Medicinska fizika i medicinsko inženjerstvo - Univerzitet u Novom ...

Univerzitet u Novom Sadu
Asocijacija centara za interdisciplinarne i multidisciplinarne studije
i razvojna istraživanja za potrebe privrede - ACIMSI
UNIVERZITETSKI CENTAR ZA MEDICINSKU FIZIKU I MEDICINSKO INŽENJERSTVO
Studijski program: MEDICINSKA FIZIKA I MEDICINSKO INŽENJERSTVO
OPŠTE INFORMACIJE
Specijalističke i doktorske studije iz Medicinske fizike i inženjerstva organizuje Univerzitet u
Novom Sadu u saradnji sa Prirodno-matematičkim fakultetom, Medicinskim fakultetom i
Fakultetom tehničkih nauka, kao i odgovarajućim medicinskim ustanovama. Ove interdisciplinarne
studije, koje se realizuju od školske 1994/95. godine, usmerene su na osposobljavanje stručnih i
naučnih kadrova za uspešniji timski rad prvenstveno u medicinskim ustanovama. Snažan razvoj
medicinske dijagnostike i terapije, kao i medicinska oprema visoke tehnologije zahtevaju timski rad
stručnjaka koji, pored svoje osnovne struke, moraju u znatnoj meri poznavati i neke oblasti koje
nisu izučavali na osnovnim studijama. Ovako koncipirane studije sa multidisciplinarnim pristupom
omogućuju lekarima, fizičarima i elektroinžinjerima koji su se opredelili za rad u medicinskim
ustanovama da uspešnije koriste postojeću opremu i rade na njenom usavršavanju.
Studije su tako koncipirane da obuhvataju najnovija naučna i stručna saznanja iz oblasti medicinske
fizike, medicinske dijagnostike i terapije, kao i savremena tehnološka dostignuća medicinske
instrumentacije. Plan omogućuje fleksibilan pristup željama studenata za proučavanjem određenih
specijalizovanih oblasti Medicinske fizike i inženjerstva kroz izborne predmete sa primenom u
tekućoj medicinskoj praksi. Programi pojedinačnih predmeta u potpunosti odražavaju
multidisciplinarni karakter studija, jer su na izvođenju nastave angažovani stručnjaci iz različitih
oblasti: fizičari, matematičari, medicinari, biolozi, hemičari, elektroinženjeri i drugi.
♦ Koodrinator: Dr Slobodanka Stanković, redovni profesor Prirodno matematičkog fakulteta;
uža naučna oblast - fizika kondenzovane materije; nastava na osnovnim studijama - biofizika za
studente medicine (Medicinski fakultet), fizika ljudskog organizma (PMF), ultrazvuk u medicini
(PMF), medicinska fizika (PMF - izborni predmet).
♦ Nastavne baze: Prirodno-matematički fakultet (fizika, matematika, biologija, hemija) – Novi
Sad, Medicinski fakultet – Novi Sad, Institut u Sremskoj Kamenici, Fakultet tehničkih nauka –
Novi Sad, Vojno-medicinska akademija – Beograd.
♦ Prostor: Za realizaciju nastave koristi se prostor sva tri navedena fakulteta u Novom Sadu,
Instituta u Sremskoj Kamenici i Vojno-medicinske akademije u Beogradu.
♦ Sedište: ACIMSI, Univerzitet u Novom Sadu.
♦ Oprema: Studentima je na raspolaganju oprema departmana PMF (računarska učionica,
laboratorija za rendgensku strukturnu analizu), instituta Medicinskog fakulteta (anatomija,
fiziologija, radiologija, magnetna rezonanca, ultrazvuk), Instituta u Sremskoj Kamenici
(radioterapija i nuklearna medicina), FTN, kao i prostor i oprema Vojno-medicinske akademije
u Beogradu Beogradu (radioterapija, nuklearna medicina, radioloska dijagnostika, dijagnostika i
terapija bez primene jonizujucih zracenja).
♦ Bibliotečki fond: Na raspolaganju studentima su biblioteke svih učesnika u realizaciji nastave,
kao i bibliotečki fond medicinske fizike.
♦ Kontakt: Prof. dr Slobodanka Stanković, e-mail: cica@uns.ns.ac.yu, Prof. dr Vladimir Vujičić,
e-mail: vujicicv@uns.ns.ac.yu
STRUKTURA STUDIJA
1

A. SPECIJALISTIČKE STUDIJE
1. Naziv i zadaci
Naziv: Specijalističke studije iz medicinske fizike i medicinskog inženjerstva
Osnovna usmerenja: medicinska fizika (radioterapija, nuklearna medicina, radioloska
dijagnostika i ostale metode dijagnostike i terapije bez primene jonizujucih zracenja i sl.) i
medicinsko inženjerstvo. Studije su mentorskog tipa, što znači da se svakom studentu određuje
mentor prema njegovom opredeljenju za izbor usmerenja. Studentima je ponuđen širok spektar
predmeta, od kojih student u dogovoru sa mentorom odabire one predmete čiji sadržaj najbolje
odgovara poslu kojim će se student baviti kao i predmeta koji obezbeđuju opšte znanje iz
odgovarajuće oblasti.
Zadaci u bolnici: medicinski fizičar i medicinski (klinički) inženjer u radiodijagnostici i
radioterapiji, imidžingu, hirurgiji; tehničko održavanje, rukovodioci odeljenja održavanja,
medicinska odeljenja sa visokom tehnologijom; poslovi regulative vezani za uređaje, poslovi zaštite
i sigurnosti (zaštita od jonizujućih i nejonizujućih zračenja isl), procena rizika, upravljanje
sistemom kvaliteta, monitoring polja zarčenja, monitoring zona zračenja i lični monitoring,
obučavanje korisnika za upotrebu opreme; konsalting u nabavci opreme, komisija i dekomisija
opreme, umrežavanje opreme, operativni sistemi, servis u prvoj liniji, istraživanje i razvoj, tehnička
saradnja u aplikaciji bolničkih trajala.
Zadaci van bolnice: marketing i prodaja, regulatorni poslovi, upravljanje kvalitetom i sigurnošću,
aplikativni razvoj, konsalting i instrukcije, testiranje performansi, klinički trajali, monitoring polja,
tehnički servis, projektovanje, tehnička modifikacija uređaja, razvoj softvera.
2. Vrsta studija i ishod procesa učenja
2.1. Specijalističke studije iz medicinske fizike
Ciljna grupa: fizičari koji su završili osnovne studije (4 godine medicinske fizike ili fizike)
+ master studije (1 godina) iz medicinske fizike, doktori medicine i lica drugih profila čije
prethodno obrazovanje omogućuje nesmetano praćenje nastave (o tome se izjašnjava
organizator studija).
Međunarodni aspekt: Bolonjska deklaracija, preporuke EFOMP (Evropska federacija
organizacija medicinske fizike) o obrazovanju medicinskih fizičara.
Program:
♦ OBAVEZNA EDUKACIJA: fizika ljudskog organizma, osnovi anatomije, fiziologije i
biologije ćelije
♦ SPECIJALISTČKI DEO: izbor predmeta u dogovoru sa mentorom, koji će biti u skladu
sa potrebama oblasti kojom će se kasnije student baviti.
♦ Polaganjem odabranih predmeta student mora da sakupi najmanje 60 ECTS bodova.
2.2. Specijalističke studije iz medicinskog inženjerstva
Ciljna grupa: Inženjeri elektrotehnike koji rade sa kompleksnom biomedicinskom
opremom, kojima su potrebna dodatna specifična znanja iz relevantnih oblasti i kojima je
potrebna odgovarajuća verifikacija da ta znanja poseduju i lica drugih profila čije prethodno
obrazovanje omogućuje nesmetano praćenje nastave (o tome se izjašnjava organizator
studija).
2

Međunarodni aspekt: Bolonjska deklaracija, ESOEPE (European Standing Observatory
for the Engineering Profession and Education).
Prednosti zvanja: obezbeđuje dovoljno inženjerskih sadržaja, odgovara na zahteve
moderne medicine, klinička podrška, specijalizovano projketvonaje opreme, prodaja i
održavanje.Klinički inženjer je profesionalac koji podržava i poboljšava dijagnostiku i
kvalitet lečenja bolesnika primenom inženjerskih i upravnih sposobnosti u tehnologiji
lečenja. Klinički inženjer se bavi kvalitetom, sigurnošću i bezbednošću, stepenom
raspoloživosti i ekonomskim aspektima električnih medicinskih uređaja.
Program:
♦ OBAVEZNA EDUKACIJA: fizika ljudskog organizma, principi biomedicinskog
inženjerstva, medicinski uređaji, principi i standardi sigurnosti (električna, mehanička,
optička, jonizujuće i nejonizujuće zračenje), QA i QMS i ekonomski apsekti.
♦ SPECIJALISTČKI DEO: izbor predmeta u dogovoru sa mentorom, koji će biti u skladu
sa potrebama oblasti kojom će se kasnije student baviti.
♦ Polaganjem odabranih predmeta student mora da sakupi najmanje 60 ECTS bodova.
3. Akademski naziv
3.1. Specijalista medicinski fizičar
3.2. Specijalista medicinski (klinički) inženjer
4. Uslovi za upis na studijski program
Završene master studije (300 ECTS) medicinske fizike, fizike, fizičke hemije, Fakulteta tehničkih
nauka ili drugi fakultet tehničkog usmerenja (elektrotehnički i sl) sa drugih univerziteta,
Medicinskog fakulteta.
5. Lista obaveznih i izbornih studijskih područja, odnosno predmeta, sa
okvirnim sadržajem.
5.1. OSNOVE ANATOMIJE, FIZIOLOGIJE I BIOLOGIJE ĆELIJE (8)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata koji nisu završili Medicinski fakultet sa osnovama
anatomije i fiziologije ljudskog organizma. Detaljno upoznavanje sa anatomijom preseka ljudskog
organizma kao priprema za tomografiju. Upoznavanje sa vrstama i načinom komunikacije na nivou
ćelije i u ljudskom organizmu.
Kratak program: Osnovi anatomije: Anatomska nomenklatura. Osnovi koštano-zglobnog
sistema. Osnovi sudovnog sistema. Organi glave, vrata i trupa. Anatomija preseka glave i vrata,
grudnog koša, abdomena, karlice. Osnovi biologije ćelije: Hemijska organizacija ćelije.
Makromolekuli. Organizacija ćelija, tipovi ćelija, membranske ćelijske organele. Enzimi-osobine,
kinetika. Hemijska komunikacija između ćelija. Elementri fiziologije: Varenje. Disanje. Krvotok i
limfotok. Izlučivanje. Čula. Endokrina regulacija. Nervna regulacija. Medicinska kibernetika:
Uvodna razmatranja. Organizam kao kibernetički sistem. Autoregulacija na ćelijskom nivou.
Biološki pojačivači. Prenos genetske informacije. Složeni organizam kao kiberbetički sistem.
Biološki sistemi u kibernetici.
5.2. FIZIKA LJUDSKOG ORGANIZMA (12)
Cilj predmeta: Sticanje opšteg znanja iz biofizike i fizike ljudskog organizma, koje će studentima
omogućiti da savladaju užestručne oblasti medicinske fizike. Koncep predmeta vodi računa o
različitom profilu polaznika.
3

Kratak program: Termodinamika, energetski bilans organizma. Transport toplote. Transport
supstance kroz ćelijsku membranu. Statika i dinamika lokomotornog sistema. Dinamika fluida u
ljudskom organizmu. Akustika. Fizika čovečijeg slušnog aparata. Ultrazvuk u dijagnostici i terapiji.
Fizika oka. Svetlost, UV i IC zračenje u medicini. Laseri. Bioelektrične pojave u živim strukturama.
Elektrode, instrumenti i metode u elektrofiziologiji. EMG, EKG, EEG, ERG, EOG. Dejstvo
električne struje na žive strukture. Dejstvo električnih polja na žive strukture . Biomagnetizam.
Magnetobiologija. Magnetna rezonanca.
5.3. INFORMATIKA SA MEDICINSKOM STATISTIKOM I MODELIRANJEM (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa osnovnim pojmovima iz oblasti informacionih
tehnologija, kao i mogućnostima njihove primene u rešavanju specifičnih medicinskih problema i
zadataka opšteg karaktera, koji se susreću u svakodnevnim praktičnim poslovima.
Kratak program: Metodologija rešavanja problema primenom računara. Osnovi hardverske i
softverske organizacije računarskih sistema. Informacioni sistemi. Računarska obrada teksta.
Programski paketi za statističku obradu i prezentaciju. Računarski modeli bioloških sistema.
Programski sistemi za "inteligentno" rešavanje zadataka -tehnike veštačke inteligencije, inteligentni
sistemi i njihova primena u procesima odlučivanja. Praktični rad - demonstracija primene računara
pri rešavanju različitih problema.
5.4. MEDICINSKA INSTRUMENTACIJA (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata kroz predavanja i praktični rad sa osnovnim principima
merenja biomedicinskim instrumentima, principima obrade signala, kao i detaljnije upoznavanje
nekih specijalnih merenja i instrumenata.
Kratak program: Uvod. Analogna elektronika u biomedicinskoj instrumentaciji. Digitalna
elektronika u biomedicinskoj instrumentaciji. Kalibracija i autokalibracija. Senzori i pretvarači.
A/D i D/A konverzija. Računari u biomedicinskoj instrumentaciji. Smetnje i njihova eliminacija.
Obrada merenih podataka i signala. Dinamika merenja. Sofisticirana A/D i D/A kartica za PC.
Greška kvantizacije i DITER. Specijalna merenja: EKG, EEG, hematološka merenja. Ultrazvučna
merenja i dijagnostika. Magnetna rezonanca.
5.5. RADIOIZOTOPI U MEDICINI (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa načinima dobijanja radioaktivnih izotopa koji se koriste
u medicinskoj dijagnostici i terapiji, kao i specifičnostima njihovog raspada. Posebna pažnja se
posvećuje interakciji nuklearnog zračenja sa materijom i mogućnostima njegove detekcije. Studenti
će biti detaljno upoznati sa radom gama-kamere i PET-a kao i sa dijagnostikom iterapijom pomoću
radioizotopa.
Kratak program: Radioaktivnost. Interakcija nuklearnog zračenja sa materijom. Detekcija i
spektrometrija zračenja. GAMA kamera i tehnike PET. Tečni scintilacioni brojači. Proizvodnja i
osobine radionuklida koji se koriste u medicini. Dijagnostički postupci pomoću radionuklida.
Terapija radionuklidima. Principi rada sa otvorenim izvorima zračenja. Osiguranje kvaliteta kod
dijagnostiških i terapeutskih primena radionuklida. Zaštita od nuklearnog zračenja.
5.6. RADIJACIONA DIJAGNOSTIKA (5)
Cilj predmeta: Uvodni deo kursa se bavi upoznavanjem studenata sa fizičkim principima
proizvodnje x-zračenja i interakcijom x-zračenja sa materijom, posebno sa biološkom sredinom. U
drugom delu studenti se upoznaju sa procesima dobijanja dijagnostičke informacije.
Kratak program: Dijagnostički izvori x-zračenja. Interakcija x-zračenja sa materijom; atenuacija.
Atenuaciona svojstva tkiva čovečijeg organizma. Detektori x-zračenja. Metode dobijanja
dijagnostičke slike. Metode i tehnike snimanja. Program osiguranja i kontrole kvaliteta u
radijacionoj dijagnostici
5.7. RADIJACIONA TERAPIJA (5)
4

Cilj predmeta: Prvi deo kursa je posvećen terapijskim izvorima zračenja, kliničkoj dozimetriji,
planiranju terapije kao i kontroli kvaliteta u terapiji i zaštiti od zračenja. Cilj drugog dela je da se
studenti upoznaju sa fizičkim mehanizmima dejstva zračenja na živu materiju kao I radiobiloškim
osnovama radijacione terapije. Poslednji deo se bavi opštom radioterapijom i posebnom
radioterapijom malignih bolesti.
Kratak program: Fizika u radijacionoj terapiji: Terapijski izvori zračenja; Interakcija zračenja
sa materijalom; Osnovi kliničke dozimetrije; Izodozno planiranje terapije fotonima i elektronima;
Brahiterapija; Terapija teškim česticama; Program osiguranja i kontrole kvaliteta; Zdravstvena
fizika, radijaciona zaštita. Radiobiologija: Fizički mehanizmi i biološki efekti interakcije zračenja
sa živom ćelijom; Radijaciona oštećenja; Radiobiološki osnovi radijacione terapije. Opšta
radioterapija: Radioaktivni izotopi i uređaji u radioterapiji; Organizacija centra za radioterapiju;
Uloga radioterapije u lečenju malignih oboljenja; Kurativna i palijativna radioterapija, planiranje
radioterapije; Štetne posledice radioterapije. Radioterapija malignih bolesti pojedine
lokalizacije: Centralni nervni sistem; Glava i vrat; Dojka; Bronh; Gastro-intestinalni trakt; Urinarni
trakt; Ženski polni organi; Muški polni organi; Maligni limfomi, Hodgkin i Non-Hodgkin; Kosti i
meka tkiva; Koža; Dečija onkologija - radioterapija
5.8. MAGNETNA REZONANCA (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa fizičkim principima magnetne rezonance, magnetne
rezonantne spektroskopije, tomografskim dijagnostičkim principima, biohemijskim i medicinskim
specifičnostima pojedinih izotopa koji se koriste za oslikavanje (imaging) ovom metodom. Drugi
deo kursa upoznaje studente sa kliničkom primenom ovog metoda u dijagnostici.
Kratak program: Fizički principi magnetne rezonance. Biohemijski i medicinski značaj izotopa na
koje se može primeniti MR i Spektroskopske karakteristike. MR kao spektroskopska metoda i njena
primena u biohemiji i medicini. MR kao tomografska metoda. Relaksacioni procesi. Uzroci razlika
u relaksacionim vremenima. Metode oslikavanja. Instrumentacija u MR. Perspektive razvoja MR sa
tehničko-tehnološkog aspekta. Klinička primena. Indikacije za MR tomografiju. MR tomografija
mozga. MR kičmenog stuba, grudnog koša, abdomena, karlice, muskulo-skeletnog sistema. MR
angiografija. Artefakti u MR oslikavanju. Mere zaštite.
5.9. ULTRAZVUK U MEDICINI (5)
Cilj predmeta: Detaljno upoznavanje studenata sa fizičkim karakteristikama ultrazvuka i
mogučnostima njegove primene u dijagnostici i terapiji. Posebna pažnja se poklanja interakciji
ultrazvuka sa tkivom i mogućim štetnim efektima. Studenti se u okviru ovog kursa osposobljavaju
za rad sa generatorima ultrazvuka i njihovoj upotrebi u dijagnostici i terapiji.
Kratak program: Fizičke karakteristike i dobijanje ultrazvuka. Interakcija ultrazvuka sa biološkim
materijalom. Ultrazvučna dijagnostika – osnove transmisione i eho tehnike. Eho sonografija: A-
scan i B-scan tehnika, M-scan tehnika i Dopler-tehnka. Primena ultrazvuka u medicinskoj
dijagnostici: ultrazvuk u gastroenterologiji, ultrazvuk u opstetriciji i ginekologiji, ultrazvuk u
urologiji i nefrologiji, ultrazvuk u kardiologiji, ultrazvuk u pedijatriji, ultrazvuk u ortopediji,
ultrazvuk u angiologiji, ultrazvuk u neurologiji, ultrazvuk u endokrinologiji. Ultrazvučna terapija:
vrste i način primene ultrazvuka u terapiji. Zaštita od ultrazvuka: fiziološki efekti dejstva
ultrazvuka, standardi u zaštiti.
5.10. MEDICINSKA OPTIKA (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa sa osnovnim principima optike I optičkih instrumenata
koji se široko primenjuju u medicini. Težište kursa je na primerima iz medicinske prakse.
Kratak program: Opšte osobine svetlosti i principi geometrijske optike. Talasna optika. Svetlost
kao deo elektromagnetnog spektra. Oko i kolorno viđenje. Optički instrumenti. Optički principi
rada medicinskih aparata.
5

5.11. LASERI U MEDICINI (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa fizikom lasera, glavnim tipovima lasera koji se koriste u
medicini kao i interakcijom laserskog zračenja sa neorganskim i organskim materijalima. Posebna
pažnja je posvećena kliničkoj primeni lasera u raznim oblastima, što polaznicima kursa treba da
otvori široke mogućnosti za rad sa laserima u svim oblastima njihove primene u medicini.
Kratak program: Uvod u fiziku lasera. Principi rada lasera. Osobine laserskog zračenja.
Interakcija laserskog zračenja sa materijalom neorganskog i bioporekla. Zaštita od laserskog
zračenja. Primena lasera u medicini: laser u oftalmologiji, otorinolaringologiji, maksilofacijalnoj
hirurgiji, plastičnoj hirurgiji, gastroenterologiji, neurohirurgiji, urologiji, ginekologiji,
dermatologiji; laser u lečenju traheje i bronha; anestezija u laserskoj hirurgiji; primena lasera u
neurologiji, fizikalnoj medicini, sportskoj medicini i traumatologiji.
5.12. FIZIČKI I HEMIJSKI METODI U FARMAKOLOGIJI (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenta sa biološkim, fizičkim i hemijskim procesima u interakciji
malih i makromolekula sa lekovima, kao i metode za odredjivanje structure biološki aktivnih
supstanci - potencijalnih lekova imajući u vidu vezu structure molekula i njihove aktivnosti.
Kratak program: Mehanizam dejstva biološki aktivnih supstancija na molekularnom nivou.
Interakcija lek (hormon) - proteinski receptor. Interakcija biološki aktivnih molekula i/ili složenih
kompleksa sa DNK. Rendgenostrukturna analiza biološki aktivnih molekula i makromolekula.
Molekularno-mehanički proračuni. Dizajniranje lekova na bazi strukture pomoću kompjutera.
5.13. OSNOVI METROLOGIJE (10)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa osnovima metrologije zakonske i naučne. Posebno je
obrađen međunarodni sistem mernih jedinica kao i elementi zakonske metrologije. Posebna pažnja
je posvećena mernoj nesigurnosti i primerima procene merne nesigurnosti. Drugi deo predmeta
upoznaje studenete sa osnovima standardizacije i sistema upravljanja kvalitetom.
Kratak program: Metrologija – opšte; Međunarodni sistem mernih jedinica (osnovne i izvedene
merne jedinice); Osnova metrološkog sistema (etaloni, merila, etaloniranje, interkomparacije,
laboratorije); Merno jedinstvo (osnove, metrološka sledivost, veza metrološkog sistema sa
okruženjem, podsistemi); Merna nesigurnost: Termini i definicije; Evaluacija procenom ulaznih
parametara; Proširena merna nesigurnost; Izražavanje merne nesigurnosti pri obradi rezultata
merenja; Izražavanje merne nesigurnosti pri etaloniranju; Izvori mernih nesigurnosti, primeri;
Osnove standardizacije i sistema upravljanja kvalitetom (standardizacija i standardi u medicini, ISO
9000, ISO 14000, ISO 17025)
5.14. MERNA NESIGURNOST (OBRADA REZULTATA MERENJA) (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa osnovima procene merne neisugrnosti pri merenju i
kalibraciji, kao i proceni tačnosti i preciznosti merenja. Posebna pažnja je posvećena tipovima
merne nesigurnosti i primerima procene.
Kratak program: Merna nesigurnost: Termini i definicije; Evaluacija procenom ulaznih
parametara; Proširena merna nesigurnost; Izražavanje merne nesigurnosti pri obradi rezultata
merenja; Izražavanje merne nesigurnosti pri etaloniranju; Izvori mernih nesigurnosti, primeri;
5.15. QA U MEDICINI (10)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa sistemom kvaliteta vezanim za akreditaciju u medicini.
Posebna pažnja je posvećena konkretnim procedurama QA i QC u medicini.
Kratak program: Osnove standardizacije i sistema upravljanja kvalitetom (standardizacija i
standardi u medicini, ISO 9000, ISO 14000, ISO 17025) u medicini. Posebne procedure koje se
odnose na QA u zaštiti od zračenja, dijagnostici i terapiji.
6

5.16. QA U RADIOTERAPIJI (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa sistemom kvaliteta vezanim za akreditaciju u
radioterapiji. Posebna pažnja je posvećena konkretnim procedurama QA i QC u radioterapiji.
Kratak program: Osnove standardizacije i sistema upravljanja kvalitetom (standardizacija i
standardi u medicini, ISO 9000, ISO 14000, ISO 17025) u radioterapiji. Posebne procedure koje se
odnose na QA u zaštiti od zračenja i terapiji.
5.17. QA U NUKLEARNOJ MEDICINI (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa sistemom kvaliteta vezanim za akreditaciju u nuklearnoj
medicini. Posebna pažnja je posvećena konkretnim procedurama QA i QC u nuklearnoj medicini.
Kratak program: Osnove standardizacije i sistema upravljanja kvalitetom (standardizacija i
standardi u medicini, ISO 9000, ISO 14000, ISO 17025) u nuklearnoj medicini. Posebne procedure
koje se odnose na QA u zaštiti od zračenja, dijagnostici i terapiji otvorenim izvorima zračenja.
5.18. QA U RADIOLOŠKOJ DIJAGNOSTICI (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa sistemom kvaliteta vezanim za akreditaciju u medicini.
Posebna pažnja je posvećena konkretnim procedurama QA i QC u radiološkoj dijagnostici.
Kratak program: Osnove standardizacije i sistema upravljanja kvalitetom (standardizacija i
standardi u medicini, ISO 9000, ISO 14000, ISO 17025) u radiološkoj dijagnostici. Posebne
procedure koje se odnose na QA u zaštiti od zračenja i dijagnostici
5.19. METROLOGIJA JONIZUJUĆEG ZRAČENJA (5)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa osnovima metrologije zakonske i naučne u oblasti
jonizujućih zračenja. Fizičke veličine, merne jedinice, etaloni i metrološka sledivost u oblasti
jonizujućih zračenja.Posebna pažnja se posvećuje mehanizmima detekcije jonizujućih zračenja i
metrološkom obezbeđenju. Posebna pažnja je posvećena laboratorijskim vežbama u bolnici.
Kratak program: Fizičke veličine, Merne jedinice, Merenje jonizujućih zračenja; mehanizmi
detekcije (TLD, scintilacioni brojači, poluprovodnički brojači, GM brojači, jonizacione komore,
detektori neutronskog zračenja, detektori protonskog zračenja);. Etaloni, merila i metrološka
sledivost. Metrološko obezbeđenje; Osnova metrološkog sistema (etaloni, merila, etaloniranje,
interkomparacije, laboratorije); Merno jedinstvo (osnove, metrološka sledivost, veza metrološkog
sistema sa okruženjem, podsistemi); Merna nesigurnost. Softverski paketi.
5.20. ZAŠTITA OD JONIZUJUĆEG ZRAČENJA SA QA (5)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa fizičkim veličinama i jedinicama relevantnim za zaštitu
od jonizujućih zračenja. Posebna pažnja je posvećena zakonskoj regulativi i sistemu upravljanja
kvalitetom u zaštiti od zračenja u medicini. Posebno su obrađena poglavlja vezana za procenu
rizika, akcident i incident.
Kratak program: Merenje jonizujućih ; Zaštita od zračenja (osnovni principi, granice doza,
organizacija, procena rizika, lična dozimetrija); Zakonska regulativa (Zakon o zaštiti od
jonizujućih zračenja, evropske direktive); Metrološko obezbeđenje; Incident i akcident, workshop
o QA u medicini sa primerima.
5.21. ZAŠTITA OD ZRAČENJA U RADIOTERAPIJI SA QA (5)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa fizičkim veličinama i jedinicama relevantnim za zaštitu
od jonizujućih zračenja. Posebna pažnja je posvećena zakonskoj regulativi i sistemu upravljanja
7

kvalitetom u zaštiti od zračenja u radioterapiji. Posebno su obrađena poglavlja vezana za procenu
rizika, akcident i incident u radioterapiji.
Kratak program: Merenje jonizujućih ; Zaštita od zračenja (osnovni principi, granice doza,
organizacija, procena rizika, lična dozimetrija); Zakonska regulativa (Zakon o zaštiti od
jonizujućih zračenja, evropske direktive); Metrološko obezbeđenje; Incident i akcident, workshop
o QA u radioterapiji sa primerima.
5.22. ZAŠTITA OD ZRAČENJA U NUKLEARNOJ MEDICINI SA QA (5)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa fizičkim veličinama i jedinicama relevantnim za zaštitu
od jonizujućih zračenja. Posebna pažnja je posvećena zakonskoj regulativi i sistemu upravljanja
kvalitetom u zaštiti od zračenja u nuklearnoj medicini. Posebno su obrađena poglavlja vezana za
procenu rizika, akcident i incident u nuklearnoj medicini.
Kratak program: Merenje jonizujućih ; Zaštita od zračenja (osnovni principi, granice doza,
organizacija, procena rizika, lična dozimetrija); Zakonska regulativa (Zakon o zaštiti od
jonizujućih zračenja, evropske direktive); Metrološko obezbeđenje; Incident i akcident, workshop
o QA u nuklearnoj medicini sa primerima.
5.23. ZAŠTITA OD ZRAČENJA U RADIOLOŠKOJ DIJAGNOSTICI SA QA (5)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa fizičkim veličinama i jedinicama relevantnim za zaštitu
od jonizujućih zračenja. Posebna pažnja je posvećena zakonskoj regulativi i sistemu upravljanja
kvalitetom u zaštiti od zračenja u radiološkoj dijagnostici. Posebno su obrađena poglavlja vezana za
procenu rizika, akcident i incident u radiološkoj dijagnostici.
Kratak program: Merenje jonizujućih ; Zaštita od zračenja (osnovni principi, granice doza,
organizacija, procena rizika, lična dozimetrija); Zakonska regulativa (Zakon o zaštiti od
jonizujućih zračenja, evropske direktive); Metrološko obezbeđenje; Incident i akcident, workshop
o QA u radiološkoj dijagnostici sa primerima.
5.24. DOZIMETRIJA U ZAŠTITI OD ZRAČENJA (5)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa fizičkim veličinama i jedinicama relevantnim za zaštitu
od jonizujućih zračenja. Posebna pažnja se posvećuje mehanizmima detekcije jonizujućih zračenja i
metrološkom obezbeđenju.
Kratak program: Fizičke veličine, Merne jedinice, Merenje jonizujućih zračenja; Zaštita od
zračenja (osnovni principi, granice doza, organizacija, procena rizika, lična dozimetrija); Zakonska
regulativa (Zakon o zaštiti od jonizujućih zračenja, evropske direktive); Metrološko obezbeđenje.
5.25. DOZIMETRIJA U MEDICINI (10)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa medicinskim aparatima koji proizvode jonizujuća
zračenja a koriste se u dijagnostici i radioterapiji. Posebno su obrađene nove tehnike u nuklearnoj
medicini (PET) i radioterapiji (protonska terapija i terapija teškim jonima). Inženjerski program
sadrži i tehnike planiranja u radioterapiji i primenu Monte Karlo paketa u medicini.. Posebna pažnja
je posvećena merenju i detekciji jonizujućih zračenja kao i programu QA i QC u medicini. .
Posebna pažnja je posvećena laboratorijskim vežbama u bolnici.
Kratak program: Medicinski aparati: Radiološka dijagnostika (rendgen, mamograf, CT,
osteodenzitometar, DICOM standard); Nuklearna medicina (gamakamere, SCECT, PET);
Radioterapija: Radioterapijski uređaji (teleterapijski, linearni akcelerator, protonski ciklotron,
rendgen); Planiranje radioterapije Tehnike Monte Carlo u medicini; Merila: Merenje i detekcija
jonizujućih zračenja, Vrste detektora (TLD, scintilacioni brojači,
poluprovodnički brojači, GM brojači, jonizacione komore, detektori neutronskog zračenja, detektori
protonskog zračenja); QA u radiološkoj dijagnostici i radioterapiji; Metrološki aspekti; Softverski
paketi (implementacija, verifikacija)
8

5.26. DOZIMETRIJA I ZAŠTITA OD ZRAČENJA (10)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa fizičkim veličinama i jedinicama relevantnim za zaštitu
od jonizujućih zračenja. Posebna pažnja se posvećuje mehanizmima detekcije jonizujućih zračenja i
zakonskoj regulativi. Posebno su obrađena poglavlja vezana za procenu rizika, akcident i incident.
Kratak program: Osnove radioaktivnosti (jonizujuča zračenja, fizičke veličine, merne jedinice);
Interakcija jonizujućih zračenja sa materijom; Spoljašnje i unutrašnje ozračivanje; Biološki efekti
jonizujućih zračenja; Biološki efekti nejonizujućih zračenja; Merenje jonizujućih i nejonizujućih
zračenja; Zaštita od zračenja (osnovni principi, granice doza, organizacija, procena rizika, lična
dozimetrija); Zakonska regulativa (Zakon o zaštiti od jonizujućih zračenja, evropske direktive);
Metrološko obezbeđenje; Incident i akcident.
5.27. MEDICINSKA INSTRUMENTACIJA I IMIDŽING (JONIZUJUĆA ZRAČENJA) (15)
Cilj predmeta: upoznavanje studenata sa medicinskim aparatima koji proizvode jonizujuća
zračenja a koriste se u dijagnostici i radioterapiji. Posebno su obrađene nove tehnike u nuklearnoj
medicini (PET) i radioterapiji (protonska terapija i terapija teškim jonima). Inženjerski program
sadrži i tehnike planiranja u radioterapiji i primenu Monte Karlo paketa u medicini.. Posebna pažnja
je posvećena merenju i detekciji jonizujućih zračenja kao i programu QA i QC u medicini. .
Posebna pažnja je posvećena laboratorijskim vežbama u bolnici.
Kratak program: Medicinski aparati: Radiološka dijagnostika (rendgen, mamograf, CT,
osteodenzitometar, DICOM standard); Nuklearna medicina (gamakamere, SCECT, PET);
Radioterapija: Radioterapijski uređaji (teleterapijski, linearni akcelerator, protonski ciklotron,
rendgen); Planiranje radioterapije Tehnike Monte Carlo u medicini; Merila: Merenje i detekcija
jonizujućih zračenja, Vrste detektora (TLD, scintilacioni brojači, poluprovodnički brojači, GM
brojači, jonizacione komore, detektori neutronskog zračenja, detektori protonskog zračenja); QA u
radiološkoj dijagnostici i radioterapiji; Metrološki aspekti; Softverski paketi (implementacija,
verifikacija).
5.28. BIOMEDICINSKA INSTRUMENTACIJA (BEZ JON. ZRAČENJA) (15)
Cilj predmeta: Upoznavanje studenata sa mnogobrojnim tehnikama dijagnostike i terapije u
medicini koje nisu vezane za primenu jonizujućih zračenja. Posebna pažnja je posvećena
inžinjerskim problemima oklapanja, uzemljenja, ekranizovanja). Uključene su fizičke veličine od
značaja za medicinu. Posebna pažnja je posvećena laboratorijskim vežbama u bolnici.
Kratak program: Ravnotežni i akcioni potencijal ćelije; Fizičke veličine od značaja za
dijagnostiku u medicini (jonizujuća zračenja nisu uključena); Elektrode za merenje elektrofizioloških
signala; Biološki signali (Pojačavači, metode analogne obrade jednodimenzionalih
biomedicinskih signala,uredjaji za registrovanje signala); Senzori u medicinskim merenjima;
Elektromiografija, elektroneurografija, elektrokardiografija i elektroencefalografija; NMR;
Ultrazvuk (dijagnostika, terapija, ultrazvučna tomografija, kardiosonografija); Merenje pritiska i
protoka gasova i tečnosti u organizmu; Merenje supstanci u krvi i gasovima(spektrofotometrija,
plamena fotometrija); Laser u medicinskim merenjima i terapiji; Termografija; Električna
simulacija (pacemaker, rehabilitacija pokreta); Metrološka podrška.
6. Način izvođenja studija i potrebno vreme za izvođenje pojedinih oblika studija
Šifra Naziv predmeta
Zimski sem. Letnji sem. ECTS
predmeta
P + V + S P + V + S bodovi
MP-I-C1 Osnove anatomije, fiziologije i biologije ćelije 3 + 2 + 2 10
MP-I-O1 Izborni predmet 2 + 1 + 1 5
MP-I-O2 Izborni predmet 2 + 1 + 1 5
MP-II-C2 Fizika ljudskog organizma 4 + 2 + 2 10
MP-II-O3 Izborni predmet 2 + 1 + 1 5
9

MP-II-O4 Izborni predmet iz oblasti specijalističkog rada* 2 + 1 + 0 5
MP-II-SR Prijava i rad na specijalističkom radu** 0 + 0 + 5 0 + 0 + 5 20
Ukupno: 7 + 4 + 9 8 + 4 + 8 60
C – obavezan (compulsory), O – izborni (optional), P - predavanja, V - vežbe, S - seminarski rad
♦ Program studija: plan i program studija moraju po obimu i sadržaju biti u skladu sa zahtevima
koji se određuju od strane državnih organa i/ili strukovnih organizacija.
♦ Način izvođenja nastave: predavanja, vežbe, seminari, proučavanje slučajeva, radionice.
Nastava iz obaveznih i izbornih kurseva izvodi se ako je upisano najmanje 5 studenata, a za
manji broj od 5 studenata, nastava se održava u obliku konsultacija.
♦ Način provere znanja: ispiti, seminari, projekti, specijalistički rad
♦ Trajanje studija: 1 godina (minimum 60 bodova).
7. Bodovna vrednost
Bodovne vrednosti predmeta navedene u zagradi i u tabeli.
8. Bodovna vrednost završnog rada
Za odbranu specijalističkog rada 20 bodova.
Specijalistički rad se brani pred kvalifikovanom komisijom.
9. Preduslovi za upis pojedinih predmeta ili grupe predmeta
Zakonom predviđeni uslovi.
10. Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa
U skladu sa odredbama Statuta Univerziteta u Novom Sadu.
11. Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa
U skladu sa odredbama Statuta Univerziteta u Novom Sadu.
12. Druga pitanja od značaja za izvođenje studijskog programa
O realizaciji studijskog programa brine Stručno veće Medicinske fizike i inženjerstva. Stručno veće
predlaže Nastavno-naučnom veću Univerziteta rešenja za sva sporna pitanja koja se mogu javiti u
realizaciji plana i programa studija.
10