Numer specjalny - Najwyższa Izba Kontroli

Przekształcenia gospodarcze Śląska171biorstwa kompleksu paliwowo-energetycznego i metalurgicznego, które stanowiłyrdzeń gospodarki regionu śląskiego, były w sposób ekstremalny związanez polityką gospodarczą PRL. Dotychczasowy ich rozwój oraz rozbudowę zdolnościwytwórczych dyktowały w dużym stopniu względy polityczne – doktrynapolityki gospodarczej, specjalizacja w ramach RWPG, wymagania strategiczneUkładu Warszawskiego itp. Ich sytuacja ekonomiczna i pozycja konkurencyjnana starych i nowych rynkach na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku takżezależała od „nowej” polityki gospodarczej państwa. Rzecz w tym, że ta nowapolityka nie była w stanie szybko się wykrystalizować.Z punktu widzenia oceny przekształceń gospodarki Śląska szczególnie ważnewydają się następujące wyznaczniki polityki gospodarczej Polski w pierwszej połowielat dziewięćdziesiątych XX wieku:– prowadzona przez rząd polityka antyinflacyjna – ceny regulowane na produktyśląskiej gospodarki;– wstrzymanie prywatyzacji w kompleksie paliwowo-energetycznym, a takżemetalurgii;– silne, wpływowe grupy nacisku;– opóźnienia w przekształceniach organizacyjnych przedsiębiorstw państwowych:górnictwo – spółki węglowe, hutnictwo – Polskie Huty Stali (PHS), energetyka– konsolidacja organizacyjna i kapitałowa.Polityka antyinflacyjna była z pewnością wyraźnym wyznacznikiem politykigospodarczej pierwszych ekip rządowych po zmianach polityczno-ustrojowychw 1989 r. Jednym z jej instrumentów stała się regulacja urzędowa cen na surowce,tworzywa konstrukcyjne i energię. W sposób niejako skoncentrowany dotyczyło togospodarki Śląska. Duże państwowe przedsiębiorstwa górnicze, hutnicze czy energetycznenie miały najmniejszych szans stać się od razu rentowne i konkurencyjne.Uczynienie z nich szybko sprawnych uczestników rynku, wymagało przekształceń,za które odpowiedzialny był przede wszystkim właściciel, czyli państwo. Państwojednak nie od razu miało pomysł na to, co robić ze swoim ogromnym potencjałemgospodarczym na Śląsku. Ze względów doktrynalnych odrzucono wtedy (zawieszonow czasie?) prywatyzację w sektorach dominujących w gospodarce Śląska.Poza względami doktrynalnymi prywatyzacja tak dużych przedsiębiorstw państwowychi w tak dużej liczbie wymagała czasu na przygotowanie merytoryczne. Trzebapowiedzieć również, że miejscowe, kompetentne elity w górnictwie, hutnictwieczy energetyce też nie od razu miały pomysły na sukces swoich firm. Częściej obokśrodowisk związkowych środowiska fachowe, znające swoją firmę i reguły rządzącerozwojem swojego sektora gospodarczego, występowały jako grupy naciskui oporu przeciw zmianom. Tu także potrzebny był czas na zrozumienie nowychreguł gospodarczych i zmianę świadomości.