Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Turhal</strong><br />
<strong>Turhal</strong><br />
— İlçe —<br />
Türkiye'de yeri<br />
<strong>Tokat</strong> İli Siyasi Haritası<br />
<strong>Turhal</strong><br />
<strong>Tokat</strong> ilinin il merkezine 46 km [4] uzaklıkta olan ve Ocak 2016'da yayınlanan<br />
2015 ADNKS kayıtlarına göre [5][6] ilçe merkez nüfusu 61.726, köylerle birlikte ise nüfusu 80.171<br />
olan bir ilçesidir. <strong>Turhal</strong>, hem ilçe merkez hem de köylerle birlikte toplam nüfus<br />
bakımından Erbaa'dan sonra [7] <strong>Tokat</strong>'ın ikinci büyük ilçesidir.<br />
Tarihi<br />
Yeşilırmak havzasında, Karadeniz bölgesinin orta bölümünün yerleşime en müsait yerinde<br />
kurulan <strong>Turhal</strong>, İç Anadolu'yu Karadeniz'e, Doğu Anadolu'yu batıya bağlayan yolların kesiştiği<br />
yerde kurulmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki nüfusuyla küçük bir yerleşim yeri iken 1944<br />
yılında ilçe olan <strong>Turhal</strong>;konumu, ekonomik yapısı ile Türkiye'nin en hareketli yerleşim yerlerinden<br />
birisi haline gelmiş, adı geleceğin vilayetleri arasında geçer olmuştur [kaynak belirtilmeli].<br />
Antik çağlarda Pontus Galatikus, ustus polemoniakus, Komona Pontik gibi adlarla anılmış olan<br />
<strong>Turhal</strong>'ın tarihinin binlerce yıl ötelere gittiği anlaşılmaktadır. MÖ 3000 yıllarında Mezapotamya'da<br />
yaşayan Sümer alfabesi ile yazılmış iki kitabenin <strong>Turhal</strong> Kalesinde bulunduğundan söz edilmesi,<br />
<strong>Turhal</strong>'ın tarihinin 5000 yıl önceye gittiğini göstermektedir. Kesin olmamakla beraber <strong>Turhal</strong>,<br />
Kasiura, Gayura, Turnalit isimleri taşımıştır.
<strong>Turhal</strong> binlerce yıldan beri ilgi odağında olmasının neticesinde sayısız savaşların sonucunda<br />
farklı yönetimlerde kalmıştır. MÖ 745 yıllarında Asurlular MÖ 7000 yılarında Kimmerler, MÖ 612<br />
yıllarında Medler, MÖ 546 yıllarında ise İran asıllı Persler bu çevreyi (yöreyi) yönetimleri altına<br />
almışlardır. İskender'in ortadoğu seferi ardından büyük bir baskı dönemi yaşayan Anadolu<br />
eyaletleri, komutanlar arasında bölüşülmüş; Pers soylularından Ariaretes, Gaziura'yı başkent<br />
yapmıştır. Bizans sınırları içerisinde olduğu yıllarda küçük bir yerleşim birimi olan <strong>Turhal</strong>,<br />
Beylikler döneminde Eratna Beyliği sınırları içinde idi. 1399'da ilk kez Osmanlıların eline geçti.<br />
Ankara savaşından sonra Timur'un çekilmesi ile birlikte 1413'te kesin olarak Osmanlı<br />
topraklarına katıldı. 19. yüzyılın II. yarısında yöreyi etkileyen en önemli olay göçmenlerin gelişi<br />
idi. 1854-1878 Kırım savaşı, 1855-1859 Şeyh Şamil ayaklanması ve 1877-1878 Osmanlı-Rus<br />
savaşından sonra Anadolu'ya gelen Balkan ve Kafkas göçmenlerinin bir bölümü <strong>Turhal</strong> yöresine<br />
yerleştirilmişlerdir. Mütareke ve milli mücadele yıllarında <strong>Turhal</strong>, Mustafa Kemal'in önderliğinde<br />
tüm varlığını ortaya koymuş, Kurtuluş Savaşında yüzlerce şehit vermiştir.<br />
Zengin ve engin bir tarihe sahip olan bu güzel ilçe, Cumhuriyet döneminde de önemli ünlere<br />
olaylara şait olmuştur. Yurt ekonomisinde de önemli bir yere ve paya sahiptir. Temeli 1933'te<br />
dönemin Sanayi Bakanı Celal Bayar tarafından atılan ve açılışı 1934 yılında İsmet İnönü<br />
tarafından yapılan ve dünyanın en kaliteli şekerini üreten <strong>Turhal</strong> (Muammer Tuksavul) Şeker<br />
Fabrikası, <strong>Turhal</strong> Makina Fabrikası yöreye hayat vermiştir. Son yıllarda konfeksiyon (tekstil)<br />
alanında gerçekleşen yatırımlar, Antimuan madeni, Kevser süt ve yem fabrikaları ülke ve ilçe<br />
ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır<br />
Coğrafyası<br />
<strong>Turhal</strong>, Karadeniz Bölgesinin, Orta Karadeniz Bölümünde yer almaktadır. <strong>Turhal</strong> 40'-18' kuzey<br />
enlemi ile 36'-06 Doğu boylamının kesiştiği yerdedir. Yüzölçümü 911 km² dir. Şehir merkezi<br />
rakımı 493 tür. Yeşilırmak vadisinde bulunan <strong>Turhal</strong> ilçesi ; etrafı dağlar ve yüksek tepelerle<br />
çevrili 3 km genişliğinde 9 km uzunluğunda bir ova üzerinde bulunmaktadır. Çevredeki belli<br />
yükseltilerKesicik Tepe (1450 m), Kamalı Çal Tepe (1200 m), Mercimek Tepe (1201 m)<br />
Yeşilırmak Havzasında her yönden önemli olan <strong>Turhal</strong> Çöküntü alanı, Yeşilırmak ve ve<br />
yeşilırmaka karışan yan derelerin getirdiği malzeme ve aleviyonların birikmesinden meydana<br />
gelmiştir. Ovada ki yükseltiler batıdan itibaren sıralanan İskele Tepe, Kale Tepe, Varvara<br />
Tepesi, Eğer Tepe dikkati çeker.<br />
Kuzeyinde Amasya ili Erbaa ilçesi, güneyinde Pazar ilçesi, batısında Zile ilçesi, doğusunda <strong>Tokat</strong><br />
il merkezi yer almaktadır. Türkiye'nin en uzun akarsularından biri olan Yeşilırmak <strong>Turhal</strong>'ın şehir<br />
merkezinden geçmektedir. İlçede mevcut ormanlık ve fundalık alanların toplamı 40,386 hektar,<br />
tarım alanlarının toplamı 35,380 hektar, çayır ve meraların toplamı 8908 hektar, tarım dışı<br />
arazilerin toplamı 6426 hektardır.<br />
Nüfus<br />
<strong>Turhal</strong>, <strong>Tokat</strong> sancağına bağlı bir bucak merkezi iken 1923 mülki taksimatında da <strong>Tokat</strong> vilayeti<br />
sınırları içinde bucak olarak yer almıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında kale etrafında kümelenmiş, 6<br />
mahallesi ve nüfusu 3000 civarında bir yerleşim yeri iken 1934 yılında şeker fabrikasının hizmete<br />
girmesinden sonra her alanda önemli gelişmeler kaydeden <strong>Turhal</strong>, 1942 yılında ilçe<br />
olmuştur.Dünün küçük kasabası, bugünün 30 mahallesi ile geniş bir alana yayılmış; Yeşilırmak’ın<br />
her iki yakasında genişlemeye devam etmektedir. Şeker fabrikası yapılıncaya kadar geçen süre<br />
zarfında <strong>Turhal</strong>’ın nüfusu net olarak bilinmemekle beraber yeterli gelişme ve nüfus artışının<br />
olmadığı ortadadır. Ancak 1935 yılı itibariyle 5687 olan nüfusun yıllar itibariyle hızlı bir artış<br />
gösterdiği görülmektedir.<br />
Yıl Toplam Şehir Kır
1965[8] 72.760 22.658 50.102<br />
1970[9] 83.138 28.948 54.190<br />
1975 [10] 97.216 39.170 58.046<br />
1980[11] 105.562 46.864 58.698<br />
1985[12] 119.902 60.097 59.805<br />
1990 [13] 106.014 68.384 37.630<br />
2000[14] 130.985 95.536 35.449<br />
2007[15] 87.553 63.181 24.372<br />
2008 [16] 87.826 62.352 25.474<br />
2009[17] 87.233 64.090 23.143<br />
2010[18] 86.327 64.139 22.188<br />
2011 [19] 85.391 63.987 21.404<br />
2012[20] 85.923 63.600 22.323<br />
2013[21] 83.036 62.596 20.440
2014[22] 81.813 62.476 19.337<br />
2015 [23] 80.171 61.726 18.445<br />
İklim<br />
<strong>Turhal</strong> iklim özelliğinde; denize olan uzaklığın ve yükseltinin etkisi önemlidir. İlçemizde orta<br />
Karadeniz iklimi ile iç Anadolu bölgesi iklimi arasında bir geçiş iklimi görülür bu nedenle genelde<br />
ılıman bir iklime sahiptir. Genel olarak yaz mevsimi alçak alanlarda sıcak ve kurak yüksek<br />
yerlerde serin geçer. Yeşilırmak vadisi boyunca iç kesimlere ulaşana Karadeniz'in nemli havası<br />
beklenmedik zamanda yağışa dönüşebilir. Kış mevsimi soğuk ve kar yağışlıdır. Kuzeyden<br />
güneye yükseltinin artması nedeniyle önemli farklılıklar görülür. Güneye doğru kış mevsimi daha<br />
sert bir karakter gösterir. En soğuk aylar ocak, şubat en sıcak aylar temmuz ve ağustos dur. Yıllık<br />
ortalama sıcaklık 12-9 derecedir. En az yağışı yaz mevsiminde alan <strong>Turhal</strong> da yıllık yağış miktarı<br />
413,3 mm'dir. Yaz aylarında poyraz kuzeyden eserken, bazen güneyden sam yeli rüzgarı eser.<br />
Kışın kuzeybatıdan karayel kuzeyden yıldız eser ilk baharda ise lodos görülür.<br />
Geçiş bölgesi iklim özelliklerini Taşıması nedeniyle, <strong>Turhal</strong> ve çevresinde, Karadeniz iklim<br />
özelliklerini yansıtan ormanlar (çam, kayın, ceviz, çınar, meşe, kızılcık, dağ kavağı vb) görülür.<br />
Karasal iklimin görüldüğü yerlerde ise bozkır bitki örtüsünün çeşitleri hakimdir. Genel olarak her<br />
iklim türünde görülen tarım ürünleri yetiştirilebilir.
Change language