Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk
Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk
Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 4<br />
DIGNIIN CULUS<br />
Barnaamijka Xukumadda Dawlad<br />
Isbedelka dhaqanka Cunto Qaadashada<br />
Goboleedka Puntland 2009-2012.<br />
ee Reer Miyiga iyo Dhibaatadii ka dhalatay<br />
QAYBTII 1AAD<br />
Cuntada Bani’aadamka cunaa<br />
waxay ku salaysan tahay badanaaba<br />
shaqada Bani’aadamku qabto<br />
iyo cimilada uu ku nool yahay,<br />
inta badan dadyow kastaabi waxay<br />
leeyihiin cunto iyaga lagu yaqaano,<br />
taasoo ka dhalatay dad kasti cunadii<br />
noloshoodu ku fiicnaatay ama deday<br />
baahidooda nololeed.<br />
Inaga somaali ahaan waxaynu<br />
ahayn, haatana inteena badani tahay<br />
reer guuraa, cuntadii dadkeenu<br />
haystay ee soo jireenka ahaydna<br />
mid haqab tirta baahida qofka reer<br />
guuraaga dhanka shaqada iyo cimilada,<br />
cuntadaas oo ahayd Caano,hilib<br />
iyo Subag.<br />
Wargayska Ilays waxaa Waraysi kala<br />
yeeshay isbedelka ku yimid dhaqanka<br />
cunto Qaadashada reer miyiga,<br />
Dr Maxamed Siciid Maxamed (Dr<br />
shaadheeyay) oo baaritaan ku sameeyay<br />
arrintaas.<br />
Ilays:-Muxuu yahay Isbedelka ku<br />
dhacay Dhaqankii cuntada ee reer<br />
Guuraaga somaliyeed???<br />
Dr:-Isbedel weyn ayaa ku dhacay<br />
dhaqankii cuntada ee reer guuraaga,<br />
kaasoo saamayn weyn ku yeeshay<br />
Hab-nololeedkii lagu yiqiinay<br />
Reer Miyiga, oo waxaa isbedelay<br />
Waqtigii cuntada la cuni jiriy,Noocii<br />
cunnada iyo Karinteediiba, Tusaale<br />
ahaan:- waxaa maanta dhacda in<br />
Geel jirihii Noloshooda la ogaa uu<br />
hadda u raran yahay Rati sida Cunto<br />
kala duwan,Qayb Bisil iyo Qayb aan<br />
Bislayn. Aniga shaadheeye ahaan<br />
waxaa isoo maray cunug 3 bilood jira<br />
oo loo sido Caano Booro (Maamex),<br />
ilmahaas oo ka yimid xero xoolo<br />
joogaan.<br />
Ilays: Cuntada uu Qofku Cuno<br />
Maxay Jirkiisa u Tartaa??<br />
Dr:-Waxtarka cuntadu jirka u leedahay<br />
waxaa loo qaybin karaa si-<br />
datan:-<br />
1.Cunto u samaysa jirka Unugyo<br />
Cusub, Koritnooda iyo Dayactirkooda.(<br />
Waxaa ka mid ah Hilib,<br />
Caana,Ukun,Kalluun iyo Digirta).<br />
2.Cuntao siisa jirka Tamarta<br />
(Awooda) uu ku dhaq-dhaqaaqo,<br />
ku shaqeeyo.(waxaa kamid aha<br />
Bariiska,Baastada,Burka ,Galayda,<br />
Saliida iyo Subaga)<br />
3.Cunto siisa jirka Awood uu kaga<br />
hortego Cudurada iyo dhismaha<br />
awoodaas.(waxaa laga helaa Khudaarta<br />
iyo Miraha la cuno(Furitka)<br />
Ilays.Haddaba waa cuntadee Cuntada<br />
shuruudahaas fulisaa?<br />
Dr:-Waa cuntada isu dheeli tiran taa<br />
soo ka kooban Qodobada kor ku xusan<br />
iyo biyaha oo ah qayb cuntada<br />
saxda ah ka mid ah.<br />
Ilays:- maxaa iska bedelay dhaqankii<br />
cunnada ee reer miyiga??<br />
Dr:-Waagii horre inaga reer guuraageenu<br />
waxay cunni jireen, waxa<br />
xoolahooda uga soo baxa Hilib,<br />
Caano iyo Subag (anigu ma oranayo<br />
dhakhtar ahaan dadku subag ha<br />
cabo, laakiin noloshii soo jireenka<br />
ahayd taasoo iyadu muujisay in<br />
ay sax ahayd baa keentay in aan<br />
dhaho waxakani sax bay ahayd,),<br />
Maanta Qoyska reer guuraaga ahi<br />
Neefkii iyo Caanihiisiba wuxuu u<br />
iib geeyay Magaalo, subagiina lama<br />
sugo , wuxuuna ku soo bedeshay<br />
Bariis,Baasto,Bur, iyo Saliid.intaas<br />
oo ah Cuntadii Jirka siinaysay Tamarta<br />
(Awood) uu ku dhaqdhaqaaqo<br />
ama ku shaqeeyo, halkaasna waxaa<br />
ka baxay cuntadii jirka dhisaysay iyo<br />
tii Jirka Awooda ka hortega Cudurada<br />
siinaysay, taasoo ahayd Caanaha<br />
oo la oran karo cunto dhamaystiran<br />
iyo Hilibka.( Taasi ma ahayn in aan<br />
reer guuraagu heli jirin Bariis, Bur iyo<br />
Sonkor, ee waagii hore waxay cuni<br />
jireen kuwa aan soo sheegay iyo<br />
waxa xoolohooda uga soo baxa)<br />
Taasi waxay keentay qofkii reer<br />
guuraga oo sidii u guura,u dhaansha,u<br />
rara, xoolihiina raaca (ilaasha) oo<br />
shaqadiisii aan habba yaraatee wax<br />
iska bedelin oo cunto hal nooc ka<br />
kooban cuno (Bariis,Baasto, Sonkor,<br />
Saliid iyo Bur) halkaasi waxaa<br />
ka dhashay in shaqada qofka reer<br />
guuraagi qabanayay iyo cuntadii uu<br />
cunayay aanay isu dheelitirnayn ka<br />
dib waxaa yimid Cuduro aan waagii<br />
hore laga aqoon miyiga ama aan ku<br />
badnayn ay maanta si yaab leh ugu<br />
fideen, Sida TB (Qaaxada).<br />
Markasta Nolosha reer guuraagu<br />
way adkayd, Mar Tirada xoolaha uu<br />
haysto baa yarayd, mar xoolo Irmaan<br />
baan ku jirin, Marna Abaar ayaa jirtay,<br />
sidaas ay tahay dadku waxaay<br />
lahaayeen dhaqan ay isku badbaadiyaan<br />
kaasoo ah in ay xoolaha qashaan<br />
kaydna ka samaystaan iyagoo<br />
hilibkii subag ku fariisinaya. Midaas<br />
weeye amarka Eebe ka sokow tii Cudurada<br />
iyo Nafaqo darrada ay kaga<br />
badbaadi jireen iyaga iyo Caruurtoodu.<br />
Waxaa iswaydiin mudan, dhaqankii<br />
Miyiga lagama aqoon khudaar<br />
ama Fruitka (Cambaha, Mooska iyo<br />
Babayga) haddana qofkii reer miyiga<br />
somaliyeed way ku yarayd cudurada<br />
vitamin la,aanta iyo dhiig yarida .<br />
LA SOCO AXADA DAMBE<br />
Madaxweynaha DGPL, Dr. C/raxmaan<br />
Faroole, ayaa Golaha Baarlamaanka<br />
Puntland waxa uu (Arbaca<br />
Janaayo 28, 2009) ka hor akhriyey<br />
qorshaha xukuumada DGPL ee<br />
2009-2012. Waxaana markaas Golaha<br />
Wakiilada Puntland cod aqlabiyad<br />
ah (57 cod) ku ansixiyeen barnaamijkaas.<br />
Barnamaijka xukuumada Puntland<br />
ayaa u qornaa sidan:<br />
Barnamijka Xukumadda DGPL<br />
2009-2012<br />
Golaha Wakiillada Dawlad Goboleedka<br />
Puntland<br />
Garowe, 28 January, 2009<br />
HORDHAC:<br />
Mudane Gudoomiye, Mudanayaal<br />
iyo Marwooyin:<br />
Asallaamu Calaykum Wa Raxmatu<br />
Allahi Wabarakaatuhu,<br />
Gudoomiye, sida aan ka wada warqabnno<br />
waxaa 1998-dii la dhisay<br />
Dawlad Goboleedka Puntland oo ay<br />
ku bahoobeen 5 Gobol iyo Deegaanka<br />
Buuhoodle (Bari, Sanaag, Nugaal,<br />
Sool, Mudug iyo Degaanka Buhoodle).<br />
Arintaaas waxaa keenay baahi<br />
loo qabey qaab dhismeed cusub oo<br />
matalikara masiirka bulshadeena.<br />
Qab dhismeedkaas ayaa markii ugu<br />
horreysay la taaba geliyay, iyadoo la<br />
adeegsanyo habraaca dhaqanka oo<br />
lagu dheehay waayaha siyaasadeed<br />
ee Soomaaliya. Waxaa lama huraan<br />
noqotay in lala jaan qaado wacyigii<br />
xilligaas jiray, iyadoo la doonayo<br />
in aayaha iyo masiirka dadka reer<br />
Puntlnad meel lagu ogaado, si ay<br />
u helaan maamul tayo leh oo suga<br />
amniga, una horseeda ummadda<br />
horumar dhaqan-dhaqaale (socioeconomic<br />
development).<br />
Dhismaha DGPL wuxuu kale oo<br />
ahaa qaab-dib-u-heshiisiineed ee<br />
loo yaqaan hoos-ka-dhis kor-u-dhis,<br />
una horseedi kara deegaamada kala<br />
ee <strong>Somali</strong>ya inay dhistaan maamul<br />
goboledyo kan oo kale ah, taasoo<br />
noqota qaabka keliya oo <strong>Somali</strong> la<br />
isugu kenikaro Nidaamka Federaaliga<br />
oo Dawlad Dhexe oo midaysan<br />
lagu gaari karo. Aakhiritaanki, fikrigan<br />
nadiifka ah waxaa la isaga raacay<br />
shirkii di-u-heshiisiineed ee Kenya,<br />
2002-2004, oo beesha caalamka<br />
hormuud ka aheyd, ummada <strong>Somali</strong>yedna<br />
aqoonsatay.<br />
Miradhalka himiladaas waxaa tusaale<br />
u noqday doorashoyinka demoqaradiga<br />
ahaa ee dhowaan ka dhacay<br />
Puntland, laguna soo doortay<br />
Madaxweyne iyo Madaxweyne-kuxigeen<br />
08/01/2009.<br />
Dorashadaas waxay masuuliyad<br />
culus dusha u saartay heyadaha<br />
dawliga ah ee Puntland ayna ugu<br />
horreyaan Xukummadda iyo Golaha<br />
Wakillada cusub oo laga sugayo<br />
is-beddel dhab ah oo lagu higsado<br />
himilooyinka mustaqbalka ee<br />
dadkeenna, una horseedi kara amni,<br />
xasilloni siyaasadeed iyo horumar<br />
dhaqaale.<br />
Sidaas darteed, waxaa loo baahanyahay<br />
inaan wada aqoonsanno<br />
in Xukumadda iyo Golaha Wakiillada<br />
ay maanta horyaalin caqabado<br />
waaweyn oo dhinac kasta ah,<br />
xag siyasadeed (DFKMG), amniga,<br />
dhaqaalaha iyo bulshadaba. Waxa<br />
aan qarsoonayn xaaladda dhabta ah<br />
ee jirta.<br />
Haddaba, waxaa la inoo ka baahan<br />
yahay – Xukumad, GW iyo shacaba,<br />
inaan u wada howlgalno sidii aynu<br />
uga gudbi lahayn marxaladdan adag<br />
uguna talaabsan lahayn waddada<br />
horumarka.<br />
Hadafka aan higsaneynana laguma<br />
gaari karo si sahal ah, Sidaas darted,<br />
waxaa kuligeen laynoo ka baahan<br />
yahay in aan qaadano go’aamo adadag<br />
oo muhiim u ah hurumarka shacabka<br />
Puntland. Taasi waa lagama<br />
maarmaan, mar hadaan dooneyno<br />
in aan la nimaadno is bedel dhab ah<br />
oo ka turjumaya himilooyinka aan<br />
higsaneyno. Qorshaha guud ee xukumaddu<br />
wuxuu taabandoona dhinacyada<br />
kala duwaan ee noloshasiyasadeed,<br />
amni, dhaqaale , bulsho<br />
iyo ilaalinta deganka, dadkeena iyo<br />
dalkeena.<br />
La Soco Cadadka Xiga