Bogga 13aad - Somali Talk

18 April , 2009 XOG-MAAL 4
Dilal fool xun oo ka kala dhacay
melo kala duwan
Ugu yaraan 2 qof ayaa la dilley, 2
kalana waa la dhaawacay dhacdooyin
kala duwan oo kala dhacay
gobolada Western Cape iyo Eastern
Cape.
Axadii lasoo dhaafay rag hubeysan
ayaa u dhacay dukaan ay Soomaali
leedahay oo ku yaala xaafada xasiloonida
daran ee Delf ee duleedka
Cape Town, ragga waxa ay toogasho
ku dilleen C/laahi Maxamud Sabriye,
waxayna isla goobta ku
dhaawaceen 2 kale oo kala ah Abdi
Khadar oo ay xabbada ka haleeshey
xabadka iyo qoorta iyo Liibaan Khadar
oo isagana ay xabbada ka
haleeshey lugaha.
Marxuumka la dilley ayay xabbada
kaga dhacday xabadka.isla goobtana
ku geeriyooday waxana la sheegay
in uu dhalay ganacsade Caan ka ah
dalka soomaliya Gaar ahaan muqdisho.
5 nin ayaa loo qabtey dhacdada,
laakiin qabashadooda waxay
dhacday iyagoo dhacaya dukaan ay
leeyihiin muwaadhiniin dalka u dhashay
waxyar kadib markii falka
geysteen.
Dhanka kale sida uu kusoo
waramayo wariyaha Xog-Maal ee
magaalada Port Elisaberth ee
gobolka Eastern Cape, tuulada Isinyoka
ee isla magaaladaasi waxaa
aroornimadii khamiista lagu dilley
Maxamed Khadar oo rag hubeysan
ay ku toogteen dukaankiisa
dhexdiisa.
Wuxuu noqonayaa marxuumkii ugu
dambeeyey ee la dillo .
Dilalkani waxay kusoo beegmayaan
iyadoo muddo bil ah laga nastey dilalka
Soomaalida loo geysto,
waxaase xusid muddan in falalkani
ay dhacaan xiliyada fasaxyada la
galo ee dadka dalka ay dabaal dagayaan,
todobaadkani waxaa
dhamaaday fasixii ciida masiixiga ee
Jimcaha wanaagsan loogu magac
daray (good Friday) ama (Easter).
Boqolaal qof oo Soomaali ah ayaa si
xaq darro ah loo dilley, kumanaan
fal dambiyeed ayaa laga galay dadka
Soomaaliyeed ee degen Koonfurta .
“Car Juu ii dheh”
Waxaan ku jirraa goob Internet ah
isla markaasina talefoonada laga
dirsado, dadka qaarkood dhalooyinka
ayay fadhiyaan, kuwana taleefoono
ayay ku hadlayaan.
Nin ka mid kuwa taleefoonada ku
hadlaya ayaa la hadlaya qof dumar
aan u maleeyey oo dabcan
xaaskiisa ah ama ehelkiisa dhow
ah, waxaa lagu heystaa “maxaad
lacag usoo diri weeysey”, isagana
wuxuu leeyahay “bisha dambe
ayaan soo dirayaa, hadda lacag ma
hayo”. Waxada hadalkiisa ka dareemi
kartaa in uu xalainayo arrin
xasaasi ah oo qoys. Isaga oo qaati
taagan, ayaa waxaa hadlay nin ka
mid ahaa kuwii dhalooyinka fadhiyey,
oo yiri “ninkaasi u sheega hadalka
hoos ha‟u dhigto ama banaanka
ha‟ola baxo”, aniga oo
arkaya ayuu ninkii is galay,
waxaan iri “ka aamus ninkaasi hadalkiisa
ha dhamaystee”, isagaoo
teleefoonka ku hadlaya ayuu banaanka
la aaday. Ninka ka cabanaya
qeylada ninka taleefoonka ky
hadlaya, isaga waxa uu dhagaysanayaa
heeso, cabaar ka dib ayuu
ninkii soo galay isagoo hadalkii
soo dhamaystey.
Dhamaan wixii xanaaq ahaa oo uu
qabay ayuu ninkii hadlay kula dul
dhacay, wuxuu yiri “maxaa
ninkaasi halkaas iska fadhiya ka
galay hadalkeeyga, waa wax qurun
ah oo aan edeb lahayn”. Daqiiqado
kadin murankii ayaa circa isku
shareerey, ninkii si loo dajiyo ayaa
la waayay, xanaaq ayuu meel la
qaban waayay, waxay gaartey in
ay six un isu caayaan labbadii nin
oo gacan qaad ay sheekada gaarto,
dadkii meesha joogey ayaa kal reebreeb
galay. Si dhib leh ayaa labbadii
nin lagu kala reebey, arrinta
oo dhanna waxay ka bilaabatay
“hadalkaaga hoos u dhig”.
Waxaa halkaasi iiga soo baxay
culeyska dadka dalkani ku heysto,
waxaan la kulmey dad aad u baddan
oo lumiyey dabeecadii oo
dhan, oo wax kasta oo yar ka
xanaaqaya, waxaan is tusey in dad
baddan ay dhaqtar u baahnaan lahaayeen
heerka cadaadiska maskaxdooda
gaaray dartiis. Maqaalkan
waxaan jeclahay in aad oga
faa‟ideysataan illaalinta xanaaqiina,
taasina waxaad ku gaari kartaan
nasiino wanaagsan, iyo
shaqada aad heeysaan oo aad xad u
yeeshaan.
Raga aan ka hadlayo waxaa iiga
muuqdey astaan kasta oo daal,
rafaad iyo dhibaato ah, taasi
micnaheedu ma ahan in aysan lacag
heysan, ee waa shaqada oo si
xad dhaaf ah u qabtaan, oo ay
naftoodii hilmaameen.
Qore: Ismaaciil Cabdi (Turki ) P.E