DITURIA

QKSH“Migjeni”Revistë mujore për fëmijë, të rinj dhe prindër, shtator, 2011DITURIAE boton QKSH”Migjeni”Borås-SuediViti V , Nr. 7Në këtë numër mund të lexoni:*Me bashkatdhetarët, kolegët tanë…*Sa gjë e bukur është kur takohesh me bashkatdhetarët tu ne vendlindje*Me Radio Tiranën ju hyni si miq në familjet shqiptare*Gjendja e studimeve albanologjike dhe perspektiva e tyre*Faqja e poezisë*Tregimi për të vegjlit*MatematikëKalaja e Petrelës

Nga: Murat GecajPublicist-TiranëME BASHKATDHETARËT E KOLEGËT TANË, SOKOL DEMAKU E BAHTIR LATIFIU desh të shkëmbeheshin disa mesazhe, ndërmjetmeje e Viron Konës dhe mikut e kolegut tonëtë mirë, Sokol Demaku, në Boras të Suedisë.Kështu do të përcaktonim në largësi “axhendën”e qendrimit treditor të atij dhe bashkëpunëtorit,Bahtir Latifi, kryetar i Shoqatës “Migjeni” nëatë qytet skandinav. Në fakt, më i shqetësuaridhe më i interesuari ishte Vironi, pasi ata do t’iakthehnin atij vizitën e bërë në vendin e tyre tëbanimit, disa ditë më parë, ku përuroi librin e tijnë suedisht, “Eh, mor Bubulino”.Kështu, më në fund, çdo gjë u sqarua dhemysafirët tanë të nderuar mbërritën në Rinas, kui priti vetë Vironi e pastaj qendruan në Tiranë.Një zile në celularin tim dhe mora vesh njoftimine mirëpritur se Sokoli e Bahtiri kishin ardhurshëndosh e mirë. Pa e zgjatur, shkova te ata nëmjediset e hotelit “Zagrebi”, mu në qendër të Tiranës.I pari, u ngrit në këmbë Sokoli: trupmadh,buzagaz dhe mjaft energjik, i cili m’u “vërsul”dhe të dy u përqafuam nxehtësisht, si të njohur tëvjetër. Gjithashtu, me dashamirësi u takova meBahtirin, një djalosh i ri dhe paksa i heshtur. Por,në fakt, më parë ne vetëm ishin lidhur me anëtëe-maileve ose kishim lexuar shkrimet e njëritjetritnë Faqen e Internetit “Fjala eLirë”(Londër), e mikut tonë të përbashkët, FatmirTerziu, i cili mbeti i pranishëm në të gjithabisedat tona të këtyre ditëve…Ndërmjet kolegëve e miqëve, në Tiranë…Megjithëse koha ishte mjaft e nxehtë nëkryeqytet, e nesërmja ishte ditë e veprimtariveaktive, bashkë me dy miqtë tanë. Në orën10 paradite, në një lokal pranë Ministrisë sëNga e majta: Vironi, Sokoli, Murati, Edi e BahtiriArsimit e Shkencës, Sokoli e Bahtiri u ndodhënpër një kafe, në shoqërinë e disa kolegëve edashamirëve. Ndër ta, ishte “Mësuesi i merituar”dhe publicist e shkrimtar i njohur, BardhylXhama. Por nuk mungoi aty as publicisti eshkrimtari Skënder Hasko, i cili erdhi gati“fshahurazi” në këtë takim, pasi ndodhej mepushime në bregdetin e Jugut të Shqipërisë. Pokështu, aty ishin redaktorët e revistës “Mësuesi”dhe shkrimtarët, Andon Andoni e Vjollca Spaho;drejtori i një nshkolle 9-vjeçare e publicisti SejdoHarka dhe arsimtarët e shkrimtarët BashkimSaliasi, Kadri Tarelli, Petrit Xhaja e botuesiEduard Vathi…Meqenëse e kishte marrë veshtakimin tonë, aty mbërriti Dr. Ibrahim Gashi,arsimtar veteran dhe tani kryetar i KomisionitQendror të Institutit të Integrimit të KulturësShqiptare, me qendër në Tiranë dhe me synimpërafrimin, deri në njësim, të teksteve shkollorenë të gjitha trojet tona amtare e në diasporë.Është e kuptueshme se, bashkë me kafet e rastit,në atë mjedis të këndshëm u ngritën dolli e uzhvilluan biseda mbresëlënëse, për të dyja palët.Veçanërisht Vironi ishte i vëmendshëm që t’ipërshëndeste nga larg edhe miqtë suedezë, qënjohu gjatë vizitës së tij në Boras e më gjerë. Mekëtë rast, mysafirët me banim në atë qytet suedeztreguan për punën në shkollë, revistën e tyre “Dituria”dhe radion lokale, po me të njëjtin emër.Gjithashtu, folën për veprimtaritë kulturore tëShoqatës së emigrantëve shqiptarë të artij qyteti,me emrin domethënës “MigjenPor edhe vendësit kuvenduan për punët e krijimete veta, dëshmuan se i kishin ndjekur me2interes punët e tyre të mira, si përmes faqeve tëInternetit, por dhe në gazetën e Tiranës “Republika”,me kryeredaktor Nuri Dragoin, mikun etë gjithëve. Një suprizë e bukur në këtë kuvendshoqëror, ishte dhurata nga V. Kona e librit tëri me tregime, “Dielli është i imi”, i cili doli atëditë në qarkullim. Ndërsa Sokol Demaku uadhuroi kolegëve antologjinë me poezi, shqiprumanisht,“Baladë e përflakur” dhe një albumme veshje karakteristike sahqiptare.Në përfundim të kësaj “kafje” e këtij takimi tëpaharruar, pjesëmarrësit u ndanë me dashuri erespekt nga njëri-tjetri. Ndërsa në darkë, Sokoli eBahtiri ishin në shoqërinë e P.Xhajës, në kalanë ePetrelës, ca në largësi nga kryeqyteti, pra në njëvend piktoresk e të freskët, ku ndien kënaqësi tëpërbashkët. Por kolegët tanë nga Borasi u befasuanedhe nga bukuritë që panë, gjatë një vizitetë shkurtër në kalanë e Prezës.Dita kaloi shpejt dhe erdhi darka. Pas një pushimi aktiv të miqëve tanë, ata përsëri u ndodhën nëshoqërinë e disa kolegëve, tani në një rreth pakmë të ngushtë. Përveç të tjerëve, erdhën publicistie shkrimtari N.Dragoi dhe botuesi i librave tëV.Konës, E.Vathi. Bisedat ishin mjaft të ngrohtae vëllazërore. Me atë tipin pak të heshtur, Nuriuu shkathtësua e nuk ndalej në bisedat e tij meSokolin e Bahtirin, sa unë i thashë me shaka:“Kënaqem, që sonte t’u zgjidh gjuha!” Ndërsaai m’u përgjigj: “Vërtet kështu është, por kamkënaqësi që po i njoh nga afër këta dy bashkatadhtarëtanë, me banim në Boras të Suedisë. Nëgazetën tonë kemi publikuar disa herë shkrimepër punët e tyre të mira, në shërbim të komu-

Bisedë ndërmjet kolegësh (nga e djathta): Nuriu, Sokoli e Vironinitetit shqiptar atje. Prandaj më duket tani, kurpo i takoj këtu në Tiranë, se i kam njohur shumëkohë më parë”. Qendruam së bashku deri vonëdhe bisedat nuk kishin të sosur për shtypin eletërsinë, për emigracionin dhe planet e kolegëvenë Suedi, për lidhjet e mëtejshme me Shqipërinëe Kosovën. Ndër të tjera, ata thanë se një ndërqëllimet e tyre, në këtë udhëtim, ishin përgatitjetlokal, gjithnjë për librat e botimet, për arsimin ekulturën, për veprimtaritë e përbashkëta, që janëorganizuar e mund të zhvillohen në të ardhmenetj. Rastësi e këndshme ishte se aty u ndodhënedhe redaktori i Radio-Tiranës, poeti DemirGjergji dhe veprimtari i arsimit e kulturës nërrethin e Pukës, Gjovalin Alia.Në vazhdimësi, mbrëmja e djeshme ishte engjeshur me veprimtari të dobishme. Përsërinjë takim të ngrohtë e të paharruar me Sokoline Bahtirin, kishim unë e Vironi dhe Dr. I.Gashi.Megjithëse ndodheshim afër tri ditë së bashku,bisedat tona nuk kishin të mbaruar. Secili memënyrën e tij, fliste për librat e revistat, përveprimtaritë kulturore dhe emisionet radio-televiziveetj. Siç shprehej Vironi, Sokoli vazhdontetë ishte “i papërmbajtshëm”, pra energjik dhemjeshtër i bisedave të mençura. Kështu e kishteparë atë edhe në Boras të Suedisë, ku të gjithë,pra shqiptarë e suedezë, e kërkonin Sokolin tëe një vizite kolektive, në Tiranë e Durrës. Kjoparashikohet të ndodhë në tetor 2011, kur do tëvijë këtu një grup i madh me mësues e nxënës,shqiptarë e suedezë dhe do të zhvillojnë disaveprimtari të përbashkëta.Në ditën e tretë të qendrimit në Tiranë, Sokoline Bahtirin, pasi u kishin dhënë mjaftkolegëve të tyre libra të tyre e një album tëbukur fotografikë, unë e Vironi i shoqëruamata në mjediset e Radio-Tiranës. Aty i priti mepërzemërsi redaktorja e emisioneve të arsimit,“Dritë e Diturisë”, Kozeta Hoxha. Në përgjigjetë pyetjeve të saj, duke ndërruar “rolet”, Sokoliu foli direkt dëgjuesve të kësaj radioje qendrorenë Shqipëri, për mësimin e shqipes në Suedi, përrevistën shqipe dhe stacionin e radios “Dituria”atje. Duke e shfrytëzuar me profesionalizëmpraninë e Bahtirit në studio, Kozeta foli e recitoipër dëgjuesit disa poezi nga vëllimi i parë i tij, qëI kushtohen kryesisht mallit për vendlindjen. jepte një mendim ose të ishte i pranishëm përNdërkaq, pas emisionit, drejtori i departamentit zgjidhjen e ndonjë problemi.në këtë Radio, publicisti e shkrimtari Jaho Pa përmendur lidhjet e bisedat e shumta telefonike,sidomos të Sokolit, me miq e të njohur nëMargjeka i falënderoi ata për praninë e tyre.Pastaj sëbashku qendruan e biseduan në një Tiranë, sot paradite kishin lënë një takim disi tëveçantë, pra në redaksinë e revistës “Mësuesi”,3botim i Ministrisë së Arsimit e Shkencës, kupër shumë vite kemi shërbyer dhe unë e Vironi.Aty u pritën me ngrohtësi nga redaktorët e kësajreviste dhe shkrimtarët Andon Andoni e VjollcaSpaho. Së bashku, shkëmbyen mendime përforcimin e bashkëpunimit të ndërsjelltë etj.Sot pasdite, dy miqtë e kolëgët, vëllezër të njëgjaku, Sokol Demaku e Bahtir Latifi, tanimëme banim në Boras të Suedisë, u larguan ngaTirana, të përcjellë me dashuri e respekt ngamiqë, të njohur e dashamirë. Vërtet me vete atamorën edhe disa libra të këtyre. Por, kryesorja,“u ngarkuan” me respekt e dashuri vëllazërore,që do t’u japin atyre nxitje dhe frymëzime tëreja për punën atdhetare e fisnike me fëmijëtshqiptarë, në botimin e revistës dhe programetradiofonike të “Diturisë”. Ndoshta, ky emër epërmbledh tërë misionin e tyre për çështjenkombëtare shqiptare edhe atje në brigjet e Skandinavisësë largët, ku mendja e zemra u rrahinpapushim për njerëzit e dashur të trojeve amtare.Takimet tona të këtyre ditëve i kemi fiksuar në sae sa fotografi dhe filmime. Por, kryesorja, i kemitë ruajtura fort në kujtesë, si ngjarje të shënuaradhe të paharruara të jetës sonë. Ndërkaq, mendoje them me vete: Sa gjë e mirë dhe e bukur është,kur njihesh e takohesh me bashkatdhetarët tu,kudo që jetojnë e punojnë në dherat e huaja, përnjë jetë më të mire!…Unë e Vironi, me Edin, shihnim avionin, qëu ngrit në lartësi dhe u drejtua për në Suedi,një ndër shtetet më të zhvilluar e më socialë,ku shqiptarët e ndiejnë veten “si në shtëpinë etyre”. Prandaj, tani më kujtohet dhe një thënjekuptimplote suedeze, që e na tregoi Sokoli: “Ne,jemi të gjithë të barabartë në këtë botë!”Ndërsa ne urojmë nga zemra: Udhë e mbarë,kolegë e vëllezër tanë! Lumturi familjare dhedalçi gjithnjë faqebardhë: në krijimtari dhe nëNë studion e Radio-Tiranës…plotësimin e punëve, detyrave e synimeve tuajatë shumta e me përmbajtje atdhetare shqiptare!Tiranë, 22 qershor 2011

Sokol DemakuSA GJË E BUKUR ËSHTË KUR TAKOHESH ME BASHKATDHETARËT TU NË VENDLINDJE!Një natyrë unike përshkon tërë atdheun nga veriu deri në jug. Është një natyrë impresionuese për ata të cilët për herë të parë por ndoshta edhe që pasca kohësh kthejnë në vendlindje dhe magjepsen nga pamjet më interesante të cilët njeriu thotë se vetëm natyra shqiptare ka ditë ti krijoj. Kjo është nëtë gjitha viset shqiptare duke u nisur në veri nga me fushëgropën e Llapit, nga pjesët kodrinore-malore të malit të Albanikut në perëndim dhe malevelindore kosovare, në lindje e deri ne pjesët ma jugore të vendit Gjirokastra, Saranda, Poliçani, Delvina, Çorovoda, Përmeti, Tepelena, Selenica, Memaliaj,Himarë, Orikumi, Libohova, Konispoli dhe Këlcyra. Nëse njeriu është një turist apo vizitor nga viset tjera të Evropës, ka gjithmonë diçka tëre për të zbuluar në këto troje!Çdo popull i arsyeshëm ne botë sado qe nga faktorte ndryshëm i vihen gardhe dhe pengesa përkomunikim përpiqet te gjeje rrugë për vendosjene relacioneve brenda sojit. Duhet të themi kaluanafro dy dekada e me shume ku komunikimi mesnjerëzor ne te gjitha fushat e jetës e aq me tepërne planin kulturor dhe atë shkencor e arsimordhe ekonomik ka filluar të përparoj dhe zhvillohetnë drejtimet e duhura.Institucionet kulturore, arsimore pse jo edhe atoekonomike duhet te thurin një platforme te bashkëveprimitqe do te rreshtonte dobi reciprokepërtej mirëqenies shqiptare.Është muaji qershor, si zakonisht tek ne në veriklima është më e butë, ditët janë më të gjata,është pasdite, sodisim Alpet shqiptare nga avionii cili ka marrë drejtimin e tij për ulje në AeroportinNdërkombëtar “Nëna Terezë” në Rinas.Një pasdite me diell, me një temperaturë që përne është disi e lartë.Kemi udhëtuar nga mëngjesi, sepse dihet për tëbërë këtë rrugë njeriu duhet të kaloj ose nëpërBudapest apo Vjenë, sepse linje të drejtpërdrejtëende nuk ka për dy kryeqytetet e vendeve tona.Arrijmë diku pas dite me një vonesë prej një orenë Rinas.Një pritje me shumë ngrohtësi nga personeli nëaeroport, kjo një traditë e lashtë e jona, të cilënedhe sot e kësaj dite e kultivojmë.Jashtë shohim se shumë miq me padurim presinkalimin tonë jashtë që të përshëndeten me ne,kjo është një kënaqësi për ne. Takojmë në holline aeroportit në Rinas mikpritësit. Është kënaqësisepse kjo është tradite e jona.Marrim rrugën për në Tiranë, vendosemi nëhotel, biseda vëllazërore gjatë terë rrugë e nërrugë e sipër na pyet, si kemi udhëtua, mikuynë Vironi i cili para ca kohesh ishte në Boråstë Suedisë ishte mysafirë në qytetin tonë ku beripromovimin librit të tij për fëmijë “Bubulino” tëpërkthyer në suedisht.Në qytet na bashkëngjiten edhe miq tjerë posVironit, miq tanë dhe miq të Vironit, kjo na bënë4edhe me kureshtar edhe mua edhe Bahtirin tënjihemi edhe fizikisht me këta njerëz me të cilëtka kohe që kemi një komunikim dhe bashkëpunim.Takojmëketu profesor Murat Gecaj,Petrit Xhajan e shumë të tjerë.E ndërsa dielli i afrohej perëndimit e poshtë nëluginë kishte filluar filluar të erret, Petrit Xhaja,n/drejtor i shkollës “Kamza e Re” dhe autor teksteshtë matematikës për ciklin fillor na propozonqë të bëjmë një vizitë këtë mbrëmje në Kalanë ePetrelës. Kjo ishte hera e parë që unë dhe Bahtirido vizitonim këtë Kështjellë të njohur nga kohae Skënderbeut.Makina niset sërish dhe më në fund jemi nëPetrelë. Gjithçka prehet në muzgun e mbrëmjesdhe e vetmja gjë që shihet janë fushat e gjëraqë shtrihen deri ke Tirana dhe majat e larta tëAlpeve që duket sikur digjen të ndriçuara prejnjë çerek hëne apo më mirë të themi duketkryelartë “Dajti” krenar. Kjo është mbrëmja eparë me miqtë tanë në Tiranë. Bisedohet përpunën por më shume bëhet bisedë për qëndrimine Vironit në Borås, ndërsa Petritit i intereson mëshumë puna me lenden e matematikës për çkaedhe unë debatoj me te ne këtë drejtim. Ai ështëautor i shumë testeve mësimore të matematikëstë cilat përdorën në shkollar e vendit.Por pafundësia nuk është aq larg. Ajo mbarontek Kështjella e Petrelës me një pamje brilantetë fushave për rreth krijojnë një panoramë fantastiketë vendit.

Kaloj edhe një ditë shumë e ngjeshur me aktivitetemjaft frutdhënëse për ne por besojmë dhepër miqtë tanë: Dielli veç kishte filluar rrugëne tij pas bjeshkëve. Takojmë serish në hollin ehotelit miqtë tanë Murat Gecaj dhe Viron Kona,të cilët serish na ftojnë në një takim me miq tëpenës e librit. Do takojmëedhe botuesin e gaztës “Republika” e cila del nëTiranë, një gazetë mjaft me zë dhe e lexuar këtu.Po do takojmë kryeredaktor e gazetës “Republika”Nuri Dragoin, një njeri i qetë me shumerespekt për të tjerët, njeri me kulturë të gjerë, iKështu përfundon dita e parë e vizitës tek miqtëtanë në Tiranë.Të nesërmen qysh në mëngjes ndjejmë një vapëtë cilën ne vështirë e përballojmë kemi temperaturënne mëngjes dikur 30 C por kjo është ezakontë për mikpritësit tanë.Vironi këtë ditë na kishte përgatitur një surprizë.Në një lokalë pran Ministrisë së Arsimit dotakohemi me miq profilesh të ndryshme, për tëcilët kemi dëgjua, por edhe me të cilët kemi komunikuapor fizikisht deri më tani asnjëherë nukishim takua. Do jemi këtu me poetë, publicistë,shkrimtarë, profesor të lamive të ndryshme tëjetës. Do takojmë këtu dhe njihemi më për seafërmi me miqtë tanëProf. dhe publicisti Murat Gecaj, Andon Andonie Vjollca Spaho redaktorët e revistës “Mësuesi”,shkrimtari e publicisti Skënder Hasko, “Mësuesii Merituar” Bardhyl Xhamo, Petrit Xhaja,n/drejtor i shkollës “Kamza e Re” dhe autor teksteshtë matematikës për ciklin fillor, Dr. IbrahimGashi, kryetar i Komisionit Qëndror të Istitutit tëIntegrimit të Kulturës Shqiptare (një organizatëjo qeveritare), Sejdo Harka publicisti dhe drejtorshkolle, Bashkim Saliasi shkrimtar dhe publicist,z Eduart Vathi botues librash, mes tyre edhemikun Kadri Tarelli.Do këmbejmë mendime, do bisedojmë, por edhehumori nuk do mungojë. Dua të përmend atë semiku ynë, poeti, shkrimtari dhe “Mësuesi i Merituar”Skender Hasko kishte bërë një udhëtimpesë orë nga Vlora vetëm e vetëm që të ishteme ne në këtë bisedë dhe takim. E falënderojmëshumë për kontributin tij.Pasditja kalon me një shëtitje në Kalanë Preza,edhe kjo është vizita e parë e ynë në këtë vend,një vend mjaft atraktiv ku do na shoqërojnëmiqtë tanë Kadri Tarelli, Bashkim Saliasi dhePetrit Xhaja.Biseda do orientohet në punën që ne bëjmëjashtë atdheut dhe kushtet që ne kemi për ruajtjene gjuhës, kulturës dhe traditës.heshtur por me plotë humor në shpirt.Shqipëria ka traditat e saj te veçanta temirësjelljes qe e karakterizojnë popullin qei mbart ato. Ato janë te lidhura ngushte menocionin e mikpritjes, një nocion për mikun qeafrohet me atë te vizitorit te shenjte.Shqiptaret janë te dashur dhe mjaft te hapur ndajte huajve qe vizitojnë vendin e tyre. Nëse dot’ju qëlloje te vizitoni një shtëpi shqiptare, dote trajtoheni si mbret . I zoti I shtëpisë do t’jurespektoje duke ju ulur ne krye te shtëpisë osetavolinës. Miku gostitet me gjerat me te miraqe mund te ketë. Zakonisht ofrohet raki e bërëvete ne Shqipëri e cila është njëkohësisht pijetradicionale.Takimet tona të këtyre ditëve i kemi fiksuar në sae sa fotografi dhe filmime. Por, kryesorja, i kemitë ruajtura fort në kujtesë, si ngjarje të shënuaradhe të paharruara të jetës sonë. Ndërkaq, mendoje them me vete: Sa gjë e mirë dhe e bukur është,kur njihesh e takohesh me bashkatdhetarët tu, nëVendlindje!5

Bahtir LatifiNË GÖTEBORG TË SUEDISË PËRFUNDOI TURNIRI NDËRKOMBËTAR I FUTBOLLIT PËR TË RINJEkipi i futbollit “Karanba” nga Brazili me të rinjët të moshës 18 vjeçar fituan medaljen e Arit në këtë vit në lojën Ndërkombëtare në “Gothia Cup”në SuediViti 2011 është një vit që theu rekord në turnirin e futbollit që filloj nga e hëna, e që vazhdoj deri të shtunën në Heden dhe Ullevi të Göteburg.Të gjitha ekipet me të rijnë kishin arritur në këtëqytet nga shumë vende të BotësNjë turnir tashmë i njohur edhe për Kosovëndhe Shqipërinë qysh e sa vjet me radhë ku edhefëmijët nga këto dy shtete janë pjesëmarrës nëkëtë turnir Ndërkombëtar.Nga 73 vende të Botëskishin arritur mbi 1570 ekipe futbolli me të rijnëgjithsej që sipas suedezëve është një vit i cilitheu rekord nga numri i pjesëmarrësve krahasuarme vjetët e kaluara.Në mesin 73 vendeve megjithsej 1570 ekipe nga shumë vende të Botësmorën pjesë edhe ekipet e futbollit me të rijnënga Kosova dhe ShqipëriaViti që lamë pas nëkëtë turnir ishin gjithsej 1500 ekipe nga 70vende të ndryshme të Botës si : 34 vende ngaEvropa, 13 nga Azia, 12 nga Amerika me SHBAdhe Kanada si dhe 10 nga Afrika.Pra shihet përnga numri që u dëshmua në këtë verë se metë vërtet theu rekord pjesëmarrja e ekipeve tëfutbollit në këtë turnir Ndërkombëtar në Göteburgtë Suedisë.Qëllimi kryesor i të rinjve dhe tërejave kosovar dhe atyre shqiptar ishte po ashtusikurse në vitin e kaluar apo edhe më herët qëtë marrin përvoja edhe më të mira në këtë fushëtë sportit.Në mesin e shumë flamujve të botësvalonin edhe flamujt nga Kosova dhe Shqipëria.I gjithë qyteti i Göteburg ishte i mbushur me tërijnë dhe të reja nga e gjithë bota, të cilët kishinardhur për të marr pjesë në turnirin Ndërkombëtartë Futbollit në Göteburg .Shumë prej tyre,përveç të rinjve dhe të rejave që ishin në ekipete lojës, kishte edhe të tjerë të moshave të rrituraqë kishin ardhur për ta përcjell këtë TurnirNdërkombëtar.Që nga e hëna deri të shtunënishte atmosferë sporti në gjithë qytetin e Göteburg,po thuajse në të gjitha fushat e e futbollitishin të mbushura me ekipe dhe shikues tëndryshëm.Të shtunën íshte dita e finales së atyreqë kishin luajtur më se miri dhe tani lufta mëe madhe për ata që kishin ardhur deri në finalepër ta fituar Medaljen e Arit.Stadiumi Ulleviishte i mbushur me shikues dhe simpatizues tëfutbollit ku përcjellin ditën finale të këtij Turnirikaq madhështor.E gjithë dita që u zhvillua mendeshje nga ekipet e dalluara gjat javës dhe derinë lojen finale ku pati fatin ekipi “Karanba” ngaBrazili ta fitoj Medaljen e Artë për vitin 2011“Gothia Cup “ në Göteborg.Loja që u zhvillua nëfund mes “Karaba” nga Brazili dhe AF MadridSur nga Spanja ishte një loj e mirë dhe interesantedhe e shikuar me shumë vëmendje nga7e gjithë shikuesit që ishin në fushën e futbollitpo ashtu edhe atyre që kishin mundësi ta shohinedhe për mes televizorit drejtpërdrejtë.Pak para përfundimit të pjesës së parë “Karaba”shënon Gol kundër “AF Madrid Sur” të Spanjësdhe hiq ma shumë se tre minuta ekipi nga Spanjabarazoj rezultatin 1-1.Edhe në pjesën e dytë u zhvillua loja e mirë porme rezultat 1-1.Në penalltinë e gjashtë pas rezultati të barabartëqë përfundoj 1-1, “KF Madrid Sur “ humb goline gjashtë dhe tani “Karaba” nga Brazil shkon nëfinale dhe fitoj Medaljen e Artë.Kështu përfundoj e gjithë java e këtij TurniriNdërkombëtar “ Gothia Cup “ në Göteborg tëSuedisë.

FAQJA E POEZISËMensur SpahiuPerparim HysiVjollca SpahoBashkëbiseduesi imMos u ngut,mos u ngut të flasësh shpejt e shpejt...Qetësohu, kij durim, bashkëbiseduesi im!Dëgjo fjalët, mendimin tim gjer në funddëgjo, kupto...Ndërsa të vështroj në vëmendje qetësisht në sy,dëgjoj gjithçka që do të thuash ti!Qetësohu, qetësohu dhe mos harro!Ka mendime e dëshira si ëndrra,zemërime e fjalë të mira që dalin nga goja,me shkëlqime fërshëllejnë nëpër buzët e fytyrësqë ndizet e ndizet këndshëm e si me flakë,por s’bëjnë vend;bien, bien e ikin; harrohen shpejt!... Nuk vijnë prej gëzimit, mundimit,as prej dhimbjes së shpirtit nuk vijnë,bashkëbiseduesi im, - ditë pa dritë,i lirë në mendim!Leksione të huajaTakohem me ty e të pyes për shëndetin,ti më flet për ditën, syzet, ngrohtësinë e diellit!Takohem me ty e të pyes për lodhjen,mundimin gjatë ditës,ti më flet për syrin, mrekullitë në fund të detit!Takohem me ty edhe të pyes për prindërit,motrat, vëllezërit,ti më flet për buzët, bluzën, macen edhe qenin!… Sërish takohem me ty,e ti flet e flet me leksione të huaja!Shkapërderdhje në trazimNuk isha fjetur, as zgjuar nuk isha,nuk ndodhesha në ëndërr,larg ëndrrës kurrsesi nuk isha!Lëvizi dora, kërkonte prekje,portën e burgut, hapjen e saj pëlqente!Lëvizi koka, përplasje donte,kapakun e tabutit të ngrinte, të largonte!.. Nga tmerri i një burgu tjetër,i një varri të ri gjithashtu,s’lëvizi dot krahu...Edhe koka ra!FlautistjaTi dole në skenë siç del dielli i bukur në majFlautin vure mbi buzë dhe mbi sup varej flokupyllnajëDhe luajte me flaut ca pjesë nga VivaldiMegjithëse qe gusht,gjiri m’u mbush me freskimarsi.PlasaPlasa,plasa me t’u luturQë t’më jepje një të puthurPo s’dorëzohesh,mezallaDhe bishtnon?!E merr shaka!!!S’është shaka,por kam mallNdaj t’u qepa pas si djallLulëkuqe jotja buzëPo më gjuan si me”Obuz?!” *Ndaj të lutem e të lutemGati në mez po këputemMë së fundi,bëhem “trim”Dhe të kap,moj vetëtimë.Puth e puth,e s’ndjej të ngopurSe jam “lodhur”,sa jam lodhur?!Dhe kur bëj të mbushem frymëS’më lëshon,moj “vetëtimë?!”* top artilerieUnë di mirëUnë di mirë të nanurisSe kam rënë,me kohë,nga fikuAto”punë” di t’i “ujdis”Se më kot nuk jam ashiku.Do të bindesh vet,pastaj,Kur të këmbejmë”kredencialet”Do të thuash:-Ja “ustaj?!”Sa mirë di që t’i “qajë hallet?!”...Flokët krela-krelaFlokët krela-krela,sytë të mbushur qiellHumbas në të thella,si të jem në jermFaqen ke të butë,porsi kadifeSado “qingj i urtë”,unë sulem atje..DETI DHE UNËU nisa në udhëtim,Pranë detit ëndrrat m´dallgëzuanE ndava detin me duar,Që ëndrra mos më mbytej.Duart i kam ende të lagura,Nga bluja e dallgëve të shkumëzuara,Ngjyra që rrjedhë nga gishtat e mi,Bojatis rërën e vetmisë.Era vjen nga larg,Nata përkulet nga të ftohtit,Poshtë ujit, ëndrra po më vdes,Atje, buzë detit.Do të derdh lot nëse duhet,Për ta bërë më të madh detin.Do të uluras, sa mundem,Që dallgët e egërsuara,Ëndrrën të mos ma mbysin.Më pas,Kur gjithçka të jetë kthjellur;Plazhi i pastër; deti blu,Sytë e mi do të jenë,Të tharë si shkëmb.ATO DITËKanë kaluar kaq vjet,Por ende i kujtoj,Ato ditë...Mbështetur mbi ty,Ëndërroja , ëndërroja,Yll dhe hënë vajzat e mia!Me erën,Që na mbështillte butësisht,Papritur filluam të fluturojmëMbi çati,Mbi pemë,Fluturonim, fluturonim...Kështu ishin ato ditë,Mbushur plot mrekullira të vogla,të njëpasnjëshme8

.Sokol DemakuFAQJA E POEZISËDelvina KërlukuKadrije MeniqiYLLI QË TI PRETYlli që ti pretËshtë yll fisnikSi zogu magjikQë jetës i jep dritë.Ka marrë rrugëtimMe vargun magjikKërkojne sy shkruarënQë e mban në shpirt.Rrugëton ylliMe vargun magjikPërballon dalgët e detitKërkon sytë magjik.Ulur në kopshtin e blertëMes lulesh në blerimAromë trendafiliNga shpirti im.Këtu ti gjenë ate që kërkonDritën e syritShpresëne jetësQë për te lengon.Të ndjej në cdo kendE di se këtu jeTa njoh ngjyrën e zëritAromën që ke.Ky yll që bën dritëQë shumë kohë e ke pritËshtë dhuratë për jetënPër ëndërren në shpirt.DIKU LARGNga diku larg,Një këngë jehon,Lulëzon një lule,Erë dashurie lëshon.Nga diku largNë qytetin timDëgjoj një melodiMe ritëm plot gaz,I gjason shumë këngës,Së rapsodit plak.Nga diku larg,Në qillin e kaltër,Një meteor bënë dritë,Lëshon rreze të arta,Më jep shpresë dhe jetë.Nga diku largZërin ta degjoj,E ndjej se me mungon,Të ëndërroj cdo natë,Shpirtin ma përvelon.Kam besim në shpirt,Se do të takoj.Mos më kërko më theTë kërkova nga veriunuk të gjeta as në jug,në Dhërmi u ndalatë shoh kaltërsinëe syve të tu.Deti Jon më tha: - Atje shko- Në Delvinë.- Në sytë e kaltërtë princeshës së virgjër.Atje u nisanga larg pashë nurin e saj.Të lutem - më tha:mos mu afro!Të lutem - më tha:nga unëasgjë mos kërko.Mora rrugën për Janinëajo më ndoqi si hije prapaTë lutem më tha : -Unë jam e fortës’më bën gjë dot sëpata.Unë kthehemajo ikunë ndalem ajo thotë : - Eja!Mbeta në udhëkryqAs në DelvinëAs në DhërmiAs në ManastirAs në Janinë...Do ta gënjejDo e thërras me zë të lartë,do ta thërras si ta rrëmbej,më s’të dua do ti them,do ta gënjej.Më s’të dua, më s’të dua si më parëTi nuk je kush me qenë,Unë pa Ty do jetoj, do jetoj tani e tutjedo të të rrej Ty e vehten unë tani, përgjithnjëpor thellë në vehte e dise nuk mundem pa Ty.Të dua,Nuk mundem dot pa Ty...9Buzëqesh, magjia ime!Magjia e buzëqeshjes tëndesot më zgjoi nga gjumimë erdhi lehtë si puhiadhe nga ëndrra më largoi.Magjia e zërit tëndsot më pëshpëritidashuri kur do të takoj?!Më tha dhe prapë iki.Magjia e hapave të tuzemrën ma tronditipor ishin ato hapaqë vetëm hijen ndiqnin.Jam zgjuar dhe mendojhorizontin vështrojnjë ylber më shfaqetme ngjyra shumëunë vë një pikë te ngjyra blu.Më thotë diç kjo ngjyrëpor nuk ju zbuloj dotështë sekret i vogëlqë më sjell pak lot.Sot magji e imjavallë ç`dëshiron?!T`më merresh me vetendoshta këtë synon.Sot jam e gatshmeme ty të shtegtojnë horizontin e mbyllurndoshta depërtoj.DRITË E HËNËSËshtë errësirëmë shoqëron drita e hënësqiriri i ndezurdhe ti vargu im...Ndjej pak të ftohtënë këtë natë të gjatëe ti vargu im s`ndaleshje kureshtarëdëshiron të zbuloshpse unë kam të ftohtë!?E sheh se si drita e qiriut zbehetdëgjon zemrën timese si të rrëfehet...Vargu im i dashur t`i nuk më zbulonse fshehtësitë e miavetë ti gjurmon!!!E sheh edhe hënënsa bukur shndritështë sonte e plotëdhe plotëson një dëshirë...Vargu im i shtrenjtësa bukur tingëllonmos je vallë melodiqë me ëndje dëgjoj!?

Begzad BaliuGJENDJA E STUDIMEVE ALBANOLOGJIKE DHE PERSPEKTIVA E TYRE1. Çështje të historisë së kërkimitNjë shekull më parë, saktësisht në vitin 1897, Faik Konica tër hiqte vërejtjen për varfërinë letrare të letrave shqipe, duke shtuar se ajo nuk kishte mëshumë se pesë a gjashtë libra cilësor[1].Ky konstatim për letërsinë shqipe nuk do tëdukej shumë i rën dësishëm për kohën tonë,sikur të mos ishte përpjekja e parë për të sjellësintezën e plotë të pasurisë histori ko-letrare nëletrat shqipe dhe sikur ky vlerësim të mos nabëhej sino nim i mendimit tonë kritik për gjendjenshkencore të studimeve alba nologjike, sot,një shekull më vonë.Pas këtij konstatimi të Faik Konicës, përpjekjetpër të vlerësuar shkencën dhe kulturën shqiptarenuk kanë munguar, por ka munguar për pjekjapër të organizuar atë në nivel të institucioneveshkencore kombëtare dhe të instituionalizuara.Në vitin 1940, bëhet përpjekja e parë për tëthemeluar një institucion shkencore, i cili do tëmerrte për sipër jo edukimin arsimor, misionine të cilës e kryente Normalja e Elbasanit, pokërkimin shkencor, përkatësisht institucionalizimine tij në shkallë kombëtare. Po në këtë vitorganizohet ne Tirane një Kon gres i StudimeveShqiptare, në të cilin merrnin pjesë, përveçshqip tarëve, edhe albanologë të shquar, sado përfat të keq, vetëm të pro veniencës italiane. Ngaky kongres lindi Instituti i Studimeve Shqip tareme qendër në Tiranë[2].Pas Luftës së Dytë Botërore, janë bërë përpjekjesistematike për formimin e institucioneve arsimoredhe shkencore në fushë të alba nologjisë.Në të njëjtën kohë janë organizuar takimeshkencore për të caktuar orientimet teorike, metodologjikedhe madje ideologjike të së ardhmessë shkencës shqiptare.Në vitet 1948–1952, nëTiranë dhe në Prishtinë, janë bërë për pjekje përtë parë gjendjen e studimeve (më shumë ideore)brenda in stitucioneve shkencore në Tiranë dhenë Prishtinë, me theks të ve çantë të ardhmene shqipes standarde.Në vitin 1962 organizohetKonferenca e Parë e Studimeve Al banologjike,në të cilën bardi shkencor dhe ideologjik ikryeprojekteve albanologjike kombëtare AndrokliKostallari përvijonte në krye referatin e tijsintezën e madhe, drejtimet, fushat dhe kufijtëe stu dimeve alba nologjike, ndërsa veç tjerashpremtonte se do të bëheshin objekt studimi edhevepra e “atyre shkrimtarëve të njohur të së kaluarës,si Gjergj Fishta, Faik Konica, Zef Skiroietj.”[3] Pavarësisht nga ky prem tim, sikur dihet,veprat e disa krijuesve dhe rezultatet e disapro jekteve jo vetëm nuk do të studiohen, por dotë bëhen objekt harrese dhe sulmi. Institucionetshkencore në Tiranë do të bëhen strumbullari disa prej projekteve të mëdha shkencore, si:Kongresi i Drejtshkrimit, Konferencat e studimeveilire etj., por nuk do të arrijnë të dalin ngagëzhoja ideologjike e sistemit, dhe më shumëse reflek tuese ato u bënë refuzuese të arritjevetë reja.Në këtë rrjedhë, në Tiranë institucionetshkencore, arsimore dhe kulturore shënojnënjë mbyllje të jashtëzakonshme brenda kufijvepo litik dhe ideologjik, duke përjashtuar madjeedhe letërsinë e shkruar në Kosovë nga Historiae letërsisë shqipe e gjysmës së dytë të sheku llitXX[4], ndërsa të njëjtin mision kryejnë edhestudiuesit shqiptarë në Europë dhe Amerikë.Ndonëse vërehen hapa të rëndësishëm bashkëpunimidhe komunikimi, sidomos në përpjekjene përbashkët për shqipen standarde, pikërishtnë këtë dekadë vërehen hapa tepër të veçantëpër projektimin separatist të kulturës shqiptare.Mirëpo, rea gimet edhe kësaj here nuk kanëmunguar. Në fushë të gjuhës shquhet insistimi iProfesor Idriz Ajetit që në Seminaret e albanologjisëtë projektojë kontekstin ballkanik[5]dhe ai i Profesor Rexhep Qosjes për projektiminevropian të gjuhës, letërsisë dhe përgjithësishtkulturës shqiptare. Profesor Rexhep Qosja, qënë vitin 1969, veç tjerash kishte shkruar traktatetpër studimet albanologjike, in stitucionet dheperspektivën evropiane të tyre[6], që mund tëquhen edhe përgjigje koncepteve të AndrokliKostallarit të paraqitura në Kon ferencën e parëtë studimeve albanologjike (1962).Po në këtë periudhë, në Kosovë bëhen përpjekjeindividuale dhe kolektive për të dalë nga rrethimi.Në vitin 1968 rihapet Instituti Alba nologjikdhe po këtë vit organizohet Konsulta Gjuhësoree Prishtinës. Në vitet ’70 themelohet edhe Universitetii Prishtinës, ndërsa në vitin 1974 fillonpunën Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën,Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare. Në fushë tëndërkombëtarizimit të albanologjisë Seminariparaqet institucionin më të rëndësishëm nacional,përmes të cilit bëhet i mundur popullarizimii albanologjisë si shkencë dhe histo risë ekulturës shqiptare si pjesë e kulturës universale.Po në këtë kohë hapet edhe Akademia e Shkencavenë Prishtinë dhe në Tiranë.Përpjekjet për tëvlerësuar e rivlerësuar studimet albanologjike dydekadat e fundit janë bërë kryesisht në fushë tëhistorisë dhe të letërsisë, me qëllim të çlirimit tësaj nga konceptet ideologjike[7].2. Vendet dhe institucione:Duke iu kthyer edhe njëherë identifikimit tëhapësirës ku janë krijuar institucionet shkencoredhe arsimore në fushë të albanologjisë, duam qënjëkohësisht të bëjmë edhe një sistemim të tyrehistorik dhe kronologjik. Sikur është konstatuarshumë herë deri më tash, nga gjysma e dytë eshekullit XX, institucionet e kërkimeve albanologjikenga hapësira e kolonisë se arbëreshëvetë Italisë dhe nga hapësira gjermanofone eAustrisë dhe e Gjermanisë kaluan në hapësirënshqiptare: Tiranë, Prishtinë, Shkodër, Shkupe kështu me radhë. Në Tiranë, tashmë njëgjysmë shekulli, ku më parë e ku më vonë, janëthemeluar: Universiteti i Tiranës, Akademia eShkencave e Shqi përisë, Qendra Enciklopedike,10Instituti i Gjuhësisё dhe i Letërsisë, Fa kulteti iGjuhëve të Huaja, Instituti i Folklorit, Institutii Historisë, In stituti i Arkeologjisë dhe revistatshkencore: Buletini i Universitetit të Tiranës,Studime historike, Studime filologjike, Iliria,Kërkime folklorike etj. Një qendër po kaq eorganizuar në fushë të albanologjisë, madje menjë traditë të fortë gati njëshekullore në fushë tëfilologjisë, po në të njëjtën kohë u bë Shkodra.Në këtë qytet të Veriut të Shqipërisë me kohë uthemeluan Universiteti “Luigj Gurakuqi”, Biblioteka“Marin Barleti” dhe më vonë Seminarii Albanologjisë, Muzeu i Shkodrës, Seminarindërkom bëtar “Shkodra në Shekuj”. Brenda tyreu botuan disa revista dhe kolana shkencore: Kolanae botimeve të trashëgimisë, kryesisht e botimevepara Luftës së Dytë Botërore e Kishës Katolike,Buletin shkencor, Pheonix, Hylli i Dritës,Kolana e seminarit “Shkodra në shekuj” etj. Pasrënies së komunizmit shkollat e larta pedagogjikeu kthyen në universitete. Në Elbasan uthemelua Universiteti “Aleksandër Xhuvani”,dhe filloi botimi i Buletinit të Univer sitetit; nëKorçë u themelua Universiteti “Fan Noli” dhefilloi botimi i Buletinit të Universitetit, ndërsatash së fundi po punohet për themelimin e njëqendre të studimeve ballkanike; në Gjirokastër uthemelua Universiteti “Eqrem Çabej” dhe filloibotimi i Buletinit të Uni versitetit, ndërsa nëVlorë u themelua Universiteti “Ismail Qemali”dhe filloi botimi i Buletinit të Universitetit.Të një moshe me disa nga institucionet e lartaarsimore dhe shkencore me të Tiranës janë edhedisa nga institucionet arsimore dhe shkencore tëPrishtinës. Nga fillimi i viteve ’50 në Prishtinëkanë filluar të themelohen disa nga institucionetmë të rëndësishme shkencore: Universiteti iPrishtinës, Akademia e Shkencave dhe Arteve eKosovës, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Institutii Histo risë së Kosovës, Arkivi i Kosovës,Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinëdhe Kulturën Shqiptare. Brenda tyre janë botuardhe kanë fituar moshën e pjekurisë edhe disa ngarevistat më të mira shkencore në fushë të albanologjisë:Studime, Vjetari, Filologjia, Kosova,si dhe seria e revistave Gjurmime albanologjikedhe Gjuha shqipe. Ndonëse të përshkuara nganjë trysni e skajshme politike, në Shkup, e mëpas edhe në Tetovë, janë bërë përpjekje për tëorganizuar institucionet shkencore dhe arsimore.Brenda Universitetit të Shkupit që nga vitet ’50funksionon Katedra për Gjuhën dhe LetërsinëShqipe, ndërsa brenda saj janë të organizuaradrejtimet studimore për pedagogji dhe përpërkthyes e inter pretues në gjuhën shqipe dhemaqedonase. Në gjuhën shqipe dhe në gjuhënmaqedonase studiohet dy dekadat e fundit edhenë Universitetin e Tetovës dhe në atë të EuropësJuglindore në Tetovë e tash së voni edhe në

Shkup. Në të tri qendrat nuk ka ndonjë aktivitet Literaturwissen schaften. Ludwig – Maximilianstë dendur shkencor në fushë të albanologjisë - Universität München. Në Munih botohet edheedhe pse në Universitetin e Europës Juglindore vjetari shumë i pasur me studime albanologjike:funksionon një Qendër e Kërkimeve Shkencore, Indogermanische Forschungen, një nga kolonatndërsa kohëve të fundit ka zënë të organizohet më të rëndësishme të historisë së albanologjisëSeminari i Gjuhës Shqipe edhe nga Universiteti të shekullit XX. Edhe në Leipzig (Lajpcig)i Tetovës. Në këtë rrjedhë duam të theksojmë gjuha shqipe mësohet në kuadër të Katedrës sëse brenda hapësirës ish-jugosllave albanologjia Ball kanistikës, ndërsa në Vjenë (Wien), albanologjiaështë mësuar e vazhdon të mësohet nëstudiohet edhe ka një traditë të mirë sidomos nëSeminarin e Albanologjisë në Beograd, themeluarnga linguisti i njohur i përmasave ballkani-Vjenës. Në Vjenë botohet në gjuhën gjermaneInstitutin e Indoeuropeistikës të Universitetit tëke Henrik Bariq, pastaj në Podgoricë sapo është revista për histori, kulturë, letërsi e politikëthemeluar Fakulteti i Mësuesisë, e në Ulqin ka Dardania, të cilën e drej ton ish-lektori i gjuhësnjë revistë (Lemba) themeluar më shumë se sa shqipe në këtë qendër Skënder Gashi.një dekadë më parë, e cila albanologjinë e ka Ndryshe nga shumë qendra ku shqipja mësohejbërë mision dhe vizion në këtë hapësirë. Studimetalbanologjike sot, as nga aspekti historik kanike dhe europiane, por se sot aktivitetet rrethdhe studiohej në përmasa të studimeve ball-as nga aspekti i arritjeve shkencore nuk mund saj janë zbehur, në qendrat universitare dhetë merren me mend pa njohjen e kërkimeve shkencore në Poloni, ky interesim shkon dukeshkencore në hapësirën italiane dhe gjermane. u zgjeruar. Në këtë vend shqipja ekziston si lektoratsot në tre institucione edu kuese në Poloni:Në Romë që nga mesi i shekullit XX funksioninKatedra e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe e Universitetittё Romёs (1957) dhe pranë saj Instituti në Universitetin e Varshavës, pranë Shkollësnë Universitetin e Torunjit “Mikollaj Kopernik”,i Studimeve Shqiptare, ndërsa rol të rëndësishëm së Gjuhëve Lindore është mësuar për dy vjetzë njëra prej revistave shkencore dhe kulturore në filialin e Universitetit “Adam Mickievic” tёe mjeshtrit të madh të letrave shqipe Ernest Poznanjit, i cili quhet Collegium EuropaeumKoliqit, Shejzat (La Pleidai). Në Palermo vepron Gnesnense, dmth. Kole gji Europian në Gniezno.Katedra e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe, themeluarnë vitet 1930–1931, nga historiani i letërsisë të albanologjisë: Cimohovskit, ProfesoreshësNë këtë shtet, vendin e mëparshëm të bardëveGaetano Petrotta. Brenda saj ndërkaq dalin Savicka etj., po e zë një brez i ri, në mesin e tëtri kolana botimesh: Albanica me 27 vëllime; cilëve edhe një shqiptar, Rigels Halili. Po kështukolana Studi i testi albanesi me katër vëllime; mund të thuhet edhe për qendrën e studimevekolana e sapohapur Balcanistica me dy vëllime albanologjike në Universitetin e Sofjes. Nëtë botuara. Brenda këtij institucioni rëndësi të këtë institucion të lartë universitar ekzistonposaçme ka projekti BESA për mbledhjen dhe Dega e Ballkanologjisë, e krijuar në vitin 1994digjitalizimin e leksikut të veprave të autorëve në Fa kultetin e Sllavistikës së Universitetit tëarbëreshë; si dhe të projekteve të hartuara në Sofjes “Shën Klementi i Ohrit” pranë Katedrëskuadër të ligjit të miratuar në vitin 1999 mbi së Gjuhësisë së Përgjithshme nën udhëheqjen“Mbrojtjen e të drejtave te pakicave gjuhësore e Profesoreshës Petja Asenova. Albanologëtnë Itali.” Në Napoli kemi Universitetin e Napolit e kësaj qendreje, drejtuar nga Profesoresha“L’Orientale”. Brenda tij kemi katedrën e gjuhës Rusana Bejleri, kanë krijuar edhe web-faqenshqipe në të cilën ligjërohet lënda e gjuhës dhe elektronike, ku botohen studime, recensionee letërsisë shqipe dhe filologjia shqipe. Titullari dhe tekste letrare, në gjuhën shqipe dhe nëi lëndëve Profesor Italo Costante Fortino është gjuhën bullgare. Në këtë krah të studimeveedhe drejtor i Departamentit të Evropës Lindore, albanologjike bie edhe njëra nga qendrat mëku bëjnë pjesë të gjitha gjuhët e lindjes: shqipja, të fuqishme të studimeve albanologjike dhehungarishtja, rumanishtja, serbishtja, maqedonishtja,greqishtja, rusishtja, bullgarishtja, terburg), ku shqipja është organizuar në nivel tëballkanologjike në Shën Petërsburg (Sankt-Pe-çekishtja etj. Puni met shkencore botohen në Katedrës së Gjuhës dhe të Letërsisë Shqipe dhekuadrin e departamentit. Posa çërisht për shqipen ku vendin e bardëve të studimeve albanologjike,del revista voluminoze Albanistica. Një lektorat si Agnia Desnickaja e brezi i studiuesve të saj,i gjuhës shqipe gjendet edhe në Kozencë, ndërsa po e zë një brez i ri në krye me studiuesin enë Universitetin e Leçes albanologjia është përmasave ballkanike Profesorin Rusakov.organizuar në shkallë të Katedrës.Ndonëse në përmasa më të vogla dhe madjeStudimet albanologjike janë formuar, janë kryesisht në nivel lektoratesh të mësimit tëorganizuar, janë bërë shkencë më vete dhe shqipes standarde, albanologjia studiohet edhekanë arritur përmasat e studimeve europiane, në disa qendra të Europës qendrore, perëndimoredhe në Amerikë. Gjuha shqipe mësohet nëqë nga mesi i dytë i shekullit XIX me shkollënaustro – gjermane. Sot ajo studiohet në Munih Londër, pranë Degës së Studimeve Sllave dhe të(Munich) pranë Institut für Vergleichende und Europës Lindore, ndërsa po në këtë qytet punëIndogermanische, Sprachwissenschaft sowie të mirë në hulumtimin, studimin dhe botimin eAlbanologie, Departement II für Sprache und veprave në fushë të albanologjisë bën Instituti iKom munikation, Fakultüt für Sprach- und Studime ve Shqiptare, drejtuar nga studiuesi dheeditori Destan Bejtullahu. Gjithashtu, lektorati igjuhës shqipe funksionon edhe në Universitetine Arizonës, ndërsa Katedra e Gjuhës Shqipeedhe në Paris. Deri më tash, në Budapest për mëse një gjysmë shekulli kurset e shqipes i ka organizuarfilologu i përmasave ballkanike IshtvanShvits (István Schütz).Një shtrirje më vete kamarrë mësimi dhe studimi i gjuhës shqipe edhenë institucionet arsimore e shkencore të Greqisë.Në Selanik, pranë Institutit të Gjuhëve Ballkanike,krahas gjuhës serbe, bullgare, ruse dherumune, mësohet edhe shqipja. Në Janinë dhenë Follorinë kemi lektoratet e shqipes, ndërsa nëAthinë ka zënë rrënjë të mira Shoqata shkencore“Lidhja Filologjike Shqiptaro-Greke”, brenda sëcilës del edhe revista shkencore Albanogrekica.3. OrientimetShkenca e albanologjisë i ka tejkaluar tashmëdisa çështje, që vetëm disa dekada më parë ikonsideronte themelore në projektet na cionaletë saj.3.1. Në fushë të historisë:albanologjia problemin e dikurshëm të gjenezëssë popullit shqiptar e konsideron të mbyllur dhetë pranuar në institucionet ndër kombëtare padomosdoshmërinë e mitizimit të saj; çështjen eformimit të kombit shqiptar tashmë e diskutonnë kontekst të identitetit të saj evropian; projektimine historisë së popullit shqiptar e konsideronjo si një histori të Shqipërisë, që në tëvërtetë ishte histori e kufijve shtetë ror e politik,po si një histori kombëtare e popullit shqiptar nëkufijtë e saj etnografik. Brenda këtyre kriterevemetodologjike pritet të rea lizohet projekti i rii historisë së popullit shqiptar, enciklopedisësë po pullit shqiptar etj., ndonëse për shkaqe tëcaktuara në periudhën tran zitore të kësaj kohenë Tiranë kanë përfunduar të ashtuquajturat projektekalimtare Historia e popullit shqiptar derinë vitin 1912 dhe Fjalori enciklopedik shqiptar.3.1.1. Tema të reja:rihapja e çështjes shqiptare; studimet përhistorinë dhe çështjen çame; rikthimi i epokëssë Skënderbeut (në 600-vjetorin e lindjes);mbështetja në literaturën ballkanike (përkthimet);kërkimet e Robert Elsies në arkivatdhe bibliotekat e proveniencës Perëndimore,kërki met e Musa Ahmetit në Arkivat e Vatikanit,kërkimet e Iliaz Rexhes në Arkivat e Turqise,kërkimet e Dhori Qiriazit në Arkivat e Greqisë,kërkimet e Oliver Shmitit në arkivat italiane dheaustriake, paraqesin kontribute të veçanta nëkërkimet e kësaj fushe.3.2. Në fushë të gjuhësisë:albanologjia ka tejkaluar studimin me çdo kushttë problemeve gjuhësore me karakter historikdhe madje me metodologji historiciste, ndërsagjithnjë e më shumë merret me çështje pragmatiketë nevojave të saj: fjalorët elektronikë,fjalorët terminologjikë, diskutimin e stan darditgjuhësor në kontekst të rrethanave të reja,problemin e standar dizimit të onomastikës etj.Qendrat e studimeve albanologjike në Pri shtinë11

tashmë janë pjesë e projekteve mbarëkombëtare,sikur është Komisioni Ndërakademik përGjuhën Shqipe, në të cilin tash sa kohë po diskutohenjashtë prirjeve ideologjike dhe dogmatikedisa çështje të standardit të shqipes, ndërsa pasdisa vitesh pune një komision eksper tësh nëshkallë Kosove i ka dhënë fund draftit të parë tëstandardizimit të emërvendeve të Kosovës.3.2.1. Botimet:botimi i Atlasit Dialektologjik; përfundimi ibotimit të veprave të Çabejt në fushë të etimologjisë;seria e botimeve albanologjike nëgjuhën shqipe dhe gjuhë të tjera (anglisht egjermanisht) të cilat nën drejtimin e ProfesorRexhep Ismajlit po botohen në Akademinëe Shkencave dhe Arteve të Kosovës; seria ebotimeve të trashëgimisë al banologjike drejtuarnga studiuesja Ledi Shamku në Tiranë; fillimi ibotimit të veprave të Jup Kastratit (Bibliografiaalbanistike I)[8]; veprat studimore në fushë tëfonetikës së shqipes nga Profesor Kolec Topalli;studimet gjuhësore në fushë të shqipes ngaProfesor David Luka; botimi i veprave të KoleAshtës Leksiku historik i gjuhës shqipe, dhesidomos botimi e ribotimi i shumë fjalorëvedygjuhësorë: anglisht-shqip, italisht-shqip,gjermanisht-shqip, greqisht-shqip e anasjelltas,paraqesin disa nga arritjet më të rëndësishmenë fushë të gjuhësisë shqiptare etj. Një fjalor imadh hungarisht-shqip, i Profesor Ishtvan Shvic(Istvan Schvici), i cili pritej të botohej shpejt,tashmë edhe pas vdekjes së autorit ende gjendetnë dorëshkrim. 3.3. Në fushë të letërsisë:përveç kthimit të autorëve të ndaluar, në Tiranëështë zgjeruar metoda shkencore e studimit,ndërsa në Prishtinë gjithnjë e më shumë, madjeedhe nga brezi i ri i studiuesve, po provoheti ashtuquajturi “studim personal” i autorëvedhe veprave letrare. Studimet letrare në Tiranëshkojnë drejt ristrukturimit brenda teorivebashkëkohore të kërkimeve evropiane, ndërsanë Prishtinë drejt prirjes për të ndërtuar prirjete studiuesve të veçantë, sado ato edhe më tejmbeten në nivel të përsiatjeve dhe sikur thuhettë “kërkimit të esencave”.3.3.1. E veçantë:studimet tekstologjike për letërsinë arbëreshetë Matteo Mandalasë dhe projekti BESA përmbledhjen dhe dixhitalizimin e veprave tëautorëve arbëreshë, drejtuar nga Profesor FrançeskoAltimari; kërkimet e dr. Zymer Nezirit nëFondin e Eposit të Uni versitetit të Harvardit, etj.Mbi tridhjetë vëllime me ligjërata e studime tëSeminarit Ndërkombëtar për Gjuhën Letërsinëdhe Kulturën Shqip tare paraqesin arritjet më tëreja në fushë të studimit, konferencave dhe kërkimevepostkomuniste në fushë të albanologjisë.4. RevistatKanë përfunduar “misionin” e tyre letrar: Jetae re, Nëntori, Jehona, Fjala, Drita etj., dhevendin e tyre kanë zënë: Përpjekja, Mehr Licht!,Poeteka, Sfidë, Ars, Fjalа, Aleph. Është rikthyeredhe Hylli i Dritës.5. Perspektiva e kërkimeve albanologjikeNëse perspektiva e studimeve albanologjikevaret prej per spektivës së kërkimeve shkencorenë vende dhe arkiva shkencore, si dhe prejmetodës së studimit të tyre, atëherë kërkimetalbanologjike, përveç në hapësirën e njohurshtetërore dhe shkencore të Shqipërisë, Kosovës,Maqedonisë dhe Malit të Zi, duhet drejtuar edhenë hapë sirën etnike, gjuhësore dhe etnografike tëbanuar nga shqiptarët në Greqi; në arkivat mesjetaredhe antike greke; në hapësirën etnografikedhe gjuhësore e shqiptarëve në Itali, si dhe nëarkivat shtetërore, kishtare, shkencore dhe kulturoretë tyre; në arkivat shtetërore dhe kishtaretë zonës bregdetare të Kroacisë; në ArkivatShtetërore Turke dhe në Arkivat e Vatikanit, kupo bën kërkime kryesisht studiuesi Mu sa Ahmeti.Pranë Arkivave të Vatikanit dhe Arkivavetë Turqisë është me shumë interes që të themelohenedhe Institutet shkencore na cionale, të cilatdo të merreshin vetëm me kërkimet e kësajnatyre.Në gjuhën, letërsinë, folklorin, historinëdhe etnografinë shqip tare ka shumë interes tëbëhen kërkime në disa qendra shkencore tëEvropës Qendrore: Vjenë, Grac, Mynhen dhesidomos në fondin “Ga ngala” të Kopenhagës.Biblioteka Mbretërore e kryeqytetit të Danimarkës(Kopenhagë), në të cilen gjendet edheKoleksioni “Gangala” (sipas lektorit të shqipesGiuseppe Gangala, 1898–1978), mund tëpër mbysë konceptin për themeluesit gjermantë albanologjisë shkencore. Arbëreshët mundtë bëhen jo vetëm prijës të letërsisë së romantizmitdhe mbledhës të folklorit e përshkruestë etnografisë shqiptare, por edhe themelues tëshkencës së albanologjisë në gjysmën e parë tëshekullit XIX, brenda të cilës hynë edhe teoria eprejardhjes ilire të popullit shqiptarë e të gjuhësshqipe.Në kërkime të dorëshkrimeve të panjohuraderi më tash apo të identifikuara ndërmjetshëm,përveç veprave të shkruara para Buzukut,në historinë e re, gjetja e dorëshkrimit të Fjaloritetimologjik të Nor bert Joklit, sigurisht paraqetinteres të madh për albanologjinë.6. Rikthimi te Faik KonicaPas reagimit të lexuesve për konstatimin e tij se“letërsisë shqi pe nuk kishte veç se pesë a gjashtëvëllime të holla”, Konica “për mirësoi” mendimine tij, duke u përgjigjur se kur kishte konstatuarnjë vëllim kaq të varfër të letrave shqipenuk kishte menduar për per sonalitetet, por përveprat. “Kultura kombëtare kishte shumë personalitetetë rëndësishme që nga ana kombëtareshqiptare janë me rëndësi, – “por ne, – shtonteKonica, – patëm për qëllim të theksojmë vetëmato vepra që kanë vlerë me vete.”[9]Kush dotë kundërshtonte sot mendimin e Konicës njëshekull më vonë, po të përpiqeshim të bënimnjë vlerësim të kontributeve tona shkencore tëkarakterit nacional. Nëse sot konstatojmë sekontributet shkencore nacionale nuk janë veç senjë numër më i vogël vëllimesh, se ato që kishtetheksuar Faik Konica një shekull më parë dhese në mesin e atyre veprave të rëndësishme nukjanë as veprat themelore: Fjalori i madh i gjuhësshqipe, e të mos flasim për Fjalësin kombëtar tëshqipes (ndërkohë që në kohën e Konicës shq-12ipja kishte në dorë shkrim Fjalorin e Kristoforidhitdhe madje Fjalorin etimologjik të GustavMajerit); se në vend të Enciklopedisë nacionalekemi Fjalorin e vogël enciklopedik; se në vendtë Historisë së popullit shqiptar kemi gjysmëne parë të saj; se në vend të Historisë së letërsisëshqipe kemi disa pjesë të saj; se ende nuk keminjë vepër akademike për letërsinë popullore, etnografinë,muzikologjinë, arkeologjinë, se edheGramati kën e shqipes standarde nuk arritëmta botojmë të plotë; se edhe ai nu mër i vogëlleksikonësh të botuar deri më tash janë rezultati punës individuale të disa “iluministëve”,po jo edhe punës shkencor të insti tucioneveshkencore, të cilat janë themeluar pikërisht përkëto synime, si do të reagonin sot individët dheinstitucionet shkencore.Duke e ditur që më parë se edhe ndaj këtyrekonstatimeve reagime do të ketë edhe njëshekull pas reagimeve që iu bënë Faik Konicës,dëshiroj të përgjigjem që më parë: në kohëntonë, kemi jo vetëm individualitete të shquarashkencore, kulturore, filozofike, letrare etj., porkemi edhe institucione shkencore kombëtare:akade mike, universitare, shkencore, institute tëspecializuara etj., të cilat, kudo me emrin e tyrei nderojnë popujt e qytetëruar të botës, por edhekëtu fjalën e kishim për ato vepra themelore,të cilat i mungojnë shkencës së albanologjisë,dmth. shkencës nacionale.8. Në vend të përfundimitNëse rezultatet e reja të studimeve albanologjikevaren prej perspektivës së kërkimeve shkencorenë vende të ndryshme dhe arkiva shkencore,si dhe prej metodës së studimit të tyre, atëherëkërkimet albanologjike, përveç në hapësirën enjohur shtetërore dhe shkencore të Shqipërisë,Kosovës, Maqedonisë dhe Malit të Zi, duhetdrejtuar edhe në hapësirën etnike, gjuhësore dheetnografike të banuar nga shqiptarët në Greqi; nëarkivat mesjetare dhe antike greke, në hapë sirënetnografike dhe gjuhësore e shqiptarëve në Itali,si dhe në arkivat shtetërore, kishtare, shkencoredhe kulturore të tyre. Në arkivat shte tërore dhekishtare të zonës bregdetare të Kroacisë, nëArkivat Shtetë rore Turke, në Arkivat e Vatikanit,të Rumanisë, të Bullgarisë, të Aus trisë, të Rusisëdhe të Egjiptit, Greqisë. Pranë Arkivave të Vatikanitdhe të Turqisë është me shumë interes qëtë themelohen edhe Institutet shkencore nacionale,të cilat do të merreshin vetëm me kërkimete kësaj natyre.RESUMETHE STATUS OF ALBANOLOGYAND ITS PERSPECTIVEIf the new outputs of Albanology depend onscientific research in other countries and ontheir archives, as well as on methodology,then, besides Albania, Kosova, FYROM andMontenegro, the Alba no logy research must beextended also in the Albanian ethnic, linguis ticand ethnographic area in Greece, in the medievaland ancient Greek archives, in the Albanianethnographic and linguistic area in Italy, as wellas in their state, church, scientific and cultural

archives. It is indispensable that research mustbe carried out in the Croatian Riviera, in theTurkish, Rumanian, Bulgarian, Austrian, andRussian state archives, as well as in the Vaticanarchives.It is of much interest the establishmentof national scientific institution in the Vaticanand Turkish archives, that would deal exclusivelywith this kind of research.[1] Faik Konica, Letërsia shqipe, “Albania”,Bruzelles, 1897, V. I. nr. 2.f.1.[2] Më 8 prill 1940 Sekretari i Pcrgjithshëm iKryesisë së Këshillit të Ministrave miratoi krijimine fondacionit “Skanderbeg” si dhe statutine Institutit të Studimeve Shqiptare. Sipas këtijstatuti, Insituti i Studimeve Shqiptare kishte përqëllim t’i jepte hov e të bashkërendonte lëvizjenintelektuale shqiptare në fushën e shkencës, tëletrave e arteve. Të përkujdesej për pasurimine kulturës kombëtare, duke marrë si shëmbullkombet e përparuara të Europës, por duke ruajturnjëkohësisht dhe karakterin kombë’tar sipasmendësi ve dhe traditave më të mira kombëtare(AQSH, F. 200, V. 1940, D. 10., sipas GentianaSINOJMERI, Arkivi Shqiptar, Viti 5, Nr. 1-2,2004.[3] Androkli Kostollari, Gjendja e StudimeveAlbanologjike në Shqipëri, probleme dhedetyra të reja, Konferenca e Parë e StudimeveAlbanologjike, Universiteti Shtetëror i Tiranës –Instituti i Historisë dhe Gjuhësisë, Tiranë 1965,f. 57; 1969:[4] Shih, Grup autorësh, Historia e letërsisëshqiptare e realizmit socialist, ASH e RPS tëShqipërisë - IGJL, Tiranë, 1978.[5] Shih, Fjala e përshëndetëse e prof. dr. IdrizAjetit, drejtor i Seminarit tëKulturës Shqiptare për të Huaj, SKSHH 1,Universiteti i Prishtinës – Fakulteti i Filologjisë,Prishtinë, 1975, f. 7.[6] Shih fjalën e tij “Studimet albanologjike dheinstitucionet e tyre” (1969), në “Nocione albanologjike”,Instituti Albanologjik i Prishtinës,Prishtinë, 1984, f. 32.[7] Po këtë temë, por në një aspect tjetër e kamtrajtuar edhe në kumtesat: Studimet gjuhësorenë Kosovë në gjysmën e dytë të shekullit XX:shkollat, domenet, problemet, metodat, nëSimpoziumin Ndërkombëtar të Organizuar merastin e 50-vjetorit të themelimit të InstitutitAlbanologjik, Prishtinë,ë 2003”, si dhe Gjendjae studimeve albanologjike në fillim të shekullitXXI, (fjala hyrëse), në Konferencën vjetore tëInstitutit Alb-Skenca, Tetovë, 2 shtator 2009.[8] Prof. dr. Jup Kastrati, Bibliografi albanistike,I, (Përkujdesja dhe parathënia e mr. BegzadBaliut), Shb. ERA, Prishtinë, 2001.Për kontributine Profesor Jup Kastratit shih gjerësishtmonografine: Begzad Baliu, Vepra bibliografikee Profesor Jup Kastratit, Institutin Albanologjik iPrishtinës, Prishtinë, 2005.[9] Cituar sipas, Jup Kastrati, Faik Konica,Gjonlekaj publishing Company, New York,1995, f. 300-301.SYNIME DHE GATISHMËRI PËR BASHKËPUNIM TË NDËRSJELLTË(Veprimtari të një grupi, nga Instituti i Integrimit të Kulturës Shqiptare:në Shkup, Preshevë e Prishtinë)Nga: Prof. Murat GecajNë datat 24-27 maj 2011, pra gjatë katër ditëve, Aty u njohëm edhe me heroizmin e luftëtarëvenjë grup pune prej 11 vetash, nga Instituti i Integrimittë Kulturës Shqiptare, bëri vizita intensive Sinani, ky nga Malësia e Gjakovës (Tropoja).të UÇK-së, Ismet Jashari-Kumanova e Tahirnë qytetet: Shkup, Preshevë e Prishtinë. Gjatë vizitës sonë në Shkup nuk mund të mos eNë përbërje të tij ishin: Rezart Gashi, drejtor i vizitonim dhe vendin, ku ka jetuar Nënë Tereza,Institutit dhe Dr. Ibrahim Gashi, kryetar i KomisionitQendror të tij. Gjithashtu, bënin pjesë fundit, disa kolegë tanë lanë dhe përshtypjet esi dhe Muzeun e pasur kushtuar asaj. Në këtë tëpërgjegjës sektorësh e specialistë të arsimit, tyre me shkrim.kultures e shkencës: Prof. Emil Lafe-Akademik, 2.Prof.Dr. Hulusi Hako, Prof. Dr.Hasan Çipuri, Lugina e Preshëvës, me qytetin me këtë emërProf. Murat Gecaj, Namik Selmani- arsimtar e dhe Bujanocin e Medvegjën, ndoshta, ishteshkrimtar, Zyba Hasa-arsimtare e poete, FatbardhDanja-inspektor arsimi pranë Komunitetit tri shtete të Ballkanit. Dhe kjo gjë, natyrshëm,kërshëria më e madhe për ne, në këtë udhëtim nëMusliman Shqiptar, Ibrahim Hajdarmataj-drejtuesshkolle e Liliana Gashi-specialiste arsimi. të na pritur tre anëtarë të komisionit të IIKSHështë më se shpjegueshme. Në kufi dolën për1.për arsimin në Preshëvë: Alixhemal Saliu,Pas një udhëtimi disi të gjatë, së pari, ky grup Xhemaledin Salihu e Musa Ajeti. Në ecje epune u prit me ngrohtësi e zhvilloi vizita sipër, ata na njohën me fshatrat shqiptare, qëmbresëlënëse në lagjet Tophanë e Çair, të qytetit shtriheshin në të dyja anët e udhës së makinës.të Shkupit, me shumicën dërmuese banorë shqiptarë.Vizitë e paharruar ishte ajo në shkollën ka 2 shkolla të mesme (gjimnaz e teknike) dheNa informuan se ky rajon autokton shqiptar9-veçare, me drejtore Merita Kolçin. Aty disa shkolla 8-vjeçare.Sapo hymë në Preshevë,dhuruam libra për kolektivin e kësaj shkolle: kudo na ranë në sy mbishkrimet në gjuhënI.Gashi, N.Selmani e M.Gecaj.shqipe. Por, kryesorja, dëgjuam se sa mirë ePjesëtarë të grupit të IIKSH, gjatë udhëtimit flisnin banorët vendës gjuhën e njësuar amtareMe mbresa të paharruara ishte vizita në shqipe. Këtë gjë e vërejtëm edhe gjatë vizitaveKomunën e Çairit, ku është drejtor i arsimit në shkollën e mesme teknike, me drejtor TelatShefqet Zekolli. Ndërsa kryetari i Komunës, Izet Arifin dhe ku ka 1.300 nxënës e disa mësues.Mexhiti shprehu kënaqësinë për këtë vizitë, e Kolegu ynë N.Selmani ndoqi një orë mësimi nëcila do t’i shërbejë qëllimit kryesor të saj: punës klasën e parë dhe poetja Z.Hysa recitoi vjershënstudimore për përafrimin e teksteve mësimore, e saj të frymëzuar kushtuar vizitës në Preshevë,me përmbajtje kombëtare, që nga abetarja dhe shkruar me këtë rast. Në Gjimnazin “Skënderbeu”,me drejtor Abdurrahman Zylfiun, pamësidomos gjuha e letërsia, historia e gjeografia,edukimi muzikor e figurativ etj. Në shenjë bustin e Heroit tonë Kombëtar. Kjo shkollë kanderimi e respekti, ai i dorëzoi secilit pjesëtar 1.025 nxënës e 87 mësimdhënës, nga të cilëttë grupit tonë, “Mirënjohjen” simbolike, me 18 serbë. Pas mbarimit të maturës, nxënësit ifigurën e Skënderbeut, hipur mbi kalë. ndjekin studimet e larta në Prishtinë, Tetovë ePastaj, para drejtuesve të gjitha shkollave shqipe Tiranë. Këtu botohet gazeta periodike “Gjimnazisti”dhe funksionon grupi letrar ”Migjeni”.në Maqedoni, u lexuan referate nga pjesëtarët egrupit tonë. Dr.Ibrahim Gashi, foli për synimet Që nga viti 1964-1965, kanë përfunduar 11dhe punën e bërë nga Instituti i Integrimit të mijë maturantë. Drejtor i parë ka qenë MehmetKulturës Shqiptare (krijuar më 2009); AkademikEmil Lafe, për etimologjinë shqipe, me shqiptarë.Në afërsi të kësaj shkolle ndodhet njëJusufi, por dhe 10 drejtorët e tjerë kanë qenëpërmbajtje kombëtare; Prof.Dr. Hulusi Hako, librari, ku ka tekste mësimore, por dhe letërsipër detyrat që dalin në studimin e teksteve artistike. Për këtë gjë, na foli punonjësja Fitoreshkollore ekzistuese, në të gjitha trevat shqiptare Emini, e cila dëshmoi se mësuesit e nxënësite në diasporë. Me interes të veçantë u ndoqën janë të etur për të blerë libra e për të lexuar. Këtëedhe disa mendime të shprehura nga vendësit, gjë e vërejtëm edhe gjatë vizitës në Bibliotekënsi: Mitat Shaqiri, Nuhi Dardhishta, Dr.Teuta e qytetit, ku Vaxhid Mehmeti na tregoi se aty kaAgaj, Puntoria Ziko, Prof.Dr. Shukri Rrahimi, sektorë: për fëmijët, të rriturit dhe me literaturëQerim Lita, Reshat Kamberi, Ilmi Veliu, Besnik shkencore. Kjo bibliotekë ka sektorë edhe nëRameti etj.Miratoc, Rahovicë e Leran dhe numëron afërNë vazhdim, gjatë vizitave në këtë qytet, pamë 1.000 lexues, të moshave të ndryshme.Shtëpinë e Jashar be Shkupit, që ishte kthyer në Në konkursin e nxënësve recitues të shkollavetë Luginës së Preshëves, që u zhvillua nëmuze të pasur. Administratori, Baki Halili natregoi pjesë të historisë së këtij institucioni dhe sallën kryesore të Shtëpisë së Kulturës “AbdullaKrasniqi”, interpretuan me mjaft na foli për reliktet, dokumentet e fotografitë etj.pasion,13

kryesisht vajzat. Por aty recituan edhe pjesëtarëte grupit tonë, poetët Z.Hasa e N.Selmani, qëu duartrokitën nga të pranishmit për vjershat ekrijuara posaçërisht në këtë vizitë. Juria shpallitre nxënëse fituese, nga Bujanoci e Presheva. Pokështu, gjatë asaj dite, ishin mjaft mbresëlënëseedhe takimet e përzemërta me kryetarin e klubitletrar “Feniks”, Bilal Maliqi; me arsimtarin epoetin e talentuar nga Bujanoci, Arsim Halili; mekryetarin e Shoqatës së Arsimtarëve, XhemaledinRexhepi etj.Plot mbresa të bukura ishte hapja e një ekspoziteme vizatime në shkollë, me temë Çamërinë, ngamësuesi e poeti Namik Selmani. Gjithashtu, përteleshikuesit e Preshëvës folën e iu përgjigjëndisa pyetjeve të drejtueses së TV lokal, për detyrate veprimtaritë e I.I.K.SH, nga Dr. I.Gashi,Prof.E.Lafe e Prof. H.Hako.Në mbarim të vizitës në Preshëvë, patëm njëtakim me kryetarin e Komunës, Ragmi Mustafae përgjegjësin e kabinetit të saj, Fatlum Mustafadhe me drejtoreshën e shkollës 8-vjeçare “IbrahimKelmendi”, Hafize Shaqiri. Ata shprehënkënaqësinë për vizitën tonë aty dhe pohuan sejanë të gatshëm të bashkëpunojnë për studimin eteksteve ekzistuese, me synim kryesor përafrimine tyre dhe që të kenë përmbajtje kombëtareshqiptare.Deri në kufirin me Kosovën, përsëri na shoqëruanmikpritësit tanë të pandarë, Alixhemalie Xhemaledini. Aty bëmë foto së bashku dhepremtuam se ky do të ishte vetëm fillimi i bashkëpunimittonë të ndërsjelltë.3.Vendqendrimi ynë, i tretë dhe i fundit, ishtePrishtina. Disa nga ne e kishin vizituar atë edhemë parë. Megjithatë, emocione provoi secilinga ne, qëkur kaluam nëpër qytetin e Gjilanitdhe arritëm në qendrën kryesore administrativetë Kosovës. Menjëherë, arritën aty mikpritësit,Prof. Skënder Skënderi, Prof.Gani Pllana e Prof.Fasli Hajrizi, të papërtuar e dashamirë. Pastajna shoqëruan në takimin me zv.kryetarin eKomunës së Prishtinës, Abdulla Hotin, drejtorine arsimit Remzi Salihi, drejtoren e kulturës pranësaj, Vlora Dumoshi dhe arsimtaren e palodhurMereme Berisha. Këta na uruan mirëseardhjenedhe në emër të kryetarit të Komunës, Isa Mustafae dhanë një informacion të pasur për arsimin ekulturën në kryeqendrën e shtetit të tyre. Në këtëtakim, si të ishin “ndërlidhësit” e të dyja palëve,natyrshëm u futën dhe kolegët e miqtë tanë,publicistët e gazetës arsimore “Shkëndija”, VezirUkaj e Sabit Jaha.Në takimin e mësipërm, nga ana e grupit tonëfolën Dr.I.Gashi, Prof.H.Hako, N.Selmani endonjë tjetër. Ndërsa edhe vendësit u shprehënpër nevojën e studimit e përafrimit të tekstevemësimore për të gjitha shkollat shqipe, në trojetshqiptare e në diasporë: S.Skënderi, M.Berisha eR.Salihi. Pikëtakimi ynë i përbashkët ishte punapër një lidhje më të frytshme ndërmjet institucionevetë Shqipërisë e të Kosovës, në fushën earsimit tonë kombëtar.Pjesë e rëndësishme e kësaj vizite, në Prishtinë,ishin takimet në Akademinë e Shkencave dheArteve të Kosovës, me drejtues të saj, si Prof.Idriz Ajeti-Akademik. I një niveli të lartë ishteedhe pritja, që na u bë nga zv.ministri i Arsimit,Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës, NehatMustafa. Ndër të tjera, ai e përshëndeti nismën eIIKSH dhe tregoi se mendohet që së shpejti, nëUlqin të Malit të Zi, do të organizohet seminari ipërvitshëm, për të diskutuar rreth abetares e tekstevetjera dhe, në përgjithësi, për mbarëvajtjen eshkollave shqipe në diasporë.Në vazhdim të këtij turneu, ishte vizita e këndshmenë mjediset e shkollës teknike “XhevdetDoda”. Aty na pritën me ngrohtësi zv.drejtoriNaim Janova dhe anëtarët e këshillit pedagogjik,ndër ta Hysen Zenuni, si dhe nxënësit. Nëemër të tyre, përshëndeti drejtori, Azem Jaha.Nga ana jonë foli Dr.I.Gashi, i cili dhuroi disalibra. Ndërsa mikpritësit na dhuruan punimetë nxënësve. Kjo shkollë e mesme, me drejtimshkencat e natyrës, feston vitin tjetër 40-vjetorine krijimit dhe tani ka mbi 1.500 nxënës, me 34paralele e 50 mësimdhënës. Sivjet janë mbi 450maturantë dhe, zakonisht, 80% e tyre i ndjekinshkollat e larta. Kjo shkollë e mesme ështëbinjakëzuar me Gjimnazin “Petro N.Luarasi”të Tiranës. Këto ditë, maturantët e saj po bëjnëvizita në Durrës,Tiranë, Krujë etj.Ne u “ngarkuam” me shumë mbresa e kujtimetë bukura, kudo që shkuam gjatë atyre katërditëve. Por, e paharruar e befesuese për të gjithëne, ndoshta edhe pa dijeninë e drejtuesve tëshkollës “Xh.Doda”, pasi bëmë jashtë një fotokolektive në hollin e mbrendshëm të ndërtesësdhe po largoheshim, nga të katër katet e saj, nëforme katërkendshe, shpërthyen duartrokitjet ebrohoritjet e qindra nxënësve, me një akustikëtë jashtëzakonshme, me të cilat na përshendetëne na nderuan, që vizituam shkollën e tyre, njëranga më me tradita, në Republikën e Kosovës.Megjithëse pak “jashtë portokollit” të këtyrevizitave të mësipërme, në shoqërinë e poetesShefqete Goslaci, me mbresa të paharruarae të pashlyera ishte takimi me këngëtarenbrilante të Kosovës, Nexhmije Pagarusha. Meatë biseduam shumë ngrohtësisht, N.Selmani,Z.Hysa e M.Gecaj.Është për t’u shënuar se në tëgjitha takimet e bisedat: në Shkup, Preshevë ePrishtinë, kudo ne bëmë fotografi të paharruarame mikpritësit: nxënës e mësues dhedrejtues të arsimit, me poetë e shkrimtarë,me personalitete të jetës politike, arsimore,kulturore, shkencore etj. Ato do të mbeten sikujtime të paharruara në mendjen dhe zemrëne secilit prej nesh.…Por veprimtaritë e Institutit të Integrimit tëKulturës Shqiptare nuk mbarojnë me kaq. Menjë zë, të gjithë ramë në një mendje se përshtypjettona nga ky udhëtim do t’i shkruajmee t’i botojmë në një libër. Në Preshevë natreguan se po përgatiten për një kuvend, që dotë mbahet në muajin qershor 2011. Aty do tëlexohen disa tema për punën e bërë, deri tani,për studimin e gjendjes së teksteve shkollorë,me boshtin e tyre kombëtar. Një vizitë epritshme e grupit tonë parashikohet që të bëhetsë shpejti edhe në Malin e Zi. Ndërsa sivjet,në shtator, do të jetë pika kulmore e këtyreveprimtarive, me një konferencë kombëtare,në kryeqytetin Tiranë. Të gjithë besojmë eshpresojmë se kjo nismë me vlera të shumanshmearsimore e pedagogjike, por mbi të gjithame theks atdhetar, do të gjejë mbështetjen einstitucioneve të interesuara shtetërore, si nëTiranë, Prishtinë, Shkup, Mali i Zi, Lugina ePreshevës e Diasporë, por dhe të fondacionevee shoqatave të ndryshme. Se ketë gjë ekërkojnë edhe synimet tona të përbashkëta, përta integruar arsimin, kulturën dhe shkencënshqiptare në rrjedhat e shoqërisë së përparuareuropiane e më gjerë.Gjemë rastin që t’ipërshëndesim dhe t’i falënderojmë nga zemratë gjithë mikpritësit tanë: në Shkup, Preshevëe Prishtinë, për mjedisin vëllazëror e komod,që na krijuan kudo dhe për bashkëpunimine mbështetjen e shprehur, në plotësimin e tëgjitha detyrave, që ka për të realizuar në tëardhmen, Instituti i Integrimit të KulturësShqiptare, me qendër në Tiranë.14

F A Q J A E P O E Z I S Ë P Ë R F Ë M I J ËPoezi për fëmijë nga:Albana JashariPavarësiaDitë e madheDita e lirës17 ShkurtiDita e pavarësisë.Për këtë ditë të madhe,Luftuam një komb,Andaj 17 ShkurtinÇdo shqiptar feston.Anë e mban shqiptarëtGëzojnë e festojnëTë parët e tyreAta nuk harrojnë.Albana SheshiMALLIJam larg shtëpisë,Larg atdheut tim,Jam pikërisht këtuNë Borås të Suedisë.Kalova male e fusha,Përrenj e lumenj,Por diçka më mundonShpirtin tim e kam lënë peng.I ndarë e copëtuar,Në disa pjesë,E në hall kamë renë cilës,Ti shtojë me shumë apo heqë.Me ka marrë malliPër ty vogëlushja imeQë dockat zgjate çdo mbrëmjeE mua me mbulon me ledhatime.Më fjalë zemre,Të ëmbla shumë,Që tani kur i kujtojLotët me rrjedhin lumë.Ja dielli që me ngrohëJa drita që më ndriçon,Je lule plotë aromëJe flutur dhe shqiponjë.Ti je zemra ime,Jetën ma gëzonTë dërgojë me mija puthjeNga larg që të kujtoj.Agim Gashi DrenicaLIVADHET E VENDLINDJËSNëna gjendet n’punëbabi s’është n’shtëpi,Linda me te vëllanë- dalin në sheti.Pranë parkut t’lojraveLinda e ndalë marshimin,Eja te luajmë bashkë- e lutë vëlla Mërgimin.Ai ndalët në vendshikimin e hedhë për dhe,ç’te gjeti i thotë Linda-pashë motrën ç’ke?!S’me pëlqejnë këto lojëra- dhe u ulë në bari,s’dua t’luaj tha aidhe buzët i vari.Si s’te pëlqejnë vëllahe ti mbetesh pa mend,ku ka lojëra më te mira-se sa në këtë vend ?!Ka!- si nuk kaia ktheu Mërgimi-Lindës,lojërat më të bukuran’livadhe t’vendlindjës.NA THËRRASINNa thërrasin kullatna thërret bjeshka,- na pretë arana pretë kreshta.Na thërrasin lisatna thërrasin gurrat,-na presin plisat-na presin burrat.Na thërrasin varretna thërrasin pragjet,- na presin nënat- t’ua terim faqet.Agim Gashi DrenicaKAH ËSHTË KOSOVATek shëtisnim bashkë- këtu në mërgim,ja ç’pyetje më bërinjë ditê nipi im.Shqetësimin e tijshpejtë e kuptova,kah i bien atdheukah është Kosova.E sheh atë malte mbuluar më dëborë,andej është Kosova- i tregoj me dorë.Fjala e tij -zemrën se ç’ma dridhi,andej gjysh i dashurçdo ditë lind dhe dielli.LOTËT E GJYSHITIa dërguan ftesëne mori dhe vizën,mezi priste gjyshit’vizitonte Zvicrën.Te takohej me nipindhe mbesat e ti’,kurrë s’i kish parë- pos në fotografiE gjatë iu duk rruga- në avion dy orë,qe t’i marrte n’prehërt’i përkëdhelë më dorëT’u flas për atdheun- për fusha e male ,- për farë e për fispër Loken e Madhe.Qëndroi veç një javë -kish ardhë për një muaj,më fëmijët s’u muar vesh-flisnin në gjuhë të huaj.Në ndarje tha gjyshime lotë këto fjalë,më mirë kishte qenëtë mos kisha ardhë!!!15

Nga Arsim HaliliINERCION POZITIV NË HAPRIMIN E VARGJEVE POETIKE TË POETËS LINDITA PRENGASikur se shumë intelektuale të tjera, që nuk duan të mbesin vetëm në margjinat e profesionit, për çka edhe përgatiten për jetë, po kjo nuk do të thotëe gjitha, pasioni është ai që të bënë ndonjëherë të ngrehesh kokën dhe të tregosh, ja ku jam edhe unë.Jam pjesë e këtij universi me të bëmat e mia.Poezia vjen tek një bio- kimiste për të shprishheshtjen e saj në bio-ritmet e jetës, për tëshpërthyer si një vullkan. Teksa shumë të tjetërtreten si tretësit kimik, pa e ditur kush janë.Një poetesh e cila është relativisht e re edhe nëkrijime edhe në moshë, një mërgimtare që valëte jetës e kanë hedhur matanë brigjeve të ujëravetë Jonit, po pa e harruar asnjëherë vendlindjen esaj , jetën e saj për të cilën edhe është formuare tillë sot është poetesha Lindita Prenga, njëmalësore, në karakter dhe bujare po me atotipare Mirditore,edhe pse duke jetuar në njëvend të urbanizuar dhe me qytetërim të lashtë. Aështë malli për vendlindjen, që e gërryen poetennga brenda?! Sigurisht se po dhe në mos jeta eka mësuar me ose pa pahir të adaptohet aty kujeton. Megjithatë ajo kujton lexuesit e saj se edhmua me merr malli për ato ditë të rinisë, që kamkaluar në ato brigje, ku flitej e shkruhet shqipjae bukur. Ja se si e portretizon mallin për vendine saj, poetja.PRITEM NËNË, PRITËM TEK DERAPritem nënë pritëm tek deraPritem nënë në krahët e tu.Pritëm nënë se po te vijnë fëmijaMallin tënd për ta shuar.E kush më shumë së nëna bartë thellë në supete saj mallin për të pritë në derën e harruarfëmijët e saj, se ndoshta vijnë sot, apo ndoshtavijnë nesër. Duke qenë edhe vet Lindita, nënëajo atë e përjeton këtë mall larg vendit të sajeqë shikon me syrin e saj largpamës nënën që methinjat e saj, me kërrusen e saj dhe e mbështeturnë shkopin e jetës, e përjeton poetikisht dheemocionalisht përmes këtyre vargjeve.Lindita nuk sheh vetëm gjëra që të errësojnë,ajo herë pas here edhe komunikon edhe mevet engjëllin, i sjell dritë kur i mungon, e cilaçdo ditë shikon nga qielli që zbardhon dhebrenda saj edh e shumë të tjerëve e zbret dritëndhe mirësinë, janë këto shtigjet poetike e cilapoetesha i shpreh përmes këtyre vargjeDRITË ENGJELLORENe errësirën e natës shtegtojaMendimet mblidhen kërkoninNjë dritë prej qiellit vraponteUnë e vetme shikoja ç’po ndodhte.Poetja ndonjëherë di të qajë edhe hall, për sa esa zemra të vetmuara ajo e ndjen e këtë ligshtishpirtërore sepse doemos njerëzit e vetëmprapa vetës bartin edhe dhembje të madhe nëpa mundësi për t’i shëruar bashkë me ta, ajo idrejtohet me vargjet e cila apostrofon bukurpërmes poezisëE VETMUARPikat e shiut me njomen trupinLotët e mi me vranë zemrën .Rrezet e diellit u zemëruan me muaYlberi shumëngjyrësh i fshehu ngjyrat .Duke përdorur me mjaft mjeshtri figurënkrahasuese mes pikave të shiut dhe vet lotëvetë vetmuarit nuk është që poetja nuk i mbyllëtë gjitha rrugët. ajo megjithatë në instilacionete saj portretizuese, përmes vargjeve kërkon pakrreze ngrohtësie edhe ndonjë herë kur dielliështë idhnak dhe kur ylberi nuk shfaq fytyrën ebuzëqeshur, pas shiut dhe zemërimit të diellit sido qoftë vetmia në nocionin e vet që e metablonorganizmin shpirtëror e që në një formë a tjetërprishet këndëshmëria e saj duhet të kërkohet tëbashkëdyzimi i ngrohtësisë diellit, pushimit tëlotit, shfaqjen e ylberit me ngjyra e të bukurae veçmas buzëqeshjes së fytyrës çdo njeriu. Fundja të gjithë e meritojmë buzëqeshjen ,askush nuk duhet të përjetoj vetminë. . Përpoeten Lindita Prenga, ndonjëherë mbetet eenigmë dhe poezinë e ndërton duke pyetur kushjeni? dhe mbase edhe ne mund të them pse endërton poezinë e saj përmes fjalive pyetëse?Ku dëshiron ajo të dalë? Çfarë përgjigje pret? Pse e ngarkojnë emocionalisht poeten këtanjerëz? Çfarë kërkese artistike dhe cili ështëmesazhi vet poezisë. Vrasja nuk mjafton të jetëvetëm me plumb,vrasja ndonjëherë bëhet edheme neglizhencë edhe me ndarje edhe me harresë, fakti që të le të përjetosh vuajtje është vrasjeshpirtërore në mos asaj fizike.KUSH JENI JUKush jeni ju qe fatet i vrisniSi hijet e natës pa pike mëshireKush jeni ju qe shpresat e mbysniËndrra për ju s’po është e lirëKush jeni ju që zemër nuk keniBesën e shkelni e jetën e vrisniKush jeni ju qe s’paskeni fytyrëAs ndjenje ne zemër as pak yndyrëSe rimet e jetës janë një maratonë e cila nëvazhdimësi kërkohet të vrapohet, por rrallë oseasnjëherë nuk arrihet në cakun e dëshiruar, padyshim se kjo filozofi interpretohet edhe përmesvargjeve të poetes Prenga. Njeriu vazhdimishtduhet të bëjë shumë që të marrë të paktën, atëqë është meritore dhe këtë ndjesi poetike më sëmiri poetesha e shpreh në vargjet në vijim:SHTEGTIM MENDIMESHNe mes te maratonës së jetës jetojFlladet e ëmbla më qetësojnë dhembshurinëMe rendjen e botës shtegtojSi ëmbëlsi për të gjetur lumturinëVërejmë se vokabulari i saj edhe poetik edheartistik anon gjithë një ana shkrimore saj dialektore,të variantit gegë . Konceptiuualisht poezitëe poetes Lindita Prenga, janë të kapshme përlexuesin nuk i hermetizon shumë, por nuk do tëthotë se nuk vijnë në shprehjet dhe figurat stilistikesi: krahasim, metafora, antitezë. Ligjërimisaj poetik të shumtën e rasteve është emocionaldhe shtrohet pyetje: Pse vijnë si të tilla vargjete poetes?Këtu kemi një gërshetim ëndrrash, të cilat sfidojnëhere pas here realitetin e shumë, prej tyrembesin vetëm ëndrra, në qarkun e mbrëmjevetë gjata, disa prej tyre vihen në sprovë për tëparë se deri ku mund të përballoj dhe sfidoj vetnjeriu. Dhe nga ky këndvështrim më së miri eshohim përmes vargjeve që vijojnë:ENDERRA E JETES SIMENe zemrën time dëgjova një dridhjeMë tundi zemrën si pa e kuptuarKërkova me sytë e lodhurVallë çka ndodhurKush me është zemëruarKundruall gjithë kësaj që shprehem përstrukturën impenjuese të vargjeve të poeteshësPrenga, shohim se ajo mund të hapëroj, mund tësfidoj përballë atyre furtunave që dalin në jetëne saj letrare, natyrisht se nuk duhet të kënaqetme të sotmen, gjurmimet për më të bukurën i katë fshehta thellë në shpirtin e saj poetik dhe padyshim në sipërfaqen saj do të shpërthejnë ngabrendësia e muzave poetike e që për momentinjanë sekrete të kohës. Lindita ka një inercionpozitiv dhe atë inercion duhet ta shfrytëzoj nëmomentin e duhur, duke e kënaqur lexuesin dheduke mbetur nga lexuesit e saj e kënaqur me atëqë ja ofron, sigurisht të dihet është me vlerae lartë artistike dhe kjo gjë duhet t’i shërbejsi model Linditës, e cila një ditë do të jetë nëkarvanin e poetëve të shumët të letërsisë sonë.16

T R E G I M I P Ë R M Ë TË VEGJËLITKujtim AgalliuZOGU PENDËKShumë e shumë kohë me parë, diku pranë një pylli të madh e të dendur banonte një gjahtar i varfër me gruan e tij. Ata mezi e nxirrninbukën e go¬jës. Atë pak tokë që kishin, ua kish¬te rrëmbyer beu i fshatit, një njeri i pangopur dhe lakmitar.Që të mbante shpirtin gjallë, gjahtari i varfër shkonte shpesh në pyll për të gjuajtur. Qëllonte rrallë të vris¬te ndonjë shpend ose kafshë tëegër dhe të kthehej ne shtëpi i lodhur e i këputur.Një ditë, si zakonisht, shkoi të gjuajë në pyllin e dendur pranë shtë¬pisë. Çau përmes njështegu, u çor e u shqye midis degëve të dendura, por asgjë nuk futi në torbë. Të gji¬tha leqet që kishte ngritur. ishin të pa shkrehura;I lodhur e i mërzitur sa më s’bë¬het, u ul të çlodhej nën hijen e një bungu të moçëm. Frynte një puhizë e lehtë dhe atë gati sa s’e zuri gjumi,kur papritur nga degët e bungut u dëgjua një këngë e ëmbël zogu.Hodhi sytë lart dhe vërtet, midis degëzave, dalloi një zog të vo¬gël me pendë të kuqe, të kuqe flakë. Zog më të bukur dhe zë më të ëm¬bël askishte parë, as kishte dëgjuar kurrë me parë.Ndërsa gjahtari e shikonte me çudi e adhurim zogun pendëkuq, ai hapi sqepin e vogël dhe, që lart nga dega ku ishte, u dëgjuan këto fjalë:— E shoh, o gjahtar, që je i varfër e i uritur, prandaj dua të të ndih¬moj. — Gjahtari nuk po u besonte as syve, as veshëve. Ai s’kishtedë¬gjuar kurrë zog të fliste.Po të jap një pendë të kuqe, - vazhdoi zogu, — merre dhe, kur të shkosh në shtëpi, zieje në vorbë. Do të kesh ushqim për vete dhe përgruan tënde, dhe do të teprojë. Eja ne¬sër dhe do të të jap një pendë tjetër.Gjahtari nuk dinte si ta falënde¬ronte zogun. Mori pendën c vogël e të kuqe, e futi në gjoks me kujdes dhe me zemrën plot arriti në shtëpi.E thirri të shoqen dhe i tregoi fije për pe gjithçka që i kishte ngjarë në pyll. Pastaj nxori nga gjoksi pendën e kuqe dhe urdhëroi t’i silltevorbën, por ajo e kundërshtoi:- Qyqja! Paske luajtur fare, more lumëmadh! Si mund të gatuhet një pendë kaq e vogël në një poç?Burri e urdhëroi përsëri:-Sille, të them!’Sapo e shoqja solli vorbën pranë tij, gjahtari hodhi pendën e vogël brenda në të dhe, pa qenë nevoja që ta vinte në zjarr, ngagryka e saj u përhapën ca avuj të këndshëm që ta shtonin oreksin.Burrë e grua hëngrën sa u dendën, dhe fjetën te kënaqur atë natë.Kështu vazhduan disa ditë me ra¬dhë. Mirëpo gruaja e gjahtarit na kishte qëlluar një llafazane dhe mbu¬rravece, që s’i gjendej shoqja nëato anë.Megjithëse i shoqi e kishte poros¬itur të mos nxirrte fjalë nga goja, ajo nuk duroi dot më shumë se shtatë ditë. Ditën e tetë i gjithëfshati ziente nga fjalët. Të gjithë flisnin për çudinë e pendëve të kuqe të zogut.Me të dëgjuar beu për zogun dhe pendët e tij magjike, thirri hyzme¬qarin t’i shalonte kalin dhe u bë erë. Kur u gjend përpara kasolles sëgjahtarit, e thirri dhe kërkoi t’i jep¬te zogun magjik.- Ti ke gjetur një zog magjik në pronat e mia dhe ai me takon mua, - e kërcënoi beu gjahtarin.Gjahtari, që e kuptoi se e shoqja kishte llapur, u mundua të .gënjen¬te:- As kam parë dhe as kam dë¬gjuar për ndonjë zog, zotëri!- Do të ta zbut kurrizin po nuk tregove, harbut i dreqit! - iu hakë¬rrye beu.Si u mendua një çast, gjahtari i tha beut:- Meqë ngul këmbë zotrote, o bej, eja me mua të të çoj te vendi ku kam fshehur zogun. Ai gjendet në pyll.Gjahtari përpara, beu prapa, hi¬pur mbi kalë, u nisën për në pyll. Tek ecte rrugës, gjahtari mendonte:“Do ta lidh te pema këtë lakmitar. Nuk i dolën tokat që na grabiti, por edhe zogun që na mban shpirtin gja¬llë do të na e rrëmbejë!?”Kur u afruan te pema ku ndodhej Zogu, ata dëgjuan këngën e tij të bu¬kur dhe pas pak panë edhe zogun. Beut nuk iu prit më. Sapo e pa, aibërtiti:- Zëre dhe sillma menjëherë! Mos u ngut, o bej, - u tall gjahtari, - punët nuk bëhen nxitimthi. Po ta pushtosh me krah trungun e këtijbungu, zogu vjen ve¬të te ne.- Që tani! - u tregua i gatshëm beu, por trungu ishte goxha i trashë.- Jep e merr, por hë-hë, ku push¬tohej gjithë ai trung!- Ndihmomë pak, qafir! — ur¬dhëroi beu. Pa humbur kohë gjahtari preu një kulpër të fortë aty afër dhe ia lidhi duart beut rreth trungut,pastaj preu edhe një fshikull të than¬të dhe më t’i hyri fap e fap mbi kurrizin e dhjamtë.Beu filloi të çirrej - e të ulërinte, por zëri i tijhumbiste midis drurëve të pyllit.Pa ia varur fare, gjahtari thirri zogun dhe, kur ai erdhi, ndryshe nga ç‘e kishte zakon, i mori një tufëz me pupla. Nuk dihet se sa, por një gjëishte e sigurt: atë natë banorët e kasolleve të varfra ranë të flenë të ngopur e të kënaqur.17

P R O B L E M E M A T E A M A T I K O R ENga Bardhyl SelimiOborriNë një oborr ka rosa, pula dhe lepuj, gjithsej 102 krerë. Një djalë numëroi këmbët e tyredhe vuri re se rosat dhe lepujt kishin gjithsej 66 këmbë, ndërsa pulat dhe lepujt 84 këmbë.Sa rosa, sa pula dhe sa lepuj ka në oborr?Zgjidhje:Shënojmë përkatësisht me x, y, z numrin e rosave, pulave dhe lepujve. Formojmëekuacionet:15x+y+z= 102; x+z= 66; y+z= 84Mbledhim dy ekuacionet e fundit dhe marrim:(x+y+z)+z = 66+84 ose 102+z= 150, nga ku z= 48.Nga ekuacioni i parë delx= 66-48= 18dhe nga ekuacioni i dytëy= 84-48= 36Përgjigje: 18 rosa, 36 pula dhe 48 lepuj.18

ANEKDOTAT SHQIPTAREAnekdotat, këto thënie të mençura, këto tregime të shkurtra shpotitëse e satirike, përmes së cilave interpretohen dukurit endryshme shoqërore, ndodhi të personaliteteve të njohura etj., japin një pasqyrim metaforik por edhe alegorik të realitetittonë me të cilinë përballemi çdo ditë.Këto tregime të zgjuara, që ishin karakteristik komunikimi tek shumë popuj ballkanasnë të kaluarën, e në veçanti në disa treva shqiptare (ku akoma janë prezent, edhe pse të zbehura nga evoluimi kohorë),arrijnë që përmes mesazheve të japin aspekte nga jeta, në dukje të vogla, por me vlerë përgjithësuese, duke i vënë në lojëklasat sunduese, pushtuesit, tradhtarët, qeveritarët, personalitetet publike etj., por duke mos lënë pa atakuar as problemete ndjeshme sociale, ekonomike, politike etj.Shkathtësia e këtij komunikimi të drejtpërdrejt me dëgjuesin dhe roli si mburojë a si shtizë ndaj kundërshtarit, i kanësiguruar anekdotave, por edhe aforizmave, fjalëve të urta etj. një vend të rëndësishëm në thesarin e kulturës shqiptare,por edhe një jetë të gjallë e aktive, me një humor të hollë e satirë therëse, edhe sot e kësaj dite.Këto anekdotave që janëtë vendosura më poshtë janë të marra nga librat: “Anekdota 1 dhe 2” i botuar nga Instituti albanologjik i Prishtinës, dhe“Tregime shqiptare” shkruar nga Daut Demaku.Eh, sikur t’i kishte patur katra!...Shkon njëri mysafir te një mik i veti. Pas pak kohe shtrohet buka, dhe për darkë rastësisht paskësh qëlluar pulë. I zoti i shtëpisë ja ndau njëkëmbë të pulës mysafirit dhe nga një pjesë mëshkujve të vet. Mysafiri e përlau. I zoti i shtëpisë ja dha edhe pjesën e vet - këmbën tjetër të pulës mysafirit.Mysafiri e përlau edhe atë dhe po shikon a ka më. I zoti i shtëpisë po i thotë: -lum miku pula veç dy këmbë i ka, e ti të dyja i hëngre...-Eh, sikur t’i kishte katra, –ja priti mysafiri.Si ta këndojmëVjen një Sylë Luboveci tek Imer Beqa dhe i thotë se të kam pru një fjalë nuseje për djalë. Kërset defi e daireja, dreka e kafeja e bëhet për hajr nusja.Vajzat që e këndonin nusen po e pyesin shkuesin se si e ka emrin nusja. -Ky edhe i zënë ngusht thotë: -këndoni sonte oj Lulije e pastaj do t’iu tregojë.Pas pak ditësh Imeri mbledh farefisin dhe ja mësyen “mikut të ri”, mirëpo “miku i ri” nuk kishte vajzë fare.Imer Beqa, rrugës, në të kthyer në shtëpi po këndonte:Oj Lulije me limana,A po e sheh se m’u kajt nana!19

REVISTË MUJORE, PËR FËMIJË, TË RINJ DHE PRINDËR “DITURIA”Revista “Dituria”Kryeredaktor: Sokol Demaku; koli284@hotmail.comKeshilli redaktues:Rrahmon Jashari, rrahmanjashari@hotmail.com; Lena Liden, lenadarlene@yahoo.se;Bahtir Latifi; bahtirlatifi@live.se;Hakif Jashari; hakif@dituria.se, Griselda HallulliBashkëpunëtor: Arsim Halili,Bujanoc,arsimhalili@hotmail.com;Adresa e redaksisë,Revista Dituria,CO/Studiefrämjandet,L.Kyrkogatan nr 20, 503 07 Borås, Suedidituria@live.seDiturinë mund ta lexoni edhe ne internet: http://www.dituria.se/dhe ne www.immi.se/tidskrifter/dituria20