Mój pięćdziesięcioletni zwiÄ zek z AGH... (24) - Biuletyn AGH

W³adys³aw LongaMój piêædziesiêcioletni zwi¹zek z AGH oraz z teori¹ ciepln¹odlewnictwa – Eheu, fugaces labuntur anniSzko³ê podstawow¹ ukoñczy-³em w Krakowie w roku 1945.W Krakowie równie¿ w roku 1950ukoñczy³em Gimnazjum i Liceumim. Króla Jana III Sobieskiego (klasahumanistyczna). W roku 1950zda³em egzamin wstêpny na Wydzia³Hutniczy Akademii Górniczo--Hutniczej, z którego w roku 1952przenios³em siê na nowopowsta³y(1951 r.) Wydzia³ Odlewnictwa.W roku 1954 ukoñczy³em studiapierwszego stopnia (in¿ynierskie),a w roku 1956 studia drugiegostopnia (magisterskie). W latach1952–2002 nieprzerwanie by³empracownikiem naukowo-dydaktycznymna Wydziale Odlewnictwaw nastêpuj¹cych jednostkach:– 1952–1959 – Katedra Odlewnictwa(do 1954 r. kierownikiemkatedry by³ prof. M. Czy¿ewski,a po jego œmierci prof. C. Kalata)– Zak³ad Odlewnictwa Staliwa,kierowany przez prof. G.Kniaginina,– 1959–1966 – Katedra Metalurgiii Odlewnictwa Staliwa – kierownikkatedry prof. G. Kniaginin,– 1966–1969 – Katedra TechnologiiFormy, kierowana przez prof.M. Olszewskiego, jako kierownikZak³adu Technologii Formy,– 1969–1992 jako kierownik Zak³aduTermodynamiki ProcesówOdlewniczych, wchodz¹cegow sk³ad wydzia³owego InstytutuTechnologii i Mechanizacji Odlewnictwa,– od roku 1992 do przejœcia naemeryturê jako kierownik KatedryModelowania ProcesówOdlewniczych, utworzonej porozwi¹zaniu wydzia³owego Instytutu.Kolejno, po ukoñczeniu w roku1956 studiów magisterskich, uzyskiwa³emnastêpuj¹ce stopnie i tytu³ynaukowe:– w roku 1962 stopieñ doktoranauk technicznych,– w roku 1965 stopieñ doktorahabilitowanego nauk technicznych,– w roku 1966 tytu³ docenta,– w roku 1972 tytu³ (i stanowisko)profesora nadzwyczajnego,– oraz w roku 1979 tytu³ i stanowiskoprofesora zwyczajnego.Seminarium n.t. modelowania przep³ywu ciep³a i masyW czasie mojej pracy w AGHpe³ni³em trzykrotnie funkcjê dziekanaWydzia³u Odlewnictwa (rok1968/69, lata 1972–1974 oraz1978–1981) oraz funkcjê prorektoraUczelni (lata 1969–1972). W latach1977–1991 oraz 1995–2001pe³ni³em funkcjê przewodnicz¹cegoStowarzyszenia WychowankówAGH, a latach 1965–1995 by³emcz³onkiem Komitetu Hutnictwa(przemianowanego nastêpnie naKomitet Metalurgii) PAN, pe³ni¹cfunkcjê sekretarza oraz przewodnicz¹cegosekcji Teorii ProcesówOdlewniczych.Moje zainteresowania wymian¹ciep³a zwi¹zane s¹ z osob¹ prof.dr. in¿. Miko³aja Czy¿ewskiego,który zaanga¿owa³ mnie do KatedryOdlewnictwa w charakterzem³odszego asystenta (1952 r.),a który mia³ opiniê wybitnego specjalistyz zakresu koksownictwaoraz teorii cieplnej procesu ¿eliwiakowego.O Profesorze Czy¿ewskimopowiadano, ¿e permanentnierozmyœla³ o teorii ¿eliwiakowejwyprowadzaj¹c wzory nawet napude³kach po papierosach (a pali³bardzo du¿o). St¹d te¿ moja pierwszapraca dyplomowa, na stopieñin¿yniera, mia³a tytu³: „Bilans materia³owyi cieplny procesu duplex:¿eliwiak – konwertor Tropenasa”(1954 r.). Promotorem pracy by³prof. F. Olszak, recenzentem prof.R. Andrzejewski, a komisji egzaminacyjnejprzewodniczy³ dziekanprof. M. Czy¿ewski. Do moich obowi¹zkóww Katedrze nale¿a³a opiekanad zbiorem bibliotecznymKatedry, a w szczególnoœci jegouzupe³nianie nowymi pozycjami,w tym bardzo licznymi w jêzyku rosyjskim.Poniewa¿ ksi¹¿ki rosyjskieby³y bardzo tanie, wiêc i moja prywatnabiblioteka zaczê³a siê powiêkszaæ.W roku 1954, pod wp³ywemprac A. I. Wiejnika, przeczytanychw ¯urnalu Tiechniczeskoj Fizyki,zainteresowa³em siê matematycznymopisem procesu krzepniêciaodlewów. Zainteresowanie to sta³osiê moj¹ pasj¹, gdy w roku 1954,kolega z Katedry mgr in¿. Cz. Jakimyszyn,podarowa³ mi ksi¹¿kê A. I.Wiejnika „Tiep³owyje osnowy tieoriilitja” (Maszgiz, Moskwa 1953 r.),zakupion¹ w ksiêgarni nad morzem(ksi¹¿kê tê mam do dzisiaj).Studiuj¹c to dzie³o nauczy³em siêpodstaw teorii wymiany ciep³a, teoriipodobieñstwa i modelowania,dowiedzia³em siê o z³o¿onoœciogólnego matematycznego opisuprocesu stygniêcia i krzepniêciametalu w formach odlewniczychoraz o kryteriach jego uproszczenia,a tak¿e pozna³em uproszczoneanalityczne rozwi¹zania odnosz¹cesiê do form piaskowych,form metalowych, wlewnic orazodlewów wykonywanych z tworzywsztucznych. Ten mój kierunek bardzo¿yczliwie zaakceptowany zosta³przez prof. G. Kniaginina, któremuformalnie podlega³em jakokierownikowi Zak³adu OdlewnictwaStaliwa. Moja praca magisterska,wykonana pod kierunkiem prof. G.Kniaginina w roku 1956 mia³a tytu³:„Kierowanie krzepniêciem odlewóww formach piaskowych”.W roku 1962 obroni³em na WydzialeOdlewnictwa pracê doktorsk¹pt.: „Teoria obliczania wielkoœcinadlewów dla odlewów krzepn¹cychw formach piaskowych”,a nastêpnie w roku 1965, równie¿na Wydziale Odlewnictwa, obroni-³em pracê habilitacyjn¹ pt.: „Teoriaobliczania procesu krzepniêciaw formach piaskowych odlewówo kszta³cie z³o¿onym”.W latach 1959–2001 opublikowa³emponad 200 artyku³ów w wydawnictwachnaukowych oraz naukowo-technicznych,z czego bliskoWystêp wokalny prof. B. Mochnackiego oraz prof. E. Majchrzakpo³owa w ostatnich 20 latach, coby³o wynikiem nacisku przez ró¿negremia na publikowanie, w tymrównie¿ w czasopismach zagranicznych.Oceniam pozytywnie tendoping, albowiem wyznajê wielokrotniesprawdzon¹ zasadê, ¿ew czasie pisania prac rodz¹ siê nowepomys³y i zarodki przysz³ychprac. W 90% prac by³em jedynym24 BIP 112 – grudzieñ 2002 r.

autorem, co wynika³o z faktu realizacjipo roku 1965 g³ównie practeoretycznych. Wyda³em równie¿4 ksi¹¿ki – monografie z zakresuteorii stygniêcia, krzepniêcia i zasilaniaodlewów. By³em promotorem9. przewodów doktorskich, zakoñczonychuzyskaniem stopnia doktoranauk technicznych; stopniedoktora nauk technicznych otrzyma³ynastêpuj¹ce osoby: W. Przybytniowski,W. Kapturkiewicz, A.Gradowski, G. Friebe, Nguyen--ngoc Thu, W. Szczepañski, W. Krajewski,R. Skoczylas, H. Tabiœ.W pracach swoich czêsto u¿ywa³ems³owa teoria lub jego pochodnych,w sensie opisu procesówz zastosowaniem nauk podstawowych,a przede wszystkim fizykii matematyki, opisu prowadz¹cegodo konkretnych rozwi¹zañ,analitycznych lub numerycznych,przydatnych dla praktyki. Kolejnoœæpostêpowania by³a nastêpuj¹ca:sformu³owanie problemu,opis fizyczny, uproszczenie modelufizycznego, model matematyczny,rozwi¹zanie i jego analiza z wykorzystaniemkryteriów podobieñstwa.Z uzyskanych rozwi¹zañ wynika³ynowe, g³êbsze informacjeo procesie. Jako zasadê stosowa-³em przekszta³cenie równañ do postacibezwymiarowej, co dodatkowowzbogaca³o wiedzê o procesie.W latach 50. i 60. nale¿a³em donielicznej grupy teoretyków w odlewnictwie.Panowa³o wówczas powszechneprzekonanie, zapewnewówczas s³uszne, lecz nie dlamnie, ¿e doœwiadczenie przemys³owew dziedzinie odlewnictwajest najwa¿niejsze, zarówno w badaniachjak i w dydaktyce. Zreszt¹moje prace z tamtych lat w zakresiezasilania odlewów staliwnychmia³y rozbudowan¹ czêœæ doœwiadczaln¹,realizowan¹ w warunkachprzemys³owych. Dzisiaj mo¿-na powiedzieæ, ¿e teoria w odlewnictwiejest zawodem, albowiemznacznie wzros³a g³êbia i si³a metodteoretycznych. Podobnie zawodemjest obs³uga wielu skomplikowanychurz¹dzeñ, w nowoczesnychlaboratoriach odlewniczych.Prace, które zrealizowa³em, dotyczy³ynastêpuj¹cych problemówodlewnictwa: obliczanie nadlewów,obliczanie procesu krzepniêciaodlewów w formach piaskowychi metalowych, teoretycznych podstawanalizy ró¿niczkowej krzywychstygniêcia odlewów orazpodstaw modelowania funkcjiŸród³a ciep³a przemian fazowych,teorii cieplnej ¿eliwiaków koksowych.Fot. 3 str. ok³adkiŒwiêto na Wydziale OdlewnictwaW dniach 21–22 listopada br.na Wydziale Odlewnictwa w AkademiiGórniczo-Hutniczej obchodzonouroczyœcie Œwiêto Odlewnika.Licznie przyby³ym do naszejUczelni Goœciom powo³any przezdziekana Wydzia³u Komitet Organizacyjnywspólnie z Fundacj¹ Wydzia³uOdlewnictwa AGH i KrakowskimOddzia³em STOP zaproponowa³bardzo interesuj¹cy programuroczystoœci. Do realizacji programuŒwiêta Odlewnika w³¹czyli siêaktywnie równie¿ studenci naszegoWydzia³u. Przedstawiciele Ko³aNaukowego „Zgarek” i Samorz¹duStudenckiego zorganizowali KonferencjêNaukow¹ Studentów „Propozycjedla Nauki i Przemys³u”.W obecnoœci przedstawicieli przemys³u,zaproszonych goœci, kadrydydaktycznej oraz licznej grupystudentów i doktorantów zgromadzonejw sali amfiteatralnej m³odageneracja odlewników – studentkii studenci roku III–V, a tak¿e m³odziabsolwenci i doktoranci przedstawiliswoje referaty. Umiejêtnoœci referowaniai merytoryczne wartoœcizrealizowanych prac ocenia³o dziesiêcioosoboweJury. Zarówno wyg³aszanereferaty jak i dyskusjêz zainteresowaniem œledzi³a Pe³nomocnikRektora ds. Kó³ NaukowychPionu Hutniczego Pani dr JadwigaOrewczyk.Przyznano nagrody i szereg wyró¿nieñ.Pierwsze nagrody w grupiestudentów przyznano za referatypt.: „Próba oceny zjawiska niszczeniabiometali, na przyk³adziegwoŸdzia œródszpikowego” oraz„Próba ustalenia przyczyn zbytma³ej trwa³oœci wyrobów u¿ytkowo-artystycznych”.W grupie referuj¹cych absolwentówi doktorantów:I miejsce – Okreœlenie stopnia wymyciawybranych metali ciê¿-kich z py³u ¿eliwiakowego.II miejsce – Prototypowy aparat dopomiaru przepuszczalnoœcimas formierskich.III miejsce – Stanowisko laboratoryjnedo badania uk³adów kompensacjimocy biernej piecówindukcyjnych.Fundatorami nagród byli: dziekanWydzia³u Odlewnictwa AGH –prof. Stanis³aw Rzadkosz, FundacjaWydzia³u Odlewnictwa AGHoraz prezes Krakowskiego Oddzia-³u STOP – dr in¿. J. Zych.Po zakoñczeniu studenckiej sesjinaukowej uczestnicy udali siêna bal Odlewnika zorganizowanyw godzinach wieczornych w dniu21 listopada dla studentów Wydzia³uOdlewnictwa przez Samorz¹dStudencki i cz³onków Ko³aNaukowego „Zgarek”.Szczególnym akcentem uœwietniaj¹cymŒwiêto Odlewnika 2002by³o Sympozjum Naukowe „Modelowanieprzep³ywu masy i ciep³a”poœwiêcone jubileuszowi 50-leciapracy prof. W³adys³awa Longi.Sympozjum naukowe pod patronatemJM Rektora prof. R. Tadeusiewiczazosta³o zorganizowanedla uhonorowania wieloletniej dzia-³alnoœci naukowej, badawczej, dydaktyczneji organizacyjnej prof.W³adys³awa Longi – twórcy i wieloletniegokierownika Zak³adu TermodynamikiProcesów Odlewniczych,a potem Katedry ModelowaniaProcesów Odlewniczych,wielokrotnego dziekana Wydzia³uOdlewnictwa i by³ego prorektoraAGH. Sympozjum zgromadzi³o znakomitychprzedstawicieli naukii przemys³u, szczególnie tych, którzyzbli¿yli siê do problematyki naukowejProfesora, zwi¹zanej zezjawiskami cieplnymi w procesachodlewniczych. Otwarcia spotkaniadokona³ obecny kierownik KatedryModelowania Procesów Odlewniczychprof. Józef Suchy, po czymJubilat – Profesor W³adys³aw Longaprzedstawi³ swój referat programowypt. „Mój piêædziesiêcioletnizwi¹zek z AGH oraz z teori¹ ciepln¹odlewnictwa”. Nastêpnie zgodniez programem sympozjum, kolejnereferaty przedstawili zaproszenigoœcie. Po obradach i dyskusjipodsumowuj¹cej dorobek Profesorauczestnicy zostali zaproszenina uroczysty obiad, a w godzinachwieczornych spotkali siêw Piwnicy pod Baranami. Tam specjalnyprogram artystyczny prowadzonyprzez znany duet w osobachMieczys³awa Czumy i LeszkaMazana zosta³ wzbogacony artystycznymiwyst¹pieniami niektórychuzdolnionych muzycznie przyjació³Profesora i doskona³ym samopoczuciemJubilata – ProfesoraW³adys³awa Longi, który ku zaskoczeniuobecnych wykaza³ siê znakomit¹wiedz¹ w quizie pt. „Uroki smak krakowskich rzek”. W tokuuroczystoœci uczestnicy sk³adaliJubilatowi gratulacje i najlepsze¿yczenia. By³y uroczyste toastyi podarunki. W imieniu JM RektoraAGH prof. R. Tadeusiewicza specjalny,niezwykle ciep³y i pe³en ekspresjiadres odczyta³ dziekan Wydzia³uOdlewnictwa (JM Rektorz wa¿nych powodów nie móg³uczestniczyæ osobiœcie w uroczystoœciach).Równie¿ dziekan mia³okazjê przekazaæ adres prorektorads. Miêdzynarodowych prof. drhab. in¿. A. Korbela a tak¿e w imieniuw³asnym i spo³ecznoœci Wydzia³uz³o¿yæ serdeczne gratulacjei podziêkowania za donios³y wk³adw dorobek i rozwój naukowy Wydzia³uOdlewnictwa. Jubileusz Profesoradoskonale wpisa³ siê w nastrójŒwiêta Odlewnika 2002 –nada³ mu wartoœci i blasku. Wyj¹tkowyklimat spotkañ naukowychi towarzyskich zwi¹zanych ze ŒwiêtemOdlewnika w AGH by³ budowanyna naszym Wydziale przezwiele lat przy znacz¹cym udzialeprof. W. Longi.W program uroczystoœci ŒwiêtaOdlewnika 2002 zosta³a w³¹czonatak¿e ponowna immatrykulacja po50-latach, odlewników seniorówrocznika 1952/53. Szacowne gronoSeniorów spotka³o siê na mszyœw. w koœciele Matki Bo¿ej z Lourdes,a nastêpnie przybyli na immatrykulacjêpodczas uroczystegoposiedzenia Rady Wydzia³u, w auligmachu g³ównego A-0 AGH. Poimmatrykulacji uhonorowani przedstawicielerocznika 1951/52 wziêliudzia³ w spotkaniu towarzyskimw siedzibie Fundacji „Krakus”. Specjalnepodziêkowania za dobrezorganizowanie spotkania Seniorównale¿¹ siê Panu prof. AdamowiKosowskiemu i pani mgr DanucieWaligórze-Budzyñskiej z rocznika52/53.XXVI Konferencja Naukowaz okazji Œwiêta Odlewnika, któr¹zorganizowano w dniu 22 listopa-BIP 112 – grudzieñ 2002 r. 25