29.12.2014 Views

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ONGORORO YEZVENHAU CHIKUNGURU 15, 2011 3<br />

gidza vanhu mafungiro nekunyora nhema<br />

Va Jameson Timba<br />

mumapazi epublic print media ayo<br />

akonzeresa nzara yeruzivo munyika<br />

nokuda kwemashadiro avo anoratidza<br />

kurerekera divi rimwe.<br />

Zvichakadaro vezvenhau<br />

vakazvimirira voga vakabuditsa<br />

mashoko anopikisana navaCharamba<br />

vachiti vatungamiri vemapa<strong>to</strong> matatu<br />

muhurumende vari kurwira kuti pave<br />

nehutungamiri hutsva mumapazi<br />

ezvenhau anoti reBAZ, reZBC<br />

nereZMMT kuti pave neshanduko<br />

chaiyo mune zvenhau.<br />

“Bazi rezvenhau, kushambadzwa<br />

nekubuditswa kwemashoko riri<br />

kurwisa kwazvo kuti pasave<br />

neshanduko mune zvenhau, uye riri<br />

kusarudza tuzvikonzero twakaita<br />

sekushaikwa michina yokushandisa<br />

chinangwa chiri chokuti chibvumirano<br />

cheGPA chirege kukurukura<br />

nezveshanduko mubazi iri, asi<br />

chinoshamisa ndechokuti shanduko<br />

mune zvenhau ndicho chimwe<br />

chezvinhu zvinofanira kugadziriswa<br />

pachibvumirano ichi,” vaTamborinyoka<br />

vakavedzera.<br />

Vezvenhau vehurumende<br />

vakashandisa gakava raivepo<br />

pamusoro pekuvedzerwa kwemihoro<br />

yevashandi vehurumende kuti<br />

vanakise zita ravaMugabe uku<br />

vachisvibisa zita ravaTsvangirai navaBiti<br />

(gurukota rezvemari). Nyaya<br />

yokuvedzerwa kwemari kuvashandi<br />

vehurumende zvaisareva kuti zvainge<br />

zvakanyatsorongwa asi kuti<br />

zvaingoitirwa kuti ivo vaMugabe<br />

vafarirwe neruzhinji.<br />

Va Luke Tamborinyoka<br />

Muzvinyorwa zvinosvika<br />

zvitanhatu zvakabuditswa<br />

nevezvenhau vehurumende pamusoro<br />

pemihoro zvairatidza kuti vezvenhau<br />

ava vaivirirana navaMugabe kuti<br />

mihoro ivedzerwe. Mumwedzi<br />

waKubvumbi vaMugabe vakataura kuti<br />

mihoro yevashandi vehurumende<br />

ivedzerwe, vakashoropodza<br />

vaTsvangirai navaBiti kuti vari kuramba<br />

kugamuchira kuti mihoro ivedzerwe<br />

(veZTV neve The Herald).<br />

Kunyangwe hazvo bepanhau<br />

reThe Herald rakabuditsa kuti mihoro<br />

ivedzerwe asi sangano reProgressive<br />

Teachers Union of <strong>Zimbabwe</strong> (PTUZ)<br />

rakashora kwazvo mari yaitaurwa<br />

kuti ndiyo ichavanikwa nevashandi<br />

sezvo yainzi yakanga iri pasi kwazvo,<br />

rakaenderera mberi richipomera<br />

vaBiti mhosva yokuti “vari kubatsira<br />

kuridza ngoma sangano rezvemari<br />

repasi rese (International Monetary<br />

Fund) uye bhanga repasi rese (World<br />

Bank)” sezvo vari kuramba kuvedzera<br />

mihoro yevashandi vehurumende.<br />

Rakavedzera richishora kwazvo<br />

vaTsvangirai richiti “vakundikana<br />

kuzadzikisa chitsidzo chavakatsidza<br />

kuvashandi vehurumende makore<br />

maviri apfuura” apo vakati<br />

vachamhanya mhanya kushamwari<br />

dzavo pasi rese vachitsvaga mari<br />

yokuti vazobhadhara vashandi<br />

vehurumende.<br />

Bepanhau reThe Herald<br />

rakaburitsa vaCharamba nemamwe<br />

masangano anomirira vashandi<br />

vehurumende vachishoropodza<br />

vaTsvangirai kuti sei vaitsutsumwa<br />

Muzvare Lindiwe Zulu nhengo yevayananisi vekunyika yeSA<br />

kuti dare reCabinet raive risina<br />

kutanga kuziviswa nekupihwa<br />

mukana vokudzeya nyaya iyi uye<br />

mari yaizovedzerwa yaive shoma<br />

kwazvo.<br />

VaCharamba vakaramba<br />

kugamuchira kutsutsumwa<br />

kwavaTsvangirai vachiti “dzingori<br />

pfungwa dzezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika,<br />

ukuvo masangano anomirira vashandi<br />

vehurumende akatsanangura nhuna<br />

dzavaTsvangirai sezvinhu<br />

“zvinonyangadza, zvinovhiringidza<br />

uye zvisina nematuro ose”.<br />

Nyangwe zvazvo vezvenhau<br />

vakazvimirira voga vaka<strong>to</strong>ra nyaya<br />

yokuvedzerwa kwemari sedanho<br />

rakanaka, asi vakashungurudzika<br />

nenzira yaka<strong>to</strong>rwa nevezvenhau<br />

vehurumende neba<strong>to</strong> reZANU PF<br />

muhurumende yomubatanidzwa<br />

pavaka<strong>to</strong>ra nyaya iyi<br />

vakaishandisa<br />

mune<br />

zvema<strong>to</strong>ngerwo enyika.<br />

Vaka<strong>to</strong>ra nyaya iyi semu<strong>to</strong>ro<br />

unorema kwazvo vaive vaiswa<br />

pamusoro pavaBiti nava Tsvangirai,<br />

avo vaive nenguva refu vachiti<br />

hurumende yaive isati yava nemari<br />

yokuti igone kuvedzera mari<br />

dzevashandi vavo. (The Standard).<br />

Ba<strong>to</strong> reZANU PF nevezvenhau<br />

vari pasi pehurumende<br />

vakamhanyira kutaura kuti<br />

kusunungurwa kwegurukota<br />

rezvokutakurwa kwezvinhu<br />

nemhando dzemo<strong>to</strong> (minister of<br />

Energy) vaEl<strong>to</strong>n Mangoma<br />

kunoratidza kusununguka<br />

kwehu<strong>to</strong>ngi hwematare<br />

edzimhosva emuno, asi havana<br />

kuratidza kuti kusungwa kwavo<br />

kwa<strong>to</strong>vedzera mukaha<br />

vokuvirirana muhurumende<br />

yomubatanidzwa.<br />

Zvichakadaro, vezvenhau ava<br />

vakanzvenga kubuditsa chokwadi<br />

chokusajeka kwemhosva<br />

yaisungirwa gurukota iri.<br />

Mu<strong>to</strong>ngo vakazopihwa<br />

vaMangoma nemu<strong>to</strong>ngi<br />

vedzimhosva vakavirirana<br />

nezvaigaro nyorwa nevezvenhau<br />

vakazvimirira voga uye<br />

zvaitaurwa negweta ravo-kuti<br />

mutevedzeri vasahomwe uyu<br />

muba<strong>to</strong> reMDC-T haana mhosva<br />

uye mhosva yaari kupomerwa<br />

hurongwa hwevanhu vari<br />

muma<strong>to</strong>ngerwo enyika.<br />

Bepanhau reThe Herald<br />

rakaburitsa richiti kusunungurwa<br />

kwavaMangomama kunoratidza<br />

kuti mu<strong>Zimbabwe</strong> munoshandiswa<br />

mutemo nemazvo uye kuti hu<strong>to</strong>ngi<br />

hwematare edzimhosva emuno<br />

hwakasununguka”. Pepanhau iri<br />

rakanyora richiratidza zvainge<br />

zvaturwa nevavanoti “vaongorori<br />

vezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika” vakaita<br />

savaJonathan Moyo nhengo<br />

yeZANU PF Politburo, vaAlexander<br />

Kanengoni uye vaGodwine<br />

Mureriwa. Pepanhau iri harina kuda<br />

kutsanangura kuti sei vaMangoma<br />

vakanga vasungwa kana vakazonzi<br />

vaisava nemhosva yavakanga<br />

vapara.<br />

ANE RUZIVO ANE SIMBA : VA CHITANDO<br />

Nechinangwa chokuwandudza ruzivo munzvimbo zhinji<br />

dzokumaruva mudunhu reMasvingo, imwe nhengo yeparamende<br />

inomirira Masvingo Central vaJeffryson Chitando, vakabhadhara<br />

mari zhinji kune imwe kambani yemapepanhau kuti ivanise zvikoro zvose zviri munzvimbo<br />

mavo mapepanhau kwegore rose.<br />

Mutungamiri uyu anotenda kuti ane ruzivo ane chombo chikuru, akaronga kuti zvikoro<br />

zvemasekondari zvinosvika gumi nechimwe zviri munzvimbo make zvivaniswe<br />

mapepanhau maviri pachikoro choga choga eThe Mirror-pepanhau remudunhu iri rinobuda<br />

pasvondo pega pega.<br />

“Ruzivo chombo chikuru. Vanhu vakava neruzivo vanoita zvinhu zvikuru zvinoshamisa.<br />

Vanhu vazhinji vanogona kushanda kana kubudirira vanenge vaine ruzivo rwokuita zvinhu.<br />

Kupa vanhu zvinhu vasina kupihwa ruzivo rwemashandisirwo azvo zvakangofanana nokupa<br />

munhu hove asi usinga mudzidzisi kuti hove dzinoredzwa sei,” vakataura vaChitando.<br />

Nyika yeBambazonke Katuni<br />

COPAC inoda imwe mari<br />

yokuti basa rokuumba<br />

bumbiro idzva<br />

ripedziswe<br />

facebook<br />

Vashandi vehurumende,<br />

kusanganisira vamwe 75 000<br />

vakafa kare vari kurwira<br />

kuvedzerwa mari<br />

VaChitando-vakadzidzira kuva mudzidzisi-vakataura kuti chibvumirano<br />

cheGlobal Political Agreement (GPA) icho chakazoumba hurumende<br />

yomubatanidzwa, chinokurudzira kuti munhu avaniswe kodzero yake<br />

yokuvana mikana yokuziva nyaya dziri kuitika munyika.<br />

“Regai vanhu vavaniswe mikana yokutsvaga ruzivo rwezviri kuitika<br />

munzvimbo dzakavakomberedza uye zviri kuitika munyika dzepasi rese,<br />

uye vasiyei vafunge zvavanoda kuita neruzivo urwu mukugadzirisa<br />

zvavanoda muupenyu.”<br />

VaChitando vakati kupa mikana kuvana vechikoro yokuverenga<br />

mapepanhau, zvinobatsira kuti vana vekumaruva ava vanzwisisevo zviri<br />

kuitika kunzvimbo dziri kure navo. Vakavedzera vachiti vana vazhinji<br />

vokumaruva havana mikana mizhinji yokuvana nhau, zvinozokonzera kuti<br />

vatarisirwe pasi sevanhu vasina chavanoziva.<br />

Sangano re<strong>Zimbabwe</strong><br />

Election Commission<br />

harina mari…<br />

...gore rino tinoda kuita<br />

sarudzo, kunyangwe Tsvangirai<br />

achida kana asingadi<br />

shandisai zita rokuti- <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong> kana muchida<br />

kutsvaga ushamwari nesu tumirai tsamba mbozha pa Mmpz <strong>Zimbabwe</strong><br />

MUNE SHANDUKO<br />

HERE MUNE<br />

ZVENHAU KANA<br />

VATAPI<br />

VACHISUNGWA<br />

• Kubva kupeji 1<br />

tsamba kusangano reVoluntary<br />

<strong>Media</strong> Council of <strong>Zimbabwe</strong> (VMCZ)<br />

vachitaura nhuna dzavo, kana kuti<br />

nyaya iyi ibviswe mupepanhau<br />

pane kuti vasunge vatapi venhau.<br />

Kurwira kuti nyaya ibviswe<br />

mupepanhau ndicho chinhu<br />

chakanaka kuita nokuti zvinobva<br />

zvashoresa munyori venyaya<br />

yacho nepepanhau rake.”<br />

Sangano remubatanidzwa<br />

wevatapi venhau munyika<br />

re<strong>Zimbabwe</strong> Union of Journalists<br />

(ZUJ), rakati kusungwa kwevatapi<br />

venhau ava, zvinobuditsa pachena<br />

kuti mashandiro evatapi venhau<br />

achava parumana nzombe<br />

kunyanya munguva yesarudzo<br />

yatava kutarisana nayo.<br />

“Munhu akasununguka<br />

kwazvo kutaura zvaanoda<br />

munyika muno, asi mubvunzo<br />

uripo ndevokuti munhu anoramba<br />

akasununguka here mushure<br />

mokutaura” vakabvunza<br />

vaForster Dongozi, munyori<br />

mukuru musangano reZUJ.<br />

Vakaenderera mberi vachiti,<br />

“munyika muno vane masimba<br />

oku<strong>to</strong>nga havafariri kuti vanhu<br />

vasununguke kutaura zvavanoda.”<br />

VaDongozi vakati nhau<br />

yokudzivisa vanhu kuti vataure<br />

zvavanoda yotangwa iyi inzira<br />

yokuda kuedza kutyisidzira vanhu<br />

vasingatsigiri hurumende yeba<strong>to</strong><br />

reZANU PF uye kusungwa<br />

kwevatapi venhau uku idonzvo<br />

rekudzivisa avo vanoda<br />

kusimudza musoro.”<br />

Sachigaro vesangano<br />

re<strong>Zimbabwe</strong> National Edi<strong>to</strong>rs Forum<br />

(ZNEF) vaIden We<strong>the</strong>rell vakati<br />

kusungwa kwevatapi venhau uku<br />

chiratidzo chokurwisa<br />

kusununguka munezvenhau uye<br />

izvi hazvifaniri kuregedzwa<br />

zvichienderera mberi.<br />

“Kuti nyika inzi<br />

yakasununguka, vanhu vanofanira<br />

kuva neruzivo pakusarudza<br />

zvavanoda zvichibudikidza nokuti<br />

varikuvaniswa mikana yokuvana<br />

ruzivo here” vakadaro<br />

vaWe<strong>the</strong>rell.<br />

“Kusungwa kwevatapi<br />

nevapepeti venhau chiitiko<br />

chinodzorera shure hurongwa<br />

hwokusununguka uye izvi<br />

zvinofanira kuti zvipedzwe kuitira<br />

kuti vana ve<strong>Zimbabwe</strong> vagone<br />

kushandisa kodzero dzavo<br />

kunyanya kusununguka<br />

pakutaura zvavanoda uye<br />

zvavanofunga.”<br />

Parizvino hurumende<br />

yakaratidza kuti yakakundikana<br />

kuzadzisa chitsidzo chayo<br />

chokuisa shanduko mune<br />

zvenhau. Muchibvumirano<br />

cheGPA, mapa<strong>to</strong> arimo<br />

akabvumirana kuti vatambi vatsva<br />

mune zvekutepfenyura<br />

nezvemapepanhau vapihwe<br />

marezinesi okuti vatange basa, uye<br />

kukosheswa kwezvenhau<br />

mukuunza kusununguka<br />

kwemapa<strong>to</strong> munyika. Kunyangwe<br />

zvazvo kuine mapepanhau<br />

mazhinji akavaniswa marezinesi<br />

asi kusvika parizvino hapasati<br />

pava<br />

nechiteshi<br />

chezvokutepfenyura<br />

chakavaniswa rezinesi kana<br />

chimechete zvacho. Pamusoro<br />

peizvi hapana mutemo vezvenhau<br />

wakashandurwa pane mitemo<br />

yeudzvanyiriri yaivepo.<br />

Mudunhu remuAfrica mutemo<br />

weAccess <strong>to</strong> Information and Protection<br />

of Privacy Act (AIPPA) ndivo<br />

vakaonekwa semutemo<br />

unodzvanyirira zvikuru, uyo<br />

unoshandiswa kuvhiringidza<br />

vezvenhau mubasa ravo. Mutemo<br />

uyu unoshandiswa kusunga vanhu<br />

vavanoti vanenge vabuditsa nyaya<br />

dzemanyepo uye avo vanenge<br />

vasungwa nemhosva iyi vanotarisirwa<br />

kupinda mujere kwechinguva.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!