EUYC Северна Македонија: EU & EU Green Deal
Дидактички материјали
Дидактички материјали
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Дидактички материјали<br />
<strong>EU</strong> Youth Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong><br />
Европската Унија<br />
& Европски зелен договор
Предговор<br />
Војната во Украина и санкциите покажуваат колку ЕУ и одредени земји-членки како<br />
Австрија, Германија и Унгарија се зависни од руските фосилни горива. Од една страна,<br />
проблем е да се зависи до овој степен од една земја, а од друга страна, станува јасно<br />
колку ЕУ се’ уште се потпира на фосилни горива. Во поглед на претстојната климатска<br />
катастрофа, Европската Унија се обидува да ја намали оваа зависност со Зелениот<br />
договор на ЕУ од 2020 година кој има цел да ја трансформира цела Европа во климатски<br />
неутрална до 2050 година.<br />
Со нашата нова иницијатива <strong>EU</strong> Youth Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong> ние, исто така, преземаме<br />
чекори во развојот кон поеколошки свесно општество на меѓународно ниво. Ние заедно<br />
со наставниците и учениците кои учествуваат, правиме видлив придонес за климатски<br />
неутрална иднина.<br />
<strong>EU</strong> Youth Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong>, ко-финансиран од Европската Унија, претставува нова и<br />
апсолутно напредна идеја посветена на одржлива Европа, кој ги претставува<br />
соодветните цели на Европската Унија во филмски контекст.<br />
Серијата настани првично ќе се одржи од мај 2022 до мај 2024 година во Австрија,<br />
Хрватска, <strong>Северна</strong> <strong>Македонија</strong>, Словенија и Романија, а подоцна ќе биде достапна на<br />
интернет низ целиот свет, со што преку една или друга активност нашата порака ќе<br />
допре стотици илјади луѓе. Со различен мултикултурен пристап, програмата се базира<br />
на внимателно избрана филмска колекција од 25 европски филмови, која ќе биде<br />
претставена во киносалите на Синеплекс во 19 европски градови, но и преку атрактивна<br />
стриминг платформа. Висококвалитетни дидактички материјали, тематски соодветни<br />
работилници, предавања и дискусии со голем број на гости од висок профил го<br />
заокружуваат овој уникатен проект.<br />
Целата програма – на кино проекции и стриминг– е понудена без надомест. Можат да<br />
присуствуваат училишта и младинските групи кои се регистрирани од страна на нивните<br />
наставници или придружници со пополнување на онлајн формулар. Седиштата во<br />
киното се ограничени и ќе бидат распределени според принципот прв дојден-прв<br />
услужен. Понудата за стриминг важи за регистрирани училишта и групи без<br />
ограничување во земјите споменати погоре.<br />
Информациите и предлозите дадени во овој документ се со цел да се олесни и поддржи<br />
подготовката за прикажување на филмот. Тие ги покриваат најважните теми и може да<br />
се користат за подготовка и пред и по филмот. Покрај тоа, ние ќе ви обезбедиме работни<br />
листови за секој од нашите филмови и истите ќе бидат достапни постојано.<br />
Ви посакуваме успешна подготовка, едукативно и возбудливо време со <strong>EU</strong> Youth<br />
Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong>!<br />
Вашиот <strong>EU</strong> Youth Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong> тим<br />
2
Содржина<br />
1. Општ преглед на Европската Унија .................................................................................. 4<br />
1.2. Важни чекори во евроинтеграциите ........................................................................... 5<br />
1.3. Ден на Европа ............................................................................................................... 9<br />
2. Европски зелен договор и одржливост во ЕУ ............................................................... 10<br />
2.1. Европски зелен договор ............................................................................................ 10<br />
2.2. Зелени задачи ............................................................................................................. 15<br />
2.3. Цели за одржлив развој на ОН .................................................................................. 16<br />
2.4 Што можам да направам во секојдневниот живот? ................................................ 18<br />
3
1. Општ преглед на Европската Унија<br />
1.1. Цели и вредности на Европската Унија<br />
Темата на овогодишниот <strong>EU</strong> Youth Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong> е Зелениот договор на ЕУ. Поради<br />
глобалната закана од климатските промени и климатската криза, Европската комисија<br />
постави цел Европа да стане климатски неутрална до 2050 година. Оваа цел е тесно<br />
поврзана со општите цели и вредности на Европската Унија.<br />
Цели на Европската Унија<br />
▪ промовирање на мирот, неговите вредности и благосостојбата на своите граѓани<br />
▪ слобода, безбедност и правда без граници<br />
▪ постигнување на одржлив развој базиран на балансиран економски раст и<br />
ценовна стабилност и висококонкурентна пазарна економија со целосна<br />
вработеност, социјален напредок и заштита на животната средина<br />
▪ борба против социјалната исклученост и дискриминацијата<br />
▪ промовирање на научен и технолошки напредок<br />
▪ зајакнување на економската, социјалната и територијалната кохезија и<br />
солидарност меѓу земјите-членки на ЕУ;<br />
▪ почитување на богатата културна и јазична разновидност<br />
▪ основање економска и монетарна унија чија валута е еврото<br />
Вредности на Европската Унија<br />
Сите земји-членки на ЕУ ги споделуваат вредностите на ЕУ: тие се залагаат за општество<br />
во кое инклузијата, толеранцијата, владеењето на правото, солидарноста и<br />
недискриминацијата се постојано разгледувани. Овие вредности го обликуваат нашиот<br />
европски начин на живот:<br />
Човековото достоинство<br />
Човековото достоинство е неповредливо право. Тоа мора да биде почитувано,<br />
заштитено и претставува темел на основните права.<br />
Слобода<br />
Слободата на движење им дава на граѓаните право да се движат и да живеат<br />
слободно во Унијата. Индивидуалните слободи, како што се почитувањето на<br />
приватниот живот, слободата на мислата, религијата, собирањето, изразувањето<br />
и информациите, се заштитени со Повелбата на ЕУ за основни права.<br />
Демократија<br />
Функционирањето на ЕУ се заснова на репрезентативната демократија.<br />
Европските граѓани генерално ги уживаат политичките права. Секој полнолетен<br />
граѓанин на ЕУ има право да биде кандидат и да гласа на изборите за Европскиот<br />
парламент. Граѓаните на ЕУ имаат право да се кандидираат и да гласаат во земјата<br />
во која престојуваат или во земјата на потекло.<br />
Еднаквост<br />
Еднаквоста значи еднакви права за сите граѓани пред законот. Принципот на<br />
еднаквост помеѓу жените и мажите ги поткрепува сите европски политики и е<br />
4
основа за европската интеграција. И тоа важи во сите области. Принципот на<br />
еднаква плата за еднаква работа беше заштитен со договорот уште од 1957<br />
година. Иако еднаквоста се’ уште не е целосно реализирана, ЕУ постигна<br />
значителен напредок.<br />
Владеење на правото<br />
Европската Унија се базира на владеење на правото. Тоа значи дека секој чекор<br />
што го направила ЕУ се заснова врз спогодбите што се одобрени од сите земји на<br />
ЕУ на доброволен и демократски начин. Правото и правдата се поддржани од<br />
независно судство. Земјите на ЕУ му дадоа конечна надлежност на Европскиот<br />
суд на правдата - неговите пресуди мора да се почитуваат од сите.<br />
Човекови права<br />
Човековите права се заштитени со Повелбата на ЕУ за основните права. Тие го<br />
покриваат правото да бидат ослободени од дискриминација врз основа на пол,<br />
расна или етничка основа, религија или верување, инвалидност, возраст или<br />
сексуална ориентација, право на заштита на вашите лични податоци, и право на<br />
пристап до правда.<br />
Извор: веб-страница на Европската Унија| <strong>EU</strong> in brief
првпат беше дефиниран концептот на внатрешен пазар. Со Договорот од Мастрихт од<br />
1993 година е основана Европската Унија. Во 2009 година, Договорот од Лисабон ги<br />
распушти Европските заедници и ги интегрираше во Европската Унија.<br />
1945 – 1959: Европа на мирот- почетоците на соработката<br />
Создавањето на Европската заедница беше со цел да се стави крај на бројните крвави<br />
војни меѓу соседните земји кои резултираа со Втората светска војна. Од 1950 година и<br />
со Европската заедница за јаглен и челик, започна економското и политичко<br />
обединување на европските земји со цел да се обезбеди траен мир. Шесте земјиосновачи<br />
се Белгија, Германија, Франција, Италија, Луксембург и Холандија. 1950-тите<br />
години беа обележани со Студената војна помеѓу Истокот и Западот. Во 1956 година, во<br />
Унгарија започнаа протести кои беа задушени од советски тенкови. Договорот од Рим,<br />
потпишан во 1957 Година, ја основа Европската економска заедница (ЕЕЗ) – заедничкиот<br />
пазар.<br />
Извор: Веб-страница на Европската Унија | 1945-1959
По нападите на бродоградилиштето во Гдањск во летото 1980 година, полскиот<br />
синдикат Солидарност, со својот водач Лех Валеса станува познат симбол низ цела<br />
Европа. Во 1981 година Грција стана десетта членка на ЕЕЗ, а пет години подоцна се<br />
придружија Португалија и Шпанија. Во 1986 година донесен е Единствениот европски<br />
акт. Договорот поставува основа за сеопфатна шестгодишна програма за решавање на<br />
проблемите за слободна прекуграна трговија во рамките на ЕЕЗ, со што се создава<br />
единствен пазар. Падот на Берлинскиот ѕид на 9 ноември 1989 година и отворањето на<br />
границата помеѓу Источна и Западна Германија, која постоеше 28 години, предизвика<br />
голема политичка пресвртница. Тоа кулминира со обединувањето на Германија во<br />
октомври 1990 година.<br />
Извор: Веб-страница на Европската Унија | 1980-1989
2010-2019: Декада на предизвици<br />
Европа е погодена од светската економска криза. ЕУ им помага на неколку земји да ги<br />
надминат нивните тешкотии и ја основа Банкарската унија за да обезбеди поголема<br />
сигурност во банкарскиот сектор. Европската Унија во 2012 година ја доби Нобеловата<br />
награда за мир. Хрватска во 2013 година стана 28-ма земја членка на ЕУ. Климатските<br />
промени остануваат главен проблем, а лидерите решаваат да ги намалат штетните<br />
емисии. На европските избори во 2014 година, повеќе евроскептични европратеници<br />
беа избрани во Европскиот парламент. Како резултат на руската анексија на Кримскиот<br />
полуостров, се воведува нова безбедносна политика. Религиозниот екстремизам се<br />
шири на Блискиот исток и во други региони во светот; ова доведува до немири и војни,<br />
како резултат на што многу луѓе се протерани од своите домови и бараат засолниште во<br />
Европа. ЕУ се соочува со прашањето како да ги прифати овие луѓе, но истовремено<br />
станува сцена на неколку терористички напади.<br />
Извор: Веб-страница на Европската Унија | 2010-2019
Инфо ќоше:<br />
Европската Унија e резултат на искуствата од двете светски војни и значително<br />
придонесе за долготраен мир во заедницата на држави. Со текот на годините,<br />
Европската Унија еволуираше, како што се покажа со главните чекори на европската<br />
интеграција. Еден централен мотив остана ист низ годините- да го одржи мирот на<br />
европскиот континент.<br />
Задача 4: "Што значи Европската Унија за младите луѓе?" страница 13 од придружниот<br />
материјал на ЕУ, е подготвена за елаборирање на значењето на европскиот мировен<br />
проект.<br />
Покрај тоа, придружниот материјал на ЕУ може да се користи за запознавање и<br />
изучување на европските институции: Европскиот парламент (задача 5, страници 15-<br />
16), Европскиот совет (задача 6, страници 17-18), Европската комисија (страница 19),<br />
Европскиот суд на правдата (страница 21) и влијанието на граѓаните на Унијата<br />
(страници 24-25).<br />
Како подготовка, исто така, добра идеја е учениците да направат мало истражување на<br />
институциите споменати погоре. Учениците можат однапред да истражуваат за<br />
задачите и надлежностите на институциите (види исто така задача 7, страна 21).<br />
<strong>EU</strong>andME:
На 9 мај 1950 година, францускиот Министер за надворешни работи Роберт Шуман во<br />
говорот предложи создавање На Европска заедница за јаглен и челик (ЕЗЈЧ), чии членови<br />
ќе го здружат нивното производство на јаглен и челик.<br />
Основачите на ЕЗЈЧ (Франција, Германија, Италија, Холандија, Белгија и Луксембург) беа<br />
првите европски земји кои ја формираа Европската Унија.<br />
Во годината на Шумановата декларација, европските нации се’ уште се бореа да излезат<br />
од урнатините на Втората светска војна, која заврши само пет години порано.<br />
За да се спречат понатамошни војни, владите на некои европски земји се согласија да го<br />
здружат производството на јаглен и челик. На овој начин, тие сакаа да направат уште<br />
една војна меѓу Франција и Германија "не само незамислива, туку и материјално<br />
невозможна" според текстот на Декларацијата на Шуман.<br />
Тие со право претпоставуваа дека унија на нивните економски интереси ќе резултира со<br />
зголемување на животниот стандард. Првиот чекор кон обединета Европа е направен.<br />
Членството во ЕЗЈЧ беше отворено и за други земји.<br />
Извор: Веб-страница на Европската Унија | Шумановата декларација
● никој, ниту еден граѓанин, да не биде изоставен.<br />
Европскиот зелен договор е нашиот патоказ за одржлива економија на ЕУ. Ние ќе ја<br />
постигнеме оваа цел гледајќи ги климатските и еколошките предизвици како можности<br />
во сите области на политиката и правејќи ја транзицијата фер и инклузивна за сите.<br />
Видео: Презентација на Европскиот зелен договор од претседателката на Комисијата,<br />
Урсула фон дер Лејен, 11декември 2019
Европски зелен договор<br />
Европскиот зелен договор е дел од шестте приоритети на Европската комисија (2019-<br />
2024). Останатите приоритети се: "Економија во служба на луѓето", "Европа за<br />
дигиталната ера", "Промовирање на нашиот европски начин на живот", "Посилна Европа<br />
во светот" и "Нов поттик за демократија во Европа."
13
Извор:
Задача:<br />
Европската Унија обезбеди неколку задачи на темите животна средина, клима и<br />
енергија.<br />
1. 52 чекори до позелен град<br />
Возраст од 12-15 години и над 15 години
да се создаде дневник за мобилност кој ги наведува растојанијата (приближно во<br />
километри) и средствата за транспорт со цел да се види колку е одржлив<br />
транспортот.<br />
Дневник за мобилност<br />
автомобил јавен превоз велосипед /<br />
скутер<br />
пеш<br />
Понеделник<br />
Вторник<br />
Среда<br />
Четврток<br />
Петок<br />
Сабота<br />
Недела<br />
2.3. Цели за одржлив развој на ОН<br />
На Самитот на Обединетите нации одржан од 25 до 27 септември 2015 година, беше<br />
усвоена "Агендата за одржлив развој 2030" под насловот "Трансформирање на нашиот<br />
свет: Агенда за одржлив развој 2030". Сите 193 земји-членки на Обединетите нации се<br />
посветени на спроведувањето на Агендата 2030 година со 17 Цели за одржлив развој<br />
(ЦОР) на национално, регионално и меѓународно ниво до 2030 година.<br />
Агендата 2030 е прелиминарна кулминација на меѓународната дебата за одржлив<br />
економски, социјален и еколошки развој што се одвива веќе некое време. Поради<br />
својата универзална важност и поради својот холистички пристап кон развојот, кој дава<br />
еднаков приоритет на трите димензии - економски, социјален и еколошки развој, а исто<br />
така повикува на почитување на човековите права, владеењето на правото, добро<br />
владеење, мир и безбедност, Агендата 2030 претставува новина.<br />
16
17 цели за одржлив развој (Sustainable Development Goals - SDG)
▪<br />
▪<br />
▪<br />
▪<br />
Општествена одговорност на претпријатијата: создавање општествено и еколошки<br />
одговорни компании може да доведе до поодржлив профит и раст, да отвори нови<br />
пазарни можности и да обезбеди долгорочно создавање на вредност за<br />
акционерите.<br />
Преку промовирање на меѓународните правила и глобални стандарди во согласност<br />
со Целите за одржлив развој и осигурување дека трговијата има корист за сите,<br />
можеме да постигнеме одржлива Европа во одржлив свет.<br />
Владеење и политичка кохерентност: владеењето на правото, демократијата и<br />
основните права, мир, правда и силни институции, како и добро владеење и подобра<br />
регулатива се принципите врз кои се потпираме. Сите засегнати страни – поединци,<br />
бизниси, граѓанското општество и јавниот сектор мора да бидат вклучени.<br />
ЕУ како глобален пионер: како најуспешен мировен проект во светот и извор на<br />
многу од сеопфатните решенија за одржливост, ЕУ не само што го има потребниот<br />
кредибилитет, туку има и практични пристапи кон решенијата што ги бара<br />
одржливиот раст.<br />
Инфо ќоше:<br />
Целите за одржлив развој се тесно поврзани со целите на Европскиот зелен договор.<br />
Како задача, учениците можат да ги мапираат паралелите помеѓу двата главни<br />
проекти. Усогласени мерки на Европскиот зелен договор
Компјутери и електронски уреди:<br />
▪ Исклучете ги екраните, активирајте го режимот на спиење на компјутерот.<br />
▪ Исклучете ги сите уреди кои не се користат за да се избегне режим на мирување.<br />
▪ Користете батерии за полнење.<br />
▪ Користете лаптоп наместо десктоп компјутер бидејќи е енергетски поефикасен.<br />
▪ Изберете производи кои имаат ознака за енергетска ефикасност.<br />
▪ Како алтернатива на google.com, користете еколошки пребарувачи како<br />
www.ecosia.org, која донира 80% од своите приходи на проектот за пошумување<br />
во Бразил.<br />
Хартија:<br />
▪ Минимизирајте ја употребата на хартија и печатете само кога е апсолутно<br />
неопходно.<br />
▪ Користете само еколошки рециклирана хартија.<br />
▪ Печатете и копирајте двострано.<br />
▪ Можете да користите непотребни веќе испечатени страни за белешки.<br />
▪ Користете тенки фонтови за печатење; ова може да заштеди до 30% мастило.<br />
Кујна и исхрана:<br />
▪ Внимавајте на пакувањето и кореистете торби наместо пластични ќеси.<br />
▪ Користете кафе и чај кои се органски одгледувани и фер тргувани.<br />
▪ Изберете големи производи за намалување на отпадот за пакување.<br />
▪ Користете локални и сезонски овошја и зеленчуци.<br />
▪ Купувајте храна и пијалоци кои се регионални, органски и соодветни за<br />
поднебјето.<br />
▪ Купувајте овошје и зеленчук секогаш кога можете.<br />
▪ Побарајте биоразградлива амбалажа за производите за носење.<br />
▪ Избегнувајте секаков вид на пластични чаши, пластични шишиња, алуминиумска<br />
фолија, пластична фолија и стиропор кутии.<br />
▪ Практикувајте барем еден ден во неделата зеленчук наместо месо за да ја<br />
намалите потрошувачката на месо.<br />
Превенција на отпадот<br />
▪ Селектирајте отпад.<br />
▪ Ако е можно, селектирајте органски отпад.<br />
▪ Купувајте во торби наместо пластични ќеси.<br />
Чистење:<br />
▪ Користете нетоксични, биоразградливи и еко-сертифицирани производи за<br />
чистење.<br />
▪ Купувајте концентрати и поголеми единици за да избегнете отпад од пакување.<br />
▪ Користете природни сапуни и памучни крпи наместо хартиени крпи.<br />
19
Задача<br />
Учениците можат да ги прочитаат препораките и да размислат кои од овие совети<br />
можат да ги применат во нивниот секојдневен живот.<br />
Тука се поставуваат важни прашања:<br />
▪ Кои од нив се лесни за имплементација? Што е потешко?<br />
▪ Колку е лесно да се најдат информации за производите за да се утврди колку<br />
се одржливи?<br />
▪ Особено кога станува збор за исхраната, евидентно е дека одржливо<br />
произведената храна е поскапа во споредба со другите производи, со што не е<br />
достапна за секого. Што треба да се промени за овие економски разлики да<br />
немаат толку силно влијание врз одржливоста?<br />
20
Прикачувања<br />
Редакција:<br />
Д-р Тобиас Спори, Д-р Магдалена Зеласко<br />
Лекторирање: Глорија Димел<br />
Консултација: Мила Јовановска<br />
----<br />
<strong>EU</strong> Youth Cinema: <strong>Green</strong> <strong>Deal</strong><br />
Генерален Координатор:<br />
Association LET’S CEE Filmfestival<br />
Mommsengasse 6/17<br />
1040 Виена<br />
ЕМБС: 024642345<br />
21