Show publication content!

gimnazja, kolonie akademickie, szkoły publiczne żadnych nie wyłączając, co tylko do
wydoskonalenia nauk i ćwiczenia w nich młodzi szlacheckiej ściągać się może, pod dozór
i rozporządzenie Komisji tej oddajemy oraz ordynacji ułożenie względem czynności jej do
aprobacji albo poprawy przez nas polecamy”. 12
Kasacja zakonu jezuitów i powołanie Komisji Edukacji Narodowej obudziło nadzieje
na reformę Akademii Krakowskiej. W 1774 r. delegaci tej uczelni wyjechali do Warszawy,
gdzie opisali stan Akademii oraz zaproponowali włączenie się w działalność oświatową na
miejsce rozwiązanego zakonu. Oferta Akademii została przyjęta przez Komisję Edukacji
Narodowej chłodno i wstrzemięźliwie. Wynikało to z tego, że Kraków po pierwszym
rozbiorze znalazł się nad nową granicą austriacką i nie rokował nadziei na przyciągnięcie
młodzieży z oddalonych dzielnic. Poza tym planowano, że w Warszawie można będzie
utworzyć wielkie centrum naukowe wraz ze związanym z nim uniwersytetem. Plany te jednak
ze względów finansowych załamały się, co spowodowało zmianę stanowiska w stosunku do
wszechnicy krakowskiej.
W tym właśnie czasie – w 1775 r. – wrócił ze studiów zagranicznych Hugo Kołłątaj.
Przebywał przez jakiś czas w Krakowie, gdzie nawiązał kontakty ze swoimi dawnymi
nauczycielami w Akademii oraz zapoznał się ze stanem Uczelni. Jako gorący orędownik
Akademii przyjął urząd nowego wizytatora i podjął się trudnego zadania zreformowania
krakowskiej Wszechnicy. 13
Ryc.1. Raport Hugo Kołłątaja przesłany Komisji Edukacji Narodowej w 1784 r. (Archiwum UJ, Rkp 245).
12 Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765–1850, cz. I. Pod red. K. Opałka, Kraków 1965, s.11.
13 K. Mrozowska, Funkcjonowanie systemu szkolnego Komisji Edukacji Narodowej na terenie Korony w latach
1783–1793, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1985, ss. 13–26.
21