20 ақпан, 2020 жыл №20 (15490)

10 20 ақпан, бейсенбі, 2020 жыл АЛАҢ
SARYARQA SAMALY
Павлодар
облысы -
соғыс
жылдарында
(Басы газеттің 2020
жылғы №16 санында).
1941 жыл
1941 жылдың аяғына қарай облыс
тұрғындарын қорғаныс саласына дайындау
жұмыстары басталды. Қорғаныс пен
авиациялық химиялық құрылысқа жәрдемдесу
қоғамының ұйымдары 989 Ворошилов
атқышын, 2762 І дәрежелі Ворошилов
атқышын, 120 қол пулеметшісін, 55 Ворошилов
салт аттыларын, 40 қысқа толқынды
радисін, 18 телефоншыны, 4 морзисті
даярлап шығарды. Соғыс басталған жылы
облыстың өнеркәсіп және егін саласы ең
жоғарғы күшпен жұмыс істеді. Облыста
барлығы 2471 трактор, 1142 комбайн, 1101
жүк көлігі болды. Жалпы егістік аумағы
505,5 мың гектар еді. Оның тең жартысынан
астамы астық алқабы болатын.
Осы жылы облыс колхоздары майдан
даласына жіберу үшін жоспардан тыс
12910 центнер өнім алды.
1942 жыл
Осы жылдың қаңтар айынан бастап
облыстың өнеркәсіп орындары әскер
қатарында жүрген азаматтарды киімкешекпен
қамтамасыз ету мақсатында
арнайы тапсырыстар ала бастады. Алдымен
пималар, іш киімдер және жылы сырт
киімдер тіге бастады. Бірақ киім тігетін
материалдардың тапшылығына байланысты
жоспар толық орындалмады.
Осы жылдың ақпан айында облыс
орталығындағы №2924 эвакуациялық
госпиталі майдан шебіне жақын жерге
көшірілді. Наурыз айында Павлодар
қаласында танк жоюшылар командасы
құрылды. Оның құрамында 35 адам болды.
Сонымен қатар, 70 адамнан жасақталған
пулеметшілердің және 35 адамнан тұратын
минаметшілердің командасы да пайда
болды.
15 наурызға қарай Максим Горький
ауданында танк жоюшыларын дайырлау
бойынша жиындар аяқталды. Онда өндірістен
қол үзіп, 35 адам оқыды. Олардың жетеуі -
оқу нәтижелері бойынша «ең сауатты
әскер қатарына шақырылғандар» ретінде
Қызыл әскер қатарына алынды. 5 адам
жақсы, 8 адам орташа деген баға алды.
Осы айда Ермак ауданында танк жоюшы
әйелдер командасына арналған сабақтар
басталды. Команда құрамында 40 әйел
болды. Наурыз айының аяғына қарай
Цюрупа ауданының Шарбақты ауылында
25 қыз сапта тұру дайындығын жасады.
27 наурыз күні КСРО Жоғарғы Кеңес
Президиумының Жарлығымен лейтенант
Иван Скляровқа Кеңес Одағының батыры
атағы берілді.
Осы жылы сәуір айына дейін
Павлодар қаласы мен облыс аудандарына
эвакуацияланған 13371 адам орналастырылды.
28 сәуірдегі мәлімет бойынша, әскери
және қосымша байланыс бөлімдеріне
әйелдерді іріктеу үшін облыстық комиссия
құрылды. Мұндай комиссиялар қалалық
және аудандық еңбекшілер депутаттары
атқару комитеттерінің жанында да құрылды.
5 маусым күні қоршаудағы Ленинград
жауынгерлері мен қорғаушылар
үшін азық-түлік жинау айлығы аяқталды.
Павлодарлықтар 24 вагон өнім жинап,
Ленинград бағытына жіберді.
(Жалғасы бар).
Облыстық мемлекеттік архив
материалдарынан әзірлеген -
Тілеуберді САХАБА.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке ғылымды
қаржыландырудың ашықтығын қамтамасыз ету және ғылыми
зерттеулердің сапасын арттыру жөнінде тапсырма берген
болатын. Осыған орай, халық қалаулылары «Қазақстан
Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ғылым
мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу
туралы» заң жобасын қарап, талқылауда. Осы құжатта неге
мән берілуі керек? Жалпы, ғылымды қаржыландыру жүйесінің
ашық әрі әділ болуы оның сапасын арттыруға кепіл бола ала
ма? Бұл сұрақтарды «Алаңның» талқысына салып көрген едік.
Жаңашылдық
ғылымды түлете ала ма?
Төлеуғазы ТОҚТАҒАНОВ,
Toraighyrov University көлік, машина жасау және
металлургия факультетінің деканы:
БӘРЕКЕЛДІ!
Бас жүлде - бізде!
Жақында Нұр-Сұлтан қаласында «Тәуелсіз елдің ұланы» атты
республикалық балалар мен жастар байқауы өтті. Оған Павлодар
қаласындағы №35 мектептің «Айналайын» театр үйірмесінің
оқушылары қатысып, бас жүлдемен оралды.
Аталмыш байқауға 3-23 жас
аралығындағы балалар мен жастар
қатысып, бақ сынады. Олардың қатарында
Тараз, Алматы, Қарағанды, Нұр-Сұлтан,
Атырау, Ақтау, Жезқазған және Павлодар
қалаларындағы орта мектеп оқушылары
мен шығармашылық ұжымдары бар.
Республикалық сайыста облыс намысын
қорғаған мектебіміздің «Айналайын»
театры Ұлы Жеңістің 75 жылдығына орай,
«Жойылсын жалғыз сөз - соғыс деген!»
тақырыпта әдеби-музыкалық композициясын
ұсынды. Көріністе жас жігіттер
- Парламент қабырғасында қаралып
жатқан құжаттың басты мақсаты – ғылым
бойынша гранттық, бағдарламалық
және мақсатты қаржыландырудың
ашықтығын қамтамасыз ету,
жемқорлыққа итермелеуі мүмкін
нормаларды алып тастау. Өкінішке
қарай, бізде ғылыми-техникалық
жұмыстың нәтижесін коммерциялаудың
қаржыландыру механизмі заңнамалық
тұрғыда толыққанды жазылмаған. Бұл
кемшіліктерді осы заң жобасы арқылы
реттеу көзделіп отыр. Яғни, заңда
гранттық қаржыландырудың механизмі
толығымен жазылады. Жасыратыны
- Егемен елімізді өркендетіп, экономикасын дамыту үшін
ең алдымен ғылым саласына мән берілуі керек. Сол үшін
қолынан іс келетін, ғылым жолын қуған талапты жастарды шет
елге жібермей, туған жерінде еңбек етуге шақыруымыз қажет.
Оларға мемлекет тарапынан жан-жақты қолдау көрсетілуі тиіс.
Бұл ретте, ғылымды әділ түрде қаржыландырудың маңызы
зор. Шыны керек, кейде жоғары жақта тамыр-танысы бар
адамдардың «бір қайнауы ішіндегі» ғылыми жобалары сын
тезінен өтпей-ақ, еш кедергісіз қаржыландырылып жатады.
Керісінше, көп ізденумен, үлкен еңбекпен келген болашағы
зор жобалардың ескерусіз қалып қоятыны қынжылтады. Міне,
осы жағдайды реттеу үшін ғылым туралы заңға өзгерістер
енгізіліп, отандық ғылым саласында «тазалықтың» сақталуы
қатаң бақыланса, нұр үстіне нұр болар еді.
- Шынымен де, соңғы уақытта елімізде
ғылыми жоба конкурстарын өткізуде
әділетсіздікке жол беріліп жататынын жиі
естіп жүрміз. Әрине, бұл - алаңдатарлық
жағдай. Сондықтан отандық ғылымның
дамуы үшін алдымен оны қаржыландыру
мәселесі қатаң қадағаланып, мемлекеттік
гранттар нағыз үздік жобаларға ғана
берілуі қажет. Ал «жүзден жүйрік шыққан
үздік жобалар» ашық түрде дауысқа
салынып, анықталғаны жөн деп ойлаймын.
Өкінішке қарай, қазір білім-ғылым
саласын бизнес көзіне айналдырып,
содан пайда тауып жүргендер де жоқ
емес. Осындай «шала сауаттылардың»
мен қыздардың мектеп табалдырығынан
майданға аттанғаны және соғыста ерлік
көрсеткені, ұрыс даласында қиыншылық
көргендері баяндалды.
Шара соңында көптен күткен қуанышты
сәтті қарсы алып, мәңгілік алауға гүл
шоғын қойып, «Жеңіс күні» әнін шырқады.
Небары 20 минуттың ішінде жас әртістер
көрермендерге ерекше әсер сыйлады.
Сөйтіп, байқау қорытындысы бойынша
павлодарлық оқушылардың өнері жоғары
бағаланып, бас жүлдені еншіледі. Қатысушылардың
әрқайсысына медаль тағылып,
Жәмилә НҰРМАНБЕТОВА,
ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты
(пікір интернеттен әзірленді):
жоқ, ғалымдар тарапынан «конкурстар әділетсіз өтті» деген
сыңайдағы шағымдар айтылуда. Сол себепті ашықтықты
қамтамасыз ету үшін ұлттық ғылыми кеңестің шешімдері
ашық дауыс беру жолымен әрі бекітілген бюджет аясында
өткенін қалаймыз. Сонымен қатар, заң жобасы конкурстарды
жариялау, оған қатысу туралы өтінімдер және конкурс шешіміне
дейінгі процестің толық барысын ашық ақпарат көздерінде
жариялауды көздейді. Демек, бұл конкурсты жариялаған
министрліктің сайтында барлық мәлімет ашық болуы тиіс.
Мені толғандыратын тағы бір
мәселе бар. Ол – отандастарымыздың
ғылыми жобаларына шетелдік
ғалымдардың эксперт ретінде
шақырылуы. Бұл, бір жағынан,
дұрыс та шығар. Алайда кейде
сол шетелдіктердің қазақстандық
ғылыми жобаларды өз пайдаларына
қолданып кеткені жайлы жайсыз
жағдайлар да орын алды. Сөйтіп,
«қолда барда алтынның қадірі жоқ»
демекші, өз елімізде бағаланбай,
аяқсыз қалып қойған жобалардың
шет елде кәдеге жарап жатқанын
естігенде, еріксіз ішің ашиды. Осындай
жағдайларға тосқауыл қою үшін
тиімді жобаларды өз ғалымдарымыз ашық түрде бағалап,
оның іске асуы үшін аянбай қолдау көрсетілуі қажет. Сонда
ғана отандық ғылым дамиды деп ойлаймын.
Бақытгүл МОЛДАҒАЛИ,
PhD докторы, доцент:
салдарынан бүгінде қазақстандық ғалымдардың атына кір келіп
жатқан жайы бар. Сөз жоқ, отандық ғылымда алға басу, өсу,
өрлеу бар. Соны ары қарай дамыту үшін осы іске жауапты
азаматтар адал болуы қажет. Сондықтан қолданыстағы заңға
ғылым мәселелеріне қатысты өзгерістер енгізілгені дұрыс деп
есептеймін. Мәселен, ұлттық ғылыми кеңестің құрамында тәжірибелі
әрі қазіргі технологияның қыр-сырынан хабары бар ғалымдар
болуы керек. Сонымен қатар, конкурсқа ұсынылатын ғылыми
жоба өзектілігімен бүгінгі заман сұранысына толық жауап бере
алатындай деңгейде болуы шарт. Сонда ғана ұтарымыз мол,
ұпайымыз түгел болады деп сенемін.
«Алаңды» үйлестірген – Нұржайна ШОДЫР.
дипломдармен марапаттады. Сондай-ақ,
командалық кубок ұсынылды.
Осы үйірмеге қатысқан 5-6-сынып
оқушыларын маңызды шараға дайындау
барысында көп жұмыстар жүргіздім. Атап
айтар болсам, Ұлы Отан соғысы туралы
фильмдер көрсетілді, қаламыздағы «Әскери
Даңқ» музейіне саяхат жасап, сол жерден
керекті мәліметтер алынды. Мектебіміздің
тарих пәнінің мұғалімі Қалқа Хамитқызы
балаларға дәріс оқып, сұрақтарына жауап
берді. Осындай дайындықтың нәтижесінде
жеңіске қол жеткіздік.
Сақыпжамал ОРАЗКЕНОВА,
№35 орта мектептің театр
үйірмесінің жетекшісі,
Павлодар қаласы.