Procenat Pozitivan FDG PET - Univerzitet u Novom Sadu

UNIVERZITET U NOVOM SADU 

MEDICINSKI FAKULTET NOVI SAD 

MESTO I ZNAČAJ POZITRONSKE EMISIONE TOMOGRAFIJE U 

DIJAGNOSTICI NEURODEGENERATIVNIH OBOLJENJA 

-doktorska disertacija- 

Mentor: Prof dr sci med Miloš A Lučić 

Kandidat: dr Andrea Peter 

Novi Sad, 2013.

УНИВЕРЗИТЕТ У НОВОМ САДУ 

МЕДИЦИНСКИ ФАКУЛТЕТ НОВИ САД 

KLJUČNA DOKUMENTACIJSKA INFORMACIJA 

Redni broj: 

RBR 

Identifikacioni broj: IBR 

Tip dokumentacije: TD 

Tip zapisa: 

TZ 

Vrsta rada (dipl., mag., dokt.): VR 

Ime i prezime autora: AU 

Mentor (titula, ime, prezime, 

zvanje): 

MN 

Naslov rada: 

NR 

Jezik publikacije: JP 

Jezik izvoda: JI 

Zemlja publikovanja: ZP 

Uže geografsko područje: 

UGP 

Godina: 

GO 

Izdavač: 

IZ 

Mesto i adresa: 

MA 

Monografska dokumentacija 

Tekstualni štampani materijal 

Doktorska disertacija 

Andrea Peter 

Prof. dr sci. med. Miloš A Lučić, vanredni profesor 

Mesto i značaj pozitronske emisione tomografije u dijagnostici 

neurodegenerativnih oboljenja 

srpski 

srp. / eng. 

Srbija 

Vojvodina, Novi Sad 

2013 

autorski reprint 

Novi Sad, Hajduk Veljkova 3 

Fizički opis rada: FO (broj poglavlja 7/ stranica 153/ slika 21/ grafikona 71/ 

referenci 245/ priloga)

Naučna oblast: 

NO 

Naučna disciplina: ND 

Medicina 

Klinička medicina, nuklearna medicina, neurologija 

Predmetna odrednica, ključne reči: PO Neurodegenerativne bolesti; Fluorodeoksiglukoza F18; 

Magnetno rezonantni imidžing; Pozitronska emisiona 

tomografija; Demencija 

UDK 616.83-003.8-073.75 

Čuva se: 

U Biblioteci Medicinskog fakulteta Novi Sad, Hajduk Veljkova 3, 

ČU 

21000 Novi Sad, Srbija 

Važna napomena: 

VN 

Izvod: IZ 

Datum prihvatanja teme od strane 

NN veća: 

DP 

Datum odbrane: 

DO 

Cilj istraživanja je potvrda validnosti nalaza i mesta pozitronske emisone 

tomografije (PET) u dijagnostičkom postupku otkrivanja 

neurodegenerativnih demencija. Materijal i metode: U 60 ispitanika (33 

žena i 27 muškaraca, prosečne starosti 62.23+/- 8.07 godina) sa klinički 

postavljenom sumnjom na demenciju od strane neurologa načinjeno 

snimanje PET- om u cilju procene stepena utilizacije flurodezoksiglukoze 

(FDG) u kortikalnim strukturama. Nalazi FDG PETa su analizirani metodom 

vizuelne procene i pomoću softwareske analize metodom statistical 

parametric mappinga, procenjen je stepen utilizacije FDG po specifičnim 

regijama i na osnovu dobijene metaboličke slike određivano je postojanje i 

oblik neurodegenarivne demencije, nalazi su komparirani sa rezultatima 

morfološkog imidižinga. Dobijeni rezultati FDG PET-om su nakon toga 

upoređivani sa rezultatima kliničkog praćenja u trajanju od najmanje 6 

meseci. Rezultati: FDG PET je ukazao na postojanje neurodegenerativne 

demencije u 40 (66.70%) ispitanika, dok je 20 (33.30%) imalo uredan nalaz 

odnosno bez pokazatelja postojanja neurodegenerativne. Nakon 

načinjenog kliničkog praćenja u 55 (91.67%) ispitanika je utvrđeno 

postojanje neurodegnerativne demencije, dok je odsustvo demencije 

evidentirano u 5 (8.33%) ispitanika. Potpuno poklapanje pozitivnih nalaza 

FDG PET- om na postojanje demencije i nakon kliničkog praćenja 

evidentirano je u 40 (66.67%) ispitanika, potpuno poklapanje negativnih 

nalaza FDG PET- a i kliničkog praćenja uočeno je u 8 (13.33%) ispitanika, 

dok u svega 12 (20%) slučajeva nalazi FDG PET- a nisu korelirali sa 

nalazom kliničkog praćenja, što sveukupno opredeljuje u pravcu visokog 

stepena senzitivnosti i pozitivne prediktivne vrednosti ove metode. 

Zaključak: FDG PET predstavlja dijagnostičku metodu koja demonstrira 

visoku senzitivnost i pozitivnu prediktivnu vrednost u otkrivanju demencije u 

ispitanika sa blagim do umerenim kognitivnim oštećenjem, pokazujući visok 

stepen korelacije sa rezultatima kliničkog praćenja kao zlatnim standardom.

Članovi komisije: 

(ime i prezime / titula / zvanje / 

naziv organizacije / status) KO 

predsednik: Marko Erak, Prof. dr sci. med., redovni profesor, 

Katedra za onkologiju Medicinskog fakulteta, Univerzitet u 

Novom Sadu, Institut za onkologiju Vojvodine, zaposlen 

član: Dragana Šobić- Šaranović, Prof. dr sci. med., redovni 

profesor, Katedra za nuklearnu medicinu Medicinskog fakulteta, 

Univerzitet u Beuogradu, Klinički centar Srbije, zaposlen 

član: Duško Kozić, Prof. dr sci. med., vanredni profesor, Katedra 

za radiologiju Medicinskog fakulteta Novi Sad, Univerzitet u 

Novom Sadu, Institut za onkologiju Vojvodine, zaposlen 

član: Katarina Koprivšek, Doc. dr sci. med., docent, Katedra za 

radiologiju Medicinskog fakulteta, Univerzitet u Novom Sadu, 

Institut za onkologiju Vojvodine, zaposlena 

član: Marija Semnic, Doc. dr sci. med., docent, Katedra za 

neurologiju Medicinskog fakulteta, Univerzitet u Novom Sadu, 

Klinički centar Vojvodine, zaposlena

University of Novi Sad 

ACIMSI 

Key word documentation 

Accession number: 

ANO 

Identification number: INO 

Document type: DT 

Type of record: TR 

Contents code: 

CC 

Author: 

AU 

Mentor: 

MN 

Title: TI 

Language of text: LT 

Language of abstract: LA 

Country of publication: CP 

Locality of publication: LP 

Monograph documentation 

Textual printed material 

PhD Thesis 

Andrea Peter 

Prof. dr sci. med. Miloš A Lučić, associate professor 

The role of positron emission tomography in the diagnosis of 

neurodegenerative diseases 

Serbian (latin) 

eng. / srp. 

Serbia 

Vojvodina, Novi Sad 

Publication year: PY 2013 

Publisher: 

Author’s reprint 

PU 

Publication place: PP Novi Sad, Hajduk Veljkova 3 

Physical description: PD 

Scientific field 

SF 

Scientific discipline 

SD 

Subject, Key words 

SKW 

Medicine 

Clinical medicine, Nuclear medicine, Neurology 

Neurodegenerative Diseases; Fluorodeoxyglucose F18; 

Magnetic Resonance Imaging; Positron Emission Tomography; 

Dementia 

UC 616.83-003.8-073.75 

Holding data: 

Library of Medical Faculty Novi Sad, University of Novi Sad, 

HD 

Hajduk Veljkova 3, 21000 Novi Sad, Serbia

Note: N 

Abstract: 

AB 

Aim of the study was to confirm the validity of the findings of positron 

emission tomography (PET) in the diagnostic evaluation of patients (pts) 

with clinically suspected dementia. Material and methods: 60 pts (33 female 

and 27 male, average age 62.23+/- 8.07 years) subsequently underwent 

PET in order to evaluate the cortical utilization of fluorodeoxiglucose (FDG) 

in specific regions of the brain. The findings of FDG PET were analyzed 

using visual assessment and software analysis with statistical parametric 

mapping, according to the metabolic distribution of FDG the diagnosis and 

differential diagnosis of various types of neurodegenerative dementia was 

made. These results were compared to the results of structural imaging and 

correlated with the results of clinical follow up in a period of at least of 6 

months. Results: FDG PET demonstrated the presence of 

neurodegenerative dementia in 40 (66.70%) pts, while in 20 (33.30%) pts 

there were no signs of neurodegenerative dementia. After a period of 

clinical follow up the findings of dementia were confirmed in 55 (91.67%) pts 

while in 5 (8.33%) the diagnosis was not established. Complete match of 

the positive FDG PET findings on neurodegenerative dementia has been 

presented in 40 (66.67%) pts; complete match of negative FDG PET and 

clinical follow up was noted in 8 (13.33%) pts; and in only 12 (20%) pts FDG 

PET findings were not in the correlation with the findings of clinical follow 

up, demonstrating an overall high sensitivity and positive predictive value. 

Conclusion: FDG PET represents a diagnostic method with high sensitivity 

and positive predictive value in detection of dementia in patients with mild to 

moderate cognitive impairment, demonstrating high correlation with the 

results of clinical follow up as the golden standard. 

Accepted on Scientific Board on: 

AS 

Defended: 

DE

Thesis Defend Board: DB 

president: Marko Erak, Prof. dr sci. med., full professor, Cathedra 

for Oncology, Medical Faculty, University of Novi Sad, Institute of 

Oncology of Vojvodina, employed 

member: Dragana Šobić- Šaranović, Prof. dr sci. med., full 

professor, Cathedra for nuclear medicine, Medical Faculty, 

University of Belgrade, Clinical center of Belgrade, employed 

member: Duško Kozić, Prof. dr sci. med., associate professor, 

Cathedra for radiology, Medical Faculty Novi Sad, University of 

Novi Sad, Institute of Oncology of Vojvodina, employed 

member: Katarina Koprivšek, Doc. dr sci. med., docent, Cathedra 

for Radiology, Medical Faculty, University of Novi Sad, Institute of 

Oncology of Vojvodina, employed 

member: Marija Semnic, Doc. dr sci. med., docent, Cathedra for 

Neurology, Medical Faculty, University of Novi Sad, Clinical 

Center of Vojvodina, employed

SADRŽAJ: 

1. UVOD ………………………………………………………………………………..… 1 

1.1. Definicija, podela i epidemiologija demencije ……………………………..… 1 

1.2. Normalno i patološko starenje mozga ……………………………………..… 7 

1.3. Vrste demencija …………………………………….………………………..… 9 

1.3.1. Alzheimerova bolest ……………….…………………………………..… 9 

1.3.1.1. Faktori rizika i moguća prevencija za Alzheimerovu bolest ... 15 

1.3.2. Vaskularna demencija ……………….………………………………...… 16 

1.3.3. Frontotemporalna demencija …….………………………………......… 18 

1.3.4. Lewy body demencija ……….………………………………..............… 19 

1.3.5. Demencija u sklopu Parkinsonove bolesti ……….…………………… 21 

1.3.6. Ređi oblici demencije ……….………………………………...............… 22 

1.4. Neuroimidžing u dijagnostici demencije …………………………………...… 22 

1.4.1. Kompjuterizovana tomografija ……….……………………………….… 24 

1.4.2. Magnetno rezonantni imidžing ……….………………………………… 26 

1.4.2.1. Diffusion weighted i diffusion tensor imidžing (DWI i DTI) … 30 

1.4.2.2. Protonska magnetno rezonantna spektroskopija ( 1 H MRS) . 32 

1.4.2.3. Funkcionalni magnetno rezonantni imidžing ……………….. 32 

1.4.2.4. Arterial spin labeling ………………………………………….... 33 

1.4.3. Pozitronska emisiona tomografija (PET) …………………………….... 33 

1.4.3.1. 18 F- FDG pozitronska emisiona tomografija ………………… 33 

1.4.3.2. Amiloid pozitronska emisiona tomografija …...……………… 35 

1.4.4. Jednofotonska emisiona tomografija (SPECT) ……………………..… 39 

1.5. Neuropsihološka ispitivanja u demenciji …………………………………...… 40 

2. CILJ RADA …………………………………………………………………………… 41 

3. MATERIJAL I METODE ……………………………………………………………... 42 

3.1. Ispitivana grupa …..………………………………………………………... 42 

3.2. Kontrolna grupa …..………………………………………………………... 42 

3.3. Magnetno rezonantni imidžing …..……………………………………….. 43 

3.4. Pozitronska emisiona tomografija …..…………………………………..... 45 

3.5. Statistička obrada podataka …..…………………………………………... 48 

4. REZULTATI …..………………………….…………………………………………..... 49 

5. DISKUSIJA …..………………………….…………………………………………..... 126 

6. ZAKLJUČCI …..……………………….…………………………………………........ 140 

7. LITERATURA …..……………………….…………………………………………...... 141

Peter A. Mesto i značaj pozitronske emisione tomografije u dijagnostici neurodegenerativnih oboljenja 

1. UVOD 

1.1. Definicija, podela i epidemiologija demencije 

Demencija potiče od latinske reči demens (bez uma) i predstavlja stečeni klinički 

sindrom koji je dugog i progresivnog toka. Prvobitno se ovaj izraz koristio kao 

sinonim za ludilo sve do 1893. kada je Kraepelin uveo termin dementia praecox 

koji je prvi put uzimao u obzir postojanje organskog oštećenja mozga 1 . 

Početkom 1940. godine po prvi put su definisani osnovni simptomi koji odlikuju 

sindrom demencije. Oštećenje pamćenja koje se manifestuje tokom procesa 

učenja, otežana sposobnost prisvajanja i zadržavanja novih podataka, kao i 

informacije iz daleke prošlosti smatrane su osnovnim odlikama demencije 

ključnim za postavljanje kliničke dijagnoze. Vremenom se pokazalo da je 

demencija mnogo više od zaboravnosti, a da osnovni simptomi i neurološki znaci 

zavise od lokalizacije i stepena oštećenja mozga 2,3 . 

Demencija se pored oštećenja pamćenja karakteriše i gubitkom drugih 

kognitivnih funkcija koji uključuju govor, pamćenje i logično razmišljanje. Može 

biti posledica različitih oboljenja i stanja koja dovode do oštećenja neurona 

odnosno sinapsi. 

Demencija ne predstavlja specifično oboljenje već niz simptoma koji su 

uzrokovani gubitkom kognitivne funkcije. Uzrok ovih simptoma može biti trauma 

ili progresivno neurodegenerativno oboljenje, ukoliko zahvataju delove korteksa 

koji kontrolišu pažnju, pamćenje, govor i pokrete. 

U postavaljanju kliničke dijagnoze demencije vrlo često se koriste dijagnostički 

kriterijumi četvrtog izdanja Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 

(DSM- IV) i podrazumevaju sledeće 4,5 . 

‣ Simptome koji uključuju gubitak sposobnosti pamćenja i gubitak najmanje 

jedne od navedenih kognitivnih funkcija: 

1. gubitak sposobnosti koherentnog govora odnosno gubitak sposobnosti 

razumevanja govora ili pisanog teksta; 

2. gubitak sposobnosti prepoznavanja predmeta, pod uslovom da su 

senzorne funkcije očuvane; 

3. gubitak sposobnosti izvršenja motornih aktivnosti, pod uslovom da su 

očuvane motorne i senzorne funkcije i mogućnost razumevanja zadatog 

pokreta; 

4. gubitak mogućnosti abstraktnog razmišljanja, donošenja racionalnih 

odluka i planiranja i izvršenja kompleksnih zadataka. 

‣ Gubitak kognitivnih funkcija mora biti toliko izražen da dovodi do otežanog 

funkcionisanja u svakodnevnom životu. 

Prema navedenim kriterijumima osnovni znaci demencije su oslabljeno 

pamćenje sa oštećenjem najmanje još jedne kognitivne funkcije koja može da 

podrazumeva govor, vizuelne i spacijalne veštine. Pored toga postoji 

signifikantan poremećaj u radnom i socijalnom funkcionisanju što je rezultat 

1


kognitivnog deficita. Demencije takođe uključuju i poremećaj raspoloženja, 

alteraciju ličnosti i poremećaje ponašanja 4 . 

Pored postavljanja adekvatne dijagnoze takođe je bitno utvrditi i uzrok gubitka 

pamćenja ili drugih simptoma koji su nalik demenciji. Pojedini simptomi mogu biti 

uzrokovani i stanjima koja su reverzibilna odnosno sekundarna u sklopu 

osnovnog oboljenja, kao što je depresija, delirijum, primena određenih lekova, 

poremećaj rada štitaste žlezde, prekomerno korišćenje alkohola i nedostatak 

vitamina 6,7 . Iako prisutan u većine osoba sa demencijom, gubitak sposobnosti 

pamćenja ipak nije imperativ u postavljanju dijagnoze i dovoljno je postojanje 

smanjenja funkcije u najmanje dve kognitivne sfere uz ostale kriterijume. 

Postojanje demencije i bez dominantnog simptoma u vidu gubitka mnestičke 

funkcije dokazano je na velikom broju ispitanika sa demencijom, kao što je 

subkortikalna ishemijska demencija, primarna progresivna afazija i neki oblici 

frontotemporalne demencije. Nova pojava promene raspoloženja i promene u 

ponašanju, uz postojanje alteracije u kognitivnim funkcijama takođe se može 

smatrati indikativnim za postavljanje dijagnoze demencije 8,9 . 

Svetska zdravstvena organizacija (SZO) je u desetom izdanju Međunarodne 

kalsifikacije bolesti (10 th Revision of the International Classification of Diseases- 

ICD-10) predložila sledeće kriterijume za dijagnozu demencije 3 : 

1. Gubitak pamćenja koji se najviše manifestuje u učenju novih podataka, dok u 

ozbiljnijim slučajevima može postojati i gubitak prethodno naučenih i usvojenih 

podataka. Stepen oštećenja može biti klasifikovan kao blag, umeren i izražen u 

zavisnoti od toga koliko gubitak pamćenja utiče na svakodnevno funkcionisanje 

osobe. 

2. Gubitak drugih kognitivnih funkcija koji se karakterišu oštećenjem sposobnosti 

procenjivanja, mišljenja i korišćenje novih informacija, a takođe mogu biti blaga, 

umerena i izražena. 

3. Očuvana svesnost o svom okruženju odnosno odsustvo postojanja 

pomućenja svesti. 

4. Gubitak u emocijalnoj kontroli, motivaciji i promene u društvenom ponašanju 

koji se ogledaju u najmanje jednom od sledećih simptoma: 

‣ emocijalna nestabilnost; 

‣ razdražljivost, 

‣ apatija; 

‣ pogoršanje socijalnog ponašanja. 

5. Za pozdano postavljanje dijagnoze demencije neophodno je da kriterijumi pod 

tačkom 1. budu prisutni najmanje 6 meseci. 

6. Ova klasifikacija takođe uzima u obzir i postojanje dodatnih simptoma, kao što 

su: 

‣ halucinacije 

‣ depresija 

‣ mešoviti simptomi. 

2


Kriterijumi za postavljanje dijagnoze Alzheimerove bolesti (AD) dati su još pre 25 

godina od strane The National Institute of Neurological and Communicative 

Disorders and Stroke- Alzheimer’s Disease and Related Disorders Association 

(NINCDS-ADRDA). Klinički podaci koji su neophodni za postavljanje dijagnoze 

AD definisani su 1984. i ovi kriterijumi uzimaju u obzir i stepen verovatnoće 

dijagnoze. Tako je visok stepen verovatnoće predviđen za slučajeve kada svi 

klinički podaci ukazuju na AD i definiše se terminom verovatne AD. Manji stepen 

verovatnoće uključuje slučajeve gde nisu prisutne sve kliničke informacije 

neophodne za dijagnozu ili postoje dodatni simptomi koji se ne uklapaju u 

potpunosti u kliničku sliku AD i time je definisan pojam moguće AD. NINCDS- 

ADRDA kriterijumi ukazuju da je AD podjednako klinički i neuropatološki entitet, 

kao i da se najviši stepen verovatnoće u postavljanju dijagnoze uz 

karakterističnu kliničku sliku postiže patohistološkom verifikacijom čime se 

postavlja dijagnoza definitivne AD 10 . 

Marta 2006. održan je The Third Canadian Consensus Conference on the 

Diagnosis and Treatment of Dementia (CCCDTD3) na kome su učestvovali 

stručnjaci iz oblasti medicinske gerijatrije, neurologije, psihijatrije i opšte 

medicine i date su preporuke za korekciju postojećih dijagnostičkih kriterijuma za 

postavljanje dijagnoze demencije. Utisak stručnjaka s ove konferencije je 

činjenica da se gubi oštra linija između gubitka kognitivnih funkcija koji prati 

normalan proces starenja i patološkog gubitka kognitivnih funkcija. Takođe se 

smatra da je sve češće slučaj da demencija nije uzrokovana samo jednim 

patološkim supstratom i da nova saznanja o demenciji sugerišu koncept o više 

uzročnika. Shodno tome treba modifikovati i prilagoditi postojeće kliničke 

preporuke za postavljanje dijagnoze. Demencija se definiše kao klinički sindrom 

smanjene kognitivne funkcije koje je takvog stepena da ozbiljno narušava 

socijalni i profesionalni aspekt života pojedinca. Dakle demencija ostaje 

prvobitno klinička dijagnoza, gde različite laboratorijske analize, biomarkeri i 

neuroimidžing modaliteti imaju samo suporativnu ulogu u postavljanju dijagnoze i 

diferencijelne dijagnoze različitih oblika 9 . 

Najčešći oblici demencije i njihove karakteristike prikazani su u tabeli 1. 

Tabela 1. Tipovi demencije i njihove osnovne karakteristike 11 

Tip demencije 

Alzheimerova demencija 

Vaskularna demencija 

Mešovita demencija 

Karakteristike 

Najčešći oblik, javlja se u 60% do 80% slučajeva demencije. 

Rani simptomi: otežano pamćenje imena i aktuelnih dešavanja. 

Kasni simptomi: dezorijentacija, poremećaji ponašanja, otežan 

govor, gutanje i hodanje. 

Depoziti beta amiloida i tau proteina 

Drugi najčešći oblik demencije. 

Oštećenja nastaju zbog smanjenog dotoka krvi u moždane strukture, 

najčešće uzrokovanu epizodama manjih cerebrovaskularnih inzulta. 

Simptomi su često slični onima kao kod AD, iako ne postoji uvek 

izražen gubitak pamćenja. 

Prisutne su karakteristične osobine demencije Alzheimerovog tipa, 

uz prisustvo osobina i drugih oblika, najčešće vaskularne demencije 

ili Lewy body demencije. 

Aktuelna istraživanja ukazuju da su mešovite demencije mnogo 

učestalije nego što se ranije smatralo. 

3


Lewy body demecija 

Parkinsonova bolest 

Frontotemporalna demencija 

Creutzdeldt- Jakobova bolest 

Hidrocefalus sa normalnim 

pritiskom 

Gubitak kognitivnih sposobnosti sličan kao kod AD. 

Vizuelne halucinacije, rigidnost muskulature i tremor takođe mogu 

biti prisutni. 

Prisustvo Lewy body telašca koji predstavljaju depozite proteina 

alpha- sinuclein. 

Kod Parkinsonove bolesti koja spada u poremećaje pokretljivosti u 

kasnim stadijumima bolesti takođe može da se razvije demencija. 

Karakteristično je pristustvo Lewy body depozita. 

Zahvata moždane ćelije frontalne i lateralne regije korteksa. 

Tipični simptomi su poremećaji ličnosti i ponašanja, kao i otežan 

govor. 

Bez karakterističnih mikroskopksih promena. 

Pikova bolest sa Pikovim telašcima koja predstavljaju taloženje 

vlakana tau proteina je jedan od oblika frontotemporalne demencije. 

Progresivno oboljenje sa letalnim ishodom, koje dovodi do gubitka 

pamćenja, koordinacije i uzrokuje promene ponašanja. 

Uzrokovana prionima i dolazi do taloženja proteina u svim moždanim 

strukturama. 

Uzrokovan poremećajem oticanja likvora. 

Najčešći simptomi su otežano hodanje, gubitak pamćenja i 

nemogućnost kontrolisanja mokrenja. 

Postoji mogućnost hirurške korekcije postavljanjem drenažnih 

sistema za derivaciju likvora. 

Prema načinu kliničke manifestacije demencije se takođe mogu podeliti na 

kortikalne i subkortikalne. U prvoj grupi odnosno kortikalnim demencijama je 

naglašeniji kognitivni deficit u vidu oštećenja kratkotrajnog pamćenja, promene u 

ponašanju i ličnosti, dok su neurološki ispadi i ekstrapiramidalni poremećaji 

manje izraženi. U drugoj grupi odnosno u subkortikalnim demencijama 

naglašeniji su ekstrapiramidalni poremećaji, dok je kognitivni deficit u manjoj 

meri prisutan. U odnosu na terapijski pristup i očekivan ishod lečenja demencije 

možemo podeliti na oblike koji su lečivi, izlečevi i oblici gde se primenjuje samo 

simptomatska terapija. U grupu lečivih demencija spadaju pojedina 

neurodegenerativna oboljenja, kao što su Alzheimerova demencija, 

Parkinsonova bolest, progresivna supranuklearna paraliza i progresivna 

mioklonus epilepsija, zatim cerebrovaskularne bolesti, infektivne bolesti, 

odnosno virusni encefalitis i to najčešće u sklopu HIV infekcije, metabolički 

poremećaji, primarni tumori mozga i sekundarni depoziti u centralnom nervnom 

sistemu, sistemska oboljenja, endokrinološki poremećaji i stanja deficijencije, 

demencije izazvane toksičnim materijama, postraumatske demencije i demencije 

u sklopu multiple skleroze i drugih demijelinizacionih oboljenja. U grupu izlečivih 

demencija spadaju oblici koji su izazvani treponemom palidum, boreliom 

Burgerdorfi i abscesom mozga, zatim metabolički poremećaji odnosno 

hepatolentikularna degeneracija, među epilepsijama status epilepticus, zatim 

hipotireoza, encefalopatija u sklopu Hashimotovog tireoiditisa, hipopituitarizam, 

hiperkalcemija, hiperparatireodizam, uremička encefalopatija, vaskulitis, pelagra, 

deficit vitamina B12, jejunoilealni bypass, intoksikacije alkoholom, teškim 

metalima, ugljendioksidom i lekovima, demencije usled psihičkih poremećaja kao 

što su depresija, disocijativna psihoza i konverzivni poremećaji, demencija u 

sklopu hidrocefalusa sa normalnim pritiskom. U grupi demencija gde se 

primenjuje samo simptomatska terapija spadaju pojedini oblici 

4


neurodegenerativnih oboljenja, kao što su Pickova bolest, degeneracija 

frontalnog lobusa, Hallervorden Spatzova bolest, hereditarne ataksije, Lewy 

body demencija i kortikobazalna degeneracija, prionske bolesti, leukodistrofije, 

među epilepsijama to su učestali konvulzivni napadi, zatim hipoksična oštećenja 

i otvorena trauma sa destrukcijom moždanog tkiva 12 . 

Kontroverze i nepotpuni epidemiološki podaci o prevalenci demencije postoje 

kako kod nas, tako i u svetu. Neslaganja u broju i velika razlika u proceni 

prevalence u populaciji starijoj od 65 godina prvi put je uočena kada je kasnih 

1980. sprovedena jedna studija u Massachusettsu i druga početkom 1990. u 

Framinghamu gde je detektovana velika razlika u dobijenim epidemiološkim 

podacima za demenciju. Naravno, nakon toga sprovedene epidemiološke studije 

pokazale su slične rezultate, te je načinjen velik napor u standardizovanju 

dijagnostičkih kritetijuma za demenciju, što bitno utiče i na dobijene podatke u 

populacionim studijama. Ono što je zajedničko za većinu studija je da pokazuju 

sličan eksponencijalni trend rasta prevalence demencije u starosnoj grupi posle 

65. godine, ali razlike mogu postojati u proceni specifičnih oblika. Nepotpuni 

epidemiološki podaci otežavaju planiranje adekvatne zdravstvene politike, 

programa za prevenciju i naučna istraživanja iz ove oblasti 13 . 

Smatra se da demencija zahvata oko jedne desetine gerijatrijske populacije u 

svetu i skoro polovina obolelih starija je od 85 godina. Sumiranjem 

epidemioloških podataka došlo se do zaključka da je najčešći oblik demencije 

Alzheimerova bolest koja predstavlja negde oko 65% svih oblika demencija u 

starijoj populaciji. Njena incidenca se duplira svakih pet godina posle 60. godine 

starosti i javlja se u oko 1% populacije između 60 i 64 godina, te u oko 30% do 

40% u populaciji starijoj od 85 godina 14,15 . Vaskularne demencije (VaD) prisutne 

su u oko 15- 20% slučajeva u SAD i Evropi, dok u Japanu čak u preko 50% 

slučajeva svih demencija 16,17 . Lewy body demencija (LBD) čini oko 30% 

dementnih stanja, dok frontotemporalne demencije (FTD), koje se javljaju kod 

osoba mlađih od 65 godina čine oko 5% demencija 18,19 . Uzroci demencije mogu 

biti različiti i najčešće su u pitanju neurodegenerativna i cerebrovaskularna 

oboljenja, trauma, dok neke od ređih oblika demencije predstavljaju dementna 

stanja u okviru Creuzfeldt-Jakobove bolesti, kod osoba zaraženih HIV- om 

(Human Immunodeficiency Virus), u sklopu neurosifilisa, hidrocefalusa sa 

normalnim pritiskom i demencije uzrokovane izlaganju toksičnim materijama 

(alkohol, teški metali), kao i demencije u okviru metaboličkih poremećaja i drugih 

psihijatrijskih oboljenja 11 . 

Aktuelni epidemiološki i demografski podaci ukazuju da se incidenca demencije 

povećava eksponencijalno sa starenjem populacije i to naročito između 65 i 90 

godina starosti i njihov broj se udvostručuje svakih pet godina 20 . Podaci SZO o 

starosnoj strukturi stanovništva ukazuju da se očekuje značajan porast osoba 

starijih od 60 godina u celom svetu ali naročito u zemljama u razvoju. Do 2025. 

se očekuje da će ukupan broj ljudi starijih od 60 godina u celom svetu doseći od 

1.2 biliona. Proračuni za 2050. ukazuju da bi taj broj mogao da se poveća na 2 

biliona u svetu, a od čega se procenjuje da će 80% ljudi ove starosne grupe 

živeti u zemljama u razvoju. Podaci iz 2002. godine i njihova procena za 2025. 

godinu o zemljama sa više od 10 miliona stanovnika i najvećim brojem osoba 

starijih od 60 godina prikazana je u tabeli 2, dok su na grafikonu 1 prikazani isti 

podaci u svetu, za razvijene zemlje i zemlje u razvoju 21 . 

5


Tabela 2. Zemlje sa više od 10 miliona stanovnika i najvećim procentom 

osoba starijih od 60 godina 

2002. godina 2025. godina 

Italija 24.5% Japan 35.1% 

Japan 24.3% Italija 34.0% 

Nemačka 24.0% Nemačka 33.2% 

Grčka 23.9% Grčka 31.6% 

Belgija 22.3% Španija 31.4% 

Španija 22.1% Belgija 31.2% 

Portugal 21.1% Velika Britanija 29.4% 

Velika Britanija 20.8% Holandija 29.4% 

Ukrajina 20.7% Francuska 28.7% 

Francuska 20.5% Kanada 27.9% 

Grafikon 1. Broj osoba starijih od 60 godina za razvijene zemlje i zemlje u 

razvoju 

Milioni 

• podaci u svetu 

• podaci za zemlje u razvoju 

• podaci za razvijene zemlje 

Prema epidemiološkim podacima demencija zahvata negde oko 27 miliona ljudi 

širom sveta, a procenjeno je da se godišnje dijagnostikuje negde oko 5 miliona 

novih slučajeva, odnosno jedan novi slučaj u svakoj sekundi. Procenjeno je da 

ukoliko ne bude značajnijih promena u mortalitetu, kao i u prevenciji i lečenju 

demencija da bi broj ukupno obolelih u svetu mogao i da se udvostruči do 2020. 

godine i da njihov broj iznosi 42 miliona, odnosno da do 2040. godine dosegne 

čak do 81 milion osoba obolelih od demencije. Najveći broj pacijenata sa 

6


demencijom, odnosno negde oko 60%, živi u zemljama u razvoju i očekuje se da 

se njihov broj poveća na 71% do 2040. godine. Primećena je i razlika u 

očekivanom porastu broja obolelih od demencije u odnosu na to da li se radi o 

zemljama u razvoju ili razvijenim zemljama, te se predviđa da će se u zemljama 

u razvoju incidenca u narednim godinama povećati čak i tri do četiri puta 22,23 . 

Prema podacima iz literature 2000. godine u svetu više od 25 miliona ljudi 

obolelo je od demencije, procenjeno je da bi do 2030. taj broj mogao da iznosi 

čak i 63 miliona, a od toga oko 65% se javlja kod ljudi u manje razvijenim 

zemljama i sredinama 24 . 

U domaćoj literaturi ne postoje adekvatni epidemiološki podaci o prevalenci 

demencije koji se odnose na stanovništvo Srbije, odnosno Vojvodine. 

Aproksimativna procena može se načiniti na osnovu starosne strukture 

stanovništva koja je dobijena na osnovu rezultata popisa stanovništva. Još uvek 

su aktuelni podaci popisa stanovništva iz 2002. godine, obzirom da podaci o 

starosnoj strukturi popisa iz 2011. još nisu obrađeni i publikovani do ovog 

trenutka. Podaci pokazuju da je ukupan broj stanovnika Vojvodine iznosio 

2.031.992 dok je procenat osoba starijih od 60 godina iznosio 21.5%. U Vojvodini 

prosečna starost stanovništva iznosi 39,8 godina i prema podacima stanovništvo 

se nalazi u dubokoj demografskoj starosti. Na osnovu ovih podataka i 

očekivanog eksponencijalnog trenda rasta demencije u svetu kod osoba starijih 

od 60 godina moguće je napraviti grubu procenu o očekivanom broju obolelih za 

teritoriju Vojvodine 25,26 . 

1.2. Normalno i patološko starenje mozga 

Podaci u literaturi pokazuju da se sve veći napor ulaže u ranu identifikacu osoba 

sa smanjenom kognitivnom funkcijom. Različiti neuroimidžing modaliteti 

pokušavaju da daju odgovor koja osoba sa blagim kognitivnim gubitkom 

vremenom razvija sliku demencije, obzirom da identifikacijom ovih osoba može 

se očekivati blagovremena primena i povoljno dejstvo neuroprotektivnih lekova 

koji se koriste u cilju usporavanja neurodegenerativnog procesa. Granica između 

normalnih odnosno očekivanih i patoloških promena u kognitivnim funkcijama sa 

starenjem je još uvek vrlo nejasna, što zahteva velik napor i posvećenost lekara 

u identifikaciji osoba sa prvim znacima smanjene kognitivne funkcije koje su 

izraženije u odnosu na dob. Stoga su definisani i uvedeni sledeći entiteti: 

starenjem uzrokovana mentalna oštećenja (Age Associated Mental Impairment- 

AAMI) i blago kognitivno oštećenje (Mild Cognitive Imapirment- MCI). Prema 

kriterijumima koji su dati od strane radne grupe National Institute of Mental 

Health, AAMI se javlja u osoba starijih od 50 godina koji se žale na gubitak 

pamćenja u svakodnevnom životu, a na standardizovanim memorijskim 

testovima njihovi rezultati su za jednu standardnu devijaciju ispod proseka za 

mlađe odrasle osobe, ali još uvek normalni za svoju dobnu grupu. Smatra se da 

je prevalenca AAMI u osoba starijih od 65 godina negde oko 40% i u najvećem 

broju slučajeva ima povoljan klinički tok, ipak negde oko 1% ovih osoba u 

kasnijem periodu razvije punu kliničku sliku demencije 27 . AAMI je sličan 

konceptu starenjem uzrokovanog gubitka kognitivne funkcije (Age Related 

Cognitive Decline- ARCD) koji je predložen 1994. prema dijagnostičkim 

kriterijumima DSM- IV. Mnogo više prihvaćen dijagnostički entitet postao je 

pojam blagog kognitivnog oštećenja (MCI) i označava oboljenje koje potencijalno 

može progredirati u demenciju. Pacijenti sa MCI na standardizovanim 

memorijskim testovima pokazuju rezultate koji su za 1.5 standardnu devijaciju 

7


ispod očekivane za odgovarajuću starosnu grupu. Očekuje se da u starijoj 

populaciji godišnje 5-10% osoba razvije demenciju, dok je ovaj broj znatno veći u 

osoba sa već postojećim MCI i na godišnjem nivou iznosi 4- 12%, a najčešće se 

kod njih razvija Alzheimerova demencija 28,29 . Postoji niz različitih definicija za 

MCI čija je suština da opisuje kognitivno stanje koje se nalazi između normalnog 

odnosno očekivanog za dob i demencije. Pacijenti sa MCI imaju smanjenje 

najmanje jedne kognitivne veštine ali funkcionišu adekvatno u svakodnevnom 

životu, kako u društvenom tako i u profesionalnom aspektu. Veliko interesovanje 

naučne javnosti za MCI je postalo evidnetno kada su publikovane prve 

pretpostavke o broju osoba koje vremenom razvijaju punu kliničku sliku 

demencije 30 . Saznanje da razvoju demencije prethodi dug prodromalni period 

dovelo je do vrlo aktivnog istraživanja osoba sa kognitivnim oštećenjem, ali bez 

demencije. Zahvaljujući ovim istraživanjima došlo se do nekoliko definicija koje 

uslovno rečeno označavaju početne, odnosno prekliničke stadijume demencije. 

Ove različite definicije sindroma kognitivnog oštećenja mogu se podeliti u dve 

grupe, i to na grupu koja se dominantno fokusira na postojanju oštećenja 

pamćenja i na grupu koja se bazira na postojanju oštećenja različitog stepena u 

bilo kom kognitivnom domenu. Svi oblici mogućih kliničkih dijagnoza sindroma 

kognitivnog oštećenja 31 , prikazani su u tabeli 3. 

Tabela 3. Kliničke dijagnoze sindroma kognitivnog oštećenja 31 

Pojam Prvi put opisan Dijagnostički kriterijumi 

Benigna starosna zaboravnost 

Kral 

Oštećenje pamćenja 

(Benign senescent forgetfulness) 

1962. 

Starenjem uzrokovano oštećenje 

pamćenja 

(Age-associated memory 

impairment) 

Zaboravnost kasne životne dobi 

(Late-life forgetfulness) 

Starenjem uzrokovano smanjenje 

kognitivnih funkcija 

(Aging-associated cognitive decline) 

Starenjem povezan gubitak kognitivne 

funkcije 

(Age related cognitive decline) 

Blagi kognitivni gubitak 

(Mild cognitive decline) 

Blago neurokognitivno oštećenje 

(Mild neurocognitive decline) 

Gubitak kognitivne funkcije bez 

demencije 

(Cognitive impairment- no dementia) 

Blago kognitivno oštećenje 

(Mild cognitive impairment) 

Crook i saradnici 

1986. 

Blackford, LaRue 

1989. 

Levy 

1994. 

DSM IV 

1994. 

ICD- 10 

1993. 

DSM IV 

1994. 

Graham i 

saradnici 

1997. 

Petersen i 

saradnici 

1999. 

Subjektivno oštećenje pamćenja uz 

postojanje i objektivnih pokazatelja u 

odnosu na grupu mlađih odraslih osoba 

Starenjem uzrokovano oštećenje 

pamćenja plus, uz postojanje deficita 

verifikovan sa najmanje četiri specifična 

kognitivna testa u odnosu na dobnu 

grupu 

Oštećenje bilo koje kognitivne funkcije u 

odnosu na svoju dobnu grupu 

Objektivni gubitak kognitivne funkcije 

Nepovoljni rezultati kognitivnih testova 

za učenje, pamćenje i koncentraciju 

Oslabljeno pamćenje, učenje, 

perceptualno- motorne, govorne i 

egzekutivne funkcije 

Smanjeno pamćenje, učenje, 

perceptualno- motornih, govornih i 

egzekutivnih funkcija ali bez znakova 

klinički definisane demencije 

Subjektivno postojanje oštećenja 

pamćenja, uz postojanje i objektivnih 

pokazatelja koji su prilagođeni u odnosu 

na starosnu grupu i stepen obrazovanja 

8


U literaturi i dalje ne postoji jedinstven stav o tome da li MCI predstavlja zaseban 

klinički entitet ili je to samo manifestacija AD u različitim stadijumima. Drugi 

autori smatraju da MCI čini grupu pod visokim rizikom za budući razvoj 

demencije. Zaključci različitih grupa su vrlo često suprotni, tako pojedine studije 

smatraju da je MCI zapravo blagi oblik demencije, dok drugi smatraju da ovo 

predstavlja vrlo heterogenu grupu sa nepredvidim ishodom u pogledu budućeg 

razvoja demencije 32 . 

1.3. Vrste demencija 

1.3.1. Alzheimerova bolest 

Alzheimerova bolest (AD) prvi put je opisana od strane nemačkog neuropatologa 

Aloisa Alzheimera 1906. godine, kada je prilikom autopsije 56 godina stare žene 

sa izraženom demencijom prvi put primetio postojanje senilnih plakova izvan 

neurona i neurofibrilarnih vlakana unutar neurona, što i danas, posle više od sto 

godina, predstavlja dijagnostičke kriterijume za definitivnu dijagnozu AD 33 . 

Gledano u svetlu aktuelnih dijagnostičkih kriterijuma može se reći da AD zapravo 

predstavlja kako klinički, tako i patološki entitet. Za definitivnu dijagnozu je 

potrebno prisustvo određenog kliničkog fenotipa koji se ogleda u progresivnoj 

demenciji odnosno gubitku sposobnosti pamćenja kao ključnog simptoma, uz 

postepeno zahvatanje i drugih kognitivnih sfera, dok se patohistološke promene 

manifestuju prisustvom intraneuralnih neurofibrilarnih vlakana i esktracelularnih 

senilnih plakova što je često praćeno sinaptičkim gubitkom i vaskularnim 

taloženjem amiloda. Obzirom da patihistološka verifikacija u svakodnevnoj 

kliničkoj parksi nije moguća, AD zapravo predstavlja dominantno klinički entitet 

definisan kriterijumima moguće i verovatne AD 34,35 . 

Najčešće korišćeni klinički dijagnostički kriterijumi su zapravo definisani od 

strane radne grupe NINCDS-ADRDA, koji se u najvećoj meri zasnivaju na 

isključivanju drugih mogućih uzroka demencije, a prema podacima iz literature 

imaju visok stepen tačnosti (80- 90%) za postavljanje dijagnoze. Iako treba imati 

u vidu da ovi podaci uglavnom potiču iz specijalizovanih ustanova koji se bave 

dijagnostikom i istraživanjima na polju demencije, kao i da se vrlo često radi o 

pacijentima koji su u odmaklim stadijumima bolesti. Stoga se pretpostavlja da je 

senzitivnost kliničkih kriterijuma u postavljanju dijagnoze AD znatno niža u 

ranijim stadijumima bolesti, naročito u onih osoba sa blagim kognitivnim 

oštećenjem i atipičnom kliničkom slikom 36 . 

Uočen je visok stepen korelacije laboratorijskih i neuroimidžing biomarkera u 

dijagnostici specifičnih neuropatoloških lezija kod AD. Ovi biomarkeri se mogu 

podeliti u dve podgrupe: 1. patofiziološki i 2. topografski markeri. 

Patofiziološki markeri ukazuju na postojanje za AD karakteristična dva 

neurodegenerativna procesa, odnosno na prisustvo amiloidoze i stvaranje 

plakova, kao i tauopatije i postojanje neurofibrilarnih vlakana 37 . 

U cilju potvrde postojanja elemenata neurodegenerativnog procesa jedan od 

načina je određivanje koncentracija β amiloida (Aβ), ukupnog tau proteina i 

fosfotau proteina u cerebrospinalnoj tečnosti. Vrednosti β amiloida su snižene 

dok je koncentracija ukupnog tau proteina i fosfotau proteina povišena u likvoru 

kod AD 38 . 

Tau protein je lokalizovan u aksonima neurona, a postoje šest različitih izoformi i 

brojna mesta fosforilacije ovog proteina u ljudskom mozgu. Koncentracija tau 

proteina u cerebrospinalnoj tečnosti u prvom redu odražava stepen neuralne 

9


degeneracije u sklopu hroničnog neurodegenerativnog procesa 39 . 

Osnovna komponenta senilnih plakova je Aβ, proteolitički razgradni produkt 

amiloid prekursor proteina (APP), koji biva razgrađen od strane beta sekretaze 

oslobađajući N- terminalni derivat koji se naziva βsAPP, a na njega deluje gama 

sekretaza i nastaje slobodan Aβ. Dugogodišnja istraživanja pokazala su da 

postoje dva značajna podtipa Aβ i to jedan derivat sa 40 aminokiselina (A 1-40 ) i 

drugi sa 42 aminokiseline (A 1-42 ) koji ima najveću tendenciju ka agregaciji i 

najbrže stvara plakove. Dugo se smatralo da je snižena koncentracija A 1-42 u 

likvoru posledica taloženja ovog peptida u senilnim plakovima. Kasnije studije su 

međutim pokazale da i u drugim oboljenjima, poput Creutzfeldt-Jakobove bolesti, 

amiotrofične lateralne skleroze i multiple sistemske atrofije, postoji snižena 

koncentracija A 1-42 u cerebrospinalnoj tečnosti. Ipak se na velikim populacionim 

autopsijskim studijama pokazalo da postoji visok stepen korelacije između 

snižene koncentracije A 1-42 i broja plakova u neokorteksu i hipokampusu 40,41 . 

Slika 1. Patohistološka slika amiloda β i fosforilisanog tau proteina. Preuzeto 

iz Small GW, Bookheimer SY, Thompson PM, Cole GM, Huang SC et al. Current and future 

uses of neuroimaging for cognitively impaired patients. Lancet Neurol 2008; 7: 161–172 

Još jedan od značajnih biomarkera za AD u cerebraspinalnoj tečnosti je 

fosforilisani tau protein. Koncentracija fosforilisanog tau proteina prikazuje 

stepen fosforilacije tau i za razliku od ukupne koncentracije tau proteina ne 

postoji njegovo povećanje kod akutnog cerebrovaskularnog incidenta. Takođe je 

utvrđeno da ne postoji porast koncentracije fosforilisanog tau proteina ni kod 

Creutzfeldt-Jakobove bolesti. 

Stoga se može smatrati da koncentracija fosforilisanog tau proteina u likvoru nije 

samo pokazatelj oštećenja neurona, kao što je to ukupni tau protein, već pre 

odražava stepen fosforilacije i formiranje neurofibrilarnih vlakana u AD 42-44 . 

10


Slika 2. Šematski prikaz osnovnog patofiziološkog mehanizma Alzheimerove bolesti i 

pratećih biomarkera. Preuzeto iz Blennow K, Hampel H. CSF markers for incipient Alzheimer’s 

disease. Lancet Neurol 2003 

Biomarkeri cerebrospinalne tečnosti, kao što su snižen Aβ i još specifičniji 

pokazatelj, odnos koncentracije tau proteina i Aβ, povezani su sa visokim 

stepenom progresije oboljenja u osoba sa blagim kognitivnim oštećenjem u AD i 

pokazali su visoku senzitivnost i specifičnost u predikciji razvoja demencije 

Alzheimerovog tipa 45 . 

Topografski markeri se koriste za evaluaciju manje specifičnih promena u mozgu 

koje korelišu sa regionalnom distribucijom AD, te dijagnostičke vizualizacione 

metode, najpre magnetno rezonantni imidžing (MRI), mogu pružiti informacije o 

stepenu atrofije medijalnog temporalnog režnja, a pozitronska emisiona 

tomografija sa fluorodezoksiglukozom (FDG PET) o stepenu utilizacije glukoze u 

temporoparijetalnim strukturama korteksa 46,47 . 

Neurodegenerativni proces u AD počinje već 20-30 godina pre pojave prvih 

kliničkih simptoma bolesti. Tokom ove prekliničke faze bolesti povećava se 

opterećenost senilnim plakovima i neurofibrilarnim vlaknima, tako da na 

određenom nivou počinje pojava prvih simptoma demencije. Jasan uzrok 

demencije Alzheimerovog tipa za sada nije poznat, ali kao što je slučaj i sa 

drugim hroničnim oboljenjima i ovde govorimo o multiplim faktorima, a ne samo 

jednom uzročniku. Ono što se sve češće zapaža da nije samo jedna vrsta 

neurodegenerativnog procesa odgovorna za pojavu demencije, te iako je AD 

najčešći oblik, ona vrlo često koegzistira sa drugim patološkim promenama koje 

takođe doprinose kognitivnom oštećenju. Najčešći komorbiditeti su Lewy body 

demencija, vaskularna oštećenja i hipokampalna skleroza. Uočeno je da su 

kognitivni simptomi utoliko izraženiji ukoliko postoji mešovit oblik demencije, 

odnosno kada pored osnovnog neuropatološkog uzročnika AD koegzistiraju i 

drugi patološki entiteti, kao što su LBD i VaD 48,49 . 

11


Slika 3. Moguć algoritam obrade pacijenata sa sumnjom na demenciju Alzheimerovog tipa. 

12


U literaturi je opisana i hipoteza amiloidne kaskade koja ukazuje da greškom u 

metabolizmu APP dolazi do agregacije Aβ, što predstavlja glavni patofiziološki 

mehanizam u razvoju bolesti. Međutim, novija istraživanja pokazuju da mogući 

uzročnik nisu amiloidni plakovi, već manji oligomeri Aβ koji dovode do sinaptičke 

disfunkcije i razvoja oboljenja. Ovo bi moglo biti i jedno od objašnjenja zašto ne 

postoji snažna korelacija između stepena prisustva amiloidnih plakova i 

stadijuma same bolesti. Druge studije pokazale su čak da inicijalni okidač bolesti 

zapravo nije pojačano stvaranje amilodinih plakova, već je to disbalans u 

stvaranju između amilopeptida A 1-40 i A 1-42 . Smatra se da podtip A 1-42 ima znatno 

veću sposobnost ka agregaciji i ima mnogo izraženije neurotoksično dejstvo, za 

razliku od A 1-40 za koji se smatra da ima čak i protektivno dejstvo i sprečava 

taloženje amiloida 50,51 . 

Slika 4. Patološki supstrati u neurodegenerativnim procesima. 

Preuzeto iz Drzezga A. Basic pathologies of neurodegenerative dementias 

and their relevance for state-of-the-art molecular imaging studies. Eur J 

Nucl Med Mol Imaging 2008 

Jedan od poznatih uzročnika AD je i moguća genetska mutacija, tako da je mali 

procenat oboljenja, negde oko 1%, uzrokovano retkim genetskim poremećajem. 

Mutacijom je zahvaćen gen za amiloid prekursor protein na hromozomu 21, 

zatim gen za presenilin 1 protein na hromozomu 14 i gen za presenilin 2 protein 

na hromozomu 1. Nasleđivanjem bilo koje od ovih mutacija dolazi do izvesnog 

razvoja i manifestacije ovo familijarni oblika AD. Bolest se u ovim slučajevima 

razvija pre 65 godine, a zabeleženi su i slučajevi pojave bolesti u 30. godini 

starosti 11 . Puno pažnje posvetilo se i identifikaciji faktora rizika za razvoj AD, te 

se smatra da je najveći faktor rizika starija životna dob. Većina obolelih je starija 

od 65 godina i to predstavlja kasni početak bolesti, obzirom da postoje osobe 

kod kojih se bolest razvije i pre 65 godine, a koje nemaju familijarni oblik AD, te 

se svaka pojava AD pre 65. Godine života može smatrati ranim početkom 

bolesti. Drugi faktor rizika je pozitivna porodična anamneza u pravcu demencije 

Alzheimerovog tipa, gde je rizik dodatno veći ukoliko u najbližoj porodici postoji 

više od jedne osobe obolele od AD 11,52 . 

13


Jedan od genetskih faktora rizika za razvoj AD je i apolipoprotein E-Ɛ4 (APOE 

Ɛ4). APOE Ɛ4 je jedan od tri moguća oblika APOE gena (Ɛ2, Ɛ3 i Ɛ4) na kome se 

nalazi kod za protein koji vezuje holesterol u krvotoku. Svako nasleđuje jedan 

oblik APOE gena od svakog roditelja, a smatra se da oni koji naslede jedan 

APOE Ɛ4 gen imaju povećan rizik za razvoj AD i to čak u ranijoj životnoj dobi, za 

razliku od osoba koje naslede Ɛ2 i Ɛ3 oblike APOE gena. Oni koji od oba 

roditelja naslede APOE Ɛ4 gen su pod još većim rizikom, iako samo nasleđivanje 

ovog gena ne znači uvek i razvoj bolesti 11 . 

Blago kognitivno oštećenje takođe predstavlja faktor rizika za razvoj AD. Smatra 

se da negde 10% do 20% osoba starijih od 65 godina ima mnestički deficit, 

problem sa govorom i oštećenje drugih kognitivnih funkcija, ali koji nisu toliko 

izraženi da interferiraju sa njihovim funkcionisanjem u svakodnevnom životu. 

Različite su procene koliko osoba sa MCI simptomima vremenom razvije sliku 

AD, ali se smatra da se ovaj broj kreće oko 15% na godišnjem nivou. Nije u 

potpunosti razjašnjeno zašto kod pojedinih osoba sa MCI dolazi do razvoja AD, 

dok kod drugih ne, ali MCI u nekim slučajevima predstavlja preklinički stadijum 

bolesti 53 . 

Smatra se da faktori rizika za kardiovaskularne bolesti takođe utiču i na mogući 

razvoj demencije, naime, promene na srcu i krvnim sudovima značajno utiču na 

prokrvljenost mozga. Istraživanja ukazuju da faktori rizika za ishemijsku bolest 

srca, kao što su povišen holesterol, tip 2 šećerne bolesti, povišen krvni pritisak, 

fizička neaktivnost, pušenje i gojaznost su takođe povezani sa većim rizikom za 

razvoj AD i drugih oblika demencije, naročito vaskularne. Shodno tome postoje 

preporuke i za mere prevencije odnosno predloga za način života kojim se 

usporava starenje mozga, pa se tako preporučuje da ljudi ostanu što duže 

mentalno aktivni, da se smanji unos zasićenih masnih kiselina i poveća unos 

voća i povrća 54-58 . 

Povrede glave umerenog do teškog stepena takođe mogu biti povezane sa 

povećanim rizikom za razvoj AD i demencije. Ukoliko povreda glave rezultira 

gubitkom svesti ili postraumatskom amnezijom koja traje duže od 30 minuta 

onda se povreda smatra umerena, a ukoliko jedno od ova dva stanja traja duže 

od 24 sata onda se povreda može smatrati teškom. Rezultati ukazuju da je 

povreda glave umereng stepena povezana sa dvostrukim rizikom za razvoj AD u 

poređenju sa osobama bez prethodne povrede, dok se kod povreda teškog 

stepena ovaj rizik povećava na 4 i po puta. Osobe izložene ponovljenim 

traumatskim povredama glave kao što su bokseri, fudbaleri, profesionalni vojnici 

mogu takođe biti pod povećanim rizikom za AD i razvojem kognitivnog oštećenja 

u kasnoj životnoj dobi a autopsijski je dokazano češće prisustvo vlakana tau 

proteina u ovoj grupi 59-61 . 

Značajno pitanje vezano za sam proces starenja je koncept moždane rezerve, 

koji se definiše kao sposobnost mozga da smanji negativne efekte multiplih 

ishemijskih ataka, taloženja amiloida i vaskularnih bolesti. Ovim konceptom se i 

dalje podržava činjenica da je glavni faktor rizika za razvoj AD životna dob u 

kombinaciji sa taloženjem Aβ 1-42 ali da je njihov efekat odnosno stepen 

ispoljavanja na kognitivne funkcije povezan sa postojanjem inicijalne moždane 

rezerve, koja je karakterisana godinama starosti, inteligencijom, stepenom 

obrazovanja i količinom učenja tokom života 62 . 

Zaključno se može reći da je AD progresivno neurodegenerativno oboljenje i 

najčešći je oblik demencije koji se javlja u skoro dve trećine slučajeva. Daleko 

pre nego što bolest postane manifestna mogu postojati već prve histološke 

promene karakteristične za AD kod asimptomatičnih osoba, ova subklinička faza 

može potrajati i više od 10 godina. Nakon toga sledi blago kognitivno oštećenje 

14


koje se razlikuje od demencije po tome što je gubitak kognitivnih funkcija takvog 

stepena da ne remeti svakodnevno funkcionisanje pojedinca. Najveći zadatak 

različitih dijagnostičkih kriterijuma i neuroimidžing modaliteta je upravo u detekciji 

bolesti kada se ona nalazi u ranoj odnosno prekliničkoj fazi, obzirom da se 

najbolji efekat medikamentozne terapije postiže u takvih osoba 7,63 . 

1.3.1.1. Faktori rizika i moguća prevencija za Alzheimerovu bolest 

Savremena era demencije sa intenzivnim istraživanjima na polju AD počela je 

početkom 1980. sa ciljem da se nađe mogući način prevencije i lečenja bolesti. 

Iako inicijalni uzrok AD, odnosno šta uzrokuje taloženje Aβ u strukturama mozga 

i dalje nije u potpunosti poznato, ipak je postignut velik uspeh identifikacijom Aβ i 

njegovog metabolizma kao centralnog patofiziološkog supstrata u razvoju 

bolesti 64 . Dalji napredak predstavlja identifikacija strukture amilod prekursor 

proteina, „amiloidne kaskade“ i mutacija gena za APP kod visoko rizičnih, 

familijarnih oblika rane AD 65 . 

U eri savremene medicine i farmakoterapije postoji jako malo bolesti koje se 

mogu uspešno prevenirati bez prethodnog poznavanja specifičnog etiološkog 

uzročnika. Postavlja se pitanje da li je taloženje Aβ u moždanom tkivu zapravo 

slično koronarnoj aterosklerozi, te da li je, ukoliko je moguća prevencija 

koronarne bolesti i progresija ateroskleroze uvođenjem statina, moguća i 

prevencija AD? 66 

Identifikacija određenog načina života i faktora sredine koji doprinose razvoju 

AD, pored genetskih faktora je značajan napredak i omogućava razmišljanja u 

pravcu moguće prevencije bolesti. Međutim, ono što je nepovoljno i otežava 

preciznu identifikaciju preventabilnih faktora je činjenica da bolest ima dug 

inkubacioni period, odnosno da depozicija Aβ počinje znatno ranije, čak između 

10 do 20 godina pre pojave kliničkih simptoma 67 . Istraživanja su pokazala da i 

kod osoba koje se smatraju genetski visoko rizičnim za razvoj AD postoji razlika 

u životnoj dobi prilikom pojave bolesti. Ova hipoteza utemeljena je na saznanju 

da AD u ranoj i starijoj životnoj dobi imaju istu etiologiju, ali je dinamika 

metabolizma Aβ drugačija 68 , tako u mlađih osoba postoji povećana produkcija 

A 1-42 a u starijih osoba poremećaj u uklanjanju depozita A 1-42 . Značajnu ulogu u 

genetskim faktorima rizika igra i identifikacija APOE Ɛ4 gena, jer je uočeno da 

postoji povećana koncentracija amiloida, naročito solubilnog A 1-42 kod nosilaca 

ovog gena, a da primarni uzročnik sredine koji deluje kao stimulus na povećanu 

produkciju jeste povreda, odnosno trauma glave. Isto tako je moguće da 

vaskularna oštećenja malih krvnih sudova glave kao posledica povišenog krvnog 

pritiska, ishemijske lezije, mali infarkti i promene u beloj masi budu stimulus za 

povećanu produkciju A 1-42 69,70 . Cerebrovaskularna bolest, odnosno 

mikrovaskularne ishemijske lezije i posledične inflamatorne promene i oksidativni 

stres su osnovni uzrok nastanka vaskularne demencije, ali i povećane produkcije 

A 1-42 kod AD kao odgovor na povredu. Hipoteza angiogeneze polazi od 

pretpostavke da povreda cerebralnih krvnih sudova u prvom redu usled 

povišenog krvnog pritiska dovodi do lokalizovane tromboze malih krvnih sudova, 

oštećenja i inflamacije, a kao odgovor na ovakve promene dolazi do povećanja 

APP i povećanog formiranja A 1-42 i A 1-40 plakova, neuralne disfunkcije, moždane 

atrofije i demencije 71,72 . Ovu teoriju vaskularnih oštećenja podržavaju i rezultati 

pojedinih patoloških studija koje su našle visoku prevalencu malih moždanih 

infarkta i promena u beloj masi prilikom autopsije osoba sa AD 73 . Povišen krvni 

pritisak ima značajan uticaj na male krvne sudove, naročito u moždanoj i 

15


bubrežnoj cirkulaciji. Promene u beloj masi i moždani infarkti su vrlo snažno 

povezani sa arterijskom hipertenzijom, kao i sa povišenom incidencom i 

prevalencom demencije 74,75 . Atrijalna fibrilacija (AF) ima sve veću prevalencu u 

starijoj populaciji, a primećeno je da kod ovih osoba postoji i povećan rizik za 

cerebrovaskularni inzult i razvoj demencije, ali još ostaje da se utvrdi da li 

moždani infarkti kod pacijenata sa AF utiču na taloženje amiloida i posledičnu 

demenciju 76 . Uticaj šećerne bolesti u mogućem razvoju demencije takođe nije u 

potpunosti razjašnjen. Postoji mogućnost da poremećen metabolizam glukoze, 

bilo hiperinsulinemija ili šećerna bolest čine nezavisan faktor rizika za razvoj 

demencije, ali se isto tako ne može isključiti da je sve to sekundarno, kao 

posledica povišene prevalence arterijske hipertenzije i vaskularne bolesti u 

osoba sa diabetes mellitusom i insulinskom rezistencijom 77 . 

Moždano tkivo sadrži negde oko 25% ukupnog telesnog holesterola i najveći deo 

se produkuje i metaboliše u mozgu 78 . Postoje indicije da metabolizam 

holesterola u moždanom tkivu ima značajnu ulogu kako u transportu, tako i u 

metabolizmu Aβ, te se smatra da povišen nivo intracelularnog holesterola u 

neuronima najverovatnije dovodi do povećane sinteze A 1-42 79 . Metabolizam 

holesterola in vivo u moždanom tkivu za sada nije moguće procenjivati, dok 

uticaj koncentracije holesterola u perifernoj krvi još uvek nije u potpunosti 

razjašnjen. Ishemijska oštećenja i posledične inflamatorne promene mogle bi 

uticati na povišen nivo holesterola u moždanom tkivu i sekundarno povećanoj 

produkciji amiloda 80 . Oštećenje mozga uzrokovano traumom glave ili 

vaskularnim lezijama mogu stimulisati sekundarni inflamatorni odgovor. 

Amiloidna hipoteza polazi od pretpostavke da postoji inflamatorni odgovor na 

taloženje amiloda što je vrlo slično ulozi inflamacije u progresiji aterosklerotskih 

plakova. Istraživanja međusobih odnosa između inflamacije i demencije nisu 

dala značajnije rezultate, jer nisu uspele da dokažu povezanost markera 

inflamacije sa povećanom depozicijom amiloda i razvoja demencije 81 . 

Sumiranjem poznatih podataka o faktorima rizika koji mogu uticati na 

metabolizam i taloženja amiloida u moždanom tkivu, može se reći da još uvek ne 

postoje jasne smernice i preporuke u prevenciji demencije, ali da postoje jasni 

znaci da određene pridružene bolesti, kao što su arterijska hipertenzija, atrijalna 

fibrilacija i šećerna bolest, pored genetskih faktora, ipak mogu uticati na razvoj 

demencije. 

1.3.2. Vaskularna demencija 

Vaskularna demencija (VaD) je drugi po učestalosti tip demencije, a procenjeno 

da se prevalenca u zemljama u razvoju kreće od 0.6% do 2% u osoba starijih od 

65 godina. Najčešći uzrok VaD (u gotovo 73% slučajeva) je subkortikalna VaD 

uzrokovana mikrovaskularnim promenama 82 . 

Cerebrovaskularna oštećenja su uzrok VaD i simptomi se mogu javiti nakon 

jednog strateški lokalizovanog infarkta mozga ili u sklopu manjih multiplih 

vaskularnih ataka, najčešće subkortikalne lokalizacije. Progresija bolesti je 

najčešće postepena i prolazi kroz faze, a osnovna klinička karakteristika je 

postojanje disegzekutivnih simptoma. Postoje četiri konsensusa za dijagnostičke 

kriterijume VaD koji se trenutno koriste u praksi 83,84 : 

‣ Kalifornijski kriterijum - State of California AD Diagnostic and Treatment 

Centers criteria, 

16


‣ kriterijumi National Institute of Neurologic Disorders and Stroke and the 

Association Internationale pour la Recherche et l’Enseignement en 

Neurosciences- NINDS- AIREN kriterijumi 

‣ Hachinski Ischemic Score (HIS) modifikovan po Rosenu i 

‣ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders- DSM- IV kriterijumi. 

Svi pomenuti kriterijumi imaju nisku senzitivnost ali visoku specifičnost. Prema 

ispitivanjima vrednosti za NINDS-AIREN kriterijume senzitivnost je negde oko 

43% i specifilnost 95%, dok se za druge kriterijume vrednosti kreću u proseku 

oko 50% za senzitivnost i 87% za specifičnost. Razlog ovoj niskoj senzitivnosti 

može se pronaći u neuropatološkim ispitivanjima koja vrlo često ukazuju da 

postoji preklapanje VaD sa neurodegenerativnom patologijom, najčešće 

Alzheimerovog tipa. Uočeno je da se vaskularna patologija nalazi u 29% do 41% 

slučajeva demencije svih oblika, dok se čiste vaskularne promene kao uzrok 

demencije nalaze u oko 9% slučajeva 85 . Iz tog razloga je preporučen deskriptivni 

pristup u postavljanju dijagnoze VaD, koja bi uzela u obzir neuropsihološki profil, 

rezultate neuroimidžinga i vaskularne faktore rizika 86 . U literaturi se navode tri 

podtipa VaD i to: vaskularni kognitivni poremećaj bez demencije, subkortikalna 

vaskularna demencija sa dominantnim disegzekutivnim profilom i 

neuroimidžingom uočene promene u beloj masi, kao i VaD sa pojedinačnim ili 

multiplim strateškim infarktima 87 . Niska senzitivnost kliničkih kriterijuma za VaD 

dovela je do razvoja istraživanja na polju biomarkera u cerebrospinalnoj tečnosti, 

kao mogućeg načina za postavljanje pouzdane dijagnoze. VaD može biti 

praćena većim područjima infarkta čija se tačna lokalizacija, veličina i progresija 

jednostavno dijagnostikuje MR pregledom, ali isto tako VaD može biti 

uzrokovana mikrovaskularnom bolešću krvnih sudova, što se pak ne može 

utvrditi niti klinički, niti neuroimidžing modalitetima 88 . Stoga se smatra da 

biomarkeri mogu doprineti proceni postojanja mikrovaskularne bolesti, dok 

neuroimidžing i dalje zauzima centralnu ulogu u dijagnostici ishemijskih promena 

uzrokovanih promenama na srednjim i velikim krvnim sudovima. Američki 

National Institute for Neurological Disorders and Stroke i kanadski Canadian 

Stroke Network dali su 2006. preporuke za potencijalne biomarkere u 

dijagnostici vaskularnog kognitivnog poremećaja. Povišena koncentracija 

ukupnog i fosforilisanog tau proteina u kombinaciji sa urednom koncentracijom 

Aβ42, uz povišenu koncentraciju neurofilament proteina i sniženog odnosa 

serumske i likovorske koncentracije albumina su nađene kod pacijenata sa 

demencijom u velikim studijama preseka 89 . Nažalost, ovi su nalazi limitirani zbog 

velikog preklapanja sa vrednostima koje se nalaze kod pacijenata sa kliničkim 

profilom koji sugeriše AD bez vaskularne komponente. Koncentracija sulfatida u 

likvoru povišena je u VaD i u jednoj studiji je nađena signifikantna razlika u 

koncentraciji u odnosu na pacijente sa AD 90 . Koncentracija matriks 

metaloproteinaze 9 (MMP- 9) u likvoru je povišena u VaD, ali njena povišena 

koncentracija nije nađena kod AD ili u kontrolnoj grupi 91 . Takođe je predloženo i 

nekoliko serumskih biomarkera u dijagnostici. Naime, prema rezultatima jedne 

longitudinalne studije nađena je povišena koncentracija fibrinogena, ali ne i C- 

reaktivnog proteina povezana sa povećanim rizikom za VaD ali i AD 92 . Druga 

studija pokazala je da kombinacija povišene koncentracije C-reaktivnog proteina 

i interleukina 6 povećava rizik za VaD, ali ne i AD 93 . 

Trenutno se ipak može reći da su razvoj i identifikacija potencijalnih biomarkera 

u dijagnostici vaskularnog kogntivnog poremećaja daleko iza onih za AD te da 

nisu našli široku kliničku primenu, usled čega se postavljanje dijagnoze i dalje 

zasniva na kliničkim dijagnostičkim kriterijumima i nalazima neuroimidžinga. 

17


1.3.3. Frontotemporalna demencija 

Frontotemporalna lobarna degeneracija (FTLD) jedan je od najčešćih oblika 

kortikalne demencije i smatra se da čini oko 20% presenilnih demencija koja ima 

vrlo heterogenu kliničku i patološku sliku, što otežava postavljanje dijagnoze. 

Klinička slika zavisi od distribucije kortikalne atrofije, bez postojanja specifične 

patohistološke slike. Lund i Mančesterska grupa dali su predlog za kliničke 

dijagnostičke kriterijume u cilju lakšeg postavljanja dijagnoze frontotemporalne 

lobarne degeneracije u smislu izdvajanja tri sindroma u zavisnosti od toga koja 

vrsta simptoma dominira kliničkom slikom, i to su: 

‣ frontotemporalna demencija (FTD), 

‣ progresivna nefluentna afazija i 

‣ semantička demencija. 

Pacijenti sa progresivnom nefluentnom afazijom i semantičkom demencijom 

najčešće imaju tegobe u vidu otežanog govora i stoga ih je klinički lako 

razlikovati od drugih oblika demencije. Međutim, FTD predstavlja najčešći oblik 

frontotemporalne lobarne degeneracije gde kliničkom slikom dominiraju gubitak 

pamćenja i promene u ponašanju 94,95 . 

FTLD karakteriše se atrofijom prefrontalnog i prednjeg temporalnog neokorteksa 

a različita topografska distribucija kortikalne atrofije određuje kliničku sliku 

odnosno klinički sindrom. Progresivna nefluentna afazija karakteriše se gubitkom 

sposobnosti govora, ali uz očuvanu sposobnost razumevanja reči uz nalaz 

asimetrične distribucije kortikalne atrofije i to na račun leve hemisfere. 

Semantička demencija se odlikuje gubitkom sposobnosti imenovanja i 

razumevanja reči, kao i neprepoznavanjem osoba, predmeta i senzornih 

stimulusa, pri čemu je kortikalna atrofija obostrana, najčešće asimetrična i 

zahvata srednji i donji temporalni režanj 95,96 . 

FTLD može da se javi zajedno sa degeneracijom bulbarnog neurona i neurona 

prednjeg roga kičmene moždine što ima za posledicu motornu neuronsku 

degeneraciju (MND) koja se najčešće javlja zajedno sa FTD, iako je opisana i u 

sklopu progresivne afazije i semantičke demencije 97 . 

Slika 5. Atrofija korteksa frontalnog i prednjeg temporalnog režnja. 

Preuzeto iz Neary D, Snowden J, Mann D. Frontotemporal dementia. Lancet Neurol 

2005; 4: 771-80 

18


Procenjuje se da oko 15% demencija sa ranim početkom predstavljaju FTLD, 

dok je ovaj procenat znatno niži kod osoba sa kasnim početkom bolesti. Prema 

podacima epidemioloških studija smatra se da bi ovaj procenat mogao biti i 

znatno veći, s obzirom da ovaj oblik demencije često ostaje nedijagnostikovan 

zbog heterogenosti kliničke slike. Prosečna starost za pojavu simptoma FTLD je 

između 45 i 65 godina starosti, za razliku od AD gde se prvi simptomi javljaju 

kasnije negde od 65 godine starosti. Patohistološka slika kod FTLD nije uvek 

specifična, što takođe otežava postavljanje adekvatne dijagnoze, a načinjenim 

post mortem histopatološkim analizama opisana su tri moguća subtipa nalaza i 

to: taupatologija, tau- negativna i ubikvitin- pozitivna inkluziona patologija (FTLD- 

U) i takozvana demencija bez specifične histopatologije (Dementia Lacking 

Distinctive Histopathology- DLDH) 98,99 . 

Slika 6. Šematski prikaz frontotemporalne lobarne degeneracije. 

1.3.4. Lewy body demencija 

Lewy body demencija (DLB) se inicijalno smatrala ređim oblikom demencije, 

međutim noviji podaci ukazuju da čini oko 10- 15% neurodegenerativnih 

demencija u starijih osoba 100 . Obzirom na mogućnost primene farmakoterapije, 

vrlo je značajno postavljanje adekvatne dijagnoze odnosno diferencijalne 

dijagnoze u odnosu na druge oblike demencije. Primena inhibitora holinesteraze 

kod DLB pokazuje vrlo dobar odgovor na terapiju, dok je kod primene 

19


neuroleptika uočena velika senzitivnost za pojavu neželjenih dejstava 101,102 . Vrlo 

slična klinička i patološka manifestacija bolesti zapaža se kod DLB i demencije 

koja se javlja u sklopu Parkinsonove bolesti (PB), a noviji rezultati ukazuju na 

sve uspešniju mogućnost kontrolisanja i usporavanja toka bolesti u ova dva 

klinička sindroma 103,104 . 

Iako se klinička slika u DLB i PB vrlo često preklapa, ipak postoje definisani 

klinički dijagnostički kriterijumi za DLB (prikazani u tabeli 4), za razliku od PB gde 

aktuelno ne postoje ponuđeni formalni dijagnostički kriterijumi. Od strane 

stručnjaka iz ove oblasti ponuđeno je arbitrarno „pravilo godinu dana“ u cilju 

razlikovanja da li se radi o DLB ili PB, naime pojava demencije unutar 12 meseci 

od postojanja parkinsonizma se može smatrati DLB, dok parkinsonizam koji traje 

duže od 12 meseci pre pojave prvih simptoma demencije smatra se PB 103 . 

Tabela 4. Preporuke za postavljanje dijagnoze Lewy body demencije 

Ključne odlike 

Preporuke za kliničku dijagnozu moguće i verovatne Lewy body demencije 

1. Progresivni gubitak kognitivne funkcije koji je obima da ometa normalno socijalno i radno 

funkcionisanje pojedinca. 

2. Gubitak pamćenja se ne mora javiti u ranoj fazi bolesti ali sa progresijom je prisutan u većini 

slučajeva. 

3. Postojanje deficita na testovima pažnje, frontalnih- subkortikalnih veština i vizuospacijalnih 

sposobnosti može biti takođe izražena. 

Osnovne odlike (neophodno prisustvo dva simptoma za dijagnozu verovatne i jedan za dijagnozu 

moguće DLB) 

1. Fluktuacije u kognitivnoj funkciji naročito izražene varijacije u pažnji i prisebnosti 

2. Vizualne halucinacije 

3. Znaci parkinsonizma 

Druge odlike 

1. Učestali padovi 

2. Sinkopa 

3. Tranzitorni gubitak svesti 

4. Neuroleptička senzitivnost 

5. Obmane i halucinacije u drugim oblicima 

6. Poremećaj REM faze sna 

7. Depresija 

Odlike koje su manje verovatne 

1. Podaci o cerebrovaskularnom inzultu 

2. Druga fizička oboljenja ili oštećenja centralnog nervnog sistema koja mogu uticati na 

kognitivnu funckiju 

20


U osnovi dijagnostičkih modaliteta koje je neophodno načiniti prilikom 

postavljanja dijagnoze DLB leže jednofotonska emisiona tomografija (Single 

Photon Emission Tomography- SPECT) ili pozitronska emisiona tomografija 

(PET) dopamin transporterskog sistema na nivou strijatuma, gde se može uočiti 

značajno smanjeno nakupljanje radiofarmaka kao posledica strijatonigralne 

degeneracije kod DLB uz postojanje uobičajenog stepena nakupljanja kod AD i 

normalnog starenja 105 . 

Slika 7. Jednofotonska emisiona tomografija dopamin transporterskog sistema kod 

. 

normalnog starenja, Lewy body demencije i Alzheimerove bolesti. 

Preuzeto iz McKeith I, Mintzer J, Aarsland D, Burn D, Chiu H. Dementia with Lewy bodies. Lancet Neurol 2004 

Patofiziološki mehanizam DLB karakteriše se agregacijom specifičnih proteina 

odnosno Lewy telašca unutar neokorteksa, limbičkog sistema i moždanog 

stabla. Lewy telašca predstavljaju intracelularno taloženje proteina dominantno 

α- synucleina koji u uobičajenim uslovima ima fiziološku ulogu kod sinaptičkog 

prenosa i prema nekim novijim istraživanjima pokazuje i neuroprotektivno 

dejstvo. Mehanizam koji dovodi do patološke agregacije ovog proteina nije u 

potpunosti poznat 106 . Lewy telašca su prvobitno opisana kod Parkinsonove 

bolesti, stoga postoji veliko preklapanje sa kliničkom slikom i neuropatološkim 

nalazom kod DLB. Iz tog razloga u skorije vreme postavljena je teza da su oba 

ova klinička entiteta samo različita ekspresija jedne iste osnovne bolesti 107 . 

Takođe postoji preklapanje u patohistološkoj slici sa AD, te je uočeno postojanje 

depozita amiloidnih plakova kod DLB, kao i prisustvo određenog stepena Lewy 

telašca kod AD. Uprkos svemu, AD i DLB se ipak smatraju različitim kliničkim 

entitetima, a ne različitim manifestacijama istovetne bolesti 108 . 

1.3.5. Demencija u sklopu Parkinsonove bolesti 

Parkinsonova bolest (PB) predstavlja progresivno neurodegenerativno oboljenje, 

gde se klinička dijagnoza postavlja na osnovu postojanja poremećaja motorike, 

kao što su bradikinezija, tremor u mirovanju, rigiditet i posturalna nestabilnost, 

pojava simptoma je asimetrična i pokazuju dobar odgovor na terapiju 

levodopom 109 . Parkinsonova bolest spada u grupu sinukleinopatija, a karakteriše 

se patološkim taloženjem proteina α-synuklein koji formira Lewy telašca u 

nigralnom i limbičkom sistemu, moždanom stablu i delovima neokorteksa i 

posledična neuralna degeneracija utiče na kateholaminergičku (dopamin i 

21


norepinefrin) i holinergičku neurotransmisiju 110 , i javlja se s incidencom od 1/100 

u osoba starijih od 60 godina u industrijski razvijenim zemljama 111 . Poremećaj 

kognitivne funkcije, u vidu egzekutivnog i viziospacijalnog deficita, kao i klinički 

znaci demencije čine nezavisni, nemotorni aspekt bolesti koji ima ulogu u 

proceni ishoda bolesti. Pojava demencije u sklopu PB predstavlja pokazatelj 

nepovoljnog ishoda i smanjenog kvaliteta života u bolesnika sa ovim 

poremećajem pokretljivosti 112 . Prema epidemiološkim podacima procenjena 

prevalenca demencije u sklopu PB u opštoj populaciji iznosi oko 2- 3% 113 . 

Smatra se da se demencija javlja kod klinički uznapredovalog oblika PB i starijih 

osoba, te da se javlja negde u oko 30% do 40% osoba sa PB 103 . 

1.3.6. Ređi oblici demencije 

Hidrocefalus sa normalnim pritiskom (Normal Pressure Hydrocephalus-NPH) 

predstavlja ređi uzrok demencije, ali veoma značajan s obzirom da spada u 

grupu demencija koje su potencijalno lečive postavljanjem drenažnih 

derivacionih sistema, odnosno šantova. NPH možemo podeliti u idiopatski i 

sekundarni oblik koji je najčešće posledica hemoragije i traumatskih povreda 114 . 

Demencija u sklopu prionske bolesti, kao što je Creutzfeldt-Jakobova bolest 

(CJD) predstavlja rapidno progresivni sindrom, sa postojanjem mioklonusa i 

karakterističnih EEG promena (elektroencefalografija- EEG) 115 . Pojedina 

infektivna oboljenja takođe mogu biti povezana sa slikom progresivne demencije, 

a najčešći oblik se javlja u sklopu infekcije virusom humane imunodeficijencije 

(HIV) koji uzrokuje takozvanu subkortikalnu demenciju 116 . 

1.4. Neuroimidžing u dijagnostici demencije 

Istorijski gledano, preporuke udruženja Alzheimer’s Disease and Related 

Disorders Association iz 1984. godine definisale su osnovnu ulogu i mesto 

imidžinga u isključivanju drugih, odnosno reverzibilnih uzroka demencije prilikom 

evaluacije Alzheimerove bolesti i drugih oblika demencije. Međutim, već tada su 

najavljene naznake da će razvojem tehnike i tehnologije vremenom 

neuroimidžing modaliteti pružiti mogućnost davanja i konkretne dijagnoze 117 . 

Neuroimidžing u demenciji prošao je kroz značajne promene u poslednjih 25 

godina sa razvojem novih tehnika i dijagnostičkih modaliteta. Aktuelne imidžing 

tehnike omogućavaju: 

1. postavljanje dijagnoze i diferencijalne dijagnoze demencije, 

2. postavljanje rane dijagnoze u prekliničkoj fazi bolesti i 

3. praćenje efekata primenjene terapije 7 . 

Vremenom je i klinički pristup u evaluaciji i dijagnozi demencije postao zahtevan 

u smislu utvrđivanja specifičnog uzroka neurodegenerativnog procesa, a samim 

tim su i imidžing tehnike morale ispratiti ovaj zahtev. Razvojem ciljane terapije 

koja je usmerena u pravcu usporavanja specifičnog neuropatološkog procesa, 

postala je jasnija potreba konkretne etiološke dijagnoze demencije. Adekvatnom 

dijagnozom izbegava se nepotrebna primena lekova koja potencijalno može 

imati neželjena dejstva, ali se isto tako omogućava i praćenje efekata 

primenjene terapije. Obzirom na činjenicu da je neurodegenerativni proces 

povezan sa postojanjem specifičnih patoloških promena još daleko pre pojave 

prvih kliničkih simptoma, neuroimidžing ima i dodatnu ulogu u ranoj, 

presimptomatskoj dijagnostici dementnih stanja 118 . 

22


Precizna i adekvatna diferencijalna dijagnoza se u ovom trenutku bazira na 

histopatološkoj verifikaciji promena i patofiziološkog supstrata 

neurodegenerativnog procesa, koja je naravno moguća jedino post mortem. 

Prilikom evaluacije i obrade pacijenata sa sumnjom na demenciju u 

svakodnevnoj kliničkoj praksi moguće je postaviti samo dijagnozu verovatne 

demencije, utemeljenu na dužem kliničkom praćenju, laboratorijskim analizama, 

neuropsihološkom testiranju i, na kraju, primeni različitih neuroimidžing 

modaliteta. Iako je u uznapredovalim stadijumima demencije dijagnoza i 

diferencijalna dijagnoza znatno pouzdanija, veliki klinički izazov i nadalje 

predstavlja postavljanje adekvatne dijagnoze u ranim stadijumima bolesti, dok je 

još moguće primenom farmakoterapije usporiti efekte neurodegenerativnog 

procesa 119 . 

Podela neuroimidžing tehnika ranije se odnosila na strukturalne i funkcionalne 

metode u zavisnosti od informacija koje se dobijaju. Međutim, vremenom je 

došlo do preklapanja i tako dijagnostički modaliteti koji su ranije smatrani 

isključivo strukturalnim, odnosno morfološkim sada isto tako pružaju informacije 

u funkciji, kao što je slučaj sa funkcionalnim magnetno rezonantnim imidžingom 

(fMRI). Takođe, metode koje su tradicionalno smatrane funkcionalnim 

modalitetima sada mogu dati uvida u strukturu, kao što je imidžing amiloidnih 

plakova 120 . 

U budućnosti u dijagnostici demencije svakako se najviše očekuje od fuzije slika 

dobijenih morfološkim i funkcionalnim imidžingom, s obzirom da u osnovi 

demencije leži gubitak neurona sa posledičnom alteracijom funkcije u zavisnosti 

područja zahvaćenog korteksa. Vrlo je bitno prilikom tumačenja nalaza 

funkcionalne dijagnostike imati u vidu tzv. delimični zapreminski efekat (partial 

volume effect), koji se javlja zbog gubitka neurona, odnosno postojanja atrofije, 

samim tim utičući na procenu stepena nakupljanja radiofarmaka u određenim 

delovima kore. Fuzijom slika dobijenih funkcionalnim imidižingom sa snimcima 

magnetne rezonance moguće je načiniti korekciju na atrofiju i samim tim 

pouzdanije tumačiti distribuciju radiofarmaka 121 . 

Tabela 5. Neuroimidžing tehnike u dijagnostici demencije 

Imidžing tehnike 

Biološki proces 

CT 

Atrofija, tumorske lezije 

MRI 

Atrofija, tumorske lezije, hiperintenzitet bele mase 

[ 18 F]FDG-PET Metabolizam glukoze 

[ 99 mTc]Tc-HMPAO SPECT Protok krvi 

[ 18 F]FDDNP-PET Amiloidni plakovi i tau vlakna 

[ 11 C]PIB-PET Amiloidni plakovi 

[ 11 C]SB-13 PET Amiloidni plakovi 

[ 18 F]-BAY94-9172-PET Amiloidni plakovi 

[ 18 F]MPPF-PET Neuralni integritet hipokampusa 

Funkcionalni MRI 

Protok krvi, neuralna sprovodljivost 

DTI 

Sprovodljivost neurona, integritet bele mase 

MRS 

Koncentracija metabolita 

[ 11 C]-nicotine PET Mesta vezivanja nikotina 

[ 11 C](R)-PK11195 PET Mikroglijalna aktivacija (inflamacija) 

[ 11 C]β-CFT PET Ponovno preuzimanje dopamina (reuptake) 

23


Prema podacima iz literature klinički dijagnostički kriterijumi koji se koriste u 

evaluaciji pacijenata sa sumnjom na demenciju u specijalizovanim ustanovama 

imaju senzitivnost veću od 90%, dok je specifičnost ispod 70%. Vrednosti za 

senzitivnost i specifičnost kliničkih dijagnostičkih kriterijuma je znatno niža 

ukoliko se posmatraju rezultati evaluacije pacijenata sa sumnjom na demenciju 

koja je načinjena u nespecijalizovanim ustanovama 122 . Rezultati ispitivanja 

komparacije kliničkih kriterijuma sa neuropatološkim nalazom pokazuju da je 

prosečna vrednost senzitivnosti negde oko 81% i specifičnosti 70% za verovatnu 

AD, dok su vrednosti nešto drugačije kod moguće AD i za senzitivnost iznose 

93%, dok je specifičnost znatno niža i kreće se negde oko 48% 7 . Postavljanje 

dijagnoze verovatne demencije samo na osnovu kliničkih kriterijuma ima 

određenu limitaciju. Klinička obrada bolesnika sa prisutnom izraženom 

depresijom, afazijom i apraksijom je izuzetno otežana. Evaluacija pacijenata sa 

sumnjom na demenciju koja se nalazi u ranoj, odnosno prekliničkoj fazi zahteva 

duže longitudinalno, kliničko praćenje kako bi se napravila razlika između 

gubitka mnestičke funkcije koja je očekivana za godine starosti i rane 

Alzheimerove bolesti. Demencija može biti posledica različitih 

neurodegenerativnih procesa, samim tim gubitak sposobnosti pamćenja može 

biti uzrokovan različitim oblicima demencije, a obzirom na niže vrednosti 

specifičnosti kliničkih dijagnostičkih kriterijuma otežana je diferencijalna 

dijagnoza između različitih tipova samo na osnovu kliničke slike. Upravo iz tih 

razloga sve veći značaj i uloga se pridaje neuroimidžing tehnikama od kojih se 

očekuju dodatne informacije, naročito u okviru rane dijagnostike i diferencijalne 

dijagnoze između različitih oblika demencije 33 . 

1.4.1. Kompjuterizovana tomografija 

Kompjuterizovana tomografija (CT) uvodi se 1986. godine u dijagnostiku 

Alzheimerove bolesti kroz evaluaciju stepena kortikalne atrofije medijalnog 

temporalnog režnja. Linearno merenje cerebrospinalne tečnosti u prostoru oko 

medijalnog temporalnog režnja kao indirektni pokazatelj stepena atrofije na CTu 

pokazalo je tačnost od 88% u postavljanju dijagnoze Alzheimerove bolesti123. 

CT omogućava prikaz moždanih struktura i može da se koristi u dijagnostici 

inzulta, hidrocefalusa, atrofije, tumorskih i hemoragijskih lezija. Primenom 

kontrastnog sredstva dobijaju se dodatne informacije o eventualnom postojanju 

neoplastičnog procesa, infekcije i inflamacije. Radijaciono opterećenje po 

pacijentu iznosi oko 1.3 mSv što predstavlja negde oko trećinu od primljenog 

godišnjeg prirodnog zračenja 124 . Aktuelno se smatra da u dijagnostičkoj obradi 

pacijenata sa sumnjom na demenciju CT predstavlja alternativu kada je MR 

pregled kontraindikovan ili nije dostupan, a omogućava procenu stepena 

globalne i medijalne temporalne atrofije, kao i postojanje lezija unutar bele 

mase 125 . Najpouzdaniji pokazatelj postojanja AD u odnosu na uredan CT nalaz 

je širina temporalnog roga lateralne komore na orbitomeatalnim presecima. Na 

ovim presecima se računa odnos radijalne širine temporalnog roga i 

biparijetalnog dijametra, čime je gubitak volumena korigovan za dijametar glave i 

tako čini bolji parametar u proceni volumskog gubitka. Prosečne vrednosti 

odnosa temporalnog roga i biparijetalnog dijametra za normalnu populaciju 

iznose 0.025, za pacijente sa AD 0.038 i za pacijente sa AD i ekstenzivnim 

lezijama u beloj masi 0.044 126 . 

24


Slika 8. Merenje temporalne atrofije metodom kompjuterizovane tomografije. 

Preuzeto iz de Moya EAF. Dementia and imaging: the basics. Radiología 2010;52(1):4-17 

Farina i saradnici načinili su CT pregled kod 513 pacijenata koji su upućeni u 

specijalzovanu kliniku za poremećaje pamćenja i u 362 ispitanika nađeni su 

morfološki pokazatelji postojanja demencije, dok je samo u 26 ispitanika 

odnosno 7.2% nađen potencijalno reverzibilni uzrok demencije 127 . 

Iako postoji određen stepen zračenja CT se često koristi u svakodnevnoj 

kliničkoj praksi u rutinskoj evaluaciji pacijenata sa sumnjom na demenciju i to pre 

svega sa ciljem da se isključe sekundarni, potencijalno lečivi uzroci demencije. 

Njegova prednost svakako leži u niskoj ceni i pristupačnosti ove metode. 

Međutim zbog relativno niske senzitivnosti i specifičnosti u postavljanju 

dijagnoze demencije, aktuelne preporuke u pogledu CT imidžinga pre svega idu 

u pravcu isključenja mogućih drugih uzroka demencije 118 . 

Slika 9. CT nalaz glioma kod pacijenta sa kliničkim znacima demencije. 

Preuzeto iz Scheltens P. Magnetic resonance imaging in dementia. Schweiz Arch Neurol 

Psychiatr 2004;155:299–308 

25


Prema podacima Frisonija i saradnika senzitivnost za CT pregled kod sumnje na 

demenciju Alzheimerovog tipa kreće se od 70% do 92%, dok se specifičnost 

kreće u rasponu od 80% do 95%. Ono što je potrebno naglasiti da su ispitanici 

za ovu studiju bile osobe sa umerenim stepenom demencije, te se samim tim 

isto odrazilo na nešto bolje vrednosti senzitivnosti i specifičnosti ove imidžing 

tehnike 128 . 

1.4.2. Magnetno rezonantni imidžing 

Tradicionalna uloga strukturalnog imidžinga u evaluaciji pacijenata sa sumnjom 

na demenciju vezana je za isključivanje drugih, sekundarnih uzroka demencije, 

koji su najčešće tumorski procesi ili subduralni hematomi u nešto manje od 1% 

osoba 129 . Međutim, vremenom je stečeno saznanje da strukturalni MR imidžing 

daje mnogo širi spektar dijagnostičkih informacija, omogućavajući 

dijagnostikovanje i razlikovanje različitih oblika demencije 130 . 

Slika 10. Algoritam dijagnoze demencije na osnovu MR nalaza. AD, Alzheimerova bolest; DLB, 

Lewy body demencija; FTD, frontotemporalna demencija; PA, progresivna afazija; SD, semantička demencija; 

MCI, blago kognitivno oštećenje; CBD, kortikobazalna degeneracija; CADASIL, cerebralna autozomno 

dominantna arteriopatija sa subkortikalnim infarktima i leukoencefalopatijom. 

Preuzeto iz Schott JM, Fox NC. Structural imaging in the Dementias. Psychiatry 2007;6(12):503-50 

26


Strukturalni MR imidžing svoju prednost demonstrira u proceni volumetrijskih 

promena koje se javljaju u sklopu neurodegenerativnih oboljenja, a ogleda se u 

suženju girusa i proširenju sulkusa velikomoždane kore, što se najverovatnije 

javlja sekundarno usled smanjenja sinaptičkog denziteta, gubitka neurona i 

smanjenja veličine pojedinih ćelija. Različita neurodegenerativna oboljenja imaju 

svoja predilekciona mesta i zahvatanja specifičnih regija centralnog nervnog 

sistema, što rezultira gubitkom tkiva unutar predodređenih moždanih zona 118 . 

Medijalni temporalni režanj, a naročito hipokampus i entorinalni korteks (ERC) su 

regije koje bivaju najranije zahvaćene kod AD, što je u vidu smanjenja volumena 

hipokampusa i ERC kod pacijenata sa AD u poređenju sa zdravim ispitanicima 

iste starosne grupe potvrđeno brojnim studijama 131 . Progresijom bolesti bivaju 

zahvaćene i druge regije, kao što su lateralni parijetalni i posteriorni gornji 

temporalni režanj i medijalni posteriorni deo cingulatnog girusa, a na samom 

kraju, kada dođe do ispoljavanja difuzne prirode i simptomatologije AD, bivaju 

zahvaćeni i frontalni, temporalni i okcipitalni režanj 132 . 

Magnetno rezonantni imidžing je veoma primenjiv i u osoba sa blagim 

kognitivnim oštećenjem, a pod visokim rizikom za konverziju u demenciju. 

Gubitak volumena hipokampalne, parijetalne i lateralne temporalne regije 

smatraju se prediktorom za progresiju blagog kognitivnog oštećenja 133 . 

Longitudinalne studije su pokazale značajniji stepen atrofije unutar ERC i 

temporalnog režnja u celini kod pacijenata sa MCI u poređenju sa osobama iz 

kontrolne grupe 134 . 

Atrofija medijalnog temporalnog režnja na MR imidžingu se danas smatra jednim 

od tri dijagnostička kriterijuma za progresiju blagog kognitivnog oštećenja u AD 

zajedno sa smanjenim stepenom utilizacije flurodezoksiglukoze u kortikalnim 

strukturama i poremećajem odnosa tau/amiloda β u cerebrospinalnoj tečnosti 125 . 

Tabela 6. Kriterijumi Scheltensa i saradnika za procenu stepena atrofije 

temporalnog režnja (Preuzeto iz de Moya EAF. Dementia and imaging: the basics. Radiología 

2010;52(1):4-17) 

Gradus 

Širina horoidalne 

fisure 

Širina 

temporalnog 

roga 

Visina 

hipokampalne 

formacije 

0 N N N 

1 ↑ N N 

2 ↑↑ ↑ ↓ 

3 ↑↑↑ ↑↑↑ ↓↓ 

4 ↑↑↑ ↑↑↑ ↓↓↓ 

↑ povišen; ↓ snižen; N normalan 

27


A 

B 

C 

D 

D 

Slika 11. FLAIR koronalni preseci temporalnog korteksa u različitim stadijumima: 

A- gradus 0, normalan nalaz; B- gradus 1, blago kognitivno oštećenje, C- gradus 2, 

blaga demencija; D- gradus 4, uznapredovala demencija. 

Preuzeto iz de Moya EAF. Dementia and imaging: the basics. Radiología 2010;52(1):4-17 

U rane morfološke znake AD na strukturalnom MRI spada gubitak volumena 

entorinalnog korteksa i hipokampusa, dok atrofija hipokampusa predstavlja i 

faktor rizika za gubitak kognitivne funkcije i razvoja demencije odnosno 

progresije MCI u AD 135,136 . 

Magnetno rezonantni imidžing omogućava i diferencijalnu dijagnozu različitih 

tipova demencije, naročito kod oblika bolesti koji se manifestuju fokalnom 

atrofijskom degeneracijom. Frontotemporalna degeneracija obuhvata vrlo 

heterogenu grupu pacijenata, ali se karakteriše postojanjem fokalne 

degeneracije unutar prednje frontalne, temporalne i insularne regije. Kod 

pacijenata sa sa bihejvioralnim oblikom FTD postoji značajna redukcija 

volumena frontalnog režnja u odnosu na pacijentima sa AD ili kontrolnom 

28


grupom iste starosti. Predilekciona mesta kod FTD su ventromedijalni deo 

frontalnog korteksa, posteriorna orbitalna frontalna regija, insula i anteriorni 

cingulatni korteks, na osnovu čega se ovaj tip demencije morfološki razlikuje od 

AD, gde su ove regije prilično očuvane, a atrofija u frontalnom režnju uglavnom 

zahvata lateralni deo 137 . Zahvatanjem frontalnih regija mozga kod bihejvioralnog 

oblika FTD može se i objasniti klinička slika koja se dominantno odlikuje 

poremećajima ponašanja, za razliku od semantičkog oblika FTD gde je frontalni 

režanj relativno očuvan ali se zapaža značajna redukacija volumena 

temporalnog režnja, naročito neokorteksa u temporalnom vrhu, kao i atrofija 

amigdale koja predstavlja ključnu strukturu u emocionalnoj obradi 138,139 . 

Slika 12. Atrofijom zahvaćene regije kod frontotemporalne lobarne degeneracije 

(označeno belim strelicama). 

Preuzeto iz Schott JM, Fox NC. Structural imaging in the Dementias. Psychiatry 2007;6(12):503-507 

Parkinsonova demencija se manifestuje promenama u različitim strukturama 

mozga i karakteriše se gubitkom volumena u specifičnim regijama. Karakteristika 

progresivne supranuklearne paralize je dilatacije treće moždane komore, atrofija 

mezencefalona sa skraćenjem anteriornoposteriornog dijametra srednjeg 

mozga, za razliku od kortikobazalnog sindroma gde dominira frontalna atrofija. 

Lewy body demencija nema karakterističan raspored atrofije na strukturalnom 

MR imidžingu 140 . Rezultati studija utemeljenih na „voxel-based“ morfometrijskom 

imidžingu pokazale su da postoji razlika i distribuciji atrofije; tako je kod DLB 

značajnije smanjen volumen u strijatumu, mezencefalonu i hipotalamusu, dok je 

hipokampus relativno očuvan, za razliku od AD gde je to dominantno zahvaćena 

struktura 141 . Morfološki imidžing je takođe koristan i kod Parkinson Plus 

sindroma, koji su takođe praćeni demencijom, kao što je progresivna 

supranuklearna paraliza koja se karakteriše atrofijom srednjeg mozga i daje 

karakterističan „hummingbird“ znak na sagitalnim i „Mickey Mouse“ znak na 

aksijalnim presecima 142 . Hiperintenzitet signala u subkortikalnoj beloj masi se 

može uočiti kako kod osoba s AD, tako i u sklopu normalnog starenja i ne 

korelira značajno sa kliničkom slikom demencije 143 . Smatra se da prisustvo 

infarkta koji ukazuju na cerebrovaskularno oboljenje i postojanje atrofije 

medijalnog temporalnog režnja predstavljaju nezavisne faktore rizika za razvoj 

AD 144 , kao i da je hiperintenzitet signala u beloj masi povezan sa vaskularnim 

faktorima rizika, naročito arterijskom hipertenzijom i poremećajem glikozne 

tolerancije 145 . Najčešće se javlja u frontalnoj beloj masi i predstavlja nepovoljan 

prognostički faktor za razvoj cerebrovaskularnog inzulta i demencije 146 . Danas je 

široko prihvaćeno da hiperintenzitet signala u beloj masi predstavlja imidžing 

biomarker za vaskularnu bolest 147 . Lakunarni infarkti javljaju se u subkortikalnoj 

beloj masi i bazalnim ganglijama i takođe se smatraju imidžing korelatom za 

29


cerebrovaskularnu bolest 148 . Prisustvo vaskularne bolesti metodama 

molekularnog imidžinga, kao što su SPECT ili FDG-PET karakteriše se slikom 

smanjenog nakupljanja radiofarmaka koja je difuzna i tačkasta, a ima pretežno 

anteriornu distribuciju što korelira sa hiperintenzitetom signala u beloj masi na 

MRI i oštećenjima egzelutivnih funkcija 149 . Distribucija područja smanjenog 

nakupljanja radiofarmaka kod vaskularne demencije se značajno razlikuje od 

slike AD gde se smanjena utilizacija uočava dominantno u posteriornim 

strukturama korteksa ali bez obzira na ove razlike, ipak za postavljanje dijagnoze 

vaskularne bolesti molekularni imidžing nije dovoljan, jer ne omogućava 

pouzdanu diferencijalnu dijagnozu u odnosu na FTD i zbog toga je uvek 

neophodna korelacija sa morfološkim imidžingom 125 . 

Slika 13. Hiperintenzitet signala u periventrikularnoj beloj masi kod vaskularne 

demencije. 

Preuzeto iz Tartaglia MC, Rosen HJ, Miller BL. Neuroimaging in Dementia. The American Society for 

Experimental NeuroTherapeutics 2011; 8: 82-92 

1.4.2.1. Diffusion weighted i diffusion tensor imidžing (DWI i DTI) 

Diffusion- weighted imidžing (DWI) se bazira na analizi slobodnog kretanja 

molekula vode u mozgu i čini obavezan deo pregleda kod sumnje na akutni 

cerebrovaskularni inzult, obzirom da se na taj način akutna oštećenja vrlo dobro 

prikazuju. U većini neurodegenerativnih oboljenja DWI signal je uredan, međutim 

kod Creutzfeldt- Jakobove bolesti (CJD) dolazi do restrikcije difuzije u 

cerebralnim strukturama korteksa (tzv. ”cortical ribboning”), a praćeno je i 

sniženom difuzijom u bazalnim ganglijama što predstavlja vrlo senzitivan (91%) i 

specifičan (95%) dijagnostički kriterijum za CJD 150 . 

Slika 14. Cortical ribboning kod Creutzfeldt- Jakobove bolesti. 

Preuzeto iz Tartaglia MC, Rosen HJ, Miller BL. Neuroimaging in Dementia. The American 

Society for Experimental NeuroTherapeutics 2011; 8: 82-92 

30


Diffusion tensor imidžing (DTI) daje sliku o konektivnosti neurona u vidu 

kvantitativnih podataka o pravcu (anizotropiji) difuzije vode i time ukazuje na 

orijentaciju vlakana, odnosno integritet vlakana bele mase. DTI studije 

hipokampalne regije i temporalne bele mase kod pacijenata sa AD pokazale su 

smanjenje anizotropije vlakana bele mase temporalne regije, što je verovatno 

povezano sa degeneracijom sive mase medijalnog temporalnog režnja 151 . 

DTI je novija MR tehnika kojom je omogućena procena integriteta vlakana unutar 

bele mase, a daje uvid u postojanje oštećenja koji drugim imidžing tehnikama 

nije moguć. Prilikom procene difuzija u tri koordinatne ose omogućava se 

kvantifikacija stepena anizotropije i usmerenje nervnih vlakana. Difuzija molekula 

vode je anizotropna u vlaknima bele mase, odnosno zavisna od pravca pružanja, 

jer se aksoni i mijelinski omotač ponašaju kao barijera 152 . Frakcionalna 

anizotropija (FA) je pokazatelj stepena anizotropije procesa difuzije i kreće se od 

0 kada je difuzija izotropna (nema restrikcije) do 1 kada difuzija postoji samo u 

jednoj ravni, dok u ostalim pravcima postoji restrikcija difuzije, čime se dobija 

validna informacija o orijentaciji i integritetu nervnih vlakana. Iako se dominantne 

patološke promene kod neurodegenerativnih oboljenja manifestuju na nivou sive 

mase, ipak postoje dokazi da se promene uočavaju i u beloj masi kod AD, 

naročito u beloj masi temporalnog režnja, posteriorne cerebralne bele mase i 

žuljevitog tela 153 . 

Snižena frakcionalna anizotropija može se videti i u snopovima cinguluma u 

pacijenata sa MCI i AD u poređenju sa kontrolnom grupom zdravih osoba 154 . DTI 

se može koristiti i za diferencijalnu dijagnozu različitih oblika demencije. Više 

studija pokazalo je sniženu FA u parijetalnim režnjevima kod DLB u poređenju sa 

AD, a ovakvi nalazi koji koreliraju sa slikama metaboličkog imidžinga mogu 

objasniti viziospacijalne tegobe kod pacijenata sa DLB 151,155 . 

Načinjeno je i poređenje nalaza FA kod FTD i AD, te je tako uočeno sniženje FA 

u frontalnoj i temporalnoj regiji, uključujući prednji korpus kalozum, bilateralni 

prednji i descendentni cingulum i fascikulus uncinatus kod FTD, dok je kod 

pacijenata FA bila snižena u parijetalnim, temporalnim i frontalnim regijama, 

uključujući i levi prednji i zadnji cingulum, bilateralni descendentni cingulum i levi 

fascikulus uncinatus, što ukazuje da je patologija bele mase više fokalnog 

karaktera i da ima veću ulogu u patofiziologiji FTD nego kod AD 156 . 

Različiti oblici FTD mogu imati i različita predilekciona mesta, tako da je kod 

bihevioralnog oblika FTD uočena snižena FA bilaterno u regiji uncinatusa, 

prednjem cingulumu, prednjem superiornom longitudinalnom fascikulusu (SLF), 

levom posteriornom SLF i prednjem inferiornom longitudinalnom fascikulusu 

(ILF). 

Kod semantičkog oblika FTD, snižena FA zapaža se u levom posteriornom ILF, 

uncinatusu, posteriornom cingulumu i levom prednjem SLF. Progresivna 

nefluentna afazija je pokazala najsignifikantniju alteraciju difuzije u SLF, sa 

sniženom FA u prednjem SLF, levom posteriornom i superiornom SLF i desnom 

uncinatusu 157 . 

31


Slika 15. Regije od interesa na mapama frakcionalne anizotropije. CPkortikopontini 

fascikulusi, SLF- superiorni longitudinalni fasciculus, ILF- inferiorni 

longitudinalni fasciculus. 

Preuzeto iz Kantarci K, Avula R, Senjem ML, Samikoglu AR, Zhang B. Dementia with Lewy bodies and 

Alzheimer disease: Neurodegenerative patterns characterized by DTI. Neurology 2010; 74: 1814- 

1820 

1.4.2.2. Protonska magnetno rezonantna spektroskopija ( 1 H MRS) 

In vivo protonska magnetno rezonantna spektroskopija ( 1 H MRS) omogućava 

neinvazivnu evaluaciju biohemijskih komponenti mozga odnosno merenje nivoa 

specifičnih metabolita, kao što su N-acetilaspartat (NAA), holing, keratin, laktat, 

mioinozitol i glutamate. Smatra se da je NAA pokazatelj neuralnog integriteta, 

stoga je u mnogim studijama analiziran nivo NAA kod pacijenata sa demencijom. 

Nađen je statistički signifikantno niži nivo NAA u sivoj masi parijetalne regije i 

hipokampusa kod osoba obolelih od AD u poređenju sa kontrolnom grupom iste 

starosne dobi 158 , dok se kod vaskularne demencija najveći deficit NAA se 

uočava u regijama frontalnog i parijetalnog korteksa 159 . 

U studiji koja je upoređivala nalaze MRS kod pacijenata sa AD i FTD nađeno je 

da je odnos NAA/kreatin bio snižen u korteksu posteriornog cinguluma u obe 

grupe pacijenata, ali kod AD je značajnije sniženje uočeno u posteriornim 

regijama, za razliku od FTD gde je ovo sniženje bilo izraženije u frontalnim 

regijama 160 . 

MR spektroskopija je pokazala da je nivo NAA snižen čak i kod osoba sa blagim 

kognitivnim oštećenjem u kortikalnim strukturama hipokampusa u poređenju sa 

kontrolnom grupom zdravih osoba, bez kognitivnog deficita 161 . 

Metoda je primenjiva i u praćenju efekta terapije kod neurodegenerativnih 

promena, što je pokazala studija praćenja efekta donezepila kod osoba obolelih 

od AD, te su rezultati nakon načinjene bazne MRS i ponovljene MRS nakon tri 

meseca od primenjene terapije pokazali pozitivan efekat lečenja u parijetalnom 

režnju kod ispitanika 162 . 

1.4.2.3. Funkcionalni magnetno rezonantni imidžing 

Funkcionalni magnetno rezonatni imidžing (fMRI) se načelno bazira na 

principima povećane neuronske aktivnosti koja je povezana sa povećanjem 

lokalnog hemodinamskog odgovora, odnosno povećanja dotoka i volumena 

32


krvi 163 . Njegova dosadašnja primena vezana je pre svega ta fMRI studije 

pamćenja kod pacijenata sa AD, koje demonstriraju sniženu regionalnu funkciju 

u medijalnom temporalnom režnju 118 . Rombuts i saradnici izučavali su 

disfunkciju frontalnog režnja kod rane FTD i AD primenom verbalnih i 

memorijskih zadataka, a rezultati su pokazali da je aktivacija u frontalnom i 

parijetalnom korteksu signifikantno snižena kod FTD. Frontalne regije kod 

pacijenata sa FTD su pokazale manji linearni porast aktivacije kod primene 

memorijskih zadataka nego kod pacijenata sa AD 164 . Funkcionalne MR studije 

kod AD načelno pokazuju sniženu moždanu aktivnost u parijetalnim i 

hipokampalnim regijama i relativno povišenu aktivnost u kortikalnim strukturama 

koje nisu zahvaćene neurodegenerativnim procesom 165 . 

1.4.2.4. Arterial spin labeling 

Arterijsko obeležavanje spina (ASL) je posebna MR perfuziona tehnika koja se 

koristi u cilju procene perfuzije i funkcije mozga i u demencijama. Rezultati ASL 

studija pokazale su regionalnu smanjenu perfuziju kod AD u delovima korteksa, 

koja je slična i uporediva sa PET i SPECT studijama i demonstrira hipoperfuziju 

desnog inferiornog parijetalnog režnja sa bilateralnim zahvatanjem posteriornog 

cingulatnog girusa i srednjeg frontalnog girusa 166 . 

1.4.3. Pozitronska emisiona tomografija (PET) 

1.4.3.1. 18 F- FDG pozitronska emisiona tomografija 

Pozitronska emisiona tomografija koristi biološki aktivne molekule koji se iniciraju 

intravenski u mikromolarnim i nanomolarnim koncentracijama, a koji su 

prethodno obeleženi kratkoživećim pozitron emitujućim izotopima. Mogu se 

koristiti različiti kratkoživeći izotopi, kao što su 15 O koji ima poluvreme raspada 2 

minute i 11 C sa poluvremenom raspada od 20 minuta. Upravo zbog tako kratkog 

poluvremena raspada i neophodnosti postojanja ciklotrona i radiofarmaceutske 

laboratorije u samom PET centru, u svakodnevnom radu se najviše koriste 

radiofarmaci obeleženi sa 18 F koji ima poluvreme raspada od 110 minuta. 

Glukoza predstavlja glavni izvor energije mozga, a njen metabolizam, odnosno 

stepen utilizacije povezan je sa očuvanim integritetom neurona. Stoga je u 

svakodnevnom radu najčešće korišćen radiofarmak 18 F-2-fluoro-2-deoksi-Dglukoza 

(FDG) koja ulazi u metabolički put razgradnje glukoze i biva fosforilisana 

od strane heksokinaze te kao takva ostaje intracelularno i ne učestvuje dalje u 

metaboličkom putu, čime je omogućena vizualizacija neurona sa očuvanim 

funkcionom sposobnošću. Signifikantna regionalna redukcija metabolizma 

glukoze ukazuje na oštećenje sinaptičke funkcije i time je ovaj imidžing modalitet 

pogodan za evaluaciju demencije, naročito za ranu detekciju pre postojanja 

morfoloških promena 167 . 

18 F obeležena flurodezoksiglukoza omogućava 

kvantitativnu ili semikvantitativnu procenu lokalnog metabolizma glukoze na 

nivou sinaptičkog terminala u neuralnoj- astrocitnoj funkcionalnoj jedinici, 

obzirom da se najveći stepen utilizacije odvija na sinaptičkom nivou. Referentne 

vrednosti za metabolizam glukoze u sivoj masi korteksa (glucose cerebral 

metabolic rate - CMRglc) kreće se od 40 do 60 mmmol glukoze/100 g moždanog 

tkiva/1 minuti pri mirovanju kod odraslih. Bela mase ima niži stepen metabolizma 

glukoze za 1/3 do 1/4 u poređenju sa sivom masom. Najviše vrednosti 

33


metabolizma glukoze nalaze se u bazalnim ganglijama, talamusu, okcipitalnom i 

mezijalnom korteksu, dok se najniže vrednosti beleže u medijalnom 

temporalnom delu i cerebelumu 168 . Svaki oblik demencije se karakteriše 

specifičnom slikom odnosno regionalnom distribucijom 

18 F-FDG unutar 

velikomoždane kore i time je omogućena kako dijagnoza, tako i diferencijalna 

dijagnoza različitih oblika demencije. Kod demencije Alzheimerovog tipa 

smanjen metabolizam glukoze zapaža se u posteriornom delu i to najčešće u 

parijetalnim, superiornim i posteriornim temporalnim regijama. Najranije 

metaboličke promene kod pacijenata sa AD i MCI se mogu očekivati u u 

medijalnim delovima parijetalnog korteksa, u posteriornom cingulumu i 

retrospleničnoj regiji 120 . Smanjena metabolička aktivnost u frontalnom delu 

korteksa se takođe može uočiti kod AD, ali uvek kao prateća slika dominantno 

temporoparijetalno smanjene utilizacije glukoze, koja je uglavnom bilateralna i 

neretko asimetrična. Ovakva slika distribucije FDG omogućava razlikovanje 

pacijenata sa AD u odnosu na vaskularnu demenciju i pacijenata sa FTD gde je 

regionalna distribucija u kortikalnim strukturama znatno drugačija 169 . 

Posmatrajući metaboličku sliku kod AD u celini, očekuje se u većoj meri 

smanjeno nakupljanje FDG u temporoparijetalnim strukturama nego u 

frontalnom korteksu, uz uobičajen stepen nakupljanja u primarnim vizualnim i 

senzomotornim delovima korteksa, kao i u cerebelumu i strijatumu 170 . U studiji 

koja je evaluirala senzitivnost i specifičnost FDG PET nalaza u osoba sa AD i 

patohistološki verifikovanom demencijom, nađeno je da metoda ima visoku 

senzitivnost od 93% i specifičnost od 63% 171 . Slika distribucije FDG u kortikalnim 

strukturama je nešto drugačija kod FTD gde se najizraženije smanjen stepen 

nakupljanja uočava u anteriornim strukturama korteksa, odnosno u frontalnoj i 

prednjoj temporalnoj regiji. Kod DLB snižen metabolizam glukoze prisutan je u 

okcipitoparijetalnim strukturama, čime se mogu objasniti i viziospacijalne 

promene prisutne u kliničkoj slici 172,173 . Dominantno smanjen stepen nakupljanja 

kod demencije u sklopu PB se očekuje obostrano u parijetalnim regijama 

korteksa 170 . 

Tabela 7. Očekivana metabolička slika kod različitih oblika demencije 

Oblik 

Metabolička slika 

Alzheimerova demencija Smanjeno nakupljanje u regijama korteksa parijetalno, 

temporalno i posteriornog cingulata u ranoj fazi sa očuvanim 

nakupljanjem u primarnim senzomotornim i vizualnim 

delovima korteksa, kao i u strijatumu, talamusu i cerebelumu. 

U ranoj fazi smanjeno nakupljanje je asimetrično, dok u 

kasnoj fazi ima više bilateralan raspored. 

Vaskularna demencija Smanjen metabolizam u kortikalnim, subkortikalnim 

strukturama i cerebelumu. 

Frontotemporalna demencija Smanjen metabolizam u frontalnim, prednje i 

mezotemporalnim strukturama korteksa sa relativno očuvanim 

nakupljanjem u prirarnim senzomotornim i vizualnim delovima 

korteksa. 

Huntingtonova bolest U ranoj fazi zahvaćen kaudatni i lentiformni nukleus, a u 

kasnijoj fazi dolazi do difuzno smanjenog nakupljanja u 

strukturama korteksa. 

Parkinsonova demencija Metabolička slika slična kao kod AD ali sa više očuvanim 

nakupljanjem u meziotemporalnoj regiji i značajnije oslabljenoj 

utilizaciji u vizualnim delovima korteksa. 

Lewy body demencija Metabolička slika slična kao kod AD ali sa značajnijom 

redukcijom u okcipitalnim kortikalnim strukturama i 

cerebelumu. 

34


Izmenjena slika regionalnog metabolizma glukoze povezana je sa kognitivnim 

deficitom i poremećajima ponašanja koji se javljaju u demenciji. Kod pacijenata 

sa AD je uočeno da postojanje desno-leve asimetrije u nakupljanju glukoze 

takođe utiče na kliničku sliku u smislu predominirajućeg deficita: oštećenja 

govora ili viziospacijalne orijentacije 118 . Stepen utilizacije FDG u hipokampalnoj 

regiji povezan je sa kognitivnom funkcijom, dok smanjen metabolizam glukoze u 

prednjoj cingulatnoj regiji može objasniti pojavu apatije 174,175 . 

Napredak u dijagnostici neurodegenerativnih demencija postignut je razvojem 

hibridnih mašina, kao što je PET/CT koji omogućava istovremeno dobijanje i 

koregistraciju morfoloških slika sa metaboličkim imidžingom. 

Fuzijom PET slika sa drugim morfološkim imidžing modalitetima, kao što su CT i 

MRI postiže se znatno bolja definicija anatomske regije i korekcija na stepen 

atrofije, čime se povećava specifičnost i pozitivna prediktivna vrednost 

dijagnostičkog modaliteta. 

Značaj fuzije FDG PET i MRI slika naročito se odražava kod rane dijagnostike 

AD gde je očekivan smanjen metabolizam glukoze u anatomski malim 

strukturama mozga kao što je hipokampus, koji se na samim PET slikama 

anatomski teško lokalizuje, te se fuzijom dobija dodatna dijagnostička 

vrednost 176 . 

Slika 16. FDG PET, MR i fuzija slika kod pacijenta sa Alzheimerovom demencijom. 

1.4.3.2. Amiloid pozitronska emisiona tomografija 

Iako su funkcionalni i strukturalni neuroimidžing sastavni deo dijagnostičke 

obrade pacijenata sa sumnjom na demenciju, uvođenjem radiofarmaka koji 

omogućavaju vizualizaciju specifičnog patološkog procesa postignut je značajan 

iskorak u dijagnostici neurodegenerativnih oboljenja. Razvoj novih PET liganda 

omogućilo je nove pomake u hibridnom neuroimidžingu, naročito uvođenjem 

Pittsburgh komponente B ([ 11 C]PiB) koja vezivanjem za amiloid omogućava in 

vivo vizualizaciju patološkog supstrata kod AD. Tako su mnoge studije već rano 

pokazale da kod pacijenata sa blagom AD postoji značajno vezivanje PiB u 

strukturama frontalnog, parijetalnog, temporalnog i okcipitalnog korteksa, kao i u 

strijatumu, za razliku od kontrolne grupe 177 . 

35


Slika 17. Amiloid plak PET imidžing kod zdravih, osoba sa blagim kognitivnim 

oštećenjem i osoba sa Alzheimerovom bolesti. 

Preuzeto iz Drzezga A. Amyloid-plaque imaging in early and differential diagnosis of dementia. Ann Nucl 

Med 2010; 24:55–66 

Kod in vivo amyloid imidžinga mesto vezivanja radiofarmaka predstavljaju 

depoziti β amiloida u svim njegovim oblicima unutar moždanog tkiva, kao i u 

cerebrovaskularnim strukturama, dok njegovo vezivanje za druge patološke 

supstrate koji su takođe prisutni u AD, poput tau patologije u vidu neurofibrilarnih 

vlakana, distrofičnih neurita i neuropila ne postoji 178 . 

Očekivan način nakupljanja PiB u strukturama korteksa u mnogome zavisi od 

stadijuma bolesti, što je potvrđeno i na postmortem studijama, te je u ranoj fazi 

bolesti vidljiva distribucija amiloidnih plakova podjednako raspoređena u 

strukturama asocijativnog neokorteksa u AD i nešto manje u mezijalnim 

delovima temporalnog režnja, za razliku od neurofibrilarnih vlakana čija 

depozicija u ranoj fazi AD počinje fokalno u transentorinalnom korteksu, 

involvirajući limbički deo i neokorteks 179 . 

36


Slika 18. Multimodalitetni neuroimidžing pristup u evaluaciji pacijenata sa demencijom 

Alzheimerovog tipa. 


Med 2010; 24:55–66 

Međutim, pojedine studije pokazale su i da nakupljanje PiB nije u potpunosti 

specifično, jer je njegova povećana retencija uočena u oko 20- 30% starijih 

osoba sa očuvanom kognitivnom funkcijom 180 . Ovakvi podaci ne iznenađuju ako 

se uzmu u obzir autopsioni rezultati patoloških studija kod osoba sa očuvanom 

kognitivnom sposobnošću neposredno pre smrti i koji su prema patološkim 

kriterijumima National Institute on Aging-Reagan spadali u grupu za visoku do 

intermedijernu verovatnoću za AD 181 . 

Ono što međutim još uvek nije u potpunosti jasno je da li uočeno nakupljanje PiB 

kod osoba sa očuvanom kognitivnom funkcijom predstavlja ranu, 

presimptomatsku fazu AD, naročito ako se uzme u obzir da je povećana 

retencija PiB uočena i kod osoba sa blagim kognitivnim oštećenjem 182 . 

Longitudinalna studija koja je uključila i praćenje pacijenata ukazala je da 

pacijenti sa MCI koji pokazuju značajnije nakupljanje PiB imaju znatno veći rizik 

za razvoj demencije Alzheimerovog tipa. Ispitivanu grupu činio je 21 pacijent sa 

MCI i pozitivnim nakupljanjem PiB i njihovim praćenjem uočeno je da je 7 osoba 

razvilo manifestnu AD u periodu od 8.1±6.0 meseci. Naravno, potrebne su 

studije sa dužim periodom praćenja i većim brojem ispitanika da bi se potvrdili 

ovi podaci koji ukazuju da bi in vivo amiloid imidžing mogao imati prediktivnu 

vrednost za ranu dijagnozu AD 183 . 

37


Takođe je uočen i izvestan stepen nakupljanja u drugim oblicima demencija. 

Studijom koja je pratila stepen retencije PiB kod AD i FTD dobijeni su rezultati 

koji ukazuju da je kod svih pacijenata sa AD došlo do značajnog nakupljanja PiB, 

dok je u grupi sa FTD jedan manji broj pacijanata takođe imao nakupljanje PiB, 

za razliku od kontrolne grupe, gde nije uočena značajna retencija. Ovo povećano 

nakupljanje u manjem broju pacijenata iz grupe sa FTD moglo bi se objasniti 

time da se zapravo radilo o AD koja je davala kliničke znake i simptome za FTD 

ili pak govori u prilog da u većini oblika demencije postoji nekoliko koegzistentnih 

patoloških supstrata, podržavajući teoriju o mešovitim demencijama 184 . 

Slika 19. Multimodalitetni neuroimidžing pristup u diferencijalnoj dijagnozi različitih 

oblika demencije. 


Med 2010; 24:55–66 

Pored [ 11 C]PiB sve više napora se ulaže u razvoj i drugih PET liganda, kako onih 

obeleženih drugim pozitronskim emiterom, poput [ 18 F]AV- 45 ili florbetapir 18 F koji 

imaju duži poluživot i ne zahtevaju postojanje ciklotrona u odnosu na 

radiofarmake obeležene 11 C. Rezultati multicentričnih studija sa 18 F obeleženim 

ligandima pokazuju da je njegovo nakupljanje povišeno u kortikalnom 

strukturama prekuneusa, frontalnog i temporalnog režnja, gde se i očekuje veća 

depozicija amiloida kod pacijenata sa AD, dok je nakupljanje minimalno u 

kontrolnoj grupi. Međutim, rezultati studije takođe ukazuju da je senzitivnost 

ovog radioliganda slična kao kod PiB, ali uz mnogo nižu specifičnost, te stoga 

ostaje da buduće ispitivanja pokažu ulogu i mesto florbetapir-a 18 F 185 . 

38


1.4.4. Jednofotonska emisiona tomografija (SPECT) 

Jednofotonska emisiona tomografija (Single photon emission tomography- 

SPECT) koristi radiofarmake za procenu perfuzije, kao što su 99m Tc-HMPAO 

( 99m Tehnecijum-hexamethylpropylenamine oxime) i 99m Tc- ECD (99m Tehnecijumethylcisteinate 

dimer). 99m Tc-HMPAO spada u najčešće korišćene radiofarmake, 

a s obzirom da je lipofilan, brzo prolazi hematoencefalnu barijeru, ulazi u 

metabolizam neurona i glije, gde se zadržava kao lipofobna komponenta 186 . 

Slika perfuzije je različita u zavisnosti od toga o kojem obliku 

neurodegenerativne demencije se radi, tako se kod AD uočava smanjena 

perfuzija u parijetalnim i temporalnim regijama korteksa 187 . Evaluacijom 

podataka različitih studija uočeno je da senzitivnost SPECT-a u komparaciji sa 

neuropatološkim nalazom iznosi 74%, a specifičnost 91%. Ovakvi rezultati 

sugerišu da klinički dijagnostički kriterijumi imaju bolju senzitivnost (81% vs. 

74%) ali zato SPECT ima bolju specifičnost (91% vs. 70%) 188 . 

Dvogodišnja longitudinalna studija proučavala je nalaze slike prefuzije sa 

SPECT- om kod osoba sa MCI i njihov procenat progresije u AD. Tako je nađeno 

da je slika smanjene perfuzije u hipokampalnoj i amigdaloidnoj regiji, 

posteriornom cingulumu, prednjem talamusu i kaudalnom delu prednjeg 

cinguluma predstavljaju prediktivni faktor u čak 78% ispitanika koji su iz MCI 

progredirali u AD 189 . 

Jedan od osnovnih nedostataka SPECT-a u odnosu na PET nalazi se u lošijoj 

rezoluciji dobijenih slika, dok je drugi da slika metabolizma glukoze kortikalnih 

struktura evaluirana PET-om ne korelira uvek sa slikom perfuzije dobijenom 

SPECT-om u prisustvu cerebrovaskularnih poremećaja. Istraživanja ukazuju da 

je stepen smanjenja metabolizma glukoze uočen PET-om vrlo često 

disproporcionalno većeg intenziteta nego stepen smanjenja perfuzije uočen 

SPECT-om 190 . 

Slika 20. Slika perfuzije kod demencije Alzheimerovog tipa sa 99m Tc- HMPAO i 

99m Tc- ECD. 

Preuzeto iz van Dyck CH, Lin CH, Smith EO, Wisniewski G, Cellar J, et al. Comparison of 

Technetium-99m-HMPAO and Technetium-99m-ECD Cerebral SPECT Images in Alzheimer's 

Disease. J Nucl Med 1996; 37:1749-55 

39


1.5. Neuropsihološka ispitivanja u demenciji 

Postoji veliki niz brzih kognitivnih i neuropsiholoških testova koji se koriste u 

evaluaciji kognitivnog statusa kod pacijenata sa sumnjom na demenciju, a mogu 

da služe za skrining, postavljanje dijagnoze ili diferencijaciju između različitih 

oblika demencije. 

Najčešće korišćen test za brzu evaluaciju kognitivnog statusa u svakodnevnoj 

kliničkoj praksi je Mini Mental State Examination (MMSE) koji se koristi od 1975. 

godine. MMSE je test koji sistematično i opsežno evaluira mentalni status 

ispitanika, a sastoji se od 11 pitanja koja obuhvataju više aspekata kognitivne 

funkcije, kao što su orijentacija, pamćenje, pažnja i računanje, sećanje i govor. 

Maksimalan skor na testu je 30, a vrednosti od 23 i manje ukazuju na smanjenu 

kognitivnu funkciju. Za sprovođenje MMSE testa potrebno je negde oko 5 do 10 

minuta što ga čini veoma pogodnim za svakodnevnu kliničku praksu uz 

omogućeno ponavljanje testa te laku rutinsku primenu. 

MMSE je efektivan skrining instrument za trijažu pacijenata sa kognitivnim 

oštećenjem od onih čija je funkcija očuvana. Međutim, test ne može dati 

informacije o promenama u kognitivnoj funkciji i ne može da zameni kliničku 

evaluaciju mentalnog statusa. Takođe treba imati u vidu da je za sprovođenje 

testa neophodna očuvana verbalna komunikacija, čitanje i pisanje. Stoga kod 

pacijenata sa oštećenim vidom, sluhom, nepismenih i pacijenata sa problemima 

u verbalnoj komunikaciji, rezultati testiranja mogu biti loši i u odsustvu oštećene 

kognitivne funkcije 191 . 

40


2. CILJ ISTRAŽIVANJA 

Postojanjem jasno definisanih kliničkih dijagnostičkih kriterijuma umnogome je 

unapređeno adekvatno postavljanje dijagnoze demencije. 

Klinički dijagnostički kriterijumi su pokazali odličnu senzitivnost, ali je 

dodavanjem različitih neuroimidžing modaliteta i softverske fuzije nalaza 

funkcionalnog i morfološkog imidižinga prilikom obrade pacijenata sa sumnjom 

na demenciju dobijena je dodatna specifičnost u dijagnostici. 

Razvojem farmakoterapije koja ima za cilj usporavanje neurodegenerativnog 

procesa nastala je potreba za uvođenjem tehnika koje omogućavaju ranu 

dijagnostiku demencije, kada postoji još očekivan povoljan efekat primenjene 

terapije. 

U tu svrhu postavili smo sledeće ciljeve rada: 

1. Utvrditi da li postoji razlika u ranoj dijagnostici demencija metodom 18 F-FDG 

pozitronske emisione tomografije u odnosu na morfološke dijagnostičke 

modalitete, kao što je magnetno rezonantni imidžing endokranijuma. 

2. Utvrditi da li postoji razlika u diferencijalnoj dijagnozi različitih tipova demencije 

metodom 18 F-FDG pozitronske emisione tomografije u poređenju sa morfološkim 

dijagnostičkim modalitetima. 

3. Utvrditi kako nalazi 18 F-FDG pozitronske emisione tomografije utiču na dalji 

klinički tok pacijenata i to kliničkim praćenjem u periodu od najmanje 6 meseci 

nakon načinjenog snimanja. 

4. Utvrditi da li postoji razlika u tumačenju nalaza 18 F-FDG pozitronske emisione 

tomografije i to nakon sofverske fuzije 18 F-FDG PET- a i magnetno rezonantnog 

imidžinga. 

41


3. MATERIJAL I METODE 

3.1. Ispitivana grupa 

Ispitivanu grupu činilo je 60 osoba oba pola (33 žena i 27 muškaraca, prosečne 

starosti 62.23+/- 8.07 godina) sa klinički postavljenom sumnjom na demenciju od 

strane neurologa. Svi ispitanici ispunjavali su dijagnostičke kriterijume za 

demenciju prema preporukama Diagnostic and Statistical Manual of Mental 

Disorders (DSM-IV), a korišćeni su i standardizovani klinički dijagnostički 

kriterijumi za karakterisanje tipa demencije. Kriterijumi za uključivanje u 

ispitivanu grupu bili su sledeći: 

da postoji klinički postavljena sumnja na demenciju, 

da postoji oštećenje kognitivne funkcije u najmanje dve sfere, 

da morfološkim imidžingom nije utvrđeno postojanje patoloških promena 

kao uzrok sekundarne demencije, 

da su eutiroidni, da nemaju nedostatak vitamina B12, da ne postoje 

podaci o alkoholizmu ili korišćenju psihoaktivnih supstanci, 

da su vrednosti MMSE ≥ 20. 

U svih ispitanika pored kliničke obrade i neuropsiholoških skrining testova, 

načinjena je i neuroimidžing evaluacija i to u vidu magnetno rezonantnog 

imidžinga endokranijuma i snimanje 

18 F- FDG pozitronskom emisionom 

tomografijom. 

3.2. Kontrolna grupa 

Kontrolnu grupu činilo je 30 osoba oba pola (15 žena i 15 muškaraca, prosečne 

starosti 55.50+/- 9.13), a kriterijumi za uključivanje u ovu grupu bili su sledeći: 

da ne postoje klinički dokazana neurodegenerativna odnosno druga 

neurološka oboljenja, 

da ne postoje anamnestički podaci u pravcu smanjene kognitivne funkcije 

da ne postoje podaci o alkoholizmu ili korišćenju psihoaktivnih supstanci. 

Regrutovani su iz grupe pacijenata koji su na snimanje celog tela 

pozitronskom emisionom tomografijom sa 

18 F-FDG dolazili zbog drugih 

indikacija, a načinjen im je i dodatni snimak glave u cilju procene stepena i 

distribucije metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama mozga. 

42


3.3. Magnetno rezonantni imidžing 

Snimanja su načinjena na 1.5-T (Siemens Magnetom TIM Aanto i Aera) i 3-T 

(Siemens Magnetom TIM Trio) aparatima u Centru za imidžing dijagnostiku, 

Instituta za onkologiju Vojvodine u Sremskoj Kamenici, Novi Sad. 

Korišćene su navedene MR sekvence sa sledećim tehničkim karakteristikama 

prikazanim u tabeli 8. 

Tabela 8. Korišćene MR sekvence i tehničke karakteristike 

Sekvenca 

Repetition 

time (TR) 

(ms) 

Echo Time 

(TE) 

(ms) 

Matrix 

Slice 

thickness 

(mm) 

Flip 

angle 

FLASH 2D T1W 

u sagitalnoj 

ravni 

TSE T2W u 

transverzalnoj 

ravni 

FLAIR u 


ravni 

440 3.8 256x320 5 90° 

6660 116 584x768 4 145° 

9000 101 220x256 4 180° 

3D SWI 29 20 208x512 2 15° 

DWI u 


ravni 

TSE T2W u 

koronalnoj ravni 

4100 91 192x192 4 90° 

4520 91 272x320 5 120° 

3D T1W 

MPRAGE 

2150 3.5 256x224 1.1 7° 

Nalazi strukturalnog magnetnog rezonantnog imidžinga su potom analizirani 

u pravcu postojanja globalne kortikalne atrofije i atrofije medijalnog temporalnog 

režnja, kao i postojanja promena u intenzitetu signala u beloj masi 192 . 

43


Stepen globalne kortikalne atrofije je vizuelno ocenjivan na osnovu sledećeg 

score sistema: 

0: bez kortikalne atrofije 

1: blaga kortikalna atrofija: proširenje sulcusa 

2: umerena kortikalna atrofija: gubitak volumena gyrusa 

3: značajna kortikalna atrofija: ‚‚knife blade‚‚ atrofija. 

Procena stepena atrofije medijalnog temporalnog režnja je takođe načinjena 

vizuelnom procenom, pri čemu je score sistem je baziran na proceni širine 

horoidne fisure, širine temporalnog roga i visine hipokampalne formacije: 

0: bez atrofije 

1: samo proširenje horoidne fisure 

2: postoji i proširenje temporalnog roga lateralne komore 

3: umeren gubitak hipokampalnog volumena (smanjena visina) 

4: značajan gubitak volumena hipokampusa. 

Promene u beloj masi analizirani su po Fazekas skali u cilju procene postojanja 

hiperintenziteta signala i lakunarnih lezija unutar bele mase 193 : 

 

 

 

 

Fazekas 0: bez ili pojedinačne tačkaste lezije u beloj masi 

Fazekas 1: multiple tačkaste lezije 

Fazekas 2: početne konfluentne lezije (bridging) 

Fazekas 3: velike konfluentne lezije. 

Nalazi su na osnovu dobijenih rezultata analizirani u celini i na osnovu 

dijagnostičkih kriterijuma za različite oblike demencije, pri čemu su uvažavani i 

primenjivani diferencijalno dijagnostički kriterijumi za različite tipove demencije 192 

prikazani u tabeli 9. 

44


Tabela 9. MR nalazi u različitim oblicima demencije 

AD VaD FTLD DLB 

Hipokampalna atrofija +++ ++ ++ – 

Temporalna atrofija ++ + +++ – 

Frontalna atrofija – + +++ – 

Parijetalna atrofija ++ + – – 

Lakunarne lezije – +++ – – 

Hiperintenzitet signala bele mase – +++ – – 

Strateški infarkti – +++ – – 

3.4. Pozitronska emisiona tomografija 

Pozitronska emisiona tomografija sa 18 F- flurodezoksiglukozom načinjena je na 

Siemens Biograph 64 PET/ CT aparatu u Centru za imidžing dijagnostiku, 

Instituta za onkologiju Vojvodine, Sremska Kamenica. 

U okviru pripreme pacijenata i za snimanje korišćene su preporuke Evropskog 

udruženja nuklearne medicine (European Association of Nuclear Medicine- 

EANM). Pacijenti su bili našte najmanje 4 sata pred snimanje i određivan je nivo 

šećera u krvi neposredno pred iniciranje radiofarmaka, a vrednosti nisu prelazile 

6.1 mmol/ l. Radiofarmak 18 F- FDG iniciran je u dozama od 185 do 250 MBq, a 

nakon toga su pacijenti ležali mirno u zatamnjenoj prostoriji sa zatvorenim očima 

u trajanju od 30 minuta do snimanja kako bi se izbegla aktivacija mišića 

pokretača očnih jabučica tokom uptake perioda. Dužina emisionog skena bila je 

10 minuta u 3D mode- u i dobijene slike su rekonstruisane pomoću metode 

iterativne rekonstrukcije odnosno Ordered Subset Expectation Maximization 

(OSEM) algoritmu. 

Korekcija atenuacije je načinjena na osnovu prethodno načinjenog niskodoznog 

CT snimka (najčešće 10–30 mAs). 

Korekcija rasipanja (scatter correction) je urađena pomoću standardnih 

programa dobijenih od strane proizvođača aparata 194 . 

45


γ foton energije 

511 keV 

Detektor 

Detektorski sistem 

Fluor 18 

β+ 

β- 

Anihilacija 

Elektron 

u tkivu 

γ foton energije 

511 keV 

Detektor 

Slika 21. Principi pozitronske emisione tomografije 

Preuzeto iz: Bybel B, Brunken RC, Shah SN, Wu G, Turbiner E et al. PET and PET/CT 

imaging: What clinicians need to know. Cleveland Clinic Journal of Medicine 2006; 73 

(12): 1075- 87 

Nakon akvizicije dobijeni 18 F- FDG PET snimci analizirani su na Siemens e.Soft 

radnoj stanici, gde je načinjena rekonstrukcija dobijenih tomografskih snimaka 

po transverzalnoj, aksijalnoj i koronalnoj osi. Dobijeni rekonstruisani snimci 

analizirani su vizuelnom procenom u crno- beloj kolornoj skali, a metabolička 

aktivnost u kortikalnim regijama od interesa je poređena sa stepenom 

nakupljanja fluorodezoksiglukoze u bazalnim ganglijama i cerebelumu, obzirom 

da su to strukture koje su najmanje zahvaćene neurodegenerativnim procesom i 

odgovaraju uobičajenom stepenu nakupljanja. Takođe su dobijeni snimci 

analizirani semikvantitativnom metodom pomoću softverskog programa 

Statistical Parametric Mapping - SPM verzija 8 iz 2009. godine (slika 22) 

(Wellcome Department of Cognitive Neurology, Institute of Neurology, University 

College London) koji je implementiran u Matlab okruženju (MathWorks, Inc.) 

46


Slika 22. Primer rezultata 

dobijenih semikvantitativnom 

obradom distribucije utilizacije 

glukoze u kortikalnim 

strukturama kod Alzheimerove 

demencije pomoću SPM8 

programa. 

Analizom utilizacije fluordezoksiglukoze u kortikalnim strukturama i lokalizacijom 

regije sa smanjenim nakupljanjem 18 F-FDG- a nalazi su tumačeni na sledeći 

način: 

1. Uredan - uobičajno i simetrično nakupljanje u svim kortikalnim 

strukturama, 

2. Alzheimerova demencija - smanjeno nakupljanje u parijetotemporalnim 

strukturama korteksa sa zahvatanjem posteriornog cingulatnog gyrusa i 

precuneusa, 

3. Frontotemporalna lobarna degeneracija - smanjeno nakupljanje 

dominantno u frontalnoj regiji sa delimičnim zahvatanjem temporalnog 

dela korteksa ali sa očuvanim nakupljanjem u parijetalnim strukturama 

korteksa, 

4. Lewy body demencija - smanjeno nakupljanje dominantno lokalizovano u 

okcipitalnoj regiji sa mogućim zahvatanjem parijetalnog i frontalnog dela 

korteksa, 

5. Parkinsonova demencija - smanjeno nakupljanje u superiornim 

temporalnim i parijetalnim strukturama, uz zahvatanje i vizuelnog dela 

korteksa, 

6. Vaskularna demencija - smanjeno nakupljanje u različitim regijama 

korteksa, subkorteksa i u cerebelumu. 

Nalazi 18 F-FDG PET-a evaluirani su u pravcu njihove mogućnosti postavljanja 

rane dijagnoze neurodegenerativne demencije u odnosu na druge neuroimidžing 

modalitete, prvenstveno strukturalnog magnetno rezonantnog imidžinga, kao i 

mogućnosti postavljanja diferencijalne dijagnoze između različitih oblika 

demencije. Određena je senzitivnost, specifičnost, pozitivna i negativna 

prediktivna vrednost 18 F- FDG PET- a, a kao zlatni standard korišćeni su rezultati 

kliničkog praćenja u trajanju od najmanje 6 meseci nakon načinjenog snimanja. 

47


3.5. Statistička obrada podataka 

Za statističku obradu podataka korišćen je softverski paket IBM SPSS Statistics 

20. Od statističkih funkcija korišćena je aritmetička sredina (X), standardna 

devijacija (SD) i Pearson-ov koeficijent korelacije (nivo poverenja p


4. REZULTATI 

Ispitivanu grupu činilo je ukupno 60 ispitanika sa klinički postavljenom sumnjom 

na demenciju, a prema polnoj strukturi bilo je 33 žena (55%) i 27 muškaraca 

(45%). 

Kontrolnu grupu činio je 31 ispitanik, ali je jedan ispitanik muškog pola, 59 

godina starosti i bez kliničkih znakova za smanjenu kognitivnu funkciju isključen 

iz grupe zbog postojanja smanjenog nakupljanja flurodezoksiglukoze obostrano 

u parijetotemporalnoj regiji, te je kontrolnu grupu sa uobičajenom distribucijom 

glukoze u kortikalnim strukturama konačno činilo ukupno 30 ispitanika (15 

muškaraca i 15 žena), bez kliničkih znakova za demenciju i drugih neuroloških 

oboljenja. 

Grafikon 2. Polna struktura ispitivane grupe 

Žene 

Muškarci 

45% 

55% 

Grafikon 3. Polna struktura kontrolne grupe 

Žene 

Muškarci 

50% 

50% 

49


Prosečna starost u ispitivanoj grupi iznosila je 62.23+/-8.07 godina, odnosno 

najmlađa osoba imala je 44 godine, a najstarija je imala 79 godina. Prosečna 

starost u kontrolnoj grupi bila je 55.50+/-9.13 godina, pri čemu je najmlađa 

osoba imala 40 godina, a najstarija 72 godine. 

Tabela 10. Prosečna starost u ispitivanoj i kontrolnoj grupi 

Prosečna 

starost 

Najmlađi 

ispitanik 

Najstariji 

ispitanik 

Ispitivana grupa 62.23+/-8.07 44 79 

Kontrolna grupa 55.50+/-9.13 40 72 

Ispitivana grupa ispitanika sa kliničkom sumnjom na demenciju bilo je 49 

ispitanika (81.70%), koji su na osnovu kliničkih dijagnostičkih kriterijuma imali 

dijagnozu verovatne demencije Alzheimerovog tipa, 3 ispitanika (5.00%) imalo je 

kliničku dijagnozu frontotemporalne demencije, 1 ispitanik (1.70%) sa kliničkom 

dijagnozom Lewy body demencije i 7 ispitanika (11.70%) imalo je kliničku sliku 

demencije mešovitog tipa. 

Tabela 11. Oblici demencije na osnovu kliničke dijagnoze u ispitivanoj 

grupi 

Klinički 

oblik demencije 

Broj 

ispitanika 

Procenat 

Alzheimerova 

demencija 

Frontotemporalna 

demencija 

Lewy body 

demencija 

Demencija 

mešovitog tipa 

49 81.70 

3 5.00 

1 1.70 

7 11.70 

50


Grafikon 4. Distribucija kliničkih oblika demencije u ispitivanoj grupi 

Alzheimer FTD DLB Mešoviti tip 

2% 

5% 

11% 

82% 

Prosečna starost u grupi sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije bila 

je 61.86+/-8.25, najmlađa osoba imala je 44 godina, a najstarija 77 godina. U 

grupi ispitanika sa kliničkom slikom frontotemporalne demencije prosečna 

starost bila je 61.67+/-4.04, najmlađa osoba imala je 58 godine, a najstarija 66 

godine. U grupi sa kliničkom slikom mešovite demencije prosečna starost bila je 

63.86+/-10.62 godine, najmlađi ispitanik imao je 49 godina, a najstariji 79 godina. 

U grupi sa kliničkom dijagnozom Lewy body demencije bio je samo jedan 

ispitanik starosti 71 godina. 

Tabela 12. Prosečna starost u različitim kliničkim oblicima demencije 

Klinički tip demencije 

Prosečna 

starost 

Najmlađi 

ispitanik 

Najstariji 

ispitanik 

Alzheimerova demencija 61.86+/-8.25 44 77 


demencija 

61.67+/-4.04 58 66 

Demencija mešovitog tipa 63.86+/- 

10.62 

49 79 

51


Najčešći simptomi zbog kojih su ispitanici upućeni na ispitivanje u pravcu 

demencije bili su: poremećaji pamćenja, naročito za aktuelne događaje, 

poremećaji govora, poremećaji ličnosti i vizospacijalne orijentacije. 

Prosečna dužina trajanja simptoma u ispitivanoj grupi iznosila je 34.33+/-19.89 

meseci, najkraći period iznosio je 6 meseci, a najduži je iznosio 72 meseca. 

Tabela 13. Dužina trajanja simptoma u ispitivanoj grupi 

Dužina trajanja (meseci) Broj ispitanika (n) Procenat (%) 

6 3 5.00 

12 9 15.00 

16 1 1.70 

18 4 6.70 

24 10 16.70 

26 2 3.30 

2 1 1.70 

32 1 1.70 

36 9 15.00 

48 8 13.30 

50 1 1.70 

60 4 6.70 

64 1 1.70 

72 6 10.00 

52


Kod svih ispitanika u sklopu obrade od strane nadležnog neurologa načinjen je i 

skrining test za procenu kognitivnog statusa, te je tako prosečna vrednost MMSE 

u ispitivanoj grupi bila je 22.78+/-2.06 odnosno, pri čemu je najniža vrednost 

iznosila 20, a najviša 26. 

Tabela 14. Vrednosti MMSE u ispitivanoj grupi 

Vrednosti MMSE Broj ispitanika Procenat 

20 13 21.70 

21 7 11.70 

22 6 10.00 

23 10 16.70 

24 8 13.30 

25 10 16.70 

26 6 10.00 

Grafikon 5. Distribucija vrednosti MMSE u ispitivanoj grupi 

20 21 22 23 24 25 26 

10% 

17% 

22% 

11% 

13% 

17% 

10% 

53


U grupi sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije prosečna vrednost 

MMSE bila je 22.78+/-2.06 odnosno, najniža vrednost iznosila je 20, a najviša 

26. 

Tabela 15. Vrednosti MMSE u grupi sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove 

demencije 


20 10 20.40 

21 6 12.20 

22 5 10.20 

23 7 14.30 

24 6 12.20 

25 9 18.40 

26 6 12.20 

Grafikon 6. Distribucija vrednosti MMSE u grupi sa kliničkom dijagnozom 

Alzheimerove demencije 

20 21 22 23 24 25 26 

19% 

12% 

12% 

14% 

21% 

10% 

12% 

54


U grupi sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije prosečna vrednosti 

MMSE bila je 22.33+/-1.15, najniža vrednost iznosila je 21, a najviša 23. 

Tabela 16. Vrednosti MMSE u grupi sa kliničkom dijagnozom 

frontotemporalne demencije 


21 1 33.30 

23 2 66.70 

Grafikon 7. Distribucija vrednosti MMSE sa kliničkom dijagnozom 

frontotemporalne demencije 

21 23 

33% 

67% 

U grupi sa demencijom mešovitog tipa prosečna vrednost MMSE iznosila je 

22.29+/-2.22, najniža vrednost bila je 20, a najviša 25. 

Tabela 17. Vrednosti MMSE u grupi sa kliničkom dijagnozom demencije 



20 3 42.90 

23 1 14.30 

24 2 28.60 

25 1 14.30 

55


Grafikon 8. Distribucija vrednosti MMSE u grupi sa demencijom mešovitog 

tipa 

20 23 24 25 

29% 

14% 

14% 

43% 

Grupu sa kliničkom dijagnozom Lewy body demencije činio je samo jedan 

ispitanik i vrednost MMSE je bila 22. 

Tabela 18. Prosečne vrednosti MMSE u različitim kliničkim tipovima 

demencije 

Klinički tip 

demencije 

Prosečna 

vrednost MMSE 

Najniža 

vrednost 

Najviša 

vrednost 

Alzheimerova 

demencija 

22.78+/-2.06 20 26 


demencija 

22.33+/-1.15 21 23 

Demencija 


22.29+/-2.22 20 25 

56


Kod svih ispitanika načinjen je i Clock-Drawing Test (CDT), a prosečna vrednost 

dobijena testom u ispitivanoj grupi iznosila je 2.48+/-1.23, pri čemu je najniža 

vrednost na testu iznosila 1 a najviša 5. 

Tabela 19. Rezultati CDT u ispitivanoj grupi 

CDT Broj ispitanika Procenat (%) 

1 16 26.70 

2 15 25.00 

3 18 30.00 

4 6 10.00 

5 5 8.30 

Grafikon 9. Distribucija vrednosti CDT u ispitivanoj grupi 

1 2 3 4 5 

10% 

8% 

27% 

30% 

25% 

57


U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije prosečna 

vrednost CDT iznosila je 2.48+/-1.22, najniža vrednost bila je 1, a najviša 5. 

Tabela 20. Rezultati CDT u grupi sa Alzheimerovom demencijom 


1 14 28.57 

2 13 26.53 

3 13 26.53 

4 4 8.16 

5 5 10.20 

Grafikon 10. Distribucija CDT u grupi sa Alzheimerovom demencijom 

58


U grupi sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije prosečna vrednost 

CDT iznosila je 2.62+/-1.21, najniža bila je 2, a najviša 3. 

Tabela 21. Rezultati CDT u grupi sa frontotemporalnom demencijom 


2 1 33.33 

3 2 66.66 

Grafikon 11. Distribucija CDT u grupi sa frontotemporalnom demencijom 

2 3 

33% 

67% 

59


U grupi sa demencijom mešovitog tipa prosečna vrednost CDT iznosila je 

2.62+/-1.76, najniža vrednost bila je 1, a najviša 4. 

Tabela 22. Rezultati CDT u grupi sa mešovitom demencijom 


1 1 14.29 

2 1 14.29 

3 3 42.86 

4 2 28.57 

Grafikon 12. Distribucija CDT u grupi sa mešovitom demencijom 

1 2 3 4 

29% 

14% 

14% 

43% 

60



ispitanik i vrednost CDT je bila 1. 

Tabela 23. Prosečne vrednosti CDT u različitim kliničkim tipovima 

demencije 


Prosečna vrednost 

MMSE 

Najniža 

vrednost 

Najviša 

vrednost 

Alzheimerova 

demencija 

2.48+/-1.22 1 5 


demencija 

2.62+/-1.21 2 3 

Demencija mešovitog 

tipa 

2.62+/-1.76 1 4 

U ispitivanoj grupi 30 ispitanika je imalo načinjeno neuropsihološko testiranje u 

cilju evaluacije tipa demencije i rezultati testiranja su u 22 ispitanika (73.30%) 

govorili u prilog demencije Alzheimerovog tipa, a u 8 ispitanika (26.70%) u prilog 

frontotemporalne demencije. 

Tabela 24. Rezultati neuropsihološkog testiranja 

Neuropsihološko 

testiranje 

Broj ispitanika 


Alzheimerova demencija 22 73.30 


demencija 

8 26.70 

61


Grafikon 13. Distribucija oblika demencije u ispitivanoj grupi na osnovu 

neuropsihološkog testiranja 

Analizom stepena edukacije i broja godina školovanja u ispitivanoj grupi 

ustanovljeno je da je prosečna vrednost iznosila 11.82+/-2.82 godine, najmanji 

broj godina školovanja bio je 7 i najveći 16 godina. 

U zavisnosti od broja godina školovanja, načinjena je podela na grupu sa 

osnovnim stepenom obrazovanje, gde su uključene osobe koje su imale od 7 do 

10 godina školovanja i njih je ukupno u ispitivanoj grupi bilo 16 odnosno 26.67%. 

Grupu sa srednjim stepenom obrazovanja činile su osobe sa od 11 do 12 godina 

školovanja i njih je bilo ukupno 26 u ispitivanoj grupi odnosno 43.33%. 

Grupu sa visokim stepenom obrazovanja činile su osobe sa od 14 do 16 godina 

školovanja i njih je bilo ukupno 18 u ispitivanoj grupi, odnosno 30.00%. 

Analizom polne strukture i stepena edukacije u ispitivanoj grupi žena prosečne 

godine školovanja iznosile su 11.81+/-2.82 godine, najmanji broj bio je 7 i najveći 

16. 

Sa osnovnim stepenom obrazovanja bilo je 8 žena (24.24%), sa srednjim 

stepenom 16 (48.48%) i sa visokim stepenom obrazovanja 9 (27.27%). 

U ispitivanoj grupi muškaraca prosečne godine školovanja iznosile su 11.88 +/- 

2.85 godina, najmanje 8 i najviše 16 godina. 

Sa osnovnim stepenom obrazovanja bilo je 8 muškaraca (29.63%), sa srednjim 

stepenom 10 (37.04%) i sa visokim stepenom 9 (33.33%). 

Analizom stepena edukacije nije bilo statistički signifikantne razlike između 

ispitivane grupe žena i muškaraca (p< 0.005). 

62


Tabela 25. Godine školovanja u ispitivanoj grupi 

Godine školovanja Broj ispitanika Procenat (%) 

7 2 3.30 

8 13 21.70 

10 1 1.70 

11 5 8.30 

12 21 35.00 

14 7 11.70 

16 11 18.30 

Grafikon 14. Distribucija ispitanika po godinama školovanja u ispitivanoj 

grupi 

63


Tabela 26. Stepen edukacije u ispitivanoj grupi 

Stepen edukacije Broj ispitanika Procenat (%) 

Osnovni 16 26.67 

Srednji 26 43.33 

Visoki 18 30.00 

Grafikon 15. Distribucija ispitanika po stepenu edukacije u ispitivanoj grupi 

Osnovni Srednji Visoki 

30% 

27% 

43% 

64


Tabela 27. Stepen edukacije u ispitivanoj grupi žena 




Visoki 9 27.27 


žena 

65


Tabela 28. Stepen edukacije u ispitivanoj grupi muškaraca 




Visoki 9 33.33 


muškaraca 

66

Prosečne godine 

školovanja 


Tabela 29. Prosečan broj godina školovanja u ispitivanoj grupi 

Prosečne godine školovanja 

Žene 11.81 +/-2.82 

Muškarci 11.88 +/-2.85 

Grafikon 18. Distribucija ispitanika po prosečnom broju godina školovanja 

u ispitivanoj grupi 

11,9 

11,88 

11,86 

11,84 

11,82 

11,8 

11,78 

11,76 

Žene 

Muškarci 

67


U grupi ispitanika sa Alzheimerovom demencijom prosečan broj godina 

školovanja iznosi 11.82+/-2.82 godina, najmanji broj godina bio je 7 i najveći 16. 

U ovoj grupi bilo je 14 ispitanika sa osnovnim stepenom obrazovanja odnosno 

28.57%, sa srednjim stepenom bilo je 20 (40.81%) i sa visokim stepenom 

obrazovanja 15 (30.61%). 

Tabela 30. Godine školovanja u grupi sa Alzheimerovom demencijom 


7 2 4.08 

8 11 22.45 

10 1 2.04 

11 5 10.20 

12 15 30.61 

14 5 10.20 

16 10 20.41 

Grafikon 19. Distribucija ispitanika po broju godina školovanja u grupi 

ispitanika sa Alzheimerovom demencijom 

68


Tabela 31. Stepen obrazovanja u grupi sa Alzheimerovom demencijom 


Osnovni stepen 14 28.57 

Srednji stepen 20 40.81 

Visoki stepen 15 30.61 

Grafikon 20. Distribucija ispitanika po stepenu obrazovanja u grupi 

ispitanika sa Alzheimerovom demencijom 

69


U grupi ispitanika sa frontotemporalnom demencijom prosečne godine 

školovanja iznosile su 13.33+/-2.80 godina, najmanji broj godina bio je 12 i 

najveći 14. U ovoj grupi bio je jedan ispitanik sa srednjim stepenom obrazovanja 

odnosno 33.33% i dva ispitanika sa visokim stepenom obrazovanja (66.66%), 

dok osoba sa osnovnim stepenom obrazovanja u ovoj grupi ispitanika nije bilo. 

Tabela 32. Godine školovanja u grupi sa frontotemporalnom demencijom 


12 1 33.33 

14 2 66.66 


ispitanika sa frontotemporalnom demencijom 

70


U grupi sa demencijom mešovitog tipa prosečna godine školovanja bile su 

10.33+/-2.79, najniža vrednost bila je 8 i najviša 12. Osnovni stepen obrazovanja 

imala su 2 ispitanika (28.57%), a 5 ispitanika (71.43%) imali su srednji stepen 

obrazovanja, dok u ovoj grupi nije bilo ispitanika sa visokim stepenom 

obrazovanja. 

Tabela 33. Godine školovanja u grupi sa mešovitom demencijom 


8 2 28.57 

12 5 71.43 


ispitanika sa mešovitom demencijom 

8 12 

29% 

71% 


ispitanik koji je imao 16 godina školovanja. 

Tabela 34. Prosečan broj godina školovanja u različitim kliničkim tipovima 

demencije 


Prosečna godine 

školovanja 

Minimum 

Maksimum 

Alzheimerova 

demencija 


demencija 

Demencija mešovitog 

tipa 

11.82+/-2.82 7 16 

13.33+/-2.80 12 14 

10.33+/-2.79 8 12 

71

Godine 


U grupi sa osnovnim stepenom obrazovanja prosečna starosti prilikom pojave 

prvih kliničkih simptoma demencije bila je 59.55+/-8.92 godina, najmlađi ispitanik 

imao je 41 odnosno najstariji 76 godina. Kod ispitanika sa srednjim stepenom 

obrazovanja prosečna starost u trenutku pojave prvih simptoma bila je 59.25+/- 

8.82 godina, najmlađi ispitanik imao je 43, a najstariji 72 godina. U ispitivanoj 

grupi sa visokim stepenom obrazovanja prosečna starost u vreme pojave prvih 

kliničkih znakova bila je 60.48+/-7.99 godina odnosno najmlađi ispitanik imao je 

47 i najstariji 75 godina. 

Tabela 35. Prosečna starost prilikom pojave kliničkih simptoma u različitim 

grupama stepena obrazovanja 

Stepen obrazovanja 


starosti 

Minimum 

Maksimum 

Osnovni stepen 59.55+/-8.92 41 76 

Srednji stepen 59.25+/-8.82 43 72 

Visoki stepen 60.48+/-7.99 47 75 

Grafikon 23. Distribucija ispitanika prema prosečnim godinama starosti u 

trenutku pojave kliničkih simptoma u različitim grupama stepena 

obrazovanja 

60,5 

60 

59,5 

59 


starosti 

58,5 

OsnovniSrednjiVisoki 

Stepen obrazovanja 

72


U ispitivanoj grupi ispitanika sa kliničkom sumnjom na demenciju načinjena su i 

ispitivanja u pravcu postojanja oboljenja štitaste žlezde, te je kod 9 ispitanika 

odnosno 15.00% bilo prisutno oboljenje štitaste žlezde, dok kod njih 51 (85.00%) 

nije bilo laboratorijskih pokazatelja za bolest štitaste žlezde. U grupi ispitanika sa 

verifikovanom bolesti štitaste žlezde svi su imali autoimuni tireoiditis sa 

pozitivnim titrom antitela na peroksidazu (TPO Ab) i posledičnu smanjenu 

funkciju, a u trenutku snimanja hipotireoza bila je korigovana adekvatnom 

supstitucionom terapijom i svi ispitanici su bili eutiroidni. Analizom polne 

strukture grupe ispitanika sa bolesti štitaste žlezde među njima bilo je 7 žena 

(77.78%) i 2 muškarca (22.22%). Svi ispitanici sa bolestima štitaste žlezde bili su 

upućeni na snimanje pod sumnjom na Alzheimerovu demenciju. 

Tabela 36. Prisustvo bolesti štitaste žlezde u ispitivanoj grupi 

Bolest štitaste žlezde Broj ispitanika Procenat 

(%) 

Prisutno 9 15.00 

Bez znakova 51 85.00 

Grafikon 24. Distribucija ispitanika u odnosu na prisustvo bolesti štitaste 

žlezde u ispitivanoj grupi 

73


Tabela 37. Polna struktura ispitanika sa bolestima štitaste žlezde u 

ispitivanoj grupi 

Bolest štitaste žlezde Broj ispitanika Procenat 

(%) 

Žene 7 77.78 

Muškarci 2 22.22 

Grafikon 25. Polna struktura ispitanika bolestima štitaste žlezde u 


74



Analizom kardiovaskularnih faktora rizika u ispitivanoj grupi ispitanici su prema 

Framingham risk score-u imali su intermedijerni do veliki rizik za nepovoljan 

kardiovaskularni događaja u narednom desetogodišnjem periodu. U ispitivanoj 

grupi 39/60 (65.00%) imalo je arterijsku hipertenziju, hiperlipoproteinemija bila je 

prisutna kod 41/60 (68.30%), šećerna bolest koja je kod svih bila regulisana 

oralnim hipoglikemicima bila je prisutna kod 17/60 (28.30%), a 36/60 (60%) 

ispitanika su bili pušači. 

Tabela 38. Prisustvo faktora rizika u ispitivanoj grupi 

Faktori rizika Prisutno Nije prisutno 

Arterijska hipertenzija 39/60 (65.00%) 21/60 (35.00%) 

Hiperlipoproteinemija 41/60 (68.30%) 19/60 (31.70%) 

Diabetes mellitus 17/60 (28.30%) 43/60 (71.70%) 

Pušenje 36/60 (60.00%) 24/60 (40.00%) 

Grafikon 26. Distribucija faktora rizika u ispitivanoj grupi 

80 

60 

40 

20 

0 

Prisutno 

Nije prisutno 

Faktori rizika 

75



U ispitivanoj grupi prosečna vrednosti indeksa telesne mase (Body Mass Index- 

BMI) bilo je 26.32+/-2.41 kg/m², najmanja vrednost bila je 22 kg/m², a najveća 

vrednost bila je 34 kg/m². Osobe sa vrednosti BMI od 18.5 do 24.9 kg/m² se 

smatraju normalno uhranjenim i njih je u ispitivanoj grupi bilo 12/60 (20.00%), 

vrednosti od 25 do 29.9 kg/m² odgovaraju prekomernoj telesnoj masi i takivh u 

ispitivanoj grupi bilo je ukupno 41/60 (68.33%), dok se osobe sa indeksom 

telesne mase od 30 kg/m² i veće smatraju gojaznim i njih je u ispitivanoj grupi 

bilo 7/60 (11.67%). 

Tabela 39. Vrednosti indeksa telesne mase u ispitivanoj grupi 


18.5-24.9 kg/m² 12/60 (20.00%) 

25.0-29.9 kg/m² 41/60 (68.33%) 

≥ 30.00 kg/m² 7/60 (11.67%) 

Grafikon 27. Distribucija ispitanika u odnosu na indeks telesne mase u 


80 

60 

40 

20 

0 

18.5- 24.9 

kg/ m² 

25.00- 

29.9 kg/ 

m² 

≥ 30 kg/ 

m² 

Indeks telesne mase 

76


U ispitivanoj grupi na osnovu postojanja smanjenog nakupljanja 

flurodezoksiglukoze u određenim regijama od interesa metodom vizuelne 

procene 40 ispitanika (66.70%) imalo je pozitivan nalaz 18 F-FDG PET u pravcu 

postojanja neurodegenerativne demencije, a 20 ispitanika (33.30%) je imalo 

uredan nalaz metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama što je smatrano za 

nalaz koji je bez metaboličkih pokazatelja postojanja neurodegenerativnog 

procesa . 

Tabela 40. Rezultati 18 F-FDG PET u ispitivanoj grupi metodom vizuelne 

procene 

18 F-FDG PET Broj ispitanika Procenat (%) 

Pozitivan nalaz 40 66.70 

Uredan nalaz 20 33.30 

Grafikon 28. Distribucija 18 F-FDG PET nalaza u ispitivanoj grupi metodom 

vizuelne procene 

77


U grupi ispitanika sa vizuelno ocenjenim pozitivnim nalazom 18 F-FDG PET 

ukupno je bilo 36 ispitanika (90%) čiji nalaz distribucije metaboličke aktivnosti 

ukazao na smanjeno nakupljanje flurodezoksiglukoze u parijetotemporalnoj 

regiji, posteriornom cingulatnom girusu odnosno hipokampalnoj regiji. Nalaz 

metaboličke aktivnosti vizuelnom procenom u kortikalnim strukturama kod 4 

(10%) ispitanika sa pozitivnim nalazom 18 F-FDG PET pokazao je smanjeno 

nakupljanje flurodezoksiglukoze frontalno i u prednjem temporalnom korteksu. 

Tabela 41. Zahvaćene regije na osnovu pozitivnog 18 F-FDG PET nalaza 

metodom vizuelne procene 

18 F-FDG PET Broj ispitanika Procenat 

Parijetotemporalno, 

posteriorni cingulatni 

girus i hipokampus 

Frontalno i prednji 

temporalni korteks 

36 90 

4 10 

Grafikon 29. Distribucija tipova demencije na osnovu pozitivnog 18 F-FDG 

PET nalaza metodom vizuelne procene 

78


Na osnovu vizuelne procene 18 F-FDG PET nalaza načinjena je gradacija 

smanjenog stepena utilizacije fluorodezoksiglukoze u određenim regijama od 

interesa, te je u 7 slučajeva (17.50%) nalaz procenjen kao blago smanjen, u 23 

slučajeva (57.50%) umereno smanjen a u 10 (25%) slučajeva nalaz je 

okarakterisan kao značajno smanjen stepen nakupljanja. 

Tabela 42. Stepen smanjenog nakupljanja flurodezoksiglukoze u 

kortikalnim strukturama metodom vizuelne procene 

Stepen smanjenog nakupljanja 


(n) 

Procenat (%) 

Blago smanjeno 7 17.50 

Umereno smanjeno 23 57.50 

Značajno smanjeno 10 25 

Grafikon 30. Distribucija stepena smanjene utilizacije glukoze u ispitivanoj 

grupi metodom vizuelne procene 

Blago Umereno Značajno 

25% 

17% 

58% 

79


Nalazi pozitivnog 18 F-FDG PET analizirani su vizuelnom procenom i u pravcu 

simetrije smanjenog nakupljanja u regijama od interesa za određen oblik 

demencije, te je simetrično smanjeno nakupljanje uočeno u 24 slučajeva (60%), 

a asimetrično nakupljanje bilo je prisutno u 16 slučajeva (40%). 

Tabela 43. Simetrija smanjenog nakupljanja flurodezoksiglukoze u 

kortikalnim strukturama metodom vizuelne procene 

Simetrija smanjenog 

nakupljanja 

Broj ispitanika (n) Procenat (%) 

Simetrično smanjeno 24 60 

Asimetrično smanjeno 16 40 

Grafikon 31. Distribucija simetrije smanjenog nakupljanja 

flurodezoksiglukoze u pozitivnim nalazima metodom vizuelne procene 

Simetrično 

Asimetrično 

40% 

60% 

80


U grupi ispitanika sa klinički postavljenom dijagnozom verovatne Alzheimerove 

demencije bilo je 31 nalaza 18 F-FDG PET-a odnosno 63.30% koji su vizuelnom 

procenom okarakterisani kao pozitivni u pravcu postojanja neurodegenerativnog 

procesa, dok je u 18 slučajeva (36.70%) dobijena uobičajena distribucija 

flurodezoksiglukoze u kortikalnim strukturama. 

Tabela 44. Rezultati 18 F-FDG PET u grupi sa kliničkom dijagnozom 

demencije Alzheimerovog tipa metodom vizuelne procene 

Klinička Alzheimerova 

demencija 

Pozitivan nalaz 31/49 (63.30%) 

Uredan nalaz 18/39 (36.70%) 

Grafikon 32. Distribucija nalaza 18 F-FDG PET u grupi sa kliničkom 

dijagnozom demencije Alzheimerovog tipa metodom vizuelne procene 

Pozitivan 

Uredan 

37% 

63% 

U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije svi 

nalazi 18 F-FDG PET 3/3 (100%) su vizuelno okarakterisani kao pozitivni na 

postojanje neurodegenerativnog procesa u kortikalnim strukturama. 


frontotemporalne demencije metodom vizuelne procene 

Frontotemporalna demencija 

Pozitivan nalaz 3/3 (100%) 

81


U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom demencije mešovitog tipa rezultati 

18 F-FDG PET su bili pozitivni u pravcu postojanja neurodegenerativnog procesa 

u 5 slučajeva (71.40%), a u 2 slučaja (28.60%) dobijena je uobičajena 

distribucija flurodezoksiglukoze u kortikalnim strukturama. 


demencije mešovitog tipa metodom vizuelne procene 

Klinički mešoviti tip demencije 

Pozitivan nalaz 5/7 (71.40%) 

Uredan nalaz 2/7 (28.60%) 

Grafikon 33. Distribucija nalaza 18 F-FDG PET u grupi sa kliničkom 

dijagnozom demencije mešovitog tipa metodom vizuelne procene 


Uredan 

29% 

71% 

82

Broj pacijenata 


U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom Lewy body demencije bio je samo 

jedan ispitanik i nalaz 18 F-FDG PET je vizuelno procenjen kao pozitivan u pravcu 

postojanja neurodegenerativnog procesa. 

Tabela 47. Rezultati 18 F-FDG PET u različitim kliničkim oblicima demencije 


Pozitivan nalaz 

Uredan nalaz 

Alzheimerova 

demencija 


demencija 

31/49 (63.30%) 18/39 (36.70%) 

3/3 (100%) 0/3 

Demencija 


5/7 (71.40%) 2/7 (28.60%) 

Grafikon 34. Distribucija pozitivnih nalaza u različitim kliničkim tipovima 

demencije metodom vizuelne procene 

40 

30 

20 

10 


Uredan 

0 

Alzheimer FTD Mešoviti 

Oblici demencije 

83



U grupi ispitanika kod kojih je načinjeno neuropsihološko testiranje (30/60) i koji 

su na osnovu rezultata testiranja okarakterisani kao profil demencije 

Alzheimerovog tipa (22/30) bilo je 14 (63.60%) pozitivnih 18 F-FDG PET nalaza u 

pravcu postojanja neurodegenerativnog procesa procenjeno vizuelnom 

metodom i 8 nalaza (36.40%) koji su pokazali uobičajenu, simetričnu distribuciju 

flurodezoksiglukoze u kortikalnim strukturama. U grupi ispitanika koji su na 

osnovu neuropsihološkog profila okarakterisani kao demencija 

frontotemporalnog tipa (8/30) svi ispitanici vizuelno imali su pozitivan nalaz 18 F- 

FDG PET u pravcu postojanja neurodegenerativnog procesa. 

Tabela 48. Rezultati 18 F-FDG PET u različitim neuropsihološkim profilima 

demencije metodom vizuelne procene 



demencija 

Pozitivan nalaz 14/22 (63.60%) 8/8 (100%) 

Uredan nalaz 8/22 (36.40%) 0/8 

Grafikon 35. Distribucija pozitivnih nalaza u različitim neuropsihološkim 

profilima demencije metodom vizuelne procene 

15 

10 

5 


Uredan 

0 

Alzheimer FTD 


84


U grupi ispitanika koji su imali kliničku dijagnozu Alzheimerove demencije 

vizuelno smanjeno nakupljanje na 18 F-FDG PET u fronotoparijetalnoj regiji, 

posteriornom cingulatnom girusu i hipokampusu imalo je 30 ispitanika (96.80%) i 

kod jednog ispitanika je uočeno smanjeno nakupljanje u frontalnom i prednjem 

temporalnom delu korteksa (3.20%). 

Tabela 49. Nalaz zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET kod ispitanika sa 

kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije metodom vizuelne procene 


Parijetotemporalno, posteriorni 

cingulatni girus i hipokampus 

30/31 (96.80%) 

Frontalno i prednje temporalni 

korteks 

1/31 (3.20%) 

Grafikon 36. Distribucija zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET kod 

ispitanika sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije metodom 


Parijetotemporalno 

3% 

Frontalno 

97% 

85



Kod svih ispitanika sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije 3/3 

(100%) na 18 F-FDG PET vizuelno smanjeno nakupljanje flurodezoksiglukoze 

uočeno je u frontalnim i prednjim temporalnim delovima korteksa. U grupi sa 

ispitanikom kod kojeg je bila postavljena klinička dijagnoza Lewy body demencije 

vizuelno procenjena smanjena utilizacija glukoze uočena je u kortikalnim 

strukturama parijetotemporalne regije. U grupi ispitanika sa kliničkom 

dijagnozom demencije mešovitog tipa i vizuelno pozitivnim nalazom 

18 F-FDG 

PET u svih, odnosno u 5/5 (100%) ispitanika smanjena utilizacija glukoze bila je 

lokalizovana u parijetotemporalnoj regiji. 

Tabela 50. Nalaz zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET kod različitih 

kliničkih oblika demencije metodom vizuelne procene 

Parijetotemporalna 

regija 

Frontalna i 

prednja 

temporalna 

regija 

Alzheimerova demencija 30/31 (96.80%) 1/31 

(3.20%) 

Frontotemporalna demencija 0/3 (0%) 3/3 (100%) 

Lewy body demencija 1/1 (100%) 0/1 

Mešoviti tip demencije 5/5 (100%) 0/5 

Grafikon 37. Distribucija zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET u različitim 

kliničkim oblicima demencije metodom vizuelne procene 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Parijetotemporal 

no 

Frontalno 


86



U grupi ispitanika kod kojih je načinjeno neuropsihološko testiranje, a koji su na 

osnovu rezultata okarakterisani kao profil Alzheimerove demencije, metodom 

vizuelne procene smanjeno nakupljanje flurodezoksiglukoze u kortikalnim 

strukturama parijetotemporalne regije nađeno je u svih 14/14 (100%) ispitanika 

sa pozitivnim nalazom 18 F-FDG PET-a. U grupi ispitanika koji su na osnovu 

neuropsihološkog testiranja imali profil frontotemporalne demencije takođe je 

načinjena vizuelna procena nalaza 18 F-FDG PET i u 5/8 (62.50%) ispitanika 

uočena je smanjena utilizacija glukoze u parijetotemporalnoj regiji dok je u 3/8 

(37.50%) ispitanika smanjeno nakupljanje glukoze bilo lokalizovano u 

strukturama frontalnog korteksa. 

Tabela 51. Nalaz zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET kod različitih 

neuropsiholoških tipova demencije metodom vizuelne procene 

Profil Alzheimerove 

demencije 

Profil 

frontotemporalne 

demencije 

Prijetotemporalni deo 

korteksa 

14/14 (100%) 5/8 (62.50%) 

Frontalni deo korteksa 0/14 (0%) 3/8 (37.50%) 

Grafikon 38. Distribucija zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET u ispitanika 

sa kliničkom dijagozom Alzheimerove i frontotemporalne demencije 


15 

10 

5 

Parijetotemporal 

no 

Frontalno 

0 

Alzheimer FTD 


87


U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije i pozitivnim 

nalazom 18 F-FDG PET-a vizuelno simetrično smanjeno nakupljanje u regijama 

od interesa nađeno je 18/31 (58.10%), dok je asimetrično smanjenje 

ustanovljeno u 13/31 ispitanika (41.90%). 

Tabela 52. Simetričnost zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET u ispitanika 

sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije 

Simetrično smanjeno 

Asimetrično smanjeno 

Alzheimerova 

demencija 

18/31 (58.10%) 13/31 (41.90%) 

Grafikon 39. Distribucija simetričnosti u pozitivnim 18 F-FDG PET nalazima u 

ispitanika sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije metodom 


88


Kod ispitanika sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije i pozitivnim 

nalazom 18 F-FDG PET-a vizuelno simetrično smanjeno nakupljanje u regijama 

od interesa imalo je 2/3 (66.70%), dok je asimetrično smanjeno bilo prisutno u 

1/3 ispitanika (33.30%). 


sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije 


Asimetrično 

smanjeno 


demencija 

2/3 (66.70%) 1/3 (33.30%) 


ispitanika sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije metodom 


89


U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom Lewy body demencije bio je jedan 

ispitanik koji je imao pozitivan nalaz 18 F-FDG PET-a i metodom vizuelne procene 

imao je simetrično smanjeno nakupljanje u regijama od inetersa. 

Kod ispitanika sa kliničkom dijagnozom demencije mešovitog tipa i pozitivnim 

nalazom 18 F-FDG PET-a 3/5 (60%) ispitanika imalo je vizuelnom procenom 

simetrično smanjeno nakupljanje u regijama od interesa, a kod 2/5 ispitanika 

(40%) imalo je asimetrično smanjeno nakupljanje. 

Tabela 54. Simetričnosti zahvaćene regije na 18 F-FDG PET kod ispitanika 

sa kliničkom dijagnozom demencije mešovitog tipa 


Asimetrično smanjeno 

Mešoviti tip 

demencije 

3/5 (60%) 2/5 (40%) 


ispitanika sa kliničkom dijagnozom demencije mešovitog tipa metodom 


90



sa različitim tipovima kliničke dijagnoze demencije 

Simetrično 

Asimetrično 

Alzheimerova 

demencija 


demencija 

Lewy 

demencija 

Demencija 


body 

18/31 (58.10%) 13/31 (41.90%) 

2/3 (66.70%) 1/3 (33.30%) 

1/1 (100%) 0/1 

3/5 (60%) 2/5 (40%) 


ispitanika sa različitim kliničkim dijagnozama demencije metodom vizuelne 

procene 

91


U grupi ispitanika sa načinjenim neuropsihološkim testiranjem, koji su na osnovu 

rezultata testa okarakterisani kao profil Alzheimerove demencije i koji su 

metodom vizuelne procene imali smanjeno nakupljanje flurodezoksiglukoze u 

kortikalnim strukturama, simetrično smanjenje utilizacije glukoze nađeno je u 

8/14 (57.10%) ispitanika, a asimetrično u 6/14 (42.90%) ispitanika. U grupi 

ispitanika koji su na osnovu neuropsihološkog testiranja imali profil 

frontotemporalne demencije načinjena vizuelna procena simetričnosti pozitivnih 

nalaza 18 F-FDG PET rezultovala je simetričnim smanjenjem utilizacije glukoze u 

4/8 (50%) i simetričnim smanjenjem utilizacije glukoze u 4/8 (50%) ispitanika. 

Tabela 56. Simetričnosti zahvaćenih područja na 18 F-FDG PET u različitih 

neuropsiholoških tipova demencije metodom vizuelne procene 

Profil Alzheimerove 

demencije 

Profil frontotemporalne 

demencije 

Simetrično 8/14 (57.10%) 6/8 (42.90%) 

Asimetrično 4/4 (50%) 4/4 (50%) 

Grafikon 43. Distribucija simetričnosti pozitivnih 18 F-FDG PET nalaza u 

različitim neuropsihološkim tipovima demencije metodom vizuelne 

procene 

92


Rezultati pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET u celini, dobijeni na osnovu vizuelne 

procene zahvaćene regije, kao i stepena i simetričnosti smanjene utilizacije 

flurodezoksiglukoze u kortikalnim strukturama u 36/60 (60%) ispitanika 

odgovaralo je metaboličkoj slici Alzheimerove demencije, dok je u 4/60 (6.66%) 

ispitanika metabolička slika govorila u prilog frontotemporalne demencije. 

Tabela 57. Oblici demencije u ispitivanoj grupi na osnovu nalaza 

metaboličke slike dobijene 18 F-FDG PET metodom vizuelne procene 



demencija 

FDG PET 36/60 (60%) 4/60 (6.66%) 

Grafikon 44. Distribucija oblika demencije u ispitivanoj grupi na osnovu 

pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET metodom vizuelne procene 

93



Rezultati pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET u celini dobijeni na osnovu vizuelne 

procene metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama kod ispitanika sa 

kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije u 30/49 (61.22%) ispitanika 

odgovaralo je metaboličkoj slici Alzheimerove demencije, dok je kod 1/49 

(2.04%) ispitanika metabolička slika govorila u prilog frontotemporalne 

demencije. 

Tabela 58. Oblici demencije u grupi sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove 

demencije na osnovu nalaza metaboličke slike dobijene 18 F-FDG PET 




demencija 

FDG PET 30/49 (61.22%) 1/49 (2.04%) 

Grafikon 45. Distribucija oblika demencije u grupi sa kliničkom dijagnozom 

Alzheimerove demencije na osnovu pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET 


70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

FDG PET 

Pozitivan FDG PET 

Alzheimer 

FTD 

94


Rezultati pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET gledano u celini, dobijeni na osnovu 

vizuelne procene metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama u ispitanika sa 

kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije pokazalo je poklapanje 

dijagnoze u svih 3/3 (100%) ispitanika, odgovarajuće metaboličkoj slici 

frontotemporalne demencije. U grupi sa kliničkom dijagnozom Lewy body 

demencije, koju je činio samo jedan ispitanik rezultat sa pozitivnim nalazom 18 F- 

FDG PET, vizuelnom procenom metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama 

u celini je ukazivalo na metaboličku sliku Alzheimerove demencije. 

U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom mešovite demencije pozitivni nalazi 

18 F-FDG PET gledano u celini su u 5/7 (71.43%) ispitanika odgovarali 

metaboličkoj slici Alzheimerove demencije, dok nijedan nalaz nije govorio u 

prilog metaboličke slike frontotemporalne demencije. 

Tabela 59. Oblici demencije na osnovu nalaza metaboličke slike dobijene 

18 F-FDG PET metodom vizuelne procene u različitim kliničkim oblicima 

demencije 

Dijagnoza na osnovu FDG PET nalaza 

Klinička dijagnoza Alzheimer Frontotemporalna 

Alzheimerova 

demencija 

30/49 (61.22%) 1/49 (2.04%) 

Frontotemporalna 3/3 (100%) 0/3 


Mešoviti tip demencije 5/7 (71.43%) 0/7 

U grupi ispitanika kod kojih je načinjeno neuropsihološko testiranje i čiji profil je 

govorio u prilog Alzheimerove demencije, rezultati pozitivnog 18 F-FDG PET-a 

gledano u celini vizuelnom procenom u 14/22 (63.63%) ispitanika odgovaralo je 

metaboličkoj slici Alzheimerove demencije, dok u nijednog ispitanika ove grupe 

nije ustanovljeno postojanje metaboličke slika koja bi govorila u pravcu 

forntotemporalne demencije. Kod ispitanika sa neuropsihološkim profilom 

frontotemporalne demencije rezultati pozitivnog 18 F-FDG PET-a gledano u celini 

vizuelnom procenom u 5/8 (62.50%) ispitanika odgovaralo je metaboličkoj slici 

Alzheimerove demencije, a kod 3/8 (37.50%) ispitanika metabolička slika 

govorila je u pravcu frontotemporalne demencije. 

95




Tabela 60. Oblici demencije na osnovu nalaza metaboličke slike dobijene 

18 F-FDG PET metodom vizuelne procene u različitim neurospihološkim 

tipovima demencije 

Dijagnoza na osnovu FDG PET nalaza 

Neuropsihološki nalaz Alzheimer Frontotemporalna 

Alzheimerova 

demencija 

14/22 (63.63%) 0/22 

Frontotemporalna 5/8 (62.50%) 3/8 (37.50%) 

Grafikon 46. Distribucija oblika demencije u grupi sa neuropsihološkim 

profilom Alzheimerove demencije na osnovu pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET 


70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 



Alzheimer 

FTD 

Grafikon 47. Distribucija oblika demencije u grupi sa neuropsihološkim 

profilom frontotemporalne demencije na osnovu pozitivnih nalaza 18 F-FDG 

PET metodom vizuelne procene 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 



Alzheimer 

FTD 

96


U grupi ispitanika sa osnovnim stepenom obrazovanja, u 12/16 (75.00%) 

ustanovljen je pozitivan nalaz 18 F-FDG PET-a koji je ukazivao u pravcu 

postojanja neurodegenerativne demencije, dok je u 4/16 (25.00%) ispitanika 

konstatovan uredan nalaz distribucije fluorodezoksiglukoze u kortikalnim 

strukturama. Kod ispitanika sa srednjim stepenom obrazovanja u 15/26 (57.69%) 

nađena je smanjena metabolička aktivnost u kortikalnim strukturama, dok je u 

11/26 (42.31%) utvrđen uobičajen stepen nakupljanja. Kod osoba sa visokim 

stepenom obrazovanja pozitivni nalazi 18 F-FDG PET-a nađeni su u 13/18 

(72.22%) ispitanika, dok je uredan nalaz ustanovljen u 5/18 (27.77%) ispitanika. 

Tabela 61. Nalazi 18 F-FDG PET u različitim grupama stepena obrazovanja 


Pozitivan nalaz 

Uredan nalaz 

Osnovni stepen 12/16 (75.00%) 4/16 (25.00%) 

Srednji stepen 15/26 (57.69%) 11/26 (42.31%) 

Visoki stepen 13/18 (72.22%) 5/18 (27.77%) 

Grafikon 48. Distribucija nalaza 18 F-FDG PET metodom vizuelne procene u 

različitim grupama stepena obrazovanja 

97


Analizom zahvaćenih regija sa smanjenom metaboličkom aktivnošću u grupi 

ispitanika sa osnovnim stepenom obrazovanja u 11/12 (91.67%) konstatovana je 

metabolička slika u pravcu postojanja demencije Alzheimerovog tipa, dok je u 

1/12 (8.33%) ispitanika konstatovana metabolička slika koja govori u prilog FTD. 

U grupi ispitanika sa srednjim stepenom obrazovanja bilo je 14/15 (93.33%) 

ispitanika sa slikom distribucije metaboličke aktivnosti u korteksu koja odgovara 

Alzheimerovoj demenciji i 1/15 (6.66%) sa metaboličkom slikom koja odgovara 

FTD. Kod ispitanika sa visokim stepenom obrazovanja, u 11/13 (84.61%) 

ispitanika nađena je slika koja govori u prilog Alzheimerove demencije, dok je u 

2/13 (15.38%) ispitanika utvrđeno postojanje nalaza koji odgovara slici FTD. 

Tabela 62. Nalazi 18 F-FDG PET prema zahvaćenom području u ispitanika sa 

različitim stepenom obrazovanja metodom vizuelne procene 


FTD 

Osnovni stepen 11/12 (91.67%) 1/12 (8.33%) 

Srednji stepen 14/15 (93.33%) 1/15 (6.66%) 

Visoki stepen 11/13 (84.61%) 2/13 (15.38%) 

Grafikon 49. Distribucija nalaza 18 F-FDG PET zahvaćenosti regije metodom 

vizuelne procene ispitanika sa različitim stepenom obrazovanja 

98



Analizom kardiovaskularnih faktora rizika u grupi ispitanika sa pozitivnim 

nalazom 18 F-FDG PET-a u smislu postojanja neurodegenerativne demencije 

uočeno je prisustvo arterijske hipertenzije u 21/60 (35.00%) ispitanika, 

hiperlipoproteinemija u 31/60 (51.67%), šećerna bolest u 12/60 (20.00%) i 

pušenje u 24/60 (40.00%) ispitanika. 

Tabela 63. Nalazi 18 F-FDG PET u odnosu na prisustvo kardiovaskularnih 

faktora rizika u ispitivanoj grupi 

Faktori rizika Pozitivan nalaz Uredan nalaz 

Arterijska hipertenzija 21/39 (53.85%) 18/39 (46.15%) 

Hiperlipoproteinemija 31/41 (75.61%) 10/41 (24.39%) 

Diabetes mellitus 12/17 (70.59%) 5/17 (29.41%) 

Pušenje 24/36 (66.67%) 12/36 (33.33%) 

Grafikon 50. Distribucija nalaza 18 F-FDG PET u odnosu na prisustvo 

kardiovaskularnih faktora rizika 

80 

60 

40 

20 

AD 

Uredan 

0 

HA HLP DM Pušenje 


99

Procnat 


Kod ispitanika sa arterijskom hipertenzijom i pozitivnim nalazom 18 F-FDG PET-a 

u 21/39 (53.85%) ispitanika nađena je metabolička slika koja odgovara 

Alzheimerovoj demenciji, dok je u preostalih 18/39 (46.15%) ispitanika 

ustanovljena uredna metabolička slika. U grupi ispitanika sa 

hiperlipoproteinemijom 27/41 (65.85%) imalo je metaboličku sliku Alzheimerove 

demencij, 4/41 (9.76%) imalo je metaboličku sliku FTD i 10/41 (24.39%) imalo je 

urednu metaboličku sliku. Kod ispitanika sa šećernom bolesti 10/17 (58.82%) 

imalo je nalaz koji govori u prilog Alzheimerove demencije, 2/17 (11.76%) nalaz 

koji odgovara metaboličkoj slici FTD, a 5/17 (29.41%) imalo je uredan nalaz. Kod 

ispitanika koji su pušači, 22/36 (61.11%) imalo je nalaz sa metaboličkom slikom 

Alzheimerove demencije, 2/36 (5.55%) imalo je nalaz FTD i 12/36 (33.33%) 

imelo je uredan nalaz distribucije fluorodezoksiglukoze u kortikalnim 

strukturama. 

Tabela 64. Slika demencije na osnovu 18 F-FDG PET nalaza u odnosu na 

postojanje faktora kardiovaskularnog rizika u ispitivanoj grupi 


Alzheimerova 

demencija 


demencija 

Uredan 

nalaz 

Arterijska 

hipertenzija 

21/39 (53.85%) 0/39 18/39 

(46.15%) 

Hiperlipoproteinemija 31/41 (75.61%) 4/41 (9.76%) 10/41 

(24.39%) 

Diabetes mellitus 12/17 (70.59%) 2/17 (11.76%) 5/17 

(29.41%) 

Pušenje 24/36 (66.67%) 2/36 (5.55%) 12/36 

(33.33%) 

Grafikon 51. Distribucija slike demencije na osnovu 18 F-FDG PET nalaza u 

odnosu na postojanje faktora kardiovaskularnog rizika 

80 

60 

40 

20 

0 

HA HLP DM Pušenje 


AD 

FTD 

Uredan 

100


U ispitivanoj grupi, 12/60 (20.00%) ispitanika koji na osnovu indeksa telesne 

mase spadaju u normalno uhranjene, pozitivan nalaz 18 F-FDG PET-a u smislu 

postojanja neurodegenerativne demencije imalo je 9/12 (75.00%) ispitanika, dok 

je 3/12 (25.00%) imalo uredan nalaz. U grupi od 41/60 (68.33%) ispitanika koji 

na osnovu vrednosti indeksa telesne mase pripadaju grupi sa prekomernom 

telesnom masom, pozitivan nalaz 18 F-FDG PET-a imalo je 29/41 (70.73%), dok 

je 12/41 (29.27%) imalo uredan nalaz. U grupi od 7/60 (11.67%) ispitanika, koji 

na osnovu indeksa telesne mase spadaju u gojazne, pozitivan nalaz 18 F-FDG 

PET-a imalo je 2/7 (28.57%), dok je uredan nalaz imalo 5/7 (71.43%). 

Tabela 65. Nalazi 18 F-FDG PET-a metodom vizuelne procene u odnosu na 

indeks telesne mase u ispitivanoj grupi 

Uredan 


18.5-24.9 kg/m² 3/12 (25.00%) 9/12 (75.00%) 

25.0-29.9 kg/m² 12/41 (29.27%) 29/41 (70.73%) 

≥ 30.00 kg/m² 5/7 (71.43%) 2/7 (28.57%) 

Grafikon 52. Distribucija nalaza 18 F-FDG PET metodom vizuelne procene u 

odnosu na indeks telesne mase u ispitivanoj grupi 

101



U grupi ispitanika koji su na osnovu indeksa telesne mase bili normalno 

uhranjeni 8/12 (66.67%) imalo je 18 F-FDG PET nalaz koji je govorio u prilog 

postojanja Alzheimerove demencije, 1/12 (8.33%) ispitanik je imao nalaz u 

pravcu frontotemporalne demencije, dok su 3/12 (25.00%) ispitanika imali 

uredan nalaz bez pokazatelja postojanja neurodegenerativne demencije. U grupi 

ispitanika sa prekomernom telesnom masom, 26/41 (61.41%) imalo je nalaz 

18 F-FDG PET-a u pravcu Alzheimerove demencije, 3/41 (7.32%) u pravcu 

frontotemporalne demencije, dok je preostalih 12/41 (29.26%) imalo uredan 

nalaz. Kod ispitanika koji su prema vrednostima indeksa telesne mase spadali u 

gojazne, nalaz 18 F-FDG PET-a u pravcu Alzheimerove demencije imalo je 2/7 

(28.57%) ispitanika, dok je preostalih 5/7 (71.43%) imalo uredan nalaz. 

Tabela 66. Nalazi 18 F-FDG PET nalaza metodom vizuelne procene prema 

zahvaćenoj regiji u odnosu na indeks telesne mase u ispitivanoj grupi 

Indeks telesne 

mase 

Alzheimerova 

demencija 


demencija 

Uredan nalaz 

18.5-24.9 kg/m² 8/12 (66.67%) 1/12 (8.33%) 3/12 (25.00%) 

25.0-29.9 kg/m² 26/41 (61.41%) 3/41 (7.32%) 12/41 (29.26%) 

≥ 30.00 kg/m² 2/7 (28.57%) 0/7 5/7 (71.43%) 

Grafikon 53. Distribucija 18 F-FDG PET nalaza metodom vizuelne procene 

prema zahvaćenoj regiji u odnosu na indeks telesne mase u ispitivanoj 

grupi 

80 

60 

40 

20 

0 

18.5- 

24.9 kg/ 

m² 

25.0- 

29.9 kg/ 

m² 

≥ 30.00 

kg/ m² 

Indeks telesne mase 

AD 

FTD 

Uredan 

102


Rezultati magnetno rezonantnog imidžinga u ispitivanoj grupi ispitanika u 53/60 

(88.30%) odgovarali su globalnoj kortikalnoj redukciji, dok je u 7/60 (11.70%) 

ispitanika utvrđena fokalna atrofija. 

Tabela 67. Nalazi magnetno rezonantnog imidžinga u ispitivanoj grupi 

Globalna kortikalna 

redukcija 

Fokalna atrofija 

MR nalaz 53/60 (88.30%) 7/60 (11.70%) 

Grafikon 54. Distribucija nalaza magnetno rezonantnog imidžinga u 


103


Na osnovu stepena globalne kortikalne atrofije u ispitivanoj grupi u 19/53 

(35.85%) ispitanika opisana je blaga kortikalna atrofija, u 32/53 (60.38%) 

ispitanika opisana je umerena kortikalna atrofija i u 2/53 (3.77%) ispitanika 

ustanovljene su izražene reduktivne kortikalne promene. 

Tabela 68. Nalaz stepena globalne kortikalne atrofije magnetno 

rezonantnim imidžingom u ispitivanoj grupi 

MR nalaz 

Blaga kortikalna atrofija 19/53 (35.85%) 

Umerena kortikalna atrofija 32/53 (60.38%) 

Značajna kortikalna atrofija 2/53 (3.77%) 

Grafikon 55. Distribucija nalaza stepena kortikalne atrofije magnetno 


104


U grupi ispitanika sa fokalnom kortikalnom atrofijom, ustanovljenom magnetno 

rezonantnim imidžingom bez izuzetka je utvrđeno zahvatanje mediotemporalnog 

režnja, odnosno hipokampalne regije, što se smatra karakterističnim za 

radiološku sliku Alzheimerove demencije. Svi ispitanici iz ove grupe su i na 

osnovu kliničke dijagnoze spadali u grupu sa Alzheimerovom demencijom. 

Analizom nalaza magnetno rezonantnog imidžinga rezultati su pokazali da je u 

39/60 (65.00%) ispitanika postojao hiperintenzitet signala u beloj masi odnosno 

ishemijske lezije, dok je u 21/60 (35%) ispitanika nisu uočene patološke 

promene u beloj masi. 

Tabela 69. Nalaz hiperintenziteta signala u beloj masi magnetno 


MR nalaz 

Sa hiperintenzitetom signala 39/60 (65%) 

Bez hiperintenziteta signala 21/60 (35%) 

Grafikon 56. Distribucija nalaza hiperintenziteta signala u beloj masi 

magnetno rezonantnim imidžingom u ispitivanoj grupi 

105


U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove demencije, magnetno 

rezonantnim imidžingom uočen je hiperintenzitet signala, odnosno ishemijske 

promene u beloj masi u 33/49 (67.35%) ispitanika, dok u 16/22 (32.65%) 

promene u beloj masi nisu uočene. Kod ispitanika sa kliničkom dijagnozom 

frontotemporalne demencije promene u beloj masi viđene su u 2/3 ispitanika 

(66.66%), dok u 1/3 (33.33%) promene u beloj masi nisu uočene. Kod ispitanika 

sa kliničkom dijagnozom Lewy body demencije opisano je postojanje 

hiperintenziteta signala u beloj masi. U grupi ispitanika sa kliničkom dijagnozom 

demencije mešovitog tipa u 3/7 (42.86%) ispitanika uočene su promene u beloj 

masi, dok u 4/7 (57.14%) ispitanika promene u beloj masi nisu uočene. 

Tabela 70. Nalaz hiperintenziteta signala u beloj masi magnetno 

rezonantnim imidžingom u različitim kliničkim tipovima demencije 

Hiperintenzitet + Hiperintenzitet – 

Alzheimerova demencija 33/49 (67.35%) 16/22 (32.65%) 

Frontotemporalna demencija 2/3 (66.66%) 1/3 (33.33%) 


Mešovita demencija 3/7 (42.86%) 4/7 (57.14%) 

Grafikon 57. Distribucija rezultata postojanja hiperintenziteta signala u 

beloj masi magnetno rezonantnim imidžingom u različitim kliničkim 

oblicima demencije 

106


Načinjena je i evaluacija nalaza 18 F-FDG PET pomoću Statistical Parametric 

Mappinga (SPM) sa ciljem kvantifikacije metaboličke aktivnosti odnosno 

softverskog poređenja nalaza ispitivane grupe sa nalazom metaboličke aktivnosti 

u kortikalnim strukturama u ispitanika iz kontrolne grupe u cilju identifikacije 

eventualnog postojanja statistički signifikantne razlike u metaboličkoj aktivnosti 

unutar regija od interesa za određeni oblik demencije. Softverskom evaluacijom 

statistički signifikantno smanjenje kortikalne aktivnosti utvrđeno je u 42/60 (70%) 

ispitanika koji su na osnovu vizuelne evaluacije uvršećeni u pozitivne u pravcu 

postojanja neurodegenerativne demencije, dok je u 18/60 ispitanika (30%) 

dobijen uredan nalaz metaboličke aktivnosti, negativan u pravcu postojanja 

neurodegenerativne demencije. 

Tabela 71. Nalazi softverske evaluacije 18 F-FDG PET-a u ispitivanoj grupi 


Negativan 

FDG PET 42/60 (70%) 18/60 (30%) 

Grafikon 58. Distribucija nalaza softverske evaluacije 18 F-FDG PET-a u 


107


Softverskom evalucijom pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET-a prema zahvaćenim 

regijama sa smanjenim nakupljanjem flurodezoksiglukoze u korikalnim 

strukturama, a karakterističnih za određeni oblik neurodegenerativne demencije 

dobijeni su sledeći rezultati: smanjeno nakupljanje u parijetotemporalnom delu, 

posteriornom cingularnom girusu i hipokampusu, što odgovara metaboličkoj slici 

Alzheimerove demencije nađeno je u 38/42 (90.50%) ispitanika, dok je u 4/42 

(9.50%) ispitanika utvrđena smanjena utilizacija u frontalnim regionima i 

prednjem temporalnom korteksu, što odgovara nalazu frontotemporalne 

demencije. 

Tabela 72. Nalazi softverske evaluacije pozitivnih 18 F-FDG PET-a prema 

zahvaćenom području u ispitivanoj grupi 

Prijetotemporalno, 

posteriorni cingulate i 

hipokampus 

Frontalni i prednji 

temporalni deo 

Pozitivan FDG PET 38/42 (90.50%) 4/42 (9.50%) 

Grafikon 59. Distribucija ispitanika u odnosu na zahvaćeno područje u 

pozitivnim nalazima 18 F-FDG PET-a u ispitivanoj grupi metodom softverske 

evaluacije 

108


Načinjena softverska evalucija pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET-a u pravcu 

stepena smanjenog nakupljanja flurodezoksiglukoze u zahvaćenim kortikalnim 

regijama karakterističnih za određen oblik neurodegenerativne demencije i 

dobijeni su sledeći rezultati: blago smanjeno nakupljanje uočeno je u 10/42 

(23.80%), umereno smanjeno nakupljanje bilo je vidljivo u 25/42 (59.50%) i 

značajno smanjeno nakupljanje u 7/42 (16.70%). 

Tabela 73. Nalazi softverske evaluacije pozitivnih 18 F-FDG PET pregleda u 

pravcu stepena smanjenog nakupljanja u ispitivanoj grupi 


Blago smanjeno 10/42 (23.80%) 

Umereno smanjeno 25/42 (59.50%) 

Značajno smanjeno 7/42 (16.70%) 

Grafikon 60. Distribucija stepena smanjenog nakupljanja 

fluorodezoksglukoze u ispitivanoj grupi metodom sofverske evaluacije 

109


Rezultati softverske evalucije pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET-a u pravcu 

simetričnosti smanjenog nakupljanja flurodezoksiglukoze u zahvaćenim 

kortikalnim regijama su sledeći: simetrično smanjeno nakupljanje uočeno je u 

23/42 (54.80%) ispitanika, dok je asimetrično smanjenje nakupljanja uočeno u 

19/42 (45.20%) ispitanika. 

Tabela 74. Nalazi softverske evaluacije pozitivnih 18 F-FDG PET u odnosu na 

simetričnost smanjenja metaboličke aktivnosti u ispitivanoj grupi 


Asimetrično 

smanjeno 

Pozitivan FDG PET 23/42 (54.80%) 19/42 (45.20%) 

Grafikon 61. Distribucija ispitanika sa pozitivnim nalazima 18 F-FDG PET-a u 

odnosu na simetričnost smanjenja metaboličke aktivnosti u ispitivanoj 

grupi metodom softverske evaluacije 

110


Poređenjem rezultata 18 F-FDG PET-a dobijenih metodom vizuelne evaluacije sa 

rezultatima dobijenim softverskom obradom uočeno je sledeće: nalazi vizuelnom 

procenom bili su pozitivni u 40/60 (66.66%) slučajeva dok su nalazi softverskom 

procenom bili pozitivni u 42/60 (70%) slučajeva. S druge strane, nalazi 

vizuelnom procenom bili su uredni u 20/60 (33.33%) slučajeva, dok su nalazi 

softverskom procenom bili uredni u 18/60 (30%) slučajeva. 

Dobijen koeficijent korelacije r= .926 odgovara značajnom stepenu pozitivne 

korelacije, koja je statistički signifikantna (p< 0.01). 

Tabela 75. Korelacija vizuelne i softverske evaluacije 18 F-FDG PET nalaza u 



vizuelno 


sofware 

Stepen korelacije 

(r) 

Pozitivni 40/60 (66.66%) 42/60 (70%) .926 ** 

Uredni 20/60 (33.33%) 18/60 (30%) .926 ** 

** p< 0.01 

Grafikon 62. Distribucija rezultata vizuelne i softverske evaluacije 18 F-FDG 

PET nalaza u ispitivanoj grupi 

111


Poređenje pozitivnih rezultata 18 F-FDG PET-a u pogledu zahvaćene regije sa 

smanjenim nakupljanjem flurodezoksiglukoze dobijeni metodom vizuelne 

evaluacije sa rezultatima dobijenim softverskom obradom ukazuju na sledeće: 

nalazi vizuelnom procenom pokazali su smanjeno nakupljanje u 

parijetotemporalnoj regiji, posteriornom cingularnom girusu i hipokampusu u 

36/40 (90%) slučajeva, dok su nalazi softverskom procenom bili pozitivni u 38/42 

(90.50%) slučajeva. Smanjeno nakupljanje u frontalnom i prednjem temporalnom 

korteksu vizuelnom procenom uočeno je u 4/40 (10%) slučajeva, dok je 

softverskom procenom uočeno u 4/42 (9.50%) slučajeva. 

Dobijen koeficijent korelacije r=1.000 što odgovara značajnom stepenu pozitivne 

korelacije, koja je statistički signifikantna (p< 0.01). 

Tabela 76. Korelacija vizuelne i softverske evaluacije pozitivnih 18 F-FDG 

PET nalaza u odnosu na zahvaćenu regiju u ispitivanoj grupi 

Parijetotemporalno, 

posteriorni cingularni 

girus i hipokampus 

Frontalno i prednji 

temporalni deo 

korteksa 


vizuelno 


sofverski 

Stepen 

korelacije 

(r) 

36/40 (90%) 38/42 (90.50%) 1.000 ** 

4/40 (10%) 4/42 (9.50%) 1.000 ** 

** p< 0.01 

Grafikon 63. Distribucija rezultata vizuelne i softverske evaluacije 

zahvaćene regije pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET-a u ispitivanoj grupi 

112


Poređenjem pozitivnih rezultata 18 F-FDG PET-a u smislu gradacije stepena 

smanjenog nakupljanja dobijenih metodom vizuelne evaluacije sa rezultatima 

dobijenim sofwareskom obradom dobijeni su sledeći rezultati: nalaza vizuelnom 

procenom sa blago smanjenim nakupljanjem bilo je 7/40 (17.50%), dok je nalaza 

softverskom procenom bilo 10/42 (23.80%); nalazi vizuelnom procenom pokazali 

su umereno smanjeno nakupljanje u 23/40 (57.50%) slučajeva, dok je softverska 

procena ukazala na 25/42 (59.50%) slučajeva; značajno smanjeno nakupljanje 

vizuelnom procenom uočeno je u 10/40 (25%) slučajeva, dok je softverskom 

evaluacijom uočeno 7/42 (16.70%) slučajeva. Dobijen koeficijent korelacije 

r=.888 odgovara značajnom stepenu pozitivne korelacije, koja je statistički 

signifikantna (p< 0.01). 

Tabela 77. Korelacija vizuelne i softverske evaluacije stepena smanjenog 

nakupljanja na pozitivnim 18 F-FDG PET nalazima u ispitivanoj grupi 


vizuelno 


sofverski 

Stepen 

korelacije 

(r) 

Blago 7/40 (17.50%) 10/42 (23.80%) .888 ** 

Umereno 23/40 (57.50%) 25/42 (59.50%) .888 ** 

Značajno 10/40 (25%) 7/42 (16.70%) .888 ** 

** p< 0.01 

Grafikon 64. Distribucija rezultata vizuelne i softverske evaluacije stepena 

smanjenog nakupljanja na pozitivnim 18 F-FDG PET nalazima u ispitivanoj 

grupi 

113


Poređeni rezultati pozitivnih nalaza 18 F-FDG PET-a u pogledu simetričnosti 

smanjenog nakupljanja dobijenih metodom vizuelne evaluacije sa rezultatima 

dobijenim softverskom obradom dobijeni su sledeći rezultati: nalaza vizuelnom 

procenom sa simetrično smanjenim nakupljanjem bilo je 24/40 (60%), dok je 

nalaza softverskom procenom bilo 23/42 (54.80%); nalazi vizuelnom procenom 

pokazali su asimetrično smanjeno nakupljanje u 16/40 (40%) slčajeva, dok je 

softverska procena ukazaka na 19/42 (45.20%) slučajeva. Dobijen koeficijent 

korelacije r=.950 odgovara značajnom stepenu pozitivne korelacije, koja je 

statistički signifikantna (p< 0.01). 

Tabela 78. Korelacija vizuelne i softverske evaluacije simetričnosti 

smanjenog nakupljanja u zahvaćenim regijama na pozitivnim 18 F-FDG PET 

nalazima u ispitivanoj grupi 

FDG PET vizuelno 


sofware 

Stepen korelacije 

(r) 

Simetrično 24/40 (60%) 23/42 (54.80%) .950 ** 

Asimetrično 16/40 (40%) 19/42 (45.20%) .950 ** 

** p< 0.01 

Grafikon 65. Distribucija rezultata vizuelne i softverske evaluacije 

simetričnosti smanjenog nakupljanja u zahvaćenim regijama na pozitivnim 

18 F-FDG PET nalazima u ispitivanoj grupi 

114


Analizom rezultata nalaza koji su dobijeni nakon softverske fuzije metaboličke 

slike 18 F-FDG PET-a sa analognim magnetno rezonantnim imidžima u 3/60 

ispitanika (5%) interpretacija nalaza metaboličke slike dobijene PET-om je 

promenjena, odnosno viđeno smanjeno nakupljanje flurodezoksiglukoze u 

kortikalnim strukturama je imalo morfološki korelat koji nije bio vezan za 

neurodegenerativni proces. Tako je u jedne ispitanice uočen smanjen stepen 

utilizacije glukoze u kortikalnim strukturama frontalno desno, gde je magnetno 

rezonantnim imidžingom verifikovano postojanje nekoliko infarktnih lezija na 

analognom nivou, kao adekvatan morfološki korelat za smanjeno nakupljanje. 

Druga ispitanica imala je blago smanjeno nakupljanje u frontalnoj regiji levo, gde 

se na magnetno rezonantnom imidžingu uočava fokalna cistiformna ektazija 

ekstracerebralnog likvorskog prostora sa umerenim kompresivnim efektom na 

podležući parenhim, kao morfološki supstrat za smanjenu utilizaciju FDG. U 

trećeg ispitanika u koga je uočeno smanjeno nakupljanje glukoze, lokalizovano u 

frontalnoj regiji levo i frontotemporalno istostrano, morfološki se na MRI 

registruje prisustvo arahnoidne ciste frontalno levo i veća inveterirana infarktna 

zona frontotemporalno levo. 

Tabela 79. Interpretacija rezultata softverske fuzije nalaza 18 F-FDG PET-a i 

magnetno rezonatnog imidžinga u ispitivanoj grupi 

FDG PET MR Fuzija 

1. 

Smanjena 1 

metabolička 

aktivnost frontalno 

desno 

Infarktne lezije 

frontalno desno 

Nalaz bez pokazatelja 

neurodegenerativnog 

procesa 

2. 

Smanjena 2 

metabolička 

aktivnost frontalno 

levo 

Fokalna cistiformna 

ektazija 

ekstracerebralnog 

likvorskog prostora 

frontalno levo 



procesa 

3. 

Smanjena 3 

metabolička 

aktivnost frontalno i 

frontotemporalno 

levo 

Frontalno levo 

arahnoidna cista i 

frontotemporalno 

levo infarktna lezija 



procesa 

115


Fuzijom slika metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama dobijenih PET 

imidžingom sa nalazom magnetne rezonance kod 7/60 ispitanika (11.70%) 

ukazuje da je fokalno smanjeno nakupljanje u parijetotemporalnoj regiji koreliralo 

sa morfološkim imidžingom uočenom fokalnom atrofijom analogne regije, koja 

zahvata mediotemporalni deo korteksa, te je interpretacijom fuzionisanih slika 

potvrđena dijagnoza neurodegenerativne demencije koja je i metabolički, kao i 

morfološki odgovarala demenciji Alzheimerovog tipa. U preostalih 50/60 

ispitanika (83.30%) fuzija slika distribucije flurodezoksiglukoze u kortikalnim 

strukturama sa magnetnom rezonantnim imidžingom nije imala signifikantnog 

uticaja na interpretaciju nalaza, odnosno nije uočeno postojanje morfološkog 

supstrata koji bi mogao uticati na smanjenu metaboličku aktivnost. 

Tabela 80. Interpretacija nalaza softverske fuzije metaboličkog i 

morfološkog imidžinga u ispitivanoj grupi 

Broj 


Fuzijom isključen 

neurodegenerativni proces 

Fuzijom potvrđen 

neurodegenerativni proces 

Fuzija nije imala uticaja na 

interpretaciju 

3/60 5% 

7/60 11.70% 

50/60 83.30% 

Grafikon 66. Distribucija nalaza softverske fuzije metaboličkog i 

morfološkog imidžinga u ispitivanoj grupi 

116


Nakon načinjenog 18 F-FDG PET snimanja ispitanici u ispitivanoj grupi praćeni su 

klinički u cilju evaluacije kliničke dijagnoze i evidentiranja eventualne promene u 

odnosu na kliničku dijagnozu, sa kojom su upućeni na procenu metaboličke 

aktivnosti u kortikalnim strukturama. 

Prosečna dužina praćenja u ispitivanoj grupi iznosila je 20.23+/-7.99 meseci, 

najkraći period praćenja bio je 7 meseci, a najduži period je iznosio 41 mesec. 

Tabela 81. Dužina praćenja ispitanika u ispitivanoj grupi 

Prosečna+/-SD 

(meseci) 

Najkraći period 

(meseci) 

Najduži period 

(meseci) 

Dužina 

praćenja 

20.23+/-7.99 7 41 

Nakon načinjenog 18 F-FDG PET snimanja i u gornjoj tabeli navedenog perioda 

kliničkog praćenja u ispitanika sa sumnjom na demenciju urađena je ponovna 

evaluacija kliničke dijagnoze specifičnog oblika demencije i dobijeni su sledeći 

rezultati: 

U grupi od 49/60 (81.67%) ispitanika koja je upućena sa kliničkom dijagnozom 

Alzheimerove demencije nakon praćenja, prvobitna dijagnoza je potvrđena u 

40/60 (66.67%) ispitanika, u 1/60 (1.66%) ispitanika dijagnoza je promenjena u 

frontotemporalnu demenciju, 4/60 (6.67%) ispitanika vođeni su nakon praćenja 

sa dijagnozom blagog kognitivnog oštećenja, a u 4/60 (6.67%) ispitanika nije 

potvrđeno postojanje neurodegenerativnog procesa kao uzroka kognitivnog 

oštećenja. 

U grupi ispitanika koji su pre kliničkog praćenja vođeni sa dijagnozom 

frontotemporalne demencije, dijagnoza je nakon kliničkog praćenja u svih 3/3 

(100%) ispitanika ostala nepromenjena. 

Kod ispitanika koji je pre praćenja vođen sa dijagnozom Lewy body demencije 

nakon kliničkog praćenja i imidžing obrade promenjena je dijagnozu u pravcu 

Alzheimerove demencije. 

U grupi od 7/60 (11.67%) ispitanika koji su prvobitno vođeni sa dijagnozom 

mešovite demencije, kliničkim praćenjem je u 5/60 (8.33%) definisana dijagnoza 

Alzheimerove demencije, u 1/60 (1.67%) dijagnoza frontotemporalne demencije i 

u 1/60 (1.67%) ispitanika nije potvrđen neurodegenerativni proces kao uzrok 

kognitivnog oštećenja. 

117


Tabela 82. Nalazi kliničkog praćenja kod ispitanika sa sumnjom na 

demenciju 

Klinička dijagnoza 

pre praćenja 

Klinička dijagnoza nakon 

praćenja 

1 2 5 6 

Ukupno 

1 40 1 4 4 49 

2 0 3 0 0 3 

3 1 0 0 0 1 

4 5 1 1 0 7 

Ukupno 46 5 5 4 60 

1. Alzheimerova demencija, 2. Frontotemporalna demencije, 3. Lewy body demencija, 4. Mešovita 

demencija, 5. Bez neurodegenerativne demencije, 6. Blago kognitivno oštećenje 

Tabela 83. Nalazi kliničkih dijagnoza nakon praćenja ispitanika iz ispitivane 

grupe 

Klinička dijagnoza Pre praćenja Nakon praćenja 

Alzheimerova demencija 49/60 (81.67%) 46/60 (76.67%) 

Frontotemporalna demencija 3/60 (5%) 5/60 (8.33%) 

Lewy body demencija 1/60 (1.67%) 0/60 

Mešoviti tip 7/60 (11.67%) 0/60 

Blago kognitivno oštećenje 0/60 4/60 (6.67%) 

Bez neurodegenerativne 

demencije 

0/60 5/60 (8.33%) 

118


Grafikon 67. Distribucija nalaza kliničkih dijagnoza pre i nakon načinjenog 

kliničkog praćenja u ispitivanoj grupi 

U ispitivanoj grupi nakon načinjenog kliničkog praćenja bilo je ukupno 55/60 

(91.67%) ispitanika kod kojih je definisan neurodegenerativni proces kao uzrok 

demencije, u poređenju sa rezultatima funkcionalnog imidžinga načinjenog 18 F- 

FDG PET-om, gde je u ispitivanoj grupi bilo 40/60 (66.70%) ispitanika kod kojih 

je potvrđeno postojanje neurodegenerativne demencije. Daljim kliničkim 

praćenjem u 5/60 (8.33%) ispitanika nije potvrđeno postojanje 

neurodegenerativnog procesa kao uzroka demencije, dok se funkcinonalnim 

imidžingom u 20/60 (33.33%) ispitanika nije moglo utvrditi postojanje 

neurodegenerativnog procesa. 

Na osnovu dobijenih rezultata izračunat stepen korelacije i r= .555 što odgovara 

umerenom stepenu pozitivne korelacije nalaza funkcionalnog imidžinga sa 

rezultatima kliničkog praćenja, koja je statistički signifikantna (p< 0.01). 

119


Tabela 84. Klinička dijagnoza nakon praćenja ispitanika i funkcionalnog 

imidžinga u ispitivanoj grupi 

Postojanje 

neurodegenerativne 

demencije 

Bez 


demencije 

Klinička dijagnoza 

18 F-FDG PET Stepen 

korelacije 

(r) 

55/60 (91.67%) 40/60 (66.70%) .555 ** 

5/60 (8.33%) 20/60 (33.33%) .555** 

**p< 0.01 

Grafikon 68. Distribucija kliničke dijagnoze nakon praćenja ispitanika i 

funkcionalnog imidžinga u ispitivanoj grupi 

120


Nalazi 

18 F-FDG PET-a u ispitivanoj grupi u pravcu postojanja 

neurodegenerativne demencije bili su stvarno pozitivni u 40/60 (66.67%), lažno 

pozitivnog nalaza nije bilo, stvarno negativni bili su u 8/60 (13.33%) i lažno 

negativni u 12/60 (20%). 

Tabela 85. Stvarno i lažno pozitivni i negativni nalazi 18 F-FDG PET u 

odnosu na postojanje neurodegenerativne demencije u ispitivanoj grupi 


Stvarno pozitivni 40/60 (66.67%) 

Lažno pozitivni 0/0 

Stvarno negativni 8/60 (13.33%) 

Lažno negativni 12/60 (20%) 

Grafikon 69. Distribucija stvarno i lažno pozitivnih i negativnih nalaza 18 F- 

FDG PET-a u odnosu na postojanje neurodegenerativne demencije u 


121


Na osnovu dobijenih rezultata nalaza 18 F-FDG PET-a u odnosu na postojanje 

neurodegenerativne demencije, senzitivnost metode iznosi 76.92%, specifičnost 

100%, pozitivna prediktivna vrednost 100% i negativna prediktivna vrednost 

40%. 

Tabela 86. Pokazatelji dijagnostičke vrednosti 18 F-FDG PET-a u odnosu na 

postojanje neurodegenerativne demencije 


Senzitivnost 76.92% 

Specifičnost 100% 

Pozitivna prediktivna vrednost 100% 

Negativna prediktivna vrednost 40% 

Korelacijom nalaza specifičnog oblika demencije nakon kliničkog praćenja i 18 F- 

FDG PET nalaza dobijeni su sledeći rezultati: 

U ispitivanoj grupi na osnovu kliničke dijagnoze nakon praćenja bilo je 46/60 

(76.67%) ispitanika sa Alzheimerovom demencijom, dok su nalazi funkcionalnog 

imidžinga dali ovu dijagnozu u 36/60 (60%) slučajeva. 

Kliničkom dijagnozom utvrđeno je postojanje frontotemporalne demencije u 5/60 

(8.33%) ispitanika, dok je 18 F-FDG PET nalazom ova dijagnoza postavljena u 

4/60 (6.66%) ispitanika. 

Kliničkim praćenjem je u 5/60 (8.33%) ispitanika utvrđeno da neurodegenerativni 

proces nije uzrok demencije, dok je funkcionalni imidžing u 20/60 (33.33%) 

pokazao odsustvo znakova neurodegenerativne demencije. 

Nakon kliničkog praćenja definisano je 4/60 (6.66%) ispitanika koji su vođeni sa 

dijagnozom blagog kognitivnog oštećenja, dok funkcionalnim imidžingom nijedan 

ovakav nalaz nije potvrđen. 

Na osnovu dobijenih rezultata izračunat stepen korelacije i r=.594 odgovara 

umerenom stepenu pozitivne korelacije nalaza funkcionalnog imidžinga sa 

rezultatima kliničkog praćenja, i statistički je signifikantan (p< 0.01). 

122


Tabela 87. Rezultati specifične kliničke dijagnoze nakon praćenja ispitanika 

i funkcionalnog 18 F-FDG PET imidžinga u ispitivanoj grupi 

Alzheimerova 

demencija 


Klinička 

dijagnoza 

Stepen 

korelacije 

(r) 

36/60 (60%) 46/60 (76.67%) .0594 ** 


demencija 

4/60 (6.66%) 5/60 (8.33%) .0594 ** 

Bez 


demencije 

20/60 (33.33%) 5/60 (8.33%) 0.594 ** 

**p< 0.01 

Grafikon 70. Distribucija kliničke dijagnoze i specifične dijagnoze dobijene 

18 F-FDG PET nalazom u ispitivanoj grupi 

123


Nalazi 18 F-FDG PET-a u ispitivanoj grupi u pravcu postojanja Alzheimerove 

demencije bili su stvarno pozitivni u 36/60 (60%), lažno pozitivnog nalaza nije 

bilo, stvarno negativni bili su u 5/60 (8.33%) i lažno negativni u 15/60 (25%). Na 

osnovu dobijenih nalaza izračunata je senzitivnost koja je iznosila 87.80%, 

specifičnost 100%, pozitivna prediktivna vrednost 100% i negativna prediktivna 

vrednost od 25%. 

Tabela 88. Stvarno i lažno pozitivni i negativni nalazi 18 F-FDG PET u 

odnosu na postojanje Alzheimerove demencije u ispitivanoj grupi 


Stvarno pozitivni 36/60 (60%) 

Lažno pozitivni 0/0 

Stvarno negativni 5/60 (8.33%) 

Lažno negativni 12/60 (25%) 

Grafikon 71. Distribucija stvarno i lažno pozitivnih i negativnih nalaza 18 F- 

FDG PET-a u odnosu na postojanje Alzheimerove demencije u ispitivanoj 

grupi 

124


Tabela 89. Pokazatelji dijagnostičke vrednosti 18 F-FDG PET-a u odnosu na 

postojanje Alzheimerove demencije u ispitivanoj grupi 


Senzitivnost 87.80% 

Specifičnost 100% 

Pozitivna prediktivna vrednost 100% 

Negativna prediktivna vrednost 25% 

U grupi ispitanika koji su upućeni sa kliničkom dijagnozom Alzheimerove 

demencije nakon urađenog 18 F-FDG PET-a i kliničkog praćenja, u 30/49 

(61.22%) slučajeva prvobitna dijagnoza ostala je nepromenjena; u 1/49 (5.26%) 

ispitanika dijagnoza je promenjena u frontotemporalnu demenciju; u 5/49 

(10.20%) ispitanika je nakon načinjenog funkcionalnog imidžinga i kliničkog 

praćenja isključeno postojanje neuroedegenerativne demencije, dok je u 

preostalih 13/49 (25.53%) dobijen nalaz uredne metaboličke aktivnosti u 

kortikalnim strukturama, a nakon njihovog kliničkog praćenja dijagnoza 

Alzheimerove demencije je ipak ostala u 9/49 (18.37%), dok je u 4/49 (8.16%) 

prvobitna dijagnoza promenjena u blago kognitivno oštećenje. 

U grupi ispitanika koji su upućeni pod kliničkom dijagnozom mešovite demencije 

nakon načinjenog funkcionalnog neuroimidžinga i kliničkog praćenja u 6/7 

(85.71%) ispitanika dijagnoza je promenjena u Alzheimerovu demenciju, dok je 

kod jednog ispitanika 1/7 (14.29%) isključeno postojanje neurodegenerativne 

demencije. 

U grupi ispitanika koji su upućeni sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne 

demencije, ova je dijagnoza ostala nepromenjena kako nakon snimanja 18 F-FDG 

PET-om, tako i nakon kliničkog praćenja. 

U ispitanika koji je upućen sa kliničkom slikom Lewy body demencije nakon 

načinjenog funkcionalnog imidžinga i kliničkog praćenja, dijagnoza je 

promenjena u Alzheimerovu demenciju. 

125


5. DISKUSIJA 

Širom sveta se prema aktuelnim epidemiološkim podacima uočava postepen, ali 

stabilan i progresivan porast broja osoba obolelih od demencije. Imajući u vidu 

kontinuirano prisustvo trenda porasta, kao i činjenicu da za sada ne postoji 

mogućnost specifičnog i efektivnog lečenja, veliki napor se ulaže u iznalaženje 

mera prevencije. Identifikacija pacijenata koji su pod povišenim rizikom za razvoj 

demencije omogućila bi ciljanu primenu mera prevencije na ovu grupu pod 

visokim rizikom. Pored starosti, značajnu ulogu u mogućem razvoju 

neurodegenerativne demencije igraju i drugi faktori rizika, kao što su prisustvo 

arterijske hipertenzije, hiperholesterolemije, šećerne bolesti, gojaznosti i 

pušenje, što će biti predmet dalje i rasčlanjene diskusije. Takođe je uočeno da je 

stepen obrazovanja, što se povezuje s mogućim postojanjem takozvane 

moždane rezerve, u neposrednoj vezi sa godinama starosti u kojima se 

ispoljavaju inicijalni klinički simptomi demencije. 

Mnogobrojni radovi potvrđuju da ne samo starenje, već i godine starosti roditelja 

prilikom rođenja mogu predstavljati faktor rizika za potencijalni budući razvoj 

demencije. U literaturi postoji prilično ujednačen stav o tome da godine starosti 

kako pacijenta, tako i roditelja, predstavljaju značajan faktor rizika za sve oblike 

demencije u skoro svim etničkim grupama 195 . 

I pored toga, iako je u našem istraživanju analizirana polna i starosna struktura 

ispitivane grupe, ciljani i visoko selektivni odabir ispitanika sa već ispoljenim 

kliničkim znacima demencije i blagom do umereno smanjenom kognitivnom 

funkcijom prevenira dobijanje kvalifikovanih rezultata u prethodno selekcioniranoj 

grupi ispitanika, ne omogućavajući precizno tumačenje uticaja godina starosti na 

pojavu demencije, što je slučaj i sa polnom pripadnošću. 

Polna pripadnost ipak se smatra značajnim faktorom rizika za razvoj demencije, 

te pojedine studije konstatuju da je incidenca AD u žena nakon 85 godine 

starosti veća nego u muškaraca iste dobne skupine, dok se u pogledu VaD ne 

ustanovljavaju značajne razlike u polnoj strukturi 196 . Slične rezultate demonstrira i 

sprovedena meta-analiza u kineskoj populaciji, koja ukazuje na veću prevalencu 

AD kod žena, dok ovakva značajnosti u polnoj distribuciji nije utvrđena za VaD u 

muškaraca i žena preko 60 godina starosti 197 . S druge strane, za razliku od 

studija koje su pokazale postojanje polna razlika u prevalenci demencije, 

ispitivanja sprovedena u Španiji i Italiji ne ukazuju na postojanje signifikantne 

razlike u polnoj strukturi dementnih bolesnika 198,199 , ostavljajući prostor i za dalja 

istraživanja. 

U populacionoj studiji koju su sproveli Hammid i saradnici uočeno je da postoji 

jasan trend porasta demencije sa godinama starosti koji se udvostručava svakih 

deset godina. Tako je u starosnoj grupi od 60-69 godina prevalenca demencije 

iznosila 9.5% u poređenju sa starosnom grupom od preko 80 godina gde je 

prevalenca bila 26.3%. U pogledu polne strukture u ovoj studiji uočeno je 

126


postojanje razlike u polnoj strukturi, pri čemu je broj obolelih žena bio dvostruko 

veći u odnosu na broj obolelih muškaraca (69% vs. 30.6%) 200 . 

Kako je naša ispitivana grupa uključila nešto više žena (55%) u odnosu na 

muškarce (47%), polna distribucija unutar grupe poklapa se sa literaturnim 

podacima, iako ova razlika u našoj grupi ispitanika ne demonstrira statističku 

značajnost. I pored toga, starosna struktura ispitanika u našem istraživanju 

pokazuje značajan stepen poklapanja sa drugim objavljenim istraživanjima 

dostupnim u literaturi, te se sa dobijenom vrednošću prosečne starosti od 

62.23+/-8.07 godina uklapa u očekivanu dobnu skupinu, koja se nalazi pod 

povišenim rizikom za razvoj demencije i predstavlja adekvatan korelat starosne 

distribucije. 

Rizik za razvoj demencije je značajno je veći u osoba sa nižim stepenom 

obrazovanja (24.1%) u poređenju sa osobama koji imaju viši stepen obrazovanja 

(od 2.5% do 6.8%). Veliki broj osoba sa demencijom nema formalno obrazovanje 

(77%) u poređenju sa osobama bez demencije gde je njihov udeo bio oko 

40% 200 , na šta u celini impliciraju i rezultati dobijeni našim istraživanjem. 

Analiza učešća kardiovaskularnih faktora rizika minuciozno je sprovedena je 

Cardiovascular Risk Factors, Aging and Dementia (CAIDE) studijom, u kojoj je 

ispitivan uticaj prisustva kardiovaskularnih faktora rizika, kao i godina starosti, 

polne pripadnosti i stepena obrazovanja na pojavu demencije. Ova studija 

ukazala je da su osobe u kojih je došlo do razvoja demencije generalno bile 

starije životne dobi, sa nižim stepenom obrazovanja i imale su pozitivne 

kardiovaskularne faktore rizika u srednjoj životnoj dobi u odnosu na dobno 

korelirajuću grupu osoba koje nisu obolele od demencije. Parametri koji su 

praćeni uključili su sistolni i dijastolni krvni pritisak, indeks telesne mase, ukupan 

holesterol, pušenje, fizičku aktivnost, godine, pol i stepen obrazovanja. 

Signifikantan prediktivni značaj za razvoj demencije nađen je za vrednosti 

sistolnog krvnog pritiska, indeksa telesne mase i ukupnog holesterola, dok za pol 

i stepen fizičke aktivnosti nije pronađen statistički signifikantan stepen 

povezanosti sa rizikom za razvoj demencije (p= 0.07) 201 . 

Vrednosti indeksa telesne mase kod osoba sa već klinički manifestnom 

Alzheimerovom demencijom i pozitivnim biomarkerima u likvoru koji odgovaraju 

slici Alzheimerove demencije analizirali su Ewers i saradnici. Oni su uočili da 

bolesnici sa demencijom i pozitivnim markerima u cerebrospinalnoj tečnosti u 

vidu sniženih vrednosti Aβ 1-42 i povišenim vrednostima ukupnog tau i 

fosoforilisanog tau proteina imaju niže vrednosti indeksa telesne mase u 

poređenju sa ispitanicima bez karakterističnih pokazatelja u likvoru. Moguće 

objašnjenje povezanosti nižih vrednosti indeksa telesne mase i patologije 

Alzheimerove bolesti leži u potencijalnoj disfunkciji u kortikalnim i subkortikalnim 

regijama unutar hipotalamičke regije, zadužene za regulaciju masne mase tela i 

energetske homeostaze. Drugi razlog za niže vrednosti indeksa telesne mase 

mogao bi se potražiti i u pretšpstavci da u Alzheimerovoj bolesti bivaju 

zahvaćene regije mozga zadužene za regulaciju unosa hrane 202 . 

Sumiranjem literaturnih podataka sa rezultatima našeg istraživanja, moglo bi se 

reći da gojaznost i povišene vrednosti indeksa telesne mase spadaju u faktore 

rizika za budući razvoj demencije i to već ukoliko su prisutni u srednjoj životnoj 

dobi, ali se uticaj gojaznosti u starijoj životnoj dobi ne povezuje na analogan 

način sa nastankom Alzheimerove bolesti. 

Istraživanja Reeda i saradnika o povezanosti kardiovaskularnih faktora rizika sa 

taloženjem amiloida u strukturama mozga pokazala su jasnu i neposrednu 

povezanost. Naime, rizik od potencijalnih vaskularnih dešavanja u ispitivanoj 

grupi procenjen je na osnovu Framingham Coronary Risk Profile (FCRP) skora 

127


koji uključuje šest glavnih faktora rizika: godine, pol, pušenje, hipertenziju, 

šećernu bolest i hiperlipidemiju. Sa FCRP skorom su kvantifikovali 

desetogodišnji rizik od koronarnog incidenta koji je povezan sa povišenim 

rizikom za inzult, a vrednosti FRCP- a su bili prediktori kako za koronarnu tako i 

za karotidnu aterosklerozu te pokazali da su povišene vrednosti FCRP skora 

povezane sa povišenim taloženjem amiloida β u moždanim strukturama, što je 

moguće kvantifikovati upotrebom funkcionalnog imidžinga sa specifičnim 

radiofarmacima, odnosno [ 11 C]PiB pozitronskom emisionom tomografijom 203 . 

Ispitivanjem povezanosti metaboličkog sindroma sa progresijom blagog 

kognitivnog poremećaja u demenciju najveći stepen progresije zabeležen je u 

osoba sa hipertrigliceridemijom, abdominalnim tipom gojaznosti i hipertenzijom. 

Prema rezultatima različitih populacionih studija uočeno je da je gojaznost 

povezana sa smanjenom kognitivnom funkcijom, dok su dokazi za povezanost 

gojaznosti kao faktora rizika za razvoj AD i VaD različiti. Međutim, rezultati 

velikog broja istraživanja ukazuju da gojaznost u srednjoj životnoj dobi ipak 

predstavlja faktor rizika za kasniji razvoj demencije 54 , dok tako jasna povezanost 

sa gojaznošću u kasnijoj životnoj dobi i razvoja demencije ne postoji. Prisustvo 

arterijske hipertenzije je takođe povezano sa smanjenom kognitivnom funkcijom, 

kao i sa rizikom za razvoj inzulta i demencije, dok blagovremeno lečenje 

hipertenzije ima protektivno dejstvo za razvoj demencije 204 . 

Kako je u našoj ispitivanoj grupi bilo svega 20% ispitanika koji su na osnovu 

vrednosti indeksa telesne mase ispunjavali uslove za kategorizaciju u grupu 

normalno uhranjenih, dok su preostalih 68.33% kategorizovani kao osobe sa 

prekomernom telesnom masom ili kao gojazne osobe (11.67% ispitanika), 

distribucija naših ispitanika je usklađena sa dostupnim navedenim podacima iz 

literature, učvršćujući stav da izolovano posmatrana prekomerna telesna masa i 

gojaznost čine jedan od faktora rizika za budući razvoj demencije, kako 

vaskularnog tako i neurodegenerativnog porekla. 

Iako literaturni podaci pokazuju da šećerna bolest, naročito diabetes mellitus tip 

2 čini jedan od značajnih faktora rizika, pošto je insulinska rezistencija povezana 

sa intenzivnijem formiranjem Aβ i inflamatornim promenama u mozgu, što 

povećava rizik za budući razvoj demencije Alzheimerovog tipa 205 , u literaturi ne 

postoji jedinstven stav o uticaju pušenja na budući razvoj demencije. Pojedina 

ispitivanja smatraju da kod pušača postoji snižen rizik za mogući razvoj 

neurodegenerativne demencije, dok drugi rezultati ukazuju da je pušenje ipak 

povezano sa povišenim rizikom za Alzheimerovu demenciju, mada se 

kontroverzno ova vrsta povezanosti sa vaskularnom demencijom ne nalazi 206 . 

Neke studije međutim pokazuju da postoji signifikantan rizik za razvoj demencije 

kod aktuelnih pušača, ali ova povezanost kod bivših pušača nije uočena 207,208 . 

Iako su pojedina ranije načinjena istraživanja ukazivala da nikotin popravlja 

kognitivnu funkciju i da sprečava formiranje amiloida, što govori u prilog 

potencijalnog protektivnog dejstva nikotina za budući razvoj demencije 209 , 

novijim istraživanjima uočeno je da je pušenje praćeno povišenim oksidativnim 

stresom, koji posledično uzrokuje neuralnu degeneraciju i to uglavnom kod 

aktuelnih pušača, s obzirom da kod bivših pušača nije uočen povišen rizik za 

razvoj demencije, što otvara prostor za još uvek kontroverzna razmišljanja o 

eventualnom postojanju mogućeg mehanizma za popravljanje neuralnog 

oštećenja prethodnim pušenjem 210 . I pored toga, demonstriran je rizik od 

budućeg razvoja AD i VaD u kasnijoj životnoj dobi proporcionalan količini 

popušenih cigareta kod teških pušača (više od dve kutije dnevno) srednje 

životne dobi 211 . 

Analizom prisustva kardiovaskularnih faktora rizika koji obuhvataju gore 

128


navedeno postojanje arterijske hipertenzije, hiperlipoproteinemije, šećerne 

bolesti i naviku pušenja prema Framingham risk skoru, u našem istraživanju je 

pokazano da svi ispitanici u ispitivanoj grupi spadaju u osobe sa intermedijernim 

do visokim rizikom za razvoj budućeg nepovoljnog kardiovaskularnog događaja, 

a što je u potpunosti u skladu sa gore navedenim podacima iz literature, iz kojih 

se može zaključiti da su osobe sa povišenim faktorima rizika za neželjeni 

kardiovaskularni događaj pod većim rizikom, kako za VaD, tako i za AD. 

Jedan drugi aspekt, koji smo obuhvatili našim istraživanjem, vezan je za 

ispitivanje povezanosti funkcije štitaste žlezde sa pojavom i razvojem klinički 

manifestne demencije. Jedna od populacionih studija sprovedena na grupi 

starijih muškaraca pokazala je da su povišene vrednosti ukupnog tiroksina (T4) i 

slobodnog tiroksina (FT4) povezane sa povećanim rizikom za razvoj demencije, 

posebno Alzheimerove bolesti. Povišene vrednosti T4 povezuju se sa većom 

koncentracijom neurofibrilarnih vlakana i plakova u velikomoždanom korteksu, 

dok sa povišenim vrednostima FT4 ovakva povezanost nije ustanovljena, što u 

celini potvrđuje da hormoni štitaste žlezde mogu imati uticaja na promene u 

amiloid prekursor proteinu, dovodeći do taloženja amiloida unutar centralnog 

nervnog sistema 212 . 

Slične rezultate potvrđuju i druge studije u osoba bez kliničkih znakova 

demencije, ali sa povišenim vrednostima hormona štitaste žlezde u kojih je MR 

pregledom ustanovljen smanjen volumen hipokampalne regije, koji bi mogao 

predstavljati rani radiološki marker za Alzheimerovu demenciju 213 . Entitet 

Hashimoto encefalopatije takođe je vezan za ulogu štitaste žlezde u 

demencijama i praćen je izrazito povišenim titrom antitela na peroksidazu, 

hormonskim statusom koji je često u hipotireotskom opsegu uz postojanje 

značajnog poremećaja kognitivne funkcije. Ove promene su međutim u celosti 

reverzibilne, jer uvođenjem supstitucione terapije levotiroksinom (u nekim 

slučajevima i kortikosteroidne terapije) vremenom dolazi do povlačenja 

neurološke simptomatologije 214 . 

Rezultati našeg rada koji se odnose na prisustvo bolesti štitaste žlezde pokazali 

su da je u ispitivanoj grupi bilo ukupno 9 osoba (15%) sa autoimunim 

tireoiditisom, koji je praćen visokim titrom TPO Ab i posledičnom hipotireozom. 

Međutim, u svih ispitanika bolest štitaste žlezde dijagnostikovana je nekoliko 

godina pre pojave prvih znakova demencije i u trenutku neurološkog ispitivanja 

su već bili pod adekvatnom susptitucionom terapijom levotiroksinom, te se stoga 

dobijeni rezultati ne mogu tumačiti kao uticaj bolesti štitaste žlezde, a u sklopu 

eventualnog postojanja Hashimoto encefalopatije, imajući u vidu da je gubitak 

kognitivne funkcije u ovom entitetu reverzibilan i popravlja se uvođenjem 

adekvatne medikamentozne terapije, što u ovoj podgrupi ispitanika u našem 

istraživanju nije bio slučaj. 

U pogledu uticaja stepena obrazovanja na budući razvoj demencije u literaturi 

postoji prilično ujednačen stav o tome da u osoba sa većim stepenom 

obrazovanja postoji manji rizik za razvoj demencije u budućnosti. Postoji naime 

stav da se formiranjem tzv. moždane rezerve može značajno odložiti pojava 

kliničke manifestacije bolesti. Pojedine studije čak govore u prilog tome da se u 

osoba sa nižim stepenom obrazovanja (≤10 godina) ustanovljava do čak dva 

puta veći rizik od razvoja demencije u odnosu na osobe sa višim stepenom 

obrazovanja (≥ 10 godina) 215 . 

Isto tako ustanovljeno je i da je u osoba koje imaju genetsku predispoziciju za 

budući razvoj demencije, odnosno nosioca apolipoprotein Ɛ4 alela verovatnoća 

za razvoj demencije znatno niža ukoliko imaju viši stepen obrazovanja. Ovakvi 

rezultati ukazuju da visok stepen obrazovanja u ranoj životnoj dobi omogućava 

129


kompenzaciju negativnog uticaja genetskih faktora na razvoj demencije u kasnoj 

životnoj dobi. Biološki mehanizam kojim edukacija utiče na demenciju još uvek 

nije u potpunosti poznat, međutim, u svetlu aktuelnih saznanja nikako ne treba 

odbaciti pretpostavku o kognitivnoj rezervi kao opredeljujućem 

neuroprotektivnom faktoru 216 . EClipSE (Epidemiological Clinicopathological 

Studies in Europe) studijom pokušano je pribaviti odgovor na pretpostavku da li 

stepen edukacije ima izravno neuroprotektivno dejstvo ili predstavlja samo oblik 

kompenzatornog mehanizma koji ublažuje kliničku prezentaciju demencije. 

Rezultati dobijeni ovom studijom podržavaju hipotezu moždane rezerve, jer 

ukazuju da osobe sa višim stepenom obrazovanja duže ostaju sposobne da 

kompenzuju patološko oštećenje mozga nastalo neurodegenerativnim 

procesom. Utoliko se smatra da nizak stepen obrazovanja sa povećanim rizikom 

za nastanak demencije nije posledica većeg izlaganja patološkom supstratu u 

ovih osoba, već je posledica veće vulnerabilnosti za kognitivnu deterioraciju sa 

početno nižim pragom 217 . 

Kako su rezultati našeg istraživanja ukazali da je u ispitivanoj grupi 

najprominentnije učešće ispitanika sa srednjim stepenom obrazovanja (čak 

43.33%), a koji u našem obrazovnom sistemu podrazumeva od 11 do 12 godina 

školovanja, i u nešto manjoj meri učešće ispitanika sa osnovnim stepenom 

obrazovanja koji u našim uslovima podrazumeva od 7 do 10 godina školovanja 

(26.67%), može se zaključiti da ispitivanim uzorkom predominiraju ispitanici sa 

maksimalno 12 godina obrazovanja (čak 70%), slobodno se može izvesti 

zaključak da dobijeni rezultati koreliraju sa podacima dobijenim ostalim u 

literaturi dostupnim istraživanjima, iako je granica pomerena za 2 godine naviše 

u odnosu na literaturne podatke, gde se kao granična vrednost ustanovljava 10 

godina školovanja i više za smanjen rizik za razvoj demencije. Mišljenja sam da 

na ovu minornu, ali isto tako i prihvatljivu razliku utiče i različitost našeg od 

anglosaksonskog sistema obrazovanja, ali i činjenica da ukupan broj ispitanika u 

našoj studiji iznosi 60, dok su podaci iz literature izvedeni iz velikih populacionih 

studija. 

Analiza strukture ispitivane grupe na osnovu inicijalne kliničke dijagnoze ukazuje 

da u našem istraživanju predominiraju ispitanici sa kliničkom dijagnozom 

Alzheimerove demencije (81.70%), dok se s manjom zastupljenošću javljaju 

ispitanici sa kliničkom dijagnozom frontotemporalne demencije (5.00%), Lewy 

body demencije (1.70%) i na kraju kliničkom slikom mešovite demencije 

(11.70%). Kako je već navedeno, epidemiološki podaci u literaturi ukazuju da je 

Alzheimerova demencija najčešći oblik neurodegenerativne demencije, a prema 

podacima nekolikih istraživanja čini oko 60- 80% svih oblika demencije 105,218,219 , 

čineći naš uzorak reprezentativnim u odnosu na ostala načinjena istraživanja i 

ukazujući da dobijeni rezultati u velikoj meri pokazuju podudarnost sa podacima 

u literaturi o zastupljenosti pojedinačnih oblika demencije. 

Multicentrične studije u kojima su analizirane mogućnosti FDG PET-a u 

diferencijaciji različitih oblika neurodegenerativne demencije i njihovom 

razlikovanju od normalnog starenja i blagog kognitivnog oštećenja, a u kojima je 

u svih ispitanika u okviru kliničke obrade između ostalog načinjen i MMSE, na 

osnovu čijih su dobijenih vrednosti određivani ispitanici podobni za kontrolnu 

grupu normalnih starijih osoba (MMSE≥ 28), MCI (MMSE≥ 24), ali i definisani 

ispitanici sa blagom demencijom (MMSE≥ 24), te sa umerenom do značajnom 

demencijom (MMSE≤ 24) 169 , govore u prilog da je prosečna vrednost MMSE u 

ispitivanoj grupi u našem istraživanju (22.78+/-2.06) u potpunosti usklađena sa 

vrednostima prihvaćenim u prethodno načinjenim istraživanjima, na osnovu kojih 

sa velikom sigurnošću možemo našu ispitivanu grupu smatrati grupom ispitanika 

130


sa blagim do umerenim kognitivnim oštećenjem, odnosno ispitanicima sa 

demencijom u početnoj fazi. 

Brojne studije ukazuju da pozitronska emisiona tomografija omogućava 

dobijanje kvalitetnih i pouzdanih informacija u dementnih bolesnika te da za 

svaki oblik demencije postoji karakteristična slika distribucije radiofarmaka u 

kortikalnim strukturama, na osnovu koje se može odrediti regija zahvaćena 

neurodegenerativnim procesom, odnosno regija sa disfunkcijom neurona, čime 

se otvara prostor za razlikovanje i postavljanje diferencijalne dijagnoze različitih 

oblika demencije 220-222 . Sve veći broj istraživanja potencira da PET neizostavno 

mora biti sastavni deo dijagnostičke evaluacije i obrade u pacijenata sa kliničkom 

sumnjom na demenciju, a naročito u postavljanju rane dijagnoze u pacijenata u 

kojih je klinička dijagnoza iz bilo kog razloga otežana, čemu u prilog govore i 

rezultati našeg istraživanja. Postoje različiti podaci o dijagnostičkoj pouzdanosti, 

senzitivnosti i specifičnosti metode, ali posmatrajući u celini većina istraživanja 

ukazuje na visok stepen senzitivnosti i specifičnosti pozitronske emisione 

tomografije u postavljanju dijagnoze i u diferencijalnoj dijagnozi različitih oblika 

demencije 171,223 , što takođe korelira sa rezultatima našeg istraživanja. 

Iako je najveći broj istraživanja posvećen pozitronskoj emisionoj tomografiji u 

dijagnostici Alzheimerovoj bolesti, kao najčešćem kliničkom obliku demencije, 

postoji i manji broj istraživanja sa veoma inkoherentnim rezultatima vezanim za 

mogućnosti ove metode u postavljanju dijagnoze FTD i DLB. Ipak, aktuelno se 

smatra da PET omogućava razlikovanje FTD od AD sa senzitivnošću od 78% i 

specifičnošću od 71%, dok je u diferencijaciji DLB ustanovljena senzitivnost od 

85 do 90% odnosno specifičnost od 80 do 91% 224 . 

Rezultati 18 F-FDG PET pregleda u našem istraživanju ukazuju da je velika, 

dvotrećinska zastupljenost pozitivnog nalaza na postojanje demencije u 

ispitivanoj grupi (66.70%) potpuno očekivana, imajući u vidu da su ispitanici 

većinski upućivani na PET snimanje iz specijalizovanih ustanova za poremećaje 

pamćenja i to nakon prethodne detaljne kliničke obrade i evaluacije kognitivnog 

statusa, što apsolutno korelira sa nalazima studija u kojima je selekcija ispitanika 

sprovedena na istovetan način. Kako je dobijena metabolička slika kod pozitivnih 

funkcionalnih 18 F-FDG PET nalaza u velikoj većini od čak 90% ispitanika 

odgovarala slici AD, kao najčešćim oblikom neurodegenerativne demencije, 

možemo konstatovati da su rezultati dijagnoze na osnovu dobijene metaboličke 

slike potpuno očekivani i u velikoj se meri poklapaju sa inicijalnom kliničkom 

dijagnozom. 

Međutim, nedostatak većine istraživanja, pa i našeg može biti upravo u visokoj 

selekciji ispitanika, regrutovanih, kao i u našem slučaju iz specijalizovanih klinika 

za demenciju i kognitivne poremećaje, što rezultuje relativno homogenim 

uzorkom ispitanika, kod kojih postoje jasni klinički znaci demencije, te načelno 

ovakvi rezultati nisu u celosti primenljivi u uslovima koji se odnose na opštu 

populaciju, a samim tim i evaluaciju demencije na nivou primarne zdravstvene 

zaštite, otvarajući prostor za daja istraživanja. 

S druge strane, prospektivna studija na veoma heterogenoj grupi ispitanika, koji 

su po prvi put upućeni u centar za demenciju pod sumnjom na ranu demenciju, a 

bez prethodne detaljne kliničke obrade, u kojih je odmah načinjen FDG-PET 

pregled ukazuje na senzitivnost metode od 78% i specifičnost od 81%, dok u 

inicijalnom postavljanju diferencijalne dijagnoze između različitih oblika 

demencije ustanovljava specifičnost FDG-PET-a od čak 95% 119 . 

Döbert i saradnici u longitudinalnoj prospektivnoj studiji koristili su ispitanike koji 

su upućivani na FDG PET iz ustanova primarne zdravstvene zaštite dok su kao 

zlatni standard za procenu dijagnostičke pouzdanodsti metode korišćeni rezultati 

131


kliničke dijagnoze. Utvrđena je senzitivnost od 44% i specifičnost 83% ovog 

dijagnostičkog modaliteta u dijagnozi AD, dok je u dijagnozi mešovitog oblika AD 

i vaskularne demencije senzitivnost iznosila 71% a specifičnost 78%, dok je za 

dijagnozu prisustva odnosno odsustva AD i/ili mešovite demencije senzitivnost 

iznosila 91.7% a specifičnost 88.9% 225 . 

Drugi autori poput Jagusta i saradnika koji su analizirali rezultate FDG PET-a u 

retrospektivnoj studiji sa kliničkim praćenjem od 4 godine i post mortem 

patohistološkom verifikacijom ustanovili su senzitivnost dijagnostičke metode u 

dijagnostici AD od 84% i specifičnost od 74%, što se pokazalo boljim od rezultata 

inicijalne kliničke evaluacije, gde je senzitivnost bila 76% i specifičnost 58%. 

FDG PET je takođe demonstrirao bolju negativnu prediktivnu vrednost koja je 

iznosila 78% od same kliničke dijagnoze sa 65% 226 . 

Mosconi i saradnici pokazali su da je PET ispravno postavio dijagnozu u 95% 

slučajeva AD, 92% slučajeva DLB, 94% slučajeva FTD i u 94% slučajeva 

normalnog starenja. U ispitanika sa blagim kognitivnim oštećenjem dobijena 

metabolička slika bila je veoma heterogena, odnosno u 81% slučajeva je 

smanjeno nakupljanje bilo prisutno u posteriornom cingulatnom korteksu i 

hipokampalnoj regiji, a metabolička slika slična onoj kod AD uočena je kod 79% 

ispitanika. Metabolička slika kod AD ukazala je na smanjeno nakupljanje glukoze 

koje je dominantno bilo lokalizovano u parijetotemporalnoj regiji i posteriornom 

cingulatnom korteksu, sa zahvatanjem frontalnih regija u pojedinačnim 

slučajevima. U ispitanika sa DLB smanjen metabolizam glukoze uočen je u 

okcipitalnom delu korteksa, dok je kod ispitanika sa FTD smanjeno nakupljanje 

bilo najizraženije u frontalnom i temporalnom korteksu. Međutim, ono što 

nalazim značajnim u ovom istraživanju je da je čak 29% pacijenata sa DLB i 

35% pacijenata sa FTD imalo metaboličku sliku koja može odgovarati AD, sa 

senzitivnošću metode u razlikovanju AD od DLB i FTD od 90%, ali uz nižu 

specifičnost od 71% i 65%, respektivno. Ovakvi rezultati mogu se objasniti 

činjenicom da u određenog broja dementnih bolesnika sa DLB i FTD nije 

prisutan samo i isključivo jedan neurodegenerativni proces, te da metabolička 

slika zapravo reflektuje koegzistirajuću sliku patologije karakterističnu za AD. 

Stoga sam sklona ideji iznesenoj u ovoj studiji, a koja se sve čvršće utemeljavala 

tokom izvođenja naše studije, da FDG-PET predstavlja veoma senzitivnu i 

objektivnu dodatnu dijagnostičku metodu u kliničkoj obradi ispitanika sa ranom 

demencijom 169 . 

Deficit u cerebralnoj utilizaciji glukoze uočen je kod brojnih pacijenata sa 

kognitivnom disfunkcijom, kao posledica različitih neurodegenerativnih procesa, 

međutim i pored toga ne nalazimo veliki broj istraživanja koja se bave 

ispitivanjem prognostičkog i dijagnostičkog značaja ovakvog nalaza. Jedno od 

zanimljivih istraživanja sprovedenog od strane Silvermana i saradnika prikazuje 

da je, nakon prosečnog perioda praćenja pacijenata od 2.9 godine, načinjena i 

patohistološka verifikacija neurodegenerativnog procesa i u poređenju sa 

dobijenim rezultatima FDG PET je pokazao senzitivnost od 93% i specifičnost od 

76%. U grupi pacijenata sa neuropatološkom verifikacijom FDG PET je korektno 

identifikovao pacijente sa AD i drugim oblicima neurodegenerativne demencije 

sa senzitivnošću od 94% i specifičnošću od 73% odnosno 78%. U ispitaniika koji 

su imali kognitivne simptome u sklopu demencije, izmenjen metabolizam 

glukoze u kortikalnim strukturama pokazuje se kao veoma osetljiv pokazatelj za 

postojanje AD ili drugog oblika neurodegenerativne demencije, dok je u 

ispitanika sa urednim nalazom utilizacije glukoze u periodu praćenja od 3 godine 

uočen mali stepen progresije kognitivnog oštećenja, što je pokazatelj visoke 

132


negativne prediktivne vrednosti urednog, odnosno normalnog nalaza 5 . 

Iako rezultati u literaturi dostupnim istraživanja nedvosmisleno sugerišu da 

funkcionalno/metabolički neuroimidžing FDG PET-om omogućava uvid u 

funkciono stanje centralnog nervnog sistema i identifikaciju promena daleko pre 

nego što to postaje moguće strukturalno/anatomskim neuroimidžingom, pojedini 

autori smatraju da nema jasnog dokaza za ulogu i značaj FDG PET-a u 

svakodnevnoj, rutinskoj evaluaciji pacijenata sa sumnjom na demenciju ili 

dokazanom demencijom. Iako mnoge studije predočavaju dokaze o tome da 

FDG PET omogućava diferencijalnu dijagnozu AD od drugih oblika demencije, 

kao prepreka objektivizaciji rezultata pojedini autori navode upravo činjenicu koju 

sam već naznačila da je većina navedenih ispitivanja sprovedena na ispitanicima 

sa jasnim kliničkim znacima demencije, gde je dijagnozu moguće postaviti već i 

samom primenom kliničkih dijagnostičkih kriterijuma 227 . Stoga rezultati ovih 

radova, kao i rezultati našeg istraživanja uostalom, preporučuju primenu FDG 

PET-a kod oblika demencije gde je na osnovu kliničkih dijagnostičkih kriterijuma 

otežana diferencijalna dijagnoza AD od drugih oblika demencije, kao i demencija 

u ranim fazama ispoljavanja. Naznačava se i preporuka da u pojedinim 

slučajevima u obradi pacijenata sa kognitivnim oštećenjem rezultate FDG PET 

treba uzeti u obzir kao komplementarnu informaciju u sklopu ostalih 

dijagnostičkih pretraga i neuropsihološkog testiranja. Ipak, analizom rezultata 

FDG PET pregleda metodom vizuelne procene u pacijenata sa AD se FDG PET 

definiše kao veoma senzitivan marker za dijagnostiku AD, uz napomenu da 

ispitivanu grupu čine ispitanici sa jasnom kliničkom slikom 228 . 

Meta-analiza istraživanja publikovanih u periodu od 1989. do 2003. godine na 

temu dijagnostičke vrednosti FDG PET u dijagnostici demencije koja je uključila 

15 studija pokazala je ukupnu senzitivnost dijagnostičke metode od 86% (nivo 

poverenja CI 95%, od 76% do 93%) i ukupnu specifičnost koja je takođe iznosila 

86% (CI 95%, od 72% do 93%) 47 . 

Bohnen i saradnici su u svom radu analizirali rezultate 5 studija objavljenih u 

periodu od 2007. i 2008. i u kojima su za određivanje dijagnostičke pouzdanosti, 

senzitivnosti i specifičnosti kao zlatni standard korišćeni rezultati kliničke 

evaluacije. Dijagnostička pouzdanost FDG PET-a u diferencijaciji AD od zdravih 

osoba iznosila je 93%, senzitivnost 96% i specifičnost 90%. Poboljšane 

vrednosti senzitivnosti u odnosu na rezultate dobijene meta analizom 

Patwardhana i saradnika moguće je objasniti razlikama u ispitivanoj grupi, 

napredovanjem PET tehnologije i poboljšanom interpretacijom dobijenih 

nalaza 229 . 

U literaturi nalazimo i brojne radove koji se bave rezultatima FDG PET-a u 

dijagnostici frontotemporalne i semantičke demencije, kao podgrupe 

frontotemporalne lobarne degeneracije, naročito kada je u pitanju rani stadijum 

bolesti. Prema rezultatima Diehla i saradnika očekivana metabolička slika kod 

FTD je smanjena metabolička aktivnost koja pretežno zahvata frontalni režanj i 

pretežno je fokalnog karaktera, dok je kod SD slika metaboličke redukcije nešto 

opsežnija i lokalizovana u kortikalnim strukturama temporalnog režnja 230 , dok je 

u naših ispitanika ona u velikoj meri obuhvatala kako frontalne, tako i temporalne 

regione. 

Očekivan nalaz metaboličke aktivnosti u AD prema većini podataka iz literature 

je smanjen metabolizam glukoze u temporoparijetalnom i frontalnom delu 

korteksa, posteriornom cingularnom girusu i hipokampusu. Ovakva metabolička 

slika je visoko senzitivna (>90%), ali je i znatno niže specifičnosti za AD, jer ne 

postoji uvek mogućnost jasnog razlikovanja od FTD i DLB. Isto tako, prethodno 

opisana slika metaboličke aktivnosti u kortikalnim strukturama može biti prisutna 

133


i kod pacijenata sa MCI gde metoda FDG PET-a pokazuje dobru senzitivnost 

(86%) i visok stepen specifičnosti (96%) u razlikovanju ispitanika sa blagim 

kognitivnim oštećenjem od ispitanika sa normalnim nalazom. Rezultati 

navedenih istraživanja ukazuju da je FDG PET imidžing modalitet koji 

omogućava identifikaciju ispitanika sa MCI kod kojih tokom vremena u gotovo 

oko 50% slučajeva očekuje progresija i razvoj pune kliničke slike demencije, te 

njihovim redovnim praćenjem i evaluacijom postoji mogućnost postavljanja 

dijagnoze AD u ranoj fazi, kada je očekivan efekat farmakoterapije najbolji 125 , a 

na šta ukazuju i rezultati našeg istraživanja. 

U longitudinalnoj studiji koju su sproveli Drzezga i saradnici analizirani su 

rezultati FDG PET-a dobijeni u ispitanika sa blagim kognitivnim oštećenjem, u 

kojih su nakon inicijalnog (baznog) PET snimanja, u toku praćenja od godinu 

dana načinjena još dva snimanja u cilju praćenja slike metaboličke aktivnosti u 

kortikalnim strukturama. Ispitanici sa MCI koji su vremenom napredovali u 

manifestnu AD na baznom snimku imali su blago smanjenu metaboličku 

aktivnost, koja je bila lokalizovana u posteriornom cingularnom korteksu i 

prekuneusu u poređenju sa ispitanicima koji su imali MCI i nisu napredovali u 

AD. Tokom praćenja uočeno je da je kod ispitanika sa MCI koji su napredovali u 

AD smanjena metabolička aktivnost zahvatala i prefrontalnu regiju korteksa 

bilateralno, dok je stepen smanjenja metaboličke aktivnosti dalje napredovao u 

prvobitno zahvaćenom posteriornom cingularnom korteksu. Ovakvi rezultati 

potvrđuju i nalaze MR imidžinga kod osoba sa MCI gde je uočeno da prilikom 

pojave prvih znakova kognitivnog oštećenja postoji redukcija volumena koja 

dominantno zahvata medijalni deo temporalnog režnja 231 . 

Pored postavljanja dijagnoze FDG PET omogućava i praćenje napredovanja 

neurodegenerativnog procesa, što je naročito interesantno sa aspekta praćenja 

efekta primenjene farmakoterapije. Diehl-Schmid i saradnici su u longitudinalnoj 

studiji pratili pacijente sa frontalnom varijantom frontotemporalno lobarne 

degeneracije i u ranoj fazi bolesti uočili smanjenu metaboličku aktivnost koja 

zahvata ceo frontalni režanj sa izuzetkom donjeg frontalnog i motornog korteksa, 

takođe i prisutnu smanjenu aktivnost u prednjem cingularnom girusu, inzuli, 

nukleus kaudatusu i u talamusu obostrano. Na ponovljenim FDG PET 

pregledima u sklopu praćenja ispitanika u vremenu uočeno je dalje sniženje 

metaboličke aktivnosti u regijama koje su prvobitno bile zahvaćene prilikom 

baznog snimanja, ali je primećeno i smanjeno nakupljanje FDG u regijama koje 

su inicijalno imale uobičajenu metaboličku aktivnost, te je tako opisano 

zahvatanje donjeg frontalnog i parijetalnog režnja, levog prekuneusa, kao i 

donjeg i srednjeg temporalnog režnja. Ovo ispitivanje je pokazalo jasno 

napredovanje neurodegenerativnog procesa sa zahvatanjem i drugih regija osim 

korteksa frontalnog režnja, kao što su parijetalne i temporalne kortikalne 

strukture 232 . 

Postoje i istraživanja u kojima je praćeno napredovanje blagog kognitivnog 

oštećenja u bolesnika sa AD sa različitim brojem ispitanika uključenih u ove 

studije, čiji se opseg kreće od 17 do 52 ispitanika. Rezultati ovih studija pokazuju 

da redukcija metaboličke aktivnosti u parijetotemporalnoj regiji ima prediktivni 

značaj u identifikaciji onih osoba u kojih je za očekivati da blago kognitivno 

oštećenje napreduje sa razvojem slike AD, uz utvrđenu ukupnu tačnost 

dijagnostičke metode od 86%, dok se senzitivnost i specifičnost kreće od 75% 

do 100% 233 . 

U našem istraživanju je metodom vizuelne procene na osnovu stepena, odnosno 

intenziteta smanjenog nakupljanja FDG u zahvaćenim regijama od interesa 

karakterističnih za određeni oblik neurodegenerativne demencije u ispitivanoj 

134


grupi utvrđena predominacija ispitanika sa blago (17.50%) i umereno (57.50%) 

smanjenim nakupljanjem radiofarmaka. Dobijeni rezultati vizuelne procene 

stepena smanjenog nakupljanja su takođe očekivani i u skladu sa literaturnim 

navodima, pogotovo ukoliko se uzme u obzir da su ispitivanu grupu na osnovu 

vrednosti MMSE i kliničke slike činili ispitanici sa blagim kognitivnim oštećenjem, 

odnosno slikom početne demencije. Od velikog interesa za buduća ispitivanja 

bilo bi praćenje ispitivane grupe u daljem dužem vremenskom periodu, odnosno 

ponovna evaluacija ispitanika metodom funkcionalnog FDG PET imidžinga u 

cilju utvrđivanja da li je došlo do dodatnog smanjenja metaboličke aktivnosti u 

inicijalno zahvaćenim regijama i da li su zahvaćene i druge regije 

neurodegenerativnim procesom, što je jedna od verovatnih i očekivanih 

pretpostavki, čije bi dalje analiziranje moglo pružiti dodatne podatke o pozitivnoj i 

negativnoj prediktivnoj vrednosti. 

Postavljanje dijagnoze demencije u svakodnevnoj praksi na osnovu kliničkih 

znakova i dijagnostičkih kriterijuma može biti vrlo zahtevno, naročito kada su 

simptomi blagi ili kada se javljaju u mlađoj životnoj dobi 234 . Retrospektivna 

studija Laforce-a i saradnika koja je ispitivala uticaj FDG PET nalaza u 

dijagnostičkoj evaluaciji ispitanika sa atipičnim i nejasnim oblicima demencije koji 

su upućivani iz specijalizovane ustanove za kognitivna oštećenja uključila je 94 

ispitanika u kojih je u roku od 2 meseca nakon postavljanja inicijalne dijagnoze 

blagog kognitivnog oštećenja ili demencije načinjen FDG PET pregled. Nakon 

praćenja, načinjena je ponovna evaluacija dijagnoze u interval od 5 i 18 meseci. 

Rezultati su pokazali da je nalaz FDG PET-a u 29% slučajeva implicirao 

promenu inicijalne kliničke dijagnoze. FDG PET je signifikantno smanjio broj 

nejasnih kliničkih dijagnoza sa 39% na 16% samo dodavanjem nalaza PET 

imidžinga, a skoro 30% ovih ispitanika je pokazivalo metaboličku sliku demencije 

Alzheimerovog tipa. Na osnovu rezultata kliničke re-evaluacije pacijenata autori 

ovog istraživanja konstatovali su da je FDG PET razjasnio dijagnozu demencije 

u čak 56% slučajeva, u 16% slučajeva potvrdio je inicijalnu kliničku impresiju, 

dok u 28% slučajeva nije imao uticaj na inicijalno postavljenu kliničku 

dijagnozu 235 . 

Stoga nije nevažno istaći da u kliničko/dijagnostičkoj evaluaciji pacijenata sa 

sumnjom na demenciju postoji velika potreba za visoko pouzdanim imidžing 

modalitetom, koji ima dijagnostički potencijal da potvrdi postojanje oboljenja ili da 

ga u potpunosti is a sigurnošću isključi, naročito u slučajevima kada je klinička 

slika nedovoljno jasna ili se oboljenje prezentuje u atipičnom obliku i/ili sa 

subjektivnim osećajem oštećenja pamćenja. U svetlu dosadašnjih saznanja, 

uredan odnosno negativan FDG PET nalaz može biti osnov za pretpostavku da 

će kognitivne funkcije ostati nepromenjene u nastupajućem periodu od čak do 

nekoliko godina nakon načinjenog snimanja 236 . 

Rezultati našeg istraživanja nakon načinjenog kliničkog praćenja i evaluacije 

ispitanika pokazali su da je u 91.67% ispitanika neurodegenerativni proces 

klinički smatran kao uzrok slike demencije, dok je funkcionalnim 18 F-FDG PET 

imidžingom prisustvo neurodegenerativne demencije utvrđeno u 66.70% 

ispitanika. Utoliko rezultati kliničkog praćenja pokazuju da u 8.33% pacijenata 

nije potvrđeno prisustvo neurodegenerativnog procesa kao uzroka demencije, 

dok je prema rezultatima funkcionalnog imidžinga procenat bio veći i iznosio je 

čak 33.33%. Ipak je konstatovan umeren stepen pozitivne korelacije kliničke 

dijagnoze i nalaza funkcionalnog 18 F-FDG PET imidžinga (r= .555, p< 0.01). Na 

osnovu dobijenih rezultata nalaza 18 F-FDG PET-a i kliničkog praćenja statusa 

ispitanika utvrdili smo da je senzitivnost metode 76.92%, specifičnost 100%, 

pozitivna prediktivna vrednost 100% i negativna prediktivna vrednost 40% u 

135


smislu postojanja neurodegenerativne demencije. Dobijeni rezultati koreliraju sa 

podacima iz literature, ukazujući da klinički dijagnostički kriterijumi imaju visok 

stepen senzitivnosti ali nešto niži stepen specifičnosti, te možemo konstatovati 

da funkcionalni neuroimidžing sa 

18 F-FDG PET-om može biti smatran 

kompetentnim dopunskim dijagnostičkim modalitetom koji svoju adekvatnu 

prmenu može naći u dijagnostici pacijenata sa nedovoljno jasnom kliničkom 

slikom, ali i u dijagnostici demencija u ranoj fazi. 

Takođe smo utvrdili da 18 F-FDG PET ima senzitivnost od 87.80%, specifičnost 

100%, pozitivna prediktivna vrednost 100% i negativna prediktivna vrednost od 

25% u postavljanju dijagnoze Alzheimerove demencije. 

Moram da naglasim da su, pored ukupnog uzorka, parametri dijagnostičke 

pouzdanosti mogli biti izračunati samo za Alzheimerovu demenciju, s obzirom da 

ostali oblici demencije nisu statistički dovoljno zastupljeni u ispitivanoj grupi da bi 

nam omogućili izračunavanje dijagnostičke vrednosti metode s prihvatljivom 

pouzdanošću. Dobijeni rezultati dijagnostičke vrednosti metode u korelaciji su sa 

vrednostima prezentovanim u drugim istraživanjima u dostupnoj literaturi i 

podudaraju se sa nalazima za AD karakteristične metaboličke slike smanjenog 

nakupljanja u parijetotemporalnoj regiji, posteriornom cingularnom girusu i 

hipokampusu. 

Pored toga, prema rezultatima našeg istraživanja 18 F-FDG PET pokazuje visok 

stepen pozitivne prediktivne vrednosti, dok je negativna prediktivna vrednost 

nešto niža u odnosu na vrednosti iz literature dostupnih istraživanja. Verujem da 

se niža prediktivna vrednost od očekivane takođe može objasniti uzorkom 

ispitanika koji nisu regrutovani iz opšte populacije, već su na snimanje većinski 

dolazili nakon detaljne kliničke evaluacije u specijalizovanim ustanovama i sa 

jasnim znacima kognitivnog poremećaja. 

Uputna klinička dijagnoza Alzheimerove demencije je nakon urađenog 18 F-FDG 

PET-a i perioda kliničkog praćenja ostala nepromenjena u 61.22% ispitanika, u 

5.26% je promenjena u frontotemporalnu demenciju, dok je u 10.20% je 

isključeno postojanje neuroedegenerativne demencije. U ispitanika koji su 

upućeni sa dijagnozom Alzheimerove demencije i sa urednom metaboličkom 

aktivnošću u kortikalnim strukturama nakon kliničkog praćenja dijagnoza je 

ostala nepromenjena u 18.37% ispitanika, dok je u 8.16% ispitanika prvobitna 

dijagnoza AD promenjena u blago kognitivno oštećenje. Uputna klinička 

dijagnoza mešovite demencije je nakon načinjenog funkcionalnog 

neuroimidžinga i kliničkog praćenja u 85.71% ispitanika promenjena u 

Alzheimerovu demenciju, dok je u 14.29% ispitanika isključeno postojanje 

neurodegenerativne demencije. U celovitoj grupi ispitanika sa kliničkom 

dijagnozom frontotemporalne demencije, dijagnoza je ostala nepromenjena 

nakon snimanja 18 F-FDG PET-om i kliničkog praćenja. U jednog ispitanika koji je 

upućen sa kliničkom slikom Lewy body demencije dijagnoza je nakon načinjenog 

funkcionalnog imidžinga i kliničkog praćenja promenjena u Alzheimerovu 

demenciju. 

Dobijeni rezultati funkcionalnog imidžinga 18 F-FDG PET-om i njihovog uticaja na 

kliničku dijagnozu uklapaju se u rezultate iz aktuelne literature, opredeljujući da 

je stav o ulozi funkcionalnog imidžinga kao metode od naročitog značaja u 

pacijenata sa nedovoljno jasnom kliničkom slikom u pravcu specifičnog oblika 

demencije i/ili neurodegenerativne demencije u početnoj fazi sa umerenom 

simptomatologijom utemeljen. 

Imajući u vidu da dijagnostička pouzdanost svake metode, pa tako i FDG PET-a 

u velikoj meri zavisi od interpretacije nalaza te, kada je načinjena metodom 

vizuelne procene u potpunosti zavisi od individualne kompetencije, odnosno 

136


znanja i iskustva lekara koji tumači nalaz. Zbog toga se u neuroimidžingu sve 

više primenjuju komercijalni softverski paketi zasnovani na tehnici vokselski 

zasnovane analize i procedurama statističkog parametrijskog mapiranja koje 

omogućavaju definisanje statistički signifikantnih promena u utilizaciji glukoze, 

odnosno njenog radioizotopom obeleženog analoga - fluorodezoksiglukoze 

unutar kortikalnih regija od interesa na temeljima ”voxel-by-voxel” analize. 

Ovakve procedure omogućavaju kvantitativni prikaz regionalne distribucije 

glukoze u kortikalnim strukturama i predstavljaju dodatnom objektivizirajuću 

metodu u analizi FDG PET nalaza koja omogućava objektivniju i pouzdaniju 

dijagnozu 237 . 

Pored metode vizuelne procene, nalazi 18 F-FDG PET-a u našem istraživanju 

evaluirani su i metodom statističkog parametrijskog mapiranja, odnosno 

softverskom kvantifikacijom, pri čemu su dobijeni rezultati vrlo slični onima 

dobijenim isključivo vizuelnom procenom. Izračunati koeficijent korelacije nalaza 

dobijenih metodom vizuelne procene i metodom statističkog parametrijskog 

mapiranja (r= .926) odgovara značajnom stepenu pozitivne korelacije, koja je i 

statistički signifikantna (p


kortikalnim strukturana javljaju pre strukturalnih promena što je opisano i kod 

osoba sa ranim familijarnim oblikom AD, ali isto tako ostavljaju prostor za 

konstataciju da je VBM takođe odlična dopunska metoda u dijagnostici 

demencija 238 . 

Karakterističan nalaz morfološkog MR imidžinga koji govori u prilog AD i blagog 

kognitivnog oštećenja je redukcija hipokampalnog volumena. Shi i saradnici su 

utvrdili da je u ispitanika sa blagim kognitivnim oštećenjem i vrednostima MMSE 

do 25, redukcija hipokampalnog volumena evidentna u 10-15% slučajeva, dok je 

u ispitanika sa AD i vrednostima MMSE do 20, redukcija hipokampalnog 

volumena uočljiva u 20-25% slučajeva. Merenje volumena medijalnog 

temporalnog režnja značajna je u ranoj dijagnozi AD i blagog kognitivnog 

oštećenja 239 . Iako su sami dijagnostički kriterijumi za postavljanje dijagnoze AD 

vrlo pouzdani, u literaturi se sve više plasira preporuka da je u evaluaciju 

neophodno uključiti i rezultate neuroimidžinga, čime se dobija na poboljšanoj 

specifičnosti dijagnoze. U tom smislu se sugeriše i uključivanje merenja 

volumena medijalnog temporalnog režnja, čija vrednost po nekim autorima 

pokazuje dijagnostičku pouzdanost od 70% do 90% u dijagnostici AD i nešto niži 

stepen za MCI gde vrednosti iznose od 50% do 70% 135 . 

Ishi i saradnici analizirali su rezultate strukturalnog MR imidžinga i FDG PET u 

20 pacijenata sa AD, 20 pacijenata sa DLB i 20 kognitivno normalnih osoba, a 

prema dobijenim rezultatima utvrdili su da je dijagnostička tačnost MR imidžinga 

u diferencijaciji DLB i AD (od 62% do 80%), dok se za FDG PET vrednosti kreću 

veoma sličnom rasponu (od 66% do 87%) 141 . 

Unekoliko drugačiji rezultati u proceni dijagnostičke pouzdanosti ova dva 

imidžing modaliteta prikazani su u studiji Walhovd-a i saradnika, i to u 

mogućnosti dijagnostičkog razlikovanja kognitivno normalnih osoba od ispitanika 

sa AD, gde je MR imidžing imao tačnost od 85% a FDG PET od 82.5% 240 . 

Rezultati strukturalnog MR imidžinga u našem radu pokazali su postojanje 

globalne kortikalne atrofije različitog stepena u 88.30% ispitanika, dok je fokalna 

atrofija medijalnog temporalnog režnja i hipokampusa kao karakteristična 

radiološka slika AD bila prisutna u 11.70% ispitanika. Nalazi strukturalnog 

imidžinga u ovoj grupi ispitanika je takođe očekivan i u skladu sa podacima iz 

dostupne aktuelne literature, s obzirom da su u istraživanje uključeni ispitanici sa 

početnim znacima demencije, kada stepen fokalne atrofije kao posledice 

neurodegenerativnog procesa još nije značajno uznapredovao. Utoliko je i 

utvrđena prednost funkcionalnog imidžinga u odnosu na strukturalni imidžing u 

ranim fazama demencija, zbog još nedovoljeno manifestnih atrofijskih promena. 

Alzheimerova demencija i cerebrovaskularne bolesti najčešći su primarni uzrok 

demencije u starijoj populaciji, vrlo često su konkomitantna oboljenja i teško je 

identifikovati koji je zapravo glavni patološki supstrat za razvoj demencije. Oba 

oboljenja praćena su atrofijom, smanjenjem metaboličke utilizacije glukoze ili 

njenih analoga, oštećenjem bele mase i smanjenom kognitivnom funkcijom. 

Studije koje su se bavile izučavanjem AD pokazuju da su lezije bele mase 

većinski lokalizovane u posteriornom cingularnom girusu, korpus kalozumu, 

temporalnoj i parijetalnoj regiji, što odgovara zahvaćenim regijama sa 

smanjenom metaboličkom utilizacijom FDG u kortikalnim strukturama na PET 

studijama 154 . 

U našem istraživanju analizirani su nalazi MR imidžinga na prisustvo povišenog 

intenziteta signala u beloj masi, bez osvrtanja na zahvaćenu regiju, te je 

utvrđeno da su vaskularne/ishemijske promene bile prisutne u gotovo dve 

trećine ispitanika (65%). Dobijeni rezultati su u korelaciji sa dostupnim podacima 

u literaturi, a mogu se objasniti činjenicom da najčešće ne postoji samo jedan 

138


patološki supstrat koji dovodi do razvoja demencije, već se u velikom broju 

slučajeva radi o kombinaciji vaskularnih promena i neurodegenerativnog 

procesa, i to najčešće u sklopu AD, dok sama klinička slika, pa i dijagnoza 

najviše zavise od predominanirajućeg procesa 241 . 

Uticaj fuzije slika dobijenih MR i PET imidžingom na interpretaciju nalaza i 

povećanje dijagnostičke vrednosti integracijom ovih metoda izučava se nekoliko 

poslednjih godina, naročito u sklopu dijagnostike neurodegenerativnih 

demencija. Iako se smatra da je PET uz upotrebu različitih radiofarmaka mnogo 

senzitivniji i specifičniji imidižing modalitet u dijagnostici demencije, naročito 

njenih ranih oblika, PET poseduje veoma limitiranu prostornu rezoluciju za 

razliku od MR imidžinga koji se upravo odlikuje izuzetnom prostornom 

rezolucijom i koji je visoko senzitivan u identifikaciji i evaluaciji strukturalnih 

morfoanatomskih lezija mozga, ali ima znatno manju specifičnost u postavljanju 

dijagnoze pojedinačnih oblika neurodegenerativne demencije. Utoliko značaj 

fuzije slika dobijenih PET i MR imidžing modalitetima počiva u činjenici da 

hibridna, fuzionisana slika omogućava identifikaciju metaboličkih promena u 

malim i diskretnim strukturama, uključujući i izuzetno važnu hipokampalnu regiju, 

koja se samo na osnovu PET slika teško lokalizuje. Imajući u vidu prednosti i 

mane obe metode, smatra se da će prednosti i značaj fuzije PET i MR slika 

rezultovati ne samo boljom dijagnostikom demencija, već i njihovom boljom 

klasifikacijom kao i potvrdom postojanja patološkog supstrata druge etiologije 

koji bi mogao biti alternativni uzrok smanjene metaboličke aktivnosti u 

kortikalnim strukturama, i sledstvenim isključivanjem neurodegenerativnog 

procesa 150,176,242 . 

Analiza naših rezultata dobijenih fuzijom metaboličke slike 18 F-FDG PET-a sa 

magnetno rezonantnim slikama na analognim nivoima pokazuje doprinos fuzije u 

interpretaciji isključivo PET-om dobijene metaboličke slike promenom dijagnoze 

u 5.00% ispitanika, u kojih je uočeno smanjeno nakupljanje flurodezoksiglukoze 

u kortikalnim strukturama bilo uzrokovano morfološkim korelatom koji etiološki 

nije vezan za neurodegenerativni proces. Dobijeni rezultati PET/MRI fuzijom su 

takođe pretpostavljeni i u skladu sa rezultatima drugih sličnih istraživanja 243-245 , 

ostavljajući nam prostor za preporuku da se u dijagnostičku evaluaciju pacijenata 

sa sumnjom na demenciju obavezno uključi magnetno rezonantni imidžing, i to 

ne samo u cilju evaluacije i kvantifikacije specifične fokalne kortikalne atrofije u 

sklopu neurodegenerativnog procesa, već i u cilju isključenja eventualnog 

postojanja drugih podležećih morfoloških lezija ne-neurodegenerativne etiologije, 

a koje mogu biti uzrok smanjenog nakupljanja FDG u kortikalnim strukturama. 

139


6. ZAKLJUČCI 

1. Funkcionalni dijagnostički imidžing 

18 F-FDG PET-om ima visoku 

senzitivnost i izuzetno visoku specifičnost u dijagnostici svih ispitivanih 

tipova neurodegenerativnih oboljenja, uključujući i Alzheimerovu demenciju. 

2. Funkcionalni imidžing 

18 F-FDG PET-om ima visok stepen pozitivne 

prediktivne vrednosti kako u ranoj dijagnostici Alzheimerove bolesti, tako i u 

diferencijaciji postojanja neurodegenerativnog oboljenja druge etiologije, ali 

pokazuje znatno niži stepen negativne prediktivne vrednosti. 

3. Validnost visoke dijagnostičke vrednosti funkcionalnog imidžinga potvrđuje 

se visokim stepenom korelacije dobijenih 

18 F-FDG PET nalaza sa 

rezultatima dobijenih daljim kliničkim praćenjem toka bolesti ispitanika. 

4. Iako postoji jasna naznaka mogućnosti diferencijacije Alzheimerove 

demencije i frontotemporalne demencije, dijagnostička vrednost 

funkcionalnog imidžinga u diferencijalnoj dijagnozi različitih tipova 

demencije nije mogla biti adekvatno evaluirana usled malog broja ispitanika 

sa drugim tipovima neurodegenerativnih oboljenja u ispitivanoj grupi. 

5. Rezultati interpretacije nalaza vizuelnom procenom pokazala je značajan 

stepen pozitivne korelacije sa nalazima koji su analizirani softverski 

generisanom metodom statističkog parametrijskog mapiranja. 

6. Softverski generisana metoda statističkog parametrijskog mapiranja ima 

najveći značaj u ispitanika sa početnim promenama, koje vizuelnom 

procenom nisu jasno uočljive. 

7. Funkcionalni imidžing pokazuje prednost u odnosu na strukturni imidžing u 

ranoj dijagnostici demencija. 

8. Fuzija metaboličkih slika sa magnetno rezonantnim slikama na analognim 

nivoima preseka ima dodatni uticaj na interpretaciju nalaza funkcionalnog 

imidžinga, jer omogućava isključenje postojanja drugih fokalnih morfoloških 

promena kao uzroka smanjene metaboličke aktivnosti. 

9. Rezultati funkcionalnog imidžinga mogu obezbediti dodatne i dopunske 

dijagnostičke informacije u bolesnika sa nedovoljno jasnom kliničkom 

slikom i/ili u bolesnika sa demencijom u ranom stadijumu. 

140


7. LITERATURA 

1. Cummings JL, Benson DF. Dementia: a clinical approach. 2nd ed. Boston: 

Butterworth-Heinemann; 1992 

2. Mayer-Gross W, Guttmann K. Schema for the examination of organic cases. J 

Ment Sci 1937;83:440–51 

3. World Health Organization. ICD-10, World Health Organization Tenth Revision of 

the International Classification of Diseases. Geneva: WHO; 1992 

4. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental 

Disorders (DSM-IV). 4th ed. Washington, DC: American Psychiatric Press; 1994 

5. Silverman DHS, Small GW, Chang CY, Lu CS, Kung de Aburto MA, Chen W, 

Cyernin J, Rapoport SI, Pietrini P, et al. Positron Emission Tomography in 

Evaluation of Dementia: Regional Brain Metabolism and Long-term Outcome. 

JAMA 2001;286(17):2120–7 

6. Devanand DP, Sano M, Tang MX, Taylor S, Gurland BJ et al. Depressed mood and 

the incidence of Alzeihmer's disease in the elderly living in the community. Arch 

Gen Psychiatr 1996;53:175–82 

7. Knopman DS, De Kosky ST, Cummings JL, Chui H, Corey- Bloom J, et al. Practice 

parameter: Diagnosis of dementia (an evidence- based review)- Report of the 

Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology. 

Neurology 2001; 56:1143–53 

8. Lopez OL, Becker JT, Klunk W, Saxton J, Hamilton RL, Kaufer DI, Sweet RA, Cidis 

Meltzer C, Wisniewski S et al. Research evaluation and diagnosis of probable 

Alzheimer’s disease over the last two decades: pt 1. Neurology 2000;55 

(12):1863–9 

9. Rockwood K, Bouchard RW, Camicioli R, Léger G. Toward a revision of criteria for 

the dementias. Alzheimer’s & Dementia 2007;3 (4):428–40 

10. DeKosky ST, Carrillo MC, Phelps C, Knopman D, Petersen RC, Frank R, Schenk 

D, Masterman D, Siemers ER et al. Revision of the criteria for Alzheimer’s 

disease: A symposium. Alzheimer’s & Dementia 2011;7(1): e1–e12 

11. Alzheimer’s Association Report. 2011 Alzheimer’s disease facts and figures. 

Alzheimer’s & Dementia 2011;7: 208–44 

12. Žikić M, Rabi Žikić T, Semnic M, Semnic R, Đajić V, Ješić A, Vujković Z, Miljković 

S. Epidemiologija, etiologija, klasifikacija, dijagnoza, diferencijalna dijagnoza i 

tretman demencija. Aktuelnosti iz neurologije, psihijatrije i graničnih područja 

2009;1-2:47–51 

13. Launer LJ. Counting dementia: There is no one “best” way. Alzheimer’s & 

Dementia 2011;7(1): 10–4 

14. Jorm AF. The epidemiology of Alzheimer’s disease and related disorders. London: 

Chapman& Hall, 1990 

15. Alzheimer’s Association. 2008 Alzheimer’s Disease Facts and figures, 2008 

16. Brayne C, Gill C, Huppert FA, Barkley C, Gehlhaar E, et al. Incidence of clinically 

diagnosed subtypes of dementia in elderly population. Cambridge Project for Later 

Life. Br J Psychiatr 1995;167(2):255–62 

17. Hebert R, Brayne C. Epidemiology of vascular dementia. Neuroepidemiology 

1995;14(5):240–57 

18. Zaccai J, McCracken C, Brazne C. A systematic review of prevalence and 

incidence studies of dementia with Lewy bodies. Age Ageing 2005;34(6):561-6 

19. Galariotis V, Bodi N, Janka Z, et al. Frontotemporal dementia- part I. History, 

prevalence, clinical forms. Ideggyogy Sz 2005;58(5-6): 164–71 

20. Corrada MM, Brookmeyer R, Paganini-Hill A, Berlau D, Kawas CH. Dementia 

Incidence Continues to Increase with Age in the Oldest Old The 90+ Study. Ann 

Neurol 2010;67(1):114–21 

141


21. WHO. Active ageing: a policy framework, 2002 health report. Geneva: World 

Health Organization, 2002 

22. Ferri CP, Prince M, Brayne C, Brodaty H, Fratiglioni L, Ganguli M, Hall K, 

Hasegawa K, Hendrie H, et al. Global prevalence of dementia: Delphi consensus 

study. Lancet 2005;366:2112–7 

23. Brookmeyer R, Johnson E, Ziegler G, Arrighi HM. Forecasting the global burden of 

Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement 2007;3(3):186–91 

24. Wimo A, Winblad B, Aguero-Torres H, von Strauss E. The magnitude of dementia 

occurrence in the world. Alzheimer Dis Assoc Disord 2003;17(2):63–7 

25. Milanović Z. Starosna struktura stanovništva Vojvodine prema teritorijalnoj i 

nacionalnoj pripadnosti. Zbornik Matice srpske za društvene nauke 2006; 121: 

305–12 

26. Institut za zdravstvenu zaštitu zdravlja Novi Sad. Zdravstveno stanje stanovništva 

Vojvodine 2002 godine. Novi Sad, 2003 

27. Larrabee GJ, Crook TH. Estimated prevalence of age- associated memory 

impairment derived from standardized tests of memory function. Int Psychogeriatr 

1994;6(1):95–104 

28. Age-associated memory impairment: proposed diagnostic criteria and measures of 

clinical change: report of a National Institute of Mental Health workgroup. Dev 

Neuropsychol 1986;2:261–76 

29. Petersen RC, Smith GE, Waring SC, Ivnik RJ, Kokmen E, Tangelos EG. Aging, 

memory, and mild cognitive impairment. Int Psychogeriatr 1997;9 Suppl 1:65–9 

30. Petersen RC. Aging, mild cognitive impairment, and Alzheimer’s disease. Neurol 

Clin 2000;18(4):789–806 

31. DeCarli C. Mild cognitive impairment: prevalence, prognosis, aetiology, and 

treatment. Lancet Neurology 2003;2(1):15–21 

32. Chertkow H, Nasreddine Z, Joanette Y, Drolet V, Kirk J et al. Mild cognitive 

impairment and cognitive impairment, no dementia: Part A, concept and diagnosis. 

Alzheimer’s & Dementia 2007;3(4): 266–82 

33. Norfray JF, Provenzale JM. Alzheimer’s Disease: Neuropathologic Findings and 

Recent Advances in Imaging. AJR Am J Radiol 2004;182(1):3–13 

34. Cummings JL. Alzheimer’s disease. N Engl J Med 2004;351(1):56–67 

35. Querfurth HW, LaFerla FM. Alzheimer’s disease. N Engl J Med 2010;362(4):329– 

44 

36. Blennow K, Hampel H. CSF markers for incipient Alzheimer’s disease. Lancet 

Neurol 2003;2(10):605–13 

37. National Institute on Aging, Reagan Institute Working Group on Diagnostic Criteria 

for the Neuropathological Assessment of Alzheimer’s Disease. Consensus 

recommendations for the postmortem diagnosis of Alzheimer’s disease. Neurobiol 

Aging 1997;18(4): S1–2 

38. Blennow K, Hampel H, Weiner M, Zetterberg H. Cerebrospinal fluid and plasma 

biomarkers in Alzheimer disease. Nat Rev Neurol 2010;6(3):131–44 

39. Andreasen N, Vanmechelen E, Vanderstichele H, Davidsson P, Blennow K. 

Cerebrospinal fluid levels of total-tau, phospho-tau and Aβ42 predicts development 

of Alzheimer’s disease in patients with mild cognitive impairment. Acta Neurol 

Scand 2003;107(S179):47–51 

40. Motter R, Vigo-Pelfrey C, Kholodenko D, Barbour R, Johnson- Wood K, Galasko 

D, Chang L, Miller B, Clark C, Green R, et al. Reduction of β-amyloid peptide42 in 

the cerebrospinal fluid of patients with Alzheimer’s disease. Ann Neurol 

1995;38(4):643–8 

41. Strozyk D, Blennow K, White LR, Launer LJ. CSF Aβ42 levels correlate with 

amyloid-neuropathology in a population-based autopsy study. Neurology 

2003;60(4):652–6 

42. Kohnken R, Buerger K, Zinkowski R, Miller C, Kerkman D, DeBernardis J, Shen J, 

et al. Detection of tau phosphorylated at threonine 231 in cerebrospinal fluid of 

Alzheimer’s disease patients. Neurosci Lett 2000;287(3):187–90 

142


43. Hesse C, Rosengren L, Andreasen N, Davidsson P, Vanderstichele H, et al. 

Transient increase in CSF total tau but not phospho-tau after acute stroke. 

Neurosci Lett 2001;297(3):187–90 

44. Riemenschneider M, Wagenpfeil S, Vanderstichele H, Otto M, Wiltfang J, 

Kretyschmar H, Vanmechelen E et al. Phospho-tau/total tau ratio in cerebrospinal 

fluid discriminates Creutzfeldt-Jakob disease from other dementias. Mol Psychiatry 

2003;8(3):343–47 

45. Mattsson N, Zetterberg H, Hansson O, Andreasen N, Parnetti L, Jonsson M, 

Herukka SK, van der Flier WM, Balenkenstein MA, et al. CSF biomarkers and 

incipient Alzheimer disease in patients with mild cognitive impairment. JAMA 2009; 

302(4):385–93 

46. Holland D, Brewer JB, Hagler DJ, et al. Subregional neuroanatomical change as a 

biomarker for Alzheimer’s disease. Proc Natl Acad Sci USA 2009;106(49): 20954– 

9 

47. Patwardhan MB, McCrory DC, Matchar DB, Samsa GP, Rutschmann OT. 

Alzheimer disease: operating characteristics of PET-a meta-analysis. Radiology 

2004;231(1):73–80 

48. Montine TJ, Larson EB. Late-life dementias: does this unyielding global challenge 

require a broader view? JAMA 2009;302(23):2593–4 

49. Nelson PT, Abner EL, Schmitt FA, Kryscio RJ, Jicha GA, Smith CD, Davis CD, 

Davis DG, Poduska JW, et al. Modeling the association between 43 different 

clinical and pathological variables and the severity of cognitive impairment in a 

large autopsy cohort of elderly persons. Brain Pathol 2010;20(1):66–79 

50. Van Broeck B, Van Broeckhoven C, Kumar-Singh S. Current insights into 

molecular mechanisms of Alzheimer disease and their implications for therapeutic 

approaches. Neurodegener Dis 2007;4(5):349–65 

51. Yan Y, Wang C. Abeta40 protects non-toxic Abeta42 monomer from aggregation. J 

Mol Biol 2007;369(4):909–16 

52. Lautenschlager NT, Cupples LA, Rao VS, Auerbach SA, Becker R, Burke J, Chui 

H, Duara R, Foley EJ, et al. Risk of dementia among relatives of Alzheimer’s 

disease patients in the MIRAGE study: what is in store for the oldest- old? 

Neurology 1996;46(3):641–50 

53. Petersen RC, Smith GE, Waring SC, Ivnik RJ, Tangalos EG, Kokmen E. Mild 

cognitive impairment: clinical characterization and outcome. Arch Neurol 

1999;56(3):303–8 

54. Kivipelto M, Ngandu T, Fratiglioni L, Viitanen M, Kåreholt I, Winblad B, Helkala EL, 

et al. Obesity and vascular risk factors at midlife and the risk of dementia and 

Alzheimer’s disease. Arch Neurol 2005(10);62:1556–60 

55. Yaffe K. Metabolic syndrome and cognitive decline. Curr Alzheimer Res 

2007;4(2):123–6 

56. Anstey KJ, von Sanden C, Salim A, O’Kearney R. Smoking as a risk factor for 

dementia and cognitive decline: a meta-analysis of prospective studies. Am J 

Epidemiol 2007;166(4):367–78 

57. Polidori MC, Pratico D, Mangialasche F, Mariani E, Aust O, Anlasik T, Mang N, 

Stahl W, Sies H, et al. High fruit and vegetable intake is positively correlated with 

antioxidant status and cognitive performance in healthy subjects. J Alzheimers Dis 

2009;17(4):921–7 

58. Hall CB, Lipton RB, Sliwinski M, Katz MJ, Derby CA, Verghese J. Cognitive 

activities delay onset of memory decline in persons who develop dementia. 

Neurology 2009;73(4):356–61 

59. Plassman BL, Havlik RJ, Steffens DC, Helms MJ, Newman TN, Drosdick C,Phillips 

C, Gau BA, Welsh- Bohmer KA, et al. Documented head injury in early adulthood 

and risk of Alzheimer’s disease and other dementias. Neurology 2000;55(8):1158– 

66 

60. Lye TC, Shores EA. Traumatic brain injury as a risk factor for Alzheimer’s disease: 

a review. Neuropsychol Rev 2000;10(2):115–29 

143


61. Guskiewicz KM, Marshall SW, Bailes J, McCrea M, Cantu RC, Randolph C, 

Jordan BD. Association between recurrent concussion and latelife cognitive 

impairment in retired professional football players. Neurosurgery 2005;57(4):719– 

26 

62. Whalley LJ, Deary IJ, Appleton CL, Starr JM. Cognitive reserve and the 

neurobiology of cognitive aging. Ageing Res Rev 2004;3(4):369–82 

63. Petersen RC, Stevens JC, Ganguli M, Tangalos EG, Cummings JL, DeKosky ST. 

Practice parameter: early detection of dementia—mild cognitive impairment (an 

evidence-based review). Report of the Quality Standards Subcommittee of the 

American Academy of Neurology. Neurology 2001;56(9):1133–42 

64. Ballard C, Gauthier S, Corbett A, Brayne C, Aarsland D, Jones E. Alzheimer’s 

disease. Lancet 2011;377(9770):1019–31 

65. Tanzi RE, Bertram L. Twenty years of the Alzheimer’s disease amyloid hypothesis: 

a genetic perspective. Cell 2005;120(4):545–55 

66. Kuller LH, Lopez OL. Dementia: is it time for a change in focus? Alzheimers 

Dement 2008;4(Suppl1):S77–84 

67. Kuller LH, Lopez OL. Dementia and Alzheimer’s disease: A new direction. The 

2010 Jay L. Foster Memorial Lecture. Alzheimer’s & Dementia 2011;7(5):540–50 

68. Bateman RJ, Munsell LY, Morris JC, Swarm R, Yarasheski KE, Holtzman DM. 

Human amyloid-b synthesis and clearance rates as measured in cerebrospinal 

fluid in vivo. Nat Med 2006;12(7):856–61 

69. Storandt M, Mintun MA, Head D, Morris JC. Cognitive decline and brain volume 

loss as signatures of cerebral amyloid-b peptide deposition identified with 

Pittsburgh compound B. Arch Neurol 2009;66(12):1476–81 

70. DeKosky ST, Ikonomovic MD, Gandy S. Traumatic brain injury - football, warfare, 

and long-term effects. N Engl J Med 2010;363(14):1293–6 

71. Lewis H, Beher D, Cookson N, Oakley A, Piggott M, Morris CM, Jaros E, Perry R, 

Ince P, et al. Quantification of Alzheimer pathology in ageing and dementia: agerelated 

accumulation of amyloid-β (42) peptide in vascular dementia. Neuropathol 

Appl Neurobiol 2006;32(2):103–18 

72. Pantoni L, Gorelick P. Advances in vascular cognitive impairment 2010. Stroke 

2011;42(2):291–3 

73. Matthews FE, Brayne C, Lowe J, McKeith I, Wharton SB, Ince P. Epidemiological 

pathology of dementia: attributable-risks at death in the Medical Research Council 

Cognitive Function and Ageing Study. PLoS Med 2009;6:e1000180 

74. Grinberg LT, Thal DR. Vascular pathology in the aged human brain. Acta 

Neuropathol 2010;119(3):277–90 

75. Godin O, Tzourio C, Maillard P, Mazoyer B, Dufouil C. Antihypertensive treatment 

and change in blood pressure are associated with the progression of white matter 

lesion volumes. The Three-City (3C)-Dijon Magnetic Resonance Imaging Study. 

Circulation 2011;123(3):266–73 

76. Kwok CS, Loke YK, Hale R, Potter JF, Myint PK. Atrial fibrillation and incidence of 

dementia. A systematic review and meta-analysis. Neurology 2011;76(10):914–22 

77. Baker LD, Cross DJ, Minoshima S, Belongia D,Watson GS, Craft S. Insulin 

resistance and Alzheimer-like reductions in regional cerebral glucose 

metabolismfor cognitively normal adults with prediabetes or early type 2 diabetes. 

Arch Neurol 2011;68(1):51–7 

78. Merlo S, Spampinato S, Canonico PL, Copani A, Sortino MA. Alzheimer’s disease: 

brain expression of a metabolic disorder? Trends Endocrinol Metab 

2010;21(9):537–44 

79. Donahue JE, Johanson CE. Apolipoprotein e, amyloid-b, and bloodbrain barrier 

permeability in Alzheimer disease. J Neuropathol Exp Neurol 2008;67(6):261–70 

80. Marzolo MP, Bu G. Lipoprotein receptors and cholesterol in APP trafficking and 

proteolytic processing, implications for Alzheimer’s disease. Semin Cell Dev Biol 

2009;20(2):191–200 

144


81. Wyss-Coray T. Inflammation in Alzheimer disease: driving force, bystander or 

beneficial response? Nat Med 2006;12(9):1005–15 

82. Kalaria RN, Maestre GE, Arizaga R, Friedland RP, Galasko D, Hall K, Luchsinger 

JA, Ogunniyi A, Perry EK, et al. Alzheimer’s disease and vascular dementia in 

developing countries: prevalence, management, and risk factors. Lancet Neurol 

2008; 7(9):812–26 

83. Pohjasvaara T, Mantyla R, Ylikoski R, Kaste M, Erkinjuntti T. Comparison of 

different clinical criteria (DSM-III, ADDTC, ICD- 10,NINDS-AIREN, DSM-IV) for the 

diagnosis of vascular dementia. Stroke 2000;31(12):2952–7 

84. Cosentino SA, Jefferson AL, Carey M, Price CC, Davis-Garrett K, Swenson R, 

Libon DJ. The clinical diagnosis of vascular dementia: a comparison among four 

classification systems and a proposal for a new paradigm. Clin Neuropsychol 

2004;18(1):6 –21 

85. Holmes C, Cairns N, Lantos P, Mann A. Validity of current clinical criteria for 

Alzheimer’s disease, vascular dementia and dementia with Lewy bodies. Br J 

Psychiatry 1999;174:45–50 

86. Graham NL, Emery T, Hodges JR. Distinctive cognitive profiles in Alzheimer’s 

disease and subcortical vascular dementia. J Neurol Neurosurg Psychiatry 

2004;75(1):61–71 

87. Rockwood K, Davis H, MacKnight C, Vandorpe R, Gauthier S, Guzman A, 

Montgomery P, Black S, Hogan DB, et al. The Consortium to Investigate Vascular 

Impairment of Cognition: methods and first findings. Can J Neurol Sci 

2003;30(3):237–43 

88. Reed BR, Mungas DM, Kramer JH, Ellis W, Vinters HV, Zarow C, Jagust WJ, Chui 

C. Profiles of neuropsychological impairment in autopsy- defined Alzheimer’s 

disease and cerebrovascular disease. Brain 2007;130(Pt3): 731–9 

89. Stefani A, Bernardini S, Panella M, Pierantozzi M, Nuccetelli M, Koch G, Urbani A, 

Giordano A, Martorana A, et al. AD with subcortical white matter lesions and 

vascular dementia: CSF markers for diff erential diagnosis. J Neurol Sci 2005; 

237(1-2):83–8 

90. Tullberg M, Mansson JE, Fredman P, Lekman A, Blennow K, Ekman R, Rosengren 

LE, Tisell M, Wikkelso C. CSF sulfatide distinguishes between normal pressure 

hydrocephalus and subcortical arteriosclerotic encephalopathy. J Neurol 

Neurosurg Psychiatry 2000;69(1):74–81 

91. Adair JC, Charlie J, Dencoff JE, Kaye JA, Quinn JF, Camicioli RM, Stetler- 

Stevenson WG, Rosenberg GA. Measurement of gelatinase B (MMP-9) in the 

cerebrospinal fl uid of patients with vascular dementia and Alzheimer disease. 

Stroke 2004;35(6):e159–62 

92. van Oijen M, Witteman JC, Hofman A, Koudstaal PJ, Breteler MM. Fibrinogen is 

associated with an increased risk of Alzheimer disease and vascular dementia. 

Stroke 2005;36(12):2637–41 

93. Ravaglia G, Forti P, Maioli F, Chiappelli M, Montesi F, Tumini E, Mariani E, Licastro 

F, Patterson C. Blood infl ammatory markers and risk of dementia: the Conselice 

Study of Brain Aging. Neurobiol Aging 2007;28(12):1810–20 

94. Lund and Manchester Groups. Clinical and neuropathological criteria for 

frontotemporal dementia. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1994;57:416–18 

95. Neary D, Snowden JS, Gustafson L, Passant U, Stuss D, Black S, Freedman M, 

Kertesz A, Robert PH, et al. Frontotemporal lobar degeneration: a consensus on 

clinical diagnostic criteria. Neurology. 1998;51(6):1546–54 

96. Miller BL, Ikonte BS, Ponton M, Levy M, Boone K, Darby A, Berman N, Mena I, 

Cummings JL. A study of the Lund- Manchester research criteria for 

frontotemporal dementia: clinical and single photon emission CT correlations. 

Neurology 1997;48(4):937–42 

97. Catani M, Piccirilli M, Geloso MC, Cherubini A, Finali G, Pelliccioli G, Senin U, 

Mecocci P. Rapidly progressive aphasic dementia with motor neuron disease: a 

distinctive clinical entity. Dement Geriatr Cogn Disord 2004;17(1-2):21–8 

145


98. Ikeda M, Ishikawa T, Tanabe H. Epidemiology of frontotemporal lobar 

degeneration. Dement Geriatr Cogn Disord. 2004;17(4):265–8 

99. Cairns NJ, Bigio EH, Mackenzie IR, Neumann M, Lee VM, Hatanpaa KJ, White 

CL, Schneider JA, Grinberg LT, et al. Neuropathologic diagnostic and nosologic 

criteria for frontotemporal lobar degeneration: consensus of the Consortium for 

Frontotemporal Lobar Degeneration. Acta Neuropathol 2007;114(1):5–22 

100. McKeith IG, Galasko D, Kosaka K, Perry EK, Dickson DW, Hansen LA, Salmon 

DP, Lowe J, Mirra SS, et al . Consensus guidelines for the clinical and pathologic 

diagnosis of dementia with Lewy bodies (DLB): Report of the consortium on DLB 

international workshop. Neurology 1996;47(5):1113–24 

101. McKeith I, Del Ser T, Anand R, Cicin-Sain A, Ferrara R, Spiegel R. Rivastigmine 

provides symptomatic benefit in dementia with Lewy bodies: findings from 

placebo-controlled international multicenter study. Neurology 2000;54:A450 

102. Ballard C, Grace J, McKeith I, Holmes C. Neuroleptic sensitivity in dementia with 

Lewy bodies and Alzheimer’s disease. Lancet 1998;351:1032–3 

103. Emre M. Dementia associated with Parkinson’s disease. Lancet Neurol 2003;2(4): 

229–37 

104. McKeith I, Del-Ser T, Spano PF, Emre M, Wesnes K, Anand R, Cicin-Sain A, 

Ferrara R, Spiegel R. Efficacy of rivastigmine in dementia with Lewy bodies: a 

randomized, double-blind, placebo-controlled international study. Lancet 2000;356: 

2031–6 

105. McKeith I, Mintzer J, Aarsland D, Burn D, Chiu H, Cohen-Mansfield J, Dickson D, 

Dubois B, Duda JE et al. Dementia with Lewy bodies. Lancet Neurol 

2004;3(1):19–28 

106. Chandra S, Gallardo G, Fernandez-Chacon R, Schluter OM, Sudhof TC. Alphasynuclein 

cooperates with CSPalpha in preventing neurodegeneration. Cell 

2005;123(3):383–96 

107. Goedert M. Alpha-synuclein and neurodegenerative diseases. Nat Rev Neurosci 

2001;2(7):492–501 

108. Iseki E. Dementia with Lewy bodies: reclassification of pathological subtypes and 

boundary with Parkinson’s disease or Alzheimer’s disease. Neuropathology. 

2004;24(1):72–8 

109. Litvan I, Bhatia KP, Burn DJ, Goetz CG, Lang AE, McKeith I, Quinn N, Sethi KD, 

Shults C, Wenning GK. Movement Disorders Society Scientific Issues Committee 

report: SIC Task Force appraisal of clinical diagnostic criteria for parkinsonian 

disorders. Mov Disord 2003;18(5):467–86 

110. Kalaitzakis ME, Pearce RK. The morbid anatomy of dementia in Parkinson’s 

disease. Acta Neuropathol 2009;118(5):587–98 

111. de Lau LM, Breteler MM. Epidemiology of Parkinson’s disease. Lancet Neurol 

2006;5(6):525–35 

112. Levy G, Tang MX, Louis ED, Cote LJ, Alfaro B, et al. The association of incident 

dementia with mortality in PD. Neurology 2002;59(11):1708–13 

113. Yip AG, Brayne C, Matthews FE. Risk factors for incident dementia in England and 

Wales: the Medical Research Council Cognitive Function and Ageing Study. A 

population-based nested case-control study. Age Ageing 2006;35(2):154–60 

114. Hebb AO, Cusimano MD. Idiopathic normal pressure hydrocephalus: a systematic 

review of diagnosis and outcome. Neurosurgery 2001;49(5):1166–84 

115. Brandel JP, Delasnerie-Laupretre N, Laplanche JL, Hauw JJ, Alperovitch A. 

Diagnosis of Creutzfeldt-Jakob disease: effect of clinical criteria on incidence 

estimates. Neurology 2000;54(5):1095–9 

116. McArthur JC, Brew BJ, Nath A. Neurological complications of HIV infection. Lancet 

Neurol 2005;4(9):543–55 

117. McKhann G, Drachman D, Folstein M, Katzman R, Price D, Stadlan EM. Clinical 

diagnosis of Alzheimer’s disease: report of the NINCDS ADRDA work group under 

the auspices of Department of Health and Human Services Task Force on 

Alzheimer’s Disease. Neurology 1984;34(7):939–44 

146


118. Tartaglia MC, Rosen HJ, Miller BL. Neuroimaging in Dementia. Neurotherapeutics 

2011;8(1):82-92 

119. Panegyres PK, Rogers JM, McCarthy M, Campbell A, Wu JS. 

Fluorodeoxyglucose-Positron Emission Tomography in the differential diagnosis of 

early-onset dementia: a prospective, community-based study. BMC Neurology 

2009;9:41-50 

120. Small GW, Bookheimer SY, Thompson PM, Cole GM, Huang SC, Kepe V, Barrio 

JR. Current and future uses of neuroimaging for cognitively impaired patients. 

Lancet Neurol 2008;7(2):161–72 

121. Ebmeier KP, Donaghey C, Dougall NJ. Neuroimaging in dementia. International 

review of neurobiology 2005;67:43–72 

122. Kramer JH, Miller BL. Alzheimer’s disease and its focal variants. Semin Neurol 

2000;20(4):447–54 

123. LeMay M, Stafford JL, Sandor T, Albert M, Haykal H, Zamani A. Statistical 

assessment of perceptual CT scan ratings in patients with Alzheimer type 

dementia. J Comput Assist Tomogr 1986;10(5):802–9 

124. Blodgett TM, Meltzer CC, Townsend DW. PET/CT: form and function. Radiology 

2007;242(2):360–85 

125. Hazewinkel M, Barkhof F. Imaging Alzheimer in 2011. Neuroradiology 

2011;53(Suppl1):145–7 

126. Zhang Y, Londos E, Minthon L, Wattmo C, Liu H, Aspelin P, Wahlund LO. 

Usefulness of computed tomography linear measurements in diagnosing 

Alzheimer’s disease. Acta Radiol. 2008;49(1):91–7 

127. Scheltens P. Magnetic resonance imaging in dementia. Schweiz Arch Neurol 

Psychiatr 2004;155:299–308 

128. Frisoni GB, Geroldi C, Beltramello A, Bianchetti A, Binetti G, Bordiga G, De Carli C, 

Laakso MP, Soininen H, et al. Radial width of the temporal horn: a sensitive 

measure in Alzheimer’s disease. AJNR Am J Neuroradiol 2002;23(1):35–47 

129. Schott JM, Fox NC. Structural imaging in the Dementias. Psychiatry 

2007;6(12):503–7 

130. Scheltens P, Fox N, Barkhof F, De Carli C. Structural magnetic resonance imaging 

in the practical assessment of dementia: beyond exclusion. Lancet Neurol 

2002;1(1):13–21 

131. Appel J, Potter E, Shen Q, Pantol G, Greig MT, Loewenstein D, Duara R. A 

comparative analysis of structural brain MRI in the diagnosis of Alzheimer’s 

disease. Behav Neurol 2009;21(1):13–9 

132. Jones BF, Barnes J, Uylings HB, Fox NC, Frost C, Witter MP, Scheltens P. 

Differential regional atrophy of the cingulate gyrus in Alzheimer disease: a 

volumetric MRI study. Cereb Cortex 2006;16(12):1701–8 

133. Risacher SL, Saykin AJ, West JD, Shen L, Firpi HA, McDonald BC. Baseline MRI 

predictors of conversion from MCI to probable AD in the ADNI cohort. Curr 

Alzheimer Res 2009;6(4):347–61 

134. Du AT, Schuff N, Zhu XP, Jagust WJ, Miller BL, Reed BR, Kramer JH, Mungas D, 

Yaffe K, et al. Atrophy rates of entorhinal cortex in AD and normal aging. 

Neurology 2003;60(3):481–6 

135. Dubois B, Feldman HH, Jacova C, Dekosky ST, Barberger-Gateau P, Cummings 

J, Delacourte A, Galasko D, Gauthier S, et al. Research criteria for the diagnosis 

of Alzheimer’s disease: revising the NINCDS-ADRDA criteria. Lancet Neurol 

2007;6(8):734-46 

136. Ikram MA, Vrooman HA, Vernooij MW, den Heijer T, Hofman A, et al. Brain tissue 

volumes in relation to cognitive function and risk of dementia. Neurobiol Aging 

2010;31(3):378–86 

137. Rosen HJ, Gorno-Tempini ML, Goldman WP, Perry RJ, Schuff N, et al. Patterns of 

brain atrophy in frontotemporal dementia and semantic dementia. Neurology 

2002;58(2):198–208 

147


138. Rosen HJ, Allison SC, Schauer GF, Gorno-Tempini ML, Weiner MW, Miller BL. 

Neuroanatomical correlates of behavioural disorders in dementia. Brain 

2005;128(Pt11):2612–25 

139. Rosen HJ, Wilson MR, Schauer GF, Allison S, Gorno- Tempini ML, et al. 

Neuroanatomical correlates of impaired recognition of emotion in dementia. 

Neuropsychologia 2006;44(3):365–73 

140. Boxer AL, Geschwind MD, Belfor N, Gorno- Tempini ML, Schauer GF, et al. 

Patterns of brain atrophy that differentiate corticobasal degeneration syndrome 

from progressive supranuclear palsy. Arch Neurol 2006;63(1):81–6 

141. Ishii K, Soma T, Kono AK, Sofue K, Miyamoto N, Yoshikawa T, Mori E, Murase K. 

Comparison of regional brain volume and glucose metabolism between patients 

with mild dementia with Lewy bodies and those with mild Alzheimer’s disease. J 

Nucl Med 2007;48(5):704–11 

142. Breen DP, Rowe JB, Barker RA. Role of brain imaging in early parkinsonism. BMJ 

2011;342:d638 

143. Chen YF, Wang H, Chu Y, Huang YC, Su MY. Regional quantifi cation of white 

matter hyperintensity in normal aging, mild cognitive impairment, and Alzheimer’s 

disease. Dement Geriatr Cogn Disord 2006;22(2):177–84 

144. Rosano C, Aizenstein HJ, Wu M, Newman AB, Becker JT, Lopez OL, Kuller LH. 

Focal atrophy and cerebrovascular disease increase dementia risk among 

cognitively normal older adults. J Neuroimaging 2007;17(2):148–55 

145. Murray AD, Staff RT, Shenkin SD, Deary IJ, Starr JM, Whalley LJ. Brain white 

matter hyperintensities: relative importance of vascular risk factors in 

nondemented elderly people. Radiology 2005;237(1):251–7 

146. Debette S, Markus HS. The clinical importance of white matter hyperintensities on 

brain magnetic resonance imaging: systematic review and meta-analysis. BMJ 

2010;341:c3666 

147. Fischer P, Krampla W, Mostafaie N, Zehetmayer S, Rainer M, et al. VITA study: 

white matter hyperintensities of vascular and degenerative origin in the elderly. J 

Neural Transm Suppl 2007;(72):181–8 

148. Jagust WJ, Zheng L, Harvey DJ, Mack WJ, Vinters HV, Weiner MW, Ellis WG, 

Zarow C, Mungas D, et al. Neuropathological basis of magnetic resonance images 

in aging and dementia. Ann Neurol 2008;63(1):72–80 

149. Brickman AM, Muraskin J, Zimmerman ME. Structural neuroimaging in Alzheimer’s 

disease: do white matter hyperintensities matter? Dialogues Clin Neurosci 

2009;11(2):181–90 

150. Murray AD. Imaging approaches for dementia. AJNR Am J Neuroradiol. 

2012;33(10):1836-44 

151. Firbank MJ, Blamire AM, Krishnan MS, Teodorczuk A, English P, et al. Diffusion 

tensor imaging in dementia with Lewy bodies and Alzheimer’s disease. Psychiatry 

Res 2007;155(2):135–45 

152. Jellison BJ, Field AS, Medow J, Lazar M, Salamat MS, Alexander AL. Diffusion 

tensor imaging of cerebral white matter: a pictorial review of physics, fiber tract 

anatomy, and tumor imaging patterns. AJNR Am J Neuroradiol 2004;25(3):356–69 

153. Bozzao A, Floris R, Baviera ME, Apruzzese A, Simonetti G. Diffusion and perfusion 

MR imaging in cases of Alzheimer’s disease: correlations with cortical atrophy and 

lesion load. AJNR Am J Neuroradiol 2001;22(6):1030–6 

154. Zhang Y, Schuff N, Jahng GH, Bayne W, Mori S, Schad L, Mueller S, Du AT, 

Kramer JH, et al. Diffusion tensor imaging of cingulum fibers in mild cognitive 

impairment and Alzheimer disease. Neurology 2007;68(1):13–9 

155. Sexton CE, Mackay CE, Lonie JA, Bastin ME, Terriere E, O`Carroll RE, Ebmeier 

KP. MRI correlates of episodic memory in Alzheimer’s disease, mild cognitive 

impairment, and healthy aging. Psychiatry Res 2010;184(1):57–62 

156. Zhang Y, Schuff N, Du AT, Rosen HJ, Kramer JH, Gorno- Tempini ML, Miller BL, 

Weiner MW. White matter damage in frontotemporal dementia and Alzheimer’s 

disease measured by diffusion MRI. Brain 2009;132(Pt9):2579–92 

148


157. Whitwell JL, Avula R, Senjem ML, Kantarci K, Weighand SD, et al. Gray and white 

matter water diffusion in the syndromic variants of frontotemporal dementia. 

Neurology 2010; 74(16):1279–87 

158. Schuff N, Capizzano AA, Du AT, Amend DL, O’ Neill J, Noman D, Kramer JH, 

Jagust WJ, Miller B, et al. Selective reduction of Nacetylaspartate in medial 

temporal and parietal lobes in AD. Neurology 2002;58(6):928–35 

159. Schuff N, Capizzano AA, Du AT, Amend DL, O’ Neill J, Noman D, Jagust WJ, Chui 

C, Kramer JH, et al. Different patterns of Nacetylaspartate loss in subcortical 

ischemic vascular dementia and AD. Neurology 2003;61(3):358–64 

160. Mihara M, Hattori N, Abe K, Sakoda S, Sawada T. Magnetic resonance 

spectroscopic study of Alzheimer’s disease and frontotemporal dementia/Pick 

complex. Neuroreport 2006;17:413–16 

161. Ackl N, Ising M, Schreiber YA, Atiya M, Sonntag A, Auer DP. Hippocampal 

metabolic abnormalities in mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease. 

Neurosci Lett 2005; 384: 23–8 

162. Jessen F, Traeber F, Freymann K, Maier W, Schild HH, Block W. Treatment 

monitoring and response prediction with proton MR spectroscopy in AD. Neurology 

2006;67:528–30 

163. Logothetis NK. MR imaging in the non-human primate: studies of function and of 

dynamic connectivity. Curr Opin Neurobiol 2003;13:630–42 

164. Sauer J, Fytche DH, Ballard C, Brown RG, Howard R. Differences between 

Alzheimer’s disease and dementia with Lewy bodies: an fMRI study of task-related 

brain activity. Brain 2006;129:1780–88 

165. Greicius MD, Srivastava G, Reiss AL, Menon V. Default mode network activity 

distinguishes Alzheimer’s disease from healthy aging: evidence from functional 

MRI. Proc Natl Acad Sci USA 2005;101:4637–42 

166. Johnson NA, Jahng GH, Weiner MW, Miller BL, Chui HC, et al. Pattern of cerebral 

hypoperfusion in Alzheimer disease and mild cognitive impairment measured with 

arterial spin-labeling MR imaging: initial experience. Radiology 2005;234(3):851–9 

167. Herholz K. Positron Emission Tomography Imaging in Dementia. European 

neurological review 2008;3(2):109–12 

168. Nobili F, Morbelli S. [18F]FDG-PET as a Biomarker for Early Alzheimer’s Disease. 

The Open Nuclear Medicine Journal 2010;2:46–52 

169. Mosconi L, Tsui WH, Herholz K, Pupi A, Drzezga A. Multicenter Standardized 18F- 

FDG PET Diagnosis of Mild Cognitive Impairment, Alzheimer’s Disease, and Other 

Dementias. J Nucl Med 2008;49:390–8 

170. Demetriades AK. Functional neuroimaging in Alzheimer’s type dementia. Journal 

of the Neurological Sciences 2002;203;247–51 

171. Hoffman JM, Welsh-Bohmer KA, Hanson M, et al. FDG PET imaging in patients 

with pathologically verified dementia. J Nucl Med 2000;41(11):1920–8 

172. Gilman S, Koeppe RA, Little R, et al. Differentiation of Alzheimer’s disease from 

dementia with Lewy bodies utilizing positron emission tomography with 

[18F]fluorodeoxyglucose and neuropsychological testing. Exp Neurol 2005;191 

(Suppl 1):S95–S103 

173. Foster NL, Heidebrink JL, Clark CM, Jagust WJ, Arnold SE, Barbas NR, DeCrali 

CS, et al. FDG-PET improves accuracy in distinguishing frontotemporal dementia 

and Alzheimer’s disease. Brain 2007;130:2616–35 

174. Mosconi L, De Santi S, Li J, et al. Hippocampal hypometabolism predicts cognitive 

decline from normal aging. Neurobiol Aging 2008;29(5):676–92 

175. Benoit M, Koulibaly PM, Migneco O, Darcourt J, Pringuey DJ, Robert PH. Brain 

perfusion in Alzheimer’s disease with and without apathy: a SPECT study with 

statistical parametric mapping analysis. Psychiatry Res 2002;114:103–11 

176. Filho JLGC, da Fonseca LMB, Domingues RC, Domingues RC, de Souza 

Machado Neto L, Gasparetto EL. Brain 18F-FDG PET-MRI coregistration: 

iconographic essay. Radiol Bras. 2010;43(3):195–201 

149


177. Klunk WE, Engler H, Nordberg A, Wang Y, Bloqvist G, Holt DP, Bergstrom M, et al. 

Imaging brain amyloid in Alzheimer’s disease with Pittsburgh Compound-B. Ann 

Neurol 2004;55(3):306–19 

178. Klunk WE. Amyloid imaging as a biomarker for cerebral β-amyloidosis and risk 

prediction for Alzheimer dementia. Neurobiology of Aging 2011;32:20–36 

179. Braak H, Braak E. Neuropathological stageing of Alzheimer-related changes. Acta 

Neuropathol (Berl) 1991;82:239–59 

180. Pike KE, Savage G, Villemagne VL, Nq S, Moss SA, et al. Beta-amyloid imaging 

and memory in non-demented individuals: evidence for preclinical Alzheimer’s 

disease. Brain 2007;130:2837–44 

181. Bennett DA, Schneider JA, Arvanitakis Z, et al. Neuropathology of older persons 

without cognitive impairment from two communitybased studies. Neurology 

2006;66(12):1837–44 

182. Kemppainen NM, Aalto S, Wilson IA, Nagren K, Helin S, Bruck A, Oikonen V, et al. 

PET amyloid ligand [11C]PIB uptake is increased in mild cognitive impairment. 

Neurology 2007;68(19):1603–6 

183. Forsberg A, Engler H, Almkvist O, Blomquist G, Hagman G, Wall A, Ringheim A, et 

al. PET imaging of amyloid deposition in patients with mild cognitive impairment. 

Neurobiol Aging. 2008;29(10):1456–65 

184. Rabinovici GD, Furst AJ, O’Neil JP, Racine CA, Mornino EC, Baker SL, Chetty S, 

et al. 11C-PIB PET imaging in Alzheimer disease and frontotemporal lobar 

degeneration. Neurology 2007;68(15):1205–12 

185. Wong DF, Rosenberg PB, Zhou Y, Kumar A, Raymont V, Ravert HT, Dannals RF, 

Nandi A, et al. In vivo imaging of amyloid deposition in Alzheimer disease using 

the radioligand 18F-AV-45 (florbetapir [corrected] F 18). J Nucl Med 

2010;51(6):913–20 

186. Morano GN and Seibyl JP. Technical overview of brain SPECT imaging: Improving 

acquisition and processing data. J Nucl Med Technol 2003;31:191–5 

187. Dougall NJ, Bruggink S, Ebmeier KP. Systematic review of the diagnostic accuracy 

of 99mTc-HMPAO-SPECT in dementia. Am J Geriatr Psychiatry 2004;12:554 –70 

188. Jagust W, Thisted R, Devous MD Sr, Van Heertum R, Mayberg H, Jobst K, Smith 

AD, Borys Nl. SPECT perfusion imaging in the diagnosis of Alzheimer’s disease: a 

clinical-pathologic study. Neurology 2001;56(7):950–6 

189. Wolf H, Jelic V, Gertz HJ, Nordberg A, Julin P, Wahlund LO. A critical discussion of 

the role of neuroimaging in mild cognitive impairment. Acta Neurol Scand Suppl 

2003;107:52–76 

190. Van Heertum RL, Tikofsky RS, Ruben AB. Dementia. In: Van Heertum RL, Tikofsky 

RS, eds. Functional Cerebral SPECT and PET Imaging. 3rd ed. New York, NY: 

Lippincott Williams and Wilkins;2000:127–88 

191. Folstein M, Folstein SE, McHugh PR. “Mini-Mental State” a Practical Method for 

Grading the Cognitive State of Patients for the Clinician. Journal of Psychiatric 

Research 1975;12(3):189–198 

192. Frisoni GB, Scheltens P, Galluzzi S, Nobili FM, Fox NC. Neuroimaging tools to 

rate regional atrophy, subcortical cerebrovascular disease, and regional cerebral 

blood flow and metabolism: consensus paper of the EADC. J Neurol Neurosurg 

Psychiatry 2003;74:1371–81 

193. Wahlund LO, Barkhof F, Fazekas F, Bronge L, Augustin M, Sjogren M, Wallin A, 

Ader H, Leys D, et al. A New Rating Scale for Age- Related White Matter Changes 

Applicable to MRI and CT. Stroke 2001;32(6):1318–22 

194. Varrone A, Asenbaum S, Vander Borght T, Booij J, Nobili F, Nagren K, Darcourt J, 

et al. EANM procedure guidelines for PET brain imaging using [18F]FDG, version 

2. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2009;36(12): 2103- 10 

195. Chen JH, Lin KP, Chen YC. Risk Factors for Dementia. J Formos Med Assoc 

2009;108(10):754–64 

150


196. Andersen K, Launer LJ, Dewey ME, Letenneur L, Ott A, Copeland JR, Dartiques 

JF, et al. Gender differences in the incidence of AD and vascular dementia: the 

EURODEM Studies. EURODEM Incidence Research Group. Neurology 

1999;53(9):1992–7 

197. Liu L, Guo XE, Zhou YQ, Xia JL. Prevalence of dementia in China. Dement Geriatr 

Cogn Disord 2003;15(4):226–30 

198. Lopez-Pousa S, Vilalta-Franch J, Llinas-Regla J, et al. Incidence of dementia in a 

rural community in Spain: the Girona cohort study. Neuroepidemiology 

2004;23(4):170–7 

199. Ravaglia G, Forti P, Maioli F, Martelli M, Servadei L, et al. Incidence and etiology of 

dementia in a large elderly Italian population. Neurology 2005;64(9):1525–30 

200. Hammid TA, Krishnaswamy S, Abdullah SS, Momtaz YA. Sociodemographic Risk 

Factors and Correlates of Dementia in Older Malaysians. Dement Geriatr Cogn 

Disord 2010;30:533–9 

201. Kivipelto M, Ngandu T, Laatikainen T, Winblad B, Soininen H, Tuomilehto J. Risk 

score for the prediction of dementia risk in 20 years among middle aged people: a 

longitudinal, population based study. Lancet Neurol 2006;5:735–41 

202. Ewers M. Schmitz S, Hansson O, Walsh C, Fitzpatrick A. Body mass index is 

associated with biological CSF markers of core brain pathology of Alzheimer’s 

disease. Neurobiology of Aging 2012;33:1599–1608 

203. Reed BR, Marchant NL, Jagust WJ, DeCarli CC, Mack W. Coronary risk correlates 

with cerebral amyloid deposition. Neurobiology of Aging 2012;33:1979–87 

204. Solfrizzi V, Scafato E, Capurso C, D’Introno A, Colacicco A, Frisardi V, Vendemiale 

G, et al. Metabolic syndrome, mild cognitive impairment, and progression to 

dementia. The Italian Longitudinal Study on Aging. Neurobiology of Aging 

2011;32:1932–41 

205. Craft S. Insulin resistance and Alzheimer’s disease pathogenesis: potential 

mechanisms and implications for treatment. Curr Alzheimer Res 2007;4:147–52 

206. Peters R, Poulter R, Warner J, et al. Smoking, dementia and cognitive decline in 

the elderly, a systematic review. BMC Geriatr 2008;8:36–40 

207. Aggarwal NT, Bienias JL, Bennett DA, et al. The relation of cigarette smoking to 

incident Alzheimer’s disease in a biracial urban community population. 

Neuroepidemiology 2006;26:140–6 

208. Merchant C, Tang MX, Albert S, et al. The influence of smoking on the risk of 

Alzheimer’s disease. Neurology 1999;52:1408–12 

209. Salomon AR, Marcinowski KJ, Friedland RP, et al. Nicotine inhibits amyloid 

formation by the beta-peptide. Biochemistry 1996;35:13568–78 

210. Juan D, Zhou DHD, Li J, Wang JYJ, Gao C, Chen M. A 2-year follow-up study of 

cigarette smoking and risk of dementia. European Journal of Neurology 

2004;11:277–82 

211. Rusanen M, Kivipelto M, Quesenberry CP, Zhou J, Whitmer RA. Heavy Smoking 

in Midlife and Long-term Risk of Alzheimer Disease and Vascular Dementia. Arch 

Intern Med 2011;171(4):333–9 

212. De Jong FJ, Masaki K, Chen H, Remaley AT, Breteler MBM, Petrovitch H, White 

LR, Launer LJ. Thyroid function, the risk of dementia and neuropathologic 

changes: The Honolulu–Asia Aging Study. Neurobiology of Aging 2009;30:600–6 

213. Kalmijn S, Mehta KM, Pols HAP, Hofman A, Drexhage HA, Breteler MBM. 

Subclinical hyperthyroidism and the risk of dementia. The Rotterdam study. 

Clinical Endocrinology 2000;53:733–7 

214. Chong JY, Rowland LP, Utiger RD. Hashimoto Encephalopathy. Arch Neurol 

2003;60:164–71 

215. Shadlen MF, Siscovick D, Fitzpatrick AL, et al. Education, cognitive test scores, 

and black-white differences in dementia risk. J Am Geriatr Soc 2006;54:898–905 

216. Wang HX, Gustafson DR, Kivipelto M, Pedersen NL, Skoog I, Windblad B, 

Fratiglioni L. Education halves the risk of dementia due to apolipoprotein Ɛ4 allele: 

151


a collaborative study from the Swedish Brain Power initiative. Neurobiology of 

Aging 2012;33:1007.e1–1007.e7 

217. EClipSE Collaborative Members. Education, the brain and dementia: 

neuroprotection or compensation? Brain 2010:133;2210–6 

218. Plassman BL, Langa KM, Fisher GG, Heeringa SG, Weir DR, Ofstedal MB, Burke 

JR, Hurd MD, Potter GG, Rodgers WL, Steffens DC, Willis RJ, Wallace RB. 

Prevalence of dementiain the United States: the aging, demographics, and 

memory study. Neuroepidemiology 2007;29:125–32 

219. Gauthier S, Reisberg B, Zaudig M, et al. Mild cognitive impairment. Lancet. 

2006;367:1262–70 

220. Román G, Pascual B. Contribution of neuroimaging to the diagnosis of Alzheimer's 

disease and vascular dementia. Arch Med Res. 2012;43(8):671-6 

221. De Souza LC, Lehéricy S, Dubois B, Stella F, Sarazin M. Neuroimaging in 

dementias. Curr Opin Psychiatry. 2012 Nov;25(6):473-9 

222. Herholz K. Use of FDG PET as an imaging biomarker in clinical trials of 

Alzheimer's disease. Biomark Med. 2012;6(4):431-9 

223. Saint-Aubert L, Puel M, Chollet F, Pariente J. Early diagnosis of Alzheimer's 

disease. Rev Neurol (Paris). 2012;168(11):825-32 

224. Koeppe RA, Gilman S, Joshi A, Liu S, Little R, Junck L, Heumann M, Frey KA, 

Albin RL. 11C-DTBZ and 18F-FDG PET measures in differentiating dementias. J 

Nucl Med 2005;46:936–44 

225. Döbert N, Pantel J, Frolich L, Hamscho N, Menzel C, Grunwald F. Diagnostic 

value of FDG-PET and HMPAO-SPET in patients with mild dementia and mild 

cognitive impairment: metabolic index and perfusion index. Dement Geriatr Cogn 

Disord. 2005;20:63–70 

226. Jagust W, Reed B, Mungas D, Ellis W, Decarli C. What does fluorodeoxyglucose 

PET imaging add to a clinical diagnosis of dementia? Neurology. 2007;69:871–7 

227. Gill SS, Rochon PA, Guttman M, Laupacis A. The Value of Positron Emission 

Tomography in the Clinical Evaluation of Dementia. Journal of the American 

Geriatrics Society 2003;51:258–64 

228. DeCarli C. The role of neuroimaging in dementia. Clin Geriatr Med 2001;17:255– 

79 

229. Bohnen NI, Djang DWS, Herholz K, Anzai Y, Minoshima S. Effectiveness and 

Safety of 18F-FDG PET in the Evaluation of Dementia: A Review of the Recent 

Literature. J Nucl Med 2012; 53:59–71 

230. Diehl J, Grimmera T, Drzezga A, Riemenschneider M, Förstl H, Kurz A. Cerebral 

metabolic patterns at early stages of frontotemporal dementia and semantic 

dementia. A PET study. Neurobiology of Aging 2004;25:1051–6 

231. Drzezga A, Lautenschlager N, Siebner H, Riemenschneider M, Willoch F, 

Minoshima S, et al. Cerebral metabolic changes accompanying conversion of mild 

cognitive impairment into Alzheimer’s disease: a PET follow-up study. Eur J Nucl 

Med Mol Imaging 2003;30:1104–13 

232. Schmid JD, Grimmer T, Drzezga A, Bornschein S, Riemenschneider M, Forstl H, 

Schwaiger M, Kurz A. Decline of cerebral glucose metabolism in frontotemporal 

dementia: a longitudinal 18F-FDG-PET-study. Neurobiology of Aging 2007;28:42– 

50 

233. Mosconi L. Brain glucose metabolism in the early and specific diagnosis of 

Alzheimer’s disease. FDG-PET studies in MCI and AD. Eur J Nucl Med Mol 

Imaging 2005;32;486-510 

234. Storandt M, Morris JC. Ascertainment bias in the clinical diagnosis of Alzheimer 

disease. Arch Neurol. 2010;67:1364–9 

235. Laforce R Jr, Buteau JP, Paquet N, Verret L, Houde M, Bouchard RW. The value of 

PET in mild cognitive impairment, typical and atypical/unclear dementias: a 

retrospective memory clinic study. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 

2010;25:324–32 

152


236. Herholz K, Nordberg A, Salmon E, et al. Impairment of neocortical metabolism 

predicts progression in Alzheimer’s disease. Dement Geriatr Cogn Disord. 1999; 

10:494–504 

237. Li Y, Rinne JO, Mosconi L, et al. Regional analysis of FDG and PIB-PET images in 

normal aging, mild cognitive impairment, and Alzheimer’s disease. Eur J Nucl Med 

Mol Imaging. 2008;35:2169–81 

238. Kawachi T, Ishii K, Sakamoto S, et al. Comparison of the diagnostic performance 

of FDG-PET and VBM-MRI in very mild Alzheimer’s disease. Eur J Nucl Med Mol 

Imaging 2006;33:803–9 

239. Shi F, Liu B, Zhou Y, Yu C, Jiang T. Hippocampal volume and asymmetry in mild 

cognitive impairment and Alzheimer’s disease: meta-analyses of MRI studies. 

Hippocampus 2009;19:1055–64 

240. Walhovd KB, Fjell AM, Brewer J, McEvoy LK, Fennema-Notestine C, Hagler DJ Jr, 

Jennings RG, Karow D, Dale AM. Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative: 

Combining MR imaging, positron-emission tomography, and CSF biomarkers in 

the diagnosis and prognosis of Alzheimer disease. AJNR Am J Neuroradiol 2010, 

31:347–54 

241. Karow DS, McEvoy LK, Fennema-Notestine C, Hagler DJ Jr, Jennings RG, Brewer 

JB, Hoh CK, Dale AM; Alzheimer's Disease Neuroimaging Initiative. Relative 

capability of MR imaging and FDG PET to depict changes associated with 

prodromal and early Alzheimer disease. Radiology. 2010;256(3):932-4 

242. von Schulthess GK, Kuhn FP, Kaufmann P, Veit-Haibach P. Clinical positron 

emission tomography/magnetic resonance imaging applications. Semin Nucl Med. 

2013;43(1):3-10 

243. Kanda T, Ishii K, Uemura T, Miyamoto N, Yoshikawa T, Kono AK, Mori E. 

Comparison of grey matter and metabolic reductions in frontotemporal dementia 

using FDG-PET and voxel-based morphometric MR studies. Eur J Nucl Med Mol 

Imaging. 2008;35(12):2227-34 

244. Gutierrez D, Montandon ML, Assal F, Allaoua M, Ratib O, Lövblad KO, Zaidi H. 

Anatomically guided voxel-based partial volume effect correction in brain PET: 

impact of MRI segmentation. Comput Med Imaging Graph. 2012;36(8):610-9 

245. Thurfjell L, Lötjönen J, Lundqvist R, Koikkalainen J, Soininen H, Waldemar G, 

Brooks DJ, Vandenberghe R. Combination of biomarkers: PET [18F]flutemetamol 

imaging and structural MRI in dementia and mild cognitive impairment. 

Neurodegener Dis. 2012;10(1-4):246-9 

153

Lista skraćenica 

AAMI- Age Associated Mental Impairment 

A 1-40 - β amiloid sa 40 aminokiselina 

A 1-42 - β amiloid sa 42 aminokiseline 

Aβ- β amiloid 

AD- Alzheimerova bolest 

AF- Atrijalna fibrilacija 

APOE Ɛ4- apolipoprotein E-Ɛ4 

APP- Amiloid prekursor protein 

ARCD- Age Related Cognitive Decline 

ASL- Arterijsko obeležavanje spina 

BMI- Body mass index 

CAIDE- Cardiovascular Risk Factors Aging and Dementia 

CCCDTD3- The ThirdCanadian Consensus Conference on the Diagnosis 

andTreatment of Dementia 

CDT- Clock-Drawing Test 

CJD- Creutzfeldt-Jakobova bolest 

CMRglc- Glucose cerebral metabolic rate 

CP- Kortiko pontini fascikulusi 

CT- Kompjuterizovana tomografija 

DLDH- Dementia Lacking Distinctive Histopathology 

DM- Diabetes mellitus 

DSM- IV- Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders IV izdanje 

DTI- Diffusion tensor imidžing 

DWI- Diffusion- weighted imidžing 

EANM- European Association of Nuclear Medicine 

EClipSE- Epidemiological Clinicopathological Studies in Europe 

ERC- Entorinalni korteks 

FA- Frakcionalnaanizotropija 

FCRP- Framingham Coronary Risk Profile 

FDG PET- Pozitronska emisiona tomografija sa fluorodezoksiglukozom 

fMRI- Funkcionalni magnetno rezonantni imidžing 

FTD- frontotemporalna demencija 

FTLD- Frontotemporalna lobarna degeneracija 

FT4- Slobodni tiroksin 

HA- Arterijska hipertenzija 

HIS- Hachinski Ischemic Score 

HIV- Human Immunodeficiency Virus 

HLP- Hiperlipoproteinemija 

1 H MRS- Protonska magnetno rezonantna spektroskopija 

ICD-10- 10 th Revision of theInternational Classification of Diseases 

ILF- Inferiorni longitudinalni fasciculus 

LBD- Lewy body demencija 

MCI- Mild Cognitive Imapirment 

MMP- 9- Matriks metaloproteinaza 9 

MMSE- Mini Mental State Examination 

MND- Motorna neuronska degeneracija 

MRI- Magnetno rezonantni imidžing

NAA- N-acetilaspartat 

NINCDS-ADRDA- The National Institute of Neurological and Communicative 

Disorders and Stroke-Alzheimer’s Disease and Related Disorders Association 

NINDS- AIREN- National Institute of NeurologicDisorders and Stroke and the 

Association Internationalepour la Recherche et l’Enseignement en 

Neurosciences 

NPH- Normal Pressure Hydrocephalus 

OSEM- Ordered Subset Expectation Maximization 

PB- Parkinsonova bolest 

PiB- Pittsburgh komponenta B 

PET- Pozitronska emisiona tomografija 

SLF- Superiornilongitudinalni fasciculus 

SPM- Statistical Parametric Mapping 

SPECT- Single Photon Emission Tomography 

SZO- Svetska zdravstvena organizacija 

99m Tc-HMPAO- 99m Tehnecijum-hexamethylpropylenamine oxime 

99m Tc- ECD- 99m Tehnecijum- ethylcisteinate dimer 

TPO Ab- Antitela na peroksidazu 

T4- Ukupni tiroksin 

VaD- Vaskularna demencija 

VBM- Voxel based morfometrija

Procenat Pozitivan FDG PET - Univerzitet u Novom Sadu

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?