Raporti i investimeve të huaja direkte Shqipëri 2011 - Ministry of ...

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE
Zhvillimi i shpejtë ekonomik dhe integrimi
në Bashkimin Evropian (BE) renditen
ndër përparësitë e programit të qeverisë
shqiptare. Politikat kryesore të vendit gjatë
viteve të fundit kanë rezultuar në një kuadër
të liberalizuar ekonomik dhe kanë sjellë një
përmirësim të kushteve për bërjen e biznesit
dhe thithjen e investimeve të huaja direkte
(IHD). Gjatë periudhës midis viteve 2008-
2011, rritja ekonomike e vendit shënoi hapa
pozitive. Shqipëria, gjatë periudhës në fjalë,
ka shënuar një ndër nivelet më të larta përsa
i përket ritmeve të rritjes ekonomike në
Europë, dhe e ka përballuar relativisht mirë
krizën financiare.
Sipas Indeksit të Performancës së Investimeve
të Huaja Direkte Hyrëse të UNCTADit,
në vitin 2010 Shqipëria renditej në
vendin e 18-të midis 141 vendeve, duke
shënuar një ngjitje të ndjeshme nga vendi i
68-të që mbante në vitin 2005. Kjo pozitë e
përmirësuar reflekton një mjedis biznesi më
miqësor ndaj investitorëve dhe më shumë
mundësi të ofruara përmes privatizimit të
ndërmarrjeve shtetërore.
Përsa i takon Indeksit Potencial të IHDve
Hyrëse (UNCTAD), në vitin 2009 Shqipëria
renditej në vendin e 81-të (viti i fundit
për të cilin disponohen të dhëna), shumë më
pas vendeve të tjera evropiane. Ky klasifikim
i ulët, ndër të tjera, ishte për shkak të infrastrukturës
së dobët dhe aktiviteteve modeste
në fushën e kërkimit dhe zhvillimit. Si rrjedhojë
e investimeve të reja publike, gjatë katër
viteve të fundit janë shënuar përmirësime
të rëndësishme në infrastrukturën rrugore,
ndërsa furnizimi me energji elektrike është
stabilizuar, porse mbeten ende disa fusha të
tjera ku ndjehet nevoja për përmirësime.
Shqi përia ka nevojë të bëjë përmirësime të
mëtejshme në potencialin e saj të Investimeve
të Huaja Direkte, nëse dëshirohet një nivel
më i madh Investimesh të tilla, në vecanti sa
i takon investimeve të reja nga korporatat e
huaja trans-nacionale (TNC).
Prurjet e investimeve të huaja direkte ne
vitin 2010 ne krahasim me 2009 u rritën
nga një e katërta në një të tretën e vlerës së
formimit te brendshem bruto te kapitalit
nga 717 milionë euro në vitin 2009 në 793
milionë euro në vitin 2010. Në vitin 2011,
kjo shifër shkoi sërish në një të katërtën (742
milionë euro), shifër e cila gjithësesi mund të
konsiderohet si një rezultat pozitiv, në mungesë
të marrëveshjeve të rëndësishme të privatizimeve.
Investimet e Huaja Direkte financuan
62 përqind të deficitit të llogarisë korrente
në vitin 2011, duke shënuar një rënie nga shifra
77 përqind nga një vit më parë. Pavarësisht
nga rënia e shënuar në vitin 2011, Investimet
e Huaja Direkte përbëjnë një faktor të rëndësishëm
për rritjen ekonomike dhe stabilitetin
financiar të vendit. Por, një rënie më e madhe
mund të sjellë rënie të rritjes ekonomike dhe
mund ta bëjë vendin më vulnerabël ndaj
tronditjeve të jashtme financiare.
Shqipëria ka zbatuar një kuadër të favorshëm
politikash për Investimet e Huaja
Direkte. Ndërsa kohët e fundit janë parashtruar
politika për mbështetjen e zhvillimit
të sektorit privat në përgjithësi. Gjithashtu,
janë marrë masa të tjera për përmirësime të
mëtejshme, duke përfshirë përmirësimet ligjore
dhe krijimin e agjencisë së re për nxitjen e
investimeve (AIDA).
Gjatë viteve 2010 dhe 2011, sektori industrial
(duke përfshirë manifakturën dhe
minierat) përfaqësonte afërsisht 50 përqind të
prurjeve të Investimeve të Huaja Direkte, ku
përfituesit kryesorë ishin sektori minerar dhe
ai i punimit të metaleve. Disa prej industrive
që punësojnë më shumë krah pune si p.sh.:
ajo e veshmbathjeve dhe këpucëve kanë tërhequr
një numër të madh projektesh, me kapital
modest, që e kanë burimin kryesisht nga
vende si Italia dhe Greqia.
Shkalla e pjesëmarrjes së filialeve të huaja
në ekonominë shqiptare është e ngjashme me
atë të vendeve të Evropës Qendrore. Shifra
e afarizmit e ndërmarrjeve të investimeve të
huaja (FIE) dmth ndërmarrje me 10 përqind
e lart pronësi nga një investitor i huaj, ne vitin
2010 përfaqësonte 29 përqind të totalit të
xhiros të vendit dhe 51 përqind të xhiros në
manifakturë. Të dy këto përqindje janë 1–2
pikë përqindjeje më lartë nga dy vite më parë.
Xhiro e FIE-ve sigurohet nga tri aktivitete
kryesore ekonomike: tregëtia (24 përqind),
manifaktura (21 përqind) dhe transporti
dhe telekomunikacionet (18 përqind). Në
manifakturë, FIE-të zënë një vend shumë të
rëndësishëm në industrinë e duhanit, prodhi-
9