Pokaż treść! - Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl

praszam, stała. Bo tam nawet jeszcze do dzisiaj takie cegły
się znajdujo. No i kiedyś to, jak chcieli ludzie wypić,
tak słyszałam z opowieści, to piniędzy nie mieli, tylko do
karczmy, tam gdzie trochę zboża, czy tam czegoś i tak
tam chodzili i pili do tej karczmy. No i z tym z tym, co ja
mówię sąsiadem, taki facet szed, no i spotkali na drodze
pana takiego w kapeluszu, o. I ten pan mówi: Masz "o
sygarniczke. No, mówi, ładna sygamiczka. To włożył do
kieszeni te sygarniczke, o. Ten pan poszed, a oni we dwóch
no już z tej karczmy szli do domu, jakiś kawałek "odeszło
od tego pana. Wkłada rękę po te sygarniczke, a ta końskie
kopyto w kieszeni tak. [Ale kopyto czy podkowa?] Kopyto
końskie, kopyto, kość, kopyto końskie, tak. ZŁ, Uchańka
To matka zawsze nieboszczka opowiadała. Szli chłopcy,
no ale to szosy nie było kiedyś, ścieżka taka, szło ich
trzech, stoi taki pan na drodze i pyta się o drogę. Oni mówią
mu. No, powiedzcie, powiedzcie, dam wam za ta zegarek
taki, złoty zegarek i "on i [nieczytelne]. No i jeden tam
wziął ten zegarek, położył na stół, a jak kład się spać, no ja
pójdę zobaczę, która jest godzina, patrzy, a tam końskie
łajno na stole leży. To diabeł jego spotkał. EZ, Uchańka
15. Diabeł przybywa na gwizdnięcie
na skrzyżowanie dróg
No to ja słyszałem jeszcze taką bajkę. Dwóch kumów,
jednemu się pszczoły wiodły, a drugi, a drugi był zazdrosnym,
bo coś jemu się nie szykowała ta pasieka. No i
mówi, tu mówi na targ, a będziemy jechali z powrotem,
mówi, może my tak coś zrobimy, mówi, że nam z to pasieką
pomogę, mówi. I pojechali. Jak tam się w karczmie
gorzały napili, to już im no późny wieczór, późny wieczór
tak zstąpił i jechali z powrotem. Na takiej krzyżowej drodze,
na skrzyżowaniu: No kumie naprawdę, mówi, chcecie,
żeby wam się pasieka wiodła? No pewnie, no, mówi,
no pewnie, któż by to nie chciał, mówi. U was się szykują,
mówi, a u mnie, mówi, zamiast, mówi, rozwój jakiś
mieć, to, mówi, giną. Ten, mówi, na ty krzyżowej drodze,
no w palce gwizną. Mówi, jadą na koniu jacy, mówi, w
kapeluszach, mówi, i tego. Ten zobaczył z daleka, to,
mówi, faik w zębach, iskry się spod fajów sypią. W fajkę
tytoń nabijał i paluł, a wiatr był i jechali, to im ogień taki
wydmuchiwał, tak iskry leciały. I ten się przestraszył, ale
ten jeden to był bardzo wierzący, ten który chciał, żeby
jemu pasieka się wiodła. To u nas nawet to nazwiskami
presperowali u kogo to było, jak to było. I mówi, ten się
przestraszał, bo zobaczuł, że to coś, coś to nie tak, mówi
Skąd by się wzięli, po co on gwiżdże w palce, mówi, i taka
jakaś, mówi, nieczysta siła jedzie, mówi. Na pewno diabli,
mówi, i faktycznie. I ten się wziął żegnać i bijcie boskie siły
mówi, niech ja złego nie widzę. To jednego, tego który tam
gwizdał w palce, co wzywał ich, to gdzieś wsadziło w jakieś
drzewa, tak że on nie mógł się dostać, a tego, mówi, to z
wozem, ze wszystkim przewróciło z sańmi. Mówi, i tego, że
tak się trudno im się było pozbierać. To ten był zły, już nie
chciał do niego wsiadać na ten wóz, że wezwał diabła, że
chciał mu pomóc, a ten tak narobił takiego bałaganu mu,
że jeszcze jego sponiewierało. BK, Uchańka
A drugie znowuż - dwa były gospodarze takie bogate,
jeden miał pasieki pszczoły, a drugi był jego kum i mówi:
Kumie, powidzcie no mnie, co to zrobić, żeby mnie się
pszczoły wiedły. [...] No ja ci powiem, żebyś się nie bał.
Masz jutro ze mną iść do lasu, o, na krzyżowe drogi, tam
droga się krzyżuje, tylko nie uciekaj. I przyjdzie taki pan i
14
jemu podpiszesz, że ty się nie boisz jego, to on tobie, będą
się pszczoły wiedły. " On poszed, przychodzi do lasu na
godzinę [przychodzi ten pan - CZ]. Nie, nie, najpierw
las zaszumiał, tam drzewa zaczęli się łamać, trzeszczeć,
gałęzie się łamią, dopiro pojawia się ten pan w kapeluszu,
a "on jak tego pana zobaczył, ucik, a tego co go zaprowadziuł,
to wzięło wsadziło w taki płot wyplatany z
chrustem. W ten płot wsadziło i do rana umarł. I przyszli
potem sąsiedzi, jego zabrali, a ten diabeł był tak zrobił, że
on zaśmiał się z diabła, że ucik, że on ucik, gdyby on nie
ucik, to by go może nie wsadziło w tego płota. [...] To
matka zawsze nieboszczka opowiadała. EZ, Uchańka
16. Diabeł straszy w lesie
To przez taki las jechali i tam w tym lesie tak właśnie,
że coś tam taka przeszkoda zawsze, tak jakby jakieś, jakaś
bela drzewa leżała. W dzień nie ma niczego, a wiczorem,
w nocy ktoś jedzie, konie nie pójdą, bo dęba stają,
bojo się. Bo tak jakby przez na poprzek drogi jakaś bela
leżała drzewa. [...] No właśnie widać było, że coś leży, a
konie nie poszły za nic w świecie. W góre skakały, a nie
chciały pójść. [...] Mówili, że to tam jakiś diabeł straszy i
to tego w tym miejscu. No tak mnie babcia opowiadała,
to kiedy to było. LK, Uchańka
17. Muzykanci na diabelskiej zabawie
I opowiadał jak facet, facet taki był, że muzykant był,
muzykalny i grał na skrzypcach. Miał takiego kuma swego,
na takim bębenku, bębnie, a ten na skrzypcach. Przyjeżdżają
panowie wieczorem, zapraszają, no jechać gdzieś
tam grać na zabawę. Wiozą na tą zabawę. Wieczorem
zawieźli, gdzieś do jakiegoś pałacu, tak im się wyobraziło
i tem pałacu. Cholera, mówi, końmi przez taki czas,
tak sobie wyobrażali później, przez taki czas, żeby gdzieś
do jakiegoś pałacu, jak tu w pobliżu pałacu nie ma, w
pobliżu pałacu nie ma. To w takim pałacu, mówi, tańczą.
Poprzychodzili, mówi, wszystko poubierane, mówi,
w kapeluszach, pióra za kapeluszami, mówi, jak mężczyźni,
a kobiety to też wystrojone. Wszystko w tak na ciemno,
ale, mówi, późni, mówi, płacili, to, mówi, " o to, mówi,
co jak zagrają, to przychodzą tam wrzucają do takie
skrzypce miał. To taki futerał nazywał się to, w czym się
skrzypce trzyma. I do tego futerału, mówi, tak im pieniądze,
tak im czerwieńce, kiedyś to były złote pieniądze, były
to. To tam sypali mówi. [Bajki opowiadasz - LK] Nie,
no to właśnie, ja to słyszałem. To było dla mnie też takie
dziwne. I mówi, grali, mówi, do północy. Północ, mówi,
zegar wybiuł, wszystko się kończy, mówi, wszystko towarzystwo
się momentalnie rozeszło, a "oni zostali w lesie
na takim " ostrówku w lesie. Mówi, wśród lasu, taka polana,
mówi, i na tej polanie, mówi, oni siedzą na jakiś
brzozach mówi powyginanych. A w tym futerale, to mówi,
zamiast pieniądze, to no no, to tak jak koń paskudzi, przepraszam.
To było to złoto, mówi, w tym futerale. I do
dnia, mówi, zanim się dostali, mówi, z tego lasu, mówi, z
tej polany, dokąd dotarli do domu, to już daleko słońce
zaszło. [...] Bo jak ich wieźli, to ich szybko zawieźli. Diabli
mieli swój sposób zawiezienia, ale mówi, wracać to
już musieli, no tam, mówi, jak się gdzie wraca. BK,
Uchańka
PRZYPISY
1
Jan Adamowski, Kategoria przestrzeni w folklorze.
etnolingwistyczne, Lublin 1999, s. 17.
2
Tamże, s. 26.
Studium