Joanna Kostecka Studium przypadku - Problems of Sustainable ...

Kostecka/Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development 1/2011, 139-144 143jącą z więzi z przyrodą większość ludzi obecniezatraciła.Sprzyjanie ptakom to szerokie pojęcie. Poczynając odochrony naturalnych nisz ekologicznych, na zakładaniuskrzynek lęgowych (budek, platform, nisz lęgowychi półek) kończąc. Stanowią one specjalnieprzygotowaną konstrukcję, najczęściej wykonaną zdrewna i przeznaczoną na gniazda, głównie dlaptaków, ale też dla nietoperzy, szerszeni i innychzwierząt mających trudności ze znalezieniem wśrodowisku przekształconym przez człowieka odpowiedniegomiejsca na bytowanie. Skrzynki lęgowesłużą ochronie gatunkowej, sprzyjają bioróżnorodności,a wystawione w odpowiedniej ilości iproporcjach przywracają biorównowagę. Budowęspecjalnych skrzynek lęgowych zaleca się dla ułatwieniazasiedlania nowych miejsc i w przypadkuwyprowadzania lęgów z miejsc niepożądanych (np.wejścia na dworzec kolejowy, wejścia do sklepów).W takich miejscach można jednak także po prostuzamocować osłony dla przechodzących), co świadczyćbędzie raczej o przyjaźni z przyrodą a nie oomijaniu kontaktu z nią.Obojętność polskich decydentów w obszarze blokowiskwielu miast gdzie przeprowadzano dotądtermomodernizację, zniszczyła już bardzo licznepopulacje jeżyków (Apus apus). Wiązało się to zzasłanianiem wnęk i wentylatorów będących miejscemgniazdowania tych ptaków. Warto na te różnorodnezagrożenia awifauny w blokowiskachzwracać uwagę i starać się je ograniczać.PodsumowanieWspółczesna wiedza przyrodnicza coraz bardziejuświadamia nam jedność procesów życia, ich wzajemnązależność i „całościowość”, co wyraża się wformowaniu postaw holistycznych (Krygier, 2006).Obserwowany obecnie efekt bumerangu ekologicznego,który zafundowaliśmy sobie na małą, średnią,a ostatnio także na globalną skalę, uświadamiauważnym obserwatorom, że zubożenie biocenozpowoduje często katastrofalne skutki zaburzającfunkcjonowanie złożonego systemu obejmującegobiosferę, litosferę, hydrosferę i atmosferę. Ponieważróżnorodność biologiczna występuje na różnych,wzajemnie ze sobą powiązanych poziomach organizacjiprzyrody: genetycznym (wewnątrzgatunkowym),gatunkowym oraz ekosystemowym (krajobrazowym)jest często niedoceniana. W zależnościod poziomu różnorodności biologicznej istniejewiele sposobów jej pomiaru (Urbisz, 2010), co jestważne dla możliwości oceny jej stanu. Podstawą jejzachowania jednak (obok systemowych zasadprawnych i politycznych) jest wrażliwość społecznai zgoda oraz zaangażowanie w osobiste (jednostkowe)działania tą różnorodność wspierające.By podjąć próbę ocalenia tego, co pozostało z różnorodnościbiologicznej musimy zmienić hierarchięwartości kształtujących nasze oczekiwania względemjakości życia. Mniej powinno nam zależeć natym, żeby „mieć”, a bardziej na tym, żeby „być wpełni”, to znaczy żyć nie dla siebie, ale razem zeświatem (Kostecka i in., 2010; Sawicki, 2010).Stosunek człowieka do zwierząt, choć nie jest jedynym,ani najważniejszym czynnikiem charakteryzującymwspółczesnego Homo sapiens, jest jednak natyle istotny, że od kilkudziesięciu lat przykuwauwagę rosnącego grona naukowców, specjalistówróżnych dziedzin, działaczy społecznych i zwykłychludzi. Powinien zatem być w większym stopniuwyartykułowany w koncepcji zrównoważonegorozwoju (Leks-Bujak, 2009).W odniesieniu do ptaków warto podkreślić, żewielu ludzi angażuje się w ich poznanie i ochronęod dawna. Wolontariusze z całej Polski uczestnicząnp. w Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych.Jest to jeden z programów wchodzących w składMonitoringu Ptaków Polski, od 2000 roku realizowanyprzez Ogólnopolskie Towarzystwo OchronyPtaków (OTOP). Inną akcją, także dla wolontariuszy,są Europejskie Dni Ptaków, pozwalające wkażdą pierwszą sobotę i niedzielę października,uczestniczyć w tym ptasim święcie i obserwować iliczyć ptaki odlatujące do ciepłych krajów. Dziękitakim działaniom, wielu ludzi, którzy często nieinteresowali się wcześniej ptakami, odkrywa urodęskrzydlatych mieszkańców nie tylko lasów, łąk ijezior, ale też najbliższego otoczenia w miastach –parków, skwerów i ogrodów (Sawicki, 2010). Dowiadująsię przy okazji jak ważna jest ochronaptaków i ich siedlisk dla zachowania biosfery wdobrej kondycji. Ma to więc bardzo ważny efektedukacyjny, a dzięki zbieranym co roku danym,możliwe jest też śledzenie zmian i konfrontowanieich z wynikami zawartymi w naukowych opracowaniach.Wykorzystując rozważania na temat jaskółkioknówki i pokazane studium przypadku można wciekawy i głęboki sposób pokazać złożoność i koniecznekierunki relacji człowiek – ptaki; i ogólniejczłowiek – przyroda. Metoda analizy przypadkujest doskonałym narzędziem edukacyjnym; poszerzazakres praktycznej wiedzy słuchaczy opierającsię na opisie i krytycznej interpretacji problemu.Może pobudzić twórcze myślenie, zachęcając w tensposób zainteresowanych do samodzielnego studiowaniapoza zajęciami (wyrabianie nawyku samokształcenia)i pracy grupowej w trakcie wykładówczy ćwiczeń. Stosowanie przypadku jest efektywnąmetodą pod warunkiem, że słuchacze będąaktywni. Jest to swoisty pomost łączący teorię zpraktyką (Grodzińska-Jurczak, Jamka, 2000). Pokazanyw publikacji przypadek może ułatwić zrozumieniełączności pomiędzy osobistym, społecznymi środowiskowym wymiarem edukacji dla zrównoważonegorozwoju oraz utrwalić świadomość i osobistąodpowiedzialność za środowisko (aspekt ekologiczny)i innych ludzi (bez których nie zrealizujemy zrównoważonegorozwoju – aspekt społeczny).