28.10.2017 Views

OCTOBER 28, 2017 BULGAR: BOSES NG PINOY, MATA NG BAYAN

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

6<br />

OKTUBRE <strong>28</strong>, <strong>2017</strong><br />

Babala sa mga matatabang<br />

kulang sa ehersisyo!<br />

Dear Doc. Shane,<br />

Kapag ba ang tao ay obese at may<br />

altapresyon, posible bang magkaroon din ito ng<br />

sakit sa puso lalo na kung wala itong exercise?<br />

Sana ay masagot ninyo ang aking katanungan<br />

tungkol sa sakit sa puso. — Elvira<br />

Sagot<br />

Ang heart disease (HD) o sakit sa puso ay<br />

pangkalahatang katawagan sa anumang<br />

karamdamang may pangunahing kaugnayan sa puso<br />

na may pananagutan sa pagdaloy ng dugo na may<br />

dalang nutrisyon, papunta sa mga bahagi ng<br />

katawan. May iba’t ibang uri ng sakit sa puso.<br />

Tinagurian itong silent killer bagama’t, may mga<br />

sintomas itong hindi agad napapansin. Kadalasan<br />

ay hindi alam ng karamihan na may palatandaan na<br />

sila ng nasabing sakit. Ang mga karaniwang<br />

sintomas nito ay paninikip ng dibdib, hirap sa<br />

paghinga, madaling mapagod, kumikirot o may<br />

tumutusok sa parte ng puso at marami pang iba.<br />

Ang sakit sa puso mula sa pagkapanganak —<br />

congenital HD o acquired HD ay nagsisimula<br />

habang nabubuo pa lamang ang puso kapag ang<br />

sanggol ay nasa loob pa ng sinapupunan. Ito ang<br />

mga puso na maliit o hindi tama ang hugis at sukat.<br />

Maaaring naapektuhan ito noong ipinagbubuntis pa<br />

lamang ang sanggol.<br />

Ang sakit sa mga balbula ng puso (valvular HD)<br />

ay kinasasangkutan ng pagkakaroon ng suliranin sa<br />

mga balbula ng puso na sumasara at<br />

bumubuka tuwing titibok ang puso.<br />

Kabilang sa mga sakit sa mga balbula<br />

ng puso ang aortic stenosis at mitral<br />

regurgitation. Isa sa maaaring sanhi<br />

ng sakit sa mga balbula ng puso sa<br />

mga bata ay ang lagnat na reumatiko.<br />

Ang cardiomyopathy ay maaaring<br />

sanhi ng labis na pag-inom ng alak,<br />

ng mga gamot, ng mga ipinagbabawal<br />

na gamot (droga), ng impeksiyon at<br />

iba pa.<br />

Ang coronary HD ay may<br />

kaugnayan sa pagbabara ng mga ugat<br />

na nagdadala ng dugo sa puso mismo<br />

na humahantong sa kakulangan ng<br />

dugo na dumarating sa puso. Isang<br />

sintomas ng pagkakaroon ng<br />

ganitong kalagayan ay ang madaling<br />

pagkapagod kapag gumagawa ng mga<br />

mahihirap na gawaing pisikal. Sa<br />

paglala ng sakit sa ugat ng puso, ang<br />

taong mayroong ganitong katayuan<br />

ay maaaring atakihin sa puso.<br />

Kabilang sa ganitong uri ng sakit sa<br />

puso ang sakit na dulot ng kakulangan<br />

ng dugo sa puso (ischemic HD).<br />

Sakit sa puso na sanhi ng<br />

altapresyon hypertensive HD. May<br />

kaugnayan sa hindi makontrol na hypertension<br />

o altapresyon kaya<br />

maaaring makaapekto ang puso.<br />

Ang heart failure ay hindi na<br />

nakakaya ng puso ang tama at walang<br />

suliranin na pagdadaloy ng dugo sa<br />

katawan. Maaaring sanhi ito ng iba<br />

pang uri ng sakit sa puso tulad ng<br />

atake sa puso.<br />

Ang inflammatory HD naman ay<br />

maaaring dahil sa katayuan ng<br />

pagkakaroon ng impeksiyon tulad ng<br />

infective endocarditis o maimpeksiyong<br />

pamamaga ng panloob na tisyu<br />

ng puso.<br />

Samantalang, ang stroke ay ang<br />

hindi magandang pagdaloy ng dugo<br />

patungo sa utak. Kaya maraming<br />

pangyayari na kapag na-stroke ang tao<br />

ay may bahagi ng katawan nito na hindi<br />

naigagalaw.<br />

Nasa 44% katao ay pangunahing<br />

ikinamamatay ang sakit sa puso kada<br />

taon sa Italya. Dala ito ng hindi wasto<br />

at labis na pagkain. Pagkain ng mga<br />

maaalat at makolesterol ang sanhi nito.<br />

Kasali rin dito ang labis na paninigarilyo.<br />

Ang mga fatty deposit o atheroma<br />

na galing sa mga pagkaing maaalat at<br />

makolesterol ay bumabara sa mga wall<br />

ng artery. Dahil dito ay nagiging<br />

manipis ang artery na dinadaluyan ng<br />

dugo patungo sa ating puso. Ito ang<br />

nagiging sanhi ng hindi magandang<br />

blood flow o circulation mula sa iba’t<br />

ibang bahagi ng ating katawan. Kapag<br />

hindi nakadaloy nang maayos ang dugo<br />

patungo sa puso ay maaari itong<br />

maging sanhi ng heart attack.<br />

Bukod sa hindi tamang pagkain ay<br />

makasasama pa sa taong sobrang<br />

matataba ang walang sapat na ehersisyo,<br />

kaya ang mga taong labis kumain at<br />

walang masyadong ginagawa ay prone<br />

sa sakit sa puso.<br />

Para sa inyong mga katanungan, maaari pong sumulat sa SABI NI DOC ni<br />

Shane Ludovice, <strong>BULGAR</strong> Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o magemail<br />

sa dok.bulgar@gmail.com<br />

Biktimang Pinoy, dumarami<br />

EDUCATION<br />

TRAFFICKI<strong>NG</strong>, LUMALALA<br />

NEW ZEALAND — NAGBABALA<br />

ngayon ang Embahada ng Pilipinas para sa<br />

mga kababayang Pilipino na nais mag-aral at<br />

magtrabaho sa ibang bansa, partikular na sa<br />

New Zealand dahil sa lumalalang bilang ng<br />

education trafficking.<br />

Ayon kay Philippine Ambassador to New<br />

Zealand Gary Domingo, huwag agad<br />

maniniwala sa diumano’y education advisers<br />

at consultants na magsasabing madali<br />

lamang makakuha ng trabaho sa New<br />

Zealand, lalo na kung doon nakapag-aral.<br />

Aniya, hindi raw ito totoo at sa katunayan<br />

ay marami nang nabiktima at nagbayad para sa<br />

student visa upang makapag-aral sa New Zealand<br />

ngunit, hindi naman nakakuha ng trabaho.<br />

Nakikipag-ugnayan na rin si Domingo sa<br />

gobyerno ng New Zealand at ilang paaralan<br />

na rin ang naipasara dahil sa education trafficking.<br />

Ang problema na lamang nila ngayon<br />

ay hindi regulated ang paggamit ng mga education<br />

adviser.<br />

$4.6 MILLION ILLEGAL<br />

DRUGS, NASABAT<br />

MYANMAR — TINATAYA<strong>NG</strong> aabot sa<br />

$4.6 million o humigit-kumulang<br />

Php240,000,000 halaga ng crystal<br />

methampethamine ang nasabat ng mga<br />

awtoridad sa Myanmar.<br />

Nahuli umano ang mga droga sa tinatawag<br />

na Golden Triangle zone kung saan kilala itong<br />

lugar na nakapagpupuslit ng droga mula sa iba’t<br />

ibang bansa. Ang Golden Triangle ay<br />

nasasakupan ng Shan State, Laos at hilagang<br />

bahagi ng Thailand.<br />

Arestado naman ang isang lalaki na may<br />

bitbit ng 250kgs. ng naturang droga.<br />

Sa ngayon, nagtutulung-tulong na ang<br />

Myanmar, Laos at Thailand para tuluyan nang<br />

mapuksa ang kalakaran ng droga sa Golden<br />

Triangle.<br />

FACTORY <strong>NG</strong> PAPUTOK,<br />

SUMABOG, 47 DEDBOL<br />

INDONESIA — HINDI bababa sa apatnapu<br />

katao ang patay habang marami pang sugatan<br />

matapos sumabog ang isang pagawaan ng<br />

paputok sa Tangerag, Indonesia.<br />

May 103 empleyado ng pagawaan ng<br />

paputok ang pinaniniwalaang nasa loob nang<br />

maganap ang pagsabog habang sampu sa mga<br />

ito ang nawawala. Hindi naman matiyak<br />

ngayon kung ang sampung nawawala ay nasa<br />

loob ng factory nang maganap ang pagsabog.<br />

Batay sa ulat, isang malaking pagsabog ang<br />

unang narinig at agad itong sinundan ng<br />

mahinang pagputok at saka sumiklab ang apoy,<br />

sanhi para magtamo ng matinding pagkalapnos<br />

ng balat ang ilang biktima.<br />

May sampung truck ng bumbero ang<br />

rumesponde sa sunog.<br />

Sa pahayag ng mga awtoridad, hindi na bago ang pagsabog<br />

sa mga pagawaan ng paputok sa Indonesia dahil na rin sa<br />

kakulangan nila ng fire safety sa lugar.<br />

Naaagnas na dahil hindi inalagaan<br />

4-MONTH OLD BABY, DEDO SA<br />

MGA MAGULA<strong>NG</strong><br />

ALTA VISTA, Iowa — NAHAHARAP ngayon sa kasong<br />

child endangerment resulting in death at first degree murder<br />

ang mag-asawang sina Cheyanne Harris, 20-anyos at Zachary<br />

Koehn, <strong>28</strong>, matapos matagpuan ang walang buhay nilang anak<br />

sa duyan, sa loob mismo ng kanilang tahanan.<br />

Ayon sa report, natuklasan ang 4-month old baby na si Sterling<br />

Koehn sa kanyang duyan, naaagnas at infected na ng maggot.<br />

Ayon sa medical examiner na sumuri kay Baby Sterling,<br />

namatay umano ang bata sa kapabayaan ng mga magulang<br />

dahil lumalabas na hindi umano nalilinisan at napapalitan ng<br />

diaper ang bata. Natuklasan din sa eksaminasyon na hindi rin<br />

inalis mula sa duyan ang sanggol.<br />

Mariin naman itong itinanggi ng mag-asawa, ngunit, hindi<br />

rin nagtutugma ang kanilang mga salaysay sa isinagawang<br />

test sa bangkay ng bata.<br />

Sa ngayon, bukod sa kulong, nakatakda ring magbayad<br />

ang mag-asawa ng $100,000 o humigit-kumulang Php5M cash<br />

bond.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!