Bogga 13aad - Somali Talk
Bogga 13aad - Somali Talk
Bogga 13aad - Somali Talk
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Madaxa Wargayska :<br />
Maxamed Raage<br />
APRIL 18 2009 Cadadka 10aad<br />
Xog-Maal waa Wargays ku hadla Afka<br />
Hooyo soona baxa Bishii labo jeer.<br />
Tifaftiraha Wargayska:<br />
Maxamed Muuse Nuur<br />
<strong>Bogga</strong> <strong>13aad</strong><br />
Wararka K/frika.<br />
--Dube ragii dilay<br />
oo lugu xukumay..<br />
<strong>Bogga</strong> 3aad<br />
—- Awooda dalka<br />
oo meel dhexe la<br />
isugu geynayo<br />
<strong>Bogga</strong> 3aad<br />
—-Xuuraan: hoteelada<br />
habaaska leh<br />
bogga 10aad.<br />
SOOMAALIDA<br />
--Wariye Fant<br />
a s t i c o o<br />
laxiray..<br />
-- 2 nin oo isku<br />
dilay naag.bogga<br />
12aad.<br />
--- soomali la<br />
laayay bogga<br />
4aad.<br />
Iyo warar kale<br />
oo xiiso leh<br />
Soo saaristaan waxaa ku jira aayadaha Qur’aanka Kariimka iyo Axaadiista Nabigeena (SCW) Ee Fadlan hadhigin meel aan munaasan u ahayn Wargayska.<br />
Fadlan kusoo dir wixii talooyin iyo tusaale ah ooaad wargayska u hayso E-mail Xog-maal@hotmail.com ama 26 Durban road pelville Cape Town
18 April, 2009 XOG-MAAL 2<br />
Jacob Zuma, Qoob iyo jaan ka ciyaarka<br />
Xoriyada<br />
Ugu dambeyntii 8 sanno kadib oo uu gala baxayay<br />
maxkadaha dalka ayaa dacwadii lagala noqdey<br />
Jacob Zuma, madaxweynaha ANC ahna ninka sida<br />
weyn loo filayo in uu noqanayo madaxweynaha xiga<br />
ee Koonfurta Afrika.<br />
Go’aanka kala noqoshada dacwada waxaa gaaray<br />
hey’ada garsoorka qaranka ee lagu magacaabo NPA<br />
(National Prosecuting Authority), waxayna gaartay<br />
go’aanka kadib markii ay gacanta ku dhigeen cajalado<br />
maqal ah oo laga duubey taleefoono ay<br />
iskula hadleen baarayaal dacwada Zuma iyo rag<br />
siyaasiyiin ah, waxaa laga wada hadlayay xiliga ku<br />
haboon ee ay tahay in Zuma dacwada lagu soo<br />
oogo, waxaana lagu beegey waxyar ka hor intii aan<br />
la aadin shirweynihii ANC-da ee Polokwane ee<br />
Zuma lagu doortey, si markaasi looga hor istaago in<br />
la doorto.<br />
Raga taleefoonada laga duubey waa madaxii<br />
waaxda howlgala gaarka ah ee Scorpion (Dibqalooc)<br />
ee iminka la kala direy, ninka la yiraahdo<br />
Leanard McCarthy, Bululani Ngduka oo ahaa madaxii<br />
hore ee NPA oo isla markaasina ahaa ninkii 8<br />
sanno ka hor dacwada ku furey Zuma balse xilkaasi<br />
ka dagay 2004-tii, iyo nin ganacsade ah oo ay olog<br />
yihiin Thabo Mbeki, madaxweynihii hore.Mokotedi<br />
Mphashe waa madaxa NPA, isaga iyo darsan<br />
hey’ada ka tirsan ayaa shir jaraa’id oo warfidiyeeno<br />
tiro baddan ay ku xoonsanaayeen ka jeediyey hadal<br />
dheer oo uu ku sharaxayo sababaha ay dacwada<br />
ola laabanayaan, wuxuu meesha ka aqriyey hadaladii<br />
lasoo duubey oo qoraal ah, wuxuuna sheegey<br />
in hey’ada ay go;aan ku gaartay maadaamaa<br />
farogalin lagu sameeyey garsoorka laga noqonayo<br />
dacwada oo dhan.Ka hor maalinta go’aanka la<br />
shaacinayo oo ahayd isniintii (4/4/2009), todobaad<br />
idil ayay saxaafada hadal haysay in dacwada laga<br />
noqonayo kadib markii lasoo dusiyey warka.Markii<br />
go’aanka loo sheegey Zuma ayuu si weyn ugu<br />
farxay, halka qaranka oo dhan laga daawanayay<br />
shaashadaha TV-yada , lagana dhagaysanayay<br />
idaacadaha.Maalin kadib ayaa sida sharcigu yahay<br />
NPA dacwada si rasmi ah galkeeda oga laabtay<br />
maxkamada sare ee Pettermarisburg ee gobolka<br />
Kwa-Zulu Natal, wax yar kadib waxaa shir jaraa’id<br />
ku qabtay magaalo xeebeedka Durban Jacob Zuma<br />
oo si xeeldheere oga hadlay waxyaalihii uu lasoo<br />
kulmey intii ay dacwada socotey.dhamaan qoyska<br />
reer Zuma oo dhan ayaa la galiyey xaalad adag oo<br />
aan la qayaasi Karin, dhib baddan ayaa naloo<br />
geystey, waana wax aad looga xumaado in sanadahani<br />
oo dhan maxkamad aan gala baxo iyadoo<br />
aanan dambi lahayn” ayuu yiri Zuma oo shucuur<br />
qushuuc leh ay ka muuqatay, wuxuu intaasi ku daray<br />
“dacwadaha la’ii heystey waxay ahaayeen kuwa<br />
lasoo maleegey oo siyaasadeed, ujeedkuna wuxuu<br />
ahaa in la’iga hor istaago in aan dalkani madaxweyne<br />
ka noqdo”.Wuxuu sheegey in uusan aar guddan<br />
doonin, balse marka uu xafiiska fariisto April 22<br />
kadib uu wax baddan ka sixi doono nidaamka garsoorka<br />
oo dhan.<br />
Laakiin g’aanka NPA wuxuusan ka daadagin<br />
asxaabka mucaaradka, gaar ahaan DA iyo ID,<br />
haweeneyda hogaamise DA (Democratic Alliance)<br />
Helen Zille ayaa dacwad ka furtey NPA taasoo ku<br />
saabsan in ay u rukuucdey cadaadis siyasadeed oo<br />
ANC kaga yimid halkii ay sharciga dalka fulin lahayd,<br />
waxaa kale oo ay DA dacwad ka furtey<br />
garyaqaanka (abukaataha) Zuma taasoo ku saabsan<br />
sidii ay gacantiisa ku galeen cajaladaha sirta ah<br />
ee laga duubey jawaasiista baareysay dacwada<br />
Zuma.Laakiin waxaa gool siyaasadeed dhaliyey xisbiga<br />
ID oo haweeneyda hogaamisa Patricia De Leal<br />
ay dacwad ka furtey baarayaasha cajaladaha sirta<br />
ah laga duubey ee lagu eedeeyey in ay maleegeen<br />
dacwada Zuma, talaabadani waxay muujisey in DA<br />
ay si shakhsiyan ah u bartilmaameedsanayso<br />
Zuma, halka ID ay moowduuc macquul ah ka hadlayso.<br />
Zuma waxaa lagu heystey dacwado la xariira musuqmaasuq,<br />
iyo wax isdaba marin, arrimaha waxay ku<br />
saabsanyihiin lacago uu ka qaatay schabir Sheik oo<br />
ahaa la taliyihiisa xagga maaliyada markii uu ahaa<br />
madaxweyne ku xigeenka dalka, Sheik oo ah nin<br />
maalqabeen ah wuxuu heley qandaraas hub ay<br />
dowlada kusoo iibsatay, waxaa lagu heley dacwad<br />
musuq ah 2005-tii waxaana lagu xukumey 15<br />
sanno oo xarig ah, maalmo kadib ayaa Zuma laga<br />
qaaday xilkii madaxweyne ku xigeenimada<br />
dalka.Wixii xiligaasi ka dambeeyey ANC waxaa ka<br />
dhexjirey garabyo kala taabacsan Zuma iyo Mbeki<br />
taasoo horseedey in doorashadii 2007 ee madaxweynenimada<br />
ANC uu ku guuleysto Zuma,<br />
doorashada kadib waxaa xisbiga ka jabay garabkii<br />
Mbeki taabacsanaa.Iminka Zuma wuxuu<br />
doorashada galayaa isagoo aanan wax dacwad ah<br />
lagu heysan taasoo ahayd walwalka ugu weyn ee<br />
dadka heysatay maadaamaa maxkamadiisa lagu<br />
beegey bisha August, markaasina uu maxkamad<br />
tagi lahaa isagoo madaxweyne ah.
18 April , 2009 XOG-MAAL 3<br />
Barbara Hogan oo raali galin bixisey,<br />
shaqadeedana heysanaysa.<br />
Haweeneyda ah wasiirada cafaimaadka<br />
dalka Barbara Hogan ayaa la<br />
sheegey in aanan laga diri doonin golaha<br />
wasiirada kadib markii ay raali<br />
galin ka bixisey hadal dhaleeceyn ah<br />
oo ay dowlada u jeedisey bishii<br />
maarso.<br />
Hogan ayaa xukuumada ku eedeysay<br />
mid inkirsan xuquuqda aadanaha<br />
kadib markii fiiso dal ku gal ah loo<br />
diidey hogaamiyaha ruuxiga ah ee<br />
qoowmiyada Tibet, Dalai Lama.<br />
Hadalkaasi ayaa dhaliyey carro weyn<br />
oo dhanka xukuumada, iyadoo siyaasiyiin<br />
sarsare ay ku baaqeen in<br />
Hogan shaqada laga eryo maadaamaa<br />
ay dhaleeceysay isla xukuumadii ay<br />
iyada ka tirsanaynd, afayeenka xukuumada<br />
Temba Maseko ayaa warfidiyeenada<br />
u sheegey in Hogan ay<br />
shaqadeeda sii heysan doonto, isla<br />
markaasina ay bixisey raali galin cid<br />
kasta qancisay, wuxuu hadlayay<br />
waxyar kadib kullan golaha wasiirada<br />
ay Pretoria ku yeesheen<br />
Awooda dalka oo meel dhexe<br />
la’isugu geeynayo.<br />
Golaha wasiirada ayaa khamiistii<br />
meelmariyey qodobka 17-aad oo ah<br />
qodob cusub oo lagu soo kordhinayo<br />
dastuurta dalka kaasoo awoodo baddan<br />
siinaya dowlada dhexe kuwaasoo<br />
ay ku faragalin karto maamulada dowladaha<br />
hoose ee ay dadka soo doortaan.<br />
Afayeenka dowlada Themba Maseko<br />
ayaa sheegey in qodobkani ay golaha<br />
meelmariyeen, isla markaasina looga<br />
gol leeyahay in lagu dardargaliyo fidinta<br />
adeegyada asaasiga ah sida<br />
korontada, biyaha iyo guriyeynta,<br />
wuxuu intaasi ku daray in ay jirraan<br />
maamulo dowlado hoose oo si cad<br />
oga horyimid qorshayaasha dowlada<br />
dhexe, kadibna meelmariyey qorshayaal<br />
aanan bulshada deegaanadaasi<br />
aan waxbo taraynin, mar lagu riixey in<br />
uu sheego kuwa ay yihiin maamulada<br />
uu ka hadlayo ayuu yiri „ma doonayo<br />
in aan ka hadlo arrin dood kicineysa<br />
iyada oo la joogo xiligii doorashooyinka”.<br />
Xisbiga mucaaradka ah ee DA oo<br />
gacanta ku haya maamulka dowlada<br />
hoose ee Cape Town ayaa xisbiga<br />
talada haya ku eedeynaya in arrintani<br />
looga gol leeyahay in lagu wiiqo<br />
awooda maamulada lasoo doortey ay<br />
u leeyihiin in ay fuliyaan adeegyada<br />
loo igmaday, isla markaasina la meelmariyo<br />
siyaasadaha ANC .<br />
Eedeyntaasi waxaa diiddey ANC iyo<br />
dallada maamulada dowladaha dhexe<br />
ee lagu magacaabo SALGA (SA Local<br />
Governments Association).<br />
Nin sheegey in uu shubmi<br />
gaaray markii uu heley lacag<br />
shixnad ah<br />
Nin ganacsade ah oo sare oo dalkani u<br />
dhashay ayaa qol hotel ka heley lacag<br />
aad u tiro baddan oo rugjad ah, qolka<br />
waxaa kaga horeeyey ciyaaryahano<br />
kubadda cricket-ka oo ka qeybgalay<br />
tartankii Cricket-ka ee u dhexmaray<br />
South Africa iyo Australia, kana dhacay<br />
P.E.<br />
Lacagta uu heley waxay gaaraysay<br />
R450,000 (4 boqol iyo konton kun oo<br />
Rand) taasi oo dhamaantedd wada<br />
ahayd boqol boqol xaanshi ah oo hal<br />
meel ku wada guntan, ganacsade<br />
Stephen Blewett ayaa sheegey in uu<br />
isku shubmi gaaray markii uu lacagta<br />
heley.<br />
Wuxuu ku wareejiyey maamulaha<br />
hotelka, daqiiqado kadibna waxaa<br />
yimid raggii lahaa oo raadsanaya,<br />
waana la siiyey<br />
Kasrils “kama war hayo<br />
cajaladaha sirta ah”<br />
Wasiirkii hore ee sirdoonka Ronnie<br />
Kasrils ayaa beeniyey in uu wax ka<br />
ogyahay cajalado sir ah oo la duubey<br />
taleefoono ay kuwa hadleen Leonard<br />
McCarthy hogaan hore ee hey‟ada<br />
baaritaanada ee Scorpion iyo Bulelani<br />
Ngduka madaxii hore ee hey‟ada garsoorka<br />
oo ka wada hadlaya gooreynta<br />
dacwada Zuma.<br />
Cajaladaha raggani laga duubey waa<br />
kuwa ay hey‟ada garsoorka ee NPA<br />
ku sababaysay ka noqoshadii ay ka<br />
noqotey dacwadii Zuma oo ay sheegtey<br />
in farogalin siyaasadeed lagu<br />
sameeyey arrintaasi oo laga ogaaday<br />
cajaladaha maqalka ah ee raggani laga<br />
duubey iyagoo taleefoon ku wada<br />
hadlaya.<br />
Hogaanka agaasinka iyo isku dubaridka<br />
ololaha doorashada ee ANC<br />
Fakile Mbalula ayaa Kasrills ku<br />
eedeeyey in uu wax ka ogyahay taleeloonada<br />
la dhagaystey ee la duubey,<br />
maadaamaa uu xiligaasi ahaa wasiirka<br />
sirdoonka.<br />
Kasrills ayaa arrintani ku beeniyey<br />
wareysi uu siiyey jariidada Business<br />
Day ee Johannesburg kasoo baxday.<br />
Xog-Maal
18 April , 2009 XOG-MAAL 4<br />
Dilal fool xun oo ka kala dhacay<br />
melo kala duwan<br />
Ugu yaraan 2 qof ayaa la dilley, 2<br />
kalana waa la dhaawacay dhacdooyin<br />
kala duwan oo kala dhacay<br />
gobolada Western Cape iyo Eastern<br />
Cape.<br />
Axadii lasoo dhaafay rag hubeysan<br />
ayaa u dhacay dukaan ay Soomaali<br />
leedahay oo ku yaala xaafada xasiloonida<br />
daran ee Delf ee duleedka<br />
Cape Town, ragga waxa ay toogasho<br />
ku dilleen C/laahi Maxamud Sabriye,<br />
waxayna isla goobta ku<br />
dhaawaceen 2 kale oo kala ah Abdi<br />
Khadar oo ay xabbada ka haleeshey<br />
xabadka iyo qoorta iyo Liibaan Khadar<br />
oo isagana ay xabbada ka<br />
haleeshey lugaha.<br />
Marxuumka la dilley ayay xabbada<br />
kaga dhacday xabadka.isla goobtana<br />
ku geeriyooday waxana la sheegay<br />
in uu dhalay ganacsade Caan ka ah<br />
dalka soomaliya Gaar ahaan muqdisho.<br />
5 nin ayaa loo qabtey dhacdada,<br />
laakiin qabashadooda waxay<br />
dhacday iyagoo dhacaya dukaan ay<br />
leeyihiin muwaadhiniin dalka u dhashay<br />
waxyar kadib markii falka<br />
geysteen.<br />
Dhanka kale sida uu kusoo<br />
waramayo wariyaha Xog-Maal ee<br />
magaalada Port Elisaberth ee<br />
gobolka Eastern Cape, tuulada Isinyoka<br />
ee isla magaaladaasi waxaa<br />
aroornimadii khamiista lagu dilley<br />
Maxamed Khadar oo rag hubeysan<br />
ay ku toogteen dukaankiisa<br />
dhexdiisa.<br />
Wuxuu noqonayaa marxuumkii ugu<br />
dambeeyey ee la dillo .<br />
Dilalkani waxay kusoo beegmayaan<br />
iyadoo muddo bil ah laga nastey dilalka<br />
Soomaalida loo geysto,<br />
waxaase xusid muddan in falalkani<br />
ay dhacaan xiliyada fasaxyada la<br />
galo ee dadka dalka ay dabaal dagayaan,<br />
todobaadkani waxaa<br />
dhamaaday fasixii ciida masiixiga ee<br />
Jimcaha wanaagsan loogu magac<br />
daray (good Friday) ama (Easter).<br />
Boqolaal qof oo Soomaali ah ayaa si<br />
xaq darro ah loo dilley, kumanaan<br />
fal dambiyeed ayaa laga galay dadka<br />
Soomaaliyeed ee degen Koonfurta .<br />
“Car Juu ii dheh”<br />
Waxaan ku jirraa goob Internet ah<br />
isla markaasina talefoonada laga<br />
dirsado, dadka qaarkood dhalooyinka<br />
ayay fadhiyaan, kuwana taleefoono<br />
ayay ku hadlayaan.<br />
Nin ka mid kuwa taleefoonada ku<br />
hadlaya ayaa la hadlaya qof dumar<br />
aan u maleeyey oo dabcan<br />
xaaskiisa ah ama ehelkiisa dhow<br />
ah, waxaa lagu heystaa “maxaad<br />
lacag usoo diri weeysey”, isagana<br />
wuxuu leeyahay “bisha dambe<br />
ayaan soo dirayaa, hadda lacag ma<br />
hayo”. Waxada hadalkiisa ka dareemi<br />
kartaa in uu xalainayo arrin<br />
xasaasi ah oo qoys. Isaga oo qaati<br />
taagan, ayaa waxaa hadlay nin ka<br />
mid ahaa kuwii dhalooyinka fadhiyey,<br />
oo yiri “ninkaasi u sheega hadalka<br />
hoos ha‟u dhigto ama banaanka<br />
ha‟ola baxo”, aniga oo<br />
arkaya ayuu ninkii is galay,<br />
waxaan iri “ka aamus ninkaasi hadalkiisa<br />
ha dhamaystee”, isagaoo<br />
teleefoonka ku hadlaya ayuu banaanka<br />
la aaday. Ninka ka cabanaya<br />
qeylada ninka taleefoonka ky<br />
hadlaya, isaga waxa uu dhagaysanayaa<br />
heeso, cabaar ka dib ayuu<br />
ninkii soo galay isagoo hadalkii<br />
soo dhamaystey.<br />
Dhamaan wixii xanaaq ahaa oo uu<br />
qabay ayuu ninkii hadlay kula dul<br />
dhacay, wuxuu yiri “maxaa<br />
ninkaasi halkaas iska fadhiya ka<br />
galay hadalkeeyga, waa wax qurun<br />
ah oo aan edeb lahayn”. Daqiiqado<br />
kadin murankii ayaa circa isku<br />
shareerey, ninkii si loo dajiyo ayaa<br />
la waayay, xanaaq ayuu meel la<br />
qaban waayay, waxay gaartey in<br />
ay six un isu caayaan labbadii nin<br />
oo gacan qaad ay sheekada gaarto,<br />
dadkii meesha joogey ayaa kal reebreeb<br />
galay. Si dhib leh ayaa labbadii<br />
nin lagu kala reebey, arrinta<br />
oo dhanna waxay ka bilaabatay<br />
“hadalkaaga hoos u dhig”.<br />
Waxaa halkaasi iiga soo baxay<br />
culeyska dadka dalkani ku heysto,<br />
waxaan la kulmey dad aad u baddan<br />
oo lumiyey dabeecadii oo<br />
dhan, oo wax kasta oo yar ka<br />
xanaaqaya, waxaan is tusey in dad<br />
baddan ay dhaqtar u baahnaan lahaayeen<br />
heerka cadaadiska maskaxdooda<br />
gaaray dartiis. Maqaalkan<br />
waxaan jeclahay in aad oga<br />
faa‟ideysataan illaalinta xanaaqiina,<br />
taasina waxaad ku gaari kartaan<br />
nasiino wanaagsan, iyo<br />
shaqada aad heeysaan oo aad xad u<br />
yeeshaan.<br />
Raga aan ka hadlayo waxaa iiga<br />
muuqdey astaan kasta oo daal,<br />
rafaad iyo dhibaato ah, taasi<br />
micnaheedu ma ahan in aysan lacag<br />
heysan, ee waa shaqada oo si<br />
xad dhaaf ah u qabtaan, oo ay<br />
naftoodii hilmaameen.<br />
Qore: Ismaaciil Cabdi (Turki ) P.E
18 April, 2009 XOG-MAAL 5<br />
Qeybtii 2aad.<br />
Waxaa la arkaa in aad is weydiiso<br />
cudurka jabtaddu dhibaato ma u<br />
keeni karaa ilmaha ay dhasho<br />
h o o y o c u d u r k a n q a b t a a ?<br />
Jawaabtu waa HAA!, maxaa yeelay<br />
hooyada cudurka jabtada<br />
qabtaa waxa ay u gudbin kartaa<br />
ilmaheeda bakteeriyada xiliga<br />
dhalmada taas oo u keeni karta<br />
ilmaha indho la’aan hurgun<br />
kalagoysyada ilmaha kaga dhaca<br />
iyo bacteeriyadan oo dhiiga ilmaha<br />
raacda sababtana inta<br />
b a d a n d h i m a s h o .<br />
Inta badan faafida cudurka jabtada<br />
waxaa ka qeyb qaata dumarka<br />
marka la barbar dhigo<br />
raga , maxaa yeelay konton boqolkiiba<br />
(50%) oo dumarka<br />
cudurkan qabaayi ma muujiyaan<br />
wax calaamado cudur ah balse si<br />
fiican ayay ugu gudbin karaan<br />
qofkii galmo la sameya, meesha<br />
ay 95% ragu ay muujiyaan<br />
calaamado cudur.<br />
Sidoo kale waxaa cudurkani ku<br />
badan yahay dadka isugu galmooda<br />
qabaabka sharciga iyo<br />
dhaqanka wanaagsan ka fog,<br />
Su’aasha kale ee is weydiinta<br />
mudan ayaa waxay tahay hurgunka<br />
ay keento bakteeriyada<br />
ma mid ku eg baa habdhiska<br />
taranka iyo meelaha kale ee<br />
dadka falfalka xumi isaga tagaan<br />
oo keliyaa ? jawaabtu waa<br />
MAYA!, maxaa yeelay bakteeriyadan<br />
ayaa caabuq iyo hurgunba<br />
ku keeni karta xubna badan oo<br />
jirka ka mid ah hadii ay taabato,<br />
qabsato kuna taranto, tusaale<br />
ahaan hadii bukaha cudurka jabtadda<br />
qabaaye uu caado ka<br />
dhigto in uu gacmaha ku taabtaabto<br />
hubanaha habdhiska<br />
taranka jirkiisa ee hurgunka la il<br />
daran oo uusan isticmaalin wax<br />
saabuun, alkohool ama dhitool,<br />
waxaa dhacda in bakteeriyada<br />
Neisseria gonorrhoeae ay hurgun<br />
ku keento gacmihiisa iyo waliba<br />
xubnaha kale ee jirkiisa e uu<br />
gacantiisa wasakheysan ku taabtay<br />
sida indhaha, afka IWM. Sidoo<br />
kale waxaa la mid ah qofka u<br />
isticmaala farahiisa haweenay<br />
qafta cudurka Jabtadda.<br />
CALAAMADAHA CUDURKA JAB-<br />
T A D D A : -<br />
Calaamadaha u horeya ee lagu<br />
arko bukaha cudurka jabtadda<br />
qaba ayaa ah kuwa dhexdhexaad<br />
ah , inta badana calaamadahaasi<br />
waxa ay soo muuqdaan labo ilaa<br />
toban casho gudahood ka dib<br />
marka uu qofku galmo la sameyo<br />
b u k e c u d u r k a q a b a .<br />
Calaamadaha Dumarka iyo kuwa<br />
raga lagu arko ayaa dhab ahaantii<br />
kala duwan.<br />
Calaamadaha Dumarka:-<br />
1. xanuun ama gubasho la<br />
dareemo xiliyada kaadida.<br />
2. dheecaan ka yimaado farjiga<br />
kaas oo ah cagaar marmarna<br />
u eg dhiig-dhiig.<br />
3. dhiig yimaada xiliyada<br />
caadada dhexdooda.<br />
4. xanuun la dareemo xiliyada<br />
Galmada<br />
5. qaarka danbe oo xanuuna<br />
Calaamadaha Raga:-<br />
1- cuncun iyo xanuun laga<br />
dareemo gudaha dekarka.<br />
2- kaadida oo lagu dhibtoodo<br />
3- malax leh xanuun oo ka timaada<br />
dekarka.<br />
4- madax xanuun iyo qandho la<br />
dareemo marmar.<br />
Ka hor tagaga Faafinta<br />
Cudurka JAbtada.<br />
Cudurkan waxaa looga hortigi<br />
karaa oo keliya qofka oo ku<br />
ekaadaa gogoshiisa (xaaskiisa)<br />
aana sameyn wax gogol dhaaf ah<br />
(sino), halkaas waxaad ka garan<br />
kartaa macanaha balaaran ee ay<br />
xanbaarsantahay xaaraantimeynta<br />
ay diinta Islaama ee<br />
sharafta badani xaaraantimeysay<br />
sinada, waxyaabo badan oo<br />
waxaa jira ay gaaladu sheegaan<br />
in looga hortigi karo cudurka jabtadda<br />
balse waa wax ay iyaguba<br />
ka caalwaayeen oo in aan sheegnaa<br />
aysan waxba nagala<br />
maqneyn, isku soo duuduuboo<br />
xalka keliya ee looga hortegi karo<br />
faafida cudurkan waa ku ekow<br />
gogoshada kana fogow sinada.<br />
BARISTA CUDURKA JABTADDA:-<br />
Si loo xaqiijiyo cudurka bukaha<br />
hayaa in uu yahay cudurka jabtadda<br />
iyo in kale ayay xarumaha<br />
baarista cuduradu u adeegsadaan<br />
sadex dariiqo midood baarista<br />
cudurka jabtadda.<br />
1)- In si toos ah loo adgeesado<br />
sheybaare iyada oo la adeegsanayo<br />
dheecaan aan badneyn<br />
oo bukaha laga soo qaaday,<br />
2)- In laga baaro hiddaha bakteeriyada<br />
Neisseria gonorrhoeae<br />
kaadida bukaha, taas oo u baahan<br />
in la isticmaalo qalab casri<br />
ah sida midka loo yaqaan polymerase<br />
chain reaction.<br />
3)- In la abuuro (culture) bakteeriyada<br />
Neisseria gonorrhoeae<br />
iyada oo la isticmaalayo dheecaan<br />
laga soo qaaday bukaga<br />
cudurka qaba si loo helo xadi<br />
bakteeriyadan ah oo si fudud loo<br />
baari karo, abuuristan oo u baahan<br />
in loo dhameystiro nafaqooyinka<br />
iyo macdanaha ku haboon<br />
koritaanka bakteeriyada .<br />
W.D C/risaaq Mursal Faarax<br />
Xog-maal.
18 April , 2009 XOG-MAAL 6<br />
Wax kasta oo aad u malaysid in ay<br />
yihiin wixii ugu dambeeyey ee qof<br />
lagu samayn karro, waxaad arkaysaa<br />
wax ka daran in ay suuro galyihiin,<br />
waxaa taasi la mid ah dhacdo layaab<br />
leh oo qabsatay rag Soomaaliyeed oo<br />
dukaan ku leh Xaafada Delf ee<br />
duleedka Cape Town.<br />
Waxaan soo aragnay nooc kasta oo<br />
dhibaato ah oo la gaarsiiyo dukaamaleyda<br />
Soomaalida, laakiin tani<br />
ku dhacday wiilashani ay sheekagadani<br />
ku saabsantahay waa mid nooceeda<br />
oo kale uu noo dhimanyahay<br />
maqalkeeda, si sahlana aysan maskaxda<br />
uga fikiri karin suurtogalnimadeeda.<br />
Waxay ahaayeen labbo wiil oo naga<br />
codsaday in aanan magacooda la<br />
shaacin, dukaan ayay ku leeyihiin<br />
xaafada Delf, sidii caadada ahayd habeenkii<br />
ayay dukaanka dhexdiisa jiifsadeen,<br />
laakiin sidii caadada ahayd<br />
kuma aysan soo toosin, subixii waxay<br />
kasoo tooseen xaafad kale oo 10km u<br />
jirta halkii ay degenaayeen, tolow<br />
maxaa yaab iyo faraj ah, markii ay<br />
illinka fureen indhahooda ayay aamini<br />
waayeen waxa ay arkayaan.<br />
Dukaanka waa koodii, laakiin xaafada<br />
iyo meesha ay joogaan ma ahan halkii<br />
ay degenaayeen, kaaga daran waxaa<br />
kasoo horjeeda dukaan kale oo ay<br />
leeyihiin rag Soomaaliyeed kuwaasi<br />
oo dagaal iyo weerar kusoo qaaday<br />
raggani lasoo dheelmiyey iyagoo ka<br />
cabanaya sababta ay habeenimo dukaan<br />
kale uga ag fureen, ragani ambadka<br />
ah ma yaqaanaan sida ay halkan<br />
ku yimaadeen, ragga kale ee dukaanka<br />
lagu ag-qabtayna ma aaminayaan<br />
hadalka wiilasha ee ah in aysan<br />
ka warheynin.<br />
Daqiiqad kasta waxay u maleeyaan in<br />
ay riyoonayaan oo ay hurdaan, laakiin<br />
arrintu riyyo ka weyn, dhowr jeer<br />
ayay indhaha maraanmaranayaan si ay<br />
u xaqiijiyaan in aysan hurdeeynin,<br />
waa hubaal ma hurdayaan, waxa hortooda<br />
yaalana waa wax macquulnimada<br />
ka weyn, layaab ma lahan in<br />
midkood uu niyada iska yiri “tolow<br />
ma xerro jin baad joogtaan?”.<br />
Haddaba sidee ayaa ragani lagu<br />
dheelmiyey?, marka hore dukaankooda<br />
waa mid ka samaysan<br />
Konteenar, marka labbaad waxa uu ka<br />
ag furnaa dukaan uu leeyahay nin<br />
middab ah oo dalka u dhashay, ninkii<br />
midabka ahaa ayaa maleegey qorshe<br />
dukaanka Soomaalida uu meesha uga<br />
raro iskagana fogeeyo, wuxuu la<br />
yimid farsamo cajiib ah, wuxuu soo<br />
kirreystey gaari weyn oo uu ku rakibanyahay<br />
wiishka xambaara konteerada.Wuxuu<br />
sugey illaa habeenbarkii<br />
intii laga gaarayay saxda dhexe,<br />
kadib wiishii ayaa afarta xagal ka qabtay<br />
konteenarkii, gaarigana saaray,<br />
sidaas ayaana lagu geeyey xaafada<br />
10kn mitir jirta ee ay subixii dambe<br />
kasoo toosi doonaan.<br />
Markii aan sheekadani maqalnay,<br />
waxaan wiilasha wareysanaya sida ay<br />
suurogal ku tahay in aysan maqlin<br />
shanqarta weyn ee uu gaariga samaynayo,<br />
midkood ayaa noo sheegey sida<br />
soo socota “meesha aan seexano waa<br />
meel aad u yar oo aad dareemi karto,<br />
wiilka illa jiifana waa mid dhaqdhaqaaq<br />
baddan oo kolba meel u<br />
gadooma, aniga waan u bartay dhaqdhaqaaqiisa,<br />
danna kama gallo marka<br />
dhaqdhaqaaqa waxaan u maleeyey tii<br />
wiilka, halka guuxa gaariga aan isagana<br />
u maleeyey gaari shaqaale qaado<br />
oo subax kasta dukaanka agtiisa dadka<br />
ka daabula, maba aanan soo dhiganin<br />
in dukaanka la dallacay”.<br />
Arrintani waxay Xog-Maal soo gaartay<br />
habeen kadib markii ay dhacday,<br />
wiilasha waxay noo sheegeen in dukaankii<br />
halkiisii ay ku celiyeen, ninkii<br />
rarayna ay wadahadal la galeen.<br />
Waxa ugu daran ee ay la kulmeen<br />
ayaa ahaa ragga Soomaalida ah oo<br />
marnaba aamini waayey sida ay wax u<br />
dhaceen, kuna sigtey in ay dagaalamaan<br />
dhexdooda.<br />
Qormada Xuuraan ee Xog-Maal boga<br />
10-aad kusoo baxda cadadkii hore<br />
waxaan kusoo qaadanay qormo aan<br />
ciwaan oga dhigney „Afar jibaaranaha<br />
inkaaraha qaba (nolosha eddega birta<br />
ah ka samaysan). Qormada waxaan ku<br />
faaqidney dhibaatada ka jirta dukaamada<br />
konteenarada ka samaysan,<br />
markii dhibaatooyinkiisa laga<br />
sheekeynayay marnaba lagama fikirin<br />
suurtogalnimada arrintani.<br />
Haddii ay dhici karto arrintani, miyeysan<br />
suurogal ahayn in badweynta la<br />
raaciyo?<br />
Xog-Maal
18 April , 2009 XOG-MAAL 7<br />
Dooqii La,isku Dal Dalay<br />
(wiil Soomaali ah iyo Gabar<br />
South African ah)<br />
Waxaa laga yaaba in dadka baddankooda<br />
Soomaalida ah ay ka<br />
dhaadhacsantahay in dadka dalkani<br />
u dhashay ay wada necebyihiin<br />
Soomaalida, oo ay dillaan,<br />
dhibaatooyin kalana u geystaan,<br />
laakiin halkani waxaan ku<br />
heeynaa qof jacayl uu Soomaali<br />
u qaaday isu dilley dartiis.<br />
Botisha Anderlin oo ah gabar u<br />
dhalatay dalka K/Afrika ayaa<br />
jacayl daran u qaaday wiil<br />
Soomaaliyeed. Jacaylku waa<br />
indho la’yahay, meel kastana<br />
waa uu gala, haddii aad la yaabantahay<br />
gabadha dalkani u<br />
dhalatay ee wiil Soomaali ah<br />
jacaylka u qaadaysa, waxaa kuusoo<br />
socda war kaaga yaab baddan,<br />
kaasina waa in jacaylkaasi<br />
dartiis isu dishey gabadhii.<br />
Botisha waa 18 jir, muda 3 bilood<br />
ah ayay jacayl daran u qabtay<br />
wiil Soomaaliyeed oo ka shaqaynayay<br />
dukaan xaafadooda ku<br />
yiiley, wiilka waxaa lagu magacaabaa<br />
Haashim Axmed Cali.<br />
Jacaylku waa xariir bini’aadamka<br />
dhexmara, waxaana asaas u ah<br />
in labbada qof ay wada hadlaan<br />
marka hore inta aysan miraha<br />
jacaylka guran, ka waran haddiiba<br />
aanan la wada hadli karrin.<br />
Botisha ma taqaano Afsoomaaliga,<br />
Haashimna ma<br />
yaqaano afka English-ka oo ay<br />
Botisha ku hadasho, haddii labbada<br />
qof aysan is fahmeynin sow<br />
ma ahan in turjubaan loo waco-<br />
Botisha waxay qeexday jacaylka<br />
ay u qabto Haashim, laakiin<br />
markii ay ogaatay in uusan fahamsanayn<br />
waxa ay sheegeyso<br />
ayay u yeertey Cabdinaasi Xassan<br />
Xaaji oo luuqada yaqiiney si<br />
uu ugu kala tirjumo.<br />
Bal qayaas jacaylka turjubaan<br />
galay illaa heerka is faham laga<br />
gaarayo, oo ay tahay in wax<br />
kasta oo aad sheegi lahayd turjubaan<br />
lasii mariyo. Cabdinaasir<br />
waa uu u sharxay Haashim waxa<br />
ay gabadha ka dooneyso,<br />
Haashim fajac iyo layaab ayaa<br />
kasoo haray waa uuna ka biyo<br />
diidey.<br />
Cabdinaasir isaga waa uu u<br />
beerlaxawsaday gabadha<br />
wuxuuna codsaday in ugu<br />
yaraan uu la daadihiyo jacaylka,<br />
malaha waxa uu fahmay heerka<br />
gabadha jacaylka ka gaaray oo<br />
xittaa gaarsiin lahayd in ay diinteeda<br />
Islaam u badasho, laakiin<br />
asxaab kale oo la joogey<br />
ayaa Haashim ku qanciyey in uu<br />
gabadhani ka fogaado. Cabdinasir<br />
Botisha waxa uu ku qanciyey<br />
in ay wax lala qabanayo iskana<br />
tagto, wuxuu sidaasi u<br />
sheegayaa Haashim oo aan arrin<br />
ta ku qanacsanayn oo carab<br />
laadlaadinaya, asxaabta kalana<br />
ay meel adag iska taageen.<br />
Gabadhii jacaylka ay wiilka u<br />
qabto iyo warka wanaagsan ee<br />
ogolaansho ah dadka oo dhan<br />
ayay u sheegtey, xaafada oo<br />
dhan ayaa odgaatay, dadbaddan<br />
oo arrinta jecleystey ayaa bilaabay<br />
in ay si fiican dukaanka wax<br />
oga iibsadaan, dadka kalana kusoo<br />
xiraan<br />
Dadka arrinta maqlay waxaa ka<br />
mid ah hooyada gabadha iyo<br />
wiilka adeerkiis oo si kulu ugula<br />
taliyey Haashim in uu faraha ka<br />
qaado gabadha.<br />
Hashim wuxuu bilaabay in uu<br />
gabadha ka dhuumaalaysto,<br />
marka ay wadada ka hor timaadana<br />
uu u sheego in uu<br />
meel ka daahayo, laakiin waa naf<br />
naf jacelee meeysan quusan.<br />
Bitosha ayaa habeen timid tukaanka,<br />
banaankana ugu yeertey<br />
Hashim, isagiina waxa uu ka<br />
xanaaqay imaashaha gabadha<br />
xiliga ay mashquulsanyihii,<br />
wuxuuna indhaha ka saaray in<br />
uusan dooneynin jacaylkeeda,<br />
iyadu meeysan fahmin, waxayna<br />
u yeertey Cabdinaasir. Waa u<br />
yimid una sheegey waxa uu<br />
leeyahay oo ah in uusan<br />
jacaylkeeda waxbo kala qaban<br />
karin.Maxaa qaraacan ah,<br />
maxaa niyad jab ah, maxaa rajjo<br />
beel ah, Botisha aduunka oo<br />
dhan ayaa kusoo caariyey, wax<br />
ay samayso ayay garan weeysey,<br />
iyadao oo lugaha jiideyso<br />
ayay ka hadaaftey meesha.<br />
Markii ay kaligeed meel ku noqotey<br />
oo ay maskaxdeeda la tashatay<br />
ayay usoo baxday in aysan<br />
aduunkani ku noolaan karrin<br />
Haashim la’aantiisa, waxayna<br />
go’aansatay in ay nolosheeda ku<br />
qamaarto, habeenbarkii ayay suuliga<br />
xarig ku xiratay oo ay is daldashay.<br />
Haashim oo arrinta ay hanfariir<br />
ku noqotey ayaa isaga huleeley<br />
tuulada isaga oo ka baqaya in<br />
loo qabsado dhimashada<br />
gabadha.<br />
Qisadani waxay ka dhacday tuulo<br />
Cape Town u dhow, 29-kii<br />
Maarso, 2009.<br />
Qore: Cabdilaahi Xaaji (Xuduu)
17 april, 2009 XOG-MAAL 8<br />
Shir beeleed P.E ka<br />
dhacay<br />
Qore: bahda Xog-<br />
Maal, P.E.<br />
Shirweynihii shanaad ee<br />
Beesha Absame ee<br />
Koonfur Africa ayaa lagu<br />
qabtay magaalada P.E<br />
maalmihii taariikhdu ay<br />
ahayd 10kii illaa 13-kii<br />
April.<br />
Shirweynaha oo 4-tii<br />
sanaba mar la qabto<br />
ayaa waxaa isugu yimid<br />
inka baddan 500 qof oo<br />
ka tirsan urur beeleedka<br />
Absame International<br />
Link oo ah mid dhanka<br />
dowlada a diiwaangashan.<br />
Kadib 3 maalmood oo ay<br />
socdeen kullamo albaada<br />
u laaban oo<br />
xasaasi ah ayaa ugu<br />
dambeybtii lagu soo<br />
gunaanaday isu imaatin<br />
balaaran oo dadka oo<br />
dhan ay ka qeybgaleen,<br />
waxaana meesha<br />
loogaga dhawaaqay<br />
hogaan cusub oo uu<br />
ururka yeelanayo.<br />
Sheekh Cabdullaahi Sh.<br />
Cabdi Ubax oo ah nin<br />
culumo ah, isla<br />
markaasina xilal kasoo<br />
qabtey ciidamadii<br />
qalabka siddey<br />
ee dowladii<br />
Soomaaaliya ee dhexe,<br />
waa nin siweyn looga<br />
qadariyo dalka.<br />
Sida ay ku waramayaan<br />
wariyeyaasha Xog-Maal<br />
oo oo kala ah Ismaaciil<br />
Cabdi Turki, Maxamed<br />
Saxafi iyo Cabdiraxmaan<br />
Nuur, ergada shirka ka<br />
qeybgashay ayaa<br />
harqisey magaalada,<br />
iyadoo magaallada ay<br />
noqotey markii ay ugu<br />
dad badneyd xagga<br />
Soomaalida timid.<br />
Waxay kaloo wariyeyaasha<br />
sheeegayaan<br />
in magacaabista<br />
hogaanka cusub aysan<br />
ku iman si sahlan<br />
oo madasha siweyn<br />
loogu tartamay xilka gudoomiyenimada,<br />
balse<br />
markii dambe si hoose<br />
lagu dhameeyey kadib<br />
markii guddi soo xula<br />
loo saaray.<br />
Hogaanka cusub ayaa la<br />
doortey kadib markii uu<br />
xilka ka degey gudoomiyihii<br />
hore Ugaas Maxamed<br />
Cabdi Diiriye<br />
(Ugaas Qooqaani),<br />
ugaaska waxa uu Xog-<br />
Maal u sheegey in uu<br />
go’aansaday in uu<br />
shaqada ka nasanayo<br />
kadib 13 iyo<br />
sanno oo uu xilkaasi soo<br />
hayay.<br />
Tahniyad Dhalasho oo<br />
farxad leh<br />
1. Maxamed Cali Ibraahin<br />
2. Nuur Cali Ibrahin<br />
3. Mahdi Caraaye Cabdi<br />
4. Cumar Xasan Kabiila<br />
5. C/qaadir Axmed Hagarey<br />
6. Maxamed C/lahi Faray<br />
7. Ridwaan Abuukar Canshuur<br />
8. Sahra Cali Ibrahin<br />
9. Kiin Cali Ibraahin<br />
10. Dahabo Cali Ibraahim<br />
11. Xamdi Cali AXmed<br />
12. Fartuun Cali Dhagay<br />
13. Luulay Jagni iyo wiilkayda<br />
14. Safiyo iyo Xasan<br />
15. Ayaan iyo Caana boore<br />
16. Fartuun Xaaji Aamanuu<br />
17. Cabdulaahi Xuseen „Ibrahin (Calaay)<br />
18. Faadumo Cabdi Fiidoow<br />
19. Abuubakar Yariisow<br />
20. M.M Nuur (Deeqdarajo)<br />
Dhamaan Dadkan waxay tahniyad dhalasho oo farxad leh<br />
u dirayaan Abuukar Xaaji Canshuur iyo Shariifo Cali<br />
Ibraahin oo gabar ugu dhalatay magaalada Cape Town<br />
waxaana loo bixiyay Fayruus Abuukar Xaaji Canshuur<br />
waxay leeyihiin soo bar baar noqo tii Diinteeda iyo<br />
Dalkedaba anfacda anagane waxaa leenahay Aamiin<br />
Aamiin Aamiin.
18 April , 2009 XOG-MAAL 9<br />
X a a l a d d a Q a x o o t i g a<br />
Soomaalida Ee South Africa<br />
Oo Laga Arinsaday.<br />
Shir looga hadlayey Xaaladda<br />
Qaxootiga Soomaalida ee ku<br />
jira xerooyinka Dalka Koonfur<br />
Africa iyo sidii loo tixgelin lahaa<br />
rabitaankooda ku salaysan<br />
inay helaan nolol midan<br />
ka badalan, ayaa lagu qabtay<br />
Magaalada Cape Town ee<br />
dalka Koonfur Africa.<br />
Shirkan oo ay si wada jir ah<br />
usoo agaasimeen Laanta<br />
Qaxootiga QM ee UNHCR iyo<br />
The CITY OF CAPE, islamarkaana<br />
ay goobjoog ka<br />
ahaayeen Jaaliyadaha Africa<br />
eek u nool dalkan Koonfur Africa,<br />
Hay’adaha NGO-yada ee<br />
qaabilsan Qaxootiga, Wakiilo<br />
ka kala socday Safaaradaha<br />
Ingiriiska, Maraykanka iyo<br />
Canada, ayaa si gaar ah la<br />
iskula meel dhigay in<br />
Soomaalida qaxootiga ah ee<br />
xerooyinka dalka Koonfur Africa<br />
dib u celin lagu sameeyo,<br />
islamarkaana ay helaan tixgelin<br />
guud oo caalami ah.<br />
Xoghayaha guud ahna Afhayeenka<br />
Jaaliyadda Soomaaliyeed<br />
ee Koonfur Africa<br />
( S O M A L I C O M M U N I T Y<br />
BOARD) Maxamed Cusmaan<br />
Jaamac (Dheereeye) oo kulankaasi<br />
ka hadlayey ayaa ka<br />
c o d s a d a y H a y ’ a d a h a<br />
caalamiga ah in Qaxootiga<br />
Soomaalida, loo fududeeyo<br />
helitaanka adeegyada ay xaqa<br />
u leeyihiin, hase ahaatee aan<br />
hiyi kicin lagu sameynin.<br />
Isagoo la hadlayey wargeyska<br />
Xogmaal, ayaa Xoghayaha<br />
waxa uu tilmaamay in qodobada<br />
sida gaarka ah qalinka<br />
lagu wada duugay ay tahay<br />
sidii qaxootiga Soomaaliyeed<br />
ee dalbanaya in dal 3-aad loo<br />
qaado, balse ay qaadan<br />
doonto Afar ilaa Shan<br />
sano.Sidoo kale kuwa dalbaday<br />
in dalka Soomaaliya dib<br />
loogu celiyo, ayuu Mr.<br />
Dheereeye sheegay in la isla<br />
gartay in marka hore la<br />
qiimeeyo xasiloonida dalka,<br />
halka kuwa doonaya inay<br />
deegaanadooda gudaha Koonfur<br />
Afrika dib ugu laabtaana la<br />
taakuleyn doono.<br />
Bishii May ee sanadkii tagay,<br />
ayaa dalka Koonfur Africa,<br />
waxaa ka dhacay rabshado<br />
jinsi naceyb ah oo ay ku barakaceen<br />
Kumanaan Soomaali<br />
ah, qaar kalana lagu dilay,<br />
iyadoo tirade qaxootiga<br />
Soomaalida ee haatan ku jira<br />
xerooyinkana ay gaarayso 463<br />
-ruux.<br />
W.Q: C/risaaq C/laahi Maxamed<br />
Koobka nabada ee ka socday<br />
Cape town oo hakad ku yimid.<br />
Koobkan oo ay soo qaban qaabiyeen<br />
gudiga isportiga ee gobalkani<br />
Westren Cape ayaa socday<br />
maalmihii la soo dhaafay ayadoo<br />
ay ka qeyb galeen ilaamaa 6<br />
kooxood oo ka wada dhisan magaalada<br />
Cape Town.<br />
Koobkani oo loogu magac daran<br />
koobka nabada ayaa ku bilaawday<br />
jawi aad u wanaagsan<br />
ayadoo wareegii hore ee ciyaarta<br />
ay weli lagu guda jiro balse<br />
kooxaha ay is wada arkeen.<br />
Waxaa is if baxaya in koobka<br />
hakad ku yimid warar hoose oo<br />
wargeyska Xog-maal loo soo dusiyay<br />
aya sheegaya in uu qilaaf<br />
soo kala dhex galay kooxaha<br />
qaarkood .<br />
Yuusuf U.K oo ka mid ah gudiga<br />
isportiga ayaa sheegay in aysan<br />
jirin qilaaf haba yaraatee soo<br />
kala dhex galay kooxaha balse<br />
ay jirto cillad farsamo oo tar<br />
tanka hakad u galay.<br />
Waxaa la arkayay in koox walba<br />
ay ka muuqatay isku duubni iyo<br />
wada shaqeyn ayadoo garoomada<br />
ispoortiska lagu ciyaaro<br />
ay ahaayeen kuwo mashquul ah<br />
oo ay koox kasta samaynayso<br />
diyaargarow iyo jimicsi.
18 April , 2009 XOG-MAAL 10<br />
Qore: Cabdinaasir Axmed<br />
(Saxansoxo).<br />
Todobaadkani waxaan safar<br />
gaaban ku maray 2 magaalo<br />
oo waaweyn, Soomaalidana<br />
ay aad u degentahay, waa<br />
P.E iyo Cape Town, marka<br />
uu qofka safar galo waxa<br />
ugu horeeya ee niyada kusoo<br />
dhacaya waa jiifka iyo<br />
halka uu degeyo kolka uu<br />
gaaro halkii uu u socdey,<br />
sidoo kale marka aad tahay<br />
socoto oo aadan magaaladaasi<br />
hoy ku lahayn waxaa<br />
niyada soo galaya Hoteel oo<br />
ay tahay in aad jiifato.<br />
Caadi ahaan hoteelada la<br />
jiifto aduunka waa ganacsi<br />
macaash baddan laga hello,<br />
sidaasi darteedna aad ayaa<br />
looga dadaalaa in la tayeeyo<br />
nadaafada, adeega iyo qidmeynta,<br />
iyo waliba gogosha<br />
wanaagsan, waxaa dadaal<br />
kasta loo galaa in qofka uu<br />
dareemo raaxo iyo nasiino<br />
kama dambeys ah.<br />
Su‟aal?, ka waran<br />
Soomaalida iyo ganacsiyada<br />
hoteelada ?.<br />
Marka hore aan ku bilaabee,<br />
hoteelada waa ganacsi ay<br />
Soomaalida siweyn ugu<br />
baraarugsantahay, sababtuna<br />
waxay tahay waa dad<br />
dhamaantood wada safar ah,<br />
adeega hoteeladana aad ugu<br />
baahi qabba, waxaad arkaysaa<br />
in magaalooyinka qaar<br />
maalin kasta Hotel cusub<br />
laga furo, misane wali ay<br />
taagantahay baahida jiifka.<br />
Runtii ganacsiga hoteelada<br />
ee Soomaalida waa mid si<br />
weyn loogu nafisey, dadka<br />
Soomaaliyeed ee qurbaha<br />
aanan guryo ku lahayn ayay<br />
tani u tahay fursad qaali ah.<br />
Waxaa kale oo war fiican ah<br />
qiimaha qaban ee hoteelada<br />
lagu seexdo, ogow ma jiraan<br />
hoteelo aan kuwa<br />
Soomaalida ahayn oo lagu<br />
seexdo R20 ama R25, kuwa<br />
ay leeyihiin dadka dalka u<br />
dhashay kuwooda ugu jaban<br />
R100 ayay ka biloowdaan,<br />
ma filayo in uu jirro qof<br />
lacagtaasi si joogto ah oga<br />
bixin karra jiif. Laakiin hoteelada<br />
Soomaalida dhib<br />
weyn ayaa ka jirra,<br />
qaarkood marka aad illinka<br />
ka gasho waxaa ku salaamaya<br />
habaash (bus), haddii<br />
aad tahay qof sanboor<br />
qabba, hatisho ayaad ka<br />
wareegeysaa, waxaana kugu<br />
dhacaya hargab aadan isku<br />
ogeyn.<br />
Inta aadan wax kale<br />
samaynin fadlan eeg suuliga,<br />
illinka maba xirmo,<br />
adiga oo duulaya ayaad nin<br />
xaajoonaya dalaq u dhahaysaa<br />
kolkaasuu naxdin iyo<br />
hanfariir kala go‟ayaa,<br />
mararka qaarkood ma<br />
shaqaynayso aalada biyo<br />
raacinta ee marka la saxaroodo<br />
godka lagu nadiifiyo,<br />
xeendaabka qubeyska<br />
biyaha baddanaa ma kulula,<br />
haba sheegin tuubooyinka<br />
shabaaxiska ah ee kor kasoo<br />
foorara, waxaa dhexyaala<br />
weel afweyn oo biyaha kaa<br />
hooraya ay ku dhacayaan<br />
kadibna isla iyagii ay tahay<br />
in aad isku nadiifiso.<br />
Qolka u dhaadhac, inta baddan<br />
sariirara waa kuwa<br />
goglan, go‟ iyo buste is dul<br />
saaran oo la‟isku soo dhan<br />
laabay, barkintuna dhinac<br />
ka saarantahay, haddii aad<br />
weeydiisato shukumaan waa<br />
laguga qoslayaa, haddii uu<br />
yaalana waa mid aanan 10<br />
barri la meeyrin, gogosha<br />
iyadu wallow ay tahay tan la<br />
galiyo dadaalka ugu baddan<br />
haddane mararka qaar ma<br />
jecleysanaysid ustada saran,<br />
dharka ma jirro takabaan la<br />
surto, xittaa musbaar darbiga<br />
ku suran oo aad wax<br />
suran kartid ma lahan,<br />
dharkaaga waa inaad barkataa,<br />
haddii aad tahay nin<br />
dharkiisa feereysanyahay oo<br />
xaragoonaya fadlan<br />
feeradaada boorsada ku<br />
waddo.<br />
“Marwaxadii aaway kuleel<br />
ayaa jirraa, mise uumigii<br />
aaway qaboow ayaa jirree?”,<br />
hadalkaasi ma ahan<br />
mid loogaga hadlo hoteelka<br />
Soomaalida leedahay ee aad<br />
degentahay, waxa ugu weyn<br />
ee aad ka fikiri karto waa in<br />
qolkaagu leeyahay daaqad<br />
la xirri karro, lana balaqi<br />
karro, balse hala yaabin<br />
hadii aad taasi lafteeda<br />
weeyso oo aysan shaqaynin.<br />
Mararka qaarkood waxaad<br />
kusoo tooseysaa iyada oo<br />
qolka lagugu qufuley,<br />
markaas ayaad saacado ku<br />
jirreysaa xabsi guri, ka<br />
waran haddii dhismaha uu<br />
dab qabsado? Inta uusan<br />
holaca kusoo gaarin, qaaca<br />
ayaad u dhimanaysaa, ugu<br />
yaraan mid ka mid ah hoteelada<br />
oo aan tagay meesha<br />
qubeyska waxaa la‟ii sheegey<br />
in dacaska banaanka<br />
lagu siibto, markii aan<br />
weeydiiyey sababta, waxaa<br />
la‟ii sheegey in dhowr qof<br />
ay ku waxyeeloobeen kadib<br />
markii ay ku sabiibaxdeen<br />
ismiidka aan nadiifka ahayn<br />
Hoteelada qaarkood ma<br />
buuxsamaan, 9 saac habeenimo<br />
haddii aad timaadid<br />
boos ayaa kuu banaan, lagu<br />
celin maayo, taasi micnaheedu<br />
ma ahan in aysan<br />
sariiraha buuxin, joodariyo<br />
(firaash) dheeraad ah ayaa<br />
hoteelka yaala, kuwaasi<br />
ayaa laguu dhigayaa<br />
sariiraha dhexdooda,<br />
ha‟isku murjin in aad tiraahdin<br />
“raali noqo” haddii<br />
aad qof caloosha uga istaagtid<br />
adigoo sariirtaada kasoo<br />
deganaya waayo isagaa caloosha<br />
ku hoos dhigtey.<br />
Ogoow hoteelada oo dhan<br />
sidaasi ma ahan, ugu yaraan<br />
midkood oo aan P.E ku<br />
arkay habeenkii R100 ayaa<br />
lagu seexdaa qolalka<br />
qaarkood, adeegiisana waa<br />
heersare, waxaase aan ka<br />
yaabay erey bixin ay banaanka<br />
ku qorteen, waxay<br />
ku qoreen “Albeerkada<br />
Ramadhaan” oo ah kalmad<br />
talyaani ah laakiin<br />
Soomaalida ay isticmaasho,<br />
markii aan weeydiiyey<br />
Saxafi Cabdiraxmaan Nuur<br />
Jilley oo hoteelka leh,<br />
wuxuu ii sheegey in looga<br />
danleeyahay in haddii lagu<br />
qoro kalmada “Hotel” ay<br />
kalmadaasi soo jiidanayso<br />
ajaaniibna oo aan loo ogoleyn<br />
in ay seexdaan, hadalkaasi<br />
waxbaan ka fahmey.
18 April , 2009 XOG-MAAL 11<br />
Dardaarankii Nabigeena<br />
NNKH : Waxaan idiin dardaarmayaa<br />
salaadda iyo wixii<br />
ay hanatay (milkisay) gacmihiinu.<br />
N e b i g u<br />
wuxuu xanuunsanayey 18<br />
maalmood oo ay Asxaabtu<br />
booqanayeen Xanuunkiisa,<br />
Xanuunkii ugu horreeyay<br />
w u x u u a h a a M a d a x -<br />
xanuun,habeenkii isniinta ee<br />
uu maalinkeeda dhiman<br />
doono ayaa xanuunkiisii<br />
c u s l a a d a y .<br />
Sayid-Bilaal ayaa aadamay<br />
aadaankii salaadda subax<br />
wuxuu istaagay albaabka<br />
guriga Nebiga, wuxuuna<br />
yidhi: (Assalamu caleyka yaa<br />
rasuululaahi) Faaduma ayaa<br />
tiri: 'Rasuulkii Illahey nafsadiisa<br />
ayuu ku mashquulsan<br />
yahay, markii salaaddii<br />
cadaatay ayaa Sayid-Bilaal<br />
soo laabtay, wuuna salaamay<br />
rasuulka sidii hore oo kale,<br />
dhawaaqii Bilaal waxaa<br />
maqlay rasuulka wuxuuna<br />
yidhi: 'soo gal Bilaal', waana<br />
soo galay Bilaal isagoo ooyaya<br />
Rasuulkuna (SCW) wuxuu<br />
yidhi Bilaalow xanuunkii ayaa<br />
igu cuslaatay ee ha tujiyo<br />
salaadda dadka Abuubakar<br />
Sadiiq. Bilaal waa baxay<br />
isagoo madaxa gacmaha<br />
saaranaya, oranaya musiibo<br />
ayaa noo timid iyo ereyo kale<br />
oo la mid ah. Masjidkii ay uu<br />
galay, wuxuuna Abuubakar ku<br />
yidhi 'Nebigu wuxuu ku amrayaa<br />
inaad salaadda tujiso'<br />
Abuubakar markii uu arkay<br />
mixraabkii uu Nebigu (NNKH)<br />
istaagi jiray oo faaruq ah wuu<br />
hanan waayay nafsaddiisa<br />
waana la miir daboolay waana<br />
qeyliyay, muslimiintii oo<br />
dhanna wey qeyliyeen, qeyladii<br />
ayuu maqlay Nebigu<br />
(NNKH) wuxuuna weydiiyay<br />
gabadhiisa Faadumo wuxuuna<br />
yidhi ' Faadumoy waa maxay<br />
hugunka iyo sawaxanka<br />
yeedhaya?' waxay tidhi Faadumo<br />
'Muslimiintii ayaa qeylinaya<br />
markey ku waayeen'.<br />
Rasuulku wuxuu u yeedhay<br />
Sayid Cali iyo Fadal Bin Cabaas,<br />
weyna garba galeen<br />
waxeyna geeyeen masajidkii<br />
salaaddii ayuuna ka bixiyay<br />
asxaabtii, salaaddii kaddib<br />
ayuu rasuulku (NNKH) la dardaarmay<br />
asxaabtii wuxuuna<br />
yidhi: 'Waxaan idiin dardaarmayaa<br />
oo aan idiinku sagootinayaa<br />
cabsida Illahay iyo<br />
inaad adeecdaan oo aad<br />
amarkiisa qaadataan anigu<br />
waan faaruqayaa (ka tagayaa)<br />
adduunyada, maantana<br />
waa maalintii iigu dambaysay<br />
adduunyada iiguna<br />
h o r r e e y s a y A a k h i r o ' .<br />
Intaa kaddib Nebiga (NNKH)<br />
waxaa la geeyey gurigiisa,<br />
Illahay ayaa u waxyooday<br />
Malakul-mowt wuxuuna yidhi:<br />
'Hoobo (u tag) xabiibkayga<br />
(kaan jeclaa) Muxammad<br />
(NNKH) uguna tag suurad<br />
wanaagsan una naxariiso)<br />
marka aad ka qaadaysid<br />
nafta, markii aad u tagtid idan<br />
weydii, haddii uu kuu idmo u<br />
gal gurigga balse haddii uu<br />
kuu diido ha u galin, kana soo<br />
l a a b o ' .<br />
Malakul-mowt wuxuu u tagay<br />
N a b i g e e n a M u x a m m a d<br />
(NNKH) isagooo u eg nin<br />
reer miyi ah, wuxuuna yidhi:<br />
'Assalamu calaykum ma soo<br />
galaa?' Faadumo ayaa la hadashay<br />
oo tidhi: 'Ninyahow<br />
rasuulkii illahay wuxuu ku<br />
mashquulsan yahay Nafs<br />
a d i i s a ' ! !<br />
Malakul-mowt mar labaad<br />
ayuu ku celiyey salaantii,<br />
waxaana maqlay rasuulkii.Rasuulka<br />
(NNKH) ayaa<br />
Faaduma ku yiri: 'Ma garanaysaa<br />
ninka?'. Faaduma<br />
waxay tidhi: ' Maya' rasuulku<br />
wuxuu yiri: 'waa ninka gooya<br />
macaanyaalka, kala geeya<br />
(kala wada) dadka is jecel,<br />
kharaabiya guryaha, camira<br />
Qubuurta, ilmaha agoomeeya,<br />
naagahana carmal ka dhiga,<br />
waxaana la yiraahdaa Malakul<br />
- m o w t ' .<br />
Faaduma markay ogaatay in<br />
ninku yahay malakul-mowt<br />
ayay ooyday, waxayna tidhi: '<br />
masiibo ayaa nagu dhacday,<br />
waxaana dhimanaya rasuulkii<br />
Illahay ee ugu dambeeyey<br />
ambiyada, waxaa naga<br />
go'ayaa wax'yigii samada ka<br />
imaanayey, waxaan weyneynaa<br />
hadalkii rasuulkeena,<br />
maanta kaddibna maqli<br />
mayno salaantii Aabahay.<br />
Rasuulku wuxuu yidhi: Faadumoy<br />
waxaad tahay qofka<br />
ugu horreeya ee aan is<br />
haleeleyno (isla kulmeyno)'<br />
wuxuu kaloo rasuulku yidhi:'<br />
malakul'mowdow soo gal'<br />
wuuna soo galay malakul'mowt,<br />
wuxuuna yidhi.<br />
'Assalamu calayka yaa rasuullulaah'<br />
rasuulkuna wuxuu<br />
yidhi 'wacalaykum assalam<br />
yaa malakul-mowt, ma<br />
waxaad iigu timid inaad i soo<br />
siyaarato mise inaad iga<br />
qaado nafta?'.Malakul-mowt<br />
wuxuu yidhi: 'waxaan kuugu<br />
imi inaan ku soo siyaarto<br />
kaana qaado nafta haddii aad<br />
ii idinto, balse haddii aad ii<br />
idmi weydo waan iska noqonayaa!<br />
Rasuulku wuxuu<br />
yidhi: 'malakul-mowdow xaggee<br />
uga soo tagtay malakuljibriil.<br />
Malakul-mowt wuxuu<br />
yidhi:'waxaan uga soo tagay<br />
samada adduunyada', isla<br />
markiiba waxaa yimid malakul<br />
-jibriil, wuxuuna fariistay Nebiga<br />
madaxiisa, wuxuuna rasuulku<br />
yidhi: 'miyaadan ogayn<br />
in amarkii dhawaaday?<br />
Wuxuu yidhi:'waan ogahay<br />
rasuulkii Illaahayow'.Rasuulku<br />
wuxuu yidhi: ' iigu bishaarey<br />
illaahay agtiisa waxa ii yaala<br />
oo karaama ah (wanaag ah)'.<br />
Malakul-jibriil wuxuu yidhi:<br />
'albaabada samada waa la<br />
wada furay, malaa'igtii illaahayna<br />
saf bay galeen iyagoo<br />
sugaya ruuxdaada, albaabadii<br />
jannada waa la wada furay'.<br />
Rasuulku wuxuu yidhi: 'iigu<br />
bishaaree siday ahaan doontaa<br />
ummadaydu maalinta<br />
Qiyaamaha?'.Malakul-jibriil<br />
wuxuu yidhi: 'waxaan kuugu<br />
bishaaraynayaa Illaahay inuu<br />
yidhi: Jannada waan ka xarimay<br />
(u diiday) ambiyada illaa<br />
Nabi Muxammad (NNKH)<br />
galo, sidoo kale jannada waan<br />
ka xarimay ummadaha illaahay<br />
oo dhan illaa ay ummadda<br />
Nabi Muxammad ka<br />
galaan'.Rasuulkuna wuxuu<br />
yidhi: 'hadda ayuu diib noqday<br />
(wanaagsanaaday) qalbigaygu,<br />
igana suushay mur<br />
u g t i i ' .<br />
Rasuulku wuxuu yidhi:<br />
'malakul-mowdow ii soo<br />
dhowow'. Malakul-mowt waa<br />
u soo dhawaaday naftii<br />
ayuuna ka jiiday illaa ruuxdii<br />
k a s o o g a a r t o<br />
xudunta.Rasuulku wuxuu<br />
yidhi: 'maxaa darnaan badiyey<br />
xaraaradda (xanuunka)<br />
mowdka', wuxuu kaloo yidhi:<br />
'malakul-jibriilow ma waxaad<br />
dhibsatay eegtaanka wijigayga?'.<br />
Malakul-jibriil wuxuu<br />
yidhi ' Illaahay xabiibkiisiyow<br />
ayaa awood u leh<br />
inuu eego wajigaaga adigoo<br />
sakaraadaya'. Aanas Binu<br />
Maalik wuxuu yidhi: ' Nabigu<br />
markay naftu kabaxaysay<br />
wuxuu lahaa: Waxaan idiin<br />
dardaarmayaa salaadda iyo<br />
wixii ay hanatay (milkisay)<br />
g a c m i h i i n u .<br />
Rasuulkii Illaahay wuxuu geeriyooday<br />
maalin isniin ah ee<br />
bisha rabiicul-awal ka mid ah,<br />
ama loo yaqaan mowliid. Haddii<br />
adduuniyo lagu baaqi yeelayo<br />
qof, waxaa la dayn lahaa<br />
r a s u u l k i i I l l a a h a y :<br />
Rasuulka waxaa maydhay<br />
Sayid Cali, waxaa ku shushubayey<br />
biyaha fadal bin Cabaas<br />
iyo Usaama bin Zayd, waana la<br />
kafanay, waana lagu tukaday,<br />
waxaana lagu aasay gurigiisii<br />
ee qolka Caa'isha (RC,) habeen<br />
arbaco ah ayaana la aasay<br />
S u u b a n a h a ( N N K H . )<br />
Xog-Maal.
18 April , 2009 XOG-MAAL 12<br />
Wargeys-ka Xog-Maal oo ilko rittey<br />
Qore: Cabdirisaaq Indhojacayl<br />
Wargeyska codka Soomaalida<br />
Koonfurta Afrika ee Xog-Maal ayaa<br />
waxaa wuxuu u dabaaldagayaa<br />
dardar cusub iyo hor u talaabsi uu<br />
ka sameeyey xagga tayada<br />
qoraalada iyo barnaamijyada uu<br />
idiin soo gudbinayo.<br />
Bahda Xog-Maal waxay idiinku<br />
bishaareynaysaa in wixii hadda ka<br />
dambeeya wargeyska qeybo ka<br />
mid ah lagu daabacayo qad midab<br />
leh, taasoo ahayd arrin aanan<br />
horey u jirrin, daabacaadii labbaad<br />
ayuu wargeyska kusoo baxayaa<br />
isagoo midab ah sida laga yaabo<br />
in aan ku baraarugteen.<br />
Waxaa kale oo ay bahda idiinku<br />
bishaareynaysaa in Xog-Maal wax<br />
laga badalay naqshadii hore, loona<br />
badalay naqshad xirfad baddan ay<br />
ku duugan tahay oo soo jiidasho<br />
leh, taasoo aad ka arki kartaan<br />
boga hore, waxaa mahadaasi leh<br />
bahda naqshadaynta ku xeeldheer<br />
ee wargeyska ee uu madaxda ka<br />
yahay Hanad Maxamed Xusseen.<br />
Xog-Maal oo isu taagay kobcinta<br />
heerka wacyiga Soomaalida Koonfurta<br />
Afrika waxa uu maalin kasta<br />
isku dayayaa in uu sare u qaado<br />
tayada qoraalada, soona bandhigo<br />
macluumaad hal abuur wanaagsan<br />
leh, kana muuqato xirfad<br />
saxaafadeed oo heerkeedu<br />
sareeyo , isla markaasina lagu soo<br />
kordhinayo farsamooyin curis ah<br />
oo akhristayaasha xiiso galinaya<br />
taasoo kaso maaxatay maskadxa<br />
aqoonyahanada saxaafadeed ee<br />
ah howlwadeenada wargeyska<br />
Iyadoo wargeyska uu maraya<br />
cadadkii 10-aad oo uusan maalin<br />
hakkan, hakkanna doonin (Insha<br />
allaah) inta bahda wargeyska<br />
xusuladooda xabaal ka sareeyaan<br />
(noolyihiin), wuxuu si joogto ah<br />
idiinku soo tabin doonaa wax<br />
kasta oo idin quseeya oo dalkani<br />
Koonfurta Afrika ka dhaca iyadoo<br />
eex la’aan ah, madax banaan iyo<br />
cabsi la’aan, waxaan idiin rajaynaynaa<br />
safar wanaagsan<br />
Wariye Cusmaan Xassan Cali<br />
oo damiin lagu siidaayay<br />
Qore: Xafiis ka war-qabadka Xog<br />
-Maal<br />
Mid ka mid wariyeyaasha<br />
Soomaaliyeed, kana tirsan<br />
ururka saxafiyiinta Soomaaliyeed<br />
ee SOJASA Cusmaan Xassan Cali<br />
(Fantastic) ayaa damiin lagu<br />
siidaayay todobaadkii hore kadib<br />
markii uu habeen xabsiga ku<br />
hoydey.<br />
Cusmaan iyo kaamariiste Cabdulaahi<br />
Ibraahim Dasar ayay<br />
ciidamada amaanka Bellville<br />
xireen 7-dii April kadib markii<br />
sida ay Police-ka sheegeen<br />
gacantooda laga heley qalab<br />
lasoo xaday, sida ay ogaatay<br />
Xog-Maal, qalabka waxa uu ahaa<br />
kumbuyuutar nooca fudud ah ee<br />
loo yaqaano Laptop-ka .<br />
Cismaan ayaa sheegey in aalada<br />
ay iibsadeen iyagoo aanan ka<br />
warheynin in lasoo xaday iyo in<br />
kale, isla markaasina loo qariyey.<br />
Waxaa labbadaba lagu soo<br />
daayay damiin lacageed,<br />
w a x a y n a t a h a y i n u u<br />
maxkamada ku noqdaan<br />
kadib.<br />
2 bil<br />
2 nin oo isku dishey haweeney<br />
Koonfur Afrikaan ah<br />
Qore: Maxamed Saxafi, P.E<br />
Nin Soomaali ah ayaa dhintey, kii<br />
dilleyna waa uu baxsaday kadib<br />
markii ay ku dagaalameen<br />
haweeney la sheegey in uu qabay<br />
ninka wax dilley.<br />
Ninka la dilley waxaa lagu magacaabi<br />
jirrey Cabdiwali Cabdiraxmaan<br />
kan wax dilleyna<br />
waxaa magaciisa lagu soo koobey<br />
Qoslaaye, sida ay sheegeen<br />
dad xog-ogaal ah naagta la’isku<br />
heystey waxaa qabay Qoslaaye<br />
oo sheegtey in uu soo islaamiyey,<br />
isla markaasina ay u degeneyd<br />
tuulo uu dukaan ku lahaa<br />
kaasoo uu ka iibiyey marxuumka,<br />
kadibna uu galay sahan dukaan.<br />
Kadib murran muddo soo jiitamay<br />
oo labbada nin u dhaxeeyey<br />
oo naagta ku saabsan, mar sii<br />
horeysayna gacan ka hadal<br />
gaaray, ayay ugu dambeyntii 2<br />
todobaad ka hor ku dagaalameen<br />
magaalada P.E, marxuumka toori<br />
ayuu wattay, halka Qoslaaye uu<br />
wattay sunta dadka kaga ilmeeysiisa<br />
oo uu indhaha kaga buufiyey<br />
kolkii toorrida lala soo laacay,<br />
kadibna inta ka qaaday ku dilley<br />
marxuumka.<br />
Qoslaaye waa uu baxsaday, lamana<br />
hayo meel uu jaan iyo cirib<br />
dhigey, waxaa la galay gar lagu<br />
heshiiyey in mag ay kala qaataan<br />
sida ay diinta qabto.<br />
Ururka saxafiyiinta SOJASA ayaa<br />
xariga Cusmaan ku sifeeyey mid FG: xafiiska P.E ee Xog-Maal<br />
shil ah oo aanan wax xariir ah la kala xariir cell: 0783000783<br />
lahayn xirfadiisa saxaafadeed. ama 0793222180
18April , 2009 XOG-MAAL 13<br />
Nin aduunyo joogoow maxaa<br />
aragti kuu laaban." Arintu<br />
markii ay halkaan mareyso ayaa<br />
naasir saaxiibkiis nuur oo u<br />
dulqaadan waayay dhag xumada<br />
waxa ay dhaqanka ka<br />
yeelatay najma go’aan saday<br />
inuu saaxiibkii ogeysiiyo si<br />
uusan hadhow u eedin, wuxuu<br />
soo aaday internet cafee dabadeedna<br />
u diray aqbaar u qorneyd<br />
sidan;<br />
Waxaan kuu soo tabinayaa salaan<br />
mida ugu wacan oo ay isku<br />
diraan saxiibo uu jirkoodu isu<br />
danqanayo, salaan kadib saxiibkayga<br />
aan jeclahow aad ayaan<br />
kuugu caafimaad qabaa, adigana<br />
waxaan Eebaha awooda<br />
sare leh kaaga baryayaa sidaa<br />
iyo si ka sii wacan.Hubaal ayaan<br />
u ogahay inaadan ku farxi<br />
doonin aqbaartan aan kuu soo<br />
diray, ha yeeshee waxaan u<br />
arkay inay waajib tahay inaan<br />
maantay kuu soo gudbiyo war<br />
dhiilo xambaarsan oo aysan niyadu<br />
ku diirsan doonin, fadlan<br />
daqiiqado I amaahi maqalka iyo<br />
araga.<br />
najma xaaskaaga ahna dumaashidey,<br />
waxa ay ku kacday<br />
fal u cunami waayay dhamaan<br />
inta samaha jecel ee maqashay,<br />
aan abaaro u jeedada iyo biya<br />
dhaca warkayga, najma waxaa<br />
habeen iyo dharaarba aan cagta<br />
ka bixin wiil dhalinyaro ah,<br />
markii aan si hoose u xuuraansaday<br />
sida wax u jiraan waxaan<br />
xaqiiqsaday inuu yahay<br />
xiriirkaan mid jira oo ka weyn<br />
darisnimo iyo Soomaalinimo,<br />
dabcan wixii intaa ka baxsana<br />
waad fahmi kartaa, aniga arintaan<br />
waan u adkaysan waayay<br />
sababtoo ah dhibkaaga waa<br />
dhibkayga, mana fiirsan karo<br />
xaaskaaga oo xumaan lagu<br />
sameynayo wayoo adigaba ma<br />
aadan fiirsan laheyn xaaskayga<br />
oo xumaan faraha kula jirta.<br />
Waan kula qeybsanayaa dhibaatada<br />
ay leedahay arintaan,<br />
si kastaa eey noqotana<br />
waan kula garab taaganahay,<br />
wixii aan ka yeeli laheyna<br />
adiga ayaan kaa<br />
sugayaa.Aqbaartaan markii ay<br />
gaartay naasir aad buu uga<br />
naxay, waxayna ku noqotay falaar<br />
lagu ganay wadnahiisa,<br />
wuxuu aamini<br />
waayay qoraalada ay indhihiisu<br />
qabteen, dhowr jeer ayuu ku<br />
celiyay aqriska aqbaarta, waxaa<br />
ka soo burqaday dhidid waa<br />
weyn, waxay la noqotay in buur<br />
lagu daayay, waxaa u bilaabatay<br />
wal wal iyo walaahow.<br />
"Alla naf wax jecel dhibaatadeedu<br />
badanaa." Wuxuu la soo<br />
baxay mobilekiisii dabadeedna<br />
wacay numberkii nuur, muddo<br />
ayuu kala sheekaysanayay<br />
arinta najma, nuurna wuxuu<br />
ugu sir baxay si daacadnimo ah<br />
oo aan aheyn isku diraanimo,<br />
markii ay sheekada u<br />
dhamaatay ayuu naasir yiri<br />
saxiib waad mahadsantahay<br />
anigaa mar kale ku soo wacayo,<br />
wuxuu xajin waysnaa mobilka,<br />
waad dareemi kartaa xanuunka<br />
uu mudan karo qof xaaskiisa<br />
looga soo sheegay wax aan xil<br />
laheyn, wal walka iyo<br />
walaacana waxay ahaayeen<br />
kuwa durbadiiba laga dhayalsan<br />
karo wajigiisa, wuxuu bilaabay<br />
inuu kaligii isla hadlo, cunadii<br />
iyo cabitaankii ayuu ka go’ay,<br />
hurdadii ayaa ka soo dhici waysay,<br />
waxaa cariiri ku noqotay<br />
dunidii oo idil, maalmo markii<br />
uu ku jiray dhibaatadaan ayaa<br />
waxaa fahmay walaalkii oo ay<br />
isku qol seexan jireen, wuxuu<br />
waydiiyay isbedelka ku yimid<br />
iyo meesha laga haleelay, asagana<br />
wuxuu u sheegay arintan,<br />
kadibna<br />
walaalkiis waxaa uu siiyay talo<br />
wacan, wuxuu u sheegay in<br />
dunidan wax kasto la arko, arintaanna<br />
looga horeeyay oo ay<br />
qabsatay rag badan oo asaga<br />
ka horeeyay, wuxuu ku dhiiri<br />
galiyay inuu ad adeeg iyo xilkasnimo<br />
muujiyo, wuxuu ku adkeeyay<br />
walaalkii inuu aado Addis<br />
Ababa si uu indhihiisa wax<br />
ugu soo arko inta ka horeysana<br />
uu muujiyo farxad iyo degenaan.Waxay<br />
aheyd xili habeennimo<br />
ah, feysal wuxuu ka<br />
yimid daawashada cayaar kubada<br />
cagta ah, aad ayuu u faraxsanaa<br />
waayoo waxaa guulaysatay<br />
habeenkaa kooxda uu<br />
taageero, markii uu soo galay<br />
albaabka guriga ayay inta ka<br />
hortagtay ku tiri, gacaliye waan<br />
ku sugayaa ee so ii imaan maysid,<br />
haa ayuu yiri daqiiqado<br />
kadibna wuxuu ugu soo galay<br />
qolkeeda, waxaa u furmay<br />
sheego, waxay u sheegtay inay<br />
caawa oo dhan ay u soo jeeday<br />
awgiis, waxay u keentay casho<br />
iyo caano heer sare ah, wuxuu<br />
isku dhuftay alaabihii loo<br />
keenay, habeenkaa wuxuu ahaa<br />
habeenkii ayaan darada najma,<br />
waxay ka talaabeen xuduudkii,<br />
mar dambe ayay soo baraarugtay<br />
waxayna bilaawday inay<br />
iska ilmayso, ayada oo<br />
calaacalaysana waxay tiri, " feysal<br />
maxaad ka wadaa saan,<br />
aniga waan isku kaa aaminay,<br />
waxaan midigtaada galiyay naftayda,<br />
ma waxaad dooneysaa<br />
inaad aniga I fadeexayso, soo<br />
ma ogid inaan nin dhan ooridii<br />
ahay, hada maxaan sameynaa<br />
hadii aan uur yeesho, iska bax<br />
dantii aad laheyd waad gaartay<br />
kaama filayn sidaan, kaama<br />
filayn sidaan, ma u maleynin<br />
inaad sidaan sahlan iigu fududaaneyso.<br />
W.Q Maxamed Nuur<br />
Warsame (Keyfane)
18 April, 2009 XOG-MAAL 14<br />
CIYAARAHA: Liverpool &<br />
B. Munich,FC port iyo<br />
Vallarreal Oo Baska Kawada<br />
Haray.Man United<br />
oo Iskoorka Jabisay.<br />
Mid ka mid ah kulamadii<br />
ugu xiisaha badnaa ciyaaraha<br />
Qaaradda Yurub,<br />
ayaa dhacay waxaa ku legdamay<br />
Liverpool iyo Chelsea,<br />
inkastoo daawadayaal<br />
badan ay niyad jab daran<br />
ku riday natiijada ciyaarta.<br />
Waxaa lawada sugayey<br />
kulankan darbiga ah ee<br />
Liverpool iyo Chelsea oo<br />
Lugtii 1-aad ay Chelsea<br />
gurigeeda ku garaacday<br />
kooxda Liverpool, (3-1),<br />
hase ahaatee Lugtii 2-aad<br />
ee xalay, ayaa quus ku riday<br />
ciyaaryahanada Liverpool.<br />
Liverpool, ayaa isla<br />
daqiiqadii 19-aad ee ciyaarta<br />
Goolkii ugu horeeyey<br />
ku furtay kulanka, kaasi oo<br />
uu si halaasi ah shabaqa<br />
Chelsea ugu lulay F.<br />
Aurelio, isla qeybtii hore 28<br />
-daqiiqo X. Alonso, ayaa<br />
Gool ku laad qurux badan u<br />
labeeyey Chelsea, 2-0 ayaa<br />
l a g u k a l a<br />
nastay.Taageerayaasha<br />
Liverpool, oo si aad ula<br />
dhacsan habsami u osocdka<br />
kulanka iyo rajada 2-gool<br />
ee Liver ku horeyso, ayaa<br />
qeybtii Labaad daqiiqadii 51<br />
-aad qalad uu sameeyey<br />
Gool hayaha Liverpool<br />
waxa ay ciyaarta ka dhigtay<br />
2-1.<br />
Ciyaarayahanka reer Brazil<br />
iyo kooxda Chelsea ee R.<br />
Alex, ayaa u labeeyey Liverpool<br />
daqiiqadii 57-aad,<br />
halka F. Lampard uu 76-kii<br />
daqiiqado ee ciyaarta gool<br />
Sedexaad ku daray, hase<br />
yeeshee Xidigga reer Liverpool<br />
A Leiva daqiiqadii 81-<br />
aad waxa uu ma wali ma<br />
quusan ku yiri taageerayaasha<br />
isagoo gool<br />
caaqibo leh bar bardhac<br />
kaga dhigay ciyaarta, isla<br />
Laba daqiiqo ka dib ayaa D<br />
Kuyt, rajada sii kordhiyey<br />
oo laad lasoo habeeyey si<br />
caalami ah udaba mariyey<br />
gool-hayaha Chelsea .<br />
Hamiga naadiga k/cagta ee<br />
Liverpool, oo hawada isku<br />
shareeray, loogama bartay<br />
inay qeybaha dambe ee<br />
ciyaarta dardar la timaado,<br />
ayaa daqiiqadii 89-aad ee<br />
ciyaarta F Lampard, waxa<br />
uu ka dejiyey tareenka lagu<br />
tago Samefinals-ka kooxda<br />
Liverpool ka dib markii uu<br />
ku quusiyey goolkii ugu<br />
dambeeyey, taasoo natiijada<br />
ciyaarta ka dhigtay 4-<br />
4 .Isku celcelis Labadii kulan<br />
ee ciyaarta 7-5 , Liverpool<br />
ayaa lagu jiiday,<br />
iyadoo Chlesea ay markeedii<br />
5aad usoo baxday<br />
Semifinals-ka Europeans<br />
Champions League Lixdii<br />
sano ee ugu dambaysay.<br />
Kulan kale, Barcelona iyo B.<br />
Munich oo lugtii 1-aad ay<br />
Barcelona 4-0 dirtay Bayer,<br />
ayaa kulankii xalay 1-1 barbaro<br />
ah ku quusisay,<br />
taasoo celcelis ahaan ciyaarta<br />
ka dhigaysa 5-1 ay<br />
Barcelona ugu awood<br />
sheegatay Munich.Hadaba<br />
Chelsea iyo Barcelona oo<br />
isku balansaday Semafinals<br />
- k a a ya a Mala a yiin<br />
daawadayaal ah oo daafaha<br />
caalamka ku nooli waxa ay<br />
isweydiinayaan bal cidda<br />
awoodeeda la iman doonta<br />
oo Finalka usii talaabi karta.<br />
Sidoo Kale Habeenkii Xigay<br />
Ayaa dhacday ciyaar aad<br />
loo wada sugayay Manchester<br />
United iyo FC Port<br />
ciyaarta ayaa ahayd mid<br />
aad u xiiso badnayd oo<br />
taariikhi ah, Cristiana<br />
Ronaldo ayaa daqiiqadii<br />
6aad dhaliyay gool uu meel<br />
dheer ka laaday Fc Port<br />
ayaa niyad jab ku noqotay<br />
goolkani Manchester na<br />
waxay la soo baxday dar<br />
dar aad culus.<br />
Ciyaarta oo aad u adkeyd<br />
ayaa ku soo idlaatay 1-0 oo<br />
ay guusha ku raacay Man<br />
United Ciyaarta isku cel celi<br />
waxa ay ka dhigaysaa 3-2,<br />
iminka Man United waxa ay<br />
Semi Final-ka la ciyaaraysaa<br />
Arsenal.Ciyaarta waxa<br />
ay lahayd laba taariikhi ah<br />
tan ugu weyn waa Manchester<br />
United waxey noqtay<br />
kooxdii ugu horeysay<br />
ee horyaalka English ka<br />
tirsan oo Porto kaga adkaata<br />
gurigeeda, tan kale<br />
waxa u suurto galay iney<br />
ilaashato recordkeeda aan<br />
laga adkaan horyaalka<br />
kooxaha yurub ee Champions<br />
League , iyadoo aan<br />
laga adkaan 23 kulan oo ka<br />
mid ah,tani waxa ay farxad<br />
u tahay Alex Ferguson.<br />
Arsenal ayaa kooxda reer<br />
Spain’ ee Villarreal waxey<br />
ku garaacday 3-0 , taas<br />
oo ahayd mid la yaab leh<br />
goalashaasoo ay ka kala<br />
heshay Theo Walcott,<br />
Emmanuel Adebayor and<br />
Robin van Persie waxeyna<br />
ku soo baxaday 4-1 isku<br />
celcelisa ahaa<br />
Isku soo duub Kooxaha<br />
Ingiriiska ka socda waa 3<br />
koox kuwooda ugu<br />
awooda badan halka ay<br />
soo afareyso Kooxda Barcelona<br />
oo ayadane dab<br />
yar aanan shidayn,<br />
kooxaha Ka ciyaara Premier<br />
league ayaa 2dii<br />
sanno ee la soo dhaafay<br />
caadaystay in ay u soo<br />
wada baxaan Semi finalka<br />
Champion League.<br />
Manchester ayaa waxey<br />
garoonkeeda Old Trafford<br />
ku marti galin doontaa<br />
April 29 kooxda Arsenal<br />
Halka Chelsea ay u safri<br />
doonto Dhankii Spain.
18 April, 2009 XOG-MAAL 15<br />
The Towed tuck shop<br />
Two <strong>Somali</strong> shopkeepers slept one<br />
night in their Shop in Delf, Cape<br />
Town, they knew little about<br />
where they will wake up the fallowing<br />
day, and none did they prepared<br />
for mysterious location.<br />
After long sound sleep of the<br />
night, they woke up to what would<br />
be yet the unbelievable surprise for<br />
their entire life; one of them<br />
opened the door and saw the surrounding<br />
is another place 10km far<br />
away from their original location.<br />
How did it happen?<br />
They spoke about incident to<br />
Xog-Maal, according to them,<br />
their shop was made from a<br />
container, and there was a rival<br />
South African shop owner near<br />
their shop, they said he hired a<br />
tow away truck with heavy<br />
machinery lifters, in the midnight<br />
he simply picked the box and<br />
transported as far as 10km away<br />
from his shop.<br />
Other shop owners who were<br />
operating in the new location<br />
confronted the two fiercely for<br />
why they opened a shop in area;<br />
the angry shop owners couldn‟t<br />
believe the two don‟t know how<br />
they made their way in the<br />
place.<br />
Lastly they hired a tow away<br />
truck and went back to the<br />
original place, but due to dispute<br />
with the rival shop owner, their<br />
tuck shop remained closed.<br />
Lover dies, loved escapes, and<br />
the desperate love interpreter<br />
The long-held view by many<br />
<strong>Somali</strong>s that South African hates<br />
them is now proving to be wrong,<br />
here we have a story about SA citizen<br />
who loves a young <strong>Somali</strong><br />
man to the extent that she killed<br />
her self.<br />
Botisha was 21 years old township<br />
girl, years back she may have<br />
never tough of ever meeting someone<br />
from <strong>Somali</strong>a, her rare encounter<br />
with them may have been<br />
images from TVs, but lately, men<br />
from <strong>Somali</strong>a happened to be her<br />
neighbor as they opened a shop<br />
near their home.<br />
The only things she interested<br />
about them were the low priced<br />
groceries that her mother would<br />
tell her to buy from them as they<br />
are affordable and within short distance.<br />
One day she had fallen love with<br />
Hashim, 24, one of the shopkeepers,<br />
a love that claimed her life<br />
lastly, she told him about her feelings<br />
but he failed to understand as<br />
he can‟t speak English, she managed<br />
to ask help from another English<br />
speaking <strong>Somali</strong>, Abdinasir.<br />
Abdinasir “the love interpreter”<br />
translated the romantic feelings<br />
between the two, he then tries to<br />
bridge between them, he manages<br />
to convince Hashim to accept verbally<br />
the proposed love relation,<br />
Hashim accepts without surety.<br />
Time passes, then Botisha advances<br />
her love acts, but Hashim<br />
finds it odd and uncomfortable,<br />
then decides to pull out, less did he<br />
knew about the fort coming tragic<br />
destiny. One day the small village<br />
woke up to the shocking news that<br />
Botisha hanged her self in the toilet<br />
because of her failed love relation<br />
with the <strong>Somali</strong> guy.<br />
On hearing the news of the<br />
Botisha‟s death, Hashim run away<br />
out of fear for his life, he though<br />
that the girls relatives will kill him<br />
because of the incident.<br />
Another <strong>Somali</strong> killing in the<br />
cursed Delf.<br />
One <strong>Somali</strong> national is gunned<br />
down and other two were<br />
wounded after armed robbers<br />
stroked in their shop, Delf, outside<br />
Cape Town.<br />
Five alleged perpetrators were<br />
arrested only when they tried to<br />
rob a South African owned shop,<br />
according to Cape Times news<br />
article cried on page 3, Tuesday<br />
14 April, Delf police spokesman<br />
Joe Wilson named the victims as<br />
Abdul Mohamed Sabir, 30, ( The<br />
dead one) Abdul Kadar,26, and<br />
Libaan Kadar, 25. Delf is know<br />
for its brutal <strong>Somali</strong> killings in<br />
recent past<br />
Xog-Maal reporter in Port<br />
Elisaberth reports that a <strong>Somali</strong><br />
man was shot dead by unknown<br />
armed men in his shop outside<br />
the city, the details were sketchy<br />
and no further information were<br />
available at the time of going to<br />
press last night.<br />
Reported By Abdi Nazir<br />
Ahmed Bashiir
18 April , 2009 XOG-MAAL 16<br />
Dabagalka dacwooyinka iyo dambiyada laga gallo Soomaalida<br />
K/Afrika, dhibaatooyinka kale waa<br />
kuwa aanan wax tirro ah lahayd sida ay<br />
u baddanyihiin dartood.<br />
Waxaasi oo gabood fal ah waxay galaan<br />
diiwaanka dowlada, gaar ahaan saldhigyada<br />
ciidamada Police-ka oo ka fura<br />
gal dacwadeedyo, una sameeya tirsi<br />
dacwadeed, haseyeeshee dad aad u yar<br />
ayaa isku daya in ay dabagal ku<br />
sameeyaan dacwooyinkaasi, taasi oo<br />
horseeda in galkii dacwada la laabo<br />
marka la waayo qof daba socda oo uu<br />
walwal ku hayyo.Kaaga daran xittaa<br />
qofka Soomaalida ah inyar xittaa waqti<br />
kuma bixiyo ogaanshaha tirsiga<br />
dacwada (Case Number), ma waxay ka<br />
tahay aqoon la‟aan, miyuusan ku baraarugsanayn,<br />
mise mucaajisnimo ayay ka<br />
tahay?<br />
Waxay ka tahayba waxaa xaqiiqo ah in<br />
wax baddan uu kaga lumayo ogaansho<br />
la‟aanta tirsiga dacwada iyo dabagal<br />
la‟aanta.<br />
Waxaad arkaysaa qof cabanaya oo<br />
sheeganaya in intaasi oo jeer la waxyeeleeyey,<br />
hanti uu leeyahay la dhacay,<br />
isaga la dhaawacay ama la jir dilley,<br />
hase yeeshee haddii la weeydiiyo waxa<br />
cadaynta ah ee uu u haya sheegashadiisa<br />
ma hayo wax uu ku muujiyo.<br />
Haddii xittaa ay timaado cid caawineysa<br />
dadka waxyeeloobey, tusaale<br />
barnaamijyada dib u dejinta dhibanayaasha<br />
looga sameeyo wadamada<br />
galbeedka, dadku ma heystaan tirsi<br />
dacwadeed iyo qoraal cadaynaya dhibaatada<br />
gaartay.<br />
Injineer Xusseen Cali waa gudoomiyaha<br />
Jaaliyada SASA ee gobolka Western<br />
Cape, wuxuu khamiistii booqasho ku<br />
tagay tuulada Delf oo ay dhibaatooyin<br />
ka dhaceen, dukaamaleydii la kulmey<br />
waxa uu ku baraarujiyey in ay xifdiyaan<br />
tirsiga dacwayooyinka, kadib wuxuu la<br />
kulmey Police-ka, kullanka kadib ayuu<br />
Xog-Maal u xog waramay, wuxuuna<br />
yiri “cabashada ugu baddan ee nooga<br />
timaada xagga Police-ka iyo hey‟adaha<br />
kale ee aan la kulano si aan dhibaatooyinka<br />
Soomaalida ogala hadalno waa in<br />
Soomaalida aysan dabagalin dambiyada<br />
laga galo dacwooyinka laga furo,<br />
waxaad arkaysaa qof la dhaawacay oo<br />
la qabtay kii waxyeeley, lana la‟yahay<br />
in uu inta maxkamada imaado ku<br />
cadeeyo dambiilaha dambiga uu galay,<br />
taasi waa dhibaato weyn, waxayn fursad<br />
siisey dambiilayaasha oo inta la siidaayo<br />
markale dambiyadii oo kale ka<br />
geysta bulshada dhexdeeda.<br />
Xog-Maal