Show publication content!

nictwie substancjach pochodzenia naturalnego, i obejmował takie zagadnienia jak:
nazewnictwo, wygląd, występowanie, sposób pozyskiwania surowca, cechy farmakologiczne
i sposoby sporządzania prostych preparatów leczniczych.
Farmakognozja to termin, który po raz pierwszy pojawił się w austriackim
i niemieckim piśmiennictwie naukowym na początku XIX wieku – konkretnie w wydanym
pośmiertnie, w 1811 roku, podręczniku austriackiego profesora Johanna Adama Schmidta,
zatytułowanym Lehrbuch der Materia medica. 8 Według Schmidta, zadaniem farmakognozji
było stwierdzenie tożsamości i właściwości surowca leczniczego pod względem fizycznym i
chemicznym, zanim zostanie on zastosowany w lecznictwie. Pojawienie się tego terminu było
związane z rozwojem chemii i technologii farmaceutycznej, pogłębianiem wiedzy
o surowcach naturalnych i co za tym idzie – specjalizowaniem się i wyodrębnianiem
poszczególnych jej elementów. Wielu autorów w swoich publikacjach zamieszczało błędną
informację, że twórcą terminu „farmakognozja” był Christian Aenotheus Seydler. W 1815 r.
podał on określenie „farmakognozja” w tytule swojej pracy Analecta pharmacognostica. 9
W początkowym okresie nauczania farmaceutów w Krakowie wykładowcy materii
medycznej, a później farmakognozji, nie definiowali termiu „farmakognozja”. Prof. Florian
Sawiczewski podkreślał znaczenie farmakognozji w edukacji farmaceutów, ale nie wyjaśniał
zakresu i roli nowo wprowadzonego do nauczania przedmiotu.
Definicje terminu „farmakognozja” podawane przez kolejnych wykładowców
farmakognozji w Krakowie określały, że w zakresie zainteresowania tej dziedziny nauki
znajdują się surowce naturalne, ich skład chemiczny oraz działanie lecznicze. Wraz
z rozwojem wiedzy farmakognostycznej zmieniały się metody badania surowców
leczniczych.
Zastosowanie nowoczesnych metod analizy surowców roślinnych powodowało
ewolucję definicji „farmakognozja”. Metodą analityczną, która w rewolucyjny sposób
zmieniła badania farmakognostyczne była fitochemia. Definicja sformułowana przez prof.
Stanisława Kohlmünzera w 1985 r. uwzględniała już analizę fitochemiczną w zakresie
zainteresowania farmakognozji. Według prof. Kohlmünzera „przedmiotem zainteresowania
farmakognozji są głównie surowce pochodzące ze świata roślinnego. (…) Zadaniem
farmakognozji jest wszechstronne badanie tych surowców i ich składników z zastosowaniem
8 Schmidt J. A., Lehrbuch der Materia medica, Wiedeń, 1811, ss. 8-13.
9 Z. Kalinowska, Polak pierwszy podał nazwę farmakognozja, „Farmacja Polska”, 1950, 7,ss. 270-271;
W. Jaroniewski, Farmacja, aptekarstwo, apteka – etymologia i historia pojęć, „Farmacja Polska”, 1994, 24,
s.1109; W. Głowacki, Od kiedy określenie farmakognozja znalazło się w terminologii farmaceutycznej?,
„Farmacja Polska”, 1995, 24, ss. 1071-1073; T. Tugendhold, Skąd powstała nazwa farmakognozja?,
„Wiadomości Farmaceutyczne”, 1933, s. 27.
17