas saxiixay,<br />
kaddibna dhaqan geliyey. Laakiin<br />
sida aan arki doono waxaa jira dalal<br />
saxiixay balse aan weli dhaqan gelin,<br />
dalal diiddan qaybo ka mid ah xeerka<br />
badda iyo dalal aanba saxiixin. Waxaa<br />
Xeerka Qarammada Midoobey ee<br />
Badaha Adduunka loo soo gaabiyaa<br />
UNCLOS (United Nations Convention<br />
of the Law of the Sea).[3]<br />
Arrinta ugu weyn ee xilligaas (1994)<br />
uu Xeerka Badaha Adduunku wax ka<br />
bedeley waxay ahayd in la kordhiyey<br />
fogaanta inta ay xeebta ka durugsan<br />
yihiin biyaha badda ay leeyihiin dalalka<br />
xeebaha leh, taas oo ahaan jirtey<br />
3 nmi waxaa laga dhigay meel xeebta<br />
ka durugsan ilaa 12 nmi (22 km),<br />
waxaana qaybtaas loo aqoonsaday in<br />
ay ka mid tahay dhulka dalka xeebta<br />
leh - eeg sawirka hoose - barta (TS).<br />
Islamarkaas fogaan xeebta ka durugsan<br />
ilaa 24nmi waxaa loo tixgeliyey in<br />
ay tahay aag la ollog ah dalka xeebta<br />
leh (CZ).<br />
Waxaa kale oo dalalka xeebaha leh<br />
loo ansixiyey in ay leeyihiin xuquuqda<br />
gaarka ah ee kalluumaysiga iyo<br />
khayraadka badda ilaa meel xeebta<br />
dalkaas u jirta 200 nautical miles<br />
(370 km). Waxaa kale oo xeerkaasi<br />
xuquuq u siinayaa in dal kasta oo leh<br />
xeeb badda gudaha usii gashan uu<br />
gaar u lahaanayo xuquuqda batroolka,<br />
gaaska iyo khayraadka kale ee ku<br />
jira badda ilaa 200 nmi (370 km) meel<br />
ka durugsan biyaha xeebta dalkaas<br />
- toosna ugu beegan xeebta (macne<br />
weyn ayaa ku jira hadalka ah “toos<br />
ugu beegan xeebta”).<br />
Fogaanta badda ee xeebta ka durugsan<br />
ilaa 200 nmi (370 km) waxaa<br />
loo yaqaan Aagga Gaarka ah ee Ganacsiga<br />
(EEZ), waana aag ganacsi<br />
ahaan ay khaas u adeegsan karaan<br />
dalalka leh xeebaha<br />
TS: Territorial sea (ka tirsan Dhulka<br />
Dalka). CZ: Contiguous Zone (Aagga<br />
la olloga ah dalka).<br />
EEZ: Economic Exclusive Zone<br />
(Aagga Gaarka ah ee Ganacsiga).<br />
HS: High Sea (Bad weyn).<br />
Continental Shelf (Qalfoofka Qaaradda<br />
- waa inta dhulka ah ee si<br />
toos badda u sii dhex gashan).<br />
Sawir faahfaahsan oo ay samaysan<br />
Sida aan warbixintan ku arki doono,<br />
waxaa jira qorshe hadda ka socda<br />
Qarammada Midoobey oo lagu<br />
doonayo in wax laga bedelo “Xeerka<br />
Badaha Adduunka”, waxaa qorshuhu<br />
yahay in la kordhiyo fogaanta<br />
200nmi oo laga dhigo ilaa 350 nmi<br />
(648 km) - Sidaas daraadeed waxaa<br />
la kordhinayaa waa Aagga Gaarka<br />
ee Ganacsiga ee EEZ.<br />
LAAKIIN, waxaa shardi ah in dalalka<br />
leh xeebaha ugu dambayn 13ka<br />
May 2009 ay Qarammada Midoobey<br />
u gudbiyaan macluumaad iyo xog la<br />
xiriirta cabbirka rasmiga ah ee badda<br />
dalalkaas si loogu kordhiyo fogaanta.<br />
Haddii kale waxaa dhici doonta<br />
in dalkii aan waqtigaas ku soo gudbin<br />
xogta uu markaas waayi doono<br />
xuquuqda badda - wixii ka baxsan<br />
200nmi - oo lagu wareejiyo dalal kale<br />
ama Hay’ad ay Qarammada Midoobey<br />
samaysay oo shirkado ama<br />
dalal kale ka sii kiraysa badda<br />
dalkaas aan macluumaadka ku<br />
soo gudbin waqtiga kama dambaysta<br />
ah ee kor ku xusan.<br />
(Halkaas weeye dulucda warbixintani<br />
meesha ay ku saabsan<br />
tahay, waayo Soomaaliya<br />
uma muuqato in ay waqtigaas<br />
kugeyn karto macluumaadka<br />
iyo khariidadaha muujinaya<br />
xadka cusub ee badda<br />
Soomaaliyeed, horayna looma<br />
maqal maamul ka hadlaya ama<br />
codsaday deeqda Qarammada<br />
midoobay ugu tala gashay<br />
waddamada soo koraya sidii ay<br />
xogta badahooda u soo gudbin<br />
lahaayeen. Sidaas daraadeed<br />
badda Soomaaliya waxay qarka<br />
u saaran tahay in dalal kale<br />
lagu wareejiyo!)<br />
Xeerkii hore ee Badaha Adduunka:<br />
EEZ = 200nmi (374<br />
km)<br />
Xeerka Cusub ee Badaha Adduunka:<br />
EEZ = 350nmi (648<br />
km)<br />
Soomaaliya iyo Xeerkii Hore<br />
ee Badaha Adduunka<br />
Inta aynaan u gudbin Xeerka Cusub<br />
ee Badaha, aan dib u jalleecno waxyaabihii<br />
ay Soomaaliya ka tiri xeerkii<br />
hore ee badaha iyo sharciyadii ay ka<br />
soo saartay.<br />
Xeerka Qarammada Midoobey ee<br />
Badaha Adduunka ee UNCLOS<br />
waxa ay Soomaaliya saxiixday 10kii<br />
December 1982. Soomaaliya waxay<br />
xeerkaas dhaqan gelisay 24kii July<br />
1989. Waxaana, sida aan hoos ku<br />
arki doono, uu Xeerka Badaha Adduunku<br />
si rasmi ah Qarammada Midoobey<br />
uga dhaqan galay 16kii November<br />
1994.<br />
Laakiin, Soomaaliya waxay ku adkaysatay<br />
in 200 nmi (370 km) ee badda<br />
loo yaqaan Aagga Gaarka ah ee<br />
Ganacsiga ay ka mid tahay dhulka<br />
Soomaalida.[4]<br />
Dalalka Bariga Afrika, oo ay<br />
Soomaaliya ka mid tahay, markii<br />
ay heleen xorriyadda waxay dib u<br />
eegeen xeerarkii ay dejiyeen gumaystayaashii.<br />
Xeerarkaas dib loo<br />
eegay waxaa ka mid ahaa xeerka<br />
badaha oo xadaynayey in badaha<br />
dhulka dalalkaasi ay xaqa u leeyihiin<br />
ay tahay ilaa 3 nautical mile (5.6km)<br />
oo keliya. Haddaba, sannadkii 1963<br />
ayaa dalalka Madagascar iyo Tanzania<br />
waxa ay fogaantii badda (ballaca)<br />
ka mid ah dhulkooda ee ahayd<br />
3 nmi ay ka dhigeen 12 nmi (22km).<br />
Halka dalalka Kenya, Mauritius iyo<br />
Seychelles ay ballacii 3nmi ee badahooda<br />
ka dhigeen 12 nmi, sanadihii<br />
1969, 1970 iyo 1972 siday u kala<br />
horeeyaan.<br />
LA SOCO CADADKA XIGA
AXAD 12 APRIL 2009 ILAYS NEWSPAPER SHEEKOOYIN 5<br />
XUQUUQDA QORAALKA [COPYRIGHT]<br />
.<br />
ISHA WWW.SOMALITALK.COM<br />
Qore: Eng. Maxamed Cali Aadan | Minneapolis, USA | June 18, 2003<br />
COPYRIGHT iyo ISLAAMKU WUXUU KA QABO?<br />
[Waxaa ka qayb qaatay: Cabdulfatax M. Cabdulle (Canada]) & M.M.<br />
Ciise (Soomaaliya)]<br />
Haddii qof uu nuqul ama Copy kusameeya<br />
Qaraalada aanu lahayn oo<br />
markaas magiciisa kudaabaco ama<br />
Kitaab uusan qorin intuu soo guuriyo<br />
magiciisa kudaabacay isagoo iskadhigaya<br />
kii qoray ama Alifey, waa maxay<br />
xukenkeedu?. Markii aan arintaas u<br />
bandhignay culimada Soomaaliyeed<br />
ee kuxeel-dheer diinta Islaamka, oo<br />
ay u-laabteen cilmiga Fiqiga, waxay<br />
kabixiyeen jawaabtan:<br />
• Mas’aladaas Xukunkeedu<br />
waa {TUUGANIMO} waxaana loo<br />
yaqaan Luqada carabiya MUSEYIF.<br />
• waa Xaaraam in qoraal qof<br />
kale leeyahay la xado asagoo qofkii<br />
asalka ahaa ee laga soo xigtey aan<br />
magaciisa iyo ishii uu ka soobaxay la<br />
xusay.<br />
• Waa khiyaamo in qoraal la<br />
minguuriyo ayadoo aan qofkii lahaa<br />
laga amar qaadan ama la xusin in<br />
asaga laga soo xigtey, Islaamkuna<br />
khiyaanada ma ogola.<br />
Haddaba waxaan soo qaadaneynaa<br />
dhawr xadiis oo laga weriyey rasuulka<br />
(S.c.w), xadiisyadaas oo kusaabsan:<br />
• Xukunka khiyaanada<br />
• Wanaaga qofka aan faraha<br />
la gelin wax aan khusayn<br />
• Danbiyada maseyrka iyo<br />
xasadka<br />
Xukunka Khiyaanada, gaar ahaan<br />
maalka dadweynaha, dawladda ama<br />
beytul maalka, oo xaqdaro wax looga<br />
qaato:<br />
Thowbaan (Allah raali haka noqdee),<br />
wuxuu Rasuulka Muxammad (s.c.w.)<br />
kaweriyey: “Qofkii dhintay asagoo<br />
beri ka ah Kibirka[1], Khiyaano uu<br />
maal xaqdaro ku qaatay iyo deyn<br />
waxa uu gelayaa Jannada. Saxiix<br />
sunan At-Tirmadi oo uu soo yareeyey<br />
Albaani, Baabka 21aad ee Baabul<br />
QULUUL, bogga 111.<br />
[1] Kibir waa isweyneysiin la iska<br />
weyneysiiyo xaqa iyo khalqiga Allah<br />
oo la yaso.<br />
Waxaan xadiiskan ka korosaneynaa<br />
in aysan bannaanayn maal lagu qaato<br />
khiyaano, maalkana waxaa soo hoos<br />
gelaya wax kasta oo qofku kasbaday<br />
ama ku helay xoogiisa, qoraalkuna<br />
wuxuu kamid yahay waxyaabaha uu<br />
qofku kasban karo, sidaas darteedna<br />
aan khiyaamo lagu qaadan karin.<br />
Abuu Hurayra (Alle haka raalli noqdee)<br />
wuxuu yiri: Rasuulkii Alle<br />
(S.C.W.) wuxuu yiri: “Qofka Muslimka<br />
ah wanaaggiisa iyo dhowriddiisa<br />
Islaamka waxaa ka mid ah inuu ka<br />
haro waxyaalaha aan khuseyn isaga”<br />
Waxaa weriyay At-Tirmidi.<br />
Waxaan xadiiskan ka korosaneynaa<br />
in wanaagga qofka muslimka ah (rag<br />
iyo dumarba) ay kamid tahay inaanu<br />
faraha la gelin arrimo aanu shaqa ku<br />
lahayn ama xuquuq dad kale leeyihiin<br />
sida xuquuqda qorista/daabacaadda<br />
iwm.<br />
Qofka bililiqaysta qoraal (maqaal) diyaarsan<br />
oo wakhti qaali ah iyo maskax<br />
badan ay kaga baxeen qoraagii<br />
ka shaqeeyay, oo magaca qoraaga<br />
inta uu ka masaxo kiisa ku been-hawaasiya<br />
waxaa weeye qof xasdaya<br />
qoraagii hawshan lahaa, xuquuqdiisii<br />
ayuuna meel kaga dhacay.<br />
Sidaasna diinta Islaamku waa kasoo<br />
hordeeddaa.<br />
Haddii aan ka eego Dhinaca Kutubta<br />
Islaamka, hababka loo soo xigto<br />
qoraal waxaa kamid ah in hadii qof<br />
qoraa ahi doonayo inuu Qormo ka<br />
qaato Kitaab ama Risaalo nin kale<br />
qoray waxaa muhiim ah inuu xuso<br />
Qoraagii Asalka u lahaa Qormadaan<br />
uu kubiiriyey qoraalkiisa si markale<br />
looga faa’iideysto.<br />
Hadaba taasi (xigasha qoraalku)<br />
waa inaaney keenin inuu qoraaga<br />
cusubi uu hadalkaas u isticmaalo<br />
qaab tuugonimo ah oo noqon karta<br />
inuu kitaab katuuro magicii Qofkaasi<br />
lahaa oo markaas uu saaro kiisa, taasna<br />
waa Arin Tuuganimo oo waxaa<br />
markaas dhici karta in Dadkii hore u<br />
yiqiin Kutubkaas ay Arkaan in magicii<br />
qoraagii hore lagabedelay, waana<br />
lagu fahmayaa Arinkaas waayo Kutubku<br />
wuxuu ahaa Macruuf layaqaan<br />
Cida iska leh.<br />
Halkaas waxaan uga tusaale qaadan<br />
karnaa Qoraalada Caadiga ah<br />
sida Bayaanada, Gabayada iwm in<br />
aan loo adeegsan karin qaabkaas<br />
Xatooyada ah, waxaana shardi ah in<br />
loo daayo Qofkii lahaa, Haddii aan<br />
sidaas la yeelin waxaa hubaal ah<br />
in qofka cusub ee qoraalka sheegtay<br />
uu ku ceeboobi doono markii<br />
la’Akhristo oo lagu ogaado Qofkani<br />
inuu nuqul [ama Copy] kusameeyey<br />
Kitaabkii ama buugii ama CD-gii walaalkiis<br />
oo aan raali kanoqon. Arintan<br />
(xaqa laga xayuubinayo qoraalka)<br />
waxay noqon kartaa xad-gudub laga<br />
galay qof bini aadam ah ayadoo la<br />
xaqirayo ama aan loo ogolayn wixii<br />
uu waqtigiisa iyo maskaxdiisa ku<br />
bixiyey laga idan weydiisto.<br />
LA SOCO CADADKA XIGA<br />
Nabar Aan Dawoobeyn.<br />
W.Q. Cabdulqaadir M. Wacays<br />
QAYBTII 9AAD<br />
Ma hubtaa in uu ku jecel yahay…Waxaan<br />
ka baqayaa inuu<br />
“Haa…Abboowe…Waa<br />
meel cidla’ ah kaaga dhaqaaqo oo<br />
hadhowna aan weyno meel aan u<br />
raadinno…Naa wax iskula har, waxaanse<br />
ka baqayaa in mar kale jacayl<br />
aan jirin laguugu luggooyo oo aad<br />
dabin kale lugaha la gasho’ erayadaas<br />
iyo kuwo kaloo u dhigma oo<br />
ay horay ugu yiraahdeen saaxiibteed<br />
iyo hooyadeed ayaa xusuusteeda<br />
dib ugu soo maaxday.<br />
Oo haddiise uu baaqday muxuu iigu<br />
soo sheegi waayey? Xitaa haddii uu<br />
ballantii ka baxay muxuu iiga qariyey?.<br />
Abbaayo raalli ahaw oo keliya<br />
ayaa igu filnaan lahayd inkastoo<br />
dhaawaca i gaari lahaa aanan marna<br />
ka bogsoodeen, malaha waa uu i sirayey<br />
ee jacaylku dhab kama ahayn,<br />
bay iskula hadashay. Tolow taleefan<br />
ma u dirtaa, bay niyadda iska tiri,<br />
haddana waxay isku canaanatay in<br />
aysan guuxeeda ka dheereyn oo illaa<br />
iyo caawa ay bal isaga ka war<br />
sugto. Fiicnaan lahaydaa in aadamigu<br />
ay is-uurdaalacan karaan, ma<br />
qof baa qof kale siri lahaa oo been<br />
ku maaweelin lahaa, bay nafteeda<br />
ku samirsiisay. Wadnahoo la kala<br />
waaxo, wixii ku jirana la wadaago,<br />
Alla wanaagsanaan lahaydaa…<br />
Iyadoo weli nafteeda la doodeysa<br />
bay maqashay dhawaaqa taleefanka.<br />
Wuxuu ahaa taleefan dibadeed.<br />
Intey sariirtii ka boodday bay u orodday<br />
daaradda guriga oo uu taleefanku<br />
yiil.<br />
“Halow,”bay ku tiri intey taleefankii<br />
dhegta saartay.<br />
“Abbaayo, adiga Idman miyaa?” buu<br />
ku yiri qofkii taleefanka soo diray.<br />
“Haa, waa Idman ee adiga kee<br />
ahayd,” bay ugu jawaabtey. Wuxuu<br />
ula muuqdey qof aysan is aqoon<br />
ama qof is qarinaya oo codka bedeshey.<br />
Codka ay maqashay iska<br />
daa kii gacaliyaheed Shirwac ee xitaa<br />
ma ahayn qof kaloo ay codkiisa<br />
garanaysey. Malaha waa kuwii shukaansi-doonka<br />
ahaa oo is qarin jirey<br />
ama waa kuwii intey marqaanka iga<br />
dhex arkaan taleefannada igu soo<br />
waali jirey bay hoosta iska tiri.<br />
“Abbaayo, ma hubtaa in aad Idman<br />
tahay?” intuu qofkii kusoo celiyey buu<br />
u raaciyey “I’m…Aniga magacayga<br />
waxaa la i dhahaa…sorry yaah for<br />
my broken <strong>Somali</strong>…yaah…Andrew<br />
Warsame…Waxaan kaasoo wacayaa<br />
Mareykanka. Waxaan ahay Shirwac<br />
saaxiibkii…Adiga horta Shirwac ma<br />
taqaantaa? farriin degdeg ah ayaan<br />
kaaga hayaa…Please are you sure<br />
you are Idman?”<br />
Idman…<br />
Shirwac is my love…Waa gacaliyahayga…,”<br />
bay mar kale ugu celisey<br />
iyadoo la yaabban farriintaasi waxa<br />
ay noqon doonto, waxaase u caddaatay<br />
in farriinta soo socota ay ka<br />
timid Shirwac. Tolow Shirwac mar<br />
kale ayaa la xiray oo sidaas buu ku<br />
baaqday miyuu soo wadaa, mise<br />
Shirwac ballantii wuu kaaga baxay<br />
ee gabaryahay tasho buu ku dhihi<br />
doonaa, bay hoosta iska tiri. Haddii<br />
wiilka la xiray waaba wax la garan<br />
karo, balse haddii uu ballantii iiga<br />
baxay muxuu la baqayaa, muuse<br />
isagu afkiisa iga dhaho, bay iskula<br />
doodday.<br />
“Sister…I am so sorry, Shirwac could<br />
not make it…I mean…Shirwac ma u<br />
noqon suurtagal inuu soo dhoofo…”<br />
buu ninkii yiri.<br />
“Oo Mareykankaba kama soo dhoofin<br />
miyaa?” bay ninkii ka horgeysey<br />
isagoo aan hadalkiiba dhammayn.<br />
“Maya…Abbaayo…Ani waxaan ka<br />
mid ahaa saaxiibadii garoonka diyaaradaha<br />
u sagootiyey…Nasiibdarro,<br />
shil baabuur ayaa dhacay…Ani<br />
iyo wiil kale dhaawac fudud ayaa nasoo<br />
gaarey, isagana dhaawac culus<br />
ayaa madaxa ka gaarey” buu ku yiri<br />
isagoo hadalka shigshigaya.<br />
“Dhaawac aa…Shil baabuur aa...,”<br />
intey tiri bay iyadoo ooyeysa u raacisay<br />
“Hadda, sidee buu yahay? Ma la<br />
hadli karaa? Fadlan waan ku baryayaa<br />
ee ila hadalsii…Fadlan waan<br />
ku baryayaa ee aan hal mar codkiisa<br />
maqlo.”<br />
“Abbaayo, farriinta aan kaaga hayo<br />
aan kuu sheego. Waa ballan aan<br />
isaga kasoo qaaday. Wuxuu iga<br />
codsaday inaan kuu sheego ‘inuu<br />
ku jecel yahay, weligiisna ku jeclaan<br />
doono’. Erayadii ugu dambeeyey ee<br />
uu ku dhawaaqo waxay ahaayeen<br />
‘Idman, I love you…Waan ku jeclahay’,”<br />
intuu ninkii intaas ku yiri buu<br />
haddana u raaciyey “Abbaayo, ma<br />
kula hadalsiin karo. Ani xitaa lama<br />
hadli karo, sababtoo ah…”<br />
“Fadlan waan ku baryayaa ee ila hadalsii…Hal<br />
mar aan codkiisa maqlo”<br />
bay mar kale ninkii hadalka kaga<br />
dhexgashay iyadoo ooyeysa oo aad<br />
mooddo in aysan dhegaheeduba<br />
maqlayn warka uu ninku u sheegayey.<br />
“Abbaayo. I am so sorry. Waan ka<br />
xumay, ma kula hadalsiin karo. Allaha<br />
u naxariisto. Saacad kahor buu<br />
geeriyooday…” buu si murugo leh<br />
ugu yiri.<br />
LA SOCO CADADKA XIGA
AXAD 12 APRIL 2009 ILAYS NEWSPAPER TAARIIKHDA 6<br />
Dagaalkii Ogaadeenya.<br />
Qormadda 7-aad<br />
26-kii bishii maarso, 1964-kii<br />
ayay dhacday doorashadii barlamaanka<br />
Soomaaliyeed, iyada oo<br />
kululaanshihii dagaalku uusan weli<br />
qaboobin. Bil kadib, Dr. Cabdirashiid<br />
C. Sharmaarke ayaa madaxweynihii<br />
jamhuuriyadda ku wareejiyay xilkii ay<br />
dowladdiisu haysay. 7/ 6- 1964-kii,<br />
madaxweyne Aadan Cabdulle wuxuu<br />
ra’iisul-wasaare u magacaabay<br />
Cabdirisaaq Xaaji Xuseen, oo kamid<br />
ahaa halgamayaashii Leegada. Isla<br />
markaas madaxweynuhu wuxuu faray<br />
ra´iisul-wasaaraha cusub in uu<br />
soo dhiso xubnihii hoggaamin lahaa<br />
dowladda. Xilligaas qallafsan ayay<br />
labadii masuul (Cabdirashiid iyo<br />
Cabdirisaaq) isku dhaafsadeen xilkii<br />
ay hayeen si kalsooni iyo niyad-wanaag<br />
leh oo ka duwan anaaniyada<br />
maanta ku fitaaxday Soomaalida.<br />
15/ 7- 1964-kii, raíisul-wasaare Cabdirisaaq<br />
Xaaji wuxuu barlamaankii<br />
u soo bandhigay dowladdii uu dhisay,<br />
taas oo markiiba ay waajahday<br />
dhibaato kaga timid gudaha, kadib<br />
markii ay weyday kalsoonidii xubnihii<br />
barlamaanka. Bil kadib ayaa dowlad<br />
labaad la soo dhisay, taas oo ku<br />
guulaysatay in ay hesho codka intii<br />
badnayd ee fadhiday barlamaanka<br />
taariikhdu markay ahayd 27/ 8-<br />
1964-kii. Dabadeed dowladdii cusbayd<br />
ayaa sidaas lagu ansixiyay.<br />
Ra´iisul-wasaaraha cusubi, wuxuu<br />
talada qabtay iyada oo qadiyadda<br />
dhulalka maqan ay go´doon tahay.<br />
Dowladdii Soomaaliyeed waxay<br />
marar badan isku deyday in ay taageero<br />
ka raadiso ururkii midnimada<br />
Afrika OAU. Sidii dowladdii ka horeysay<br />
ay ugu hungowday ayaa<br />
dowladdii Cabdirisaaq-na ay ugu<br />
hungowday. Taasina waxay ka dambeysay,<br />
dowladihii xubnaha ka ahaa<br />
ururka oo qaatay aragtidii ku salaysneed<br />
in xudduudaha Afrika sidooda<br />
loo dhaafo.<br />
Waxaa xusid mudan in madaxweynihii<br />
Soomaaliya Aadan Cabdulle Cismaan,<br />
uu ka qeyb galay fadhigii ugu<br />
horeeyay oo OAU-da ee lagu qabtay<br />
Addis-ababa sanadkii 1963-kii. Wuxuu<br />
halkaas ka jeediyay khudbad uu<br />
ku cadeynayo sida uu u diidan yahay<br />
in gobolka Ogaadeenya loo aqoonsado<br />
dhul Itoobiya leedahay. Wuxuu<br />
si xoog leh u naqdiyay aragtida<br />
oraneysa in xudduudaha Afrika loo<br />
daayo sidii uu gumeysigu kaga tegay.<br />
Madaxweynaha Soomaaliyeed<br />
wuxuu arintaas ku tilmaamay mid<br />
salka ku haysa siyaasad khaldan oo<br />
aanan cadaalad ku dhisnayn, taas<br />
oo tilmaameysa mowqif dib u gurasho<br />
ah oo looga dhuumanayo<br />
W.Q. Dr.Sadiq Enow<br />
geesinimadii ku haboonayd in lagu<br />
waajaho dhibaatada uu gumeysigu<br />
kaga tegay Afrika iyo xal u-heliddeeda.<br />
Hadalladii uu madaxweynuhu<br />
halkaas ka jeediyay waxaa kamid<br />
ahaa :“ Aragtidaasi waxay muujinaysaa<br />
sida gaaban oo aanu u<br />
fekereyno, haddiiba uu ururku dhinac<br />
iska marinayo qadiyadaha inoo yaal<br />
oo matalaya nolosheena dhabta ah “.<br />
(Daahir Maxamuud Geelle, risaalad<br />
uu ku diyaariyay shahaado majisteer,<br />
Qaahira, 1995-kii, s. 64).<br />
<strong>Madaxweyne</strong> Aadan Cabdulle Cismaan,<br />
wuxuu dowladihii ururka ka<br />
codsaday in ay fiiro u yeeshaan<br />
dhibaatada gaarka ah oo dadweynaha<br />
Soomaaliyeed ka heysata xudduudaha<br />
la farsameeyay, kuwaas oo<br />
kala teeday shacab mid ah oo walaala<br />
ah.<br />
Dowladdii cusbayd oo uu Cabdirisaaq<br />
dhisay, sidii middii ka horaysay,<br />
waxaa gacanta sare ku lahaa xisbigii<br />
SYL. Cimilada qallafsan ee dowladda<br />
ka haysatay siyaasadda dibadda<br />
waxaa u weheliyay culayska ka haystay<br />
gudaha. Taas oo ka timid xisbigii<br />
Leegada markii uu noqday awood<br />
ballaaran, wuxuu waayay xoog ku<br />
mucaarad ah oo talada kula loolama.<br />
Markaas, sida caadadu tahay,<br />
waxaa bilaabatay in dhexdiisa uu ka<br />
abuurmo mucaarad. Arintaas waxay<br />
sababtay in madaxweynihii Soomaaliya<br />
iyo ra´iisul-wasaarihiiba ay ka cudur-daartaan<br />
ka qeyb-galka fadhigii<br />
OAU-da ee ka dhacay Qaahira bishii<br />
juun 1964-kii. Wafdigii Soomaalida<br />
uga qeyb galay shirkaas waxaa hoggaamiyay<br />
wasiirkii arimaha dibadda<br />
Axmad Yuusuf Ducaale. Waxaa wafdiga<br />
lama filaan ku noqday, qodob uu<br />
golaha si kedis ah u keenay madaxweynihii<br />
Tansaniya Julius Nyerere,<br />
taas oo oranaysay in loo codeeyo<br />
aragtida ah in xudduudaha Afrika<br />
loo dhaafo sidii uu gumeysigu kaga<br />
tegay. Xubnihii fadhiga yimid, intoodii<br />
badnayd, waxay u codeeyeen in xudduudaha<br />
aanan la fara-fareyn. Wafdigii<br />
Soomaaliduna wax u bannaanaa<br />
oo kale ma jirin, aanan ka ahayn<br />
in ay mowqif diidmo ah ka istaagaan<br />
aragtidan ay ku dulmanaayeen.<br />
Inkasta oo dowladda Masar oo martida<br />
loo ahaa ay u muuqatay mid garab<br />
taagan qadiyadda Soomaalida,<br />
misana waxay u codeysay in xudduudaha<br />
sidooda loo daayo.<br />
Kadib markii Soomaalidii looga adkaaday<br />
dagaalkii diblomaasiyadeed<br />
ee qaaradda gudaheeda, iyaga oo<br />
weli curdan ah ayay isku deyeen in<br />
ay gacan ka raadiyaan saaxiibo ka<br />
baxsan qaaradda Afrika oo ay u kaashadaan<br />
qadiyaddooda. Taladaas<br />
ayay ku timid fadhigii dowladaha<br />
Islaamka ee lagu qabtay Xamar<br />
bishii disember 1964-kii. Fadhigaasi,<br />
Soomaalidu si wanaagsan bay ugu<br />
soo bandhigeen dhibaatada ka haysata<br />
xuduudda, iyaga oo codsaday<br />
in gacan laga siiyo arintaas. Xubnihii<br />
matalayay dowladda Suuriya oo<br />
keliya ayaa arintii booriyay oo dowladaha<br />
fadhiga yimid ku dhiiri geliyay in<br />
ay qadiyaddan taageeraan. Waxaase<br />
jirtay in arintii laga gaabsaday.<br />
Sanadba sanadka xigay, waxaa<br />
soo if-baxayay farqiga weyn ee ku<br />
kala jiray siyaasaddii barlamaanka<br />
Soomaaliyeed ee shacabka lagu hoggaaminayay<br />
iyo mowqifka caalamiga<br />
ah ee diidan in uu debec u muujiyo<br />
Soomaalida iyo qadiyaddooda. Sidaa<br />
darteed ayaa ra´iisul-wasaare Cabdirisaaq<br />
X. Xuseen iyo dowladdiisii<br />
waxay ku dadaaleen in ay ka baaxaan<br />
siyaasadda ciriiriga ah ee dibadda<br />
ka haysatay. Ra´iisul-wasaaruhu,<br />
isaga oo aanan ka tanaasulin qadiyaddii<br />
dhulka inaga maqan, ayuu<br />
misana debciyay siyaasaddii ku<br />
dhisnayd caadifadda Soomaalinimo.<br />
Bishii oktoober 1965-kii, dowladdu<br />
waxay heshiis la dhigatay Itoobiya ku<br />
saabsan in dicaayadaha la joojiyo.<br />
Isla markaas dowladdu waxay gacan<br />
siisay raggii qadiyaddatan u halgamayay.<br />
Waxaa ay howlahooda u<br />
gacan baneysay wasaarad ay lagu<br />
magacaabay Danaha Soomaaliyeed,<br />
taas oo wasiir looga dhigay<br />
Shiikh Maxamuud Maxamad Faarax<br />
(Maalin-guur). Shiikhu wuxuu kamid<br />
ahaa halgamayaashii magaca weyn<br />
ku lahaa ururkii Leegada. Ra´iisulwasaare<br />
Cabdirisaaq Xaaji, mar uu<br />
la kulmay xubnihii madaxda ka ahaa<br />
Jabhaddii Xoreynta Soomaali Galbeed,<br />
wuxuu si toos ah ugu sheegay<br />
in nabadgelyada qarannimada<br />
Soomaaliyeed ay halis ku jirto, sidaa<br />
darteed ay mudan tahay in loo kaadsado<br />
howlaha halganka oo lala sugto<br />
xilli kale. (National and Class Conflict<br />
in the Horn of Africa, Jhon Markakis,<br />
1987, p. 180).<br />
Cabdirisaaq X. Xuseen wuxuu kamid<br />
ahaa halgame ku soo caan baxay<br />
dhaq-dhaqaaqii ururkii Leegada. Sida<br />
uu BBC-da ka sheegay, madaxda<br />
Soomaaliyeed waxaa lagu doortay<br />
in ay ahaayeen hormoodkii ururkaas<br />
oo xilligii gobanimo-doonka, mana<br />
eeyan lahayn khibrad siyaasadeed<br />
oo ay kaga tallaabsadaan qodxaha<br />
diblomaasiyadeed ee hor-tiil. Isla<br />
markaas Soomaalidu malahayn dad<br />
reer magaal ah oo iyaga ka waaya-aragsan.<br />
Dadaal bay ka ahayd<br />
in ay la kufaa-kacaan hoggaanka<br />
talada dalka, iyada oo eeyan jirin<br />
cimilo siyaasadeed iyo qowmiyado<br />
la caadifad ah oo u hiiliya. Rai´iisulwasaaraha<br />
kama uusan tanaasulin<br />
qadiyaddii Ogaadeenya, laakiin<br />
wuxuu qabay in laysu diyaariyo xilli<br />
ay kaga haboon tahay in la halgamo.<br />
Xilligii Cabdirisaaq bay ahayd markii<br />
magaalada Garoowe laga furay xero<br />
ay ku tababartaan dhallinyaro jabhad<br />
ah, kuwaas oo laga soo ururiyay<br />
gobolka Ogaadeenya. Tirada ragga<br />
halkaas isugu yimid waxay gaarayeen<br />
1.200 oo nin. (Ibid, p. 181)<br />
Siyaasaddii gudaha, ra´iisul wasaaruhu<br />
wuxuu ku jaheeyay in uu xooga<br />
saaro wax ka qabadka hannaanka<br />
dowladda iyo mu´asasaadkeeda.<br />
Wuxuu ku dadaalay in uu la dagaalamo<br />
anshax-xumida maamulka<br />
iyo xafiisyada dowladda oo ay kamid<br />
tahay eexda, qabyaaladda iyo<br />
laaluushka.<br />
LA SOCO AXADA DAMBE
AXAD 12 APRIL 2009 ILAYS NEWSPAPER 7<br />
Shax Erayeed<br />
W/D:- Maxamuud Yuusuf (Maxkoof)<br />
Adiga oo raadinaya erayada Macnahooda hoos lagu muujiyay, Gudub<br />
ama Hoos ku buuxi erayada aad isleedahay waa sax godadka. Marka<br />
horre ka shaqee erayada fudud ama aad garanayso, tirada sharaxaada<br />
ku hortaal waa tirada xarfaha godadka gelaaya.<br />
Raisul Wasaare Sharma’arke<br />
Ma Qarin Karaa Dhulka<br />
<strong>Somali</strong>yeed ee La Bixiyey<br />
Fikrado La Ururiyay<br />
Madaxwayne <strong>Faroole</strong><br />
maxaad rabtaa in marka<br />
ugu horreeya Puntland<br />
ka qabto?<br />
W/D: Cumar Siciid Maxamed<br />
Gudub<br />
1.Dhir Qodax leh<br />
4.Bartilmaameed<br />
6.Sixran<br />
Hoos<br />
1.Xabaale qode<br />
2. Xaalufay<br />
3.Qaawan<br />
5.Hodmay<br />
7.xiddeeyo<br />
1 2 4 7<br />
6<br />
3 5<br />
w<br />
i<br />
Sudoku<br />
Sodaku waa halxiraale xisaab ku dhisan<br />
oo adduunka oo dhan caan ku noqotay,<br />
markii hore wuxu ka soo baxay wadanka<br />
maraykanka hase ahaatee waxaa soo caanbixiyay<br />
dalka Japan.<br />
Halxiraaluhu wuxuu ku dhisanyahay 9x9god<br />
oo usii qaybsama 3x3 si aad u xaliso halxiraalaha<br />
waa inaad 9ka god ee jiifka ah iyo<br />
9ka god taaga aad galiso tirade udhaxaysa<br />
1-9 .Sadarna Tiro mar ka badan lama gelin<br />
karo.<br />
1 8 4 2<br />
5<br />
7 2 3<br />
9 3 1<br />
8<br />
4 1 3<br />
9 2 5 7<br />
9 5 8<br />
5 8<br />
Halxiraalihii toddobaadkii D Horre<br />
i s k u d u u b n a a n<br />
u<br />
n<br />
y<br />
i h o d a n<br />
l<br />
u<br />
w<br />
n<br />
a g a m m a a n<br />
a<br />
u<br />
l<br />
r<br />
i<br />
Xalkii Sudokii<br />
Caddadkii Horre<br />
5 7 3 2 4 9 8 6 1<br />
2 6 8 3 1 7 5 9 4<br />
9 4 1 6 8 5 2 7 3<br />
7 2 4 9 5 8 3 1 6<br />
8 5 9 1 6 3 4 2 7<br />
1 3 6 4 7 2 9 5 8<br />
3 8 5 7 9 1 6 4 2<br />
4 1 2 5 3 6 7 8 9<br />
6 9 7 8 2 4 1 3 5<br />
Halxiraalaha Sudoku waxaa<br />
kordhinayaa fahamkaaga,<br />
fadlan Haddii aad<br />
ka shaqaysid Jawaabta<br />
ku soo hagaaji xafiiska<br />
wargayska oo ku yaala<br />
Amabl Plaza Qolka 115<br />
ama emailka:-<br />
Ilaysnewspaper1@ gmail.<br />
com<br />
Ra’iisal Wasaaraha Soomaaliya<br />
Mudane Cumar C/rashiid Cali<br />
Sharma’arke ayaa Shir Jara’id oo uu<br />
ku qabtay xafiiskiisa Muqdisho, kaga<br />
hadlay arrinta muranka weyn dhalisay<br />
Xuduud badeedka Soomaaliya<br />
iyo Kenya u dhexeysa iyo aragtiyo<br />
kala duwan oo laga bixiyay heshiis<br />
dhex maray Xukuumadaha <strong>Somali</strong>ya<br />
iyo Kenya.<br />
Waxa uu sheegay Dr. Cumar C/rashiid<br />
inaan uusan ahayn sida loo fasirtay<br />
heshiiskaasi,<br />
Waxaana uu yiri<br />
“Ma jirto taako dhul ah oo aan uga<br />
tageyno Dowladda Kenya, guddi<br />
ayaana u saarnay xadeynta dhul<br />
badeedka labada dal”<br />
Ra’iisal Wasaare Cumar C/rashiid<br />
waxaa uu ka dhawajiyey inuu jiro<br />
muran u dhaxeeya Soomaliya iyo<br />
Kenya. Murankaas oo ku saabsan<br />
xuduud badeedka labada dal u dhexeya,<br />
isagoo carabka ku adkeeyey in<br />
arrintaas loo bandhigi doono Guddi<br />
ka socda Qaramadda oo xal u raadisay<br />
is haysigaas.<br />
Arrimahan ayaa muujinayaa inuu jiro<br />
jaahwareer siyaasaded iyo mid shariciyeed<br />
oo ka taagan xuduud badeda<br />
u dhexeysa Kenya <strong>Iyo</strong> Soomaaliya<br />
Fransiiska Oo Xoog Ku Soo<br />
Furtay Dad Laga Haystay<br />
Paris, 11,April, 2009<br />
Ciidamada Fransiika ayaa xoog ku<br />
soo furtay 4 qof oo fransiis ah oo<br />
burcad badeed somaliyeed, 7,april,<br />
2009, ka soo qafaasheen Biyaha<br />
Caalamiga.<br />
Ciidamada Fransiisku waxay dileen<br />
2 burcad badeeda ah, Midna<br />
way dhaawaceen, labo kalena Nolol<br />
ayay ku qabteen.Haseyeeshee<br />
Howlgalkaas ciidamadu ay ku soo<br />
furanayeen Doonida iyo dadka saaran<br />
waxaa ku geeriyooday nin fransiin<br />
ah, sida ay xaqiijisay wasaarada<br />
Gashaandhiga fransiika.<br />
Ma ah Markii u Horraysay oo ciidamada<br />
fransiiku ay xoog ku soo furtaan<br />
dad ay burcad badeed somaliyeed<br />
ka afduubtaan badda.<br />
Barta Internetka ee <strong>Madaxweyne</strong> C/<br />
raxmaan Maxamed <strong>Faroole</strong> uu sida<br />
gaarka ah u leeyahay ayaa fikarado<br />
ay dadka soo booqda ka ururisay,<br />
waxaa ka soo baxay natiijo yaab<br />
leh.<br />
Boqolkiiba 68%, Dadkii fikradahooda<br />
dhiibtay waxay sheegeen in ay<br />
doonayaan, in <strong>Madaxweyne</strong> C/raxmaan<br />
<strong>Faroole</strong> uu mudnaanta kowaad<br />
siiyo Nabadgelyada. Boqolkiiba 19,<br />
dadku waxay yiraahdeen waxaanu<br />
doonaynaa in <strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
uu marka kowaad ku dhaqaaqo soo<br />
celinta Gobollada ka maqan puntland,<br />
gaar ahaan Gobolka sool oo<br />
ilaa 15 may, 2007, gacanta ugu jira<br />
Maamulka somalinimo diidka ee<br />
daahir rayaale Kaahin.<br />
Boqolkiiba 5%, dadku waxay ku dhiirigaliyeen<br />
Madaxweynaha in uu xooga<br />
saaro Horumarinta dhaqaalaha,<br />
Hase yeeshee arrinta la yaabka leh,<br />
waxay noqotay markii Boqolkii 4%,<br />
dadkii fikrahooda dhiibanayay ay<br />
yiraahdeen, madaxweynuhu waa in<br />
uu wax ka qabtaa Burcad Badeeda<br />
ka qowlaysatada Badeena iyo Baddaha<br />
Caalamiga.<br />
Dhinacyada Waxbarasha iyo Caafimaadka.<br />
Boqolkiiba 3%, dadkii codkooda<br />
dhiibtay waxay doonayeen<br />
in madaxweynuhu uu xooga saaro<br />
Caafimaadka, halka Boqolkiiba 3%<br />
ay rabaan in mudnaanta la siiyo<br />
waxbarashada.<br />
Gabagabadii<br />
Guud ahaan dadkii fikradahoodu<br />
dhiibtay oo codeeyay waxay<br />
ahaayeen 343 qof, waxayna<br />
ahaayeen dad aqoon u leh Aalada<br />
internteka iyo computerka, hase<br />
yeeshe lama oga dadka aan isticmaalin<br />
Adeegaas, waxyaabaha ay<br />
doonayaan in <strong>Madaxweyne</strong> <strong>Faroole</strong><br />
mudnaanta siiyo afarta Sanno ee<br />
soo socota ee uu xilka haynayo.<br />
Sida muuqata, dadkii codeeyay<br />
Saddex meelood oo labo meelood<br />
waxay doonayeen in madaxweyne<br />
<strong>Faroole</strong> uu mudnaanta kowaad siiyo<br />
Nabadgelyada,Madaama Nabadgelyadu<br />
tahay Asaaska Horumarka iyo<br />
Nolosha Bani’aadamka.<br />
Haddii Nabadgelyada La adkeeyo,<br />
ciidamada Amnigana la Haggaajiyo,<br />
Burcad badeedu waa sidii Diqsigii<br />
oo kale, oo Haddii Nadaafada Lagu<br />
dadaalo, diqsigu waa dhintaa, mana<br />
dhasho
www.telcompuntland.com<br />
mark-dep.telcom@hotmail.com<br />
HORYAAL<br />
PRINTING<br />
CENTER<br />
OGAYSIIS<br />
Waxaa lagu war gelinayaa dhamaan macaamiisha shirkada Telcom Puntland<br />
In shirkaddu samaysay qiimo bedel, Qiimaha gudaha puntland<br />
Qiimaha daqiiqadii Mobile-ka ee Puntland Gudaheeda waa sidan<br />
Maalinkii 6:00 AM to 6:00 pm Qiimaha halkii daqiiqo waa 0.01 cents/min ( hal<br />
cent) sidiisii hore<br />
Habeenkii 6:00 pm to 6:00 AM qiimaha halkii daqiiqo waa 0.005 cent ( nus<br />
cents ) halka uu markii hore ka ahaan jirey lacag la’aan<br />
Qiimaha fariimaha qoraalka ee dibadda loo dirayo waa $0.10 cents/SMS<br />
( Toban cents halkii fariin)<br />
Sms-ka Local Puntland macaamiishu waxa ay isugu diri karaan lacag la’aan<br />
Qiimayaasha Dibadda iyo <strong>Somali</strong>a waxba isma bedelin waa sidoodii hore<br />
Qiimaha cusub waxa uu dhaqangalay 16/03/09<br />
Mahad sanidin<br />
Marketing Department<br />
Marketing Department: Wixii talo iyo tusaleeyn ah nagala soo xiriir ciwanadan hoose:<br />
Tel: + 252- 4 -500034 | Fax: + 252- 4-500001 | E-market-dep-telcom @hotmail.com<br />
Office Stationery<br />
TELCOM PUNTLAND<br />
JOWLE ENTERPRISES<br />
Electronics and Satellite Digiitals<br />
ADEEGYADA<br />
DAABACADEED EE<br />
HORYAAL DIYAARKA<br />
KUULA TAHAY<br />
‣Buugta Akhriska<br />
‣ Buugta Iibka<br />
& Adeegyada<br />
Bulshada<br />
‣ Receipt Vouchers<br />
‣ Payment<br />
Vouchers<br />
‣ Invoices<br />
‣ Cash Sales<br />
‣ Daily Sheets<br />
‣ Business Cards<br />
‣ Envelops<br />
‣Stickers<br />
‣ Prescription<br />
‣ Register Books<br />
‣ Text Books<br />
‣ I.D Cards<br />
‣ Certifications<br />
‣ Flyers<br />
‣ Invitations Cards<br />
KADALBO HORYAAL DOOKHAAGA<br />
DAABACADEED<br />
WAQTIGA AAD RABTO, SIDA AAD U<br />
RABTO<br />
Office furnitures<br />
& QIIME KURAALI GALIYA<br />
Renting Cars % For Selling<br />
Wixii faahfaahin ah kala xiriir<br />
Tell :- 824299/796169/726169<br />
BOSASO SOMALIA<br />
For more information please contact Manager of Jowle Interprises 797111
Change language