1myYNse

Ka sii darane, kooxdaasi wixii ay weligood runta moodayeen haddii ay noqotay duni kale hadhkeed, maxaa diidaya runtacusub ee ay ku hambaabereen qudheedu in ay tahay been kale (hadh kale) oo ay xaqiiqo kale ka sii dambayso? Ujeedkamala’awaalkani waa in ay dadku mar walba xaqiiqo u haystaan xaaladda garasho ee ay ku jiraan, taas oo isbeddeli kartahaddii ogaanshahooda wax is ka dooriyaan. Taa maanta waxaa la gu macnaystaa culuunta psychology.Si taa hore la mid ah diintuna waa ay ku danaysataa xoogga iyo hibada mala’awaalka dadka. Run ahaantii diinta sideedabamala’awaalkeenna ayaa inoo macneeya, haddii kale wax badan oo ay ka hadasho ma aynnaan garanneen. Tusaale ahaansifooyinka Eebbe waa ay ka baxsan yihiin garaadkeenna, waxa qudha ee la gu macnaysan karaana waa mala’awaalka ooina tusi kara wax aynnaan aqoon iyo waaya’aragnimo u lahayn. Tusaale ahaan bilaw la’aanta iyo dhammaad la’aanta, ooka mid ah sifooyinka Alle, khayaalka maskaxdu wuu keeni karaa se ma qeexi karo. Tusaale kale waa jannada oo loo sifeeyaysi aad u ga fog waaya’aragnimada iyo aqoonta bani aadanka, taas oo haddana ku dherersan itaalka ay maskaxdu wax kusawiran karto, iyada oo la gu tusaalaynayo waxyaalaha la yaqaan ee la suuraysan karo. Sida ay diintu sheegtay jannaduwax ay ka dhisan tahay macdanta dadku yaqaanno inta u gu qaalisan sida lacag (fidda), dahab, miski, luul iyo yaaquud,ciiddeeduna waa sacfaraan. Jannadu wax ay lee dahay siddeed irridood, irrid walbana ballaceeda rakuub dheereeyaa waxuu dhaafi karaa saddex maalmood. Wax ay ka kooban tahay boqol fooq, laba dabaq oo walibana wax ay ka la sarreeyaaninta cirka iyo dhulku isu jiraan. Dabaqyada jannooyinka waxaa u gu sarraysa Fardawsa, iyada ayayna webiyada jannadaoo dhami ka soo durduraan, korkeeda ayuuna saaran yahay Carshiga Alle.Webiyada jannada mara mid waa caano, mid kale waa khamri kuwa cabba u macaan, ku kalena waa biyo. Mid Kawsar layidhaahdaa wax uu gaar u yahay Nebi Maxamed (scw), waana webi caanaha ka cad malabkana ka macaan, ayna joogaanshimbiro mid walba qoorteedu tulud la’eg tahay. Jannada Kawsar waxaa ku yaalla geed aan hooskiisa rakuubku boqolsannadood ka gudbi karin, dhirtuna goor walba wax ay lee dahay hoobaan soo raaracda oo gacantu gaadhayso. Jannadawaxaa ka dhisan teendhooyin ama khaymado luul ka samaysan, kuwaas oo doc waliba dhereran tahay lixdan mayl.Sidaas bay qisooyinka aakhiro u ga baxsan yihiin aqoonta iyo waaya’aragnimada dadka, is la markaa haddana u waafaqsanyihiin mala’awaalka maskaxdu keento ee oggolaato. Mar bay diintu doontaa barwaaqada jannada taalla in ay dhaafisomala’awaalka dadka ka suurtooba, markaana waxaa la yidhi “waa barwaaqo aan wax la mid ah weligeed ili arag, dhegimaqlin, garasho dadeedna ku soo dhicin. Halkaasi waa suuraynta u gu fog eemaskaxdu tiigsan karto.Dhinaca saddexaad ee fogaanta awoodda mala’awaalka loo adeegsaday waa hindisaha aragtiyaha cilmiga. Tanna aynnutusaale u ga dhiganno xisaabinta baaxadda koonka aynnu innaga iyo dhulkeennan yari ku dhex jirno. Intii uu aadamigu jiraywax badan buu habeen madow cirka eegay, oo maleeyay waxan oo xiddigo ah iyo waxan oo adduun ah ee isdaba guurayaawaxa ay yihiin iyo inta ay baac iyo ballac la’eg yihiin. Sheeko xariirooyin mala’awaal ah buu dabadeed dadku waxaa kacuriyay. Innaga awowyadeen iyo ayeyooyinkeen xiddigahaa wax ay u bixiyeen Laxo, Lo, Waylo, Wiil, Awr Cir, Habaarqabeiwm, waxaas oo ku qotoma aqoontii iyo noloshii ay yaqaanneen. Qolo wal oo kalena sidaa si la mid ah ayay yeeli jirtay.Maanta cilmigii wax badan oo koonka ku saabsan buu furfuray oo mala’awaalkii ka saaray. Hayeeshee kol haddii weli koonkaguntiisa fog la gaadhin la yahay waxaa abuurmay mala’awaal cusub oo aqoonta la helay ka aragti qaadanaya.Tusaale ahaan haddii la caddeeyay ilaysku in uu yahay waxa jira waxa u gu xawaare dheer, kaas ooilbidhiqsigiiba jara 300 000 km, koonka inta la og yahay ballaciisa waxaa la gu qaddaray masaafo ilaysku isagagudbi karo 14 bilyan oo sannadood. Baaxadda sidaa u weyni cilmi kasta oo ay tahay maskaxdeennu si fudud uqaadan kari mayso. Haddana dadka culuuntaa ka shaqeeyaa wax ay soo bandhigaan mala’awaal odhanaya “mar haddiiweynida koonku aanay xad lahayn, suurtagalnimada dhulal keennan la mid ah oo ay nolol teenna la mid ahi ka jiri kartaaxad ma leh”. Suurayntii cajabta lahayd ee maskaxda iyo horumarkii cilmiga ayaa is la siqay oo is la fogaaday.Hawlaha ay maskaxdu awooddeeda mala’awaalka ku qabato waxaa ka mid ah curinta halabuurka. Erayga halabuur afsoomaaliga wax weyn buu u gu filan yahay, meel weyn buuna u buuxiyaa macnanayta waxa uu sheegayo. Hal iyo abuur isku darkoodu waa curin wax cusub oo aan hore u jirin. Hal keligii waa wax ama jiritaan. Markaa waa wax kasta oo suugaan26