You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Banaz</strong><br />
<strong>Banaz</strong><br />
— İlçe —<br />
Türkiye'de bulunduğu yer<br />
<strong>Uşak</strong> Siyasi Haritası<br />
Tarihçe<br />
Antik dönemlerde <strong>Banaz</strong> Ovasını oluşturan bölgenin adı "Panasion" olarak bilinmektedir. Bakır<br />
Çağına ait yerleşim yerinin az görüldüğü <strong>Banaz</strong>'da Tunç Çağı yerleşimleri sıklıkla<br />
görülebilmektedir. Frigler, Lidyalılar, Persler, Romalılar ve Bizans egemenliğinde bulunan<br />
yerleşim 11. yüzyılın sonlarından itibaren Türkler' in yerleşimi başlamıştır.<br />
<strong>Banaz</strong> ilk olarak 1076 yılında Türk egemenliğine girmiş ancak Batı Anadolu’da Bizans'la sınır<br />
bölgesinde olduğundan yerleşim sık sık Anadolu Selçukluları ile Bizanslılar arasında el<br />
değiştirmiştir. 1243 tarihinde gerçekleşen Kösedağ Muharebesi sonrasında Türkiye Selçuklu<br />
Devleti' nin dağılmasıyla <strong>Banaz</strong>, Selçuklu veziri Sâhib Ata Fahreddin Ali' nın denetimine verildi.<br />
<strong>Banaz</strong>'daki Sâhib Ataoğulları Beyliği' nin yönetimi 1276yılında Germiyanoğulları'na geçti.<br />
Sonrasında Sâhib Ataoğulları ile Germiyanoğulları arasında el değiştiren yerleşim, 13. yüzyıl<br />
sonu itibariyle kesin olarak Germiyanoğulları'nın egemenliğine katıldı. 1391 yılına<br />
kadar Germiyanoğulları Beyliği’nin hakimiyetinde kalan yerleşim bu tarihte I. Bayezid tarafından<br />
Osmanlı topraklarına katılmış ancak 1402 yılında meydana gelen Ankara savaşı sonrasında<br />
<strong>Banaz</strong>'ın da dahil olduğu bölgeTimur tarafından Germiyanoğulları Beyliğine geri verilmiştir.<br />
Germiyanoğulları Beyliği’nin son beyi olan Yakup Bey, Germiyanoğulları<br />
topraklarınıvasiyeti olarak Osmanlı Devleti’ne bırakmıştır. Bu vasiyet uyarınca<br />
<strong>Banaz</strong> 1429 yılında yeniden Osmanlı hakimiyetine katıldı.[3]
1391 yılından sonraki ilk Osmanlı hakimiyeti döneminde Anadolu Eyaleti Kütahya Sancağı' nın<br />
<strong>Uşak</strong> kazasına bağlı nahiye olan <strong>Banaz</strong>, 1429yılından sonrada bu statüsünü korumuştur.<br />
Osmanlı kaynaklarında "Nefs-i <strong>Banaz</strong>" olarak yerleşimden bahsedilmekte olup, II.<br />
Bayeziddöneminde yapılan tahrirde yerleşimde 45 hanenin bulunduğu ve 51 neferin yaşadığı<br />
kaydedilmiştir. 1520 kayıtlarında 40 hane ve 66 neferin bulunduğu nahiyede 1570 kayıtlarında 83<br />
hane bulunmakta ve 114 nefer yaşamaktaydı.[4]<br />
1671-1672 yıllarında <strong>Uşak</strong>'ı gezen Evliya Çelebi <strong>Banaz</strong>'ı, yüz haneli, bir camili, hamamsız ve<br />
çarşısı olmayan küçük bir kasaba olarak tarif etmiştir. Ayrıca <strong>Banaz</strong>' a bağlı 40 köyün olduğu ve<br />
nüfusun çoğunun sipahi olduğunu da belirtmiştir.<br />
1870 yılında <strong>Uşak</strong> kazası <strong>Banaz</strong>, Göbek ve Gediz nahiyelerinden oluşmaktaydı. 19. yüzyılın<br />
sonlarında <strong>Uşak</strong> halkının <strong>Uşak</strong> kazasının sancak yapılması ve bu süreçte <strong>Banaz</strong>' ın da kaza<br />
statüsüne yükseltilmesini içeren talepler Hüdavendigâr Vilayeti valisinin olumsuz görüşleri<br />
nedeniyle kabul edilmemiştir[5]. 2 Ekim 1887' de <strong>Uşak</strong> ve çevresini etkileyen depremde <strong>Banaz</strong><br />
önemli tahribata uğradı.<br />
9 Temmuz 1953 tarihinde <strong>Uşak</strong>'ın il haline getirilmesiyle <strong>Banaz</strong>' da <strong>Uşak</strong>'a bağlı ilçe merkezi<br />
oldu.<br />
İstiklal Savaşı'nda <strong>Banaz</strong><br />
23 Mart 1921'de <strong>Banaz</strong>, Yunan işgaline uğradı. 26 Ağustos 1922'de Atatürk'ün<br />
başlattığı Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nde düşmanı bozguna uğratan Türk ordusuna<br />
bağlı birlikler 29-30 Ağustos gecesi General Vasil komutasındaki Yunan 2. Tümeni'ne bağlı<br />
birlikleri Büyükoturak kasabasının güneydoğusunda bozguna uğratıp geri çekilmeye zorlamıştır.<br />
30-31 Ağustos 1922 gecesi Kaplangı ve Yenice dağlarında Türk birlikleri ile Yunan Tümeni<br />
arasında çarpışma olmuştur. Yunan birlikleri büyük kayıplar vererek hızla çekilmeye başlamıştır.<br />
31 Ağustos 1922'de Türk ordusunun <strong>Banaz</strong>'a girmesi ile <strong>Banaz</strong> Yunan işgalinden tamamen<br />
kurtulmuştur. Her yıl 31 Ağustos günü ilçenin kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır.<br />
Coğrafya<br />
<strong>Banaz</strong>, İzmir-Ankara karayolu üzerinde yer almakta ve il merkezine 32 km uzaklıktadır. İlçenin<br />
kuzeyinde Kütahya ilinin Gediz ve Altıntaş ilçeleri, doğusunda Afyonkarahisar' ın Sinanpaşa ve<br />
Sandıklı ilçeleri, güneyinde Sandıklı ve Sivaslı, batıda merkez ve Kütahya' nın Gediz ilçeleri yer<br />
almaktadır. Denizden yüksekliği 914 metre olan ilçenin yüzölçümü 1063 km²'dir.<br />
İlçede 33.949 hektar tarım alanı, 66.948 hektar orman ve fundalık alan, 3.000 hektar çayır ve<br />
mera arazisi ile 2.403 hektar tarım dışı alan bulunmaktadır.[6]<br />
En yüksek dağı, ilçenin kuzeyinde bulunan ve asıl zirve kısmı Kütahya'nın Gediz İlçesi sınırları<br />
içinde bulunan, 2312 metre yükseklikteki Murat Dağı'dır. İlçe sınırları içerisinde 1200-1800<br />
metreye kadar olan tepe ve yaylalar bulunmaktadır. Bu tepe ve yaylalar zengin çam ormanları ve<br />
otlaklarla kaplıdır. İlçenin adı ile anılan <strong>Banaz</strong> Ovası kuzeydoğudan güneybatıya uzanır. Yaklaşık<br />
6 500 hektar olan ova, <strong>Uşak</strong> ilinin en büyük ve verimli ovasıdır.<br />
İklim<br />
<strong>Banaz</strong>'da genellikle Ege Bölgesi'nin yumuşak ve İç Anadolu Bölgesi'nin sert hava şartları bir<br />
arada görülür. Yazın Ege'nin yakıcı sıcağı, kışın iç Anadolu'nun sert soğukları <strong>Banaz</strong>'ı fazla<br />
etkilemez. Yıllık yağış 60–70 cm. arasındadır. Nispi rutubet normaldir.
Nüfus<br />
Osmanlı döneminde yapılan 1831 tarihli ilk nüfus sayımında sadece erkek nüfusun tespiti<br />
amaçlanmış ve buna göre <strong>Banaz</strong>' da 3.529 erkek nüfusun bulunduğu belirlenmiştir. 1892-1893<br />
yılına aitHüdavendigâr Vilayeti Salname’nde 28 köyden oluştuğu belirtilen <strong>Banaz</strong> toplam 13.251<br />
nüfusa sahip olup, bunun 6.768'i erkek ve 6.483' ü de kadındır. Yapılan sayıma göre<br />
yaşayanların tamamının Müslüman olduğu belirtilmiştir. 1898-1899 tarihli Hüdavendigâr<br />
Vilayeti Salname'nde ise 5.385' i erkek, 6.584' ü kadın olmak üzere 11.982 kişi <strong>Banaz</strong>' da<br />
yaşamaktaydı. [3]<br />
Yıl Toplam Şehir Kır<br />
1965[7] 32.931 3.495 29.436<br />
1970 [8] 34.001 4.764 29.237<br />
1975[9] 38.309 6.264 32.045<br />
1980[10] 40.369 8.356 32.013<br />
1985 [11] 42.343 10.527 31.816<br />
1990[12] 44.619 14.287 30.332<br />
2000[13] 43.350 16.212 27.138<br />
2007 [14] 38.594 15.405 23.189<br />
2008[15] 38.393 15.241 23.152<br />
2009[16] 38.057 15.395 22.662<br />
2010 [17] 37.488 15.370 22.118
Yıl Toplam Şehir Kır<br />
2011[18] 37.405 15.550 21.855<br />
2012[19] 36.959 15.538 21.421<br />
2013 [20] 37.009 15.781 21.228<br />
2014[21] 36.609 15.983 20.626<br />
2015[22] 36.325 16.239 20.086<br />
Ekonomi<br />
<strong>Banaz</strong> ekonomisi tarım, hayvancılık ve sanayiye dayanmaktadır. İlçe ekonomisinin en önemli<br />
geçim kaynağını oluşturan tarım faaliyetlerinde şeker pancarı, haşhaş ve ayçiçeği üretimi önemli<br />
yer tutmaktadır. <strong>Banaz</strong> ovasında buğday, arpa, nohut, mercimek, tütün olmak çeşitli tarım<br />
ürünleri de yetiştirilmektedir. İlçede meyvecilikte önemli yer tutmakta olup, elma, vişne ve kiraz<br />
yetiştirilmektedir. Ayrıca sulak alanların bulunmasından dolayıda kavakçılık ilçede yoğun olarak<br />
görülmektedir. Hayvancılık daha çok dağ köylerinde yapılmakta, büyükbaş ve küçükbaş hayvan<br />
yetiştirilmektedir. İlçede, <strong>Banaz</strong> Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır. 2011 yılı sonu itibariyle<br />
ilçede 1 adet Seramik fabrikası, 1 adet Et Entegre tesisi, 1 adet Yem fabrikası, 1 adet Nişasta<br />
fabrikası, 1 adet Ağaç Emprenye tesisi, 1 adet Karton koli fabrikası ve 2 adet Tuğla fabrikası<br />
faaliyet göstermektedir.<br />
Turizm<br />
Mesire Yerleri<br />
İlçe mesire yerleri açısından da oldukça zengindir. Evrendede, Çatalçam ve<br />
Yukarı Karacahisar Köyü sınırları içinde bulunan Çokrağan Mesire Yeri bunların başında gelir.<br />
Evrendede Mesire Yeri<br />
2011 yılında "<strong>Banaz</strong> Evrendede Tabiat Parkı" olarak ilan edilmiştir. 6,7 hektar genişliğinde olup,<br />
<strong>Banaz</strong>'a 4 km, <strong>Uşak</strong>'a 37 km uzaklıkta yer alan Evrendede mevkiinde bulunmaktadır. Ormanlık<br />
alanda; Karaçam, Kızılçam, Sedir, Meşe, Laden vb değişik türlerde ağaç ve çalı türleri<br />
bulunmaktadır. 1.200 metre rakımlı Tabiat parkı içinde gazino, büfe ve yürüyüş parkurları vardır.<br />
Kaplıcalar<br />
Doğal termal su bakımından oldukça zengin olan ilçenin Hamamboğazı mesire alanı içinde<br />
çeşitli içeriklerde şifalı hamamları ve sıcak su havuzları vardır.<br />
Hamamboğazı
Ankara-İzmir yolu üzerinde, <strong>Banaz</strong> ilçesine 7 km uzaklıktadır. Güneyde ormanlık bir tepe<br />
üzerinde olup kaplıcada Gazoz, Sarıkız, Karakız denilen üç ayrı şifalı su bulunmaktadır. Deri<br />
hastalıklarına iyi gelen bir kaplıcadır.<br />
Tarihi ve arkeolojik yerler<br />
Ahat Köyü'nde bulunan Akmonia harabeleri ve <strong>Banaz</strong> Şehitler Abidesi ilçenin tarihi değerleri<br />
arasındadır.
Change language