Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk
Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk
Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ILAYS WAA WARGAYS MADAXBANAA OO TODOBAADKII 2 JEER LAGU DAABACO MADBACADDA HORYAAL BOSASO<br />
ILAYS<br />
AXAD 1 MARCH 2009- Caddadkii 9aad, Tell:-90712246 ama 66712246 Email:-ilaysnewspaper1@gmail.com Q:-6000 Ssh<br />
FAALLO<br />
<strong>Muqdisho</strong>:<strong>Yaa</strong> <strong>Masuulka</strong><br />
<strong>Ah</strong> <strong>Dhiiga</strong> <strong>Ku</strong> <strong>Daadanaya</strong> ?<br />
<strong>Ku</strong>lankii kooxda xiriirka<br />
Caalamka Ee <strong>Somali</strong>a oo<br />
War Laga Soo Saaray.<br />
Brussels:- Warsaxaafadeed laga<br />
soo saaray kulan labo maalmood<br />
uga socday magaalada Brussels<br />
ee dalka Belgiumka kooxda Xiriirka<br />
Caalamiga (ICG) ayaa lagu<br />
taageeray Dowladda midnimada<br />
Qaran ee Soomaaliya ay yeelatay<br />
iyo isku dhafka xubnaha Baarlamaanka<br />
Soomaaliyeed.<br />
Waxay warsaxaafadeedkooda ay<br />
ku taageereen dib ugu laabashada<br />
xubnaha Dowladda caasimada<br />
dalka ee <strong>Muqdisho</strong> iyo in amaanka<br />
ay dib u soo celin doonaan,<br />
iyadoo laga rajeeyay in ay abuuri<br />
doonto Dowladda cusub jawi deganaansho<br />
oo dadka u sahlaya<br />
shaqooyin in ay helaan.<br />
Wasaaradda Arimaha Gudaha<br />
Puntland oo qaadatay<br />
Shaqaale cusub .<br />
Bidix: Dadkii ku dhaawacmay dagaalkii muqdisho iyo Dagaalyahanada xisbul Islaam oo isu diyaarinaya Dagaal<br />
EEG BOGGA 2AAD<br />
BOSASO OO XARUN CUSUB U<br />
NOQOTAY GANACSIGA QAADKA<br />
“Qaadka ayaa Xakuma Ganacsiga <strong>Somali</strong>ya”Washighntonpost<br />
EEG BOGGA 3AAD<br />
MADAXWEYNE FAROOLE<br />
IYO SAFARKIISII GOBOLKA<br />
MUDUG<br />
EEG BOGGA 2AAD<br />
Garowe:-Wasaaradda Arimaha<br />
Gudaha ee Puntland Barnaamijkeeda<br />
Joint Program oo ay gacan<br />
ku siiso UNDP ayaa qaadatay<br />
todobaadkaan Shaqaale aqoone<br />
leh.<br />
Imtixaanka waxaa ku guulaystay<br />
oo shaqadii halkaas ku helay afar<br />
qof oo kala ahaa:<br />
<strong>Ah</strong>med Osman Aden oo loo qaatay<br />
Senior co’ordinator<br />
Abdimalik Jama Moxamed oo noqday<br />
- Fianance and Planning<br />
Mid ka mid ah Dadka Calashada Qaadka iyo Qaadka Miirowga ee Kenya<br />
<strong>Somali</strong>ya: Sun Ma lagu<br />
Aasay?<br />
‘’Maxaa Loo dilay Ilaria<br />
Alpi’<br />
EEG BOGGA 7AAD<br />
OGADEN<br />
DAGAALADII OGADEN<br />
“Saadiq Eenow<br />
EEG BOGGA 6AAD<br />
Mahamud <strong>Ah</strong>med Xasan oo ku<br />
guulaystay -Capacity Building<br />
yo Guulleed Salah Bare oo loo<br />
qaatay Monitoring and Evaluation<br />
NABAR AAN DOWOOBEYN<br />
WAA SHEEKO TAXANE AH<br />
OO JACAYL AH, WAXAA-<br />
NA QORAy C/QAADIR M.<br />
WACAYS<br />
EEG BOGGA 5AAD<br />
BARNAAMIJKA<br />
XUKUUMADA<br />
P/LAND EE<br />
2009-2011<br />
EEG BOGGA 4AAD
AXAD 1 MARCH 2009<br />
Ilays Newspaper founder.<br />
1991 kismayo, <strong>Somali</strong>a<br />
Abdi Shakuur Mire Aadan<br />
Managing Editor<br />
Omar said Mohe’d<br />
712246<br />
Editor<br />
Omar said Mohe’d<br />
Design and Layout<br />
Omar Said Moh’ed<br />
Reporter<br />
Cali Ibraahim Qoobay<br />
723424<br />
Bashiir M.M<br />
711613<br />
KU SOO HAGAAJIYA<br />
FIKARADIHIINA<br />
ilaysnewspaper1@gmail.com<br />
Sabti, 28,feb, 2009<br />
Gobalka Mudug wuxuu ka mid yahay<br />
gobalada sida aadka ah looga taageersan<br />
yahay Madaxweynaha Puntland<br />
& dawladiisa cusub, wuxuuna<br />
Madaxweyne Faroole todobaadkii<br />
hore booqasho ku yimid gobalka Mudug,<br />
isagoo ujeedada ugu muhiimsan<br />
Socdaalkan ay ahayd kormeerka<br />
shaqada dawladda & la kulmida<br />
Isimada gobalka.<br />
Madaxweyne Faroole wuxuu si wadar<br />
ah & gooni-gooni-ba ula kulmay<br />
Isimada gobalka Mudug & Shaqsiyaadka<br />
dawladda Puntland ay uxilsaartay<br />
shaqada gobalka Mudug<br />
in ay qabtaan, wuxuuna qolobaa<br />
ka dhageystay warbixino ku aadan<br />
xaaladaha ay ka hadlayeen, ka dibna<br />
wuxuu tagayey meel walba oo<br />
warbixinteeda la siiyo.<br />
Wariyaashii la socdey Madaxweyne<br />
c/raxmaan maxamed Faroole<br />
booqasho walba oo uu ku sameynayay<br />
goobaha Magaalada Gaalkacyo<br />
ayaa soo sheegay in uu Madaxweynuhu<br />
si dareen xoog leh ku jiro<br />
u dhageysanayay Warbixinada ay<br />
jeedinayaan dadka Masuuliyadu ka<br />
saaran tahay goobaha booqashooyinka<br />
lugu sameynayay.<br />
Dad badan ayaa Madaxweyne Faroole<br />
ku soo dhaweeyey banaanka<br />
& gudaha Magaalada, wuxuuna<br />
Booqashadiisii ugu muhiimsaneyd<br />
ku tagay Cusbitaalka Magaalada<br />
Gaalkacyo waxa ayna dad badan ku<br />
soo dhaweeyeen Caleemo qoyan,<br />
isagoo balan qaaday in wax weyn<br />
ILAYS NEWSPAPER<br />
MADAXWEYNE FAROOLE IYO<br />
SAFARKIISII GALKACAYO<br />
laga qaban doono Cusbitaalka<br />
Magaalada Gaalkacyo oo aan shaqo<br />
aysan badneyn.Xarunta Maamulka<br />
gobalka Mudug ayuu Madaxweyne<br />
Faroole kula kulmay Odayaasha<br />
dhaqanka ee gobalka Mudug iyo<br />
Nabadoonada gobalka, waxa ayna<br />
dhaliilo usoo jeediyeen Maamuladii<br />
ka horeeyey Madaxweyne Dr. C/rixmaan<br />
Sheekh Maxamed Sheekh<br />
Maxamuud (Faroole) maamulkiisa,<br />
ayagoo ugu baaqay in uusan marin<br />
wadadii ay mareen maamuladii ka<br />
horeeyey.<br />
Waxaana Madaxweynaha iyo Xukuumadiisa<br />
cusub ay usoo jeediyeen<br />
Talooyin ku aadan xaalada sida uu<br />
wajahayo, siiba xaaladaha ka taagan<br />
gobalka Mudug ayagoo tibaaxay<br />
in aysan wax wanaagsaneyn aheyn<br />
in Maamul walbaa noqdo mid mara<br />
hanaanadii ka horeeyey, waxa ayna<br />
sidoo kale Madaxweynaha ka codsadeen<br />
in uu qaado talaabooyin<br />
lugu toosinayo howlaha dawladda ee<br />
gobalka Mudug.<br />
Madaxweynuhu wuxuu si toos ah<br />
uga sheegay Xarunta Maamulka<br />
gobalka in uu wax ka qabanayo<br />
xaaladaha ka jira gobalka Mudug,<br />
wuxuuna soo qaaday dilalka kala duwan<br />
ay geysanayaan dambiilayaasha<br />
wuxuuna sheegay cidii dil geysata dil<br />
laga dhigo oo aysan difaacin Isimada<br />
& Salaadiinta kala duwan, wuxuuna<br />
sheegay in ay kala hadleen arimahaasi<br />
Isimada gobalka oo ay ka dhowrayaan<br />
Warqad saxiixan oo ku aadan<br />
arintaas In qofkii qof dila loo dilo.<br />
2<br />
booqashadiisii Gaalkacyo ayaa ku<br />
sifeeyay midii ugu xamaasada badneyd<br />
ee uu ku tago meel ka mid ah<br />
deegaanada Puntland, waxa ayna<br />
leeyihiin “ Waxa ay taasi tuseysay<br />
Madaxweyne Faroole iyo Xukuumadiisa<br />
sida loogu hanweyn yahay<br />
waqtigan la joogo ayna dadka<br />
Puntland udoonayaan Hogaan wanaagsan.<br />
Inta badan dadka reer Puntland<br />
waxa ay taageersan yihiin Xukuumada<br />
markan jirta, waxa ayna aad<br />
ula dhacsan yihiin howlaha Madaxweyne<br />
Faroole, ayagoo hadal haya<br />
in uu Madaxweyne Faroole isbadal<br />
muuqda sameyn doono bishan aynu<br />
ku jirno oo uu wax ka badalayo<br />
Maamulada dawladda ee gobalada<br />
& degmooyinka Puntland, waxaana<br />
Madaxweyne Faroole ubalan qaaday<br />
dadka Puntland in ay horumar<br />
wanaagsan gaarsiin doono.<br />
Ilo ku dhow dhow Madaxweynaha<br />
ayaa usheegay APL in uu balan ku<br />
qaaday Madaxweynuhu in uu dib<br />
udhisi doono Golayaashii deegaanka<br />
ee Puntland oo uu kala diray<br />
madaxweynihii looga guuleystay<br />
Madaxweye-nimada Puntland ee<br />
Cadde Muuse Xirsi.<br />
Goobaha la doonayo in loo sameeyo<br />
golayaasha deegaanka ayaa kala<br />
ah Gaalkacyo, Burtinle & Deegaano<br />
kale oo ka mid ah Puntland oo aan<br />
horay ulaheyn.<br />
F. C. Geylan<br />
AllPuntlad<br />
<strong>Muqdisho</strong>:<strong>Yaa</strong> <strong>Masuulka</strong><br />
<strong>Ah</strong> <strong>Dhiiga</strong> <strong>Ku</strong> <strong>Daadanaya</strong> ?.<br />
Dagaalkii ka dhacay maalmihii<br />
dhoweyd magaaladda <strong>Muqdisho</strong><br />
ayaa noqday mid raad ku yeeshay<br />
magaaladda. Hay’adaha u dooda<br />
xuquuqda Aaadamaha ayaa qaylo<br />
dhaan ku dhiftay kuwaas oo argagax<br />
ka muujiyey xaalada <strong>Muqdisho</strong>. Ugu<br />
yaraan 325 qofood ayaa ku dhaawacmay<br />
dagaaladaas, iyadoo dhimashaduna<br />
kor u dhaaftay 50 qofood.<br />
Tan iyo markii Jabuuti lagu soo dhisay<br />
Dawladda loogu yeero Midnimada<br />
Qaran ayaa waxaa soo baxayey<br />
diidmo ka imanaysay kooxaha Islaamiyiinta<br />
ee aan qaybta ku lahayn<br />
heshiisyadii hore ee la gaaray.<br />
Xisbul Islaam iyo ciidamdaa Dawladda<br />
oo garabsanaya xoogaga<br />
AMISOM ayaa dagaalkii u dambeeyey<br />
waxaa uu ku dhexmarayey Muqdisha<br />
dhinaceeda Konfureed. Ilaa iyo<br />
waqtigan ayaa la isku hor fadhiyaa<br />
meelihii dagaalku soo gaaray maalintiisii<br />
ugu horeysay.<br />
Xoogaga AMISOM ayaa ku waayey<br />
laba ka mid ah Taangiyadooda oo<br />
mid ka mid ah cilad farsamo ku dhacday.<br />
Dagaalka ka dhacay <strong>Muqdisho</strong> ayaa<br />
dadka degan, waxay ka muujiyeen<br />
welwel xad dhaaf ah, iyadoo waqtigan<br />
<strong>Muqdisho</strong> dib ugu soo noqonayeen<br />
dadkii horay uga barakacay oo lagu<br />
qiyaasay in ka badan Afar Boqol oo<br />
<strong>Ku</strong>n.<br />
Soomaaliya ayaa mudo ku jaahwareersanayd<br />
dagaal sokeeye oo aan<br />
dhamaad lahayn. Waxaase iminka<br />
ayaa laga baqi qabaa in dagaalkii<br />
sokeeye isu bedelo mid dhex mara<br />
kooxaha Islaamiyiinta oo mudo iyagu<br />
ahaa kuwa is garabsada,Baqdinta<br />
jirta ayaa ah in dagaalku u xuubsiibto<br />
mid lagu dagaalamo diin iyadoo<br />
dadka dagaalamayaa ay wada<br />
yihiin muslimiin iyo weliba dad isku<br />
mabda’a ahaa.<br />
<strong>Dhiiga</strong> ka qulqulaya <strong>Muqdisho</strong> ayaa<br />
waxaa loo baahan yahay in la joojiyo<br />
yo weliba in la helo cid masuulka ka<br />
ah dadka shacabka ah ee maalin<br />
walba ku dhimanaya. Ma sahalana<br />
in dadku ku dhamaadaan is haysi<br />
siyaasadeed oo awooda lagu hardamayo.<br />
Dad badani waxay qabaan<br />
inaan dhiiga daadanaya aanu ahayn<br />
mid diineed. Sidaa dartee ayaa la<br />
oran karaa waa baadil labada dhinac<br />
eek u dagaalamaya dadweynaha<br />
dushooda.<br />
Maanta waxaa la joogaa xilligii farta<br />
lagu fiiqi lahaa cida shacabka waxyeelaynaysa.<br />
Waxa keliya ee dadka<br />
Soomaaliyeed dhowrayeen ayaa ah<br />
rajo ay la yimaadaan Islaamiyiintu.<br />
Waase arrin laga naxo in Islaamiyiinta<br />
dhexdooda manta bilaabeen dagaal<br />
dhexdooda ah.<br />
Tan oo quus ku abuurtay dadweynaha<br />
Soomaaliyeed ee iyagu rajada<br />
ay sugayeen ahayd in Islaamiyiintu<br />
mar uun xukunka yimaadaan.<br />
Waxaa la filayey in maalin ay soo<br />
noqoto maalmihii Maxkamadihii Islaamiga<br />
ahaa. Waxaa la filayey in Islaamiyiintu<br />
maskaxdooda furaan oo<br />
ay gartaan danta dadka.<br />
Xaalka Soomaaliya ayaa u muuqda<br />
rajo xumo iyo dagaal hor leh iyadoo<br />
cullimadda Masaalaxadu u soo jeediyeen<br />
kooxaha isku diidan siyaasada<br />
. talooyinkaas ayaa la oran karay<br />
waxay saldhig u noqon karayaan in<br />
la abuuro jawi isu soo dhowaansho<br />
oo Islaamiyiintu isku afgartaan.<br />
Soomaaliya manta waxay maraysaa<br />
meel halis aad u ah iyo kala leexasho<br />
siyaasadeed oo keeni karta in lagu<br />
sii jiro dagaal hor leh mudo 20 sano<br />
oo kale. Waxay dhabtu tahay in aan<br />
laga aamusi Karin in la helo shaqsiyaadkii<br />
ka dambeeyey falkaas dhiiga<br />
badan ku daadatay ee shacabku ku<br />
hoobtay .<br />
Isku soo duubo waxaa la filayaa<br />
inay shacabku gadoodaan oo aanay<br />
u dul qaadan in dushooda lagu dagaalamo.<br />
<strong>Muqdisho</strong> waxay la soo<br />
noolayd qabqablayaashii <strong>Muqdisho</strong><br />
iyo mooryaantii ka amar qaadan jirtay.<br />
<strong>Ku</strong>waas oo ku dhiiraday inay<br />
dadka Islaamka ah dhoofiyaan oo<br />
ka ganacsadaan. Sidoo kale waxay<br />
waqtigaan la daalaa dhacayaan Islaamiyiinta<br />
is diidan ee u qaabka eg<br />
qabqablayaashii hore balse huwan<br />
magaca Islaamka. <strong>Yaa</strong> Masuul ka ah<br />
<strong>Dhiiga</strong> ku daadanaya <strong>Muqdisho</strong>?
AXAD 1 MARCH 2009<br />
ILAYS NEWSPAPER<br />
BOSASO OO XARUN CUSUB U NOQOTAY GANACSIGA QAADKA<br />
By:- Omar Siciid maxamed<br />
Qaadka ayaa Xakuma Ganacsiga <strong>Somali</strong>ya<br />
3<br />
Tan iyo Markii Xoogaga Alshabaab<br />
ay la wareegeen qaybo<br />
badan oo koonfurta iyo Bartamaha<br />
somalia waxaa aad hoos ugu dhacay<br />
ka Ganacsiga iyo Isticmaalka Maandooriyaha<br />
Qaadka (Jaadka).<br />
Nooca Qaadka loo yaqaano Miirowga<br />
oo laga keeno dalka Kenya oo<br />
aad looga isticmaali jiray Koonfurta<br />
somalia ayaa loo soo duway puntland<br />
halkaasoo u noqotay suuq cusub,<br />
Canshuurta laga qaadano ay<br />
yartahay.<br />
Waxaa Hoos u dhacay Qiimaha Qaadka<br />
Mirow-ga iyo Hareriga lagu iibiyo,<br />
waxaa laba jibaarmay dadka Qaadka<br />
cuna iyo kuwa iibiya, waxaa la<br />
furay Majlisyo cusub oo lagu Calanshado<br />
Maadooriyaha Qaadka,waxaa<br />
laba- jibaarmay Ganacstada ka faashlaysa<br />
Qaadka, waxaa laban laabmay<br />
Gawaairada Qaadka soo daabusha.<br />
Waxaa sidoo kale aad kor ugu kacay<br />
tirada dadka waalanaysa, tirada<br />
dadka shaqooyinkoodii ka tegay, tirada<br />
Caruurta darbijiifka urursada garaabada<br />
qaadka islmarkaana cuna,<br />
waxaa kor u kacay Geeljirayaasha<br />
iyo Maleeshiyada wadooyinka Isbaarada<br />
dhigata.<br />
Bishii Februay, Wadada Laamiga<br />
ee isku xirta Galkacayo iyo Bosaso<br />
waxaa ka dhacay shilal foolxun oo<br />
dad lagu laayay oo weli arrintoodii<br />
ay taagan tahay,waxaana sababay<br />
Qaadka.<br />
Arrintu siday doonto ha ahaatee,<br />
Maandooriyaha Qaadku waa masiibo<br />
Qaran oo ku habsatay dadka reer<br />
puntland.<br />
Inkatoo ciidamada, Shaqaalaha<br />
dowlada, Barlamaanka iyo Qaar ka<br />
tirsan golaha Wasiiradu ay Calashadaan<br />
Maandooriyaha Qaadka haddana<br />
xukuumada cusub ee puntland<br />
oo uu madax ka yahay Madaxweyne<br />
faroole waxaa saaran Waajib in ay<br />
badbaadiyaan dhalinyarada reer<br />
puntland oo 70% isticmaala qaadka.<br />
Xukuumada puntland waxaa looga<br />
fadhiyaa in ay Canshuur badan<br />
saarto, ka fogayso Bartamaha<br />
Magaalooyinka, xaddido Qaadka<br />
soo galaya puntland, ciqaab adagna<br />
saarta cidkasta oo ku xadgubta sharciyada<br />
ku aadan maandooriyaha Qaadka.<br />
Culimada, Ururada arrimaha bulshada<br />
iyo Aqoonyahanada reer punt<br />
waa in qayta kaga aadan ka qaataan<br />
la dagaalanka Maandooriyahan.<br />
Qaadka ayaa Xakuma<br />
Ganacsiga Soomaaliya<br />
Jariidada Washigtonpost ayaa<br />
sanadii 2006 waxay soo daabacday<br />
Maqaal dheer oo ay kaga hadlayso<br />
Maandooriya Qaadka ee somalia<br />
laga isticmaalo,Maqaalkaas<br />
waxaa Tarjumtay <strong>Somali</strong>talk.com.<br />
WAAJID, Soomaaliyaa – Ka hor intii<br />
aysan burburin dawladdii Soomaaliya<br />
sannadkii 1991, Maryan Cali<br />
waxay macallimad ka ahayd dugsi<br />
hoose halkaas oo ay maalmeheeda<br />
waqtiga ku bixin jirtey in ay casharrada<br />
Juqraafiga iyo Xisaabta barto<br />
fasalka shanaad. Hadda waxa ay nolol<br />
maalmeedkeeda ka soo saartaa<br />
Qaadka (Jaad), kaas oo ah geed daroogo<br />
ah oo marka la ruugo dhaliya<br />
xaalad kacsan (neerfoose ah ama<br />
mirqaansan) iyo dareen marka dambe<br />
qofka ka dhigaya mid tacbaan ah<br />
daalan oo riyo ku jira. Sidaas waxaa<br />
ku bilowday qoraal ay qortay jariidada<br />
Washington Post cadaddkeedii<br />
Axad , April 16, 2006; kaas oo ku soo<br />
baxay bogga A11.<br />
Qoraalka (Emily Wax ee Washington<br />
Post) oo ay <strong>Somali</strong><strong>Talk</strong>.com soo tarjumtey<br />
waxa uu intaas ku daray:<br />
Dumarka Soomaaliyeed ee waxbartay<br />
sida Maryan Cali ayaa ugu badan<br />
ka ganacsiga Qaadka, oo ah xirfad<br />
halkan lagana qadariyo iyo lagana<br />
caayo, waana inta yar ee ka haray<br />
fursadaha shaqo ee dhaqaalaha sii<br />
liicaya ee dalka (Soomaaliya).<br />
“Haddii dalku uu weligiis noqdo caadi,<br />
waan joojinayaa (iibinta Qaadka),<br />
waxaana ku laabanayaa macallinadii,”<br />
ayey tiri Maryan oo 40-jir ah,<br />
taas oo kaydkeeda ku ilaalisa AK-47,<br />
waxana ay leedahay ilig dahab ah<br />
kaas oo ay tiri waxa uu ka dhigayaa<br />
mid u muuqata “qof adag”. “Maxaa<br />
kale oo aan sameeyaa si aan u noolaano?”<br />
ayey tiri.<br />
Soomaaliya, dalka tirada dadkiisu<br />
tahay 8 million oo ay xukumaan qabqablayaasha<br />
dagaalku, waa dalka<br />
adduunka ugu isticmaalka badan Qaadka,<br />
sida ay sheegeen cilmi baarisyo.<br />
Da’yarta Soomaaliyeed oo ay<br />
cabsida geliyeen rabshadaha, kuna<br />
soo barbaaray qawaaniin la’aan,<br />
waxa ay yiraahdeen Boqorka Qaadka<br />
(King Khat) ama mucjisada Miraa,<br />
oo ah magaca daroogadan loo<br />
yaqaan, in ay ka caawiyaan yaraynta<br />
xanuunka<br />
Cilmibaarisyadu waxa ay ku qiyaaseen<br />
in boqolkiiba 75% ay raga qaangaarka<br />
ah (ee Soomaaliyeed) ay isticmaalaan<br />
daroogadaas (Qaadka).<br />
Magaalo kasta waxa ay leedahay qol<br />
loogu talo galay Qaadka,<br />
halkaas oo raggu gabran yihiin saacado<br />
badan iyagoo dhegeysanaya<br />
Muusik aad u cod dheer oo calashanaya<br />
caleenta cagaaran oo ay<br />
ka kasoo dheecaameyso calyadu<br />
(candhuufta), kuna lingaxmaya ama<br />
ku dhegaya ilkahooda dhexdooda.<br />
Isticmaalka Aalkolada iyo badanaa<br />
isticmaalka daroogadu ma ahan mid<br />
dhaqan ahaan laga aqbalo wadankan<br />
Muslimka ah (Soomaaliya), laakiin<br />
calashiga iyo ka ganacsiga Qaadka<br />
waxaa loo tix geliyaa arrin ciiro am<br />
ama mugdi ku jiro. Sidaas daraadeed<br />
Maryan Cali, oo ah hooyo 10 carruur<br />
ah leh, waxay dhex mukhuuratay ganacsiga<br />
daroogadan , taas oo ay tiri<br />
waxay suurtagal uga dhigtay in ay<br />
hesho lacag iyo in ay daacad u noqoto<br />
falsafada Soomaalida ee ah isku<br />
xirnaanta qabiilka: “Isku soo xoori oo<br />
arrintu waa Quudi, oo Difaac.”<br />
Qaadku mamnuuc kama aha wadama<br />
badan oo ku yaal Afrikada<br />
ka hooseysa Saxaraha, waxana<br />
laga adeegsadaa guud ahaan Afrikada<br />
Bari iyo qayb ka mid ah Bariga<br />
Dhexe, gaar ahaan Yemen. Waxa<br />
uu mamnuuc ka yahay dhawr dal oo<br />
Afrika ah, sida Tanzania iyo Eritrea,<br />
sidoo kale waxa uu mamnuuc ka yahay<br />
Maraykanka iyo Yurub.<br />
Sannadkii 1980 ayaa Ururka Caafimaadka<br />
Adduunka (ee loo soo<br />
gaabiyo WHO) waxa uu Qaadka u<br />
aqoonsaday daroogo aan qofku ka<br />
fuqi-karin ama iska deyn karayn,<br />
xilligaas ayaa hoggaamiyayaashii<br />
Geeska Afrika waxay u ololeeyeen<br />
ka soo horjeedsiga (Qaadka), iyagoo<br />
dhehaya isticmaalka badan ee Qaadku<br />
waxa uu dhaliyey Furriin badan,<br />
dumarka oo la garaacyo, iyo shaqo<br />
lumid. Dalka Soomaaliya dadka kasoo<br />
horjeeda dabeecadan qaranka<br />
ee faraha ka baxday waxa ay yiraahdeen<br />
in ragga isticmaala daroogada<br />
Jaadka waxa ay dayacaan qoysaskooda<br />
iyagoo lacag aad u farabadan<br />
iyo waqti ku bixinaya (Qaadka).<br />
Qaadku waa uu aad uga baxaa (ama<br />
ku kobcay) dalalka deriska ah ee<br />
Kenya iyo Itoobiya, halkaas oo beeraleydu<br />
ay bilaabeen in ay xididada u<br />
siibaan dhirta Qaxwaha (Coffee) oo<br />
ay booskaas ku beeraan caleenta<br />
cagaaran (ee Qaadka) markaas oo uu<br />
hoos u dhac ku yimid suuqa Qaxwaha<br />
sannadadii sagaashanaadkii iyo labadakun.<br />
Maanta dalka Kenya waxa uu<br />
dhooofiyaa Qaad lagu qiyaasay lacag<br />
dhan $250 million sannadkiiba.,<br />
kaas oo ka badan ama ka kor maray<br />
lacagta ay Kenya ka hesho caleenta<br />
Shaaha oo ah dalag lacag badani ka<br />
soo gasho dalka Kenya, sidaas waxaa<br />
laga soo .xigtey dawladda Kenya<br />
Maalin kasta waxaa labada garoon<br />
ee ugu weyn Nairobi ka duula dersin<br />
diyaarado ah oo sida jawaano uu ka<br />
buuxo Qaad oo usii jeeda Soomaaliya<br />
lacagta ay (Kenya ka hesho)<br />
waxaa lagu qiyaasay $300,000 maalintiiba,<br />
sida ay sheegtay hay’adda<br />
Qaranka Kenya ee u ololeysa kasoo<br />
horjeesiga Daroogada sida xun loo<br />
adeegsado.<br />
Sida Tubaakada iyo Alkolada, ayaa<br />
Qaadku waxa uu yahay ganacsi ay<br />
wadaan dad aad u xoog weyn.<br />
Qabqablayaasha dagaalka ayaa xakuma<br />
ganacsiga Qaadka, lacagata<br />
kasoo baxdana waxa ay ku iibsadaan<br />
hub, taas oo u ogolaaneysa in ay<br />
sii haystaan xukunka qaybohooda<br />
dagaalka ee kala qoqoban, sidaas<br />
waxaa laga soo xigtey warbixin ay<br />
sannadkii 2003 Soomaaliya ka soo<br />
saareen koox khubaro ah oo ah Qaramada<br />
Midoobey.<br />
“Dhawr ka mid ah kooxaha waaweyn<br />
iyo maamulada ayaa waxa ay si toos<br />
ah saami ugu leeyihiin ganacsiga,<br />
iyagoo sii maraya ku xirnaanta kuwo<br />
Qaadka soo waarida ama dalka soo<br />
geliya, ama cashuur laga qaado marka<br />
uu dalka soo gelayo (Qaadku).”<br />
Sida ay sheegtay warbixintu.<br />
Calashiga/Ruugidda Qaadku waxa ay<br />
yaraysaa rabitaanka cuntada. Waxana<br />
uu muddo dheer ahaa dabeecada<br />
dadka magaalooyinka deggan, badanaa<br />
dadka beeraleyda ah waa kuwo<br />
aad fakhri u ah oo aan iibsan Karin,<br />
laakiin dadka u shaqeeya hay’adda<br />
gargaarka aadamino waxa ay sheegeen<br />
in ragga ka yimaada beeraha ee<br />
u soo guura magaalooyinka in ay bilaabeen<br />
isticmaalka geedka waqtiga<br />
lagu dilo, iyagoo lacag amaahanaya<br />
si ay ugu kabaan dabeecadaas.<br />
“<strong>Ku</strong>lan kasta oo aan la yeelano<br />
Jaaliyadda Soomaaliyeed, waxaa<br />
lagu xusaa in uu yahay (Qaadku)<br />
dhibaatada ugu weyn ee kasii dareysa,”<br />
sidaas waxaa yiri Regine Kopplow,<br />
oo ah sarkaal ka tirsan Qaramada<br />
Midoobey qaybta u qaabisan<br />
nafaqada caafimaad ee Carruurta ee<br />
Soomaaliya. “Dadku ma garanayaan<br />
wax laga sameeyo arrintan. Waxaa<br />
jirta Abaar. Waxaa jira dareen la<br />
xiriira ammaanka. Waxaa jira buufis<br />
(qulub) xaqiiqo ah. Waxay ku dambeynesaa<br />
in ay dhibaato gaarsiiyaan<br />
carruurtooda, kuwaas oo waayaaya<br />
iskuul iyo cunto.”<br />
•ISHA WARKA: http://www.washingtonpost.com<br />
| Tarjumadii <strong>Somali</strong>-<br />
<strong>Talk</strong>.com | May 6, 2006<br />
LA SOCO CADADKA XIGA
AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 4<br />
DIGNIIN CULUS<br />
Barnaamijka Xukumadda Dawlad<br />
Isbedelka dhaqanka Cunto Qaadashada<br />
Goboleedka Puntland 2009-2012.<br />
ee Reer Miyiga iyo Dhibaatadii ka dhalatay<br />
QAYBTII 1AAD<br />
Cuntada Bani’aadamka cunaa<br />
waxay ku salaysan tahay badanaaba<br />
shaqada Bani’aadamku qabto<br />
iyo cimilada uu ku nool yahay,<br />
inta badan dadyow kastaabi waxay<br />
leeyihiin cunto iyaga lagu yaqaano,<br />
taasoo ka dhalatay dad kasti cunadii<br />
noloshoodu ku fiicnaatay ama deday<br />
baahidooda nololeed.<br />
Inaga somaali ahaan waxaynu<br />
ahayn, haatana inteena badani tahay<br />
reer guuraa, cuntadii dadkeenu<br />
haystay ee soo jireenka ahaydna<br />
mid haqab tirta baahida qofka reer<br />
guuraaga dhanka shaqada iyo cimilada,<br />
cuntadaas oo ahayd Caano,hilib<br />
iyo Subag.<br />
Wargayska Ilays waxaa Waraysi kala<br />
yeeshay isbedelka ku yimid dhaqanka<br />
cunto Qaadashada reer miyiga,<br />
Dr Maxamed Siciid Maxamed (Dr<br />
shaadheeyay) oo baaritaan ku sameeyay<br />
arrintaas.<br />
Ilays:-Muxuu yahay Isbedelka ku<br />
dhacay Dhaqankii cuntada ee reer<br />
Guuraaga somaliyeed???<br />
Dr:-Isbedel weyn ayaa ku dhacay<br />
dhaqankii cuntada ee reer guuraaga,<br />
kaasoo saamayn weyn ku yeeshay<br />
Hab-nololeedkii lagu yiqiinay<br />
Reer Miyiga, oo waxaa isbedelay<br />
Waqtigii cuntada la cuni jiriy,Noocii<br />
cunnada iyo Karinteediiba, Tusaale<br />
ahaan:- waxaa maanta dhacda in<br />
Geel jirihii Noloshooda la ogaa uu<br />
hadda u raran yahay Rati sida Cunto<br />
kala duwan,Qayb Bisil iyo Qayb aan<br />
Bislayn. Aniga shaadheeye ahaan<br />
waxaa isoo maray cunug 3 bilood jira<br />
oo loo sido Caano Booro (Maamex),<br />
ilmahaas oo ka yimid xero xoolo<br />
joogaan.<br />
Ilays: Cuntada uu Qofku Cuno<br />
Maxay Jirkiisa u Tartaa??<br />
Dr:-Waxtarka cuntadu jirka u leedahay<br />
waxaa loo qaybin karaa si-<br />
datan:-<br />
1.Cunto u samaysa jirka Unugyo<br />
Cusub, Koritnooda iyo Dayactirkooda.(<br />
Waxaa ka mid ah Hilib,<br />
Caana,Ukun,Kalluun iyo Digirta).<br />
2.Cuntao siisa jirka Tamarta<br />
(Awooda) uu ku dhaq-dhaqaaqo,<br />
ku shaqeeyo.(waxaa kamid aha<br />
Bariiska,Baastada,Burka ,Galayda,<br />
Saliida iyo Subaga)<br />
3.Cunto siisa jirka Awood uu kaga<br />
hortego Cudurada iyo dhismaha<br />
awoodaas.(waxaa laga helaa Khudaarta<br />
iyo Miraha la cuno(Furitka)<br />
Ilays.Haddaba waa cuntadee Cuntada<br />
shuruudahaas fulisaa?<br />
Dr:-Waa cuntada isu dheeli tiran taa<br />
soo ka kooban Qodobada kor ku xusan<br />
iyo biyaha oo ah qayb cuntada<br />
saxda ah ka mid ah.<br />
Ilays:- maxaa iska bedelay dhaqankii<br />
cunnada ee reer miyiga??<br />
Dr:-Waagii horre inaga reer guuraageenu<br />
waxay cunni jireen, waxa<br />
xoolahooda uga soo baxa Hilib,<br />
Caano iyo Subag (anigu ma oranayo<br />
dhakhtar ahaan dadku subag ha<br />
cabo, laakiin noloshii soo jireenka<br />
ahayd taasoo iyadu muujisay in<br />
ay sax ahayd baa keentay in aan<br />
dhaho waxakani sax bay ahayd,),<br />
Maanta Qoyska reer guuraaga ahi<br />
Neefkii iyo Caanihiisiba wuxuu u<br />
iib geeyay Magaalo, subagiina lama<br />
sugo , wuxuuna ku soo bedeshay<br />
Bariis,Baasto,Bur, iyo Saliid.intaas<br />
oo ah Cuntadii Jirka siinaysay Tamarta<br />
(Awood) uu ku dhaqdhaqaaqo<br />
ama ku shaqeeyo, halkaasna waxaa<br />
ka baxay cuntadii jirka dhisaysay iyo<br />
tii Jirka Awooda ka hortega Cudurada<br />
siinaysay, taasoo ahayd Caanaha<br />
oo la oran karo cunto dhamaystiran<br />
iyo Hilibka.( Taasi ma ahayn in aan<br />
reer guuraagu heli jirin Bariis, Bur iyo<br />
Sonkor, ee waagii hore waxay cuni<br />
jireen kuwa aan soo sheegay iyo<br />
waxa xoolohooda uga soo baxa)<br />
Taasi waxay keentay qofkii reer<br />
guuraga oo sidii u guura,u dhaansha,u<br />
rara, xoolihiina raaca (ilaasha) oo<br />
shaqadiisii aan habba yaraatee wax<br />
iska bedelin oo cunto hal nooc ka<br />
kooban cuno (Bariis,Baasto, Sonkor,<br />
Saliid iyo Bur) halkaasi waxaa<br />
ka dhashay in shaqada qofka reer<br />
guuraagi qabanayay iyo cuntadii uu<br />
cunayay aanay isu dheelitirnayn ka<br />
dib waxaa yimid Cuduro aan waagii<br />
hore laga aqoon miyiga ama aan ku<br />
badnayn ay maanta si yaab leh ugu<br />
fideen, Sida TB (Qaaxada).<br />
Markasta Nolosha reer guuraagu<br />
way adkayd, Mar Tirada xoolaha uu<br />
haysto baa yarayd, mar xoolo Irmaan<br />
baan ku jirin, Marna Abaar ayaa jirtay,<br />
sidaas ay tahay dadku waxaay<br />
lahaayeen dhaqan ay isku badbaadiyaan<br />
kaasoo ah in ay xoolaha qashaan<br />
kaydna ka samaystaan iyagoo<br />
hilibkii subag ku fariisinaya. Midaas<br />
weeye amarka Eebe ka sokow tii Cudurada<br />
iyo Nafaqo darrada ay kaga<br />
badbaadi jireen iyaga iyo Caruurtoodu.<br />
Waxaa iswaydiin mudan, dhaqankii<br />
Miyiga lagama aqoon khudaar<br />
ama Fruitka (Cambaha, Mooska iyo<br />
Babayga) haddana qofkii reer miyiga<br />
somaliyeed way ku yarayd cudurada<br />
vitamin la,aanta iyo dhiig yarida .<br />
LA SOCO AXADA DAMBE<br />
Madaxweynaha DGPL, Dr. C/raxmaan<br />
Faroole, ayaa Golaha Baarlamaanka<br />
Puntland waxa uu (Arbaca<br />
Janaayo 28, 2009) ka hor akhriyey<br />
qorshaha xukuumada DGPL ee<br />
2009-2012. Waxaana markaas Golaha<br />
Wakiilada Puntland cod aqlabiyad<br />
ah (57 cod) ku ansixiyeen barnaamijkaas.<br />
Barnamaijka xukuumada Puntland<br />
ayaa u qornaa sidan:<br />
Barnamijka Xukumadda DGPL<br />
2009-2012<br />
Golaha Wakiillada Dawlad Goboleedka<br />
Puntland<br />
Garowe, 28 January, 2009<br />
HORDHAC:<br />
Mudane Gudoomiye, Mudanayaal<br />
iyo Marwooyin:<br />
Asallaamu Calaykum Wa Raxmatu<br />
Allahi Wabarakaatuhu,<br />
Gudoomiye, sida aan ka wada warqabnno<br />
waxaa 1998-dii la dhisay<br />
Dawlad Goboleedka Puntland oo ay<br />
ku bahoobeen 5 Gobol iyo Deegaanka<br />
Buuhoodle (Bari, Sanaag, Nugaal,<br />
Sool, Mudug iyo Degaanka Buhoodle).<br />
Arintaaas waxaa keenay baahi<br />
loo qabey qaab dhismeed cusub oo<br />
matalikara masiirka bulshadeena.<br />
Qab dhismeedkaas ayaa markii ugu<br />
horreysay la taaba geliyay, iyadoo la<br />
adeegsanyo habraaca dhaqanka oo<br />
lagu dheehay waayaha siyaasadeed<br />
ee Soomaaliya. Waxaa lama huraan<br />
noqotay in lala jaan qaado wacyigii<br />
xilligaas jiray, iyadoo la doonayo<br />
in aayaha iyo masiirka dadka reer<br />
Puntlnad meel lagu ogaado, si ay<br />
u helaan maamul tayo leh oo suga<br />
amniga, una horseeda ummadda<br />
horumar dhaqan-dhaqaale (socioeconomic<br />
development).<br />
Dhismaha DGPL wuxuu kale oo<br />
ahaa qaab-dib-u-heshiisiineed ee<br />
loo yaqaan hoos-ka-dhis kor-u-dhis,<br />
una horseedi kara deegaamada kala<br />
ee <strong>Somali</strong>ya inay dhistaan maamul<br />
goboledyo kan oo kale ah, taasoo<br />
noqota qaabka keliya oo <strong>Somali</strong> la<br />
isugu kenikaro Nidaamka Federaaliga<br />
oo Dawlad Dhexe oo midaysan<br />
lagu gaari karo. Aakhiritaanki, fikrigan<br />
nadiifka ah waxaa la isaga raacay<br />
shirkii di-u-heshiisiineed ee Kenya,<br />
2002-2004, oo beesha caalamka<br />
hormuud ka aheyd, ummada <strong>Somali</strong>yedna<br />
aqoonsatay.<br />
Miradhalka himiladaas waxaa tusaale<br />
u noqday doorashoyinka demoqaradiga<br />
ahaa ee dhowaan ka dhacay<br />
Puntland, laguna soo doortay<br />
Madaxweyne iyo Madaxweyne-kuxigeen<br />
08/01/2009.<br />
Dorashadaas waxay masuuliyad<br />
culus dusha u saartay heyadaha<br />
dawliga ah ee Puntland ayna ugu<br />
horreyaan Xukummadda iyo Golaha<br />
Wakillada cusub oo laga sugayo<br />
is-beddel dhab ah oo lagu higsado<br />
himilooyinka mustaqbalka ee<br />
dadkeenna, una horseedi kara amni,<br />
xasilloni siyaasadeed iyo horumar<br />
dhaqaale.<br />
Sidaas darteed, waxaa loo baahanyahay<br />
inaan wada aqoonsanno<br />
in Xukumadda iyo Golaha Wakiillada<br />
ay maanta horyaalin caqabado<br />
waaweyn oo dhinac kasta ah,<br />
xag siyasadeed (DFKMG), amniga,<br />
dhaqaalaha iyo bulshadaba. Waxa<br />
aan qarsoonayn xaaladda dhabta ah<br />
ee jirta.<br />
Haddaba, waxaa la inoo ka baahan<br />
yahay – Xukumad, GW iyo shacaba,<br />
inaan u wada howlgalno sidii aynu<br />
uga gudbi lahayn marxaladdan adag<br />
uguna talaabsan lahayn waddada<br />
horumarka.<br />
Hadafka aan higsaneynana laguma<br />
gaari karo si sahal ah, Sidaas darted,<br />
waxaa kuligeen laynoo ka baahan<br />
yahay in aan qaadano go’aamo adadag<br />
oo muhiim u ah hurumarka shacabka<br />
Puntland. Taasi waa lagama<br />
maarmaan, mar hadaan dooneyno<br />
in aan la nimaadno is bedel dhab ah<br />
oo ka turjumaya himilooyinka aan<br />
higsaneyno. Qorshaha guud ee xukumaddu<br />
wuxuu taabandoona dhinacyada<br />
kala duwaan ee noloshasiyasadeed,<br />
amni, dhaqaale , bulsho<br />
iyo ilaalinta deganka, dadkeena iyo<br />
dalkeena.<br />
La Soco Cadadka Xiga
AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 5<br />
Nabar Aan Dawoobeyn.<br />
(Sheeko Taxane <strong>Ah</strong>)<br />
W.Q. Cabdulqaadir M. Wacays<br />
Waxay ahayd goor maqrib ah<br />
oo ay isu diyaarineysey in<br />
ay aaddo golaha Internetka oo ay<br />
beryahaas si weyn ugu waalnayd.<br />
Waxay khadka MSN-ka kula ballansanayd<br />
wiil ay wada socdeen oo<br />
degganaa magaalada Minneapolis<br />
ee dalka Mareykanka.<br />
Markey timid golihii internetka, waxay<br />
durba gashay khadkii MSN-ka oo uu<br />
kusii sugayey saaxiibkeed. Markey<br />
cabbaar fadhidey bay si kedis ah u<br />
eegtay saacaddii ugu xirnayd gacanta<br />
midig. Waa 10:00 fiidnimo. Waxay<br />
fadhidey muddo seddex saac ah,<br />
waxayse iyada la ahayd in ay fadhidey<br />
daqiiqado. Intey sadarkii ugu<br />
dambeeyey ee nabadgalyeynta ahaa<br />
u qortay saaxiibkeed bay kursigii ay<br />
ku fadhidey ka kacday iyadoo degdegsan.<br />
Xogaadii lacagta ahaa ee<br />
lagu yeeshay intey iska bixisay bay<br />
albaabka ka baxday.<br />
Habeenkaas aad bay ugu daahday<br />
golaha Internetka. Waa goor dambe!!.<br />
Magaaladu waa Gaalkacyo,<br />
ma aha Garoowe, mana aha Boosaaso.<br />
Waa magaalo yar oo ay wada<br />
deggan yihiin beelo Soomaaliyeed<br />
oo aan colna ahayn, nabadna ahayn,<br />
balse si dadban isugu waafaqsan in<br />
aan magaalada mar kale lagu kala<br />
guurin xitaa haddii ay isaga dhimato<br />
boqollaad wiil. Welwel iyo cabsi<br />
ayaa ku beermay. Waxay ka welwelsaneyd<br />
hooyadeed oo ay hubtey in<br />
ay habeenkaas ku xanaaqi doonto.<br />
Goor hore ayaa la kala xerooday, dad<br />
tiro yar ayaana waddooyinka socdey.<br />
Hooyo qayladeeda waxba iga dhibi<br />
maysee, mar uun yaa gurigii nabad<br />
igu geeya, intey hoosta iska tiri bay<br />
cagta saartay waddadii ay u mari<br />
jirtey gurigooda. Belaayo buulkaagaa<br />
laga galaa…<br />
Idman waxay ahayd qiyaastii gabar<br />
30-jir ah. Waxay ahayd gabar qurux<br />
badan oo ka mid ah gabdhaha laga<br />
tilmaamo magaalada Gaalkacyo,<br />
waxaase iyada intaas u dheeraa<br />
furfurnaan iyo dabeecad-wanaag ay<br />
kaga soocnayd gabdhaha kale. Nin<br />
kasta wuxuu niyadda ka jeclaa in ay<br />
mar uun la hadasho, shar iyo khayr<br />
wuxuu kala kulmaba. Ninka ay dusha<br />
ka salaanto ama ay wax yar isla<br />
taagto waxaa loo arkayey nin ragga<br />
kale wax dheer. Magaciisu Daqiiqado<br />
gudahood ayuu ku faafayey<br />
magaalada oo dhan.<br />
Quruxdu dhib uun bay kaala maqan<br />
tahay, bay hooyadeed ka maqli jirtey.<br />
Waxaa sida daadkii ugu soo qulqulayey<br />
codsiyo kala duwan oo loogu<br />
soo gudbinayey xagga taleefanka, internetka,<br />
iyo warqado. Codsiyadaas<br />
waxay isugu jireen run iyo been,<br />
sheeko dheer iyo mid gaaban, qiyaali<br />
iyo dhab-ka-hadal, guurdoon<br />
iyo gaabsidoon. Hase yeeshee dheg<br />
jalaq uma aysan siin jirin. Gabar meeli<br />
u caddahay meeli ka madow. Meel<br />
kale ayaa balag looga lulayey. Nin<br />
kale bay duntu ugu xirnayd. Markiise<br />
xaalkeeda la bixin kari waayey, nin<br />
kasta candhuuftiisii buu dib u liqay.<br />
Ha ku daalin jeedaal, indho sooma<br />
jiidaan qalbi kaa janjeeree.<br />
Idman lix bilood ka-hor bay khadka<br />
MSN-ka ee internetka isku barteen<br />
wiil la yiraahdo Shirwac oo degganaa<br />
magaalada Minneapolis ee dalka<br />
Mareykanka. Cidna isma barin. Si<br />
fudud bay isku barteen. Dhambaal<br />
uu Shirwac qof kale u dirayey ayaa<br />
si qalad ah ugu soo dhacay sanduuqeeda<br />
dhambaallada. Waxay u<br />
dirtay dhambaal ay ugu sheegtay in<br />
uu soo qaldamay. Kaddibna, wuxuu<br />
usoo diray dhambaal mahadcelin<br />
ah. Sidaas ayey Idman iyo Shirwac<br />
isbarashadoodu ku billaabatay.<br />
Dabadeed, waxay isdhaafsadeen<br />
dhambaallo kala duwan oo ugu dambeyntii<br />
suurtagaliyey in ay qalinka ku<br />
wada duugaan heshiis wada-socod<br />
saaxiibtinimo.<br />
Afartii toddobaad ee ugu horreysey<br />
isbarashadooda, Idman waxay<br />
iyada ka ahayd maaweelo, dheregdhacsi,<br />
sheeko qiyaali ah, iyo waqtiisku-dhaafis.<br />
Waxaa maskaxdeeda<br />
ka daadegiwaayey sida looga miradhalin<br />
karo xiriir saaxiibtinimo oo<br />
u dhexeeya laba qof oo kala jooga<br />
Gaalkacyo iyo Minneapolis. Waxay<br />
nafteeda ku qancin kari weyday sida<br />
ay isu jeclaan karayaan laba qof oo<br />
aan is aqoon, ama aan fool-ka-fool<br />
isusoo hor fariisan. Waxaa dhalanteed<br />
la ahayd in la isku jeclaan karo<br />
waraaqo la isu diro, MSN-ka oo lagu<br />
wada sheekeysto, iyo taleefanka oo<br />
la iska maqlo.<br />
Laakiin, xaaladdu mar dhexe bay<br />
si kedis ah isu beddeshey. Idman<br />
waxaa saamayn weyn ku yeeshay<br />
sheekadii MSN-ka, waraaqihii, iyo<br />
sawirradii ka dambeeyey ee ay isdhaafsadeen<br />
iyada iyo Shirwac.<br />
Waxaa laabteeda ku dhacday dhibic<br />
jacayl. Waxaa ku dhacay is-beddel<br />
baaxad weyn oo saameeyey nolosheeda.<br />
Waxay jacayl ugub ah u<br />
qaadday wiil aysan weli fool-ka-fool<br />
isu arag, oo aysan xitaa codkiisa<br />
maqal. Waase adduun iyo xaalkiis.<br />
Cimrigaagoo dheeraaday, geel dhalaayana<br />
waa ku tusaa...<br />
Idman iyadoo socodka boobaysa<br />
bay dhinac martay barxadda weyn<br />
ee kasoo horjeedda guriga madaxtooyada<br />
oo loo yiqiin ‘Quraca’.<br />
Habeenkaas wuxuu u ahaa habeenkii<br />
ugu horreeyey oo ay tagto golaha<br />
Internetka. Maalin kasta laba jeer<br />
bay tegi jirtey. Weligeed habeen<br />
ma aysan tegin. Markey barxaddii<br />
dhaaftay bay dhinaca midig u leexatay.<br />
Tolow dukaankii habaryar masii<br />
martaa bay is-weydiisey, waxayse<br />
islamarkiiba is xusuusisey in ay<br />
tahay xilli dambe oo goor hore dukaanka<br />
la xiray. Markey socotay in<br />
cabbaar ah oo ay usoo dhowaatay<br />
gurigoodii bay maqashay dhawaaqa<br />
rasaas la is-weydaarsanayo. Dhegeheedu<br />
kuma cusbayn maqalka<br />
guuxa rasaasta. Hebeen iyo maalin<br />
bay maqli jirtey. Dhegba jalaq uma<br />
aysan siinine socodkeedii bay iska<br />
sii wadatay illaa ay ka gashay albaabka<br />
gurigooda oo uu ku sugayey<br />
wiil yaroo walaalkeed ah.<br />
“Naa heedhe, miyaadan bani’aadam<br />
ahayn. Waa maxay goorta aad socoto?”<br />
bay ka horkeentay hooyadeed<br />
oo neef weyni kasoo booddey markey<br />
aragtay gabadheedii oo nabadqab<br />
kusoo hoyatey. “Naa miyaadan<br />
maqleyn waxa rasaas dhacaya?”<br />
bay u raacisay iyadoo weli usii dhegataageysey<br />
rasaasta xooggan ee<br />
la is-weydaarsanayey.<br />
“Hooyo, internetka ayaan kusoo daahay.<br />
Sahro iyo muxibbadii aan ilmoadeerka<br />
ahayn ee Mareykanka joogay<br />
baan wada sheekeysaneyney,”<br />
Bay cudurdaar ka dhigatay.<br />
“Internet...aa…Alla internet iyo<br />
adigaanba isku kiin nacay. Internet<br />
uun bay sheegtaa. Maalintii baa la<br />
isku ogaaye, haddana ma habeen<br />
baad ku darsatay. Wallee waxaad<br />
soo waddo iyo webiga yaa weyn<br />
dheh?...Internet…Internet…Naa<br />
naag weyn baad tahaye wax iskula<br />
har,” bay hooyadeed ku canaanatay.<br />
“Ee hooyo waa maxay waxaas oo<br />
rasaas ah. <strong>Yaa</strong> caawa is galay?” bay<br />
hooyadeed ka horgeysey. Idman<br />
sheekadaas ma aysan ahayn mid<br />
ku cusub ee waxay rabtay uun in ay<br />
beddesho mawduuca sheekada si<br />
ay isaga weeciso canaanta kulul ee<br />
hooyadeed kaga imanaysey. Idman<br />
aroor kasta markuu waagu beryo<br />
waxa ugu horreeya oo ay dhegaheedu<br />
maqlaan waxay ahaayeen:<br />
‘Dhowr qof ayaa xalay la dilay, kuwo<br />
kalena waa dhaawac. Hebel xalay<br />
ayaa aano-qabiil loo dilay. Tuugo<br />
hubeysan ayaa xalay u dhacay guryo<br />
badan, kuwo kalena waxay baarteen<br />
dad magaalada ku daahay. Laba nin<br />
oo xalay intey dayoobeen u gudbay<br />
xaafadda Baraxleey ayaa saakayto<br />
meydadkoodii qashin-qubka lasoo<br />
dhigay!!’“Garan mayo, waase iskahor-imaad<br />
xoogan.<br />
Berrito ayaan kala ogaan doonnaa,<br />
haddii Eebbe idmo,” intey Nuuro ugu<br />
jawaabtey gabadheedii bay gashay<br />
qolkeedii jiifka.<br />
Idman waa sidii ay rabtaye intey cashadii<br />
loo dhigay si tartiib ah daaradda<br />
guriga ugu cuntay bay iyadana<br />
qolkeedii abbaartay. Maba aysan<br />
nasanine, waxay durba billowday<br />
diyaargarow xooggan. Intey mayratay<br />
bay dhar cusub xiratay sidii tiiyoo<br />
ay u socoto xaflad aroos ama sidii<br />
gabar aroosad ah oo weli ku jirta<br />
bishii malabka oo isu diyaarinaysa<br />
mataankeedii oo aan xaafadda ka<br />
fogeyn. Boorso yar oo ay ugu jireen<br />
uunsi iyo barafuunno kala duwan<br />
bay soo dhoweysatey. Idman ma<br />
aysan ahayn aroosad, umana aysan<br />
socon xaflad aroos ee waxay isu diyaarineysey<br />
la-sheekeysiga gacaliyaheed<br />
Shirwac oo ay habeenkaas<br />
ku ballansanaayeen in markii ugu<br />
horreysey ay taleefanka ku wada<br />
hadlaan. Waxay isu diyaarisay sidii<br />
tiiyoo uu taleefanka ka dhex arkayo<br />
quruxdeeda ama ka dhex urinayo<br />
udgoonkeeda. Waxay illowdey in<br />
codkiisa wax dhaafsiisan aysan<br />
maqli doonin, aragtina warkeedba<br />
daa. Si kasta arrintu ha ahaatee,<br />
waxay iyada u ahayd habeen xusid<br />
iyo xusuusba mudan.<br />
Goor ay tahay saqdii dhexe bay<br />
maqashay dhawaaqa taleefanka.<br />
Intey kursigii ay ku fadhidey kasoo<br />
booddey bay daaradda guriga abbaartay.<br />
Nasiibdarro, taleefanka qolka<br />
lama aysan soo geli karin. Wuxuu<br />
ku rakibnaa daaradda guriga iyadoo<br />
sidaas loo yeelay in isticmaalkiisa loo<br />
sinnaado oo aan qof qurihi qolkiisa<br />
ku xiran.<br />
“Hallow....waa qofma?” bay weydiisey<br />
iyadoo uu codkeedu gariirayo,<br />
baqdinina ay ka muuqato. Waa ay<br />
hubtey in dhawaaqa taleefanku ahaa<br />
mid dibadeed. Magaalada Gaalkacyo<br />
dhawaaqa taleefannada dibedda<br />
laga soo diro iyo kuwa gudaha waa<br />
ay kala duwan yihiin, waxayse iyadu<br />
rabtey uun in ay ogaato qofka la hadlaya<br />
qofka uu yahay.<br />
“Xabiibi, waa Shirwac. Iska warran?<br />
Sow Idman maaha?” ayuu Shirwac<br />
si dhiirranaan leh ugu jawaabey.<br />
“Nabad…Nabad…Xabiibi…Waa Idman,”<br />
intey tiri bay dhinacyadeeda<br />
eegtay sidii tiiyoo ay dad kale<br />
dhageysanayaan. Illeyn farxadi waa<br />
naxdin. Mar kale bay misana geesaheeda<br />
eegtay. Waxba ma aysan arkin.<br />
Daaradda gurigu waaba mugdi.<br />
Keligeed uun baa dhex yuururtey.<br />
Saacado kahor ayey korontadii<br />
magaaladu tagtay. Ciil-qab xagga<br />
korantada ah ayey magaaladu la<br />
ooyeysey.<br />
LA SOCO AXADA DAMBE
AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 6<br />
Dagaalkii Ogaadeenya.<br />
W.Q. Dr.Sadiq Enow<br />
Qormadda 1-aad<br />
Marka la doonayo in si buuxda looga<br />
waramo dagaalkii Ogaadeenya (D.<br />
O.), waxaa mudnaan leh in la eego<br />
dhamaan xaglaha uu dagaalku lahaa.<br />
Somaaliya iyo Itoobiya oo ku<br />
muransanaa gobolka Ogaadeenya,<br />
ayaa waxay ahaayeen kuwii sida<br />
gaarka ah ugu qahranaa waleecada<br />
dagaalkan. Waxaase jirtay dowlado<br />
badan ee ku weheliyay waldaamintiisa,<br />
kuwaas oo ahaa xoogaggii<br />
isku hardafayay Dagaalkii Qaboobaa<br />
(D. Q.).<br />
Dagaalka Ogaadeenya wuxuu ahaa<br />
kii ugu milgaha culsaa dagaalladii<br />
dunida ka dhacay xilligii uu socday<br />
Dagaalka Qaboow. Waxaa xusid<br />
mudan in dagaal kasta oo xilligaas<br />
dhacay ay xoogaggii dunida si buuxda<br />
u kala safteen. Dagaalkanse wuxuu<br />
ahaa mid gudihiisa ay isku kala<br />
fireeyeen labadii quwadood ee dunida<br />
ugu xooga weynaa. Dalkii la oran<br />
jiray Midowga Soofyeeti, oo markuu<br />
dagaalka bilowda la dhan ahaa<br />
Soomaalida ayaa markuu dagaalkii<br />
dhamaaday ka dhan ahaa. Waxaa<br />
taas ka soo horjeeday Mareekanka<br />
oo Itoobiya ku sugnaa bilowgii dagaalka<br />
ayaa dhanka Soomaaliya ka<br />
soo saftay.<br />
Labada quwadood oo ku hardamayay<br />
D. Q. (SSR & USA), waxaa mid<br />
waliba ku daba safnaa ummado<br />
badan oo sababo kala duwan iyo<br />
doon-doon maslaxadeed, hiilo la<br />
garab taagnaa. Sababahaasi waxay<br />
isugu jireen dano siyaasadeed,<br />
dano ciidameed, dano dhaqaale iyo<br />
dano diineed. Soomaalidu waxay<br />
ahaayeen kuwo baadi-goob ugu jira<br />
baylahdood maqan oo ay muddo<br />
raadkeeda hayeen, taas oo goortii<br />
la dhacay iyo raggii dhacayba ay u<br />
xusan yihiin. Itoobiya ayaa iyaduna<br />
u muqatay dal difaacaya jiritaankiisa<br />
dowladnimo iyo is-heysashada dalkeeda<br />
Qarnigii XX-aad, waxaa dunida ka<br />
dhacay dagaallo caalami ah, kuwaas<br />
oo galaaftay naf iyo maal badan.<br />
Bulshada Soomaaliya, inkasta oo<br />
tirada dadkeedu uu yar-yahay, misana<br />
degaanka istraateejiga ah oo ay<br />
dadkeedu ku nool yihiin dartiis, ayaa<br />
wuxuu kalifay in ay, qayb aanan la<br />
dhayalsan karin ka qaataan dagaalladii<br />
caalamiga ahaa.<br />
Dagaalkii I-aad, kii II-aad iyo Dagaalkii<br />
Qaboobaa ayaa waxay yihiin<br />
dagaallada waaweyn ee qarnigii tegay<br />
sida xoogan ugu baahay dunida<br />
guudkeeda. Dagaalladii Daraawiishta<br />
ayaa waxay socdeen sanooyin<br />
badan intuusan dagaalkii I-aad dunida<br />
ka qarxin. Markuu joogsadayna,<br />
dagaalladii Soomaaliya ka socday<br />
waa ay ka danbeeyeen. Sidoo kale<br />
lix sano horteed ayaa degaankayaga<br />
hur ka baxayay intuusan dagaalkii IIaad<br />
bilaaban, kaas oo hardidiisii ay<br />
gaartay dhamaan gobollada Soomaaliyeed.<br />
Dagaalkii Ogaadeenya ayaa<br />
isna ah mid taariikhda inoo galay oo<br />
safxado badan ka qaatay qoraallada<br />
laga allifay Dagaalkii Qaboobaa.<br />
Sanadkii 1945-kii, waxaa dhamaaday<br />
dagaalkii II-aad ee aduunka.<br />
Waxaa halkaas ku soo af-jarmay itaalkii<br />
ay lahaayeen dadyowgii dunida<br />
ku amar ku-taaglayn jiray qarniga qaybtiisii<br />
hore. Waxaa safka hore kaga<br />
jiray Ingiriis, Faransiis iyo Jabaan.<br />
Waxaa isna dagaalkii ku jabay Jarmalka<br />
oomarkaas xag dhaqaale iyo<br />
xag sancaba ka soo xoogoobayay.<br />
Dowladahaas aanu soo xusnay,<br />
xoogoodii wuxuu ku wiiqmay dagaalka.<br />
Dabadeed waxaa halkaas ka<br />
abuurmay laba xoog oo cusub. Waa<br />
Mareekan iyo Midowga Soofyeeti.<br />
Jarmalka oo ahaa dowladda hurinaysay<br />
dabkii dagaalkan ayaa jabay<br />
markii ciidamada labadaas dal ay<br />
ku soo biireen gulufyadii colaadeed<br />
ee Jarmalka lagaga soo hor jeeday.<br />
Ciidankii Casaa ee Soofyeetiga the<br />
red army waxay u soo dhaqaaqeen<br />
galbeed, halka kuwii Mareekanka ay<br />
u soo dhaqaaqeen bari. Dagaalkii<br />
wuxuu joogsaday bartamihii sanadkii<br />
1945-kii, markaas oo ay labada ciidan<br />
ku kulmeen webiga la yiraahdo Elbe<br />
ee ku yaal bartamaha dhulkii dowladdii<br />
laga adkaaday ee Jarmalka.<br />
Inkasta oo la sheego in D. Q. uu<br />
bilowday sanadkii 1945-kii, markaas<br />
oo uu dhamaaday dagaalkii II-aad<br />
ee dunida, misana isu muuqashada<br />
labada dowladood ee xooga leh,<br />
waxay bilaabatay sanadkii 1948-<br />
kii, markaas oo la dhisay derbigii ku<br />
teednaa magaalada Berliin, kaas oo<br />
u qeybiyay degmada laba qeybood<br />
(East Berlin & West Berlin). D. Q.<br />
wuxuu dhamaaday sanadkii 1989-kii.<br />
Taasina waxay ka dambeysay markii<br />
la bur-buriyay drebigii Berliin, xaafadihii<br />
degmadana dib laysugu furay.<br />
Ciidamadii xulufada ahaa oo ka<br />
dhanka ahaa Jarmalka, guushii ay<br />
ka soo hoyeen dagaalka, ayaa waxay<br />
abuurtay is-tuhun labada xoog ee<br />
waaweyni ay is-dareensadaan. Isu<br />
muuqashadooda waxay bilaabatay<br />
sanadkii xigay markii uu dhamaaday<br />
dagaalka, taas oo si buuxda u istaagay<br />
sanadkii 1990-kii. Ooraahda ah<br />
Dagaalkii Qaboobaa the cold war,<br />
waxaa bixiyay nin la yiraahdo Bernard<br />
M. Baruch (bishii abriil,1947-kii),<br />
markaas oo khilaafka labada xoog<br />
uu soo if-baxay. Wuxuu ku bilowday<br />
muran lagu difaacayo aragti siyaasadeed<br />
iyo isu caga-jugleyn ay weheliso<br />
is-hubayn.<br />
Dagaalkan oo ahaa colaad buuxda<br />
iyo iska soo hor-jeed dhex yiil<br />
Mareekan iyo xulufadiisa (dowladaha<br />
yurubta galbeed) oo dhan ah iyo Midowga<br />
Soofyeeti iyo xulufadiisa (dowladaha<br />
yurubta bari) oo dhanka kale<br />
ah. Labada quwadood, waxay muddadaas<br />
ka fogaadeen inay si toos ah<br />
isu hardiyaan. Waxaa casharro lama<br />
ilaawaan ah u noqday hoog iyo bi´ii<br />
ay ka dhaxleen labadii dagaal ee qaaradda<br />
ka huray nuskii hore ee qarniga.<br />
Inkasta oo uu ka dhexeeyay falal colaadeed<br />
oo tilmaamaya is-diidanaanta<br />
ay isu qabeen, misana muddadii<br />
uu D. Q. socday, quwadahaasi waxay<br />
ku guuleysteen in ay degaamadooda<br />
ka fogeeyaan fagaaraha lagu<br />
hardamayo. Falalkaasi waxay isugu<br />
jireen dagaallo dowli ah oo dhex mara<br />
dowlado aanan iyaga ahayn, hurin<br />
dagaallo sokeeye, howlo jaajuusnimo<br />
ah, loolan siyaasadeed iyo dhaqaale,<br />
is-hubayn iyo khilaafaad diblomaasiyadeed,<br />
af-gembiyo ciidameed,<br />
saldhigyo laga sameysto dunida dacalladeeda,<br />
wada-hadallo qarsoon<br />
iyo fadeexooyin siyaasadeed, kuwo<br />
dhaqan iyo kuwo dhaqaale. Howlahaas<br />
ayaa dowlad waliba waxay ku<br />
dooneysay wadiiqadii ay kaga gacan<br />
sareyn lahayd tan kale Intuusan dagaalku<br />
dhamaan, waxaa jiray fadhi ka<br />
dhacay dalka Soofyeetiga oo ay isugu<br />
yimaadeen saddex madaxweyne<br />
oo ka socday dalalka USSR, USA iyo<br />
UK. Fadhigaas waxaa loogu magac<br />
daray magaaladii uu ka dhacay, waxaana<br />
la yiraahdaa Yalta Conference.<br />
Mudddada uu socday fadhigu waxay<br />
ahayd 4 - 11/ 1945-kii. Hoggaamiyihii<br />
Soofyeetiga Joseph Stalin, madaxweynihii<br />
Mareekanka Franklin Delano<br />
Roosevelt iyo ra´iisul wasaarihii Ingiriiska<br />
Winston Churchill ayaa halkaas<br />
isgu yimid.<br />
Go´aamadii ay madaxdaasi gaareen<br />
ayaa waxay ahaayeen kuwo sir ah<br />
oo aanan la baahin sababo ciidan iyo<br />
kuwo siyaasadeed awgeed. Waxaa<br />
kamid ahaa in dagaalka la wado illaa<br />
ay dowladda Jarmalku shuruud<br />
la´aan isla dhiibto, dabadeedna<br />
dalkeeda loo qaybiyo gobollo federaali<br />
ah oo ay dusha ka maamulaan<br />
dowladaha xulufada ah. Qorshihii<br />
qarsoonaa oo ay dowladahaasi ku<br />
heshiiyeen ayaa dhulkii Jarmalka u<br />
qaybiyay afar qeybood oo maamul<br />
dhexe oo ku meel-gaar ah leh, kaas<br />
oo wax ka diyaariya maxkamadihii la<br />
saaray denbiilayaashii dagaalka, isla<br />
markaasna wuxuu wax ka qiimeeyay<br />
dhaawacii uu Jarmalku geystay.<br />
Maamulladaas afarta ah waxaa kala<br />
hagayay Mareekan Faransiis, Ingiriis<br />
iyo Midowga Soofyeeti, waxaana<br />
magaalo madax u ahayd Berliin.<br />
Mareekanku wuxuu doonayay oo<br />
kale in caalamka uu yeesho ganacsi<br />
xor ah. Hoggaamiyihii Soofyeetiga<br />
ayaa arintan ku eegay il ay<br />
ka muuqato kalsooni darro. Sababtoo<br />
ah, Mareekanku wuxuu xilligaas<br />
lahaa 75 % wax soo-saarka<br />
wershadeed ee dunida. Madaxda<br />
Soofyeetigu waxaa u muuqday haddii<br />
ganacsiga dunida uu noqdo mid<br />
madax-bannaan, in Mareekanku uu<br />
si fudud seylado ugu helayo wax<br />
soo-saarkiisa xooga badan. Isla<br />
markaasna uu sicir jaban ku soo iibsanayo<br />
macaadinta uu dibadda uga<br />
baahan yahay.<br />
Wada-hadallada ay isugu iman jireen<br />
hoggaamiyayaasha dowladaha adkaaday,<br />
ayaa Winston Churchill<br />
wuxuu Soofyeetiga ku eedayn jiray<br />
in ay doonayaan in ay ballaariyaan<br />
maamulkooda, iyaga oo baahinaya<br />
aragtida shuuciyadda ah. Stalin<br />
wuxuu ku dadaalay dhankiisa in uu<br />
mag-dhow ka helo wershadaha Jarmalka.<br />
Inkasta oo madaxweyne S.<br />
Truman uu arintaas diiday, misana<br />
Stalin wuxuu ogolaaday tanaasulaad<br />
waaweyn. Taas oo uu dhaafsiistay<br />
ballan qaad ku saabsan nabadgelyada<br />
dalkiisa. Tanaasulka uu Stalin<br />
sameeyay baa waxaa kamid ahaa<br />
arimahakan :<br />
Isaga oo ciidamadiisa kala baxay<br />
kanaalka la yiraahdo Dardanells ee u<br />
dhexeeya badda Marmara iyo badda<br />
Dhexe (Turkiya).<br />
Isaga oo ka kacay dhul uu ka qabsaday<br />
Iiraan ee ku yaal waqooyiga.<br />
Isaga oo oggolaaday in uusan Finland<br />
ka dhisin dowlad shuuci ah.<br />
Isaga oo oggolaaday in uusan taageero<br />
u fidin dhaqdhaqaaqa shuuciga<br />
ah ee ka jira dalka Giriiga oo markaas<br />
Ingiriisku maamulayay.<br />
LA SOCO AXAD KASTA
AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 7<br />
<strong>Somali</strong>ya: Sun Ma lagu Aasay?<br />
‘’Maxaa Loo dilay Ilaria Alpi’<br />
Qaybta 6aad<br />
Tarjumadii: <strong>Somali</strong><strong>Talk</strong>.com | Janaayo 2009<br />
Waalidka weriyaha la diley ayaa<br />
iyaguna ka shakisan Marocchino<br />
sida uu sheegay weriye Mr.Maren<br />
oo yiri<br />
“Wixii ugu dambeeyey oo Giorgio Alpi<br />
(aabihii gabadha la diley) uu igu yiri<br />
markii aan gurigiisa ka sii baxayey<br />
waxay ahayd in uu ka shakisan yahay<br />
Giancarlo Giancarlo in uu si uun<br />
uga dambeeyo dhimashadii gabadhiisa.”<br />
Mr. Maren waxa uu intaas ku daray<br />
waxaan marar badan ku celciliyey<br />
Video-gii laga duubay goobtii dilku<br />
ka dhacay, waxaana sawirada Video-gu<br />
muujinayaan Giancarlo Marocchino<br />
oo ka mid ah dadkii ugu<br />
horeeyey ee yimid goobta dilku ka<br />
dhacay. Taas lama yaabin, ayuu yiri<br />
weriyuhu, laakiin Giancarlo inta uu<br />
kaamaarada eegay ayuu yiri:-<br />
“Waxay joogeen meel ay ahayd in<br />
aysan iman.”<br />
Jiilaalkii 1993, nin ganacsade Talyaani<br />
ah oo ah Giancarlo Marocchino<br />
ayaa waxaa <strong>Muqdisho</strong> ka qabtay<br />
ciidamada Maraykanka ee sida<br />
gaarka u tababaran ee Rangerska,<br />
waxayna su’aalo weyiinayeen<br />
muddo shan maalmood ah, kaddibna<br />
waxay u tarxiileen Talyaaniga.<br />
Waxaa la sheegay in Admiral Howe<br />
uu ninkaas (Marocchino) uga shakiyey<br />
in uu hub gaarsiinayey Caydiid,<br />
waxana loo tixgeliyey cadaw shacab.<br />
Laakiin Odayaasha Beesha iyo<br />
Cali Mahdi - oo cadaawadi ka dhaxaysay<br />
Caydiid - ayaa waxay warqad<br />
u direen Howe iyagoo sheegay in ay<br />
Marocchino ay u tixgelinayaan sidii<br />
wiilkooda, iyagoo tilmaamay in xaaskiisu<br />
ay tahay haween Soomaali ah,<br />
waxayna sheegeen in Soomaalida<br />
oo keliya ay xaq u leeyihiin in ay<br />
tarxiilaan. Ugu dambayntii Marocchino<br />
waxaa loo ogolaaday in uu<br />
ku soo laabto Soomaaliya.” Sidaas<br />
waxaa bogga 140-aad ku qoray Jonathan<br />
Stevenson buugiisa Gacanka-bixidii<br />
<strong>Muqdisho</strong>. Admiral Howe<br />
waxa uu ahaa ergeygii gaarka ahaa<br />
ee Soomaaliya u joogey Xog-hayahii-Guud<br />
ee Qaraamada Midoobey<br />
Boutros-Qaali intii u dhaxaysay<br />
March 9, 1993 - February 1994 oo<br />
uu is casilay.<br />
Alpi ka hor intii aan la dilin waxay<br />
<strong>Muqdisho</strong> waraysi kula yeelatay Cali<br />
Mahdi, waxayna su’aashii u horeysey<br />
ay weydiisey ahayd “MADAX-<br />
WEYNE ma ii sharaxi kartaa sida<br />
ay tahay Xaaladda Waqooyiga<br />
<strong>Muqdisho</strong>.” Cali Mahdi waxa uu ugu<br />
jawaabey “Woqooyiga <strong>Muqdisho</strong><br />
dhammaan waa deggan tahay,<br />
Giancarlo Marocchino oo jooga<br />
goobtii dilka Alpi.<br />
mana jiraan wax dhibaatooyin ah.”<br />
Waraysigaas waxaa laga sii daayey<br />
Telefishanka dalka Talyaaniga ee<br />
RAI markii la diley weriyaasha 1994.<br />
Guddiga Baaritaanka ee Baarlamaanka<br />
Talyaaniga ayaa waxay<br />
Cali Mahdi weydiiyeen in xiriir shaqo<br />
ay dhex martay isaga iyo Muunye.<br />
Waxana uu ugu jawaabey in aan<br />
weligood xiriir dhex marin isaga iyo<br />
Muunye. Waxaa markaas la weydiiyey<br />
“ In ay jiraan warar la isla dhex marayey<br />
Soomaaliya dhexdeeda, oo<br />
ah in dilkii weriyaashii Talyaaniga<br />
ay salka ku hayaan qorshahii weriyaashaasi<br />
ay ku tageen Boosaaso<br />
oo ay booqdeen Markabka “21-ka<br />
October” ee kalluumaysiga oo ay<br />
qabsadeen maleysiyo SSDF, waxaana<br />
weriyaasha markabka ka soo<br />
qaadeen sawiro. Waxa kale oo weriyaashu<br />
soo ururiyeen xog ku saabsan<br />
sidii markabka loo qabsaday<br />
iyo sida khaldan ee loo adeegsado<br />
Mashruuca Mucaawinada ee dawladda<br />
Talyaaniga”,<br />
waxaana Cali Mahdi la weydiiyey in<br />
uu arrimahaas maqlay.<br />
Cali Mahdi waxa uu ku jawaabey: in<br />
uu maqlay in Muunye uu bixiyey lacag<br />
dhan $600,000 (lix boqol oo kun<br />
oo doolar) si loogu siidaayo Markabka.<br />
Waxaa markaas la weydiiyey sida ay<br />
ku ogaadeen in<br />
“Afar kiilomitir la soo daba galay weriyaasha<br />
la diley ilaa ay ka soo gaareen<br />
Amana (Hotel).”<br />
Waxa uu Cali Mahdi ku jawaabey<br />
‘’ Maalintaas anigu waxaan joogey<br />
Nairobi, waxaan wacay <strong>Muqdisho</strong>,<br />
waxaana la hadlay Caddow. Waxaan<br />
weydiiyey sida wax u dhaceeen.<br />
Waxay ii sheegeen in laba qof lagu<br />
diley Amana (Hotel) hortiisa. Waxaan<br />
weydiiyey in ay halkaas degganaayeen<br />
iyo in kale. Waxay markaas<br />
ii sheegeen in aysan deganayn hoteelkaas<br />
balse ay ka yimaadeen<br />
Saxafi (hotel) oo ku yaal Koonfurta<br />
Muqdosho, waxaana soo daba galay<br />
gaari Land Rover ah oo midab kiisu<br />
yahay buluug.<br />
Cali Mahdi waxaa kale oo la weydiiyey<br />
waxa uu ka oranayo qoraal ay sirdoonka<br />
Talyaaniga ee SISMI qoreen<br />
21-kii Maarso 1994 oo ahaa: “Xaaska<br />
Cali Mahdi, Nuurta, markii aan la kulmeen<br />
waxay sheegtay aragtideeda<br />
ku aaday dilkii labada weriye in uu<br />
ahaa mid ay ka dambeeyeen Kooxaha<br />
Islaamiga ah ee xag-jira si ay<br />
u sameeyaan carqalad ku aadan reer<br />
Galbeedka.” Waxay Nuurto intaas ku<br />
dartay<br />
“in (weriyaasha) la daba joogey ilaa<br />
markii ay 17-kii (Maarso 1994) ka<br />
soo laabteen Boosaaso. Dadka dilka<br />
geysteyna ay ka yimaadeen Waqooyiga<br />
<strong>Muqdisho</strong> iyo in dad badan oo<br />
Soomaali ah ay lacag ka qaataan<br />
Xag-jirayaasha iyo <strong>Somali</strong>land, si loo<br />
carqaladeeyo nabadda <strong>Muqdisho</strong>.”<br />
Cali Mahdi waxa uu hadalkaas kaga<br />
jawaabey<br />
‘’Inay 1994 Nuurto ahayd xaaskiisii,<br />
lakiin hadaladda ay ku hadashay ay<br />
ahaayeen waxba kama jirin oo ay yihiin<br />
mala-awaal.’’<br />
Waxaa markaas la weydiiyey<br />
“maxaa sababay in xaaskaagii ay<br />
sidaas tiraahdo”.<br />
Cali Mahdi waxa uu yiri: “<br />
‘’Ma garanayo, anigu waxaan ahayd<br />
Cali, iyaduna waa Nuurta. Si kastaba<br />
ha ahaatee hadalkaasi run ma ahan,<br />
ma aha run,” ayuu hadalka ku adkeeyey<br />
Markabkii “21 Oktobar” oo July<br />
2007 kusoo caariyey xeebta Garacad...<br />
Cali Mahdi waxaa la tusay ama loo<br />
akhriyey qoraal ay qortay hay’adda<br />
sirdoonka ee SISDE 3-dii September<br />
1997, qoraalkaas waxaa ka mid<br />
ahaa:<br />
“March 1993 in ay jireen ururro dembiilayaal<br />
caalami ah oo ka hawl gala<br />
dhulal caalami ah, kuwaas oo daabula<br />
waxyaalo sharci darro ah. Ururradaas<br />
oo xiriir la leh wasiirkii arrimaha<br />
dibbadda ee madaxweynahii<br />
Soomaaliya Cali Mahdi oo magaciisu<br />
yahay Xaaji Maxamed Xaashi<br />
Cigaal.” Arrintaas Cali Mahdi waa ku<br />
gacan sayray.<br />
Waxaa markaas la weydiiyey in uu<br />
ogyahay in Muunye Siciid Cumar<br />
(Muunye) la kulmay King Kong (Boqor).<br />
Waxa uu Cali Mahdi ku jawaabey<br />
“Haa, waa ogahay”.<br />
Waxaa markaas la weydiiyey in uu<br />
ka war hayo in Alpi ay Boosaaso waraysi<br />
kula yeelatay Boqorka. Waxa<br />
uu Cali Mahdi ku jawaabey<br />
“kama war hayo taas”.<br />
Waxaa markaas la weydiiyey: waxaad<br />
ka warhaysaa in hub lagu qaaday<br />
maraakiibta SHIFCO ee Muunye,<br />
kamana war haysid arrintan<br />
waraysiga miyaa? Waxa uu yiri<br />
“Maya.”<br />
Waxa markaas Cali Mahdi la weydiiyey<br />
in uu ka war hayo in Dawladda<br />
Talyaanigu ay baaritaan samaysay<br />
iyo in isaga lagala soo xiriiray Xarunta<br />
Dhexe ee Booliska Talyaaniga<br />
ee magaalada Udine.<br />
“Waxaan u malaynayaa inaan arrintaas<br />
ka maqlay Qareenkayga,<br />
Stefano Menicacci,” ayuu yiri Cali<br />
Mahdi.<br />
LA SOCO CADDADKI XIGA
AXAD 1 MARCH 2009<br />
ILAYS NEWSPAPER<br />
Telcom Puntland<br />
Bosaso, <strong>Somali</strong>a<br />
8<br />
HORYAAL PRINTING<br />
CENTER<br />
ADEEGYADA DAABACADEED<br />
EE HORYAAL DIYAARKA KUULA<br />
TAHAY<br />
Shirkadda Telcom Punland oo ku soo kordhisay adeega GSM-ka (Mobile-ka) Features Casri ah<br />
Garaac si aad u dalbatid adeegyada TELCOM-PUNTLAND 141<br />
Riix si aad ugu darsato numberadda Family-ga (FN) 146<br />
Riix si aad u Dalbato adeega numberada ku gafay (Missed call) 144<br />
Riix si aad u ogaato lacagta kuugu jirta 221<br />
Riix si aad lacag ugu shubato 222<br />
Riix si aad u la xiriirto qaybta adeega macaamiisha 143<br />
Riix Si aad Qof kale lacag ugu shubto 333<br />
QORAAL AHAAN<br />
Riix si aad Lacag ugu shubato<br />
*141*pin#<br />
Riix si aad u ogaato lacagta kuugu jirta *142#<br />
Riix si aad lacag u xawishid *143#<br />
Riix si aad u bedesho password ka *156#<br />
Riix si aad u ogaato Numberkaaga *145#<br />
Riix si aad u dalbatid deyn *149#<br />
Riix si aad u ogaato lacagta dheeriga ah *146#<br />
•Divert all incoming calls :<br />
* 2 1 * (Phone Number) # ok<br />
•To Divert when no response:<br />
* 6 1 * (Phone Number) # ok<br />
oIn case of no access or busy<br />
* 6 2 * (Phone Number) #ok<br />
•Qaabka loo joojiyo Forwarding-ka Si aad u joojiso Forwardingka isticmaal # 21 # ok<br />
•Qaabka lacagta loo xawilo adiigo isticmaalaya qoraal<br />
*143#Password Number*1* 252 your number#<br />
•Qaabka loo badasho Password *156#Old Password#New Password#<br />
Shirkadda Telcom puntland waxay ugu bishaaraynaysaa macaamiisheeda in<br />
ay ku soo kor dhisay Landline-ka Features noocii ugu danbeeyay ee dunida<br />
laga isticmaalo manta,shirkadda Telcom Puntland waxay kaloo ku sahashay<br />
in landline-ka shirkadda aad u isticmaali kartid in aad lacag la’aan ku wacdo<br />
goboloda puntland oo dhan<br />
Shirkada Telcom Puntland xarunteeda weyn waxay ku taal magaalada Boosaaso, waxaana<br />
shirkadu ay xarumo ku leedahay dhamaan gobolada iyo degmooyinka dalka Wixii Faahfaahin<br />
ah:Tell: Tel: 002524500007 AMA 143 OO AH QAYBTA QANCINTA MACAAMIISHA<br />
www.telcompuntland.com<br />
mark-dep.telcom@hotmail.com<br />
‣Buugta Akhriska<br />
‣ Buugta Iibka<br />
& Adeegyada<br />
Bulshada<br />
‣ Receipt<br />
Vouchers<br />
‣ Payment<br />
Vouchers<br />
‣ Invoices<br />
‣ Cash Sales<br />
‣ Daily Sheets<br />
‣ Business Cards<br />
‣ Envelops<br />
‣Stickers<br />
‣ Prescription<br />
‣ Register Books<br />
‣ Text Books<br />
‣ I.D Cards<br />
‣ Certifications<br />
‣ Flyers<br />
‣ Invitations Cards<br />
KADALBO HORYAAL<br />
DOOKHAAGA<br />
DAABACADEED<br />
WAQTIGA AAD RABTO, SIDA<br />
AAD U RABTO<br />
& QIIME KURAALI<br />
GALIYA<br />
Wixii faahfaahin ah kala<br />
xiriir<br />
Tell :- 824299/796169/<br />
726169<br />
BOSASO SOMALIA
Change language