Numer specjalny - Najwyższa Izba Kontroli

Historia instytucji39Wydaje się, że analiza konstytucyjnego pojęcia poszczególnych władzz punktu widzenia ich immanentnej jednolitości czy też poszukiwanie wyraźnychpodziałów w ramach wyodrębnionych władz otwiera nowe możliwości ich klasyfikacji.Przy założeniu, że podziały wewnętrzne są możliwe do zaakceptowania,klasyfikacja „trzy plus jeden” zostaje rozbudowana na podgrupy. Przyjmując takiezałożenie, możemy w Konstytucji RP z 1997 r. wyodrębnić: w ramach szerokopojętej władzy ustawodawczej dwie grupy: władzę ustrojodawczą i władzęustawodawczą tradycyjną. Władzę wykonawczą natomiast można podzielić natrzy grupy: władzę reprezentacyjną prezydenta, władzę wykonawczą rządu i władzęsamorządową. W ramach władzy sądowniczej wyróżniamy: władzę trybunałówi władzę sądów. Władzę kontrolującą dzielimy na trzy grupy: władzę NIKi RIO; władzę dwóch rzeczników – Rzecznika Praw Obywatelskich i RzecznikaPraw Dziecka oraz KRRiT; władzę kontroli finansowej NBP (art. 227).Pewnym zaskoczeniem może być podział legislatywy na władzę ustrojodawcząi ustawodawczą tradycyjną. Otóż, prawo wyborcze i referendum stanowiąinstytucje bezpośredniej wypowiedzi suwerena – obok innych form demokracjibezpośredniej – składając się na władzę ustrojodawczą, w przeciwieństwie dobieżącej działalności parlamentu jako tradycyjnej legislatywy. Pozostałe klasyfikacjenie powinny zaskakiwać – wynikają bezpośrednio z systematyki konstytucji,chociaż władza kontrolująca rozbudowana została – obok rzeczników –o uprawnienia kontrolne NBP i Rady Polityki Pieniężnej. Ponieważ instytucje teusytuowane zostały w konstytucji, zatem ich miejsce w podziale władz wydajesię możliwe do określenia w ten właśnie sposób 40 .Z innego punktu widzenia, mianowicie szeroko pojętych funkcji ustrojowychspełnianych przez poszczególne organy lub ich grupy, można na gruncie KonstytucjiRP z 1997 r. przeprowadzić również następującą klasyfikację: władza ustawodawcza,władza reprezentacyjna prezydenta, władza wykonawcza rządu, władzasamorządowa, władza sądownicza, władza kontrolująca. W wyniku analizyodmiennych klasyfikacji władz jedna konkluzja nie budzi wątpliwości: nie możnaw państwie współczesnym przeprowadzić wyczerpującej klasyfikacji władz bezuwzględnienia odrębnej władzy kontrolującej.Nie ulega wątpliwości, że Konstytucja RP z 1997 r. jest twórczym podsumowaniemdotychczasowych konstruktywnych tradycji funkcjonowania kontroli40Bliższą analizę tej klasyfikacji przeprowadziłem w: A. Sylwestrzak: Nowa interpretacja podziałuwładz w Konstytucji RP z 1997 r., [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczeniai inspiracje 1997–2003, Warszawa 2003, s. 285-298.