Forum A+P 10
POLIS University publishes the “Forum A+P” journal, the only scientific and cultural magazine in the Albanian –speaking countries for the fields of architecture and territory planning. This magazine is recognized by the Ministry of Education and Science, the Academic Degrees Evaluation Committee and has an ISSN international registration code in France. The magazine is published in Albanian and English language and contains a package of scientific, informative articles and analysis.
POLIS University publishes the “Forum A+P” journal, the only scientific and cultural magazine in the Albanian –speaking countries for the fields of architecture and territory planning. This magazine is recognized by the Ministry of Education and Science, the Academic Degrees Evaluation Committee and has an ISSN international registration code in France. The magazine is published in Albanian and English language and contains a package of scientific, informative articles and analysis.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Made for [in] Albania<br />
historike.<br />
mirë një ristrukturim i atyre të mëparshme<br />
Kërkesat që i vendosen arkitekturës janë të pasi eksperimentimi tipologjik rezulton<br />
lidhura ngushtë me konceptet shoqërore të pothuajse jo ekzistues. Natyrisht këtu ka<br />
vlerës, të cilat janë vetë subjekt i ndryshimeve<br />
për shkak të zhvillimeve teknike dhe trashëgiminë nga sistemi i edukimit dhe<br />
një sërë arsyesh që lidhen më tepër me<br />
shoqërore. Historia ka provuar se arkitektura<br />
dhe planifikimi i qytetit janë të lidhura iptare. Tipologjia ishte një koncept që lidhej<br />
trashëgimia në kulturën arkitektonike shq-<br />
pazgjidhshmërisht me shoqërinë, e cila shtron<br />
vazhdimisht pyetje të cilave përpiqet thjesht nënkuptonte vetëm standarte.<br />
drejtpërdrejtë me tipin dhe si pasojë shumë<br />
t’u jepet përgjigje. Siç pohon Lampugnani, Pavarësisht, ç’ka u tha më lart nuk mund<br />
interpretimet dhe vlerat e përbashkëta që të merret si justifikim për falimentimin kulturor<br />
të arkitekturës shqiptare. Ndoshta ka<br />
dalin në formën shoqërore përbëjnë bazat e<br />
kulturës arkitektonike dhe nëse ato humbasin,<br />
arkitektura dhe planifikimi urban privo-<br />
të menduarit brenda kontekstit tipologjik,<br />
ardhur çasti që kujdes të veçantë t'i jepet<br />
hen nga themelet e tyre. Marrëdhënia midis “të menduarit që synon kontekstin e plotë,<br />
sferës shoqërore dhe mjedisit të ndërtuar për një pikëpamje të gjerë enciklopedike të<br />
mund dhe duhet të shihet në mënyrë më botës së ideve, ashtu si dhe atë të realitetit."<br />
komplekse dhe jo si një rrugë njëkahëshe, Në mënyrë të thjeshtuar mund të themi se,<br />
por si një ndërvarësi.<br />
qyteti është ndërthurje objektesh të ndërtuara<br />
me hapësira boshe, të përcaktuara nga<br />
Nëse bazohemi në pohimet e mësipërme<br />
është mjaft e thjeshtë të kuptojmë arsyet ndërveprimi i volumeve të ndërtesave me<br />
dhe ndryshimet shoqërore nuk ndodhin doruesit ndikojnë në karakterin e një<br />
befas, por zhvillohen në mënyrë konstante ndërtesë, por kuptohet që ata nuk mund<br />
në histori. Tipi duhet të kuptohet si një abstraksion<br />
dhe jo si një zgjidhje. Ai përfshin tektura krijon kornizën për përdorimin e<br />
të planifikohen apo të kontrollohen. Arki-<br />
kriteret thelbësore për pikënisjen e një projekti<br />
dhe për këtë arsye është shuma e për-<br />
mënyrën e jetesës, e kundërta duhet të japë<br />
një ndërtese, por nuk duhet të imponojë<br />
vojave të disiplinës arkitekturore të dala nga fleksibilitetin e duhur për një përdorim sa<br />
përballja në histori me detyra të ndryshme më optimal të saj në bazë të nevojave gjithnjë<br />
në ndryshim të shoqërisë.<br />
arkitekturore. Të kujdeses për një tipologji,<br />
do të thotë të asimilosh këto përvoja dhe të Karakteri i ndërtesës në shkallë pak më të<br />
bazohesh në pasurinë kolektive të ideve. gjerë është i përcaktuar kryesisht nga marrëdhëniet<br />
e saj me mjedisin. Rëndësia e saj<br />
Si pohon dhe Caniggia, "tipi" është produkt<br />
i një “vetëdije spontane". Një projekt që qëndron jo vetëm në funksionin e paracaktuar,<br />
por në vendin e saj të veçantë në kon-<br />
ul në minimum vetëdijen kritike duke favorizuar<br />
pikërisht atë spontane, është ai që tekstin urban. Vendimi nëse një ndërtesë ka<br />
bazohet në një rindërtim logjik të procesit rol kryesor apo është vetëm një shtesë përcaktohet<br />
nga përmasat e saj, vendndodhja,<br />
tipologjik, ç’ka do të thotë të lidhësh projektin<br />
në një shkallë përtej asaj të projektit dizajni, ngjyra, sasia e hapjeve, plasticiteteti<br />
të veçuar të një ndërtese 5 .<br />
dhe nga materialet e përdorura. Fundja nuk<br />
Karakteri i objekteve<br />
është rastësi që materialet janë ndër veçoritë<br />
që citohen më shpesh kur përshkruan një<br />
pse themelet e arkitekturës dhe planifikimit hapësirat përreth tyre, pra një ndërveprim<br />
Në fakt tipi dhe karakteri janë të lidhura<br />
ndërtesë, por në kontekstin shqiptar janë<br />
në Shqipëri janë mjaft të dobëta pasi vlerat ndërmjet tipeve të ndryshme. Një tip përfshin<br />
ndërmjet tyre. Si një ide abstrakte, tipi nuk<br />
elementë thjeshtë rifiniture. Mbështjella<br />
shoqërore pothuajse nuk përbëjnë aspak element<br />
konceptet e shoqërisë në lidhje me<br />
është i bazuar në një formë të veçantë, por<br />
dhe forma janë mjetet kryesore të shprehjes<br />
referimi për arkitekturën shqiptare. funksionin e ndërtesave dhe rëndësinë e<br />
kuptohet që pa një formë apo ide nuk mund<br />
së një ndërtese dhe është shumë më tepër<br />
Në pjesën më të madhe ajo, sidomos në atë tyre për qytetin. Një detyrë arkitektonike ka<br />
të përfaqësohet. Falë Etienne Boullëe, efekti<br />
se një gjest i thjeshtë arkitektonik dhe konstruktiv.<br />
formale dhe të projektuar, drejtohet nga një një domethënie shoqërore të veçantë dhe<br />
i ndërtesës mbi shikues, le charactere, u bë<br />
Në të vërtetë ata janë të ngarkuar<br />
arsye e thjeshtë ekonomike dhe ku aspekti tipet krijohen me anë të shumëllojshmërisë<br />
objekt qendror i arkitekturës. Nocioni i<br />
me një domethënie të fortë kulturore dhe<br />
butaforik mbizotëron gjatë procesit të projektimit.<br />
së zgjidhjeve të ndryshme, ku tipi liston<br />
karakterit përmbledh përshtypjen, humorin<br />
janë objekt i një diskutimi publik.<br />
Ndërkohë, kaosi dhe mungesa e dhe përshkruan parimet dhe karakteristikat<br />
dhe efektin e krijuar nga një ndërtesë.<br />
Së bashku, tipi dhe karakteri përbëjnë<br />
kontrollit janë dy karakteristikat kryesore thelbësore të një detyre të dhënë. Ai krijohet<br />
Natyrisht këto terminologji janë përdorur<br />
pikënisjen për një detyrë arkitektonike, e<br />
të zhvillimit urban të qyteteve shqiptare,<br />
nëpërmjet tensionit midis identitetit<br />
zakonisht për të përshkruar atributet e njeriut,<br />
ndërsa tipi përfaqëson një zgjidhje që tenton<br />
ku ndërtesat duken sikur mohojnë çfarëdo<br />
dhe ndryshimit, duke u bazuar në një ide<br />
por fundja asgjë nuk është e pa lidhur<br />
të jetë sa më objektive dhe racionale,<br />
lidhje me kontekstin, qoftë ai fizik apo abstrakte . Tipologjitë janë gjithmonë dësh-<br />
pasi janë qëniet njerëzore në bazën të çdo<br />
karakteri i një projekti shpesh i referohet<br />
shoqëror.<br />
mitarë të kohës së tyre dhe së bashku me<br />
ndërtesë, që e projektojnë, financojnë apo<br />
më shumë një atmosfere dhe veçantije të një<br />
Arkitekti dhe tipologjia<br />
konventat nuk janë të përhershme, ashtu<br />
përdorin atë.<br />
vendi. Roli i duhur i një ndërtese, brenda<br />
si dhe vetë arkitektura ndryshon në bazë të<br />
Pra, përtej planit formal, çdo ndërtesë<br />
kontekstit të saj, mund të gjendet vetëm<br />
Në fakt pas viteve 90’ dhe ndryshimeve radikale<br />
të shoqërisë shqiptare, është vërejtur<br />
së formuar nga konventat shoqërore. Përceptet<br />
bashkëkohore kulturore, shoqërore<br />
Kjo vlen për të gjitha nivelet e arkitekturës,<br />
dhe politike. Kërkesat e reja, risitë teknike<br />
5 CANIGGIA G., Il progetto dell’edilizia di base, hapësirën, materialet, por edhe sistemin<br />
94 lindja e një sërë tipologjish të reja, ose më<br />
Venezia, Marsilio, 1948<br />
95<br />
zhvillimeve teknike, duke reflektuar kon-<br />
mishëron qëndrimet dhe nocionet e vlerës<br />
nëse mendohet një ndërlidhje midis tyre.
Change language