Numer specjalny - Najwyższa Izba Kontroli

Historia instytucji15oceną tych rozwiązań, wyrosłych na gruncie – jak to określano – „błędów i wypaczeń”.Ustawa o kontroli państwowej w krótkiej preambule wskazywała, iż powołującresort kontroli, stawia przed nim jako zadanie podstawowe usprawnieniekontroli rządowej dotyczącej realizacji planów gospodarczych, wykonania uchwałrządu oraz czuwania nad dyscypliną państwową. Ustanowiono urząd ministra kontrolipaństwowej (art. 1 i 2) jako szefa Ministerstwa Kontroli Państwowej (MKP),powstałego w miejsce dotychczasowej NIK (art. 25 i 26). Zmiana ustrojowegomiejsca kontroli oznaczała zatem radykalne przekształcenie tego pionu organów.Dotychczasowa NIK, będąc instytucją niezależną od rządu, funkcjonowała w powiązaniuz naczelnymi organami przedstawicielskimi, a w terenie z radami narodowymi,podczas gdy ustawa z 22 listopada 1952 r. zaszeregowała kontrolę doadministracji.Powołanie Najwyższej Izby Kontroli w 1957 r.Doniosłym naówczas problemem było rozstrzygnięcie o nowym miejscu NIKw strukturze aparatu państwowego. Wspomniałem wcześniej, że zdecydowanawiększość formułowanych opinii postulowała powiązanie kontroli z Sejmem,oczywiście nie przesądzając ostatecznie sprawy bardziej precyzyjnego usytuowaniaIzby. I właśnie nad tym problemem koncentrowała się dyskusja w specjalnejKomisji Nadzwyczajnej. Początkowo przychylano się do modelu współdziałaniaIzby z naczelnymi organami przedstawicielskimi z lat 1947–1949. Oznaczało towyeksponowanie współpracy NIK z Radą Państwa, z zachowaniem dla Sejmunajbardziej znaczących sprawozdań. Bliższa analiza skłaniała jednak do wysunięciapostulatu zacieśnienia współpracy z Sejmem, przy zapewnieniu Radzie Państwa„nadzoru” nad NIK. Ostatecznie ta właśnie interpretacja uzyskała przewagęw Komisji, wiązała się również z ideą uczynienia z Sejmu organu odgrywającegorolę najwyższej instancji ustawodawczej i kontrolującej.Nowelizacja Konstytucji PRL w 1957 r.Rozstrzygnięcie tych problemów łączyło się z koniecznością przygotowaniaprzez Komisję Nadzwyczajną propozycji zmian Konstytucji PRL z punktuwidzenia jej ogólnej systematyki. Nie było także jednomyślności względem zamieszczeniaprzepisów o NIK w osobnym rozdziale, przy czym zasada jednolitościwładz nie była kwestionowana i przyszła Najwyższa Izba Kontroli, w ramachszerszych struktur aparatu państwowego, powinna mieścić się w tych granicach.Chodziło zatem o techniczne usytuowanie przepisów o NIK w systema-