Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kronika szko∏y w Czarnowàsach<br />
Kronika szko∏y w Czarnowàsach (Czarnowanz) pisana by∏a Kurrentschrift,<br />
czyli kurrentà. Jest to wspania∏e êród∏o do historii szko-<br />
∏y i wioski oraz wiedzy o czasach sprzed stu lat. ZawartoÊç kroniki<br />
nie by∏a dotychczas poznana i upowszechniona. Kronika obejmuje<br />
lata 1911-1945. Daje ona opis nauczycieli, informuje o liczbie<br />
uczniów i ich narodowoÊci, o panujàcych obyczajach, trapiàcych<br />
okolic´ chorobach a tak˝e o nieszcz´Êciach zwiàzanych<br />
z I Wojnà Âwiatowà.<br />
Zeszyt do prowadzenia kroniki zakupiono w Opolu, w sklepie<br />
Maxa Keisera „Buch & Steinerdruckerei, Papierhandlung in Groß<br />
Filiale Nikolaistrasse, Buch und Musikalienhandlung”. Sklep Maxa<br />
Keisera przy Nikolaistrasse (dziÊ ul. Ksià˝àt Opolskich) prowadzi∏<br />
wyroby papiernicze i muzyczne. Koszt zeszytu do prowadzenia<br />
kroniki to 4,25 RM.<br />
Kronika liczy∏a oko∏o 250 stron, do strony 238 istnieje pe∏ny zapis.<br />
Brakuje przede wszystkim stron po 1942 roku i stron 2 i 3 na<br />
poczàtku. Widaç ˝e komuÊ zale˝a∏o na usuni´ciu tych stron. Mo-<br />
˝e zapisy by∏y kompromitujàce dla kogoÊ?<br />
Kronika pokazuje wysoki poziom edukacyjny i kulturalny panujàcy<br />
wówczas. Ju˝ w tamtym czasie uczniowie otrzymywali pe∏ne<br />
7-klasowe nauczanie. Po I Wojnie Âwiatowej by∏a nawet mo˝liwoÊç<br />
nauki w drugim j´zyku <strong>–</strong> j´zyku polskim.<br />
We wst´pie do kroniki szkolnej jest zapisek: „Poniewa˝ kroniki<br />
szkolnej nie zasta∏em, za∏o˝ono nowà która, poczàwszy od 9<br />
KLEPKA 19<br />
Kapliczka ze Âwierkli<br />
Kapliczk´ poÊwi´conà Matce<br />
Boskiej z Lourdes wzniesiono<br />
w Âwierklach przy ul. Mickiewicza<br />
31. Rok jej powstania<br />
mo˝na szacowaç na okolice<br />
1900 roku (gminna ewidencja<br />
zabytków podaje 1918).<br />
Kapliczk´ zbudowano z ceg∏y,<br />
otynkowano i pomalowano<br />
na bia∏o. Jest ona jednokondygnacyjna.<br />
Ma du˝à oszklonà<br />
wn´k´, pó∏koliÊcie zwieƒczonà,<br />
w której stoi figura. Nad wn´kà<br />
wykonano figurk´ bia∏ej go∏´bicy<br />
z rozpostartymi skrzyd∏ami.<br />
Dach wieƒczà trzy wypustki.<br />
Na Êrodkowej wykonano betonowy<br />
krzy˝. Do wn´ki kapliczki<br />
prowadzà trzy stopnie wykonane<br />
z betonu. Ernst Mittmann<br />
kwietnia 1911 roku powinna o stosunkach informowaç”. Piszàcy<br />
te s∏owa rektor Georg Metzner mia∏ na myÊli, ˝e kronika informowaç<br />
b´dzie o wszystkim, co aktualnie dzieje si´ w szkole. Kronika<br />
szkolna rzeczywiÊcie informuje czytelnika o ka˝dym najdrobniejszym<br />
wydarzeniu szkolnym.<br />
Piszàc na wst´pie o braku wczeÊniejszej kroniki w czarnowàskiej<br />
szkole rektor Metzner dawa∏ zapewne wyraz swemu lekkiemu<br />
zdziwieniu, bowiem ju˝ w roku 1872 w Prusach wysz∏a ustawa<br />
o szkolnictwie, regulujàca tok nauczania i jego kontrol´ poprzez<br />
urz´dników paƒstwowych. W dniu 15 paêdziernika 1872 wysz∏y<br />
dalsze regulacje tej ustawy mówiàce o budownictwie szkolnym,<br />
wielkoÊci pomieszczeƒ klasowych, wyposa˝eniu w sprz´t i pomoce<br />
naukowe. Ustawa mówi∏a te˝ o prowadzeniu kronik szkolnych<br />
przez prowadzàcego szko∏´ lub upowa˝nionego nauczyciela.<br />
Poniewa˝ niewiele osób zetkn´∏o si´ z czarnowàskà kronikà<br />
szkolnà, a na pewno niewiele by∏oby w stanie odczytaç pisanà odr´cznie<br />
piórem kronik´, postanowi∏em chocia˝ troch´ zapisków<br />
z tej kroniki przekazaç czytelnikom „Beczki”.<br />
Pierwszy zapisek w kronice informuje, ˝e 1 kwietnia 1911 roku<br />
przyniós∏ du˝e zmiany. Kierownik szko∏y (Hauptlehrer) F. Kroll, po 23<br />
latach kierowania placówkà, przeszed∏ na zas∏u˝onà emerytur´. Odchodzàcemu<br />
na emerytur´ kierownikowi zosta∏o nadane przez Jego<br />
Majestat cesarza niemieckiego i króla Prus Wilhelma II odznaczenie<br />
„Orze∏ Królewskiego Orderu Rodu Hohenzollernów”. (Królewski<br />
Order Rodu Hohenzollernów mia∏ dwa ordynki, królewski i ksià˝´cy,<br />
ordynek królewski dwie klasy <strong>–</strong> wojskowà i cywilnà, ka˝dà z czterema<br />
stopniami. Or∏y istnia∏y w ordynku królewskim. By∏o to odznaczenie<br />
cywilne, nadawane przede wszystkim naukowcom, nauczycielom<br />
i artystom. Nie mia∏o kszta∏tu krzy˝a, ale or∏a noszonego na<br />
szyi lub na piersi.)<br />
Z tej okazji nadania odchodzàcemu na emerytur´ kierownikowi<br />
odznaczenia odby∏a si´ w szkole wielka uroczystoÊç, na którà<br />
przyby∏ ca∏y zarzàd szko∏y.<br />
W roku 1911 ruszy∏a wreszcie planowana od d∏u˝szego czasu<br />
rozbudowa budynku szkolnego. Dotychczasowe mieszkania<br />
nauczycieli, znajdujàce si´ w budynku szkolnym, zosta∏y przerobione<br />
na sale klasowe. Dodatkowo w budynku szkolnym wykonano<br />
nowà klatk´ schodowà. Stary budynek mieszkalny po nauczycielu<br />
F. Krollu zosta∏ zburzony, a na jego miejscu postawiono<br />
nowy z czterema mieszkaniami dla ˝onatych nauczycieli i dwoma<br />
mieszkania na poddaszu dla samotnych nauczycieli. Ca∏y teren<br />
szkolny w owym czasie mia∏ 2,5721 ha. Pokazany jest on obok<br />
na starej ilustracji. (ciàg dalszy w nast´pnym wydaniu)<br />
Ernst Mittmann
Change language