Remont jahte

IZVORI:T -1. Specifičnosti jahte kao plovnogobjekta i njeno održavanje.- Pomorska enciklopedija,- Đelović Deda, Predavanja- Aleksić Marinko, RCModržavanje prema pouzdanosti2

Jahte su veoma složeni tehnički sistemi, sa nizomspecifičnosti po kojima se razlikuju od drugihtehničkih sistema npr. automobila ili aviona.Karakteriše e ih proizvodnja; za pojedine tipove manjh isuper jahti ona je u serijama, a za mega jahte u malimserijama.3

Osnovna razlika u odnosu na druge tehničke sistemeodnosi se na način posmatranja objekta:- jahta kao plovni objekat, i-jahta kao tehnički sistem.6

Struktura jahte kao plovnog objekta1.PLOVILOTRUP lNADGRAĐEPROSTORI IODSIJECIBRODSKAOPREMAjarbolipovršine na otvorenim palubamatemelji za opremu brodskihsistemaoprema trupa i privjesciRadni prostor i radna mjestaProstori za boravak posadeHodnici i prolaziSpremišta i tankoviVodonepropusni prostoriZa sidrenje i vezZa tegljenje i spasavanjeZa prevoženje enje obala brodNavigacijska svijetla i oprema7

2.ENERGETSKISISTEMIGLAVNI -PROPULZIJA (glavna ipomoćna)POMOĆNIELEKTRIČNAENERGIJATOPLOTNAENERGIJAENERGIJARADNIHMEDIJABrodski pogon i upravljanjePrenos snage; kopča, reduktor,osovinski vodPropulzor i upravljanjePrimarna EE mreža; proizvodnja irazvodSekundarna EE mreža; izvori,razvod, pretvaračVodena paraTopla vodaEnergija hidrauličkog uljaEnergija vazduha visokog pritiska8

3.BRODSKISISTEMISISTEMIBRODSKIHSLUŽBIVODAPOGONSKIMATERIJALIVAZDUHPREHRANAHIGIJENAMorska: gašenje, plavljenjeMorska: hlađenjeađenje, , ispiranjeSlatka: piće, pranjeTehnička: hlađenjehlađenje, , izgaranjeSiva: kaljuže, sanitarni sistemGoriva, energijaMazivaRadni medijIzmjena, ventilacijaKondicioniranje: grijanje, hlađenjeađenje,sušenjeČuvanje hranePriprema hraneKulturni život i razonodaRaspodjela hraneSnitarni sistem; WC, kupanje,umivanjePranje veša a i odjeće9

3.BRODSKISISTEMISISTEMI ZAŠTITEOd naplavljivanjaOd požara, dima, gasovaOd eksplozijeOd korozije podvodnih dijelovaOd obrastanja podvodnog dijelaOd šokova i vibracijaOd buke i šumaJahta kao plovni objekat (tabela iznad) obuhvata elementekoji čine cjelinu neophodnu da bi jahta bila autonomnoplovna sredstvo i obavljala svoju funkciju na moru.10

Kao zaokružena cjelina jahta mora osigurati slijedeće e funkcije:‣ manevarsku,‣ pomoračku,‣ autonomiju trajnog ili ograničenog boravka posade nabrodu,‣ opstanak u uslovima ošteotećenja enja i‣ potpune podrške konforu, udobnosti i razonodi vlasnika igostiju na jahti.11

Sistem broda čini niz podsistema (od čije ispravnostizavisi ispunjenje navedenih funkcija), kao što su:• Podsistem trupa i nadgrađa;• Podsistem propulzije sa glavnim pogonskimmašinama sa nadzorom i upravljanjem.• Podsistem pomoćnih brodskih sistema (električnaenergija, vazduh visokog pritiska i drugi mediji).• Brodski sistem za podršku funkcijama jahte.• Sistem spoljne i brodske signalizacije.12

• Podsistem trupa i nadgrađa;Podsistem brodske opreme za manevar broda koja se najčešćesastoji od elektrohidraulične kormilarske mašine koja pokrećekormilarski list. Kod nekih brodova funkciju kormila mogupreuzeti manevarski pramčani ani ili krmeni propeleri sa fiksnimili promjenljivim korakom. Uz to se podrazumijevaju pomoćnisistemi za sidrenje, tegljenje, vez, spašavanje, avanje, itd.;13

• Podsistem propulzije sa glavnim pogonskim mašinama sanadzorom i upravljanjem.Propulzija se najčešće e izvodi dizel-motorima, dizel-elektrielektričnimmotorima, gasnim turbinama itd. Radi se o sistemima ogromnesnage kojim se nadzire i upravlja podsistemima za startovanje,prekretanje, zaustavljanje, zaštitu i drugim uređajima. . Regulacijaje izvedena regulatorima: mehaničkim, hidrauličkim,mehaničkoko-hidrauličkim, elektro-elektronskim, elektronskim, temikroprocesorskim. Glavni pogon podržava više e pomoćnihpogona: izmjenjivači i toplote, filteri, separatori, pumpe ...14

• Podsistem pomoćnih brodskih sistema (električna energija,vazduh visokog pritiska i drugi mediji).U ovaj podsistem spada energetski kompleks i proizvodnjafluida u šta spadaju: sinhroni qeneratori, parni kotao sageneratorom pregrijane pare, ekshaust kotao, brodske turbine,kondenzator izrađene pare, , kompresori, turbogeneratori, opremaza grijanje, klimatizaciju i ventilaciju ...15

• Brodski sistem za podršku funkcijama jahte.U ovaj podsistem spada (pitka i sanitarna voda, vatrogasnisistemi, sistem klimatizacije i ventilacije, itd.); za prenos fluidakoriste se cjevovodi: balastne vode, kaljužne vode,protivpožarne vode, sanitarne vode, tople vode, pitke vode, pare,vazduha, dizel-goriva, ulja za podmazivanje itd.Kolika je mreža a cijevi u pitanju, zavisi od veličine ine i tipa jahte.Ona obuhvata cijevne segmenat raznih dužina koje spajajupumpe i razne vrste ventilskih grupa (nepovratni, sigurnosni,kingstoni, protočni, presostati itd.).16

• Sistem spoljne i brodske signalizacije.Većina kritičnih sistema imaju ugrađenu redundanciju*. To jerezultat vijekovnog iskustva i stroge pomorske regulativevezane za sigurnost posade, tereta, plovidbe ili okoline.Jahta kao složeni sistem ispoljava svoju namjenu u plovljenju,pružanju komfora i razonode, oslonjen na sisteme jahte kaoplovnog objekta.Sistem jahte za pružanju komfora i razonode, čine tri osnovnecjeline: prostorije, prateći i sistemi za podršku konforu i dodatnasredstva i oprema (helikopeter, brzi čamci, skuteri, daske zajedernje, ronilačka oprema, automobili, motociki, bicikli, itd.).*Redudancija- Pojam redudancija (lat.Redudantia) označava ava prekomjernost. U tehničkom smislu to značida su svi relevantni elementi za sigurnost, ugrađeni dvostruko, , te da se prilikom izostanka funkcije jednogelementa (npr. aktiviranje osvijetljenja “izlazi za nuždudu”) ) sigurnosna funkcija se održava preko drugogelementa, dakle vrši i se automatsko aktiviranje rezervnog agregata.Nije najvažnije nije da pored pojave smetnje uređaj funkcioniše e u normalnom pogonskom modusu, već je bitnoda se smetnja odnosno greška prepozna, te da se npr. montira otvor za nuždu u cilju osiguranja puteva uslučaju nužde.Dakle pojam redudancija označava ava mnogobrojne mogućnosti osiguranja relevantne funkcije.17

Održavanje jahte18

Specifičnost jahte, koja se mora naglasiti, jeste značajan ajan stepeneksploatacije. Jahte su nakon gradnje porinute u more, te suizložene propadanju i uticaju agresivne sredine tokom čitavogsvog vijeka eksploatacije.Većina brodskih sistema su uvijek u funkciji, pogotovo ako deoposade stalno živi na jahti.Zato je dobro da na jahtama budu stalne posade ako se posadaperiodično mijenja često dolaze novi i neobučenieni članovi posade.Jahta ima dovoljno prostora i rezervnih dijelova, pa se održavanjemože e sprovoditi i za vrijeme plovidbe.Brodski sistemi zahtjevaju postojanje poslužilaca i mogućnostpristupa svim ključnim sistemima u toku rada, što je veoma bitnačinjenica u kasnijoj izradi metodologije izbora koncepcijaodržavanja.19

Oobuka iz osnovnog održavanja na jahtama obuhvata svečlanove posade (mornare i starješine) i sve brodske cjeline, nanačin koji je primjeren njihovoj ulozi u osnovnom održavanju.Težište obuke jeste osposobljavanje za uspješno rukovanje iopsluživanje složenih sistema do automatizma.U održavanju, radna snaga posade uglavnom se koristi zaposlove čišćenja, pranja, podmazivanja, popune pogonskimtečnostima i zaštite od korozije.20

Na jahtama je razvijeno preventivno održavanje, kogakarakterišu u remonti koji zahtijevaju specifičnu infrastrukturu(remontna brodogradilišta) i specijalizovanost radne snage(inžinjere injere i majstore raznih struka).Pošto se za održavanje jahti izdvajaju veoma velika sredstva,zato za njihovo održavanje vrijedi još jedan princip, principšto dužeg očuvanja oispravnosti uz racionalno trošenjeresursa.Primjera radi, za remont jedne super jahte predviđeno jevrijeme od nekoliko desetina hiljada norma sati, za razliku odremonta građevinske mašine npr. buldožera za koga sepredviđa par stotina sati.21

Preventivno održavanje jahti obuhvata:- osnovno održavanje,- tehničko održavanje,- remont,- modernizaciju i- kontrolne preglede.Osnovno održavanje sprovode posade jahti i one za to morajubiti kadrovski i materijalno osposobljene.Osnovno održavanje obuhvata:• dnevni pregled,• preglede pri upotrebi,• periodični pregled i• opsluživanje.22

Tehničko održavanjeje viši i nivo održavanja na jahtama.Radove tehničkog održavanja izvode posade jahti i specijalistiovlašćenih i osposobljenih organizacija za održavanjepojedinih brodskih uređaja i podsistema.Tehničko održavanje sadrži i tehničke preglede i konzervaciju.Kontrolni pregledi se organizuju i sprovode radi provjereredovnosti, sadržaja aja i kvaliteta osnovnog i tehničkogodržavanja, remontovanja i tehničke ispravnosti jahti, kao isredstava i opreme na njima.Vrše e ih organi koji detaljno poznaju brodove, način njihoveupotrebe i sistem održavanja.23

Remont (jahti, uređaja i sistema) ) je skup aktivnosti kojeobuhvataju:• planiranje,• pripremu, , i• izvođenju planiranih radnji.Remont se vrši i poslije utrošenog resursa koji je određen zasvaki tip jahte ili uređaja i sistema na njoj, , na osnovuuputstava proizvođača a i praćenja istrošenja sastavnihdijelova mašina, opreme i brodske konstrukcije.24

Remont uređaja i sistema obuhvata:• mali remont,• srednji remont i• generalni remont.Remont jahte je neje nešto drugačija od remonta uređaja iobuhvata:• dokovanje (izvlačenje),• mali remont jahte,• veliki remont jahte i• generalni remont jahte.25

Dokovanje (izvlačenje)Dokovanje jeste izvlačenje jahte na navoz, ulazak u suvi dok ilidizanje na plutajući i dok ili sinhrolift, radi pregleda i radovana podvodnom dijelu trupa broda.Za vrijeme dokovanja načelno se izvode slijedeći i radovi:1. Čišćenje, pregled i otklanjanje nedostataka na podvodnomdijelu trupa broda;2. Pregled osovinskih vodova, propelera i kormila;3. Čišćenje, pregled i opravku podvodnih ventila i otvora;4. Pregled i opravka dubinomjera i brzinomjera;5. Izmjenu katodne zaštite i obnavljanje zaštitnih premaza.Za vrijeme dokovanja broda mogu se vršiti i manji radovi namašinama i brodskim uređajima.26

Mali remont jahteObuhvata preglede i radove provjere tehničke ispravnostibrodskih uređaja, , korekciju zazora, zamjenu šupernica, brtvilai osiguranja, te obnavljanje zaštitnih premaza, uz obaveznodokovanje.Ako se u malom remontu konstatuju ošteotećenja enja i velikatrošenja dijelova, radovi se proširuju na utvrđivanje uzroka iotklanjanje posljedica kvara a istrošeni i pohabani dijelovi sezamjenjuju novim.27

Veliki remont jahteObuhvata veći i obim radova od radova srednjeg remonta, da bise uz redovno održavanje i mali remont obezbijedila pouzdanaeksploatacija do idućeg velikog ili generalnog remonta broda,odnosno do kraja vijeka eksploatacije.U sklopu velikog remonta, sa trupa broda skida se u potrebnomobimu izolacija, veći i dio mašina, uređaja i opreme radi remontau specijalizovanim radionicama remontne ustanove kojaremontuje jahtu.Jahta se dokuje potreban broj puta, a dotrajali dijelovi brodskekonstrukcije zamjenjuju se novim.Načelno veliki remont se obavlja jednom u periodu dogeneralnog remonta i drugi put u periodu posle generalnogremonta jahte.28

Generalni remont jahteObuhvata najveći i obim remontnih radova i zanavljanjasistema, uređajaeđaja, , opreme i mašina jahte novim sredstvima. Sa Strupa jahte skidaju se svi uređaji, , oprema i mašine, dotrajalidijelovi brodske konstrukcije zamjenjuju se novim.Generalni remont načelno se vrši i jednom u životnom vijekujahte.29

Sve vrste remonta jahti obuhvataju:• pripremu remontnog iskaza,• ulazak broda u remontnu ustanovu,• izvršenje remontnih radova i• primopredajna ispitivanja.U primopredajna ispitivanja ulaze probne vožnje jahte ikontrole parametara svih brodskih uređaja, , mašina i opreme.30

Problemi kod održavanja jahtiCentralni problem održavanja jahti predstavlja nedostatakstatističkih podataka o održavanjuNjega generiše e slaba obučenost posad, nedostatakdokumentacija, neažurnost vođenja zapisa i nedostatakcentalizovanog informacionog sistema za sve klase i tipove jahti.Jedan od osnovnih problema koji prate unapređenje sistemaodržavanja jeste postojanje ili nepostojanje podataka o otkazima,kao i sistema za njihovo prikupljanje.Za kvalitetno upravljanje održavanjem tehničkih sistemapotrebno je da se raspolaže e dokumentovanim podacima opouzdanosti i pogodnosti održavanja, resursnim potencijalima ipodacima o radu i održavanju tehničkih sistema.31

Procjena je se da se na jahtama ne vodi sva propisana tehničkadokumentacija tokom eksploatacije, a da se ponekad inajvažniji niji parametri ne zapisuju u pogonske evidencije.Tako da se ovi podaci kasnije ne mogu koristiti u analiziotkaza i za planiranje radova održavanja.Dakle ako ne postoji dokumentovana analiza otkaza koja bi semogla kvalifikovati kao ozbiljna i u svrhu povećanjaefikasnosti održavanja a podaci koji se koriste u statističkojanalizi pouzdanosti nisu vođeni, , a planiranje se vrši i na osnovuizvještavanja o otkazima ključnih sistema.Onda je teško govoriti o sistemu održavanja jahti.32

Jahta se sastoji iz velikog broja složenih sistema i podsistema,za koje je proizvođač dao ili nije dao podatke o pouzdanosti.Zbog velike kompleksnosti postrojenja jednostavno nijemoguće e razviti kompletan analitički opis karakteristikapouzdanosti.To se komplikuje situacijom da su mnogi funkcionalni otkaziuzrokovani ne samo sa dva ili tri načina otkaza, već sadvadeset ili trideset.Zato registrovanje funkcionalnih otkaza može e biti jednostavno,ali je veći i statistički zahvat da se izaluju i opišu u modeli otkazakoji se mogu pridružiti iti svakom od načina otkaza.Iz tih razloga to takvu analizu čini skoro nemogućom.om.33

Da se prisjetimo - otkaz kao kritično stanje i efekat koji onmože e proizvesti u funkciji sistema u određenom operativnomkontekstu, daje mu prvenstveno sa stanovišta posljedica kojezbog toga mogu nastupiti.Da bi smo mogli unaprijediti sistem održavanja a timepozitivno utjecati na stanje sistema, potrebno je da nakonotkaza, dokumentovanja i statističke obrade podataka,posebnim algoritmima izvršimo imo izbor optimalne koncepcijeodržavanja. Naravno, potrebno je i da ta koncepcija budeizvodljiva i efektivna.Na taj način bi se omogućilo stvaranje uslova za uvođenjeodržavanja prema stanju i prediktivno održavanje, gdje god jeto optimalno kao izbor. Naročito u prevenciji skrivenih ili zaokolinu potencijalno opasnih otkaza.34

To su osnovni problemi održavanja jahti za koje nemadovoljno javno publikovanih podataka, a pogotovo ne zametodologije izbora koncepcija održavanja, koje se kao tajnazadržavaju avaju u internim okvirima.Ono što je svima poznato jesu efekti koji se postižu u u:• smanjenju troškova održavanja,• povećanju sigurnosti u eksploataciji sistema,• zatim produženju korisnog životnog vijeka sistema,• stvaranju osnova za izradu kompjuterskog sistema zaupravljanje održavanjem,• boljim poznavanjem sistema koji su na upotrebi,• timskom radu i većom motivisanošću u angažovanog ljudstva.35

HVALA NA PAŽNJISREĆNO !36