Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk

More documents

Recommendations

Info

AXAD 1 MARCH 2009 Ilays Newspaper founder. 1991 kismayo, Somalia Abdi Shakuur Mire Aadan Managing Editor Omar said Mohe’d 712246 Editor Omar said Mohe’d Design and Layout Omar Said Moh’ed Reporter Cali Ibraahim Qoobay 723424 Bashiir M.M 711613 KU SOO HAGAAJIYA FIKARADIHIINA ilaysnewspaper1@gmail.com Sabti, 28,feb, 2009 Gobalka Mudug wuxuu ka mid yahay gobalada sida aadka ah looga taageersan yahay Madaxweynaha Puntland & dawladiisa cusub, wuxuuna Madaxweyne Faroole todobaadkii hore booqasho ku yimid gobalka Mudug, isagoo ujeedada ugu muhiimsan Socdaalkan ay ahayd kormeerka shaqada dawladda & la kulmida Isimada gobalka. Madaxweyne Faroole wuxuu si wadar ah & gooni-gooni-ba ula kulmay Isimada gobalka Mudug & Shaqsiyaadka dawladda Puntland ay uxilsaartay shaqada gobalka Mudug in ay qabtaan, wuxuuna qolobaa ka dhageystay warbixino ku aadan xaaladaha ay ka hadlayeen, ka dibna wuxuu tagayey meel walba oo warbixinteeda la siiyo. Wariyaashii la socdey Madaxweyne c/raxmaan maxamed Faroole booqasho walba oo uu ku sameynayay goobaha Magaalada Gaalkacyo ayaa soo sheegay in uu Madaxweynuhu si dareen xoog leh ku jiro u dhageysanayay Warbixinada ay jeedinayaan dadka Masuuliyadu ka saaran tahay goobaha booqashooyinka lugu sameynayay. Dad badan ayaa Madaxweyne Faroole ku soo dhaweeyey banaanka & gudaha Magaalada, wuxuuna Booqashadiisii ugu muhiimsaneyd ku tagay Cusbitaalka Magaalada Gaalkacyo waxa ayna dad badan ku soo dhaweeyeen Caleemo qoyan, isagoo balan qaaday in wax weyn ILAYS NEWSPAPER MADAXWEYNE FAROOLE IYO SAFARKIISII GALKACAYO laga qaban doono Cusbitaalka Magaalada Gaalkacyo oo aan shaqo aysan badneyn.Xarunta Maamulka gobalka Mudug ayuu Madaxweyne Faroole kula kulmay Odayaasha dhaqanka ee gobalka Mudug iyo Nabadoonada gobalka, waxa ayna dhaliilo usoo jeediyeen Maamuladii ka horeeyey Madaxweyne Dr. C/rixmaan Sheekh Maxamed Sheekh Maxamuud (Faroole) maamulkiisa, ayagoo ugu baaqay in uusan marin wadadii ay mareen maamuladii ka horeeyey. Waxaana Madaxweynaha iyo Xukuumadiisa cusub ay usoo jeediyeen Talooyin ku aadan xaalada sida uu wajahayo, siiba xaaladaha ka taagan gobalka Mudug ayagoo tibaaxay in aysan wax wanaagsaneyn aheyn in Maamul walbaa noqdo mid mara hanaanadii ka horeeyey, waxa ayna sidoo kale Madaxweynaha ka codsadeen in uu qaado talaabooyin lugu toosinayo howlaha dawladda ee gobalka Mudug. Madaxweynuhu wuxuu si toos ah uga sheegay Xarunta Maamulka gobalka in uu wax ka qabanayo xaaladaha ka jira gobalka Mudug, wuxuuna soo qaaday dilalka kala duwan ay geysanayaan dambiilayaasha wuxuuna sheegay cidii dil geysata dil laga dhigo oo aysan difaacin Isimada & Salaadiinta kala duwan, wuxuuna sheegay in ay kala hadleen arimahaasi Isimada gobalka oo ay ka dhowrayaan Warqad saxiixan oo ku aadan arintaas In qofkii qof dila loo dilo. 2 booqashadiisii Gaalkacyo ayaa ku sifeeyay midii ugu xamaasada badneyd ee uu ku tago meel ka mid ah deegaanada Puntland, waxa ayna leeyihiin “ Waxa ay taasi tuseysay Madaxweyne Faroole iyo Xukuumadiisa sida loogu hanweyn yahay waqtigan la joogo ayna dadka Puntland udoonayaan Hogaan wanaagsan. Inta badan dadka reer Puntland waxa ay taageersan yihiin Xukuumada markan jirta, waxa ayna aad ula dhacsan yihiin howlaha Madaxweyne Faroole, ayagoo hadal haya in uu Madaxweyne Faroole isbadal muuqda sameyn doono bishan aynu ku jirno oo uu wax ka badalayo Maamulada dawladda ee gobalada & degmooyinka Puntland, waxaana Madaxweyne Faroole ubalan qaaday dadka Puntland in ay horumar wanaagsan gaarsiin doono. Ilo ku dhow dhow Madaxweynaha ayaa usheegay APL in uu balan ku qaaday Madaxweynuhu in uu dib udhisi doono Golayaashii deegaanka ee Puntland oo uu kala diray madaxweynihii looga guuleystay Madaxweye-nimada Puntland ee Cadde Muuse Xirsi. Goobaha la doonayo in loo sameeyo golayaasha deegaanka ayaa kala ah Gaalkacyo, Burtinle & Deegaano kale oo ka mid ah Puntland oo aan horay ulaheyn. F. C. Geylan AllPuntlad Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ?. Dagaalkii ka dhacay maalmihii dhoweyd magaaladda Muqdisho ayaa noqday mid raad ku yeeshay magaaladda. Hay’adaha u dooda xuquuqda Aaadamaha ayaa qaylo dhaan ku dhiftay kuwaas oo argagax ka muujiyey xaalada Muqdisho. Ugu yaraan 325 qofood ayaa ku dhaawacmay dagaaladaas, iyadoo dhimashaduna kor u dhaaftay 50 qofood. Tan iyo markii Jabuuti lagu soo dhisay Dawladda loogu yeero Midnimada Qaran ayaa waxaa soo baxayey diidmo ka imanaysay kooxaha Islaamiyiinta ee aan qaybta ku lahayn heshiisyadii hore ee la gaaray. Xisbul Islaam iyo ciidamdaa Dawladda oo garabsanaya xoogaga AMISOM ayaa dagaalkii u dambeeyey waxaa uu ku dhexmarayey Muqdisha dhinaceeda Konfureed. Ilaa iyo waqtigan ayaa la isku hor fadhiyaa meelihii dagaalku soo gaaray maalintiisii ugu horeysay. Xoogaga AMISOM ayaa ku waayey laba ka mid ah Taangiyadooda oo mid ka mid ah cilad farsamo ku dhacday. Dagaalka ka dhacay Muqdisho ayaa dadka degan, waxay ka muujiyeen welwel xad dhaaf ah, iyadoo waqtigan Muqdisho dib ugu soo noqonayeen dadkii horay uga barakacay oo lagu qiyaasay in ka badan Afar Boqol oo Kun. Soomaaliya ayaa mudo ku jaahwareersanayd dagaal sokeeye oo aan dhamaad lahayn. Waxaase iminka ayaa laga baqi qabaa in dagaalkii sokeeye isu bedelo mid dhex mara kooxaha Islaamiyiinta oo mudo iyagu ahaa kuwa is garabsada,Baqdinta jirta ayaa ah in dagaalku u xuubsiibto mid lagu dagaalamo diin iyadoo dadka dagaalamayaa ay wada yihiin muslimiin iyo weliba dad isku mabda’a ahaa. Dhiiga ka qulqulaya Muqdisho ayaa waxaa loo baahan yahay in la joojiyo yo weliba in la helo cid masuulka ka ah dadka shacabka ah ee maalin walba ku dhimanaya. Ma sahalana in dadku ku dhamaadaan is haysi siyaasadeed oo awooda lagu hardamayo. Dad badani waxay qabaan inaan dhiiga daadanaya aanu ahayn mid diineed. Sidaa dartee ayaa la oran karaa waa baadil labada dhinac eek u dagaalamaya dadweynaha dushooda. Maanta waxaa la joogaa xilligii farta lagu fiiqi lahaa cida shacabka waxyeelaynaysa. Waxa keliya ee dadka Soomaaliyeed dhowrayeen ayaa ah rajo ay la yimaadaan Islaamiyiintu. Waase arrin laga naxo in Islaamiyiinta dhexdooda manta bilaabeen dagaal dhexdooda ah. Tan oo quus ku abuurtay dadweynaha Soomaaliyeed ee iyagu rajada ay sugayeen ahayd in Islaamiyiintu mar uun xukunka yimaadaan. Waxaa la filayey in maalin ay soo noqoto maalmihii Maxkamadihii Islaamiga ahaa. Waxaa la filayey in Islaamiyiintu maskaxdooda furaan oo ay gartaan danta dadka. Xaalka Soomaaliya ayaa u muuqda rajo xumo iyo dagaal hor leh iyadoo cullimadda Masaalaxadu u soo jeediyeen kooxaha isku diidan siyaasada . talooyinkaas ayaa la oran karay waxay saldhig u noqon karayaan in la abuuro jawi isu soo dhowaansho oo Islaamiyiintu isku afgartaan. Soomaaliya manta waxay maraysaa meel halis aad u ah iyo kala leexasho siyaasadeed oo keeni karta in lagu sii jiro dagaal hor leh mudo 20 sano oo kale. Waxay dhabtu tahay in aan laga aamusi Karin in la helo shaqsiyaadkii ka dambeeyey falkaas dhiiga badan ku daadatay ee shacabku ku hoobtay . Isku soo duubo waxaa la filayaa inay shacabku gadoodaan oo aanay u dul qaadan in dushooda lagu dagaalamo. Muqdisho waxay la soo noolayd qabqablayaashii Muqdisho iyo mooryaantii ka amar qaadan jirtay. Kuwaas oo ku dhiiraday inay dadka Islaamka ah dhoofiyaan oo ka ganacsadaan. Sidoo kale waxay waqtigaan la daalaa dhacayaan Islaamiyiinta is diidan ee u qaabka eg qabqablayaashii hore balse huwan magaca Islaamka. Yaa Masuul ka ah Dhiiga ku daadanaya Muqdisho?
AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER BOSASO OO XARUN CUSUB U NOQOTAY GANACSIGA QAADKA By:- Omar Siciid maxamed Qaadka ayaa Xakuma Ganacsiga Somaliya 3 Tan iyo Markii Xoogaga Alshabaab ay la wareegeen qaybo badan oo koonfurta iyo Bartamaha somalia waxaa aad hoos ugu dhacay ka Ganacsiga iyo Isticmaalka Maandooriyaha Qaadka (Jaadka). Nooca Qaadka loo yaqaano Miirowga oo laga keeno dalka Kenya oo aad looga isticmaali jiray Koonfurta somalia ayaa loo soo duway puntland halkaasoo u noqotay suuq cusub, Canshuurta laga qaadano ay yartahay. Waxaa Hoos u dhacay Qiimaha Qaadka Mirow-ga iyo Hareriga lagu iibiyo, waxaa laba jibaarmay dadka Qaadka cuna iyo kuwa iibiya, waxaa la furay Majlisyo cusub oo lagu Calanshado Maadooriyaha Qaadka,waxaa laba- jibaarmay Ganacstada ka faashlaysa Qaadka, waxaa laban laabmay Gawaairada Qaadka soo daabusha. Waxaa sidoo kale aad kor ugu kacay tirada dadka waalanaysa, tirada dadka shaqooyinkoodii ka tegay, tirada Caruurta darbijiifka urursada garaabada qaadka islmarkaana cuna, waxaa kor u kacay Geeljirayaasha iyo Maleeshiyada wadooyinka Isbaarada dhigata. Bishii Februay, Wadada Laamiga ee isku xirta Galkacayo iyo Bosaso waxaa ka dhacay shilal foolxun oo dad lagu laayay oo weli arrintoodii ay taagan tahay,waxaana sababay Qaadka. Arrintu siday doonto ha ahaatee, Maandooriyaha Qaadku waa masiibo Qaran oo ku habsatay dadka reer puntland. Inkatoo ciidamada, Shaqaalaha dowlada, Barlamaanka iyo Qaar ka tirsan golaha Wasiiradu ay Calashadaan Maandooriyaha Qaadka haddana xukuumada cusub ee puntland oo uu madax ka yahay Madaxweyne faroole waxaa saaran Waajib in ay badbaadiyaan dhalinyarada reer puntland oo 70% isticmaala qaadka. Xukuumada puntland waxaa looga fadhiyaa in ay Canshuur badan saarto, ka fogayso Bartamaha Magaalooyinka, xaddido Qaadka soo galaya puntland, ciqaab adagna saarta cidkasta oo ku xadgubta sharciyada ku aadan maandooriyaha Qaadka. Culimada, Ururada arrimaha bulshada iyo Aqoonyahanada reer punt waa in qayta kaga aadan ka qaataan la dagaalanka Maandooriyahan. Qaadka ayaa Xakuma Ganacsiga Soomaaliya Jariidada Washigtonpost ayaa sanadii 2006 waxay soo daabacday Maqaal dheer oo ay kaga hadlayso Maandooriya Qaadka ee somalia laga isticmaalo,Maqaalkaas waxaa Tarjumtay Somalitalk.com. WAAJID, Soomaaliyaa – Ka hor intii aysan burburin dawladdii Soomaaliya sannadkii 1991, Maryan Cali waxay macallimad ka ahayd dugsi hoose halkaas oo ay maalmeheeda waqtiga ku bixin jirtey in ay casharrada Juqraafiga iyo Xisaabta barto fasalka shanaad. Hadda waxa ay nolol maalmeedkeeda ka soo saartaa Qaadka (Jaad), kaas oo ah geed daroogo ah oo marka la ruugo dhaliya xaalad kacsan (neerfoose ah ama mirqaansan) iyo dareen marka dambe qofka ka dhigaya mid tacbaan ah daalan oo riyo ku jira. Sidaas waxaa ku bilowday qoraal ay qortay jariidada Washington Post cadaddkeedii Axad , April 16, 2006; kaas oo ku soo baxay bogga A11. Qoraalka (Emily Wax ee Washington Post) oo ay SomaliTalk.com soo tarjumtey waxa uu intaas ku daray: Dumarka Soomaaliyeed ee waxbartay sida Maryan Cali ayaa ugu badan ka ganacsiga Qaadka, oo ah xirfad halkan lagana qadariyo iyo lagana caayo, waana inta yar ee ka haray fursadaha shaqo ee dhaqaalaha sii liicaya ee dalka (Soomaaliya). “Haddii dalku uu weligiis noqdo caadi, waan joojinayaa (iibinta Qaadka), waxaana ku laabanayaa macallinadii,” ayey tiri Maryan oo 40-jir ah, taas oo kaydkeeda ku ilaalisa AK-47, waxana ay leedahay ilig dahab ah kaas oo ay tiri waxa uu ka dhigayaa mid u muuqata “qof adag”. “Maxaa kale oo aan sameeyaa si aan u noolaano?” ayey tiri. Soomaaliya, dalka tirada dadkiisu tahay 8 million oo ay xukumaan qabqablayaasha dagaalku, waa dalka adduunka ugu isticmaalka badan Qaadka, sida ay sheegeen cilmi baarisyo. Da’yarta Soomaaliyeed oo ay cabsida geliyeen rabshadaha, kuna soo barbaaray qawaaniin la’aan, waxa ay yiraahdeen Boqorka Qaadka (King Khat) ama mucjisada Miraa, oo ah magaca daroogadan loo yaqaan, in ay ka caawiyaan yaraynta xanuunka Cilmibaarisyadu waxa ay ku qiyaaseen in boqolkiiba 75% ay raga qaangaarka ah (ee Soomaaliyeed) ay isticmaalaan daroogadaas (Qaadka). Magaalo kasta waxa ay leedahay qol loogu talo galay Qaadka, halkaas oo raggu gabran yihiin saacado badan iyagoo dhegeysanaya Muusik aad u cod dheer oo calashanaya caleenta cagaaran oo ay ka kasoo dheecaameyso calyadu (candhuufta), kuna lingaxmaya ama ku dhegaya ilkahooda dhexdooda. Isticmaalka Aalkolada iyo badanaa isticmaalka daroogadu ma ahan mid dhaqan ahaan laga aqbalo wadankan Muslimka ah (Soomaaliya), laakiin calashiga iyo ka ganacsiga Qaadka waxaa loo tix geliyaa arrin ciiro am ama mugdi ku jiro. Sidaas daraadeed Maryan Cali, oo ah hooyo 10 carruur ah leh, waxay dhex mukhuuratay ganacsiga daroogadan , taas oo ay tiri waxay suurtagal uga dhigtay in ay hesho lacag iyo in ay daacad u noqoto falsafada Soomaalida ee ah isku xirnaanta qabiilka: “Isku soo xoori oo arrintu waa Quudi, oo Difaac.” Qaadku mamnuuc kama aha wadama badan oo ku yaal Afrikada ka hooseysa Saxaraha, waxana laga adeegsadaa guud ahaan Afrikada Bari iyo qayb ka mid ah Bariga Dhexe, gaar ahaan Yemen. Waxa uu mamnuuc ka yahay dhawr dal oo Afrika ah, sida Tanzania iyo Eritrea, sidoo kale waxa uu mamnuuc ka yahay Maraykanka iyo Yurub. Sannadkii 1980 ayaa Ururka Caafimaadka Adduunka (ee loo soo gaabiyo WHO) waxa uu Qaadka u aqoonsaday daroogo aan qofku ka fuqi-karin ama iska deyn karayn, xilligaas ayaa hoggaamiyayaashii Geeska Afrika waxay u ololeeyeen ka soo horjeedsiga (Qaadka), iyagoo dhehaya isticmaalka badan ee Qaadku waxa uu dhaliyey Furriin badan, dumarka oo la garaacyo, iyo shaqo lumid. Dalka Soomaaliya dadka kasoo horjeeda dabeecadan qaranka ee faraha ka baxday waxa ay yiraahdeen in ragga isticmaala daroogada Jaadka waxa ay dayacaan qoysaskooda iyagoo lacag aad u farabadan iyo waqti ku bixinaya (Qaadka). Qaadku waa uu aad uga baxaa (ama ku kobcay) dalalka deriska ah ee Kenya iyo Itoobiya, halkaas oo beeraleydu ay bilaabeen in ay xididada u siibaan dhirta Qaxwaha (Coffee) oo ay booskaas ku beeraan caleenta cagaaran (ee Qaadka) markaas oo uu hoos u dhac ku yimid suuqa Qaxwaha sannadadii sagaashanaadkii iyo labadakun. Maanta dalka Kenya waxa uu dhooofiyaa Qaad lagu qiyaasay lacag dhan $250 million sannadkiiba., kaas oo ka badan ama ka kor maray lacagta ay Kenya ka hesho caleenta Shaaha oo ah dalag lacag badani ka soo gasho dalka Kenya, sidaas waxaa laga soo .xigtey dawladda Kenya Maalin kasta waxaa labada garoon ee ugu weyn Nairobi ka duula dersin diyaarado ah oo sida jawaano uu ka buuxo Qaad oo usii jeeda Soomaaliya lacagta ay (Kenya ka hesho) waxaa lagu qiyaasay $300,000 maalintiiba, sida ay sheegtay hay’adda Qaranka Kenya ee u ololeysa kasoo horjeesiga Daroogada sida xun loo adeegsado. Sida Tubaakada iyo Alkolada, ayaa Qaadku waxa uu yahay ganacsi ay wadaan dad aad u xoog weyn. Qabqablayaasha dagaalka ayaa xakuma ganacsiga Qaadka, lacagata kasoo baxdana waxa ay ku iibsadaan hub, taas oo u ogolaaneysa in ay sii haystaan xukunka qaybohooda dagaalka ee kala qoqoban, sidaas waxaa laga soo xigtey warbixin ay sannadkii 2003 Soomaaliya ka soo saareen koox khubaro ah oo ah Qaramada Midoobey. “Dhawr ka mid ah kooxaha waaweyn iyo maamulada ayaa waxa ay si toos ah saami ugu leeyihiin ganacsiga, iyagoo sii maraya ku xirnaanta kuwo Qaadka soo waarida ama dalka soo geliya, ama cashuur laga qaado marka uu dalka soo gelayo (Qaadku).” Sida ay sheegtay warbixintu. Calashiga/Ruugidda Qaadku waxa ay yaraysaa rabitaanka cuntada. Waxana uu muddo dheer ahaa dabeecada dadka magaalooyinka deggan, badanaa dadka beeraleyda ah waa kuwo aad fakhri u ah oo aan iibsan Karin, laakiin dadka u shaqeeya hay’adda gargaarka aadamino waxa ay sheegeen in ragga ka yimaada beeraha ee u soo guura magaalooyinka in ay bilaabeen isticmaalka geedka waqtiga lagu dilo, iyagoo lacag amaahanaya si ay ugu kabaan dabeecadaas. “Kulan kasta oo aan la yeelano Jaaliyadda Soomaaliyeed, waxaa lagu xusaa in uu yahay (Qaadku) dhibaatada ugu weyn ee kasii dareysa,” sidaas waxaa yiri Regine Kopplow, oo ah sarkaal ka tirsan Qaramada Midoobey qaybta u qaabisan nafaqada caafimaad ee Carruurta ee Soomaaliya. “Dadku ma garanayaan wax laga sameeyo arrintan. Waxaa jirta Abaar. Waxaa jira dareen la xiriira ammaanka. Waxaa jira buufis (qulub) xaqiiqo ah. Waxay ku dambeynesaa in ay dhibaato gaarsiiyaan carruurtooda, kuwaas oo waayaaya iskuul iyo cunto.” •ISHA WARKA: http://www.washingtonpost.com | Tarjumadii Somali- Talk.com | May 6, 2006 LA SOCO CADADKA XIGA
Page 1: ILAYS WAA WARGAYS MADAXBANAA OO TOD
Page 5 and 6: AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 5
Page 7 and 8: AXAD 1 MARCH 2009 ILAYS NEWSPAPER 7

Muqdisho:Yaa Masuulka Ah Dhiiga Ku Daadanaya ? - Somali Talk

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?