30.01.2013 Views

Nowe leki kontrolujące obturację dróg oddechowych u chorych na ...

Nowe leki kontrolujące obturację dróg oddechowych u chorych na ...

Nowe leki kontrolujące obturację dróg oddechowych u chorych na ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Nowe</strong> <strong>leki</strong> <strong>kontrolujące</strong> <strong>obturację</strong> <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong> u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP 5<br />

ARTYKUŁ REDAKCYJNY<br />

<strong>Nowe</strong> <strong>leki</strong> <strong>kontrolujące</strong> <strong>obturację</strong> <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong><br />

u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP<br />

TADEUSZ PŁUSA<br />

Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie, Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii CSK MON,<br />

kierownik: prof. dr hab. med. T. Płusa<br />

<strong>Nowe</strong> <strong>leki</strong> <strong>kontrolujące</strong> <strong>obturację</strong> <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong><br />

u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP<br />

Płusa T.<br />

Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie, Klinika Chorób<br />

Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii CSK MON<br />

W celu zwiększenia skuteczności leczenia <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> przewlekłą<br />

obturacyjną chorobę płuc (POChP) konieczne jest komplementarne<br />

oddziaływanie <strong>na</strong> farmakologiczne receptory oraz zmniejszenie częstości<br />

dawkowania leków. Podawanie leków raz dziennie stanowi<br />

istotny krok wpływający <strong>na</strong> lepszą współpracę z chorym. <strong>Nowe</strong> preparaty<br />

długo działających bronchodilatatorów – � 2 -agoniści i ultra<br />

długo działający � 2-agoniści (LABA), takie jak indakaterol i karmoterol,<br />

są obecnie wprowadzane do leczenia <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP. Po<strong>na</strong>dto<br />

kolejnemu etapowi badań jest poddawanych kilka nowych długo<br />

działających preparatów przeciwmuskarynowych (LAMA), <strong>na</strong> przykład<br />

aklidy<strong>na</strong> i glikopyrolat, oraz preparatów złożonych LABA + LAMA<br />

o podwójnym działaniu. Zasadniczym celem prowadzonych badań<br />

<strong>na</strong>d lekami bronchodilatacyjnymi jest utworzenie cząsteczki określanej<br />

jako M 3 antagonista do � 2 agonisty (MABA), co może przyczynić<br />

się do opracowania nowych metod terapeutycznych.<br />

Słowa kluczowe: ultra długo działający � 2 -agoniści, indakaterol, długo<br />

działające czynniki przeciwmuskarynowe<br />

Pol. Merk. Lek., 2011, XXX, 175, 5<br />

W leczeniu <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP stosuje się dotychczas przede<br />

wszystkim <strong>leki</strong> przeciwzapalne, podobnie jak u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong><br />

astmę oskrzelową, z uwzględnieniem glikokortykosteroidów<br />

(GKS), pochodnych teofiliny, agonistów receptorów � 2 -adrenergicznych<br />

i leków antycholinergicznych. Wprowadzenie<br />

preparatów o przedłużonym działaniu oraz zwiększenie dawek<br />

leków nie zawsze wpływa <strong>na</strong> uzyskanie oczekiwanej<br />

poprawy klinicznej [4, 15]. Oceny takiego postępowania są<br />

rozbieżne. Z jednej strony jego skuteczność jest ocenia<strong>na</strong><br />

<strong>na</strong> podstawie zmniejszenia liczby zaostrzeń choroby, z drugiej<br />

zaś obserwuje się działania niepożądane – występowanie<br />

wielu powikłań układowych, przy niewielkim wpływie <strong>na</strong><br />

remodeling [16]. Przesłanki te stanowią wystarczające uzasadnienie<br />

konieczności poszukiwania nowych sposobów leczenia<br />

(ryc.).<br />

Podstawą kierunków poszukiwań oraz badań nowych cząsteczek,<br />

które mogą z<strong>na</strong>leźć zastosowanie w terapii chorób<br />

obturacyjnych, są <strong>na</strong>stępujące założenia:<br />

� konieczność klinicznej poprawy skuteczności stosowanych<br />

już grup leków – � 2 -agonistów (formoterolu i salmeterolu)<br />

i antycholinergicznych (tiotropium) przez wydłużenie czasu<br />

ich działania, a także zmniejszanie działań ubocznych<br />

glikokortykosteroidów (flutikazonu, cyklezonidu, mometazonu,<br />

budezonidu) dzięki poprawie ich farmakokinetyki;<br />

Novel controllers of airway obstruction in COPD patients<br />

Płusa T.<br />

Military Institute of Medicine in Warsaw, Poland, Department<br />

of Inter<strong>na</strong>l Medicine, Pneumonology and Allergology,<br />

Central Clinical Hospital of the Ministry of Natio<strong>na</strong>l Defense<br />

For improving effectiveness of chronic obstructive pulmo<strong>na</strong>ry disease<br />

(COPD) therapy is necessary to influence on pharmacologic<br />

receptors in the complementary way and to reduce the dose frequency.<br />

The once-daily dose administration is an important step which<br />

may allow to enhance of patients compliance. Novel long-acting bronchodilators<br />

– � 2 -agonists or ultra long-acting � 2 -agonists (LABAs)<br />

such as indacaterol and carmoterol – are under clinical application<br />

for the treatment of COPD patients. Moreover, some new long-acting<br />

antimuscarinic agents (LAMA) (aclidinium, glycopyrrolate) and<br />

dual-action ultra LABA+LAMA combi<strong>na</strong>tion products are under development.<br />

The main target of therapeutic research is to produce a<br />

dimmer molecule known as M 3 antagonist-� 2 agonist (MABA) bronchodilators<br />

which will open the door for a new range of combi<strong>na</strong>tion<br />

products.<br />

Key words: ultra long-acting � 2 -agonists, indacaterol, long-acting<br />

antimuscarinic agents<br />

Pol. Merk. Lek., 2011, XXX, 175, 5<br />

� potrzeba wprowadzania nowych terapii, opracowanych<br />

dzięki poz<strong>na</strong>niu mechanizmów zjawisk wywołujących objawy<br />

kliniczne; przykładem badania <strong>na</strong>d anty-interleukiną<br />

5 czy nowymi inhibitorami fosfodiesterazy 4 (PDE4);<br />

� możliwość wykorzystania w terapii patologii układu oddechowego<br />

wyników obserwacji odnoszących się do innych<br />

dziedzin medycyny oraz zastosowania nowych metod leczenia,<br />

np. antagonistów TNF-�;<br />

� nieodzowności wyz<strong>na</strong>czania nowych celów terapeutycznych,<br />

polegających <strong>na</strong> oddziaływaniu <strong>na</strong> geny i białka regulatorowe.<br />

NOWE BRONCHODILATATORY<br />

Mechanizm działania leków powodujących rozszerzenie światła<br />

oskrzeli polega głównie <strong>na</strong> relaksacji mięśni gładkich.<br />

Po<strong>na</strong>dto uczestniczą one aktywnie w ograniczaniu wpływu<br />

mediatorów odpowiedzialnych za skurcz mięśniówki oskrzeli<br />

i uwalnianie neurotransmiterów. Podjęto badania <strong>na</strong>d nowymi<br />

cząsteczkami, które w z<strong>na</strong>cznym stopniu mogą zwiększyć<br />

skuteczność dotychczas stosowanej terapii <strong>chorych</strong> <strong>na</strong><br />

POChP, czas ich efektywnego działania jest bowiem dość<br />

długi (tab.1).


6<br />

Ryc. Cele badań <strong>na</strong>d terapią w POChP<br />

Fig. Targets of therapy in COPD<br />

Tabela 1. Grupy nowych bronchodilatatorów<br />

Table 1. Groups of new bronchodilators<br />

<strong>Nowe</strong> bronchodilatatory<br />

Grupa leków Przykłady<br />

Ultra-<br />

LABA<br />

ultra-długo działający � -agoniści 2 Indakaterol<br />

Karmoterol<br />

LAMA długo działający antagoniści Glikopyrrolat<br />

receptorów muskarynowych Bromek aklidinium<br />

MABA muskarynowy antagonista <strong>na</strong> etapie badań<br />

dla � -agonistów 2 doświadczalnych<br />

Kombi<strong>na</strong>cje inhalacyjne LABA + LAMA, MABA<br />

<strong>Nowe</strong> cząsteczki hamujące ki<strong>na</strong>zy lekkiego <strong>na</strong> etapie badań<br />

łańcucha miozyny doświadczalnych<br />

Ultra-LABA<br />

Nabłonek<br />

Fibroblasty<br />

Włóknienie<br />

Limfocyt CD 8+<br />

Ultra-LABA (ultra-long acting beta-2-agonists) – karmoterol i<br />

indakaterol – agoniści receptora � 2 -adrenergicznego o przedłużonym<br />

działaniu i małej cząsteczce są obecnie <strong>na</strong> etapie<br />

wprowadzania do terapii klinicznej. Zaobserwowano, że właśnie<br />

indakaterol może być szczególnie przydatny jako dilatator<br />

mięśni gładkich w małych oskrzelach u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP<br />

oraz ciężką astmę [32]. Opracowane kolejne preparaty LABA,<br />

o kodzie: GSK-159797, GSK-597901, GSK-159802, GSK-<br />

-642444 i GSK-678007, są poddawane jeszcze ocenom ich<br />

skuteczności u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP i astmę [11] (tab. 2). <strong>Nowe</strong><br />

preparaty LABA z łańcuchem saligeninowym wykazują z<strong>na</strong>miennie<br />

dłuższe działanie w porów<strong>na</strong>niu z salmeterolem [10].<br />

Indakaterol (QAB-149) cechuje się szybko uzyskiwanym<br />

efektem działania rozkurczowego mięśni gładkich oskrzeli,<br />

który utrzymuje się po<strong>na</strong>d 24 godziny. W porów<strong>na</strong>niu z dotychczas<br />

stosowanymi preparatami indakaterol charakteryzuje<br />

się lepszymi parametrami farmakokinetycznymi [6] (tab. 3).<br />

W badaniach oceniających zmiany w małych oskrzelach<br />

po próbie z karbacholem stwierdzono, że indakaterol ma<br />

<strong>na</strong>jwiększą wewnętrzną skuteczność dzięki dużej sub<strong>na</strong>nomolarnej<br />

sile preparatu już po zastosowaniu połowy stężenia<br />

dawki inhalowanej (IC 50 – inhaled concentration) w porów<strong>na</strong>niu<br />

z pozostałymi preparatami z tej grupy [32] (tab. 4).<br />

Makrofag<br />

Czynniki<br />

chemotaktryczne<br />

PROTEAZY<br />

MCP-1<br />

Neutrofil<br />

Inhibitory proteaz<br />

Rozedma Nadmierne wydzielanie śluzu<br />

Komórki macierzyste<br />

Przerwanie palenia<br />

Antagoniści<br />

mediatorów<br />

Leczenie<br />

przeciwzapalne<br />

Śluzowe regulatory<br />

T. Płusa<br />

Tabela 2. <strong>Nowe</strong> preparaty ultra-LABA<br />

Table 2. New ultra-LABA’s<br />

Ultra-LABA<br />

Preparat (firma) Działanie Faza badania<br />

Indakaterol szybko uzyskany efekt działania, faza III i IV<br />

(Novartis) utrzymujący się po<strong>na</strong>d 24 godziny,<br />

nie przeciwdziała SABA<br />

Karmoterol szybko uzyskany efekt działania, faza III<br />

(Chiesi) utrzymujący się 30 godzin<br />

GSK-159797 z<strong>na</strong>miennie poprawia wartość FEV1 (GlaxoSmithKline/ przez 24 godziny, niez<strong>na</strong>cznie<br />

faza IIb<br />

Theravance) przyspiesza czynność serca<br />

GSK-642444 charakteryzuje się większym faza IIa<br />

(GlaxoSmithKline/ wskaźnikiem terapeutycznym<br />

Theravance) niż GSK-159797<br />

Tabela 3. Początek i czas działania ultra-LABA [wg 6]<br />

Table 3. Onset of action and duration of ultra-LABA’s [acc. 6]<br />

Preparat Początek działania Długość działania<br />

Indakaterol 30±4 min 529±99 min<br />

Formoterol 32±1 min 158±30 min<br />

Salmeterol 169±32 min 475±130 min<br />

Salbutamol 28±3 min 22±9 min<br />

Tabela 4. Wewnętrz<strong>na</strong> skuteczność i sub<strong>na</strong>nomolar<strong>na</strong> siła preparatów z<br />

grupy ultra-LABA [wg 32]<br />

Table 4. Inter<strong>na</strong>l efficacy and sub<strong>na</strong>nomolar potency in ultra-LABA’s [acc.32]<br />

Preparat Wewnętrz<strong>na</strong> Sub<strong>na</strong>nomolar<strong>na</strong> siła<br />

skuteczność preparatu z IC 50<br />

Indakaterol 73±27% 37±8 nM<br />

Formoterol 67±11% 0,3±0,1 nM<br />

Salmeterol 35±5% 0,7±0,2 nM<br />

Salbutamol 48±4% 125±11 nM<br />

Natomiast z badań czynnościowych wynika, że jest on<br />

pełniejszym (w 73%) agonistą receptora � 2-adrenergicznego<br />

niż salmeterol (w 38%). Przejawiając dwukrotnie większą


<strong>Nowe</strong> <strong>leki</strong> <strong>kontrolujące</strong> <strong>obturację</strong> <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong> u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP 7<br />

wewnętrzną aktywność niż salbutamol i salmeterol, nie wywołuje<br />

tachyfilaksji [25] i nie powoduje działania blokującego<br />

relaksację mięśni gładkich po SABA [32]. Równocześnie jedynie<br />

margi<strong>na</strong>lnie oddziałuje <strong>na</strong> układ krążenia [6].<br />

W kilku badaniach udokumentowano skuteczność oraz<br />

bezpieczeństwo stosowania indakaterolu. U 42 <strong>chorych</strong> <strong>na</strong><br />

łagodną i umiarkowaną astmę uzyskiwano po podaniu pojedynczej<br />

dawki 200 lub 400 �g leku widoczny efekt kliniczny<br />

już po 5 minutach. Efekt ten utrzymywał się po<strong>na</strong>d 24 godziny,<br />

przy dobrej tolerancji leku [7]. W odniesieniu do 436 <strong>chorych</strong><br />

w okresie stabilnym choroby, którym podawano przez 7<br />

dni stałą dawkę wziewnego GKS: 50, 100, 200 i 400 �g indakaterolu,<br />

zaobserwowano, że optymal<strong>na</strong> jest dawka 200 �g,<br />

przy której jest zachowany dobry profil bezpieczeństwa leku<br />

[22]. W przypadku dłuższego jego stosowania w badaniu trwającym<br />

28 dni, w czasie którego podawano większe dawki leku<br />

(800 i 1000 �g), nie stwierdzono niekorzystnych objawów ze<br />

strony układu krążenia – bez zmian odstępu QT i bez wpływu<br />

<strong>na</strong> częstość rytmu serca. Zaobserwowano jedynie zwiększenie<br />

wartości stężenia potasu i glukozy, ale nie miało ono<br />

istotnego z<strong>na</strong>czenia klinicznego [9].<br />

Z badań klinicznych z udziałem 635 <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> umiarkowane<br />

i ciężkie POChP wynika <strong>na</strong>tomiast, że indakaterol w<br />

dawkach 50, 100, 200 i 400 �g, podawany raz dziennie z<br />

użyciem MDDPI (multidose dry-powder inhaler, Certihaler),<br />

powodował z<strong>na</strong>mienną poprawę stanu ocenianych pacjentów<br />

wraz ze zwiększaniem wartości FEV 1 w ciągu 7 dni obserwacji.<br />

Lek zaczy<strong>na</strong>ł działać już po 5 minutach od rozpoczęcia<br />

inhalacji, a uzyskany efekt utrzymywał się przez dobę.<br />

Wykazano, że dawki 200 i 400 �g są optymalne dla tej grupy<br />

<strong>chorych</strong>, z<strong>na</strong>miennie poprawiając wartość FVC (forced vital<br />

capacity) i FEF (forced expiratory flow) w przypadku 25–75%<br />

<strong>chorych</strong>. Zmia<strong>na</strong> wartości FEV 1 była podob<strong>na</strong> do wyników<br />

uzyskanych w otwartym badaniu pacjentów, którym podawano<br />

bromek tiotropium [29]. Bezpieczeństwo stosowania i tolerancję<br />

leku w odniesieniu do dużych dawek – 400 i 800 �g<br />

oceniano w 28-dniowym badaniu, które potwierdziło wcześniejsze<br />

opinie <strong>na</strong> temat tego preparatu. Wykazano, że ma<br />

on tzw. szerokie okno terapeutyczne [8]. W dalszych badaniach<br />

porównujących skuteczność indakaterolu z formoterolem,<br />

prowadzonych przez 52 tygodnie z udziałem <strong>chorych</strong><br />

<strong>na</strong> umiarkowane i ciężkie POChP (437 otrzymujących 300 �g<br />

i 428 przyjmujących 600 �g leku raz dziennie), zaobserwowano,<br />

że lek zachowuje swoje działanie rozkurczające mięśnie<br />

gładkie oskrzeli przez 24 godziny [12]. Oceny skuteczności<br />

indakaterolu podawanego raz <strong>na</strong> dobę w porów<strong>na</strong>niu z<br />

tiotropium wziewanym dwa razy <strong>na</strong> dobę doko<strong>na</strong>no u 1683<br />

<strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP w 26-tygodniowym badaniu. Okazało się,<br />

że oba preparaty przynoszą podobny efekt [13].<br />

Karmoterol (CHF-4226, TA-2005) jest niekatecholowym<br />

agonistą receptora � 2 -adrenergicznego z grupą p-metoksyfenylową<br />

<strong>na</strong> aminowej stronie łańcucha oraz z grupą 8-hydroksylową<br />

<strong>na</strong> aromatycznym karbostyrylowym pierścieniu.<br />

Wykazuje dużą selektywność i afinicję do receptora � 2-adrenergicznego,<br />

wywołując długotrwały efekt bronchodilatacyjny.<br />

Jego działanie zależy od podanej dawki. 41% kumulację<br />

uzyskuje się w drogach <strong>oddechowych</strong> zarówno u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong><br />

astmę, jak i POChP, ponieważ wytworzony aerozol zawiera<br />

małe cząsteczki o średnicy 0,8 �m [17]. Dzięki stosowanej<br />

technologii Modulite i nośnikowi hydrofluoroalkanowemu<br />

możliwe jest uzyskanie ultramałych cząsteczek i osiągnięcie,<br />

z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa, dużej skuteczności<br />

klinicznej leku [2]. W badaniach klinicznych u <strong>chorych</strong><br />

<strong>na</strong> astmę wykazano, że podanie 2 �g karmoterolu raz dziennie<br />

było równoważne z zastosowaniem 12 �g formoterolu<br />

wdychanego dwa razy dziennie. Obserwację tę potwierdziły<br />

wartości parametrów spirometrycznych [20].<br />

GSK-159797 (TD3327) i GSK-64244 są nowymi cząsteczkami<br />

– agonistami receptora � 2 -adrenergicznego. Obecnie<br />

są poddawane badaniom przedklinicznym. Najlepsze właściwości<br />

z tej grupy ma cząsteczka GlaxoSmithKline, promując<br />

rozwój farmakologii klinicznej.<br />

Cząsteczka GSK-159797 (GlaxoSmithKline-discovered<br />

compound) (TD3327–Theravance-discovered compound)<br />

<strong>na</strong>leży do ultra-LABA. Z<strong>na</strong>jdzie zastosowanie w leczeniu <strong>chorych</strong><br />

<strong>na</strong> astmę i POChP z dawkowaniem raz <strong>na</strong> dobę. Jako<br />

krystalicz<strong>na</strong> pochod<strong>na</strong> formoterolu, daje wymierny efekt bronchodilatacyjny<br />

po dawce 10 i 20 �g, który utrzymuje się przez<br />

25 godzin. Poprawa stanu chorego koreluje z wartościami<br />

FEV 1, przy niewielkim wpływie <strong>na</strong> rytm serca [24].<br />

Cząsteczka GSK-64244 także <strong>na</strong>leży do ultra-LABA. W<br />

badaniach jest stosowa<strong>na</strong> w dawkach 25, 100 i 400 �g, podawanych<br />

raz dziennie. Dzięki niej uzyskano lepszy efekt<br />

bronchodilatacyjny niż po użyciu salmeterolu dwa razy dziennie<br />

u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> astmę w czasie 14-dniowego badania, w<br />

którym zwiększenie wartości FEV 1 było z<strong>na</strong>mienne. Trwające<br />

prace wskazują <strong>na</strong> możliwość włączenia leku do terapii<br />

<strong>chorych</strong> z obturacją <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong> [11].<br />

ANTYCHOLINERGIKI O PRZEDŁUŻONYM<br />

DZIAŁANIU (LAMA)<br />

<strong>Nowe</strong> wziewne antycholinergiki o przedłużonym działaniu<br />

(long-acting muscarinic antagonists – LAMA), <strong>na</strong> przykład<br />

bromek tiotropium, stanowią istotny postęp w terapii <strong>chorych</strong><br />

<strong>na</strong> POChP. Kolejne preparaty: bromek aklidinium [34] i glikopyrrolat<br />

(NVA-237) [18, 21], a także LAS-35201, GSK-656398,<br />

GSK-233705, OrM3 i CHF 5407 są poddawane badaniom<br />

klinicznym i przedklinicznym (tab. 5).<br />

Tabela 5. <strong>Nowe</strong> preparaty antycholinergiczne o przedłużonym działaniu<br />

Table 5. New preparates of long-acting muscarinic antagonists<br />

Ultra-LAMA<br />

Preparat (firma) Działanie Faza badania<br />

Aklidinium szybko uzyskany efekt działania, faza III<br />

(Almirall) utrzymujący się do 24 godzin, o dużej<br />

sile<br />

NVA237 podobne do tiotropium, ma niewielki faza III<br />

(glikopyrrolat)<br />

(Ventura,<br />

Novartis)<br />

wpływ <strong>na</strong> układ krążenia<br />

GSK-233705 wziewny, długo działający, faza II<br />

(GlaxoSmithKline) do stosowania raz dziennie<br />

OrM3 (Merck w postaci tabletki przez<strong>na</strong>czony faza IIb<br />

Research dla <strong>chorych</strong> mających problemy<br />

Laboratories) z używaniem inhalatorów<br />

CHF 5407 antagonista receptorów M 3 o długim faza I<br />

(Chiesi) działaniu i krótkim wpływie <strong>na</strong> M 2<br />

Aklidinium wykazuje dużą selektywność oraz długotrwałe<br />

działanie w stosunku do receptorów muskarynowych. Cechuje<br />

je szybsze uzyskiwanie efektu działania w porów<strong>na</strong>niu z tiotropium<br />

oraz utrzymywanie się efektu bronchodilatacyjnego<br />

przez 24 godziny. Lek jest skuteczny w przypadku skurczu<br />

oskrzeli wywołanego przez metacholinę [31]. W prowadzonych<br />

badaniach z udziałem <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP wykazano,<br />

że pod wpływem stosowania preparatu uzyskiwano zwiększenie<br />

wartości FEV 1 i FVC, przy czym początek jego działania<br />

był już zauważalny po 15 minutach od podania [19].<br />

Glikopyrrolat (NVA237) jest <strong>na</strong> bardziej zaawansowanym<br />

etapie badań niż aklidinium. Charakteryzuje się mniejszą<br />

siłą oddziaływania <strong>na</strong> receptory muskarynowe niż tiotropium,<br />

ale nie ujawnia istotnego wpływu <strong>na</strong> układ krążenia.<br />

Nie wywołuje także suchości w jamie ustnej. Wziewne podanie<br />

pojedynczej dawki 320 �g powodowało utrzymywanie się<br />

rozkurczu oskrzeli przez 32 godziny, przy czym początek jego<br />

działania stwierdzono już po 5 minutach od inhalacji. Optymalne<br />

zwiększenie wartości FEV 1 wykazano po 28 dniach<br />

obserwacji po podaniu dawki 120 �g [21].<br />

OrM3 jest pochodną 4-acetamidopiperidiny i charakteryzuje<br />

się większym stopniem selektywności (po<strong>na</strong>d 120 razy)


8<br />

w stosunku do receptora M 3 niż M 2. Preparat wyprodukowany<br />

w postaci tabletek jest przez<strong>na</strong>czony dla <strong>chorych</strong>, którzy<br />

mają problemy z używaniem inhalatorów. Dane farmakokinetyczne<br />

leku wskazują, że OrM3 ma długi czas półtrwania (t 1/2 =<br />

14,20 godzin), co uzasadnia podawanie go raz <strong>na</strong> dobę. Stopień<br />

zwiększenia wartości FEV 1 zależał od zastosowanej<br />

dawki [23].<br />

CHF 5407 jest antagonistą o podobnej sile i czasie działania<br />

<strong>na</strong> receptory M 3 jak tiotropium, ale o z<strong>na</strong>miennie krótszym<br />

wpływie <strong>na</strong> receptory M 2. Efekt rozkurczowy, wykazany<br />

w badaniach <strong>na</strong> zwierzętach, zależy od zastosowanej dawki<br />

[26]. Po<strong>na</strong>dto preparat zapobiega skurczowi oskrzeli prowokowanemu<br />

przez acetylocholinę przez po<strong>na</strong>d 24 godziny [35].<br />

TERAPIA ŁĄCZONA – LABA + LAMA<br />

Leki powodujące zmniejszenie obturacji <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong><br />

stanowią główny element terapii <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> astmę i POChP.<br />

Z tego powodu podejmuje się badania <strong>na</strong>d łączeniem dostępnych<br />

klas leków, aby uzyskać optymalny efekt dilatacyjny<br />

[5]. Wyniki kilku badań wskazują, że łączne podawanie<br />

LABA i tiotropium u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP wpływało <strong>na</strong> kliniczną<br />

poprawę ich stanu, <strong>na</strong>wet z ustępowaniem w indywidualnych<br />

przypadkach objawów choroby [33]. Połączenie LABA i<br />

LAMA jest skuteczniejsze w zmniejszaniu liczby zaostrzeń<br />

niż podawanie każdego z leków oddzielnie [3]. Z długotrwałego<br />

badania – Ca<strong>na</strong>dian Optimal Ma<strong>na</strong>gement Trial <strong>na</strong>tomiast<br />

wynika, że kombi<strong>na</strong>cja tiotropium z salmeterolem nie<br />

ma istotnego wpływu <strong>na</strong> obraz kliniczny [1], co wskazuje <strong>na</strong><br />

konieczność podejmowania dalszych ocen. Według innych<br />

autorów, skuteczniejszym połączeniem u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP<br />

jest tiotropium z formoterolem [11]. Prowadzone ostatnio<br />

badania wskazują <strong>na</strong> zróżnicowane efekty kliniczne stosowania<br />

tej metody (tab. 6).<br />

Tabela 6. <strong>Nowe</strong> połączenia LABA i LAMA<br />

Table 6. New combi<strong>na</strong>tions of LABA and LAMA<br />

LABA + LAMA<br />

Preparat (firma) Działanie Faza badania<br />

Formoterol + połączenie daje lepszy efekt kliniczny<br />

tiotropium<br />

(Novartis,<br />

Boehringer<br />

Ingelheim, Dey)<br />

niż podawanie leków oddzielnie nebulizacja<br />

Salmeterol + kombi<strong>na</strong>cja leków daje lepszy efekt<br />

tiotropium<br />

(Boehringer<br />

Ingelheim,<br />

GlaxoSmithKline)<br />

niż stosowanie ich oddzielnie faza III<br />

Karmoterol + wyniki są dyskusyjne, zależą<br />

tiotropium<br />

(Chiesi)<br />

od wprowadzonych dawek faza I<br />

Indakaterol +<br />

NVA237<br />

(QVA149)<br />

(Novartis/Sosei/<br />

Vectura)<br />

wyników nie ujawniono faza II<br />

GSK-159797 +<br />

GSK-233705<br />

(GlaxoSmithKline/<br />

Theravance)<br />

wyników nie ujawniono faza I<br />

GSK-961081 preparat wykazuje równoczesne faza II<br />

(GlaxoSmithKline) działanie typowe dla antagonisty<br />

receptora muskarynowego i agonisty<br />

receptora � -adrenergicznego<br />

2<br />

MUSKARYNOWI ANTAGONIŚCI ����� 2 -AGONISTY<br />

(MABA)<br />

W kilku ośrodkach farmaceutycznych rozpoczęto prace <strong>na</strong>d<br />

cząsteczką w postaci dimeru, która ma zdolność działania<br />

T. Płusa<br />

blokującego receptory muskarynowe i agonistycznie wpływa<br />

<strong>na</strong> receptory � 2 -adrenergiczne [14]. Pojedyncze cząsteczki,<br />

które wiążą przy pomocy odmiennych łańcuchów antagonistę<br />

receptora muskarynowego M 3 do � 2-agonisty (muscarinic<br />

antagonist to � 2-agonist – MABA), są poddawane wstępnym<br />

ocenom przedklinicznym oraz badane pod kątem aktywności<br />

preparatu [11] (tab. 7).<br />

Tabela 7. <strong>Nowe</strong> syntetyczne kombi<strong>na</strong>cje muskarynowych antagonistów i<br />

agonistów � 2 -adrenergicznych (MABA)<br />

Table 7. New synthetic combi<strong>na</strong>tions of muscarinic antagonist to � 2 -agonist<br />

(MABA)<br />

Preparat (firma)<br />

MABA<br />

Działanie Faza badania<br />

GSK-961081 preparat wykazuje równoczesne faza II<br />

(GlaxoSmithKline) działanie typowe dla antagonisty<br />

receptora muskarynowego i agonisty<br />

receptora � -adrenergicznego<br />

2<br />

Pochodne<br />

dwucyklo[2.2.1]<br />

hepto-7-ilaminy<br />

brak szczegółowych danych faza I<br />

GSK-961081 jest w II fazie ocen. Preparat wykazuje działanie<br />

rozkurczowe w stosunku do mięśni gładkich oskrzeli,<br />

które utrzymuje się przez 24 godziny od pierwszego podania<br />

w ciągu kolejnych 7 dni [14].<br />

Pochodne dwucyklo[2.2.1]hepto-7-ilaminy są kolejnym<br />

preparatem typu MABA, poddawanym obecnie wstępnym<br />

badaniom [11].<br />

NOWE POŁĄCZENIA LABA I wGKS<br />

Łączenie terapii wziewnymi LABA i wGKS jest obowiązującą<br />

praktyką w przypadku <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> astmę oskrzelową oraz u<br />

części <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP. Z tego względu prowadzone są<br />

badania <strong>na</strong>d wprowadzaniem łączonych preparatów jako skuteczniejszej<br />

i łatwiejszej metody leczenia <strong>chorych</strong>. Przeprowadzone<br />

a<strong>na</strong>lizy kliniczne połączeń salmeterolu i propionianu<br />

flutikazonu oraz formoterolu i budezonidu wskazują <strong>na</strong> zwiększenie<br />

skuteczności takiego leczenia. Stosowanie nowych,<br />

małych cząsteczek, takich jak cyklezonid czy nowa formulacja<br />

beklometazonu, stwarza unikalne możliwości działania preparatów,<br />

mają one bowiem zdolność penetracji do małych obwodowych<br />

oskrzeli, gdzie proces zapalny toczy się u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong><br />

POChP oraz ciężką, trudną do leczenia astmę [27, 28]. Prowadzone<br />

badania z pewnością pomogą w ocenie tego zjawiska,<br />

zwłaszcza w aspekcie włączania nowych cząsteczek utra-<br />

LABA do terapii tej grupy <strong>chorych</strong> (tab. 8).<br />

Tabela 8. <strong>Nowe</strong> preparaty złożone LABA i wziewnych GKS<br />

Table 8. New combi<strong>na</strong>tions of LABA and inhaled glicocorticosteroids (ICS)<br />

LABA + wGKS<br />

Preparat (firma) Działanie Faza badania<br />

Karmoterol + wykazuje dwukrotnie większą faza I<br />

budezonid skuteczność kliniczną niż połączenie<br />

(Chiesi) formoterolu i budezonidu<br />

Indakaterol + podawany raz dziennie wykazuje faza III<br />

mometazon lepszy profil terapeutyczny niż<br />

(QMF149)<br />

(Novartis)<br />

połączenie formoterolu i budezonidu<br />

Karmoterol z budezonidem wykazują interakcję w kontrolowaniu<br />

skurczu mięśni gładkich oskrzeli, która jest indukowa<strong>na</strong><br />

przez aldehyd acetylowy [30]. Połączenie to jest dwukrotnie<br />

skuteczniejsze niż kombi<strong>na</strong>cja formoterolu i budezonidu,<br />

co z pewnością z<strong>na</strong>jdzie swoje korzystne odzwierciedlenie<br />

w leczeniu <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP.


<strong>Nowe</strong> <strong>leki</strong> <strong>kontrolujące</strong> <strong>obturację</strong> <strong>dróg</strong> <strong>oddechowych</strong> u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP 9<br />

Kombi<strong>na</strong>cje formoterolu i mometazonu lub formoterolu<br />

i cyklezonidu są poddawane ocenom klinicznym [14].<br />

<strong>Nowe</strong> generacje preparatów łączonych – GSK-685698 i<br />

GSK-159797 – są przedmiotem badań klinicznych w ramach<br />

II fazy, podobnie jak połączenie indakaterolu z mometazonem<br />

lub indakaterolu z nowym GKS – QAE397 [24].<br />

POŁĄCZENIE LABA, LAMA I wGKS<br />

Połączenie trzech preparatów – LABA, LAMA i wGKS – jest<br />

poddawane ocenom pod względem jakości efektów klinicznych<br />

możliwych do uzyskania u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP [19]. W<br />

tej potrójnej terapii uwzględniono nowe postacie i formulacje<br />

leków. Zwrócono również uwagę <strong>na</strong> uproszczenie procesu<br />

leczenia <strong>chorych</strong> [11]. Przeprowadzone badania wskazują,<br />

że ten rodzaj terapii umożliwia z<strong>na</strong>mienną poprawę wartości<br />

parametrów <strong>oddechowych</strong>, ustąpienie objawów chorobowych,<br />

zmniejszenie częstości zaostrzeń i hospitalizacji oraz<br />

poprawę jakości życia. Potwierdzeniem tych efektów były<br />

wyniki uzyskane po łącznej terapii salmeterolem, flutikazonem<br />

i tiotropium, stosowanej u <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> POChP [1,11].<br />

Podjęto także badania <strong>na</strong>d nowymi połączeniami, w tym indakaterolu,<br />

NVA237 i mometazonu [14].<br />

POŁĄCZENIE LABA I LAMA Z NOWYMI<br />

CZĄSTECZKAMI PRZECIWZAPALNYMI<br />

Wprowadzenie nowych, raz dziennie podawanych ultra-LABA +<br />

LAMA spowodowało, że zwrócono uwagę <strong>na</strong> nowe cząsteczki o<br />

działaniu przeciwzapalnym, które mogłyby stanowić komplementarne<br />

uzupełnienie terapii. Podjęto prace <strong>na</strong>d włączeniem nowego<br />

inhibitora fosfodiesterazy 4 (phosphodiesterase 4 – PDE4)<br />

zarówno do leczenia <strong>chorych</strong> <strong>na</strong> astmę, jak i <strong>na</strong> POChP [11].<br />

Po<strong>na</strong>dto rozpatruje się możliwość połączenia inhibitora<br />

PDE4 – tofimilastu z tiotropium oraz z MABA [14]. Trwają<br />

również badania <strong>na</strong>d działaniem doustnej teofiliny u <strong>chorych</strong><br />

<strong>na</strong> POChP otrzymujących tiotropium i formoterol [11].<br />

PODSUMOWANIE<br />

Złożoność patogenezy astmy i POChP zmusza do poszukiwania<br />

nowych terapii, w tym wpływających <strong>na</strong> poszczególne etapy<br />

procesu chorobowego. Uzyskane dane z badań <strong>na</strong>d nowymi<br />

preparatami, a zwłaszcza kombi<strong>na</strong>cjami grup leków, są bardzo<br />

obiecujące i wskazują <strong>na</strong> możliwość zwiększenia kontroli chorób<br />

obturacyjnych, aby zahamować postęp przebudowy w układzie<br />

oddechowym i poprawić jakość życia leczonych.<br />

PIŚMIENNICTWO<br />

1. Aaron S.D., Vandemheen K.L., Fergusson D. i wsp.: Tiotropium in combi<strong>na</strong>tion<br />

with placebo, salmeterol, or fluticasone-salmeterol for treatment<br />

of chronic obstructive pulmo<strong>na</strong>ry disease: a randomized trial. Ann. Intern.<br />

Med., 2007, 146, 545-555.<br />

2. Acerbi D., Brambilla G., Kottakis I.: Advances in asthma and COPD ma<strong>na</strong>gement:<br />

delivering CFC-free inhaled therapy using Modulite technology.<br />

Pulm. Pharmacol. Ther., 2007, 20, 290-303.<br />

3. Arievich H., Pote<strong>na</strong> A., Fo<strong>na</strong>y K. i wsp.: Formoterol given either alone or<br />

together with tiotropium, reduces the rate of exacerbations in stable COPD<br />

patients. Eur. Respir. J., 2006, 28, 430s.<br />

4. Barnes P.J., Stockley R.A.: COPD: current therapeutic interventions and<br />

future approaches. Eur. Respir. J., 2005, 25,1084-1106.<br />

5. Bateman E.D., Hurd S.S., Barnes P.J. i wsp.: Global strategy for asthma<br />

ma<strong>na</strong>gement and prevention: GINA executive summary. Eur. Respir. J.,<br />

2008, 31, 143-178.<br />

6. Battram C., Charlton S.J., Cuenoud B. i wsp.: In vitro and in vivo pharmacological<br />

characterization of 5-[(R)-2-(5,6-diethyl-indan-2-ylamino)-1-hydroxy-ethyl]-8-hydroxy-1H-quinolin-2-one<br />

(indacaterol), a novel inhaled<br />

� 2 adrenoceptor agonist with a 24-h duration of action. J. Pharmacol.<br />

Exp. Ther., 2006, 317, 762-770.<br />

7. Beeh K.M., Derom E., Kanniess F. i wsp.: Indacaterol, a novel inhaled<br />

�2-agonist, provides sustained 24-h bronchodilation in asthma. Eur. Respir.<br />

J., 2007, 29, 871-878.<br />

8. Beier J., Chanez P., Martinot J.B. i wsp.: Safety, tolerability and efficacy<br />

of indacaterol, a novel once-daily � 2 -agonist, in patients with COPD: a<br />

28-day randomised, placebo controlled clinical trial. Pulm. Pharmacol.<br />

Ther., 2007, 20, 740-749.<br />

9. Brookman L.J., Knowles L.J., Barbier M. i wsp.: Efficacy and safety of<br />

single therapeutic and supratherapeutic doses of indacaterol versus salmeterol<br />

and salbutamol in patients with asthma. Curr. Med. Res. Opin.,<br />

2007, 23, 3113-3122.<br />

10. Brown A.D., Bun<strong>na</strong>ge M.E., Glossop P.A. i wsp.: The discovery of long acting<br />

ß2-adrenoreceptor agonists. Bioorg. Med. Chem. Lett., 2007,17, 4012-4015.<br />

11. Cazzola M., Matera M.G.: Novel long-acting bronchodilators for COPD<br />

and asthma. Br. J. Pharmacol., 2008, 155 (3), 291-299.<br />

12. Dahl R., Chung K.F., Buhl R. i wsp.: Efficacy of a new once-daily longacting<br />

inhaled ß2-agonist indacaterol versus twice-daily formoterol in<br />

COPD. Thorax, 2010, 65, 473-479.<br />

13. Donohue J.F., Fogarty C., Lotvall J. i wsp.: Once-daily bronchodilators<br />

for chronic obstructive pulmo<strong>na</strong>ry disease. Indacaterol versus tiotropium.<br />

Am. J. Respir. Crit. Care Med., 2010, 182,155-162.<br />

14. Fitzgerald M.F., Spicer D., Ma J.Y. i wsp.: Efficacy of the p38 MAP Ki<strong>na</strong>se<br />

Inhibitor, SD-282, in an inflammatory model of COPD in A/J mice. Proc.<br />

Am. Thorac. Soc., 2006, 3, A850.<br />

15. Gan W.Q., Man S.F., Sin D.D.: Effects of inhaled corticosteroids on sputum<br />

cell counts in stable chronic obstructive pulmo<strong>na</strong>ry disease: a systematic<br />

review and a meta-a<strong>na</strong>lysis. BMC Pulm. Med., 2005, 5, 3.<br />

16. Gartlehner G., Hansen R.A., Carson S.S. i wsp.: Efficacy and safety of<br />

inhaled corticosteroids in patients with COPD: a systemic review and metaa<strong>na</strong>lysis<br />

of health outcomes. Ann. Fam. Med., 2006, 4, 253-262.<br />

17. Haeussermann S., Acerbi A., Brand P., Poli G., Meyer T.: Lung deposition<br />

of carmoterol in healthy subjects, patients with asthma and patients<br />

with COPD. Eur. Respir. J,. 2006, 28, 211s.<br />

18. Hansel T.T., Neighbour H., Erin E.M. i wsp.: Glycopyrrolate causes prolonged<br />

bronchoprotection and bronchodilatation in patients with asthma.<br />

Chest, 2005, 128,1974-79.<br />

19. Joos G., Schelfhout V., Kanniess F. i wsp.: Bronchodilator effects of aclidinium<br />

bromide, a novel long-acting anticholinergic, in COPD patients: a<br />

phase II study. Eur. Respir. J., 2007, 30, 210s.<br />

20. Kottakis I., Nandeuil A., Raptis H. i wsp.: Efficacy of the novel very longacting<br />

� 2 -agonist carmoterol following 7 days once daily dosing: comparison<br />

with twice daily formoterol in patient with persistent asthma. Eur.<br />

Respir. J., 2006, 28, 665s.<br />

21. Ku<strong>na</strong> P., Vinkler I., Overend T., S<strong>na</strong>pe S., Tansley R.: Efficacy and tolerability<br />

of NVA237, a once daily long-acting muscarinic antagonist, in COPD<br />

patients. Eur. Respir. J., 2007, 30, 354s.<br />

22. LaForce C., Alexander M., Deckelmann R. i wsp.: Indacaterol provides<br />

sustained 24 h bronchodilation on once-daily dosing in asthma: a 7-day<br />

dose-ranging study. Allergy, 2008, 63, 103-111.<br />

23. Lu S., Parekh D.D., Kuznetsova O. i wsp.: An oral selective M 3 anticholinergic<br />

receptor antagonist in COPD. Eur. Respir. J., 2006, 28, 772-780.<br />

24. Matera M.G., Cazzola M.: Ultra-long-acting � 2 -adrenoceptor agonists. An<br />

emerging therapeutic option for asthma and COPD. Drugs, 2007, 67,<br />

503-515.<br />

25. Naline E., Trifilieff A., Fairhurst R.A., Advenier C., Molimard M.: Effect of<br />

indacaterol, a novel long-acting � 2 -adrenoceptor agonist, on human isolated<br />

bronchi. Eur. Respir. J., 2007, 29, 575-581.<br />

26. Patacchini R., Bergamaschi M., Harrison S. i wsp.: In vitro pharmacological<br />

profile of CHF 5407, a potent, long-acting and selective muscarinic<br />

M 3 receptor antagonist. Eur. Respir. J., 2007, 30, 25s.<br />

27. Płusa T.: Od poz<strong>na</strong>nia mechanizmów zapalenia do udosko<strong>na</strong>lenia formulacji<br />

leków wziewnych. Przewodnik Lek., 2010, 116 (1), 47-52.<br />

28. Rabe K.F., Timmer W., Sagkriotis A., Viel K.: Comparison of a combi<strong>na</strong>tion<br />

of tiotropium plus formoterol to salmeterol plus fluticasone in moderate<br />

COPD. Chest, 2008, 134 (2), 255-262.<br />

29. Ren<strong>na</strong>rd S.I., Schachter N., Strek M. i wsp.: Cilomilast for COPD: results<br />

of a 6-month, placebo-controlled study of a potent, selective inhibitor of<br />

phosphodiesterase 4. Chest, 2006, 129, 56-66.<br />

30. Rossoni G., Manfredi B., Mazzetti R. i wsp.: Positive interaction of the<br />

ß2-agonist CHF 4226.01 with budesonide in the control of bronchoconstriction<br />

induced by acetaldehyde in the guinea-pigs. Br. J. Pharmacol.,<br />

2005, 144, 422-429.<br />

31. Schelfhout V., Joos G., Garcia Gil E., Massa<strong>na</strong> Montejo E.: Bronchodilator/bronchoprotective<br />

effects of aclidinium bromide, a novel long-acting<br />

anticholinergic: a phase I study. Eur. Respir. J., 2007, 30, 356s.<br />

32. Sturton R.G., Trifilieff A., Nicholson A.G., Barnes P.J.: Pharmacological<br />

characterization of indacaterol, a novel once daily inhaled � 2 adrenoceptor<br />

agonist, on small airways in human and rat precision-cut lung slices.<br />

J. Pharmacol. Exp. Ther., 2008, 324, 270-275.<br />

33. Tashkin D.P., Littner M., Andrews C.P. i wsp.: Concomitant treatment with<br />

nebulized formoterol and tiotropium in subjects with COPD: a placebocontrolled<br />

trial. Respir. Med., 2008, 102, 479-487.<br />

34. Vestbo J., Vogelmeier C., Creemers J. iwsp.: Onset of effect of Aclidinium,<br />

a novel, long-acting muscarinic antagonist, in patients with COPD.<br />

COPD, 2010, 7(5), 331-336.<br />

35. Villetti G., Bassani F., Bergamaschi M. i wsp.: In vivo potent and longlasting<br />

bronchodilator activity of muscarinic M 3 receptor antagonist<br />

CHF5407. Eur. Respir. J., 2007, 30, 26s.<br />

Otrzymano 7 października 2010 r.<br />

Adres: prof. dr hab. med. Tadeusz Płusa, Klinika Chorób Wewnętrznych,<br />

Pneumonologii i Alergologii CSK MON, WIM, 00-909 Warszawa, ul. Szaserów<br />

128

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!