09.07.2019 Views

Gazeta Chełmińska nr 71

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

PSYCHOLOGIA<br />

15<br />

Czego boją się<br />

kobiety?<br />

Strach towarzyszy wszystkim organizmom żywym,<br />

jednak gdy zamienia się w irracjonalny lęk, potrafi<br />

wywrócić życie do góry nogami<br />

Anna Jarek<br />

Strach nie jest uczuciem, którego<br />

powinniśmy się wstydzić.<br />

Wprost przeciwnie. Towarzyszy<br />

wszystkim organizmom żywym,<br />

no, może poza gołębiami masowo<br />

rozjeżdżanymi na ulicach. To<br />

właśnie strach w wielu niebezpiecznych<br />

sytuacjach ratuje nam<br />

życie. Sprawia, że do nowych sytuacji<br />

podchodzimy z dozą nieufności.<br />

Uwalnia adrenalinę. Podczas<br />

gdy jedni uzależniają się od<br />

przyjemnego dreszczyku emocji,<br />

u innych strach w niektórych sytuacjach<br />

występuje w postaci lęku.<br />

Nadmierny, nieracjonalny i niemożliwy<br />

do kontrolowania strach<br />

nazywany jest fobią, od greckiego<br />

słowa phobos, czyli „strach, lęk”.<br />

Ludzie dotknięci fobią unikają sytuacji,<br />

które powodują u nich lęk,<br />

co w wielu przypadkach utrudnia<br />

im normalne funkcjonowanie<br />

w społeczeństwie.<br />

Według Międzynarodowej Statystycznej<br />

Klasyfikacji Chorób<br />

i Problemów Zdrowotnych ICD<br />

– 10 opracowanej przez Światową<br />

Organizację Zdrowia rozróżniamy<br />

trzy typy zaburzeń lękowych: agorafobię,<br />

czyli lęk przestrzeni, fobie<br />

społeczne, czyli sytuacyjne, związane<br />

ze strachem przed wykonaniem<br />

konkretnej czynności na oczach<br />

innych, ze względu na możliwość<br />

upokorzenia oraz fobie specyficzne<br />

- przed określonym obiektem,<br />

sytuacją lub okolicznością. Według<br />

National Comorbidity Survey fobie<br />

specyficzne są najczęściej występującymi<br />

zaburzeniami wśród kobiet.<br />

W którymś momencie życia<br />

cierpiało na nie nawet około 30%<br />

kobiet. U mężczyzn plasują się<br />

na drugiej pozycji (19%), zaraz za<br />

nieprawidłowościami związanymi<br />

z używaniem substancji psychoaktywnych.<br />

- Fobie społeczne występują<br />

nieco rzadziej. U kobiet jest to<br />

drugie co do częstości zaburzenie<br />

psychiczne, u mężczyzn czwarte –<br />

dodaje psychiatra, psychoterapeuta<br />

Ewa Dobiała. - Szacuje się, że<br />

częstotliwość występowania fobii<br />

w społeczeństwie kształtuje sie na<br />

poziomie 11% w przebiegu całego<br />

życia. To oznacza, że co dziesiąty<br />

z nas w którymś momencie życia<br />

będzie doświadczał objawów związanych<br />

z fobią.<br />

Często osoby dotknięte fobią są<br />

świadome, że tak wielki strach jest<br />

nieracjonalny i przesadny. Jednak<br />

napotykając źródło swojego lęku,<br />

łatwo wpadają w panikę, doświadczają<br />

przerażenia na tak wielką skalę,<br />

że nie potrafią go kontrolować.<br />

Lękowi mogą towarzyszyć dreszcze,<br />

pocenie się, przyspieszony oddech,<br />

szybsze bicie serca, a nawet<br />

bóle w klatce piersiowej. Nierzadko<br />

pojawia się uczucie gorąca, suchość<br />

w ustach, dezorientacja oraz zawroty<br />

głowy.<br />

- W momencie kontaktu<br />

z przedmiotem fobii często pojawia<br />

się reakcja walki lub ucieczki. Fizjologiczna<br />

i behawioralna reakcja<br />

jest często identyczna z tą, która towarzyszy<br />

rzeczywiście przerażającej<br />

sytuacji – opowiada psychiatra<br />

Ewa Dobiała.<br />

Niezwykle rzadko fobie zaczynają<br />

się objawiać po trzydziestym<br />

roku życia, zazwyczaj formują się<br />

w dzieciństwie. Przyczyny mogą<br />

być różne: od stresującego doświadczenia<br />

czy traumatycznego<br />

przeżycia do członka rodziny, najczęściej<br />

rodzica, dotkniętego fobią,<br />

której dziecko może się „nauczyć”.<br />

– Aż 58% osób cierpiących z powodu<br />

różnego rodzaju fobii jako<br />

źródło lęku podaje traumatyczne<br />

przeżycia. Podwyższone ryzyko<br />

zapadalności na fobie specyficzne<br />

(ale nie społeczne ani napady paniki)<br />

stwierdzono także u krewnych<br />

w pierwszej linii tych ludzi, którzy<br />

sami cierpieli na fobie specyficzne<br />

– tłumaczy Dobiała. – Czasami<br />

czynnik genetyczny stymuluje<br />

skłonność do zapadania na dowolną<br />

którąś z fobii specyficznych.<br />

Marzena niedawno urodziła<br />

swoje pierwsze dziecko. Od zawsze<br />

wiedziała, że ma problem, ale od<br />

kiedy na świecie pojawiła się jej<br />

córka, fobia pogłębiła się na tyle, że<br />

Marzena zdecydowała się poszukać<br />

pomocy u specjalisty.<br />

– Boję się o moich bliskich.<br />

Wiem, że takiego strachu doświadcza<br />

wiele osób, ale u mnie przybrało<br />

to formę najgorszego koszmaru.<br />

Gdy pomyślę, że coś złego może się<br />

przytrafić mojej mamie, tacie lub<br />

rodzeństwu, do oczu napływają mi<br />

łzy, robię się nerwowa i niespokojna.<br />

Staram się o tym nie myśleć,<br />

ale to nie pomaga – przyznaje Marzena.<br />

– Od kiedy urodziłam córkę,<br />

ten stan jeszcze się pogorszył.<br />

Gdy jestem poza domem, ona jest<br />

jedynym, o czym mogę myśleć.<br />

Gdy mój partner nie odbiera telefonu,<br />

wpadam w histerię, pędzę do<br />

domu na złamanie karku, przejeżdżam<br />

na czerwonym świetle. Nic<br />

mnie wtedy nie obchodzi, oprócz<br />

bezpieczeństwa mojego dziecka –<br />

opowiada Marzena. - Parę miesięcy<br />

temu wróciłam do pracy na pół<br />

etatu, żeby podreperować rodzinny<br />

budżet. Ostatnio musiałam zostać<br />

dłużej, ale po dwóch godzinach<br />

lęk o Helenkę tak się u mnie nasilił,<br />

że nie mogłam na niczym się<br />

skupić. Złapałam się na tym, że wykonuję<br />

niekontrolowane ruchy rąk<br />

i nóg, jakbym próbowała ją złapać<br />

i ochronić przed upadkiem. To właśnie<br />

jej upadku boję się najbardziej.<br />

Wyszłam szybciej, a po powrocie<br />

do domu zamknęłam<br />

się w łazience<br />

i zwymiotowałam.<br />

To<br />

właśnie wtedy<br />

podjęłam decyzję<br />

o kontakcie<br />

z psychologiem.<br />

Marzena wielokrotnie zastanawiała<br />

się, skąd wzięła się u niej ta<br />

fobia.<br />

– W mojej rodzinie wiele osób<br />

miało tzw. zszargane nerwy. Pamiętam<br />

sytuację, gdy moja mama,<br />

chcąc mnie przestraszyć, stanęła na<br />

barierce balkonu, mówiąc, że nie<br />

chce już żyć. Po chwili z niej zeszła,<br />

jednak ze mną zostało to do teraz.<br />

To chyba ta sytuacja była początkiem<br />

moich lęków. Gdy dodamy do<br />

tego babcię, która cierpiała na bezsenność,<br />

bo tak bardzo martwiła<br />

się o bliskich, wychodzi moja megafobia<br />

– opowiada Marzena. – Co<br />

z tego, że wiem, skąd się wzięła, gdy<br />

nie potrafię sobie z nią poradzić.<br />

Pomoc specjalisty jest w takich<br />

sytuacjach niezbędna. Nieleczona<br />

fobia nigdy sama nie przejdzie,<br />

a unikanie stresowych sytuacji<br />

może nasilić objawy.<br />

Inny problem ma Gosia. Jej<br />

fobie, jak twierdzi, nie wpływają<br />

w znacznym stopniu na codzienne<br />

funkcjonowanie.<br />

– Mam trzy fobie, ale żadna<br />

z nich nie ogranicza mnie na tyle,<br />

żebym chciała porozmawiać na ten<br />

temat ze specjalistą – opowiada<br />

Gosia. - Odkąd usłyszałam dźwięk<br />

skrzydełek chrabąszcza majowego,<br />

odczuwam lęk przed insektami.<br />

W związku z tym unikam wycieczek<br />

do lasu lub leżenia na kocyku<br />

na łące. Trzy razy w życiu krztusiłam<br />

się wodą, co zaowocowało<br />

strachem przed duszeniem się.<br />

Moja ostatnia fobia jest dość popularna.<br />

Przerażają mnie ciasne przestrzenie,<br />

zwłaszcza takie, w których<br />

ramionami dotykam ścian i nie<br />

mogę ruszyć nogami. Ten strach<br />

towarzyszy mi, od kiedy pamiętam.<br />

Żeby sobie z nim poradzić, uczestniczyłam<br />

w cavingu. Pomogło. Nie<br />

całkowicie, ale wystarczająco.<br />

Być może ze względu na ograniczoną<br />

liczbę sytuacji, w których<br />

Gosia musiałaby zmierzyć się ze<br />

swoimi lękami, nie przeszkadzają<br />

jej one w znacznym stopniu i próbuje<br />

poradzić sobie z nimi sama.<br />

Jak mówi, unikanie niekomfortowych<br />

okoliczności i racjonalizacja<br />

pomagają.<br />

– Są momenty, że wpadam w panikę,<br />

pocę się, serce wali mi jak szalone<br />

i mam ochotę uciec. Wtedy nie<br />

zawsze udaje mi się sobie wytłumaczyć,<br />

że to irracjonalna reakcja. Na<br />

szczęście dzieje się to stosunkowo<br />

rzadko.<br />

Zdarzają się również fobie mało<br />

popularne.<br />

– W mojej rodzinie fobie są dość<br />

częste, ale wyjątkowo oryginalne –<br />

opowiada Marta. – Moja siostra<br />

brzydzi się ogórkiem. Nawet w niewielkiej<br />

ilości. Zawsze go wyczuje<br />

i nigdy nie zje niczego, co zawiera<br />

choćby najmniejszą ilość ogórka.<br />

Twierdzi także, że arbuz jest swojego<br />

rodzaju ogórkiem. Nie wiem,<br />

czy chodzi o zapach, czy konsystencję.<br />

W każdym razie arbuzów także<br />

nie jada. Natomiast moja ciocia nie<br />

dotyka guzików. Na samą<br />

myśl o nich aż się wzdryga.<br />

Uważa, że guziki są<br />

ohydne i nie nosi ubrań,<br />

które mają guziki.<br />

Niektóre fobie mogą<br />

bawić, jednak należy pamiętać,<br />

że osoba cierpiąca<br />

z jej powodu męczy<br />

się, ma utrudnione funkcjonowanie<br />

w społeczeństwie<br />

i często jest bezradna<br />

wobec swojego strachu.<br />

Walczyć z fobiami można na<br />

wiele sposobów. Jedną z terapii<br />

zaburzeń lękowych jest<br />

ekspozycja. Istnieje ekspozycja in<br />

vivo, czyli przeprowadzona w realnym<br />

życiu, i wyobrażeniowa. Obydwie<br />

mają na celu zmniejszenie<br />

intensywności lęku, zmianę dysfunkcjonalnych<br />

przekonań na ten<br />

temat oraz ograniczenie unikania<br />

niekomfortowych sytuacji. Uważa<br />

się, że to właśnie unikanie źródła<br />

lęku wzmaga poczucie strachu. Ludzie<br />

boją się konfrontacji, bo boją<br />

się porażki. Nikt z własnej woli nie<br />

chce doświadczać nieprzyjemnych<br />

i trudnych sytuacji, ale często jest to<br />

najlepszy rodzaj terapii. Mierząc się<br />

ze swoimi słabościami, zwłaszcza<br />

w sztucznie stworzonych warunkach,<br />

gdzie czujemy się troszeczkę<br />

bezpieczniej, odzyskujemy pewien<br />

rodzaj kontroli.<br />

Gdy zauważymy, że w niektórych<br />

okolicznościach ciężko nam<br />

funkcjonować z powodu obezwładniającego<br />

poczucia strachu, pierwszym<br />

krokiem, który powinniśmy<br />

zrobić, jest udanie się do psychologa<br />

lub psychiatry. Już sama rozmowa<br />

ze specjalistą bardzo pomaga.<br />

Fobie mają wysoki odsetek<br />

wyleczalności. Niestety nie istnieje<br />

jedna terapia dla wszystkich. Psychiatra<br />

Ewa Dobiała podkreśla, że<br />

każdy przypadek jest inny.<br />

- Często mamy do czynienia<br />

z fobiami złożonymi, na które składa<br />

się kilka czynników i nie zawsze<br />

wystarcza sama psychoterapia. Istnieją<br />

sytuacje, gdy włączyć warto<br />

również terapię farmakologiczną.<br />

Jednak najważniejszym krokiem,<br />

który musi wykonać chora osoba,<br />

jest przyznanie się do problemu<br />

przed samym sobą i zdecydowanie,<br />

co z nim zrobić.<br />

<strong>Gazeta</strong> <strong>Chełmińska</strong> . 9 lipca 2019

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!