IMT - choroby zapomniane

Zapomniane choroby powracają
ODRA
Epidemiologia
Wirus odry należy do wysokozakaźnych wirusów RNA z rodziny Paramyxoviridae. Do zakażenia
dochodzi drogą kropelkową. Obecnie w Polsce obowiązuje dwudawkowy schemat szczepienia
przeciwko odrze, skojarzoną szczepionką MMR (po 13 miesiącu życia oraz w 6 roku życia). Za
bezpieczny uznawany jest 95% poziom wyszczepialności populacji. Obecnie z uwagi na dużą migrację
ludności oraz rezygnację ze szczepień obowiązkowych, wzrasta liczba zachorowań na odrę. W roku
2018 w Polsce zachorowało 339 osób, co stanowi 5 krotny wzrost względem roku 2017.
Objawy
Okres wylęgania trwa 7-21 dni. Po tym czasie u dziecka obserwuje się objawy nieżytowe trwające 3-5
dni: gorączka do 40st.C, nieżyt nosa, kaszel, najczęściej suchy, osłabienie, złe samopoczucie,
dodatkowo może objawom tym może towarzyszyć zaczerwienienie spojówek, światłowstręt. Z
czasem w jamie ustnej, na śluzówce policzków, na wysokości dolnych zębów trzonowych pojawiają
się plamki Koplika – drobne białe plamki, otoczone rumieniem. Następnie pojawia się plamistogrudkowa
wysypka, początkowo pojawiająca się w okolicy karku, za uszami, na twarzy, stopniowo
zstępująca na tułów oraz kończyny, na których zazwyczaj jest mniej wyrażona. W kolejnych dniach
wysypka brunatnieje i ustępuje, łuszcząc się w przeciwnym kierunku, tj. początkowo z kończyn,
tułowia, na końcu z okolicy skóry głowy.
Rozpoznanie
Potwierdzenie zachorowania na odrę stanowi badanie wirusologiczne metodą PCR (pobranie między
1 a 4 dniem od wystąpienia wysypki) oraz badania serologiczne – swoiste przeciwciała w klasie IgG
oraz IgM (powinny zostać pobrane między 7 a 45 dniem od wystąpienia wysypki). W każdym
przypadku podejrzenia zachorowania na odrę należy pobrać materiał kliniczny w celu wykonania
badań potwierdzających rozpoznanie.
Leczenie
Wyłącznie objawowe.
Powikłania
Do najczęstszych należą biegunki, infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, zapalenia uszu.
Rzadziej dochodzi do zapalenia mięśnia sercowego, wątroby czy powikłań neurologicznych takich jak
ostre zapalenie mózgu, rdzenia kręgowego, opon mózgowo-rdzeniowych, zespół Guillaina-Barrégo,
porażenie połowicze, zapalenie nerwu wzrokowego czy najgroźniejszego - podostre stwardniające
zapalenie mózgu - SSPE, mogące wystąpić nawet po 10 latach od zachorowania.
KRZTUSIEC
Epidemiologia
W ostatnich latach wzrasta liczba przypadków zachorowań wywołanych przez pałeczkę krztuśca
(Bordatella pertussis), a także struktura tych zachorowań – odnotowano większą ilość przypadków
krztuśca wśród nastolatków oraz dorosłych. Związane jest to ze stopniowym wygasaniem odporności
po zastosowanym szczepieniu w dzieciństwie. Obecnie w Polsce obowiązuje 6 dawkowy schemat
szczepienia (w 2, 4, 5-6, 16-18 miesiącu życia oraz 6 i 14 roku życia).
Objawy

Okres wylęgania choroby trwa 7 do 21 dni, a zakażenie przebiega w 3 fazach. I faza – nieżytowa trwa
od kilku dni do 2 tygodni. Obejmuje niespecyficzne objawy takie jak: nieżyt nosa, zapalenie
spojówek, zapalenia gardła, złe samopoczucie, suchy kaszel, stan podgorączkowy. II faza –
napadowego kaszlu trwa 2 do 4 tygodni. W tym okresie narasta częstość i intensywność kaszlu,
przybiera ona charakter napadowy, występuje świst wydechowy. Kaszlowi towarzyszy wysiłek,
uczucie duszności, może doprowadzać do wymiotów lub utraty przytomności. III faza – zdrowienia
trwa od 2 do nawet kilkunastu tygodni. W tym okresie zmniejsza się częstość oraz nasilenie napadów
kaszlu, które mogą jednak ponownie się nasilać w czasie wysiłku czy kolejnych infekcji dróg
oddechowych.
Rozpoznanie
Ważne jest dokładne zebranie wywiadu dotyczącego szczepień oraz kontaktu z osobami chorymi na
krztusiec, czy przewlekle kaszlącymi. Do metod diagnostycznych należą hodowla bakterii z
odkrztuszonej wydzieliny lub wymazu z nosogardła, oznaczenie przeciwciał metodą ELISA oraz
wykrywanie DNA B. pertussis metodą PCR w materiale z nosogardła.
Leczenie
W terapii stosowane są makrolidy (klarytromycyna, azytromycyna). W przypadku braku tolerancji
makrolidów - kotrimoksazol. Wspomagająco stosuje się leczenie objawowe, nawadnianie, w ciężkich
przypadkach metody wspomagania oddechu.
Powikłania
Zakażenie pałeczką krztuśca może spowodować zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego. Nasilony
kaszel może wywołać odmę, natomiast duża ilość wydzieliny doprowadzić do wystąpienia niedodmy.
Zwłaszcza u niemowląt mogą wystąpić powikłania neurologiczne – drgawki, obrzęk mózgu,
encefalopatia.
WZW A
Epidemiologia
Ostrą chorobę wątroby wywołuje wirus HAV, którego jedynym rezerwuarem jest człowiek. Od 2017
roku zarejestrowano znaczny wzrost zakażeń HAV w Europie, także w Polsce. Do zakażenia dochodzi
drogą pokarmową. Szczepienie przeciwko WZW A należy do szczepień zalecanych u dzieci, które
dotychczas nie zachorowały - obecnie obowiązuje 2-dawkowy schemat szczepienia.
Objawy
Okres wylęgania trwa od 14 do 21 dni, natomiast zarażony pacjent jest zakaźny 14-21 dni przed
wstąpieniem żółtaczki do 5-7 dni od jej ujawnienia się. Do głównych objawów należą bóle i wzdęcia
brzucha, wymioty, biegunka lub zaparcie, gorączka, osłabienie, brak łaknienia., zażółcenie powłok i
śluzówek, świąd skóry. Niektórzy pacjenci zgłaszają występowanie ciemnego moczu oraz
odbarwionego stolca.
Rozpoznanie
Badaniem potwierdzającym zakażenie wirusem HAV jest badanie serologiczne - obecność przeciwciał
w klasie IgM. Wykrywane są one w surowicy od momentu wystąpienia objawów, utrzymują się we
krwi przez okres 3 –6 miesięcy. W badaniach laboratoryjnych obserwowany jest wzrost transaminaz -
wskaźnik De Ritisa wynosi

Powikłania
Ciężkość przebiegu zakażenia wzrasta wraz z wiekiem pacjenta. Do najcięższych powikłań należy ostra
niewydolność wątroby z encefalopatią oraz supresja szpiku kostnego. Zakażenie HAV może
przyczyniać się do ujawnienia się autoimmunizacyjnego zapalenia wątroby.
Bibliografia:
1. Pediatria Tom 2. W. Kawalec, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013. Rozdział-
Choroby zakaźne - Odra, Krztusiec, Wirusowe zapalenie wątroby
2. Czasopismo Pediatria po Dyplomie 2016/01 - dr n. med. Jolanta Popielska, prof. dr hab. n.
med. Magdalena Marczyńska -Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych
3. Biuletyn Akademii Zdrowego Jelita, dr hab.n.med. E.Kuchar, lek. M.Karlikowska-Skwarnik –
Zapomniane choroby małych dzieci
4. Program Szczepień Ochronnych na rok 2019 https://gis.gov.pl/wpcontent/uploads/2018/01/akt.pdf
5. http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/
6. Państwowa inspekcja sanitarna https://psselodz.pl/aktualnosci/2018/05/23/odra--waznykomunikat-dla-lekarzy/