tekst kuratorski Stacha Szabłowskiego, PDF - Centrum Sztuki ...

Na koniec wróćmy do wspominanej wyżej pracy Upadek człowieka, którego nie lubię, aby tym razem spojrzeć
na nią z innej perspektywy – od strony rysunku. Film otwiera realistyczna ekspozycja; oto zbliża się termin
otwarcia nowej wystawy, a artyście brakuje pomysłu. Niespodziewanie twórcę nawiedza wizja śmierci
upierdliwego sąsiada, który zalazł mu za skórę. Brzeski chwyta się tej myśli, szkicuje postać człowieka, który
pada rażony zawałem serca. Artysta nie poprzestaje jednak na tym; wyprowadza widza z przestrzeni filmowej i
pokazuje w galerii zaskakującą pracę. Oto rysunek z filmu został powiększony do skali, w której upadająca
postać ma wymiary naturalne. Praca oparta jest na złudzeniu optycznym, potrzebny jest drugi rzut oka, aby
rozpoznać, że nie mamy do czynienia z płaskim szkicem powiększonym do monumentalnych rozmiarów, lecz z
rzeźbą, w której każda wykonana na papierze kreska została przetłumaczona na precyzyjnie wymodelowany
metalowy pręt. Ta niespodziewana materializacja wyobrażenia, które poprzez rysunek staje się faktem w
fizycznej przestrzeni, prowadzi nas do zagadnienia, które wydaje się ważne dla zrozumienia twórczości
Brzeskiego. W jakim stopniu możliwe jest zobrazowanie i uobecnienie fantazmatów Jakie są relacje między
spojrzeniem artysty a tym, co przedstawia on później spojrzeniu widza Na ile w dziele sztuki da się
zobiektywizować to, co subiektywne Na te pytania Brzeski odpowiada poprzez rysunek, medium, które
znajduje się między pewną wizją a pracą, której owa wizja daje początek. W praktyce Brzeskiego rysunek
pojawia się zarówno w funkcji disegno, jako zapis procesu krystalizowania się konceptów, jak i w roli narzędzia
badawczego, używanego podczas studiów z modela. Warto przy tym zauważyć, że przedmiotem owych badań są
w równej mierze model i studiujący go artysta; Brzeski jako Samolub zainteresowany jest przede wszystkim
relacją, jaka buduje się między nim a tematem jego pracy. To przeniesienie uwagi studiującego z przedmiotu
studiów na samego siebie jest doskonale widoczne w projekcie 27 kobiet w tydzień. To cykl rysunków, które
Brzeski wykonał, jeżdżąc samochodem po leśnych drogach w różnych zakątkach Polski i portretując prostytutki.
Emocjonalne napięcie tej pracy wynika z dwuznaczności relacji między modelką a portrecistą, który
zatrzymując samochód na poboczu leśnej drogi, wikła swój artystyczny zamiar w sprawy pożądania – i w
ekonomię prostytucji, która uprzedmiotawia obie strony seksualnego kontraktu. To, że przedmiotem umowy nie
jest w tym wypadku seks, lecz sesja pozowania, niewiele zmienia; artysta występuje tu przede wszystkim jako
mężczyzna, który czegoś pożąda i gotów jest kupić drugą osobę, aby zaspokoić swoje pragnienie. Rysunkowe
portrety modelek stają się lustrami, w których odbijają się pożądanie, wstyd i ciekawość artysty – ciekawość
samego siebie w sytuacji, w której sztuka tak jawnie demaskuje się jako sublimacja erotycznego spełnienia. Tak
naprawdę sztukę Brzeskiego zdaje się jednak napędzać inne, bardziej samolubne pragnienie niż pożądanie
Innego. To pragnienie pójścia za swoim wyobrażeniem do końca, ziszczenie własnego fantazmatu – jak w pracy
Upadek człowieka, którego nie lubię, którą przenika marzenie o sprawczej mocy aktu twórczego – marzenie
spełnione w geście przeniesienia narysowanego w przebłysku inspiracji szkicu w fizyczną przestrzeń realnego
świata. Rysunkami w przestrzeni są również linearne, widmowe postacie z prac Francis i haszysz i Z miłości do
kobiety. Jest nim także Blask, rzeźba, w której rysunek przedstawiający eksplozję światła, moment czystego
olśnienia, zostaje przetłumaczony na materię masywnych stalowych prętów, z których każdy drobiazgowo
odtwarza wykreśloną na papierze kreskę. W tym przywiązaniu do obrazu, który przeznaczony jest tylko dla oczu
artysty, Brzeski jawi się jako prawdziwy Samolub.
Katalog Olaf Brzeski Samolub, BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej, Centrum Sztuki Współczesnej
Zamek Ujazdowski, Instytut Adama Mickiewicza, Wrocław – Warszawa 2013