Janar 2011 - Gazeta "Korça"

10-K o r ç a-janar 2011LetërsiTregim:LUMTURIA E GRAVEA. P. ÇEHOVPo varrosnin gjeneralleitnantZapupirinin.Drejt shtëpisë së tëndjerit, ku dëgjohejmuzika mortore dheurdhërat e komandës sërojes së nderit, pomblidheshin nga të katëranët njerëzit, që dëshironintë shihnin procesionin.Ndër ata qëshpejtonin të ishin aty nëçastin kur do të ngrihej ivdekuri ishin dhenënpunësit Probkin eSvistkov me gratë.U doli përpara zëvëndëskomandanti i policisë,një burrë i pashëm dheshumë i sjellshëm, e indali me fjalët:-Nuk lejohet! Bëniprapa! Kemi urdhër tëmos afrohet njeri tekarkivoli! Vetëm gratëmund të afrohen… Julutem, zonja, kaloni…Kurse ju, zotërinj, bëniprapa... Kini mirësinë…Gratë u shpushpuritën tëmikluara nga mirësjelljadhe dashanmirësia aq epapritur e zëvendëskomandantit të policisë,rrëshqitën përmes turmës,kurse burrat mbetëmaty ku ishin, që largu munduan të ndiqnin mesy ç’bëhej, por shihninvetëm shpinat e ushtarëvetë këmbësorisë dhetë kavalerisë.Çanë përpara! –tha medhëmbët shtrënguarProbkini dhe i ndoqi mesy jo me zili, por meurrejtje tek largoheshin.-Ju ecën tanilleve! Burrats’i kanë privilegjet qëkanë gratë. E ç’kanë tëveçantë? Një dreq e di!Gra si të gjitha gratë, meparagjykime dhe huqe,po ja që i lanë, kurse tydhe mua, ndonëse jemikëshilltarë shteti, nuk nalanë.-Mendime të çuditshmeshprehni zotëri! –ja ktheuzëvendës komandantiduke e parë qortueshëmProbkinin. –Në ju lë juve,gati i keni bërrylat, eprishni rregullin, kursegruaja është delikate,kurrën e kurrës s’ia lejonvetes sjelljen e keqe!-Na mbushët mendjen! –i foli i nxehur Probkini.–Gratë shtyhen mëshumë se të tjerët, s’lënënjeri t’u afrohet se uzhubravitet fustani dhe uprishet tualeti. Ju ecëngrave. Kështu thoni!Ushtri nuk bëjnë, ngandëshkimi trupërorpërjashtohen, në mbrëmjete vallëzimit hyjnë papagesë… E pse? I rashamia, me vrap t’iangersh dhe t’ia japësh;hyri në dhomë, çohu elëshoi karrigen, vetë rrinë këmbë; dëshiron që tëlargohet, shoqëroje memirësjellje… S’po zëngoje ngritjen në përgjegjësi.Për t’u bërë, tëthemi, këshilltar shteti,duhet shpenëzuar një jetëe tërë, kurse ndonjë vajzëmerr e martohet brendanjë gjysëm ore me ndonjëtitullar dhe gati e ke,person me emër është…Që unë e ti të bëhemiprinc apo kont, s’na arrinkjo jetë që kemi, s’i thonëshaka të bësh për vete atatë shoqërisë së lartë, qëtë pranojnë në gjirin etyre, kurse ndonjë fifkëvete e ia prish mendjenkontit apo princit me caspërdredhje e picërrima,si djallushë që është, dhegati titulli fisnikëri… Ja,të marrim ty, je sekretarguberne, me djersë e gjake arrite postin e lartë, poMaria Fomishna, ç’meritëka që e gëzon dhe ajonderin e bashkëshortes sësekretarit? Se ajo bijëprifti është! Mos merrvesh gjë nga punët ezyrës?-Ama, të dhemburat etmerrshme të lindjes, qëna bëjnë me trashëgimtarë,ato i heqin, -vurinë dukje Svistkovi.-Punë e madhe!Ta provonte një herëtërsëllëmin e të qëndruaritsus përpara shefittë egërsuar, pa dhe tëdhemburat e lindjes do t’idukeshin një hiç…Ngado që ta kthesh, tëprivilegjuara dalin! Eshoqja e bën për ujë tëftohtë gjeneralin, kurse tytë shkojnë shtatë përparatij… Maria Fomishna jotesi pa gjë të keq e merr përkrahu këshilltarin eshtetit, kurse ti provo t’iafrohesh!... të pi e zeza!Në shtëpinë ku jam unë,në katin poshtë nesh,banon një gjeneral,Urdhërin e Anës mban nëqafë, kurse e shoqja s’kaditë që mos e qethë si diajo: “Budalla! I trashë!Tutkun!” E pra, as nga derae mirë nuk është… Do tëmë thuash që kështu bëjnëtë martuarat, ato mekurorë, po dhe të pamartuarats’ngelen prapa…Kurrë nuk do ta harroj atëqë më ndodhi. Mora fund,po të mos kishin ndërhyrëprindërit. Vitin që shkoi,të kujtohet, gjenerali ynëmori lejën dhe shkoi nëfshat, më mori për tëmbajtur korespodencën.S’kërkonte kushedi sakohë, ndonjë orë punëishte dhe pastaj isha i lirë.Gjenerali bënte jetëbeqari, shtëpia i rrinteplot njerëz. Shërbëtorëts’numëroheshin, rrëmujadhe tollovia s’i hiqejkurrë asaj shtëpie, secilibënte në kokë të vet. Tëparën kishte VeraNikitishnën, ekonomaten.Ajo u shërbente,ajo urdhëronte, ajo ibënte zap shërbëtorët…Grua e ligë, jo grua podjall me brirë ishte.Ulërinte, shante, sokëllinte…Po të vinte ajopërpara, hajde të gjejevrimë ku të futeshe! Dhese merrte aq me të sharatqë villte, sesa meulërimat dhe piskamat qëmbillnin lebeti… O Zot!Ta nxinte jetën! Jo vetëmshërbëtorët, por as muas’më kursente, satanaja!Thashë me vete: “Pritpak! Do ta gjej rastin evolitshëm dhe do ti themdy fjalë për ty gjeneralit!Se e sheh tërë kohën tëzhytyr në punë, prandajnuk është në dijeni tëbëmave të tua, s’e di se siua merr shpitin tëtjerëve!” Ja mora anëngjeneralit dhe i tregova,po sa s’e pësova! Edhetani kur e kujtoj, mëmbushet trupi memornica… Një ditë, tekecja nëpër korridor mëzunë veshët klithma dhetë bërtitura. Thashë mospo therrnin ndonjëderrkuc. Mbajta vesh dheshqova zërin e VeraNikitishnës, se me këgamathetej. “Kafshë! Iposhtër! Dreq me brirë!”“Me kë e paska davanë?”–thashë me vete. Atë çastu hap me vërtik dera dhedoli gjenerali, i kuq flakë,me sy përjashta sa njëvolë. Me flokët përpjetë,si t’u kishte fryrë djalli.Kurse ajo pas tij:“Ndyrësirë! Dreq!”-Ç’thua?-Fjala e nderit! Nuk m’udesh vetja! Hapu dhe tëfutesh! Gjenerali u fshehnë dhomën e tij, kurseunë qëndroja në korridorsi guak, gjë prej gjëjes’po kuptoja, ç’ishte kjokështu. Një grua dosido,një ekonomate xhaile, njëguzhinjere e rëndomtë tavinte përpara asisoj njëalamet gjenerali! Si ialejonte vetes fjalë tëatilla? “Me siguri, -thashëme vete –do ta ketëpushuar nga puna, e kaurdhëruar që të largohet,kurse ajo shfrytëzoirastin që ishin vetëm përvetëm dhe iu zbraz. Dukejqë si kishte të gjata ditëtnë atë shtëpi!” , më shtyunë ngasje qoftë largu… Ishkova në dhomë dhe ithashë: “Po ti moj,faqezezë, si guxon t’iflasësh ashtu personit meaq peshë? Mos pandeh seështë plak, është ipafuqishëm dhe s’ka kushi del krah?” Nuk m’udurua, që thoni ju, dhe iavesha me pëllëmbë, idhashë nja dy të ngrohta.Hajde ulërima, hajdekuje, hajde gurgule! Imbylla veshët dhe embajta frymën në pyll, samë larg shtrigës. Pas njëore m’u afrua me vrap njëdjalë. “Ju kërkonzotëria,” –më tha. Shkova.Hyra në dhomën egjeneralit. Më pa tërëhundë e buzë. Turfullontedhe gulçonte. “Ç’janëkëto që bëni në shtëpinëtime?” –më pyeti. “Si takuptoj pyetjen që po mëbëni” –ia ktheva. –E bërapër të vënë në vend emrintuaj të mirë, shkëlqesi!”“Nuk është puna juaj, tëpërziheni në çështjet emia familjare!” –më tha.E kuptoni? Çështjefamiljare! M’u përvesh,që thoni ju, mbarë eprapë, s’po dija nga t’iambaja. Thashë se morafund! Foli sa foli, shfreusa deshi dhe pastaj qeshime të madhe, ashtu kotqeshi. “po si, si mundët,hë? Si arriti guximi, hë?Për t’u habitur është!Por, i nderuar, t’i vemëkapak kësaj meseleje e tëmos e kujtojmë më… Ekuptoj arsyen përse ebëtë, por duhet të mëkuptoni drejt: ndenjjajuaj e mëtejshme, nënkëtë çati është epamundur…” Ja, orvëlla! E habiti kjo qëbëra, spo i jepte dot dumndodhisë, habitej siguxova të ngrija dorënkundër një zonje aq tërëndë si ekonomatjaxhandarkë! Ja që e kishteverbuar kjo grua.Këshilltar i fshehtë,burri i botës, Urdhërin eShqiponjës së Bardhëmbante, njeri mbi kokënuk njihte, kurse gruas inënshtrojej si të ishteleckë… Ta them unë, nëçdo gjë janë të privilegjuaragratë!... Pahiqe kapelën! Po kalonarkivoli… Sa shumëurdhëra e medaljepaska!... Ja, i lanë gratë tëafrohen te procesioni,po se mos marrin gjëvesh nga urdhërat ato?Buçiste muzika mortore.1885Përktheu:Jorgji Doksani