УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

ските норми – пред с# кај Карл Емил Францоз (1848-1904), своевременомошне успешен писател, денеска речиси заборавен. Веројатно тој билпрвиот Германец кој уште во 1878 г. најдобро ја оценил збирката однародните песни на браќата Миладиновци. 17Најинтересните прилози за Македонија ги напиша младиот германскигеограф Карл Естрајх (1873-1947), којшто во последните години на19 век повеќепати бил во Македонија и објави бројни студии за неа. Однајголемето значење е неговиот труд „Населението на Македонија“ од1905 г. 18 Бидејќи овој прилог понекогаш гласи како препис од „Македонскитеработи“ на Крсте П. Мисирков – во јазичната стилистика и восодржината, на пример кога Естрајх го кажува следново „Србите иБугарите им се многу блиски на македонските Словени, но Македонцитене се ниту Срби ниту Бугари“. Денеска ваква констатација е баналнамудрост, но тогаш, пред повеќе од 100 години, таа била од извонредна смелост.19 Најголем „придонес“ во германското запознавање на Македонијаимаше токму Првата светска војна, и тоа не само со оглед на бројнитемемоари, дневници, албуми, книги и др., што ги имаме од тоа време. Како,на пример, војниците се запознаваа со Македонија – беше кажано вороманот Македонка на германскиот писател Ханс Ерке (1898-1975):„Правејќи се како стари познавачи, младите војници ја проверилеракијата, го пофалиле нејзиниот земен вкус, ги уживале ладните капкиво грлото. Притоа пушеле цигари, го пофалиле квалитетот на тутунот имислиле дека оваа Македонија сепак не е толку лоша земја. 20Реакциите на Македонците за војната ги опишуваше германскиотавтор Паул Шиндлер во еден зборник за балканските војни: „И луѓето?Тие се жалните битија на ова сиромаво, бесплодно подрачје на жешкиотјуг. Ако ги прашуваш за нивната националност, тие секогаш ќе одговоратна исти начин дека не се ниту Срби, ниту Грци камоли Бугари – тие сеМакедонци. Иако не знаат што ги разликува од другите. Значи, оти сепотомци на античкиот јуначки народ (...), но оваа свест не се чува во народот,ниту во легенди ниту во историски преданија“. 21Во еден стар зборник за походите и борбите на виртембершкатапланинска артилерија ќе најдеме неколку реченици по истиот повод и задругите Словени: „Србохрвати, заедно повеќе од 8 милиони, (...) какоплеме се религиозно доста поделени. (...) Бугари, околу 5 милиони, се од3318Karl Oestreich: Die Bevölkerung von Makedonien, во: Geographische Zeitschrift бр. 5/1905, 268-292.19Волф Ошлис: Крсте П. Мисирков и неговите германски „браќа по духот, во: Блаже Ристовски идр., ур.: Делото на Крсте Мисирков, Скоје 2005, Том I, 239-244.20Hans Ehrke: Makedonka – Ein Buch der Balkanfront, Braunschweig/ Berlin/ Hamburg 1938, 120.21Hie Bulgarien, hier Serbien!, Deutsche Jugendbücherei Heim und Herd Bd. 16, Lahr in Baden 1917,101.