26.07.2014 Views

Bogga 13aad - Somali Talk

Bogga 13aad - Somali Talk

Bogga 13aad - Somali Talk

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Madaxa Wargayska :<br />

Maxamed Raage<br />

APRIL 18 2009 Cadadka 10aad<br />

Xog-Maal waa Wargays ku hadla Afka<br />

Hooyo soona baxa Bishii labo jeer.<br />

Tifaftiraha Wargayska:<br />

Maxamed Muuse Nuur<br />

<strong>Bogga</strong> <strong>13aad</strong><br />

Wararka K/frika.<br />

--Dube ragii dilay<br />

oo lugu xukumay..<br />

<strong>Bogga</strong> 3aad<br />

—- Awooda dalka<br />

oo meel dhexe la<br />

isugu geynayo<br />

<strong>Bogga</strong> 3aad<br />

—-Xuuraan: hoteelada<br />

habaaska leh<br />

bogga 10aad.<br />

SOOMAALIDA<br />

--Wariye Fant<br />

a s t i c o o<br />

laxiray..<br />

-- 2 nin oo isku<br />

dilay naag.bogga<br />

12aad.<br />

--- soomali la<br />

laayay bogga<br />

4aad.<br />

Iyo warar kale<br />

oo xiiso leh<br />

Soo saaristaan waxaa ku jira aayadaha Qur’aanka Kariimka iyo Axaadiista Nabigeena (SCW) Ee Fadlan hadhigin meel aan munaasan u ahayn Wargayska.<br />

Fadlan kusoo dir wixii talooyin iyo tusaale ah ooaad wargayska u hayso E-mail Xog-maal@hotmail.com ama 26 Durban road pelville Cape Town


18 April, 2009 XOG-MAAL 2<br />

Jacob Zuma, Qoob iyo jaan ka ciyaarka<br />

Xoriyada<br />

Ugu dambeyntii 8 sanno kadib oo uu gala baxayay<br />

maxkadaha dalka ayaa dacwadii lagala noqdey<br />

Jacob Zuma, madaxweynaha ANC ahna ninka sida<br />

weyn loo filayo in uu noqanayo madaxweynaha xiga<br />

ee Koonfurta Afrika.<br />

Go’aanka kala noqoshada dacwada waxaa gaaray<br />

hey’ada garsoorka qaranka ee lagu magacaabo NPA<br />

(National Prosecuting Authority), waxayna gaartay<br />

go’aanka kadib markii ay gacanta ku dhigeen cajalado<br />

maqal ah oo laga duubey taleefoono ay<br />

iskula hadleen baarayaal dacwada Zuma iyo rag<br />

siyaasiyiin ah, waxaa laga wada hadlayay xiliga ku<br />

haboon ee ay tahay in Zuma dacwada lagu soo<br />

oogo, waxaana lagu beegey waxyar ka hor intii aan<br />

la aadin shirweynihii ANC-da ee Polokwane ee<br />

Zuma lagu doortey, si markaasi looga hor istaago in<br />

la doorto.<br />

Raga taleefoonada laga duubey waa madaxii<br />

waaxda howlgala gaarka ah ee Scorpion (Dibqalooc)<br />

ee iminka la kala direy, ninka la yiraahdo<br />

Leanard McCarthy, Bululani Ngduka oo ahaa madaxii<br />

hore ee NPA oo isla markaasina ahaa ninkii 8<br />

sanno ka hor dacwada ku furey Zuma balse xilkaasi<br />

ka dagay 2004-tii, iyo nin ganacsade ah oo ay olog<br />

yihiin Thabo Mbeki, madaxweynihii hore.Mokotedi<br />

Mphashe waa madaxa NPA, isaga iyo darsan<br />

hey’ada ka tirsan ayaa shir jaraa’id oo warfidiyeeno<br />

tiro baddan ay ku xoonsanaayeen ka jeediyey hadal<br />

dheer oo uu ku sharaxayo sababaha ay dacwada<br />

ola laabanayaan, wuxuu meesha ka aqriyey hadaladii<br />

lasoo duubey oo qoraal ah, wuxuuna sheegey<br />

in hey’ada ay go;aan ku gaartay maadaamaa<br />

farogalin lagu sameeyey garsoorka laga noqonayo<br />

dacwada oo dhan.Ka hor maalinta go’aanka la<br />

shaacinayo oo ahayd isniintii (4/4/2009), todobaad<br />

idil ayay saxaafada hadal haysay in dacwada laga<br />

noqonayo kadib markii lasoo dusiyey warka.Markii<br />

go’aanka loo sheegey Zuma ayuu si weyn ugu<br />

farxay, halka qaranka oo dhan laga daawanayay<br />

shaashadaha TV-yada , lagana dhagaysanayay<br />

idaacadaha.Maalin kadib ayaa sida sharcigu yahay<br />

NPA dacwada si rasmi ah galkeeda oga laabtay<br />

maxkamada sare ee Pettermarisburg ee gobolka<br />

Kwa-Zulu Natal, wax yar kadib waxaa shir jaraa’id<br />

ku qabtay magaalo xeebeedka Durban Jacob Zuma<br />

oo si xeeldheere oga hadlay waxyaalihii uu lasoo<br />

kulmey intii ay dacwada socotey.dhamaan qoyska<br />

reer Zuma oo dhan ayaa la galiyey xaalad adag oo<br />

aan la qayaasi Karin, dhib baddan ayaa naloo<br />

geystey, waana wax aad looga xumaado in sanadahani<br />

oo dhan maxkamad aan gala baxo iyadoo<br />

aanan dambi lahayn” ayuu yiri Zuma oo shucuur<br />

qushuuc leh ay ka muuqatay, wuxuu intaasi ku daray<br />

“dacwadaha la’ii heystey waxay ahaayeen kuwa<br />

lasoo maleegey oo siyaasadeed, ujeedkuna wuxuu<br />

ahaa in la’iga hor istaago in aan dalkani madaxweyne<br />

ka noqdo”.Wuxuu sheegey in uusan aar guddan<br />

doonin, balse marka uu xafiiska fariisto April 22<br />

kadib uu wax baddan ka sixi doono nidaamka garsoorka<br />

oo dhan.<br />

Laakiin g’aanka NPA wuxuusan ka daadagin<br />

asxaabka mucaaradka, gaar ahaan DA iyo ID,<br />

haweeneyda hogaamise DA (Democratic Alliance)<br />

Helen Zille ayaa dacwad ka furtey NPA taasoo ku<br />

saabsan in ay u rukuucdey cadaadis siyasadeed oo<br />

ANC kaga yimid halkii ay sharciga dalka fulin lahayd,<br />

waxaa kale oo ay DA dacwad ka furtey<br />

garyaqaanka (abukaataha) Zuma taasoo ku saabsan<br />

sidii ay gacantiisa ku galeen cajaladaha sirta ah<br />

ee laga duubey jawaasiista baareysay dacwada<br />

Zuma.Laakiin waxaa gool siyaasadeed dhaliyey xisbiga<br />

ID oo haweeneyda hogaamisa Patricia De Leal<br />

ay dacwad ka furtey baarayaasha cajaladaha sirta<br />

ah laga duubey ee lagu eedeeyey in ay maleegeen<br />

dacwada Zuma, talaabadani waxay muujisey in DA<br />

ay si shakhsiyan ah u bartilmaameedsanayso<br />

Zuma, halka ID ay moowduuc macquul ah ka hadlayso.<br />

Zuma waxaa lagu heystey dacwado la xariira musuqmaasuq,<br />

iyo wax isdaba marin, arrimaha waxay ku<br />

saabsanyihiin lacago uu ka qaatay schabir Sheik oo<br />

ahaa la taliyihiisa xagga maaliyada markii uu ahaa<br />

madaxweyne ku xigeenka dalka, Sheik oo ah nin<br />

maalqabeen ah wuxuu heley qandaraas hub ay<br />

dowlada kusoo iibsatay, waxaa lagu heley dacwad<br />

musuq ah 2005-tii waxaana lagu xukumey 15<br />

sanno oo xarig ah, maalmo kadib ayaa Zuma laga<br />

qaaday xilkii madaxweyne ku xigeenimada<br />

dalka.Wixii xiligaasi ka dambeeyey ANC waxaa ka<br />

dhexjirey garabyo kala taabacsan Zuma iyo Mbeki<br />

taasoo horseedey in doorashadii 2007 ee madaxweynenimada<br />

ANC uu ku guuleysto Zuma,<br />

doorashada kadib waxaa xisbiga ka jabay garabkii<br />

Mbeki taabacsanaa.Iminka Zuma wuxuu<br />

doorashada galayaa isagoo aanan wax dacwad ah<br />

lagu heysan taasoo ahayd walwalka ugu weyn ee<br />

dadka heysatay maadaamaa maxkamadiisa lagu<br />

beegey bisha August, markaasina uu maxkamad<br />

tagi lahaa isagoo madaxweyne ah.


18 April , 2009 XOG-MAAL 3<br />

Barbara Hogan oo raali galin bixisey,<br />

shaqadeedana heysanaysa.<br />

Haweeneyda ah wasiirada cafaimaadka<br />

dalka Barbara Hogan ayaa la<br />

sheegey in aanan laga diri doonin golaha<br />

wasiirada kadib markii ay raali<br />

galin ka bixisey hadal dhaleeceyn ah<br />

oo ay dowlada u jeedisey bishii<br />

maarso.<br />

Hogan ayaa xukuumada ku eedeysay<br />

mid inkirsan xuquuqda aadanaha<br />

kadib markii fiiso dal ku gal ah loo<br />

diidey hogaamiyaha ruuxiga ah ee<br />

qoowmiyada Tibet, Dalai Lama.<br />

Hadalkaasi ayaa dhaliyey carro weyn<br />

oo dhanka xukuumada, iyadoo siyaasiyiin<br />

sarsare ay ku baaqeen in<br />

Hogan shaqada laga eryo maadaamaa<br />

ay dhaleeceysay isla xukuumadii ay<br />

iyada ka tirsanaynd, afayeenka xukuumada<br />

Temba Maseko ayaa warfidiyeenada<br />

u sheegey in Hogan ay<br />

shaqadeeda sii heysan doonto, isla<br />

markaasina ay bixisey raali galin cid<br />

kasta qancisay, wuxuu hadlayay<br />

waxyar kadib kullan golaha wasiirada<br />

ay Pretoria ku yeesheen<br />

Awooda dalka oo meel dhexe<br />

la’isugu geeynayo.<br />

Golaha wasiirada ayaa khamiistii<br />

meelmariyey qodobka 17-aad oo ah<br />

qodob cusub oo lagu soo kordhinayo<br />

dastuurta dalka kaasoo awoodo baddan<br />

siinaya dowlada dhexe kuwaasoo<br />

ay ku faragalin karto maamulada dowladaha<br />

hoose ee ay dadka soo doortaan.<br />

Afayeenka dowlada Themba Maseko<br />

ayaa sheegey in qodobkani ay golaha<br />

meelmariyeen, isla markaasina looga<br />

gol leeyahay in lagu dardargaliyo fidinta<br />

adeegyada asaasiga ah sida<br />

korontada, biyaha iyo guriyeynta,<br />

wuxuu intaasi ku daray in ay jirraan<br />

maamulo dowlado hoose oo si cad<br />

oga horyimid qorshayaasha dowlada<br />

dhexe, kadibna meelmariyey qorshayaal<br />

aanan bulshada deegaanadaasi<br />

aan waxbo taraynin, mar lagu riixey in<br />

uu sheego kuwa ay yihiin maamulada<br />

uu ka hadlayo ayuu yiri „ma doonayo<br />

in aan ka hadlo arrin dood kicineysa<br />

iyada oo la joogo xiligii doorashooyinka”.<br />

Xisbiga mucaaradka ah ee DA oo<br />

gacanta ku haya maamulka dowlada<br />

hoose ee Cape Town ayaa xisbiga<br />

talada haya ku eedeynaya in arrintani<br />

looga gol leeyahay in lagu wiiqo<br />

awooda maamulada lasoo doortey ay<br />

u leeyihiin in ay fuliyaan adeegyada<br />

loo igmaday, isla markaasina la meelmariyo<br />

siyaasadaha ANC .<br />

Eedeyntaasi waxaa diiddey ANC iyo<br />

dallada maamulada dowladaha dhexe<br />

ee lagu magacaabo SALGA (SA Local<br />

Governments Association).<br />

Nin sheegey in uu shubmi<br />

gaaray markii uu heley lacag<br />

shixnad ah<br />

Nin ganacsade ah oo sare oo dalkani u<br />

dhashay ayaa qol hotel ka heley lacag<br />

aad u tiro baddan oo rugjad ah, qolka<br />

waxaa kaga horeeyey ciyaaryahano<br />

kubadda cricket-ka oo ka qeybgalay<br />

tartankii Cricket-ka ee u dhexmaray<br />

South Africa iyo Australia, kana dhacay<br />

P.E.<br />

Lacagta uu heley waxay gaaraysay<br />

R450,000 (4 boqol iyo konton kun oo<br />

Rand) taasi oo dhamaantedd wada<br />

ahayd boqol boqol xaanshi ah oo hal<br />

meel ku wada guntan, ganacsade<br />

Stephen Blewett ayaa sheegey in uu<br />

isku shubmi gaaray markii uu lacagta<br />

heley.<br />

Wuxuu ku wareejiyey maamulaha<br />

hotelka, daqiiqado kadibna waxaa<br />

yimid raggii lahaa oo raadsanaya,<br />

waana la siiyey<br />

Kasrils “kama war hayo<br />

cajaladaha sirta ah”<br />

Wasiirkii hore ee sirdoonka Ronnie<br />

Kasrils ayaa beeniyey in uu wax ka<br />

ogyahay cajalado sir ah oo la duubey<br />

taleefoono ay kuwa hadleen Leonard<br />

McCarthy hogaan hore ee hey‟ada<br />

baaritaanada ee Scorpion iyo Bulelani<br />

Ngduka madaxii hore ee hey‟ada garsoorka<br />

oo ka wada hadlaya gooreynta<br />

dacwada Zuma.<br />

Cajaladaha raggani laga duubey waa<br />

kuwa ay hey‟ada garsoorka ee NPA<br />

ku sababaysay ka noqoshadii ay ka<br />

noqotey dacwadii Zuma oo ay sheegtey<br />

in farogalin siyaasadeed lagu<br />

sameeyey arrintaasi oo laga ogaaday<br />

cajaladaha maqalka ah ee raggani laga<br />

duubey iyagoo taleefoon ku wada<br />

hadlaya.<br />

Hogaanka agaasinka iyo isku dubaridka<br />

ololaha doorashada ee ANC<br />

Fakile Mbalula ayaa Kasrills ku<br />

eedeeyey in uu wax ka ogyahay taleeloonada<br />

la dhagaystey ee la duubey,<br />

maadaamaa uu xiligaasi ahaa wasiirka<br />

sirdoonka.<br />

Kasrills ayaa arrintani ku beeniyey<br />

wareysi uu siiyey jariidada Business<br />

Day ee Johannesburg kasoo baxday.<br />

Xog-Maal


18 April , 2009 XOG-MAAL 4<br />

Dilal fool xun oo ka kala dhacay<br />

melo kala duwan<br />

Ugu yaraan 2 qof ayaa la dilley, 2<br />

kalana waa la dhaawacay dhacdooyin<br />

kala duwan oo kala dhacay<br />

gobolada Western Cape iyo Eastern<br />

Cape.<br />

Axadii lasoo dhaafay rag hubeysan<br />

ayaa u dhacay dukaan ay Soomaali<br />

leedahay oo ku yaala xaafada xasiloonida<br />

daran ee Delf ee duleedka<br />

Cape Town, ragga waxa ay toogasho<br />

ku dilleen C/laahi Maxamud Sabriye,<br />

waxayna isla goobta ku<br />

dhaawaceen 2 kale oo kala ah Abdi<br />

Khadar oo ay xabbada ka haleeshey<br />

xabadka iyo qoorta iyo Liibaan Khadar<br />

oo isagana ay xabbada ka<br />

haleeshey lugaha.<br />

Marxuumka la dilley ayay xabbada<br />

kaga dhacday xabadka.isla goobtana<br />

ku geeriyooday waxana la sheegay<br />

in uu dhalay ganacsade Caan ka ah<br />

dalka soomaliya Gaar ahaan muqdisho.<br />

5 nin ayaa loo qabtey dhacdada,<br />

laakiin qabashadooda waxay<br />

dhacday iyagoo dhacaya dukaan ay<br />

leeyihiin muwaadhiniin dalka u dhashay<br />

waxyar kadib markii falka<br />

geysteen.<br />

Dhanka kale sida uu kusoo<br />

waramayo wariyaha Xog-Maal ee<br />

magaalada Port Elisaberth ee<br />

gobolka Eastern Cape, tuulada Isinyoka<br />

ee isla magaaladaasi waxaa<br />

aroornimadii khamiista lagu dilley<br />

Maxamed Khadar oo rag hubeysan<br />

ay ku toogteen dukaankiisa<br />

dhexdiisa.<br />

Wuxuu noqonayaa marxuumkii ugu<br />

dambeeyey ee la dillo .<br />

Dilalkani waxay kusoo beegmayaan<br />

iyadoo muddo bil ah laga nastey dilalka<br />

Soomaalida loo geysto,<br />

waxaase xusid muddan in falalkani<br />

ay dhacaan xiliyada fasaxyada la<br />

galo ee dadka dalka ay dabaal dagayaan,<br />

todobaadkani waxaa<br />

dhamaaday fasixii ciida masiixiga ee<br />

Jimcaha wanaagsan loogu magac<br />

daray (good Friday) ama (Easter).<br />

Boqolaal qof oo Soomaali ah ayaa si<br />

xaq darro ah loo dilley, kumanaan<br />

fal dambiyeed ayaa laga galay dadka<br />

Soomaaliyeed ee degen Koonfurta .<br />

“Car Juu ii dheh”<br />

Waxaan ku jirraa goob Internet ah<br />

isla markaasina talefoonada laga<br />

dirsado, dadka qaarkood dhalooyinka<br />

ayay fadhiyaan, kuwana taleefoono<br />

ayay ku hadlayaan.<br />

Nin ka mid kuwa taleefoonada ku<br />

hadlaya ayaa la hadlaya qof dumar<br />

aan u maleeyey oo dabcan<br />

xaaskiisa ah ama ehelkiisa dhow<br />

ah, waxaa lagu heystaa “maxaad<br />

lacag usoo diri weeysey”, isagana<br />

wuxuu leeyahay “bisha dambe<br />

ayaan soo dirayaa, hadda lacag ma<br />

hayo”. Waxada hadalkiisa ka dareemi<br />

kartaa in uu xalainayo arrin<br />

xasaasi ah oo qoys. Isaga oo qaati<br />

taagan, ayaa waxaa hadlay nin ka<br />

mid ahaa kuwii dhalooyinka fadhiyey,<br />

oo yiri “ninkaasi u sheega hadalka<br />

hoos ha‟u dhigto ama banaanka<br />

ha‟ola baxo”, aniga oo<br />

arkaya ayuu ninkii is galay,<br />

waxaan iri “ka aamus ninkaasi hadalkiisa<br />

ha dhamaystee”, isagaoo<br />

teleefoonka ku hadlaya ayuu banaanka<br />

la aaday. Ninka ka cabanaya<br />

qeylada ninka taleefoonka ky<br />

hadlaya, isaga waxa uu dhagaysanayaa<br />

heeso, cabaar ka dib ayuu<br />

ninkii soo galay isagoo hadalkii<br />

soo dhamaystey.<br />

Dhamaan wixii xanaaq ahaa oo uu<br />

qabay ayuu ninkii hadlay kula dul<br />

dhacay, wuxuu yiri “maxaa<br />

ninkaasi halkaas iska fadhiya ka<br />

galay hadalkeeyga, waa wax qurun<br />

ah oo aan edeb lahayn”. Daqiiqado<br />

kadin murankii ayaa circa isku<br />

shareerey, ninkii si loo dajiyo ayaa<br />

la waayay, xanaaq ayuu meel la<br />

qaban waayay, waxay gaartey in<br />

ay six un isu caayaan labbadii nin<br />

oo gacan qaad ay sheekada gaarto,<br />

dadkii meesha joogey ayaa kal reebreeb<br />

galay. Si dhib leh ayaa labbadii<br />

nin lagu kala reebey, arrinta<br />

oo dhanna waxay ka bilaabatay<br />

“hadalkaaga hoos u dhig”.<br />

Waxaa halkaasi iiga soo baxay<br />

culeyska dadka dalkani ku heysto,<br />

waxaan la kulmey dad aad u baddan<br />

oo lumiyey dabeecadii oo<br />

dhan, oo wax kasta oo yar ka<br />

xanaaqaya, waxaan is tusey in dad<br />

baddan ay dhaqtar u baahnaan lahaayeen<br />

heerka cadaadiska maskaxdooda<br />

gaaray dartiis. Maqaalkan<br />

waxaan jeclahay in aad oga<br />

faa‟ideysataan illaalinta xanaaqiina,<br />

taasina waxaad ku gaari kartaan<br />

nasiino wanaagsan, iyo<br />

shaqada aad heeysaan oo aad xad u<br />

yeeshaan.<br />

Raga aan ka hadlayo waxaa iiga<br />

muuqdey astaan kasta oo daal,<br />

rafaad iyo dhibaato ah, taasi<br />

micnaheedu ma ahan in aysan lacag<br />

heysan, ee waa shaqada oo si<br />

xad dhaaf ah u qabtaan, oo ay<br />

naftoodii hilmaameen.<br />

Qore: Ismaaciil Cabdi (Turki ) P.E


18 April, 2009 XOG-MAAL 5<br />

Qeybtii 2aad.<br />

Waxaa la arkaa in aad is weydiiso<br />

cudurka jabtaddu dhibaato ma u<br />

keeni karaa ilmaha ay dhasho<br />

h o o y o c u d u r k a n q a b t a a ?<br />

Jawaabtu waa HAA!, maxaa yeelay<br />

hooyada cudurka jabtada<br />

qabtaa waxa ay u gudbin kartaa<br />

ilmaheeda bakteeriyada xiliga<br />

dhalmada taas oo u keeni karta<br />

ilmaha indho la’aan hurgun<br />

kalagoysyada ilmaha kaga dhaca<br />

iyo bacteeriyadan oo dhiiga ilmaha<br />

raacda sababtana inta<br />

b a d a n d h i m a s h o .<br />

Inta badan faafida cudurka jabtada<br />

waxaa ka qeyb qaata dumarka<br />

marka la barbar dhigo<br />

raga , maxaa yeelay konton boqolkiiba<br />

(50%) oo dumarka<br />

cudurkan qabaayi ma muujiyaan<br />

wax calaamado cudur ah balse si<br />

fiican ayay ugu gudbin karaan<br />

qofkii galmo la sameya, meesha<br />

ay 95% ragu ay muujiyaan<br />

calaamado cudur.<br />

Sidoo kale waxaa cudurkani ku<br />

badan yahay dadka isugu galmooda<br />

qabaabka sharciga iyo<br />

dhaqanka wanaagsan ka fog,<br />

Su’aasha kale ee is weydiinta<br />

mudan ayaa waxay tahay hurgunka<br />

ay keento bakteeriyada<br />

ma mid ku eg baa habdhiska<br />

taranka iyo meelaha kale ee<br />

dadka falfalka xumi isaga tagaan<br />

oo keliyaa ? jawaabtu waa<br />

MAYA!, maxaa yeelay bakteeriyadan<br />

ayaa caabuq iyo hurgunba<br />

ku keeni karta xubna badan oo<br />

jirka ka mid ah hadii ay taabato,<br />

qabsato kuna taranto, tusaale<br />

ahaan hadii bukaha cudurka jabtadda<br />

qabaaye uu caado ka<br />

dhigto in uu gacmaha ku taabtaabto<br />

hubanaha habdhiska<br />

taranka jirkiisa ee hurgunka la il<br />

daran oo uusan isticmaalin wax<br />

saabuun, alkohool ama dhitool,<br />

waxaa dhacda in bakteeriyada<br />

Neisseria gonorrhoeae ay hurgun<br />

ku keento gacmihiisa iyo waliba<br />

xubnaha kale ee jirkiisa e uu<br />

gacantiisa wasakheysan ku taabtay<br />

sida indhaha, afka IWM. Sidoo<br />

kale waxaa la mid ah qofka u<br />

isticmaala farahiisa haweenay<br />

qafta cudurka Jabtadda.<br />

CALAAMADAHA CUDURKA JAB-<br />

T A D D A : -<br />

Calaamadaha u horeya ee lagu<br />

arko bukaha cudurka jabtadda<br />

qaba ayaa ah kuwa dhexdhexaad<br />

ah , inta badana calaamadahaasi<br />

waxa ay soo muuqdaan labo ilaa<br />

toban casho gudahood ka dib<br />

marka uu qofku galmo la sameyo<br />

b u k e c u d u r k a q a b a .<br />

Calaamadaha Dumarka iyo kuwa<br />

raga lagu arko ayaa dhab ahaantii<br />

kala duwan.<br />

Calaamadaha Dumarka:-<br />

1. xanuun ama gubasho la<br />

dareemo xiliyada kaadida.<br />

2. dheecaan ka yimaado farjiga<br />

kaas oo ah cagaar marmarna<br />

u eg dhiig-dhiig.<br />

3. dhiig yimaada xiliyada<br />

caadada dhexdooda.<br />

4. xanuun la dareemo xiliyada<br />

Galmada<br />

5. qaarka danbe oo xanuuna<br />

Calaamadaha Raga:-<br />

1- cuncun iyo xanuun laga<br />

dareemo gudaha dekarka.<br />

2- kaadida oo lagu dhibtoodo<br />

3- malax leh xanuun oo ka timaada<br />

dekarka.<br />

4- madax xanuun iyo qandho la<br />

dareemo marmar.<br />

Ka hor tagaga Faafinta<br />

Cudurka JAbtada.<br />

Cudurkan waxaa looga hortigi<br />

karaa oo keliya qofka oo ku<br />

ekaadaa gogoshiisa (xaaskiisa)<br />

aana sameyn wax gogol dhaaf ah<br />

(sino), halkaas waxaad ka garan<br />

kartaa macanaha balaaran ee ay<br />

xanbaarsantahay xaaraantimeynta<br />

ay diinta Islaama ee<br />

sharafta badani xaaraantimeysay<br />

sinada, waxyaabo badan oo<br />

waxaa jira ay gaaladu sheegaan<br />

in looga hortigi karo cudurka jabtadda<br />

balse waa wax ay iyaguba<br />

ka caalwaayeen oo in aan sheegnaa<br />

aysan waxba nagala<br />

maqneyn, isku soo duuduuboo<br />

xalka keliya ee looga hortegi karo<br />

faafida cudurkan waa ku ekow<br />

gogoshada kana fogow sinada.<br />

BARISTA CUDURKA JABTADDA:-<br />

Si loo xaqiijiyo cudurka bukaha<br />

hayaa in uu yahay cudurka jabtadda<br />

iyo in kale ayay xarumaha<br />

baarista cuduradu u adeegsadaan<br />

sadex dariiqo midood baarista<br />

cudurka jabtadda.<br />

1)- In si toos ah loo adgeesado<br />

sheybaare iyada oo la adeegsanayo<br />

dheecaan aan badneyn<br />

oo bukaha laga soo qaaday,<br />

2)- In laga baaro hiddaha bakteeriyada<br />

Neisseria gonorrhoeae<br />

kaadida bukaha, taas oo u baahan<br />

in la isticmaalo qalab casri<br />

ah sida midka loo yaqaan polymerase<br />

chain reaction.<br />

3)- In la abuuro (culture) bakteeriyada<br />

Neisseria gonorrhoeae<br />

iyada oo la isticmaalayo dheecaan<br />

laga soo qaaday bukaga<br />

cudurka qaba si loo helo xadi<br />

bakteeriyadan ah oo si fudud loo<br />

baari karo, abuuristan oo u baahan<br />

in loo dhameystiro nafaqooyinka<br />

iyo macdanaha ku haboon<br />

koritaanka bakteeriyada .<br />

W.D C/risaaq Mursal Faarax<br />

Xog-maal.


18 April , 2009 XOG-MAAL 6<br />

Wax kasta oo aad u malaysid in ay<br />

yihiin wixii ugu dambeeyey ee qof<br />

lagu samayn karro, waxaad arkaysaa<br />

wax ka daran in ay suuro galyihiin,<br />

waxaa taasi la mid ah dhacdo layaab<br />

leh oo qabsatay rag Soomaaliyeed oo<br />

dukaan ku leh Xaafada Delf ee<br />

duleedka Cape Town.<br />

Waxaan soo aragnay nooc kasta oo<br />

dhibaato ah oo la gaarsiiyo dukaamaleyda<br />

Soomaalida, laakiin tani<br />

ku dhacday wiilashani ay sheekagadani<br />

ku saabsantahay waa mid nooceeda<br />

oo kale uu noo dhimanyahay<br />

maqalkeeda, si sahlana aysan maskaxda<br />

uga fikiri karin suurtogalnimadeeda.<br />

Waxay ahaayeen labbo wiil oo naga<br />

codsaday in aanan magacooda la<br />

shaacin, dukaan ayay ku leeyihiin<br />

xaafada Delf, sidii caadada ahayd habeenkii<br />

ayay dukaanka dhexdiisa jiifsadeen,<br />

laakiin sidii caadada ahayd<br />

kuma aysan soo toosin, subixii waxay<br />

kasoo tooseen xaafad kale oo 10km u<br />

jirta halkii ay degenaayeen, tolow<br />

maxaa yaab iyo faraj ah, markii ay<br />

illinka fureen indhahooda ayay aamini<br />

waayeen waxa ay arkayaan.<br />

Dukaanka waa koodii, laakiin xaafada<br />

iyo meesha ay joogaan ma ahan halkii<br />

ay degenaayeen, kaaga daran waxaa<br />

kasoo horjeeda dukaan kale oo ay<br />

leeyihiin rag Soomaaliyeed kuwaasi<br />

oo dagaal iyo weerar kusoo qaaday<br />

raggani lasoo dheelmiyey iyagoo ka<br />

cabanaya sababta ay habeenimo dukaan<br />

kale uga ag fureen, ragani ambadka<br />

ah ma yaqaanaan sida ay halkan<br />

ku yimaadeen, ragga kale ee dukaanka<br />

lagu ag-qabtayna ma aaminayaan<br />

hadalka wiilasha ee ah in aysan<br />

ka warheynin.<br />

Daqiiqad kasta waxay u maleeyaan in<br />

ay riyoonayaan oo ay hurdaan, laakiin<br />

arrintu riyyo ka weyn, dhowr jeer<br />

ayay indhaha maraanmaranayaan si ay<br />

u xaqiijiyaan in aysan hurdeeynin,<br />

waa hubaal ma hurdayaan, waxa hortooda<br />

yaalana waa wax macquulnimada<br />

ka weyn, layaab ma lahan in<br />

midkood uu niyada iska yiri “tolow<br />

ma xerro jin baad joogtaan?”.<br />

Haddaba sidee ayaa ragani lagu<br />

dheelmiyey?, marka hore dukaankooda<br />

waa mid ka samaysan<br />

Konteenar, marka labbaad waxa uu ka<br />

ag furnaa dukaan uu leeyahay nin<br />

middab ah oo dalka u dhashay, ninkii<br />

midabka ahaa ayaa maleegey qorshe<br />

dukaanka Soomaalida uu meesha uga<br />

raro iskagana fogeeyo, wuxuu la<br />

yimid farsamo cajiib ah, wuxuu soo<br />

kirreystey gaari weyn oo uu ku rakibanyahay<br />

wiishka xambaara konteerada.Wuxuu<br />

sugey illaa habeenbarkii<br />

intii laga gaarayay saxda dhexe,<br />

kadib wiishii ayaa afarta xagal ka qabtay<br />

konteenarkii, gaarigana saaray,<br />

sidaas ayaana lagu geeyey xaafada<br />

10kn mitir jirta ee ay subixii dambe<br />

kasoo toosi doonaan.<br />

Markii aan sheekadani maqalnay,<br />

waxaan wiilasha wareysanaya sida ay<br />

suurogal ku tahay in aysan maqlin<br />

shanqarta weyn ee uu gaariga samaynayo,<br />

midkood ayaa noo sheegey sida<br />

soo socota “meesha aan seexano waa<br />

meel aad u yar oo aad dareemi karto,<br />

wiilka illa jiifana waa mid dhaqdhaqaaq<br />

baddan oo kolba meel u<br />

gadooma, aniga waan u bartay dhaqdhaqaaqiisa,<br />

danna kama gallo marka<br />

dhaqdhaqaaqa waxaan u maleeyey tii<br />

wiilka, halka guuxa gaariga aan isagana<br />

u maleeyey gaari shaqaale qaado<br />

oo subax kasta dukaanka agtiisa dadka<br />

ka daabula, maba aanan soo dhiganin<br />

in dukaanka la dallacay”.<br />

Arrintani waxay Xog-Maal soo gaartay<br />

habeen kadib markii ay dhacday,<br />

wiilasha waxay noo sheegeen in dukaankii<br />

halkiisii ay ku celiyeen, ninkii<br />

rarayna ay wadahadal la galeen.<br />

Waxa ugu daran ee ay la kulmeen<br />

ayaa ahaa ragga Soomaalida ah oo<br />

marnaba aamini waayey sida ay wax u<br />

dhaceen, kuna sigtey in ay dagaalamaan<br />

dhexdooda.<br />

Qormada Xuuraan ee Xog-Maal boga<br />

10-aad kusoo baxda cadadkii hore<br />

waxaan kusoo qaadanay qormo aan<br />

ciwaan oga dhigney „Afar jibaaranaha<br />

inkaaraha qaba (nolosha eddega birta<br />

ah ka samaysan). Qormada waxaan ku<br />

faaqidney dhibaatada ka jirta dukaamada<br />

konteenarada ka samaysan,<br />

markii dhibaatooyinkiisa laga<br />

sheekeynayay marnaba lagama fikirin<br />

suurtogalnimada arrintani.<br />

Haddii ay dhici karto arrintani, miyeysan<br />

suurogal ahayn in badweynta la<br />

raaciyo?<br />

Xog-Maal


18 April , 2009 XOG-MAAL 7<br />

Dooqii La,isku Dal Dalay<br />

(wiil Soomaali ah iyo Gabar<br />

South African ah)<br />

Waxaa laga yaaba in dadka baddankooda<br />

Soomaalida ah ay ka<br />

dhaadhacsantahay in dadka dalkani<br />

u dhashay ay wada necebyihiin<br />

Soomaalida, oo ay dillaan,<br />

dhibaatooyin kalana u geystaan,<br />

laakiin halkani waxaan ku<br />

heeynaa qof jacayl uu Soomaali<br />

u qaaday isu dilley dartiis.<br />

Botisha Anderlin oo ah gabar u<br />

dhalatay dalka K/Afrika ayaa<br />

jacayl daran u qaaday wiil<br />

Soomaaliyeed. Jacaylku waa<br />

indho la’yahay, meel kastana<br />

waa uu gala, haddii aad la yaabantahay<br />

gabadha dalkani u<br />

dhalatay ee wiil Soomaali ah<br />

jacaylka u qaadaysa, waxaa kuusoo<br />

socda war kaaga yaab baddan,<br />

kaasina waa in jacaylkaasi<br />

dartiis isu dishey gabadhii.<br />

Botisha waa 18 jir, muda 3 bilood<br />

ah ayay jacayl daran u qabtay<br />

wiil Soomaaliyeed oo ka shaqaynayay<br />

dukaan xaafadooda ku<br />

yiiley, wiilka waxaa lagu magacaabaa<br />

Haashim Axmed Cali.<br />

Jacaylku waa xariir bini’aadamka<br />

dhexmara, waxaana asaas u ah<br />

in labbada qof ay wada hadlaan<br />

marka hore inta aysan miraha<br />

jacaylka guran, ka waran haddiiba<br />

aanan la wada hadli karrin.<br />

Botisha ma taqaano Afsoomaaliga,<br />

Haashimna ma<br />

yaqaano afka English-ka oo ay<br />

Botisha ku hadasho, haddii labbada<br />

qof aysan is fahmeynin sow<br />

ma ahan in turjubaan loo waco-<br />

Botisha waxay qeexday jacaylka<br />

ay u qabto Haashim, laakiin<br />

markii ay ogaatay in uusan fahamsanayn<br />

waxa ay sheegeyso<br />

ayay u yeertey Cabdinaasi Xassan<br />

Xaaji oo luuqada yaqiiney si<br />

uu ugu kala tirjumo.<br />

Bal qayaas jacaylka turjubaan<br />

galay illaa heerka is faham laga<br />

gaarayo, oo ay tahay in wax<br />

kasta oo aad sheegi lahayd turjubaan<br />

lasii mariyo. Cabdinaasir<br />

waa uu u sharxay Haashim waxa<br />

ay gabadha ka dooneyso,<br />

Haashim fajac iyo layaab ayaa<br />

kasoo haray waa uuna ka biyo<br />

diidey.<br />

Cabdinaasir isaga waa uu u<br />

beerlaxawsaday gabadha<br />

wuxuuna codsaday in ugu<br />

yaraan uu la daadihiyo jacaylka,<br />

malaha waxa uu fahmay heerka<br />

gabadha jacaylka ka gaaray oo<br />

xittaa gaarsiin lahayd in ay diinteeda<br />

Islaam u badasho, laakiin<br />

asxaab kale oo la joogey<br />

ayaa Haashim ku qanciyey in uu<br />

gabadhani ka fogaado. Cabdinasir<br />

Botisha waxa uu ku qanciyey<br />

in ay wax lala qabanayo iskana<br />

tagto, wuxuu sidaasi u<br />

sheegayaa Haashim oo aan arrin<br />

ta ku qanacsanayn oo carab<br />

laadlaadinaya, asxaabta kalana<br />

ay meel adag iska taageen.<br />

Gabadhii jacaylka ay wiilka u<br />

qabto iyo warka wanaagsan ee<br />

ogolaansho ah dadka oo dhan<br />

ayay u sheegtey, xaafada oo<br />

dhan ayaa odgaatay, dadbaddan<br />

oo arrinta jecleystey ayaa bilaabay<br />

in ay si fiican dukaanka wax<br />

oga iibsadaan, dadka kalana kusoo<br />

xiraan<br />

Dadka arrinta maqlay waxaa ka<br />

mid ah hooyada gabadha iyo<br />

wiilka adeerkiis oo si kulu ugula<br />

taliyey Haashim in uu faraha ka<br />

qaado gabadha.<br />

Hashim wuxuu bilaabay in uu<br />

gabadha ka dhuumaalaysto,<br />

marka ay wadada ka hor timaadana<br />

uu u sheego in uu<br />

meel ka daahayo, laakiin waa naf<br />

naf jacelee meeysan quusan.<br />

Bitosha ayaa habeen timid tukaanka,<br />

banaankana ugu yeertey<br />

Hashim, isagiina waxa uu ka<br />

xanaaqay imaashaha gabadha<br />

xiliga ay mashquulsanyihii,<br />

wuxuuna indhaha ka saaray in<br />

uusan dooneynin jacaylkeeda,<br />

iyadu meeysan fahmin, waxayna<br />

u yeertey Cabdinaasir. Waa u<br />

yimid una sheegey waxa uu<br />

leeyahay oo ah in uusan<br />

jacaylkeeda waxbo kala qaban<br />

karin.Maxaa qaraacan ah,<br />

maxaa niyad jab ah, maxaa rajjo<br />

beel ah, Botisha aduunka oo<br />

dhan ayaa kusoo caariyey, wax<br />

ay samayso ayay garan weeysey,<br />

iyadao oo lugaha jiideyso<br />

ayay ka hadaaftey meesha.<br />

Markii ay kaligeed meel ku noqotey<br />

oo ay maskaxdeeda la tashatay<br />

ayay usoo baxday in aysan<br />

aduunkani ku noolaan karrin<br />

Haashim la’aantiisa, waxayna<br />

go’aansatay in ay nolosheeda ku<br />

qamaarto, habeenbarkii ayay suuliga<br />

xarig ku xiratay oo ay is daldashay.<br />

Haashim oo arrinta ay hanfariir<br />

ku noqotey ayaa isaga huleeley<br />

tuulada isaga oo ka baqaya in<br />

loo qabsado dhimashada<br />

gabadha.<br />

Qisadani waxay ka dhacday tuulo<br />

Cape Town u dhow, 29-kii<br />

Maarso, 2009.<br />

Qore: Cabdilaahi Xaaji (Xuduu)


17 april, 2009 XOG-MAAL 8<br />

Shir beeleed P.E ka<br />

dhacay<br />

Qore: bahda Xog-<br />

Maal, P.E.<br />

Shirweynihii shanaad ee<br />

Beesha Absame ee<br />

Koonfur Africa ayaa lagu<br />

qabtay magaalada P.E<br />

maalmihii taariikhdu ay<br />

ahayd 10kii illaa 13-kii<br />

April.<br />

Shirweynaha oo 4-tii<br />

sanaba mar la qabto<br />

ayaa waxaa isugu yimid<br />

inka baddan 500 qof oo<br />

ka tirsan urur beeleedka<br />

Absame International<br />

Link oo ah mid dhanka<br />

dowlada a diiwaangashan.<br />

Kadib 3 maalmood oo ay<br />

socdeen kullamo albaada<br />

u laaban oo<br />

xasaasi ah ayaa ugu<br />

dambeybtii lagu soo<br />

gunaanaday isu imaatin<br />

balaaran oo dadka oo<br />

dhan ay ka qeybgaleen,<br />

waxaana meesha<br />

loogaga dhawaaqay<br />

hogaan cusub oo uu<br />

ururka yeelanayo.<br />

Sheekh Cabdullaahi Sh.<br />

Cabdi Ubax oo ah nin<br />

culumo ah, isla<br />

markaasina xilal kasoo<br />

qabtey ciidamadii<br />

qalabka siddey<br />

ee dowladii<br />

Soomaaaliya ee dhexe,<br />

waa nin siweyn looga<br />

qadariyo dalka.<br />

Sida ay ku waramayaan<br />

wariyeyaasha Xog-Maal<br />

oo oo kala ah Ismaaciil<br />

Cabdi Turki, Maxamed<br />

Saxafi iyo Cabdiraxmaan<br />

Nuur, ergada shirka ka<br />

qeybgashay ayaa<br />

harqisey magaalada,<br />

iyadoo magaallada ay<br />

noqotey markii ay ugu<br />

dad badneyd xagga<br />

Soomaalida timid.<br />

Waxay kaloo wariyeyaasha<br />

sheeegayaan<br />

in magacaabista<br />

hogaanka cusub aysan<br />

ku iman si sahlan<br />

oo madasha siweyn<br />

loogu tartamay xilka gudoomiyenimada,<br />

balse<br />

markii dambe si hoose<br />

lagu dhameeyey kadib<br />

markii guddi soo xula<br />

loo saaray.<br />

Hogaanka cusub ayaa la<br />

doortey kadib markii uu<br />

xilka ka degey gudoomiyihii<br />

hore Ugaas Maxamed<br />

Cabdi Diiriye<br />

(Ugaas Qooqaani),<br />

ugaaska waxa uu Xog-<br />

Maal u sheegey in uu<br />

go’aansaday in uu<br />

shaqada ka nasanayo<br />

kadib 13 iyo<br />

sanno oo uu xilkaasi soo<br />

hayay.<br />

Tahniyad Dhalasho oo<br />

farxad leh<br />

1. Maxamed Cali Ibraahin<br />

2. Nuur Cali Ibrahin<br />

3. Mahdi Caraaye Cabdi<br />

4. Cumar Xasan Kabiila<br />

5. C/qaadir Axmed Hagarey<br />

6. Maxamed C/lahi Faray<br />

7. Ridwaan Abuukar Canshuur<br />

8. Sahra Cali Ibrahin<br />

9. Kiin Cali Ibraahin<br />

10. Dahabo Cali Ibraahim<br />

11. Xamdi Cali AXmed<br />

12. Fartuun Cali Dhagay<br />

13. Luulay Jagni iyo wiilkayda<br />

14. Safiyo iyo Xasan<br />

15. Ayaan iyo Caana boore<br />

16. Fartuun Xaaji Aamanuu<br />

17. Cabdulaahi Xuseen „Ibrahin (Calaay)<br />

18. Faadumo Cabdi Fiidoow<br />

19. Abuubakar Yariisow<br />

20. M.M Nuur (Deeqdarajo)<br />

Dhamaan Dadkan waxay tahniyad dhalasho oo farxad leh<br />

u dirayaan Abuukar Xaaji Canshuur iyo Shariifo Cali<br />

Ibraahin oo gabar ugu dhalatay magaalada Cape Town<br />

waxaana loo bixiyay Fayruus Abuukar Xaaji Canshuur<br />

waxay leeyihiin soo bar baar noqo tii Diinteeda iyo<br />

Dalkedaba anfacda anagane waxaa leenahay Aamiin<br />

Aamiin Aamiin.


18 April , 2009 XOG-MAAL 9<br />

X a a l a d d a Q a x o o t i g a<br />

Soomaalida Ee South Africa<br />

Oo Laga Arinsaday.<br />

Shir looga hadlayey Xaaladda<br />

Qaxootiga Soomaalida ee ku<br />

jira xerooyinka Dalka Koonfur<br />

Africa iyo sidii loo tixgelin lahaa<br />

rabitaankooda ku salaysan<br />

inay helaan nolol midan<br />

ka badalan, ayaa lagu qabtay<br />

Magaalada Cape Town ee<br />

dalka Koonfur Africa.<br />

Shirkan oo ay si wada jir ah<br />

usoo agaasimeen Laanta<br />

Qaxootiga QM ee UNHCR iyo<br />

The CITY OF CAPE, islamarkaana<br />

ay goobjoog ka<br />

ahaayeen Jaaliyadaha Africa<br />

eek u nool dalkan Koonfur Africa,<br />

Hay’adaha NGO-yada ee<br />

qaabilsan Qaxootiga, Wakiilo<br />

ka kala socday Safaaradaha<br />

Ingiriiska, Maraykanka iyo<br />

Canada, ayaa si gaar ah la<br />

iskula meel dhigay in<br />

Soomaalida qaxootiga ah ee<br />

xerooyinka dalka Koonfur Africa<br />

dib u celin lagu sameeyo,<br />

islamarkaana ay helaan tixgelin<br />

guud oo caalami ah.<br />

Xoghayaha guud ahna Afhayeenka<br />

Jaaliyadda Soomaaliyeed<br />

ee Koonfur Africa<br />

( S O M A L I C O M M U N I T Y<br />

BOARD) Maxamed Cusmaan<br />

Jaamac (Dheereeye) oo kulankaasi<br />

ka hadlayey ayaa ka<br />

c o d s a d a y H a y ’ a d a h a<br />

caalamiga ah in Qaxootiga<br />

Soomaalida, loo fududeeyo<br />

helitaanka adeegyada ay xaqa<br />

u leeyihiin, hase ahaatee aan<br />

hiyi kicin lagu sameynin.<br />

Isagoo la hadlayey wargeyska<br />

Xogmaal, ayaa Xoghayaha<br />

waxa uu tilmaamay in qodobada<br />

sida gaarka ah qalinka<br />

lagu wada duugay ay tahay<br />

sidii qaxootiga Soomaaliyeed<br />

ee dalbanaya in dal 3-aad loo<br />

qaado, balse ay qaadan<br />

doonto Afar ilaa Shan<br />

sano.Sidoo kale kuwa dalbaday<br />

in dalka Soomaaliya dib<br />

loogu celiyo, ayuu Mr.<br />

Dheereeye sheegay in la isla<br />

gartay in marka hore la<br />

qiimeeyo xasiloonida dalka,<br />

halka kuwa doonaya inay<br />

deegaanadooda gudaha Koonfur<br />

Afrika dib ugu laabtaana la<br />

taakuleyn doono.<br />

Bishii May ee sanadkii tagay,<br />

ayaa dalka Koonfur Africa,<br />

waxaa ka dhacay rabshado<br />

jinsi naceyb ah oo ay ku barakaceen<br />

Kumanaan Soomaali<br />

ah, qaar kalana lagu dilay,<br />

iyadoo tirade qaxootiga<br />

Soomaalida ee haatan ku jira<br />

xerooyinkana ay gaarayso 463<br />

-ruux.<br />

W.Q: C/risaaq C/laahi Maxamed<br />

Koobka nabada ee ka socday<br />

Cape town oo hakad ku yimid.<br />

Koobkan oo ay soo qaban qaabiyeen<br />

gudiga isportiga ee gobalkani<br />

Westren Cape ayaa socday<br />

maalmihii la soo dhaafay ayadoo<br />

ay ka qeyb galeen ilaamaa 6<br />

kooxood oo ka wada dhisan magaalada<br />

Cape Town.<br />

Koobkani oo loogu magac daran<br />

koobka nabada ayaa ku bilaawday<br />

jawi aad u wanaagsan<br />

ayadoo wareegii hore ee ciyaarta<br />

ay weli lagu guda jiro balse<br />

kooxaha ay is wada arkeen.<br />

Waxaa is if baxaya in koobka<br />

hakad ku yimid warar hoose oo<br />

wargeyska Xog-maal loo soo dusiyay<br />

aya sheegaya in uu qilaaf<br />

soo kala dhex galay kooxaha<br />

qaarkood .<br />

Yuusuf U.K oo ka mid ah gudiga<br />

isportiga ayaa sheegay in aysan<br />

jirin qilaaf haba yaraatee soo<br />

kala dhex galay kooxaha balse<br />

ay jirto cillad farsamo oo tar<br />

tanka hakad u galay.<br />

Waxaa la arkayay in koox walba<br />

ay ka muuqatay isku duubni iyo<br />

wada shaqeyn ayadoo garoomada<br />

ispoortiska lagu ciyaaro<br />

ay ahaayeen kuwo mashquul ah<br />

oo ay koox kasta samaynayso<br />

diyaargarow iyo jimicsi.


18 April , 2009 XOG-MAAL 10<br />

Qore: Cabdinaasir Axmed<br />

(Saxansoxo).<br />

Todobaadkani waxaan safar<br />

gaaban ku maray 2 magaalo<br />

oo waaweyn, Soomaalidana<br />

ay aad u degentahay, waa<br />

P.E iyo Cape Town, marka<br />

uu qofka safar galo waxa<br />

ugu horeeya ee niyada kusoo<br />

dhacaya waa jiifka iyo<br />

halka uu degeyo kolka uu<br />

gaaro halkii uu u socdey,<br />

sidoo kale marka aad tahay<br />

socoto oo aadan magaaladaasi<br />

hoy ku lahayn waxaa<br />

niyada soo galaya Hoteel oo<br />

ay tahay in aad jiifato.<br />

Caadi ahaan hoteelada la<br />

jiifto aduunka waa ganacsi<br />

macaash baddan laga hello,<br />

sidaasi darteedna aad ayaa<br />

looga dadaalaa in la tayeeyo<br />

nadaafada, adeega iyo qidmeynta,<br />

iyo waliba gogosha<br />

wanaagsan, waxaa dadaal<br />

kasta loo galaa in qofka uu<br />

dareemo raaxo iyo nasiino<br />

kama dambeys ah.<br />

Su‟aal?, ka waran<br />

Soomaalida iyo ganacsiyada<br />

hoteelada ?.<br />

Marka hore aan ku bilaabee,<br />

hoteelada waa ganacsi ay<br />

Soomaalida siweyn ugu<br />

baraarugsantahay, sababtuna<br />

waxay tahay waa dad<br />

dhamaantood wada safar ah,<br />

adeega hoteeladana aad ugu<br />

baahi qabba, waxaad arkaysaa<br />

in magaalooyinka qaar<br />

maalin kasta Hotel cusub<br />

laga furo, misane wali ay<br />

taagantahay baahida jiifka.<br />

Runtii ganacsiga hoteelada<br />

ee Soomaalida waa mid si<br />

weyn loogu nafisey, dadka<br />

Soomaaliyeed ee qurbaha<br />

aanan guryo ku lahayn ayay<br />

tani u tahay fursad qaali ah.<br />

Waxaa kale oo war fiican ah<br />

qiimaha qaban ee hoteelada<br />

lagu seexdo, ogow ma jiraan<br />

hoteelo aan kuwa<br />

Soomaalida ahayn oo lagu<br />

seexdo R20 ama R25, kuwa<br />

ay leeyihiin dadka dalka u<br />

dhashay kuwooda ugu jaban<br />

R100 ayay ka biloowdaan,<br />

ma filayo in uu jirro qof<br />

lacagtaasi si joogto ah oga<br />

bixin karra jiif. Laakiin hoteelada<br />

Soomaalida dhib<br />

weyn ayaa ka jirra,<br />

qaarkood marka aad illinka<br />

ka gasho waxaa ku salaamaya<br />

habaash (bus), haddii<br />

aad tahay qof sanboor<br />

qabba, hatisho ayaad ka<br />

wareegeysaa, waxaana kugu<br />

dhacaya hargab aadan isku<br />

ogeyn.<br />

Inta aadan wax kale<br />

samaynin fadlan eeg suuliga,<br />

illinka maba xirmo,<br />

adiga oo duulaya ayaad nin<br />

xaajoonaya dalaq u dhahaysaa<br />

kolkaasuu naxdin iyo<br />

hanfariir kala go‟ayaa,<br />

mararka qaarkood ma<br />

shaqaynayso aalada biyo<br />

raacinta ee marka la saxaroodo<br />

godka lagu nadiifiyo,<br />

xeendaabka qubeyska<br />

biyaha baddanaa ma kulula,<br />

haba sheegin tuubooyinka<br />

shabaaxiska ah ee kor kasoo<br />

foorara, waxaa dhexyaala<br />

weel afweyn oo biyaha kaa<br />

hooraya ay ku dhacayaan<br />

kadibna isla iyagii ay tahay<br />

in aad isku nadiifiso.<br />

Qolka u dhaadhac, inta baddan<br />

sariirara waa kuwa<br />

goglan, go‟ iyo buste is dul<br />

saaran oo la‟isku soo dhan<br />

laabay, barkintuna dhinac<br />

ka saarantahay, haddii aad<br />

weeydiisato shukumaan waa<br />

laguga qoslayaa, haddii uu<br />

yaalana waa mid aanan 10<br />

barri la meeyrin, gogosha<br />

iyadu wallow ay tahay tan la<br />

galiyo dadaalka ugu baddan<br />

haddane mararka qaar ma<br />

jecleysanaysid ustada saran,<br />

dharka ma jirro takabaan la<br />

surto, xittaa musbaar darbiga<br />

ku suran oo aad wax<br />

suran kartid ma lahan,<br />

dharkaaga waa inaad barkataa,<br />

haddii aad tahay nin<br />

dharkiisa feereysanyahay oo<br />

xaragoonaya fadlan<br />

feeradaada boorsada ku<br />

waddo.<br />

“Marwaxadii aaway kuleel<br />

ayaa jirraa, mise uumigii<br />

aaway qaboow ayaa jirree?”,<br />

hadalkaasi ma ahan<br />

mid loogaga hadlo hoteelka<br />

Soomaalida leedahay ee aad<br />

degentahay, waxa ugu weyn<br />

ee aad ka fikiri karto waa in<br />

qolkaagu leeyahay daaqad<br />

la xirri karro, lana balaqi<br />

karro, balse hala yaabin<br />

hadii aad taasi lafteeda<br />

weeyso oo aysan shaqaynin.<br />

Mararka qaarkood waxaad<br />

kusoo tooseysaa iyada oo<br />

qolka lagugu qufuley,<br />

markaas ayaad saacado ku<br />

jirreysaa xabsi guri, ka<br />

waran haddii dhismaha uu<br />

dab qabsado? Inta uusan<br />

holaca kusoo gaarin, qaaca<br />

ayaad u dhimanaysaa, ugu<br />

yaraan mid ka mid ah hoteelada<br />

oo aan tagay meesha<br />

qubeyska waxaa la‟ii sheegey<br />

in dacaska banaanka<br />

lagu siibto, markii aan<br />

weeydiiyey sababta, waxaa<br />

la‟ii sheegey in dhowr qof<br />

ay ku waxyeeloobeen kadib<br />

markii ay ku sabiibaxdeen<br />

ismiidka aan nadiifka ahayn<br />

Hoteelada qaarkood ma<br />

buuxsamaan, 9 saac habeenimo<br />

haddii aad timaadid<br />

boos ayaa kuu banaan, lagu<br />

celin maayo, taasi micnaheedu<br />

ma ahan in aysan<br />

sariiraha buuxin, joodariyo<br />

(firaash) dheeraad ah ayaa<br />

hoteelka yaala, kuwaasi<br />

ayaa laguu dhigayaa<br />

sariiraha dhexdooda,<br />

ha‟isku murjin in aad tiraahdin<br />

“raali noqo” haddii<br />

aad qof caloosha uga istaagtid<br />

adigoo sariirtaada kasoo<br />

deganaya waayo isagaa caloosha<br />

ku hoos dhigtey.<br />

Ogoow hoteelada oo dhan<br />

sidaasi ma ahan, ugu yaraan<br />

midkood oo aan P.E ku<br />

arkay habeenkii R100 ayaa<br />

lagu seexdaa qolalka<br />

qaarkood, adeegiisana waa<br />

heersare, waxaase aan ka<br />

yaabay erey bixin ay banaanka<br />

ku qorteen, waxay<br />

ku qoreen “Albeerkada<br />

Ramadhaan” oo ah kalmad<br />

talyaani ah laakiin<br />

Soomaalida ay isticmaasho,<br />

markii aan weeydiiyey<br />

Saxafi Cabdiraxmaan Nuur<br />

Jilley oo hoteelka leh,<br />

wuxuu ii sheegey in looga<br />

danleeyahay in haddii lagu<br />

qoro kalmada “Hotel” ay<br />

kalmadaasi soo jiidanayso<br />

ajaaniibna oo aan loo ogoleyn<br />

in ay seexdaan, hadalkaasi<br />

waxbaan ka fahmey.


18 April , 2009 XOG-MAAL 11<br />

Dardaarankii Nabigeena<br />

NNKH : Waxaan idiin dardaarmayaa<br />

salaadda iyo wixii<br />

ay hanatay (milkisay) gacmihiinu.<br />

N e b i g u<br />

wuxuu xanuunsanayey 18<br />

maalmood oo ay Asxaabtu<br />

booqanayeen Xanuunkiisa,<br />

Xanuunkii ugu horreeyay<br />

w u x u u a h a a M a d a x -<br />

xanuun,habeenkii isniinta ee<br />

uu maalinkeeda dhiman<br />

doono ayaa xanuunkiisii<br />

c u s l a a d a y .<br />

Sayid-Bilaal ayaa aadamay<br />

aadaankii salaadda subax<br />

wuxuu istaagay albaabka<br />

guriga Nebiga, wuxuuna<br />

yidhi: (Assalamu caleyka yaa<br />

rasuululaahi) Faaduma ayaa<br />

tiri: 'Rasuulkii Illahey nafsadiisa<br />

ayuu ku mashquulsan<br />

yahay, markii salaaddii<br />

cadaatay ayaa Sayid-Bilaal<br />

soo laabtay, wuuna salaamay<br />

rasuulka sidii hore oo kale,<br />

dhawaaqii Bilaal waxaa<br />

maqlay rasuulka wuxuuna<br />

yidhi: 'soo gal Bilaal', waana<br />

soo galay Bilaal isagoo ooyaya<br />

Rasuulkuna (SCW) wuxuu<br />

yidhi Bilaalow xanuunkii ayaa<br />

igu cuslaatay ee ha tujiyo<br />

salaadda dadka Abuubakar<br />

Sadiiq. Bilaal waa baxay<br />

isagoo madaxa gacmaha<br />

saaranaya, oranaya musiibo<br />

ayaa noo timid iyo ereyo kale<br />

oo la mid ah. Masjidkii ay uu<br />

galay, wuxuuna Abuubakar ku<br />

yidhi 'Nebigu wuxuu ku amrayaa<br />

inaad salaadda tujiso'<br />

Abuubakar markii uu arkay<br />

mixraabkii uu Nebigu (NNKH)<br />

istaagi jiray oo faaruq ah wuu<br />

hanan waayay nafsaddiisa<br />

waana la miir daboolay waana<br />

qeyliyay, muslimiintii oo<br />

dhanna wey qeyliyeen, qeyladii<br />

ayuu maqlay Nebigu<br />

(NNKH) wuxuuna weydiiyay<br />

gabadhiisa Faadumo wuxuuna<br />

yidhi ' Faadumoy waa maxay<br />

hugunka iyo sawaxanka<br />

yeedhaya?' waxay tidhi Faadumo<br />

'Muslimiintii ayaa qeylinaya<br />

markey ku waayeen'.<br />

Rasuulku wuxuu u yeedhay<br />

Sayid Cali iyo Fadal Bin Cabaas,<br />

weyna garba galeen<br />

waxeyna geeyeen masajidkii<br />

salaaddii ayuuna ka bixiyay<br />

asxaabtii, salaaddii kaddib<br />

ayuu rasuulku (NNKH) la dardaarmay<br />

asxaabtii wuxuuna<br />

yidhi: 'Waxaan idiin dardaarmayaa<br />

oo aan idiinku sagootinayaa<br />

cabsida Illahay iyo<br />

inaad adeecdaan oo aad<br />

amarkiisa qaadataan anigu<br />

waan faaruqayaa (ka tagayaa)<br />

adduunyada, maantana<br />

waa maalintii iigu dambaysay<br />

adduunyada iiguna<br />

h o r r e e y s a y A a k h i r o ' .<br />

Intaa kaddib Nebiga (NNKH)<br />

waxaa la geeyey gurigiisa,<br />

Illahay ayaa u waxyooday<br />

Malakul-mowt wuxuuna yidhi:<br />

'Hoobo (u tag) xabiibkayga<br />

(kaan jeclaa) Muxammad<br />

(NNKH) uguna tag suurad<br />

wanaagsan una naxariiso)<br />

marka aad ka qaadaysid<br />

nafta, markii aad u tagtid idan<br />

weydii, haddii uu kuu idmo u<br />

gal gurigga balse haddii uu<br />

kuu diido ha u galin, kana soo<br />

l a a b o ' .<br />

Malakul-mowt wuxuu u tagay<br />

N a b i g e e n a M u x a m m a d<br />

(NNKH) isagooo u eg nin<br />

reer miyi ah, wuxuuna yidhi:<br />

'Assalamu calaykum ma soo<br />

galaa?' Faadumo ayaa la hadashay<br />

oo tidhi: 'Ninyahow<br />

rasuulkii illahay wuxuu ku<br />

mashquulsan yahay Nafs<br />

a d i i s a ' ! !<br />

Malakul-mowt mar labaad<br />

ayuu ku celiyey salaantii,<br />

waxaana maqlay rasuulkii.Rasuulka<br />

(NNKH) ayaa<br />

Faaduma ku yiri: 'Ma garanaysaa<br />

ninka?'. Faaduma<br />

waxay tidhi: ' Maya' rasuulku<br />

wuxuu yiri: 'waa ninka gooya<br />

macaanyaalka, kala geeya<br />

(kala wada) dadka is jecel,<br />

kharaabiya guryaha, camira<br />

Qubuurta, ilmaha agoomeeya,<br />

naagahana carmal ka dhiga,<br />

waxaana la yiraahdaa Malakul<br />

- m o w t ' .<br />

Faaduma markay ogaatay in<br />

ninku yahay malakul-mowt<br />

ayay ooyday, waxayna tidhi: '<br />

masiibo ayaa nagu dhacday,<br />

waxaana dhimanaya rasuulkii<br />

Illahay ee ugu dambeeyey<br />

ambiyada, waxaa naga<br />

go'ayaa wax'yigii samada ka<br />

imaanayey, waxaan weyneynaa<br />

hadalkii rasuulkeena,<br />

maanta kaddibna maqli<br />

mayno salaantii Aabahay.<br />

Rasuulku wuxuu yidhi: Faadumoy<br />

waxaad tahay qofka<br />

ugu horreeya ee aan is<br />

haleeleyno (isla kulmeyno)'<br />

wuxuu kaloo rasuulku yidhi:'<br />

malakul'mowdow soo gal'<br />

wuuna soo galay malakul'mowt,<br />

wuxuuna yidhi.<br />

'Assalamu calayka yaa rasuullulaah'<br />

rasuulkuna wuxuu<br />

yidhi 'wacalaykum assalam<br />

yaa malakul-mowt, ma<br />

waxaad iigu timid inaad i soo<br />

siyaarato mise inaad iga<br />

qaado nafta?'.Malakul-mowt<br />

wuxuu yidhi: 'waxaan kuugu<br />

imi inaan ku soo siyaarto<br />

kaana qaado nafta haddii aad<br />

ii idinto, balse haddii aad ii<br />

idmi weydo waan iska noqonayaa!<br />

Rasuulku wuxuu<br />

yidhi: 'malakul-mowdow xaggee<br />

uga soo tagtay malakuljibriil.<br />

Malakul-mowt wuxuu<br />

yidhi:'waxaan uga soo tagay<br />

samada adduunyada', isla<br />

markiiba waxaa yimid malakul<br />

-jibriil, wuxuuna fariistay Nebiga<br />

madaxiisa, wuxuuna rasuulku<br />

yidhi: 'miyaadan ogayn<br />

in amarkii dhawaaday?<br />

Wuxuu yidhi:'waan ogahay<br />

rasuulkii Illaahayow'.Rasuulku<br />

wuxuu yidhi: ' iigu bishaarey<br />

illaahay agtiisa waxa ii yaala<br />

oo karaama ah (wanaag ah)'.<br />

Malakul-jibriil wuxuu yidhi:<br />

'albaabada samada waa la<br />

wada furay, malaa'igtii illaahayna<br />

saf bay galeen iyagoo<br />

sugaya ruuxdaada, albaabadii<br />

jannada waa la wada furay'.<br />

Rasuulku wuxuu yidhi: 'iigu<br />

bishaaree siday ahaan doontaa<br />

ummadaydu maalinta<br />

Qiyaamaha?'.Malakul-jibriil<br />

wuxuu yidhi: 'waxaan kuugu<br />

bishaaraynayaa Illaahay inuu<br />

yidhi: Jannada waan ka xarimay<br />

(u diiday) ambiyada illaa<br />

Nabi Muxammad (NNKH)<br />

galo, sidoo kale jannada waan<br />

ka xarimay ummadaha illaahay<br />

oo dhan illaa ay ummadda<br />

Nabi Muxammad ka<br />

galaan'.Rasuulkuna wuxuu<br />

yidhi: 'hadda ayuu diib noqday<br />

(wanaagsanaaday) qalbigaygu,<br />

igana suushay mur<br />

u g t i i ' .<br />

Rasuulku wuxuu yidhi:<br />

'malakul-mowdow ii soo<br />

dhowow'. Malakul-mowt waa<br />

u soo dhawaaday naftii<br />

ayuuna ka jiiday illaa ruuxdii<br />

k a s o o g a a r t o<br />

xudunta.Rasuulku wuxuu<br />

yidhi: 'maxaa darnaan badiyey<br />

xaraaradda (xanuunka)<br />

mowdka', wuxuu kaloo yidhi:<br />

'malakul-jibriilow ma waxaad<br />

dhibsatay eegtaanka wijigayga?'.<br />

Malakul-jibriil wuxuu<br />

yidhi ' Illaahay xabiibkiisiyow<br />

ayaa awood u leh<br />

inuu eego wajigaaga adigoo<br />

sakaraadaya'. Aanas Binu<br />

Maalik wuxuu yidhi: ' Nabigu<br />

markay naftu kabaxaysay<br />

wuxuu lahaa: Waxaan idiin<br />

dardaarmayaa salaadda iyo<br />

wixii ay hanatay (milkisay)<br />

g a c m i h i i n u .<br />

Rasuulkii Illaahay wuxuu geeriyooday<br />

maalin isniin ah ee<br />

bisha rabiicul-awal ka mid ah,<br />

ama loo yaqaan mowliid. Haddii<br />

adduuniyo lagu baaqi yeelayo<br />

qof, waxaa la dayn lahaa<br />

r a s u u l k i i I l l a a h a y :<br />

Rasuulka waxaa maydhay<br />

Sayid Cali, waxaa ku shushubayey<br />

biyaha fadal bin Cabaas<br />

iyo Usaama bin Zayd, waana la<br />

kafanay, waana lagu tukaday,<br />

waxaana lagu aasay gurigiisii<br />

ee qolka Caa'isha (RC,) habeen<br />

arbaco ah ayaana la aasay<br />

S u u b a n a h a ( N N K H . )<br />

Xog-Maal.


18 April , 2009 XOG-MAAL 12<br />

Wargeys-ka Xog-Maal oo ilko rittey<br />

Qore: Cabdirisaaq Indhojacayl<br />

Wargeyska codka Soomaalida<br />

Koonfurta Afrika ee Xog-Maal ayaa<br />

waxaa wuxuu u dabaaldagayaa<br />

dardar cusub iyo hor u talaabsi uu<br />

ka sameeyey xagga tayada<br />

qoraalada iyo barnaamijyada uu<br />

idiin soo gudbinayo.<br />

Bahda Xog-Maal waxay idiinku<br />

bishaareynaysaa in wixii hadda ka<br />

dambeeya wargeyska qeybo ka<br />

mid ah lagu daabacayo qad midab<br />

leh, taasoo ahayd arrin aanan<br />

horey u jirrin, daabacaadii labbaad<br />

ayuu wargeyska kusoo baxayaa<br />

isagoo midab ah sida laga yaabo<br />

in aan ku baraarugteen.<br />

Waxaa kale oo ay bahda idiinku<br />

bishaareynaysaa in Xog-Maal wax<br />

laga badalay naqshadii hore, loona<br />

badalay naqshad xirfad baddan ay<br />

ku duugan tahay oo soo jiidasho<br />

leh, taasoo aad ka arki kartaan<br />

boga hore, waxaa mahadaasi leh<br />

bahda naqshadaynta ku xeeldheer<br />

ee wargeyska ee uu madaxda ka<br />

yahay Hanad Maxamed Xusseen.<br />

Xog-Maal oo isu taagay kobcinta<br />

heerka wacyiga Soomaalida Koonfurta<br />

Afrika waxa uu maalin kasta<br />

isku dayayaa in uu sare u qaado<br />

tayada qoraalada, soona bandhigo<br />

macluumaad hal abuur wanaagsan<br />

leh, kana muuqato xirfad<br />

saxaafadeed oo heerkeedu<br />

sareeyo , isla markaasina lagu soo<br />

kordhinayo farsamooyin curis ah<br />

oo akhristayaasha xiiso galinaya<br />

taasoo kaso maaxatay maskadxa<br />

aqoonyahanada saxaafadeed ee<br />

ah howlwadeenada wargeyska<br />

Iyadoo wargeyska uu maraya<br />

cadadkii 10-aad oo uusan maalin<br />

hakkan, hakkanna doonin (Insha<br />

allaah) inta bahda wargeyska<br />

xusuladooda xabaal ka sareeyaan<br />

(noolyihiin), wuxuu si joogto ah<br />

idiinku soo tabin doonaa wax<br />

kasta oo idin quseeya oo dalkani<br />

Koonfurta Afrika ka dhaca iyadoo<br />

eex la’aan ah, madax banaan iyo<br />

cabsi la’aan, waxaan idiin rajaynaynaa<br />

safar wanaagsan<br />

Wariye Cusmaan Xassan Cali<br />

oo damiin lagu siidaayay<br />

Qore: Xafiis ka war-qabadka Xog<br />

-Maal<br />

Mid ka mid wariyeyaasha<br />

Soomaaliyeed, kana tirsan<br />

ururka saxafiyiinta Soomaaliyeed<br />

ee SOJASA Cusmaan Xassan Cali<br />

(Fantastic) ayaa damiin lagu<br />

siidaayay todobaadkii hore kadib<br />

markii uu habeen xabsiga ku<br />

hoydey.<br />

Cusmaan iyo kaamariiste Cabdulaahi<br />

Ibraahim Dasar ayay<br />

ciidamada amaanka Bellville<br />

xireen 7-dii April kadib markii<br />

sida ay Police-ka sheegeen<br />

gacantooda laga heley qalab<br />

lasoo xaday, sida ay ogaatay<br />

Xog-Maal, qalabka waxa uu ahaa<br />

kumbuyuutar nooca fudud ah ee<br />

loo yaqaano Laptop-ka .<br />

Cismaan ayaa sheegey in aalada<br />

ay iibsadeen iyagoo aanan ka<br />

warheynin in lasoo xaday iyo in<br />

kale, isla markaasina loo qariyey.<br />

Waxaa labbadaba lagu soo<br />

daayay damiin lacageed,<br />

w a x a y n a t a h a y i n u u<br />

maxkamada ku noqdaan<br />

kadib.<br />

2 bil<br />

2 nin oo isku dishey haweeney<br />

Koonfur Afrikaan ah<br />

Qore: Maxamed Saxafi, P.E<br />

Nin Soomaali ah ayaa dhintey, kii<br />

dilleyna waa uu baxsaday kadib<br />

markii ay ku dagaalameen<br />

haweeney la sheegey in uu qabay<br />

ninka wax dilley.<br />

Ninka la dilley waxaa lagu magacaabi<br />

jirrey Cabdiwali Cabdiraxmaan<br />

kan wax dilleyna<br />

waxaa magaciisa lagu soo koobey<br />

Qoslaaye, sida ay sheegeen<br />

dad xog-ogaal ah naagta la’isku<br />

heystey waxaa qabay Qoslaaye<br />

oo sheegtey in uu soo islaamiyey,<br />

isla markaasina ay u degeneyd<br />

tuulo uu dukaan ku lahaa<br />

kaasoo uu ka iibiyey marxuumka,<br />

kadibna uu galay sahan dukaan.<br />

Kadib murran muddo soo jiitamay<br />

oo labbada nin u dhaxeeyey<br />

oo naagta ku saabsan, mar sii<br />

horeysayna gacan ka hadal<br />

gaaray, ayay ugu dambeyntii 2<br />

todobaad ka hor ku dagaalameen<br />

magaalada P.E, marxuumka toori<br />

ayuu wattay, halka Qoslaaye uu<br />

wattay sunta dadka kaga ilmeeysiisa<br />

oo uu indhaha kaga buufiyey<br />

kolkii toorrida lala soo laacay,<br />

kadibna inta ka qaaday ku dilley<br />

marxuumka.<br />

Qoslaaye waa uu baxsaday, lamana<br />

hayo meel uu jaan iyo cirib<br />

dhigey, waxaa la galay gar lagu<br />

heshiiyey in mag ay kala qaataan<br />

sida ay diinta qabto.<br />

Ururka saxafiyiinta SOJASA ayaa<br />

xariga Cusmaan ku sifeeyey mid FG: xafiiska P.E ee Xog-Maal<br />

shil ah oo aanan wax xariir ah la kala xariir cell: 0783000783<br />

lahayn xirfadiisa saxaafadeed. ama 0793222180


18April , 2009 XOG-MAAL 13<br />

Nin aduunyo joogoow maxaa<br />

aragti kuu laaban." Arintu<br />

markii ay halkaan mareyso ayaa<br />

naasir saaxiibkiis nuur oo u<br />

dulqaadan waayay dhag xumada<br />

waxa ay dhaqanka ka<br />

yeelatay najma go’aan saday<br />

inuu saaxiibkii ogeysiiyo si<br />

uusan hadhow u eedin, wuxuu<br />

soo aaday internet cafee dabadeedna<br />

u diray aqbaar u qorneyd<br />

sidan;<br />

Waxaan kuu soo tabinayaa salaan<br />

mida ugu wacan oo ay isku<br />

diraan saxiibo uu jirkoodu isu<br />

danqanayo, salaan kadib saxiibkayga<br />

aan jeclahow aad ayaan<br />

kuugu caafimaad qabaa, adigana<br />

waxaan Eebaha awooda<br />

sare leh kaaga baryayaa sidaa<br />

iyo si ka sii wacan.Hubaal ayaan<br />

u ogahay inaadan ku farxi<br />

doonin aqbaartan aan kuu soo<br />

diray, ha yeeshee waxaan u<br />

arkay inay waajib tahay inaan<br />

maantay kuu soo gudbiyo war<br />

dhiilo xambaarsan oo aysan niyadu<br />

ku diirsan doonin, fadlan<br />

daqiiqado I amaahi maqalka iyo<br />

araga.<br />

najma xaaskaaga ahna dumaashidey,<br />

waxa ay ku kacday<br />

fal u cunami waayay dhamaan<br />

inta samaha jecel ee maqashay,<br />

aan abaaro u jeedada iyo biya<br />

dhaca warkayga, najma waxaa<br />

habeen iyo dharaarba aan cagta<br />

ka bixin wiil dhalinyaro ah,<br />

markii aan si hoose u xuuraansaday<br />

sida wax u jiraan waxaan<br />

xaqiiqsaday inuu yahay<br />

xiriirkaan mid jira oo ka weyn<br />

darisnimo iyo Soomaalinimo,<br />

dabcan wixii intaa ka baxsana<br />

waad fahmi kartaa, aniga arintaan<br />

waan u adkaysan waayay<br />

sababtoo ah dhibkaaga waa<br />

dhibkayga, mana fiirsan karo<br />

xaaskaaga oo xumaan lagu<br />

sameynayo wayoo adigaba ma<br />

aadan fiirsan laheyn xaaskayga<br />

oo xumaan faraha kula jirta.<br />

Waan kula qeybsanayaa dhibaatada<br />

ay leedahay arintaan,<br />

si kastaa eey noqotana<br />

waan kula garab taaganahay,<br />

wixii aan ka yeeli laheyna<br />

adiga ayaan kaa<br />

sugayaa.Aqbaartaan markii ay<br />

gaartay naasir aad buu uga<br />

naxay, waxayna ku noqotay falaar<br />

lagu ganay wadnahiisa,<br />

wuxuu aamini<br />

waayay qoraalada ay indhihiisu<br />

qabteen, dhowr jeer ayuu ku<br />

celiyay aqriska aqbaarta, waxaa<br />

ka soo burqaday dhidid waa<br />

weyn, waxay la noqotay in buur<br />

lagu daayay, waxaa u bilaabatay<br />

wal wal iyo walaahow.<br />

"Alla naf wax jecel dhibaatadeedu<br />

badanaa." Wuxuu la soo<br />

baxay mobilekiisii dabadeedna<br />

wacay numberkii nuur, muddo<br />

ayuu kala sheekaysanayay<br />

arinta najma, nuurna wuxuu<br />

ugu sir baxay si daacadnimo ah<br />

oo aan aheyn isku diraanimo,<br />

markii ay sheekada u<br />

dhamaatay ayuu naasir yiri<br />

saxiib waad mahadsantahay<br />

anigaa mar kale ku soo wacayo,<br />

wuxuu xajin waysnaa mobilka,<br />

waad dareemi kartaa xanuunka<br />

uu mudan karo qof xaaskiisa<br />

looga soo sheegay wax aan xil<br />

laheyn, wal walka iyo<br />

walaacana waxay ahaayeen<br />

kuwa durbadiiba laga dhayalsan<br />

karo wajigiisa, wuxuu bilaabay<br />

inuu kaligii isla hadlo, cunadii<br />

iyo cabitaankii ayuu ka go’ay,<br />

hurdadii ayaa ka soo dhici waysay,<br />

waxaa cariiri ku noqotay<br />

dunidii oo idil, maalmo markii<br />

uu ku jiray dhibaatadaan ayaa<br />

waxaa fahmay walaalkii oo ay<br />

isku qol seexan jireen, wuxuu<br />

waydiiyay isbedelka ku yimid<br />

iyo meesha laga haleelay, asagana<br />

wuxuu u sheegay arintan,<br />

kadibna<br />

walaalkiis waxaa uu siiyay talo<br />

wacan, wuxuu u sheegay in<br />

dunidan wax kasto la arko, arintaanna<br />

looga horeeyay oo ay<br />

qabsatay rag badan oo asaga<br />

ka horeeyay, wuxuu ku dhiiri<br />

galiyay inuu ad adeeg iyo xilkasnimo<br />

muujiyo, wuxuu ku adkeeyay<br />

walaalkii inuu aado Addis<br />

Ababa si uu indhihiisa wax<br />

ugu soo arko inta ka horeysana<br />

uu muujiyo farxad iyo degenaan.Waxay<br />

aheyd xili habeennimo<br />

ah, feysal wuxuu ka<br />

yimid daawashada cayaar kubada<br />

cagta ah, aad ayuu u faraxsanaa<br />

waayoo waxaa guulaysatay<br />

habeenkaa kooxda uu<br />

taageero, markii uu soo galay<br />

albaabka guriga ayay inta ka<br />

hortagtay ku tiri, gacaliye waan<br />

ku sugayaa ee so ii imaan maysid,<br />

haa ayuu yiri daqiiqado<br />

kadibna wuxuu ugu soo galay<br />

qolkeeda, waxaa u furmay<br />

sheego, waxay u sheegtay inay<br />

caawa oo dhan ay u soo jeeday<br />

awgiis, waxay u keentay casho<br />

iyo caano heer sare ah, wuxuu<br />

isku dhuftay alaabihii loo<br />

keenay, habeenkaa wuxuu ahaa<br />

habeenkii ayaan darada najma,<br />

waxay ka talaabeen xuduudkii,<br />

mar dambe ayay soo baraarugtay<br />

waxayna bilaawday inay<br />

iska ilmayso, ayada oo<br />

calaacalaysana waxay tiri, " feysal<br />

maxaad ka wadaa saan,<br />

aniga waan isku kaa aaminay,<br />

waxaan midigtaada galiyay naftayda,<br />

ma waxaad dooneysaa<br />

inaad aniga I fadeexayso, soo<br />

ma ogid inaan nin dhan ooridii<br />

ahay, hada maxaan sameynaa<br />

hadii aan uur yeesho, iska bax<br />

dantii aad laheyd waad gaartay<br />

kaama filayn sidaan, kaama<br />

filayn sidaan, ma u maleynin<br />

inaad sidaan sahlan iigu fududaaneyso.<br />

W.Q Maxamed Nuur<br />

Warsame (Keyfane)


18 April, 2009 XOG-MAAL 14<br />

CIYAARAHA: Liverpool &<br />

B. Munich,FC port iyo<br />

Vallarreal Oo Baska Kawada<br />

Haray.Man United<br />

oo Iskoorka Jabisay.<br />

Mid ka mid ah kulamadii<br />

ugu xiisaha badnaa ciyaaraha<br />

Qaaradda Yurub,<br />

ayaa dhacay waxaa ku legdamay<br />

Liverpool iyo Chelsea,<br />

inkastoo daawadayaal<br />

badan ay niyad jab daran<br />

ku riday natiijada ciyaarta.<br />

Waxaa lawada sugayey<br />

kulankan darbiga ah ee<br />

Liverpool iyo Chelsea oo<br />

Lugtii 1-aad ay Chelsea<br />

gurigeeda ku garaacday<br />

kooxda Liverpool, (3-1),<br />

hase ahaatee Lugtii 2-aad<br />

ee xalay, ayaa quus ku riday<br />

ciyaaryahanada Liverpool.<br />

Liverpool, ayaa isla<br />

daqiiqadii 19-aad ee ciyaarta<br />

Goolkii ugu horeeyey<br />

ku furtay kulanka, kaasi oo<br />

uu si halaasi ah shabaqa<br />

Chelsea ugu lulay F.<br />

Aurelio, isla qeybtii hore 28<br />

-daqiiqo X. Alonso, ayaa<br />

Gool ku laad qurux badan u<br />

labeeyey Chelsea, 2-0 ayaa<br />

l a g u k a l a<br />

nastay.Taageerayaasha<br />

Liverpool, oo si aad ula<br />

dhacsan habsami u osocdka<br />

kulanka iyo rajada 2-gool<br />

ee Liver ku horeyso, ayaa<br />

qeybtii Labaad daqiiqadii 51<br />

-aad qalad uu sameeyey<br />

Gool hayaha Liverpool<br />

waxa ay ciyaarta ka dhigtay<br />

2-1.<br />

Ciyaarayahanka reer Brazil<br />

iyo kooxda Chelsea ee R.<br />

Alex, ayaa u labeeyey Liverpool<br />

daqiiqadii 57-aad,<br />

halka F. Lampard uu 76-kii<br />

daqiiqado ee ciyaarta gool<br />

Sedexaad ku daray, hase<br />

yeeshee Xidigga reer Liverpool<br />

A Leiva daqiiqadii 81-<br />

aad waxa uu ma wali ma<br />

quusan ku yiri taageerayaasha<br />

isagoo gool<br />

caaqibo leh bar bardhac<br />

kaga dhigay ciyaarta, isla<br />

Laba daqiiqo ka dib ayaa D<br />

Kuyt, rajada sii kordhiyey<br />

oo laad lasoo habeeyey si<br />

caalami ah udaba mariyey<br />

gool-hayaha Chelsea .<br />

Hamiga naadiga k/cagta ee<br />

Liverpool, oo hawada isku<br />

shareeray, loogama bartay<br />

inay qeybaha dambe ee<br />

ciyaarta dardar la timaado,<br />

ayaa daqiiqadii 89-aad ee<br />

ciyaarta F Lampard, waxa<br />

uu ka dejiyey tareenka lagu<br />

tago Samefinals-ka kooxda<br />

Liverpool ka dib markii uu<br />

ku quusiyey goolkii ugu<br />

dambeeyey, taasoo natiijada<br />

ciyaarta ka dhigtay 4-<br />

4 .Isku celcelis Labadii kulan<br />

ee ciyaarta 7-5 , Liverpool<br />

ayaa lagu jiiday,<br />

iyadoo Chlesea ay markeedii<br />

5aad usoo baxday<br />

Semifinals-ka Europeans<br />

Champions League Lixdii<br />

sano ee ugu dambaysay.<br />

Kulan kale, Barcelona iyo B.<br />

Munich oo lugtii 1-aad ay<br />

Barcelona 4-0 dirtay Bayer,<br />

ayaa kulankii xalay 1-1 barbaro<br />

ah ku quusisay,<br />

taasoo celcelis ahaan ciyaarta<br />

ka dhigaysa 5-1 ay<br />

Barcelona ugu awood<br />

sheegatay Munich.Hadaba<br />

Chelsea iyo Barcelona oo<br />

isku balansaday Semafinals<br />

- k a a ya a Mala a yiin<br />

daawadayaal ah oo daafaha<br />

caalamka ku nooli waxa ay<br />

isweydiinayaan bal cidda<br />

awoodeeda la iman doonta<br />

oo Finalka usii talaabi karta.<br />

Sidoo Kale Habeenkii Xigay<br />

Ayaa dhacday ciyaar aad<br />

loo wada sugayay Manchester<br />

United iyo FC Port<br />

ciyaarta ayaa ahayd mid<br />

aad u xiiso badnayd oo<br />

taariikhi ah, Cristiana<br />

Ronaldo ayaa daqiiqadii<br />

6aad dhaliyay gool uu meel<br />

dheer ka laaday Fc Port<br />

ayaa niyad jab ku noqotay<br />

goolkani Manchester na<br />

waxay la soo baxday dar<br />

dar aad culus.<br />

Ciyaarta oo aad u adkeyd<br />

ayaa ku soo idlaatay 1-0 oo<br />

ay guusha ku raacay Man<br />

United Ciyaarta isku cel celi<br />

waxa ay ka dhigaysaa 3-2,<br />

iminka Man United waxa ay<br />

Semi Final-ka la ciyaaraysaa<br />

Arsenal.Ciyaarta waxa<br />

ay lahayd laba taariikhi ah<br />

tan ugu weyn waa Manchester<br />

United waxey noqtay<br />

kooxdii ugu horeysay<br />

ee horyaalka English ka<br />

tirsan oo Porto kaga adkaata<br />

gurigeeda, tan kale<br />

waxa u suurto galay iney<br />

ilaashato recordkeeda aan<br />

laga adkaan horyaalka<br />

kooxaha yurub ee Champions<br />

League , iyadoo aan<br />

laga adkaan 23 kulan oo ka<br />

mid ah,tani waxa ay farxad<br />

u tahay Alex Ferguson.<br />

Arsenal ayaa kooxda reer<br />

Spain’ ee Villarreal waxey<br />

ku garaacday 3-0 , taas<br />

oo ahayd mid la yaab leh<br />

goalashaasoo ay ka kala<br />

heshay Theo Walcott,<br />

Emmanuel Adebayor and<br />

Robin van Persie waxeyna<br />

ku soo baxaday 4-1 isku<br />

celcelisa ahaa<br />

Isku soo duub Kooxaha<br />

Ingiriiska ka socda waa 3<br />

koox kuwooda ugu<br />

awooda badan halka ay<br />

soo afareyso Kooxda Barcelona<br />

oo ayadane dab<br />

yar aanan shidayn,<br />

kooxaha Ka ciyaara Premier<br />

league ayaa 2dii<br />

sanno ee la soo dhaafay<br />

caadaystay in ay u soo<br />

wada baxaan Semi finalka<br />

Champion League.<br />

Manchester ayaa waxey<br />

garoonkeeda Old Trafford<br />

ku marti galin doontaa<br />

April 29 kooxda Arsenal<br />

Halka Chelsea ay u safri<br />

doonto Dhankii Spain.


18 April, 2009 XOG-MAAL 15<br />

The Towed tuck shop<br />

Two <strong>Somali</strong> shopkeepers slept one<br />

night in their Shop in Delf, Cape<br />

Town, they knew little about<br />

where they will wake up the fallowing<br />

day, and none did they prepared<br />

for mysterious location.<br />

After long sound sleep of the<br />

night, they woke up to what would<br />

be yet the unbelievable surprise for<br />

their entire life; one of them<br />

opened the door and saw the surrounding<br />

is another place 10km far<br />

away from their original location.<br />

How did it happen?<br />

They spoke about incident to<br />

Xog-Maal, according to them,<br />

their shop was made from a<br />

container, and there was a rival<br />

South African shop owner near<br />

their shop, they said he hired a<br />

tow away truck with heavy<br />

machinery lifters, in the midnight<br />

he simply picked the box and<br />

transported as far as 10km away<br />

from his shop.<br />

Other shop owners who were<br />

operating in the new location<br />

confronted the two fiercely for<br />

why they opened a shop in area;<br />

the angry shop owners couldn‟t<br />

believe the two don‟t know how<br />

they made their way in the<br />

place.<br />

Lastly they hired a tow away<br />

truck and went back to the<br />

original place, but due to dispute<br />

with the rival shop owner, their<br />

tuck shop remained closed.<br />

Lover dies, loved escapes, and<br />

the desperate love interpreter<br />

The long-held view by many<br />

<strong>Somali</strong>s that South African hates<br />

them is now proving to be wrong,<br />

here we have a story about SA citizen<br />

who loves a young <strong>Somali</strong><br />

man to the extent that she killed<br />

her self.<br />

Botisha was 21 years old township<br />

girl, years back she may have<br />

never tough of ever meeting someone<br />

from <strong>Somali</strong>a, her rare encounter<br />

with them may have been<br />

images from TVs, but lately, men<br />

from <strong>Somali</strong>a happened to be her<br />

neighbor as they opened a shop<br />

near their home.<br />

The only things she interested<br />

about them were the low priced<br />

groceries that her mother would<br />

tell her to buy from them as they<br />

are affordable and within short distance.<br />

One day she had fallen love with<br />

Hashim, 24, one of the shopkeepers,<br />

a love that claimed her life<br />

lastly, she told him about her feelings<br />

but he failed to understand as<br />

he can‟t speak English, she managed<br />

to ask help from another English<br />

speaking <strong>Somali</strong>, Abdinasir.<br />

Abdinasir “the love interpreter”<br />

translated the romantic feelings<br />

between the two, he then tries to<br />

bridge between them, he manages<br />

to convince Hashim to accept verbally<br />

the proposed love relation,<br />

Hashim accepts without surety.<br />

Time passes, then Botisha advances<br />

her love acts, but Hashim<br />

finds it odd and uncomfortable,<br />

then decides to pull out, less did he<br />

knew about the fort coming tragic<br />

destiny. One day the small village<br />

woke up to the shocking news that<br />

Botisha hanged her self in the toilet<br />

because of her failed love relation<br />

with the <strong>Somali</strong> guy.<br />

On hearing the news of the<br />

Botisha‟s death, Hashim run away<br />

out of fear for his life, he though<br />

that the girls relatives will kill him<br />

because of the incident.<br />

Another <strong>Somali</strong> killing in the<br />

cursed Delf.<br />

One <strong>Somali</strong> national is gunned<br />

down and other two were<br />

wounded after armed robbers<br />

stroked in their shop, Delf, outside<br />

Cape Town.<br />

Five alleged perpetrators were<br />

arrested only when they tried to<br />

rob a South African owned shop,<br />

according to Cape Times news<br />

article cried on page 3, Tuesday<br />

14 April, Delf police spokesman<br />

Joe Wilson named the victims as<br />

Abdul Mohamed Sabir, 30, ( The<br />

dead one) Abdul Kadar,26, and<br />

Libaan Kadar, 25. Delf is know<br />

for its brutal <strong>Somali</strong> killings in<br />

recent past<br />

Xog-Maal reporter in Port<br />

Elisaberth reports that a <strong>Somali</strong><br />

man was shot dead by unknown<br />

armed men in his shop outside<br />

the city, the details were sketchy<br />

and no further information were<br />

available at the time of going to<br />

press last night.<br />

Reported By Abdi Nazir<br />

Ahmed Bashiir


18 April , 2009 XOG-MAAL 16<br />

Dabagalka dacwooyinka iyo dambiyada laga gallo Soomaalida<br />

K/Afrika, dhibaatooyinka kale waa<br />

kuwa aanan wax tirro ah lahayd sida ay<br />

u baddanyihiin dartood.<br />

Waxaasi oo gabood fal ah waxay galaan<br />

diiwaanka dowlada, gaar ahaan saldhigyada<br />

ciidamada Police-ka oo ka fura<br />

gal dacwadeedyo, una sameeya tirsi<br />

dacwadeed, haseyeeshee dad aad u yar<br />

ayaa isku daya in ay dabagal ku<br />

sameeyaan dacwooyinkaasi, taasi oo<br />

horseeda in galkii dacwada la laabo<br />

marka la waayo qof daba socda oo uu<br />

walwal ku hayyo.Kaaga daran xittaa<br />

qofka Soomaalida ah inyar xittaa waqti<br />

kuma bixiyo ogaanshaha tirsiga<br />

dacwada (Case Number), ma waxay ka<br />

tahay aqoon la‟aan, miyuusan ku baraarugsanayn,<br />

mise mucaajisnimo ayay ka<br />

tahay?<br />

Waxay ka tahayba waxaa xaqiiqo ah in<br />

wax baddan uu kaga lumayo ogaansho<br />

la‟aanta tirsiga dacwada iyo dabagal<br />

la‟aanta.<br />

Waxaad arkaysaa qof cabanaya oo<br />

sheeganaya in intaasi oo jeer la waxyeeleeyey,<br />

hanti uu leeyahay la dhacay,<br />

isaga la dhaawacay ama la jir dilley,<br />

hase yeeshee haddii la weeydiiyo waxa<br />

cadaynta ah ee uu u haya sheegashadiisa<br />

ma hayo wax uu ku muujiyo.<br />

Haddii xittaa ay timaado cid caawineysa<br />

dadka waxyeeloobey, tusaale<br />

barnaamijyada dib u dejinta dhibanayaasha<br />

looga sameeyo wadamada<br />

galbeedka, dadku ma heystaan tirsi<br />

dacwadeed iyo qoraal cadaynaya dhibaatada<br />

gaartay.<br />

Injineer Xusseen Cali waa gudoomiyaha<br />

Jaaliyada SASA ee gobolka Western<br />

Cape, wuxuu khamiistii booqasho ku<br />

tagay tuulada Delf oo ay dhibaatooyin<br />

ka dhaceen, dukaamaleydii la kulmey<br />

waxa uu ku baraarujiyey in ay xifdiyaan<br />

tirsiga dacwayooyinka, kadib wuxuu la<br />

kulmey Police-ka, kullanka kadib ayuu<br />

Xog-Maal u xog waramay, wuxuuna<br />

yiri “cabashada ugu baddan ee nooga<br />

timaada xagga Police-ka iyo hey‟adaha<br />

kale ee aan la kulano si aan dhibaatooyinka<br />

Soomaalida ogala hadalno waa in<br />

Soomaalida aysan dabagalin dambiyada<br />

laga galo dacwooyinka laga furo,<br />

waxaad arkaysaa qof la dhaawacay oo<br />

la qabtay kii waxyeeley, lana la‟yahay<br />

in uu inta maxkamada imaado ku<br />

cadeeyo dambiilaha dambiga uu galay,<br />

taasi waa dhibaato weyn, waxayn fursad<br />

siisey dambiilayaasha oo inta la siidaayo<br />

markale dambiyadii oo kale ka<br />

geysta bulshada dhexdeeda.<br />

Xog-Maal

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!