Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
ҚОҒАМ <strong>10</strong> <strong>тамыз</strong>, сенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> 9<br />
Елі ардақтаған азамат<br />
«Тау алыстаған сайын биіктей береді» - дейді дана халқымыз. Бұл пәни жалғанда<br />
пендешілікке ұрынып, өз замандастарымыздың өмірдегі өнегелі істері мен айшықты<br />
іздерін уақытында ескермей, көңіл аудармайтынымыз өкінішті-ақ.<br />
Шынында да, өзінің саналы<br />
ғұмырын белсенді еңбекпен өткізген,<br />
білімін, күш-қайратын аудандық,<br />
облыстық деңгейдегі мемлекеттік<br />
кәсіпорындарға жетекшілік етуге<br />
арнаған Ертіс – Кереку өңіріне танымал<br />
абзал азамат, Аққулы (бұрынғы<br />
Лебяжі) ауданының тумасы, асыл<br />
досымыз Мэлс Тәшмағанбетұлы<br />
Әміржанов сондай біртуар жан еді. Ол<br />
шаруашылықтың сан-қилы күнделікті<br />
тынымсыз істерін абыроймен атқара<br />
жүріп, қолынан қаламы түспеген,<br />
шығармашылық шабыты алымды,<br />
елімізге белгілі ақын атанды. Оның<br />
өңіріміздің мәдени өміріне белсене<br />
араласып жүргеніне әділ баға<br />
берген Қазақстан Жазушылар одағы<br />
Павлодар облыстық филиалының<br />
директоры Арман Қани «Мэлс<br />
Әміржановтың шығармаларынан<br />
замандастарына деген сүйініші, еңбек<br />
адамдарына деген құрметі байқалса,<br />
ән-өлеңдерінен туған жер мен өскен<br />
ортаның тыныс-тіршілігі көрініс<br />
тапқан. Орынды әзіл-қалжыңдары<br />
мен өткір сын-сықақтарында ойға<br />
қонымды, тілге оралымды жолдар<br />
жиі ұшырасады. Автор эпикалық<br />
туындыларға келгенде де жорға<br />
жүрісінен жаңылмайды. Мэлс<br />
Тәшмағанбетұлының өзі көргені<br />
мен көңілге түйгені мол аға буын<br />
өкілі болғандықтан, жас ұрпаққа<br />
айтар ақыл-кеңесі мен көрсетер<br />
тәлім-тәрбиесі де мол екен аян» -<br />
деп, ойын тұжырымдайды.<br />
Шіркін, қарасаң көзің, сөйлесе<br />
кетсең көңілің толатын, сөзі мен ісіне<br />
берік, ақжарқын досымыздан осыдан<br />
бір <strong>жыл</strong> бұрын кенеттен айырылып<br />
16 адам<br />
суға батты<br />
Жалпы, аймағымызда шомылу<br />
маусымына дайындық жұмыстары<br />
ерте жүргізілді. Өңірде ресми түрде<br />
ашылған 30 жағажай жұмыс істеуде.<br />
Оның 16-сы - жекеменшік. Облыс<br />
орталығында орталық жағажай мен<br />
Усолка өзенінің аумағына шомылуға<br />
рұқсат берілген. Жауапты мамандар<br />
су айдындарын тексеріп, шомылуға<br />
рұқсат етілген орындарды анықтады.<br />
Суға түсуге болмайтын айдындарға<br />
ескерту тақтайшаларын орнатты.<br />
Бұдан бөлек, күн сайын тұрғындар<br />
арасында түсіндіру жұмыстарын<br />
ұйымдастырып, жадынамалар да<br />
таратуда. Мұндай ауқымды жұмыс<br />
<strong>жыл</strong>да жүргізілгенімен, ескертпелерге<br />
құлақ аспай, өмірін қатерге тігетін<br />
адамдардың қатары азаймай тұр...<br />
Өткен <strong>жыл</strong>ы Павлодар облысында<br />
24 адамның ажалы судан<br />
болған. Өкініштісі, оның сегізі – бала.<br />
Оқыс жағдайлардың басым көпшілігі<br />
шомылуға рұқсат етілмеген орындарда,<br />
ішімдік салдарынан орын<br />
алған-ды. Салғырттықтың нәтижесінде<br />
бір үйдің қос бүлдіршіні де суға<br />
кеткен жантүршігерлік жағдайлар<br />
да тіркелген болатын... Биыл өңірде<br />
шомылу маусымы басталғалы бері<br />
25 адам суға кеткен. Оның ішінде<br />
тоғызы – жасөспірім. Шомылу<br />
Қара судан балаңызды қорғаңыз!<br />
Шіліңгір шілде айының соңынан бастап ауа температурасы шамадан тыс көтеріліп,<br />
күннің ыстығынан ығыр болған жұрт шомылу орындарына ағылып әлек. Төтенше<br />
жағдайлар қызметінің мамандары күшейтілген режимде жұмыс істеп, апта<br />
бойы су айдындарына рейд жүргізуде. Тәулік бойы қызмет атқаратын құтқару<br />
қызметі де тұрғындардың ұялы байланыс телефонына ауа райына қатысты<br />
ескерту хабарламасын жолдауда. Өкініштісі, мұндай ескертпелерден нәтиже<br />
шықпай отыр...<br />
Айдана ҚУАНЫШЕВА<br />
қаламыз деп ойламаған едік. Амал<br />
бар ма? Біздер, үстіміздегі <strong>жыл</strong>ы<br />
оның 80 жасқа толғанын дүбірлетіп<br />
тойлауға дайындыққа кірісіп кеткен<br />
кезде тосыннан келген суыт хабар,<br />
бәрімізді абыржытып кетті!<br />
Бірақ шүкір, ол жарық дүниенің<br />
есігін айқара ашып, алшаң басып,<br />
еңсесін биік ұстап, ғұмырын сауықдәуренмен<br />
өткізген, достары көп<br />
жан еді. Әміржановтар ұрпақтары<br />
шетінен, өнерге әуес жандар болатын.<br />
Ал Мэлс бала кезінде Қазақстанның<br />
еңбегі сіңген мәдениет қайраткері,<br />
домбырашы Рүстембек Омаров,<br />
Керекулік әнші Майра Уәлиқызының<br />
әріптесі Қабдолла Сүлейменов, халық<br />
әндерін домбырасымен шебер орындайтын<br />
Солтан Құлмахашев сынды<br />
өнерпаздарды көріп, есейе келе<br />
белгілі абайтанушы, ғалым Қайым<br />
Мұхамеджанов, жазушы Рамазан<br />
Тоқтаров, ақын Аманжол Шамкеновпен<br />
жүздесулерінен алған әсерлері<br />
оның өміріне ерекше ықпал еткенін<br />
есіне алып отыратын.<br />
Кереку өңіріне белгілі сазгерлер<br />
Қайырбек Сәтиев, Марат Садықов,<br />
Назымбек Дүкенбаев және Асан<br />
Әбдікәрімовпен бірлесіп 50-ден аса<br />
әннің сөзін жазған досымызбен<br />
мақтанамыз. Оның қаламынан<br />
туындаған «Ғұмыр-дария», «Дәурен-ай»<br />
атты естеліктерін оқырман қауым<br />
<strong>жыл</strong>ы қарсы алды. Ол зейнеткерлікке<br />
шыққаннан кейін облыстың мұсылман<br />
әйелдер лигасы, «Замандастар»,<br />
«Нартұлға» қоғамдық ұйымдарының<br />
тапсырысымен әндер жазып,<br />
ерекше белсенділік танытқанын<br />
жақсы білеміз. Ал өзі айрықша<br />
маусымы аяқталмаса да, көрсеткіш<br />
өткен <strong>жыл</strong>ғыдан асып түсті. Биыл<br />
ажал құшқандардың 21-і шомылу<br />
кезінде бақилық болса, қалғаны<br />
балық аулау, құтқару кезінде мерт<br />
болған.<br />
Жуырда оқыс оқиғалардың<br />
бірі Май ауданында орын алған<br />
болатын. 71 жастағы зейнеткер Ертіс<br />
өзеніне батып кеткен-ді. Тағы бір<br />
оқиға Ақсу қаласында тіркелген.<br />
21 жастағы азамат ішімдік тұтынып,<br />
суға батып кеткен. Екі оқиға да<br />
рұқсат етілмеген орында тіркелді.<br />
Бұдан бөлек, құтқарушылар Усолка<br />
өзенінен 38 жастағы павлодарлықтың<br />
денесін тапқан болатын. Ер адам<br />
мас күйінде суға түскен. Міне,<br />
адамдардың салғырттығы, ескертпелерге<br />
құлақ аспауы қайғылы<br />
жағдайларға әкелуде.<br />
Ата-ана жауапқа<br />
тартылса...<br />
Облыстық төтенше жағдайлар<br />
департаменті Азаматтық қорғаныс<br />
басқармасының аға офицері<br />
Ерлан Қасымов қайғылы жағдайлардың<br />
90 пайызы шомылуға тыйым<br />
салынған орындарда тіркелгенін<br />
айтады. Оның сөзінше, ресми<br />
ашылған су айдындарының барына<br />
қарамастан, тұрғындар рұқсат<br />
етілмеген орындарда шомылуға<br />
әуес. Аймағымызда мұндай жерлердің<br />
саны 500-ден асады. Аталмыш<br />
орындардың көпшілігі әлі толық<br />
зерттелмесе, бірқатары тым терең әрі<br />
сүйіп орындайтын «Нүрикамал»<br />
әнін нақышына келтіріп орындап,<br />
тыңдаушылардың көзайымына<br />
айналып еді.<br />
Табиғатынан қарапайым, әзілқой,<br />
адамдармен тез тіл табысып,<br />
жақындасып кете білетін Мекең,<br />
көпшіліктің ілтипатына ие болды.<br />
Абайша айтқандай «...Досы көппен<br />
сыйлас...» болған зиялы қауым<br />
өкілдері оны ерекше қадір тұтты.<br />
Соның айғағы болар, осы <strong>жыл</strong>дың<br />
мамыр айының 15-і күні «Ақсақалдар<br />
тағлымы» қоғамдық бірлестігінің<br />
бастамасымен Б.Ахметов атындағы<br />
педагогикалық колледжінде оны еске<br />
алуға арналған «Абзал азамат, асыл<br />
тұлға» атты әдеби-сазды жыр кешін<br />
өткізді. Оған педколледж ұстаздары<br />
мен студенттері, қауымдастық<br />
мүшелері, дос-жарандары, туыстары<br />
қатысты. Кеште қауымдастық<br />
төрағасы, облыс жұртшылығына<br />
танымал ардагер-ұстаз Улиян<br />
Мақұл Мэлс досымыздың өмірі<br />
мен шығармашылығынан дәйекті<br />
деректер келтіріп, өскелең ұрпақ<br />
үшін өшпес те өлмес асыл мұра<br />
қалдырған замандасымыз туралы<br />
<strong>жыл</strong>ы лебіздерін білдірді.<br />
Марқұмды еске алу кешінде<br />
Аққулы ауданынан арнайы келген<br />
«Нұр Ана әлемі» әжелер вокалды<br />
тобы, «Нартұлға» қоғамының<br />
«Дәурен-ай» ақ жаулықты аналар<br />
ансамблі Мэлстің сөзіне жазылған<br />
әндерін сазгер Асан Әбдікәрімовтің<br />
сүйемелдеуімен орындаса, студенттер<br />
оған шығарған арнау өлеңдерін оқып,<br />
оның туындыларынан үзінділерді<br />
жатқа айтты. Осындай игі шараның<br />
ағысы қатты. Сондықтан бұл жерде<br />
оқыс жағдайға тап болғандардың<br />
өміріне араша түсетін құтқарушылар<br />
жоқ.<br />
- Қазіргі ата-аналардың балаларының<br />
өміріне бейқам қарайтыны<br />
қын<strong>жыл</strong>тады. Жаз мезгілінде баланы<br />
қараусыз жіберуге болмайтынын естен<br />
шығарады. Биыл 9 бала суға кетті.<br />
Өкініштісі, бақилық болған жасөспірімдердің<br />
ата-аналары жауапқа<br />
тартылмады. Кез келген ата-ана<br />
өз баласының өмірі үшін жауапты.<br />
Сондықтан мұндай қайғылы жағдай<br />
орын алмауы үшін де әке-шешелерді<br />
жауапқа тарту керек деп ойлаймын, -<br />
дейді Е.Қасымов.<br />
Ажалдан<br />
аман қалды<br />
20 шілдеден бастап төтенше<br />
жағдайлар қызметінің мамандары<br />
Ертіс өзенінің аумағында жалпы<br />
ұйымшылдықпен өтуіне атсалысқан<br />
Аққулы ауданының әкімдігіне,<br />
педколледждің басшыларына алғысымыз<br />
шексіз. Бұл еліне белгілі<br />
азаматқа көрсетілген зор қошемет<br />
деп есептейміз.<br />
Ол өзінің еңбек жолын қатардағы<br />
механиктен бастап үлкен ұжымдарға<br />
жетекшілік етіп, талай сынақтардан<br />
сүрінбей өткен майталман басшы<br />
дәрежесіне жеткен танымал азамат.<br />
Ауданымыздың іргелі кеңшарларында<br />
бас инженер, партком хатшысы,<br />
«Казсельхозтехника», «Сельхозхимия»<br />
бірлестіктерінің басшылары<br />
болып нәтижелі еңбек етті.<br />
Әсіресе, аудан экономикасының жаңа<br />
құрылымдары болып жұмыс істей<br />
бастаған аталған бірлестіктердің<br />
негізін қалап, материалдық<br />
базасын нығайтып, олардың<br />
ауылшаруашылығына көрсететін<br />
қызметтерін тиімді ұйымдастырудағы<br />
еңбегі ерекше. Өзінің техникалық<br />
білімі мен ұйымдастыру қабілетін<br />
аудандық ауылшаруашылық<br />
техникаларымен, оның қосымша<br />
саймандарымен қамтамасыз ету,<br />
өсімдіктердің зиянкестерімен<br />
күресу жұмыстарын ойдағыдай<br />
саны 6 орын бойынша топ құрып,<br />
рейдтік шара ұйымдастырды. Ауқымды<br />
шара нәтижесінде 1800 адамға<br />
түсіндіру жұмыстары жүргізіліп,<br />
жүзу ережесі мен тыйым салынған<br />
орындарға қатысты жадынамалар<br />
таратты. Оның ішінде мамандар<br />
424 адамды рұқсат етілмеген<br />
су айдындарына кездестірген.<br />
Арнайы белгілердің орнатылғанын<br />
ескермей, суға түскендерге жергілікті<br />
полиция қызметі әкімшілік хаттама<br />
толтырды.<br />
Рейд кезінде 2 адамның өмірі<br />
құтқарылды. Оқыс оқиға Усолка<br />
шағын ауданында орын алған. Екі<br />
ер адам рұқсат етілмеген орында<br />
жарыса жүзіп, суға батқан. Оларды<br />
ТАҒЗЫМ<br />
жүргізуге жұмсай білді. Сонымен<br />
қатар бірлестіктер қызметкерлерін<br />
тұрғын үймен қамтамасыз етуге<br />
байланысты аудан орталығында<br />
құрылыс жұмыстары қарқын алды.<br />
Бүгінде көптеген аққулықтар Мэлс<br />
салдырған үйлерде тұрып жатыр. Ол<br />
үшін оны жиі еске алып отырады.<br />
Сол кездегі облыс басшыларының<br />
ұйғаруымен Мэлс облысаралық<br />
«Кубань» жаңбырлатқыш машиналарын<br />
қолдану басқармасының<br />
төрағалығына тағайындалып,<br />
Павлодар, Семей облыстарының<br />
суармалы аймақтарын тиімді<br />
пайдалануда қажырлы еңбек етті.<br />
Аталған басқарма таратылғаннан<br />
кейін ол тәжірибелі басшы ретінде<br />
жоғарыдағы аталған қондырғыларды<br />
құрып, қолдануда Ақмола облысының<br />
шаруашылықтарында елеулі қолғабыс<br />
етті. Ол қашанда тынымсыз еңбек етіп,<br />
қандай іс атқарса да асқан белсенділік<br />
танытқан жан. Зейнеткерлікке шықса<br />
да ол осы бағытынан таймады.<br />
Өмірінің соңғы күндеріне дейін ол<br />
республикалық «Құрылысконсалтинг<br />
Ұлттық Орталығы» Акционерлік<br />
қоғамының Павлодар филиалында<br />
эксперт-кеңесші қызметтің абыроймен<br />
атқарды.<br />
Осындай қыруар еңбегі лайықты<br />
бағасын алды. Ол Қазақстан<br />
Республикасының «Құрметті құрылысшысы»,<br />
Аққулы (бұрынғы Лебяжі)<br />
ауданының «Құрметті азаматы». Бұл<br />
бір адамның адал еңбегіне берілген<br />
жоғарғы баға, үлкен абырой. Асыл<br />
азамат, заңғар тұлға досымыздың<br />
айшықты ізі, қалдырған мұрасы көпке<br />
аян, ұрпаққа үлгі. Елі ардақтаған,<br />
еліне елеулі еңбек еткен Мэлс<br />
Тәшмағанбетұлын ұрпақтары, досжарандары<br />
ешқашан ұмытпайды.<br />
Бір топ достарының атынан:<br />
М.ДҮРЖІМБАЕВ,<br />
Е.ЖИЕНАЛИН,<br />
М.РАХМЕТОВ.<br />
ҚАУІПСІЗДІК<br />
алыстан байқап қалған құтқарушылар<br />
оқиға орнына жедел жетіп, қатердің<br />
алдын алды. Құтқарылғандардың<br />
бірі 1993 <strong>жыл</strong>ғы Аққулы ауданының<br />
тұрғыны болса, екіншісі - 1998 <strong>жыл</strong>ғы<br />
Павлодар қаласының тұрғыны.<br />
Мамандар көрмей қалғанда,<br />
небары 21-26 жастағы азаматтар<br />
ажал құшатын еді... Су ортасына<br />
ішімдік ішіп шығатындарға не дейсіз?<br />
Жедел-құтқару жасағының кезекші<br />
диспетчері кешкі уақытта көмекке<br />
шақырған дауысты естиді.<br />
Далаға шыққанда Ертіс өзенінде<br />
қайықтың аударылғанын көреді.<br />
Оқиға орнына жедел түрде<br />
3 құтқарушы мен жүзу құралы<br />
жөнелтіледі. Мамандар бірлесе<br />
әрекет етіп, үш адамды судан алып<br />
шығады. Анық болғандай, ішімдік<br />
тұтынған азаматтардың екеуі<br />
құтқару кеудешесін кимей,<br />
қайыққа отырған. Ащы суғы<br />
тойып алғандар қайықты басқара<br />
алмағандықтан, оқыс жағдайға тап<br />
болған. Қазіргі уақытта жалпы<br />
саны 300-ге жуық рейдтік шара<br />
өткізіліп, жалпы саны 32 мың<br />
адам қамтылған. Оның 20 мыңын<br />
балалар құрайды.<br />
Мамандар шомылу маусымы<br />
20 <strong>тамыз</strong>ға дейін жалғасатынын<br />
айтады. Күннің ыстығына байланысты<br />
бұл мерзім күзге дейін<br />
ұзартылуы мүмкін.<br />
Түйін:<br />
Жоғарыда оқыс оқиғалардың 90 пайызы рұқсат етілмеген орындарда тіркелгенін<br />
айттық. Қалғаны ішімдік тұтынып, суға түсу мен баласын қараусыз жіберген ата-ананың<br />
салғырттығы салдарынан орын алады. Өкініштісі, бұл жағдай <strong>жыл</strong>да қайталануда. Құтқарушылар<br />
ресми шомылу орындарын ашып, суға түсуге болмайтын орындарға тыйым<br />
салды. Күн сайын су айдындарын аралап, түсіндіру жұмыстарын жүргізуде. Бірақ<br />
көрсеткіш көбеймесе, азаймай отыр. Рұқсат етілмеген орында шомылғандарды<br />
заң бойынша жауапқа тарту керек пе? Былтыр - 8, биыл - 9 жасөспірім<br />
ажал құшты. Шомылу маусымы аяқталғанша бұл көрсеткіш тағы көбеймесе<br />
екен деп тілейік...
Change language