Delta Wisły poniżej i powyżej poziomu morza. - Żuławski Park ...

Spróbuję odegrać rolę przewodnika. Najpierw należy dokonać ogólnej charakterystykizmierzającej do określenia tożsamości miejsca, w którym sięznajdujemy. Z kolei trzeba koniecznie, podobnie jak to czynią Holendrzy,szczegółowo określić położenie miejsca i stwierdzić, że znajduje się ono w polderze.W naszym przypadku jest to Polder Raczki I, który jest odwadnianyPompownią nr 27 na zewnątrz do rzeki Tyny i jeziora Druzno. Graniczyon z obwałowanymi rzekami deltowymi Fiszewką, Tyną, Kanałem Nowymi jeziorem Druzno. Odwadniają go jeszcze dwie inne pompownie: Raczki IInr 26 i Karczowiska nr 22. Szczególną cechą depresji polderowej jest to, żew krajobrazie przy tak nieznacznej różnicy wysokości nie widać jej gołymokiem. Trzeba na nią patrzeć „oczami wyobraźni”. Spróbuję to wytłumaczyć,jest to jednak bardzo trudne. Niektórzy twierdzą, że tak naprawdę „depresji”nie da się opisać. Jest taki zwyczaj, niestety u nas dziś rzadko stosowany, żeumieszcza się na trwałych budowlach znaki, do których sięgała woda w czasiepowodzi, co daje pojęcie o jej poziomie. Takie znaki pełnią rolę świadkaw krajobrazie. Mając przed oczami tylko tablicę, bez znaku wodnego, możnago sobie jedynie wyobrazić, jak gdyby na poziomie zerowym oznaczającympoziom morza. Do tego poziomu może sięgać woda w przypadku, kiedypęka wał przeciwpowodziowy i woda wdziera się do polderu, zatapiając go.Teren w tym miejscu znajdzie się na głębokości 1,8 m poniżej lustra wody.Na depresje polderowe spotyka się takie określenia, jak „ląd wyłoniony”, albo„ziemia obojnacka” co znaczy, że mogą one mieć dwa oblicza: lądowe, gdypolder funkcjonuje i wodne, gdy polder jest zatopiony. Jeszcze lepiej by było,gdyby na tej tablicy obok znaku wodnego z napisem „Poziom morza” dopisaćjeszcze „Uwaga! Teren zatapialny”.Pompownia nr 26 Raczki Elbląskie.pomp. Pożegnałem, co kochałem, /Upominek złączy nas; /Ręką jedną – przestrzeńdałem, /Drugą ręką dałem czas.Depresja polderowa jest faktycznie czasoprzestrzenią. Egzystuje dzięki wałomi pompowni. Jej byt jest uzależniony od woli i pracy człowieka, który jąutworzył i może przeznaczyć w niebyt, czyli unicestwić przez zatopienie, cowydarzyło się równo 60 lat temu, kiedy w 1945 roku depresje polderowe deltyWisły zostały zatopione przez Niemców. Ich odbudowa i wypompowywaniewody odbywało się sukcesywnie i trwało aż do roku 1949. Była to największaoperacja hydrotechniczna w dziejach delty Wisty. Obejmowała również polderRaczki Elbląskie.Pompownia nr 27 Raczki Elbląskie. Fot. M.OpitzDla uzyskania pełniejszej wizji naszego miejsca w polderze warto się przejść nawał, koło pompowni, oddalony niecałe 300 m od drogi. Gdy się na nim stoi, towidać z jednej strony jezioro Druzno z mokradłami, krzakami, trzciną i lustremwody, z drugiej natomiast poniżej naszą depresję polderową. Przed polderyzacjąbyły tu mokradła wokół powierzchni jeziornych.Tworzenie obszarów depresyjnych i ich utrzymywanie jest nazywane „uprawądepresji” i zaliczane do cywilizacji hydraulicznej na świecie. Do delty Wisłyprzynieśli ją – jak już wspomniano – przybysze z Holandii. Poldery depresyjnesą przyrównywane metaforycznie do odwodnionych doków w stoczniach,w których na sucho buduje się statki lub do statku, który osiadł na mieliźnie.O cywilizacji hydraulicznej mówi piękny wiersz Cypriana Norwida, któryprzytaczam z książeczki zatytułowanej „Cywilizacja”: Co dzień woda w okrętciecze, /Nogą z łoża ani stąp; /Co wieczora – o człowiecze, /W górę rękaw – i doZastawka w wale rzeki Fiszewki. Fot. M. Opitz51