Gramatyka - Sklep Internetowy WSiP

Gramatyka 

języka rosyjskiego z ćwiczeniami

Autor 

Dorota Dziewanowska 

Projekt graficzny okładki i strony tytułowej 

Krzysztof Kiełbasiński 

Ilustracje 

Maja Chmura (majachmura@wp.pl) 

Krzysztof Kiełbasiński 

Redaktor inicjujący 

Naira Sitchinava 

Redaktor merytoryczny 

Jadwiga Hass 

Redaktor techniczny 

Małgorzata Chmielewska 

Weryfikacja językowa 

Tatiana Chochłowa 

Weryfikacja polonistyczna 

Wacław Wawrzyniak 

Recenzja 

dr hab. Lidia Bartoszewicz 

Gramatyka języka rosyjskiego z płytą CD-ROM 

ISBN 978-83-02-11479-3 

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna 

Warszawa 2005 

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna 

00-965 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136, P-9 

www.wsip.com.pl 

Wydanie pierwsze 

Arkuszy drukarskich: 26 

Skład i łamanie: TRZECIE OKO S.C. (trzecieoko@q.pl)

Das Verb 

Trzymacie Państwo w rękach publikację . 

Mam nadzieję, że uczyni ona proces poznawania i przyswajania gramatyki 

języka rosyjskiego łatwym i przyjemnym. 

Reguły gramatyczne zawarte w podręczniku nie są skomplikowane, a opracowane 

do nich ćwiczenia powinny ułatwić ich przyswojenie. Podstawowym 

celem podręcznika jest przygotowanie uczniów do poprawnego posługiwania 

się językiem rosyjskim w ustnej i pisemnej formie w różnych sytuacjach komunikacyjnych. 

Po tę publikację mogą sięgnąć zarówno uczniowie, jak i studenci zainteresowani 

w poprawnym władaniu językiem rosyjskim. 

Użytkowników zachęcam do korzystania z płyty 

CD-ROM, zawierającej zadania interaktywne oraz testy. 

Wszystkim życzę przyjemnej nauki i satysfakcji z osiągnięć. 

Autorka

Spis treści 

Nr Tytuł Przykład Str. 

1. 

Bezokolicznik – Ӏ 

Pytania bezokolicznika: ? ? 

Zakończenia bezokolicznika -, -, - 

 

. 

10 

2. 

Czasowniki niedokonane i dokonane – 

 

Użycie postaci czasowników 

Nieregularne formy tworzenia postaci czasownika 

. 

. 

12 

3. 

Tworzenie postaci czasownika – 

Cechy postaci czasowników 

Tworzenie par czasowników niedokonanych i dokonanych 

Czasowniki występujące tylko w jednej postaci 

. 

. 

14 

4. 

Koniugacja I – 

Odmiana czasowników koniugacji I w czasie teraźniejszym 

Określanie przynależności czasowników do koniugacji I 

Użycie czasowników w formie 2. osoby lm w zwrotach grzecznościowych 

Pisownia znaku w 2. osobie lp czasowników w czasie teraźniejszym 

Czasowniki z akcentem ruchomym typu 

. 

? 

16 

Dział 1. Czasownik – 

5. 

6. 

7. 

8. 

Koniugacja II – 

Odmiana czasowników koniugacji II w czasie teraźniejszym 

Określanie przynależności czasowników do koniugacji II 

Użycie czasowników w formie 2. osoby lm w zwrotach grzecznościowych 


Czasowniki z akcentem ruchomym typu 

Wymiana spółgłosek w temacie czasownika – 

 

Wymiana spółgłosek w czasownikach na - (koniugacja I) 

Wymiana spółgłosek w czasownikach na - (koniugacja I) 

Wymiana spółgłosek w czasownikach koniugacji II 

Czas przyszły prosty – 

Odmiana czasowników w czasie przyszłym prostym 

Pisownia znaku w 2. osobie lp czasowników w czasie przyszłym prostym 

Czasowniki nieregularne – 

Odmiana czasowników , , , 

Użycie czasownika 

Użycie czasowników i 

-. 

 

-? 

. 

 

. 

 

. 

. 

20 

24 

26 

28 

9. 

Czas przyszły złożony – 

Tworzenie czasu przyszłego złożonego 

Pisownia znaku w formie 2. osoby lp czasu przyszłego złożonego 

czasownika 

Pisownia znaku w bezokoliczniku 

 

? 

30 

10. 

Czas przeszły – 

Odmiana czasowników w czasie przeszłym 

Tworzenie form czasu przeszłego 

Czasowniki tworzące formy czasu przeszłego w sposób szczególny 

Pisownia znaku twardego 

Akcent w formach czasu przeszłego czasownika 

Akcent w formach czasu przeszłego czasowników typu 

 

. 

32 

11. 

Cechy szczególne tworzenia czasu przeszłego – 

 

Formy czasu przeszłego czasowników na -, -, - 

Formy czasu przeszłego czasowników na - 

Formy czasu przeszłego czasowników na z -- 

Ӏ . 

36 

12. 

Czasowniki zwrotne – 

Odmiana czasowników zwrotnych w czasie teraźniejszym, przeszłym, 

przyszłym prostym 

Pisownia partykuły -, - 

 

, 

. 

38 

4


13. 

Rosyjskie i polskie czasowniki zwrotne – 

 

Czasowniki typu – spóźniać się 

Czasowniki typu – przeprosić 

 

 

. 

40 

14. 

Końcówki czasowników a bezokolicznik – 

Pisownia znaku w bezokoliczniku 

Końcówki 3. osoby lp i lm czasowników czasu teraźniejszego (przyszłego 

prostego) 

. 

42 

15. 

Czasowniki typu , – , 

Odmiana czasowników typu w czasie teraźniejszym 

Odmiana czasowników typu w czasie przyszłym prostym 


(przyszłym prostym) 

Pisownia znaku w funkcji gramatycznej 

. 

? 

44 

16. 

Tryb rozkazujący – 

Użycie trybu oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego 

Użycie czasowników w formie 2. osoby lm trybu rozkazującego 

w zwrotach grzecznościowych 

Tworzenie form trybu rozkazującego przez dodanie słowa (a) 

Tworzenie form trybu rozkazującego przez dodanie słowa () 

! 

! 

! 

46 

Dział 1. Czasownik – cd. 

17. 

18. 

19. 

20. 

Tworzenie form 2. osoby trybu rozkazującego – 

2 

Tworzenie form 2. osoby lp i lm trybu rozkazującego 

Czasowniki tworzące tryb rozkazujący w sposób szczególny 

Tworzenie form trybu rozkazującego przez dodanie słowa 

Tryb przypuszczający – 

Tworzenia trybu przypuszczającego 

Użycie trybu przypuszczającego 

Czasowniki ruchu – 

Czasowniki oznaczające ruch w jednym kierunku, np. 

Czasowniki oznaczające ruch regularnie powtarzający się, np. 

Czasowniki oznaczające ruch w różnych kierunkach, np. 

Użycie czasownika w znaczeniu przenośnym – 

 

Użycie czasownika w połączeniu z rzeczownikami , , , 

, , , itp. 

! 

! 

 

! 

 

... 

. 

 

. 

. 

48 

52 

54 

56 

21. 

Czasowniki ruchu z przedrostkami – 

Użycie czasowników ruchu z przedrostkami wskazującymi 

na przestrzenny przebieg czynności w określonym kierunku 

Przyimki używane z czasownikami ruchu 

Pisownia znaku twardego 

 

. 

58 

22. 

Użycie czasowników ruchu z przedrostkami -, - 

– -, - 

Czasowniki ruchu wskazujące na czynność długotrwałą 

Czasowniki ruchu wskazujące na czynność trwającą krótko 

Czasowniki ruchu wskazujące na czynność, która odbędzie się w dalszej 

przyszłości 

. 

. 

 

. 

60 

23. 

Użycie przysłówków miejsca i kierunku z czasownikami – 

 

Użycie pytania ? w odniesieniu do czasowników miejsca 

Użycie pytań ? ? w odniesieniu do czasowników kierunku 

Użycie przysłówków: , , , , , , 

, 

? 

. 

62 


5


24. 

Rzeczowniki żywotne i nieżywotne – 

 

Użycie pytania ? w odniesieniu do rzeczowników żywotnych 

Użycie pytania ? w odniesieniu do rzeczowników nieżywotnych 

? 

. 

64 

25. 

Rodzaj rzeczowników – 

Końcówki rodzajowe rzeczowników 

. 

66 

26. 

Rzeczowniki deklinacji II i III – 

 

Pisownia znaku po spółgłosce w rzeczownikach rodzaju męskiego 

Pisownia rzeczowników rodzaju męskiego z tematem na , , , 

Pisownia znaku w rzeczownikach rodzaju żeńskiego z tematem 

na spółgłoskę miękką oraz na , , , 

. 

. 

68 

27. 

Rzeczowniki rosyjskie i polskie różniące się rodzajem – 

 

. 

To jest nasza klasa. 

70 

28. 

Liczba rzeczowników – 

Tworzenie formy liczby mnogiej 

Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego z akcentowaną końcówką -, - 

w liczbie mnogiej 

. 

. 

72 

Dział 2. Rzeczownik – Ӏ 

29. 

30. 

31. 

32. 

Szczególne przypadki tworzenia liczby mnogiej rzeczowników – 

 

Formy liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego zakończonych na 

spółgłoskę oraz rodzaju nijakiego na -o, np. – , – ; 

– , – 

Formy liczby mnogiej rzeczowników rodzaju żeńskiego: – , 

– 

Liczba rzeczowników typu , – 

, 

Rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej 

Rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej 

Odmiana rzeczowników – 

Trzy deklinacje rzeczowników rosyjskich 

Określanie przynależności rzeczowników do deklinacji 

Nazwy i pytania przypadków 

Deklinacja I – 

Odmiana rzeczowników na -, -, - 

Odmiana rzeczowników z tematem na , , , , , , oraz 

Odmiana rzeczowników na - 

Pisownia znaku miękkiego rozdzielającego w rzeczownikach typu 

? 

 

. 

. 

? 

8 ? 

. 

76 

78 

80 

82 

33. 

Deklinacja II – rodzaj męski – – 

Odmiana rzeczowników na spółgłoskę, -, - 

Odmiana rzeczowników z tematem na , , , , , , oraz 

Akcent w formie miejscownika lp jednosylabowych rzeczowników 

rodzaju męskiego: – , 

 

. 

. 

86 

34. 

Deklinacja II – rodzaj nijaki – – 

Odmiana rzeczowników na -, -, -, - 

Pisownia znaku miękkiego rozdzielającego w rzeczownikach typu 

 

Akcent w rzeczownikach typu , 

 

. 

90 

35. 

Deklinacja II – rzeczowniki , , – – 

, , 

Odmiana rzeczowników , , 

Pisownia znaku miękkiego rozdzielającego w rzeczownikach typu , 

 

Pisownia znaku miękkiego rozdzielającego w rzeczownikach typu 

 

? 

92 

6


Dział 2. cd. 

36. 

37. 

Deklinacja III – rodzaj żeński – – 

Odmiana rzeczowników na spółgłoskę miękką oraz na , , , + 

Pisownia znaku w funkcji gramatycznej w mianowniku i bierniku lp 

Pisownia znaku miękkiego rozdzielającego w narzędniku lp 

Odmiana rzeczowników rodzaju nijakiego na - – 

- 

 

. 

 

. 

94 

98 

38. 

Rodzajowe końcówki przymiotników – 

 

Użycie przymiotników jakościowych, względnych i dzierżawczych. 

Rodzaj i liczba przymiotników twardotematowych, np. , 

Rodzaj i liczba przymiotników miękkotematowych, np. , 

z tematem na , , , , , , , np. , 

Akcent w przymiotnikach 

Ӏ 

 

o. 

100 

39. 

Odmiana przymiotników twardotematowych – 

 

Związek zgody przymiotników z rzeczownikami 

Końcówki narzędnika lp i miejscownika lp przymiotników rosyjskich 

 

. 

104 

Dział 3. Przymiotnik – Ӏ 

40. 

41. 

42. 

43. 

Odmiana przymiotników miękkotematowych – 

 



Odmiana przymiotników z tematem na , , , ; , , – 

, , , ; , , 



Przymiotniki i rzeczowniki z liczebnikami 2, 3, 4 i 5, 6... – 

2, 3, 4 5, 6... 

Użycie po liczebnikach 2, 3, 4 przymiotników rodzaju męskiego i nijakiego 

w formie dopełniacza lm 

Użycie po liczebnikach 2, 3, 4 przymiotników rodzaju żeńskiego w formie 

mianownika lm 

Użycie po liczebnikach 5, 6 itd. przymiotników rodzaju męskiego, 

nijakiego i żeńskiego w formie dopełniacza lm 

Użycie po liczebnikach 2, 3, 4 rzeczowników rodzaju męskiego, 

nijakiego i żeńskiego w formie dopełniacza lp 

Użycie po liczebnikach 5, 6 itd. rzeczowników rodzaju męskiego, 


Stopień wyższy przymiotników – 

 

Tworzenie formy złożonej stopnia wyższego 

Tworzenie formy prostej stopnia wyższego 

Przymiotniki tworzące stopień wyższy w sposób szczególny 

Użycie w zdaniu nieodmiennej formy stopnia wyższego w funkcji 

orzeczenia 

 

. 

 

. 

 

2 

5 . 

 

, 

. 

 

. 

106 

108 

112 

114 

44. 

Stopień najwyższy przymiotników – 

 

Tworzenie złożonych form stopnia najwyższego 

Tworzenie formy prostej stopnia najwyższego 

Przymiotniki tworzące stopień najwyższy w sposób nieregularny 

 

. 

– 

 

. 

118 

45. 

Krótka forma przymiotników – 

Rodzaj i liczba krótkiej formy przymiotników 

Zastosowanie krótkiej formy przymiotników 

 

. 

122 


7


Dział 4. Liczebnik – Ӏ Dział 3. cd. 

46. 

47. 

48. 

49. 

50. 

51. 

52. 

Przymiotniki dzierżawcze na -, -, -,- – 

-, -, -, - 

Pytania przymiotników dzierżawczych 

Odmiana przymiotników dzierżawczych 

Przymiotnikowa odmiana rzeczowników – 

 

Odmiana twardotematowa 

Odmiana miękkotematowa 

Odmiana rzeczowników z tematem na , , 

Akcent w rzeczownikach o odmianie przymiotnikowej 

Liczebniki główne – 

Liczebniki proste i złożone 

Pisownia znaku w liczebnikach głównych 

Odmiana liczebników głównych – 

 

Końcówki przypadków zależnych liczebników głównych 

Pisownia znaku w narzędniku lp liczebników 5–20 i 30 

oraz 50–80 i 500–900 

Liczebniki 2, 3, 4 i 5, 6 itd. z przymiotnikami i rzeczownikami – 

2, 3, 4 5, 6 . . c 

 

Użycie po liczebnikach 2, 3, 4 przymiotników rodzaju męskiego 

i nijakiego w formie dopełniacza lm 

Użycie po liczebnikach 2, 3, 4 przymiotników rodzaju żeńskiego 

w formie mianownika lm 

Użycie po liczebnikach 5, 6 itd. przymiotników rodzaju męskiego, 


Użycie po liczebnikach 2, 3, 4 rzeczowników rodzaju męskiego, 

nijakiego i żeńskiego w formie dopełniacza lp 

Użycie po liczebnikach 5, 6 itd. rzeczowników rodzaju męskiego, 


Liczebniki porządkowe – 

Tworzenie liczebników porządkowych 

Akcent w liczebnikach porządkowych 

Odmiana liczebników porządkowych – 

 

Pisownia znaku w formach liczebnika 

 

. 

 

. 

? 

. 

= 

 

3 

5 

. 

– 

. 

 

. 

124 

126 

130 

132 

136 

138 

140 

53. 

Liczebniki zbiorowe – 

Użycie liczebników , z rzeczownikami 

Użycie liczebników , z rzeczownikami 

. 

142 

54. 

Odmiana liczebników zbiorowych – 

 

 

e . 

144 

55. 

Określanie godziny – 

. 

146 

8

Das Verb 


56. 

Zaimki osobowe – 

Liczba i rodzaj zaimków osobowych 

Użycie zaimka w zwrotach grzecznościowych 

. 

. 

. 

150 

57. 

Odmiana zaimków osobowych – 

Użycie zaimków , o, , z przyimkiem 

. 

. 

152 

58. 

Zaimki dzierżawcze – 

Liczba i rodzaj zaimków dzierżawczych 

. 

156 

59. 

Odmiana zaimków dzierżawczych – 

 

 

. 

158 

Dział 5. Zaimek – 

60. 

61. 

62. 

63. 

64. 

Zaimek dzierżawczy – 

Użycie zaimka 

Odmiana zaimka 

Zaimki wskazujące – 

Użycie zaimków , , , 

Użycie zaimków , , , 

Odmiana zaimków wskazujących – 

 

Zaimki i – 

Użycie zaimków , 

Odmiana zaimków , 

Zaimki pytające – 

Zaimek ?, ? 

Zaimek ?, ?, ?, ? 

Zaimek ?, ?, ?, ? 

Zaimek ?, ?, ?, ? 

Zaimek ? 

 

. 

– , 

. 

 

? 

 

. 

 

. 

 

? 

160 

162 

164 

166 

168 

65. 

Zaimki przeczące – 

Zaimki przeczące z cząstką - 

Zaimki przeczące z cząstką - 

. 

. 

172 

66. 

Zaimek i wyrażenie – 

 

Odmiana zaimka 

Odmiana wyrażenia 

 

. 

 

. 

174 

Testy 

Rząd czasowników 

Klucz do zadań 

Klucz do testów 

Bibliografia 

176 

188 

198 

206 

207 


9

1. 

Bezokolicznik 

Czasownik nazywa czynności, np. p (mówić), p (grać), (czytać) lub stany, np. 

(marzyć), (spać), (stać), (siedzieć), (leżeć). 

Czynności (stany) mogą być wykonywane przez jedną lub kilka osób, dlatego czasowniki mają formę 

osoby i liczby. Czynności (stany) mogą być wykonywane w różnym czasie, dlatego czasowniki mają 

także formy czasu: teraźniejszego (np. p), przeszłego (np. ) i przyszłego (np. 

, p). 

W języku rosyjskim (podobnie jak w języku polskim) istnieje nieodmienna nieokreślona forma czasownika 

nazywana bezokolicznikiem. 

? ? ? 

 

? ? ? 

p 

To warto wiedzieć 

Bezokolicznik – to nieodmienna nieokreślona forma czasownika, która oznacza czynność lub stan, 

ale nie określa ani czasu, ani osoby, ani liczby. 

Bezokolicznik odpowiada na pytania: ? (co robić?) lub c? (co zrobić?) 1) . 

Bezokolicznik zazwyczaj zakończony jest na -, -, -. 

Przy tworzeniu tzw. czasowników zwrotnych do bezokolicznika dodajemy partykułę -c lub -c. 

Partykułę - dodajemy po spółgłosce, np. . Partykułę - dodajemy po samogłosce, 

np. . 

1) Na temat użycia bezokolicznika zob. rozdział 15. 

10 Dział 1. Czasownik

Gramatyka - Sklep Internetowy WSiP

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?