Raporti i investimeve të huaja direkte Shqipëri 2011 - Ministry of ...

gjithashtu investojnë në bujqësi dhe në prodhimin
e bazuar në kontrata me fermerët. Kjo
e fundit është një formë angazhimi e cila nuk
bazohet në investime kapitale por ku një supermarkatë
e huaj apo përpunues ushqimor i
ble kulturat bujqësore nga fermerët që në fillim
të sezonit përmes një marrëveshjeje paraprake
ku përcaktohet cmimi, sasia, cilësia dhe specifikime
të tjera. Duke përfshirë përpunimin dhe
marketingun, Investimet e Huaja Direkte në
agrobiznes janë një shumëfish i asaj cka investohet
në bujqësi në një kuptim të ngushtë.
Kështu, p.sh. pas një niveli të lartë rritjeje në
fillim të viteve 2000, prurjet e IHD-ve në industrinë
ushqimore dhe atë të pijeve i kaluan
40 miliardë dollarë gjatë viteve 2005–2007.
IHD-të në bujqësi janë shtuar gjithashtu
edhe në vendet e reja anëtare të BE-së dhe ato
të Evropës Juglindore, duke shënuar një maksimale
prej 1.2 përqind të totalit të IHD-ve hyrëse,
me 917 milionë dollarë në Serbi (tabela
III.5). Në Turqi, 32 milionë dollarë ose 0.8
përqind e IHD-ve shkuan në sektorin e bujqësisë
në vitin 2009, pas një shume të ngjashme
në vitin 2008, pas pothuaj asnjë ngritjeje në
vitet e mëparshme. Investitorët e huaj në sektorin
e bujqësisë në Turqi erdhën kryesisht nga
Lindja e Mesme dhe u drejtuan kryesisht rritjes
së gjedhit (Deloitte, 2010). Në vitin 2008
IHD-të në bujqësi u rritën, në vecanti në pjesën
veriore të pasur të vendit që është edhe rajoni
i fermave, duke arritur përqindjen më të lartë
të totalit të fondeve të IHD-ve midis vendeve
të rajonit. Jo vetëm investitorët bujqësorë por
edhe firmat e investimeve financiare po provojnë
shancet e tyre atje. 17 Prurjet e IHD-ve në bujqësinë
shqipëtare arritën në 15 milionë dollarë
në vitin 2007, u rritën në €38 milionë në vitin
2008, por ranë në €11 milionë në vitin 2010
(të dhënat nga Banka Kombëtare e Serbisë).
Kjo sugjeron që interesi për Investimet e Huaja
Direkte në bujqësi pati një kulm të vetëm që
përkonte me pikun e cmimeve të ushqimeve
në tregjet ndërkombëtare dhe që nuk vazhdoi
në vitet në vijim.
Investimet e Huaja Direkte në bujqësi u
shtuan në vendet e reja anëtare të BE-së pas
anëtarësimit të tyre, në shumicën e vendeve u
rrit njëkohësisht edhe totali i stokut të IHDve.
Disa nga kushtet për IHD-të në bujqësi u
liberalizuan, ndonëse pronësia e tokës mbeti e
kufizuar në pjesën dërmuese të këtyre vendeve.
Pronësia e tokës së huaj zakonisht është shumë
e regulluar, si pjesë e politikave bujqësore për
shumicën e vendeve, me qëllim që toka të
mbetet në pronësi të fshatarëve dhe familjeve
Tabela III.5.
Totali i IHD-ve hyrëse në bujqësi, gjueti dhe pyje në disa vende të përzgjedhura anëtare të BEsë
dhe në vendet e Evropës Juglindore, 2009
Host country € million per cent of total
Bullgaria 182 0.5
Republika Çeke 156 0.2
Hungaria 385 0.6
Polonia 587 0.5
Rumania 467 a/ 1.0 a/
Sllovakia 71 b/ 0.2 b/
Shqipëria 7 0.3
Bosnje Hercegovina 11 0.2
Kroacia 90 0.4
Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë 31 c/ 1.0
Serbia 917 1.2
Burimi: Baza e të dhënave wiiw sipas statistikave kombëtare, www.wiiw.ac.at
a/ të dhënat për vitin 2008, bashkë me peshkimin
b/ të dhënat për vitin 2008.
c/ të dhënat për vitin 2008.
17 "Investors eyeing Balkan farms as long-term play", Reuters,
1 nëntor 2010.
54
RAPORT MBI INVESTIMET E HUAJA DIREKTE NË SHQIPËRI, 2011