19.02.2015 Views

Punjab Times - Feb 2015 Edition

Punjab Times - Feb 2015 Edition

Punjab Times - Feb 2015 Edition

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

gzikp NkJhwz<br />

s[jkB{z fej'<br />

fijk bZfrnk<<br />

nkgD/ ;[MkU<br />

;kB{z io{o G/i'<br />

Year 14, <strong>Edition</strong> 8,<br />

Sydney, <strong>Feb</strong>ruary <strong>2015</strong><br />

gzikp NkJhwz<br />

PUNJAB TIMES Monthly<br />

f;vBh s'A gqekfSs gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko<br />

THE FIRST PUNJABI INDIAN MONTHLY PUBLISHED FROM SYDNEY, AUSTRALIA<br />

P O Box 8055, Glenmore Park, NSW 2745, Sydney, Australia<br />

PHONE : (02) 4737 9250, MOBILE: 0431 377 716, 0401 684 622<br />

Editor: Harpreet Singh, E-mail: harpreet_20022003@yahoo.com.au<br />

Australia's Top Leading, Most Popular, Reliable & Successful<br />

<strong>Punjab</strong>i Indian Newspaper<br />

FOR<br />

BETTER RESPONSE,<br />

ADVERTISE<br />

IN<br />

PUNJAB TIMES<br />

This is its 14th successful<br />

year in the market<br />

free copy<br />

ndkok gzikp NkJhwz d/ ;w{j gkmeK Bz{ wjk fStoksoh dhnK<br />

bZy bZy tXkJhnK<br />

<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Pty Ltd. Trading as <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> ACN No. 110 708 579


2 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

HUNT MIGRATION


3 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

GAIN HOME LOANS


4 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

wkvb B/ y'fbQnk wSj{o rkfJe i?bh<br />

Bkb pDh nSbhb thvhU dk ;Zu!<br />

uzvhrVQ$w[jkbh (fpT{o') gzikph<br />

wkvb s/ n?eNo?; Bkb ;w{je<br />

pbkseko wkwb/ 'u gzikph f;zro ioB?b<br />

f;zx i?bh dhnK w[SebK fJe tko fco<br />

tZX rJhnK jB. S[eotko B{z ghVs<br />

wkvb B/ tkodks dh ;koh ikDekoh<br />

nfXekohnK d/ ;kjwD/ oZyh j?. jkbKfe<br />

g[b; nfXekoh fJ; wkwb/ 'u e[M th<br />

p'bD s'A pu oj/ jB. dZf;nk frnk j?<br />

fe w'jkbh 'u n?;HghH dcso 'u fdZs/<br />

fbys fpnkB 'u wkvb B/ dZf;nk fe<br />

T[; dk gsh Bkb sbke dk e/; uZb<br />

fojk j?. fJ;/ d"okB ;zrhs f;ZyD bJh<br />

T[j i?bh d/ ;zgoe 'u nkJh ns/ i?bh B/<br />

T[; B{z c/i-1 ;fEs fe;/ cb?N 'u<br />

p[bkfJnk. fiE/ rkfJe wfBzdo wzrk B/<br />

th nkT[Dk ikDk S[o{ eo fdZsk. T[BQK<br />

B/ ;?eNo-57 'u th fJe cb?N feokJ/<br />

's/ fbnk ;h.<br />

wkvb B/ nZr/ dZf;nk fe gfjbK<br />

d'Sh T[; B{z T[E/ b? e/ rJ/ ns/ T[; B{z<br />

e'bfvqze 'u BShbh uhz fgbk fdZsh ns/<br />

fJ; s'A pknd T[; dh nSbhb thvhU<br />

pDkJh. d'ShnK B/ T[; Bkb ;w{je<br />

pbkseko ehsk. wkvb B/ d'S<br />

brkfJnk ;h fe d'ShnK B/ T[; dh<br />

nSbhb thvhU B{z fJzNoB?N 's/ ngb'v<br />

eoB dh Xweh d/ e/ T[; B{z pb?ew/b th<br />

ehsk ;h. fJzBk jh BjhA g[b; B/ wkwb/<br />

dh fog'oN pDk e/ T[Zu nfXekohnK B{z<br />

G/iD dh gqfefonk th S[o{ eo fdZsh j?.<br />

fJ; s'A gfjbK fJ; wkwb/ dh iKu<br />

n?;HghH vhH tb'A ehsh ik ojh ;h.<br />

fzeo:'r j? fe ghVsk B/ e[ZM wjhB/<br />

gfjbK n?Z;H n?Z;H ghH fJzdow'jB GZNh<br />

B{z fSekfJs fdZsh ;h. nkgDh fSekfJs<br />

ftu T[; B/ gzikph rkfJe i?bh ;w/s<br />

yoV d/ ;toB f;zx s/ w'jkbh d/ jh c/<br />

z-3 d/ wfBzdo s/ uoBgqhs f;zx d/<br />

fybkc nrtk eoB s/ ipo-zBkj dh<br />

fSekfJs fdZsh ;h. ghVsk w[skpe T[;<br />

B{z BShbk gdkoE d/ e/ T[; Bkb ipozBkj<br />

ehsk frnk s/ T[; dh thvhU<br />

pDk e/ T[; B{z pb?ew/b ehsk frnk.<br />

nkgDh fSekfJs ftu ghVsk B/ fejk<br />

;h fe T[j i?bh e'b ;zrhs f;ZyD nkJh<br />

;h.<br />

wkfgnK dhnK nZyK s'A j' rJh ;h fJzBk d{o<br />

fe nZi jzM{ g{zMD tkbk th SZv frnk ;kE<br />

;[Zy/ dk eksb gVQB bJh nkfJnk<br />

;h ibzXo s/ pD frnk 'r"Avo<br />

r"Avo'<br />

21 ;kb pknd fwfbnk tZvk ;[Zy,<br />

Bkb jh fvr fgnk gjkV fiZvk d[Zy<br />

b[fXnkDk (fpT{o') oZp B/ 21 ;kbK pknd n"os dh ykbh M'bh Go e/ T[; B{z<br />

fzzdrh dh ;G s'A tZvh y[Sh fdZsh go fJ; d/ fJ; n"os 's/ gjkV fiZvk d[Zy nkD<br />

fvfrnk. ikDekoh w[skpe nkSk okDh BK dh n"os B/ j;gskb 'u seBhe okjhA<br />

21 ;kbK pknd i"V/ pZfunK B{z iBw fdZsk go fJ; d/ e[M ;w/A pknd jh T[; B{z gsh<br />

dh w"s dh ypo ;[DB B{z fwbh. nkSk okDh B/ dZf;nk fe ftnkj s'A pknd gshgsBh<br />

n"bkd d/ ;[Zy s'A tKM/ ;B. Btzpo 'u nkSk nkgD/ gsh Bkb vkH owk ;'cs<br />

j;gskb gj[zuh. vkH nfws ;'cs B/ dZf;nk fe nkSk dhnK d't/A fNT{pK yokp ;h.<br />

fJ; bJh fJbki s'A pknd T[; B{z seBhe okjhA roG XkoB eotkfJnk frnk ns/<br />

T[ B/ d' i"V/ pZfunK B{z iBw fdZsk go Bkb jh T[; d/ gsh dh w"s j' rJh.<br />

ibzXo (fpT{o') Skog S{No ns/ wSj{o r?Ar;No ;[Zyk ekjb'A B{z<br />

r'bhnK Bkb G[zBD tkbk eksb jofizdo f;zx r"Avo T[oc ftZeh ;oKpk<br />

p'dbk gVQB bJh nkgD/ fgzv s'A ibzXo nkfJnk ;h go fJZE/ nk e/<br />

r"Avo pD frnk. ibzXo nkT[D s'A pknd ftZeh gq/wk bkj"ohnk tor/<br />

ngokXhnK Bkb fwb frnk.<br />

ibzXo 'u T[; B/ 16 ;szpo, 2010 B{z fJe B"itkB dk esb eo<br />

fdZsk ns/ coko j' frnk. fJ; s'A pknd gfotko tkfbnK B/ T[; B{z p/<br />

dyb eo fdZsk. id'A T[j jkJht/n o"po S/ok y[ZpB Bkb ;zgoe 'u<br />

nkfJnk sK r?Ar d/ w[yh i?gkb Bkb T[; dh w[bkeks j'Jh, fi; s'A<br />

pknd T[j z[bw dh d[Bhnk 'u nZr/ tXdk jh ubk frnk.<br />

dZf;nk ik fojk j? fe id'A g[b; r"Avo B{z frqcsko eoB bJh T[;<br />

d/ xo gj[zuh sK T[ZE/ r?oekB{zBh Sokp dh GZmh uZbdh fwbh, fi; s'A<br />

pknd r"Avo d/ fgsk B{z g[ZSfrZS bJh fjok;s 'u fbnk frnk go T[;<br />

's/ e'Jh ekotkJh BjhA ehsh rJh.<br />

nwohek 'u u pzp j'D dh Xweh s'A pknd d' ijkzK K B{z T[skfonk frnk<br />

nNbKNk (fpT{o') nwohek d/ nNbKNk jtkJh nZv/ 's/ d' ijkzK 'u pzp j'D dh<br />

Xweh s'A pknd T[BQK dh sbkSh bJh rJh go ijkzK 'u'A e'Jh pzp BjhA fwfbnk.<br />

nNbKNk jtkJh nZv/ d/ p[bko/ ohi w?eq/Bh B/ eZb dZf;nk fe v?bNk J/nobkJhB dh<br />

T[vkB 1156 ns/ ;kT{Et?;N J/nobkJhB dh T[vkB 2492 B{z fJE/ T[skfonk frnk,<br />

i' g'oNb?Av ns/ fwbtkeh s'A nk ojhnK ;B. d'jK ijkzK B{z jtkJh nZv/ 's/ ;[oZfyns<br />

T[skfonk frnk ns/ ;ko/ w[;kfcoK B{z ;[oZfyns pkjo eZY e/ ijkz dh sbkSh bJh<br />

rJh. T[BQK B/ dZf;nk fe d' nwoheh i?ZN j?bhekgNoK B/ fJBQK d'jK ijkzK B{z<br />

nkgDh fBrokBh 'u b?Av eotkfJnk. sbkSh d"okB pzp ;etkfJv ns/ y'ih<br />

e[ZfsnK B{z th Skwb ehsk frnk ;h. wzfBnk ik fojk j? fe fJBQK d'jK ijkzK 'u pzp<br />

j'D dh Xweh NftNo okjhA fdZsh rJh ;h. nNbKNk dk joN;chbv jtkJh nZvk<br />

ekch fpzh ofjzdk j? ns/ fJ; jcs/ nfijk d{ih tko j'fJnk j?, id'A fe;/ ijkz 'u<br />

pzp j'D dh Xweh fdZsh rJh ;h.<br />

fJoke 'u u 165 Gkosh B"itkB pDkJ/ pzXe, 53 gzikp d/<br />

r[ioks (fpT{o') efjzd/ B/ fi; ftnkj bJh wkg/ fgnko Bk d/D iK nkShotkd<br />

Bk d/D T[j ftnkj nX{ok ofj iKdk j?. wkg/ fco th nkgD/ pZfunK s'A w{zj BjhA<br />

w'Vd/ ukj/ T[BQK d/ pZu/ T[BQK dh wozh s'A fpBK tZv/ c?;b/ b? b?D. wkfgnK dk nkgD/<br />

pZfunK gqsh brkn ns/ fgnko pfDnk ofjzdk j?. e[M nfijh jh j? fJj bt ;N'oh.<br />

i' fe ftnkj d/ pzXB 'u sK zo{o pZMh ;h go fJ; bt ;N'oh dk j[D nzs j' u[Zek j?<br />

:kBh fe fJj ftnkj j[D N[ZN frnk j?. 19 i[bkJh 2014 B{z ftnkj eoB tkb/ fJ;<br />

i'V/ B/ nkgDk-nkgDk okj tZy eo fbnk j?. ih jK, ehBhnk d/ B?o'ph ns/ fJ; s'A<br />

pknd d[Bhnk Go ftu whvhnk dhnK ;[oyhnK 'u ojh ;kfoek ns/ fsw'Eh dh bt<br />

;N'oh B{z e"D BjhA ikDdk. 8 nr;s 2011 ftu fJ; bt ;N'oh dh S[o{nks j'Jh ;h<br />

ns/ d'jK B/ jw/Sk-jw/Sk bJh fJe-d{i/ dk j'D bJh c?;bk fbnk. fJj ypo fJ;<br />

bJh whvhnk 'u ;[oyhnK ftu ojh feT[Afe nwho wK-pkg dh bkvbh Xh B/ ihtB<br />

;kEh nkgD/ jh xo 'u ncohek dk ofjD tkbk B"eo fsw'Eh B{z u[fDnk. nwho<br />

gfotko dh Xh ;kfoek B/ T[; B{z nkgDk ihtB ;kEh u[fDnk. T[; B{z gsk ;h fe T[j<br />

gfjbK s'A jh ftnkfjnk j'fJnk j? ns/ T[; dk fJe g[Zso th j? go fco th T[; B/<br />

T[; Bkb ftnkj ehsk ns/ T[; dh M'gVh ftu ofjD bZrh. nkgD/ wkfgnK xo<br />

n?S'-nkokw dh fzzdrh SZv T[; B/ M'gVh ftu ofjDk wBz{o ehsk. ehBhnk d/<br />

B?o'ph 'u ofj oj/ r[ioksh gN/b gfotko dh Xh B/ ncoheB bVe/ Bkb nkgD/<br />

wkfgnK d/ fto[ZX ik e/ ftnkj sK eo fbnk ;h go fJj ftnkj fznkdk d/o se<br />

BjhA fNe ;fenk.<br />

j[D fJj ypo nkJh j? fe fJ; bt ;N'oh dk nzs j' frnk j?. ;kfoek B/ fsw'Eh<br />

s'A sbke b? fbnk j?. ;kfoek dk d'S j? fe ftnkj s'A pknd fsw'Eh dk tshok T[;<br />

bJh g{oh soQK pdb frnk j?. j[D T[j S'Nh-S'Nh rZb B{z b? e/ r[Z;k j' iKdk ;h ns/<br />

T[; dh e[ZNwko th eoB bZr fgnk ;h. ;kfoek dk efjDk j? fe fJe tko T[j pj[s<br />

phwko j' rJh ;h. fJ; s'A pknd th fsw'Eh T[; B{z vkeNo e'b BjhA b? e/ frnk.<br />

;kfoek B/ fJe fBT{z u?Bb B{z fdZs/ fJzNoftT{ ftu fJj ;kohnK rZbK ejhnK.<br />

;kfoek dk efjDk j? fe T[; B{z nkgDh rbsh dk nfj;k; j' frnk j?. T[; dk<br />

efjDk j? fe T[; d/ fgsk T[; B{z ;G e[M d/D bJh fsnko jB go fgsk dh Sos fJj<br />

j? fe T[j j[D T[BQK d/ xo Bk nkt/.<br />

uzvhrVQ (fpT{o') fJoke 'u nrtk<br />

39 GkoshnK dk ni/ gsk th BjhA bZr<br />

;fenk j? fe 165 j'o GkoshnK B{z fJZE/<br />

pzXe pDk fbnk frnk j?. fJBQK 'u'A :{H<br />

ghH d/ 22 B"itkB Skwb jB. p;gk<br />

;g'oN; f;Nh dh fJe ez;NoeSB ezgBh<br />

'u ezw eoB tkb/ fJBQK GkoshnK B{z<br />

ezgBh d/ wkbe B/ e?d eo oZfynk j?.<br />

bzp/ ;w/A s'A Bk sK fJBQK B{z sBykj fwbh<br />

j? ns/ Bk jh Gkos nkT[D fdZsk ik<br />

fojk j?. j[D fJBQK B{z ykDk d/Dk th pzd<br />

eo fdZsk frnk j?. go/SkB b'eK B/ ftd/<br />

S wzsoh ;[Swk ;toki B{z gZso fby e/<br />

wdd dh r[jko brkJh j?. fJoke 'u<br />

cZ;/ fgzv iNtkv, nzpkbk (jfonkDk)<br />

tk;h fJepkb f;zx B/ fJe nypko B{z<br />

dZf;nk fe nzpkbk d/ J/izN ;hskokw<br />

okjhA T[; B{z B"eoh fwbh ;h.<br />

w'jkbh d/ fJe J/izN B/ T[; dh ns/<br />

fJZE/ cZ;/ fznkdkso b'eK dh B"eoh nb<br />

ip{oh ez;NoeSB ezgBh 'u brtkJh<br />

;h. sBykj 6500 :{H n?Z;H vkbo ;h.<br />

28 wkou 2013 B{z T[; B/ i[nkfJzB<br />

ehsk ns/ ngq?b 2014 B{z T[; B{z nkyoh<br />

sBykj fwbh ;h. fJepkb nB[;ko pzXe<br />

pDkJ/ rJ/ b'eK 'u gzikp d/ 53,<br />

jfonkDk d/ 49, oki;EkB d/ 25, :{H<br />

ghH d/ 22, skfwbBkv{ d/ 8 ns/ nKXok<br />

gqd/S d/ 6 b'e Skwb jB. fe;/ B{z 8<br />

wjhB/ sK fe;/ B{z fJe ;kb s'A sBykj<br />

BjhA fwbh j?. ezgBh dk wkbe npd[Zbk<br />

ip{oh jo wjhB/ e'Jh Bk e'Jh pjkBk<br />

pDk e/ sBykj dh rZb Nkbdk ofjzdk<br />

j?. T[BQK B{z f;oc ykDk fdZsk iKdk ;h.<br />

i' b'e Gkos nkT[Dk ukj[zd/ jB, T[BQK<br />

B{z gk;g'oN BjhA fdZs/ ik oj/ ;B. fe;/<br />

B{z th e?Ag; s'A pkjo BjhA ikD fdZsk<br />

iKdk j?.<br />

ezgBh d/ wkbe dh skBkSkjh s'A<br />

go/SkB toeoK B/ 21 iBtoh <strong>2015</strong> B{z<br />

jVskb eo fdZsh. ip{oh B/ whfNzr<br />

p[bkJh ns/ T[ZE/ fJe toeo dh e[ZNwko<br />

eo fdZsh. Bkb jh T[; B/ ;kfonK B{z<br />

XwekfJnk fe fto'X eoB 's/ T[j T[BQK<br />

B{z nZstkdhnK s'A wotk d/t/rk. ezgBh<br />

d/ wkbe B/ 22 iBtoh B{z T[BQK dk ykDk<br />

th pzd eo fdZsk. fJepkb B/ SZe zkjo<br />

ehsk j? fe T[BQK d/ c'B th y'j bJ/ ikDr/<br />

. fJepkb B/ fejk fe T[; B/ Gkosh<br />

np?A;h Bkb ;zgoe ehsk go e'Jh wdd<br />

BjhA fwb ojh j?.<br />

fJoke 'u cZ;/ b'eK B/ nkyoh nk;<br />

d/ o{g 'u nkgD/ thvhU fsnko eo e/<br />

Gkos 'u nkgD/ gfotko tkfbnK B{z G/<br />

i/ jB. fJ; 'u gqXkB wzsoh, ftd/S<br />

wzsoh ns/ ;ko/ okiK d/ w[Zy wzsohnK s'A<br />

nghb ehsh rJh j? fe T[BQK B{z fe;/ th<br />

soQK S[vkfJnk ikt/. fJe thvhU 'u<br />

fejk frnk j? fe ibd e[M Bk ehsk<br />

frnk sK fi; soQK fJoke 'u nZi sZe<br />

39 GkoshnK dh sbkS ehsh ik ojh<br />

j?, T[;/ soQK 165 b'eK B{z th sbkSBk<br />

gt/rk.


5 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong>


6 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ftfgB s/ B?B;h d/ ftnkj dh y[Sh h b'jVh d/ fsUjko Bkb j'Jh d[rDh<br />

f;vBh, (fpT{o') Gkosh gfotko ns/<br />

;fGnkuko ftZu pZu/ id'A gVQ fby e/<br />

tZv/ j' e/ ezwK ekoK dh fizw/tkoh ;zGkb<br />

b?Ad/ jB sK jo wK pkg nkgD/ pZfunK<br />

tk;s/ T[BQK d/ ftnkj dk ;[gBk t/yDk<br />

S[o{ eo fdzd/ jB.<br />

;kv/ gfotkoe fwZso ;qh ;sgkb<br />

XhArVk ns/ T[BQK dh gsBh joS d/<br />

;g[Zso ftfgB dk ftnkj B?B;h Bkb<br />

;zgzB j'fJnk.<br />

gfotkoe y[ShnK ;KMhnK eoB dk<br />

fdjkVk nk frnk. 16 iBtoh <strong>2015</strong><br />

B{z ro?Bftb fty/ fJZe pj[s jh y{p;{os<br />

jkb ftZu fJZe pj[s jh SkBdko gkoNh<br />

dk nk:'iB ehsk frnk. ;ko/ gfotko<br />

B/ nkJ/ wfjwkBK B{z ih nkfJnK fejk.<br />

jbek-jbek fwT{fie, wZXw o"SBh d/<br />

ftZu j' oj/ fdbeS ckfJo toe; ftZu<br />

ftfgB s/ B?B;h id'A fJZe d{;o/ dk jZE<br />

geV/ o?v ekog?N s/ uZbd/ j'J/ jkb ftZu<br />

dkfyb j'J/ sK nkJ/ ;ko/ wfjwkBK B/<br />

yVQ/ j' e/ Bt ftnkj/ i'V/ dk ;tkrs<br />

ehsk ns/ t/yd/ jh t/yd/ fe;/ fcbw d/<br />

;hB tKr jo nkJ/ wfjwkB dhnK BioK<br />

BthA ftnkjh i'Vh B{z fBjko ojhnK ;B<br />

fit/A e'Jh okie[wko gohnK d/ d/S ftZu'A<br />

e'Jh okie[wkoh B{z nkgDh jw;co pDk<br />

e/ b? nkfJnk j't/.<br />

fJ; w"e/ b'jVh dh o;w ;ko/ gfotko<br />

s/ d';sK-fwZsoK Bkb y[ShnK d/ rhs<br />

rk e/ wBkJh rJh.<br />

gfotko s/ gfotkoe fwZsoK B/ vh<br />

i/ dh Ekg s/ BZu NZg e/ X{w wuk fdZsh.<br />

S'N/ Gok fBfsB XhArVk s/ dkdk ;qh okw<br />

;oB XhArVk ih dh y[Sh dk sK e'Jh<br />

fmekDk jh BjhA ;h. e/e eZND dh o;w<br />

T[gozs BthA ftnkjh i'Vh B/ nkgDh<br />

y{p;{os vK; gockow?A; fdZsh.<br />

gockow?A; d"okB fJzM bZr fojk ;h<br />

fit/A T[Zvd/ pZdbK ftZu'A e'Jh p/jZd<br />

j;hB i'Vk fJZe d{;o/ B{z nkgD/ fgnko<br />

dk nfj;k; eotk fojk j't/.<br />

nzs ftZu fBfsB wdkB dh yk;<br />

cowkfJS s/ ;qh ;sgkb XhArVk B/<br />

nkgDh fEqfbzr vK; gockow?A; d/ e/<br />

gkoNh d/ wkj"b B{z uow ;hwk s/ gjz[uk<br />

dZsk.<br />

ndkok gzikp NkJhwz ;qh ;sgkb<br />

XhArVk ns/ T[BQK d/ gfotko B{z sfj fdb'A<br />

tXkJh fdzdk j?.


7 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong>


8 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong>


9 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ú pkwk dh eko, fijVh fe;/ nZr/ Bh wzBdh jko<br />

d/;h v{v pD ftfdnkoEhnK s'A<br />

nwohek (fpT{o') nwohek d/ okSNogsh poke Upkwk dh eko nfijh SkBdko<br />

j?, fi; d/ nZr/ s'gK ns/ N?Ae th e[M BjhA eo ;ed/. fJ;/ bJh sK poke Upkwk<br />

nkgDh fJ; eko B{z SZv e/ okSNogsh gqDp w[yoih dh eko 'u p?mD bJh fsnko<br />

BjhA jB. nkgDhnK y{phnK ekoB poke Upkwk dh eko 'fd ph;N' ekch uouktK<br />

'u j?.<br />

2009 wkvb dh fJ; e?v'fbe eko B{z nwoheh okSNogsh bJh yk; s"o 's/<br />

fvzkJhB ehsk frnk j? sK i' fJ; 'u ;co eod/ ;w/A okSNogsh B{z fe;/ soQK dh<br />

e'Jh w[Seb ns/ ysok Bk j't/. eohp 10 eo'V o[gJ/ ehws tkbh fJ; ekoB d/ jo<br />

fjZ;/ B{z tZyo/ sohe/ Bkb fsnko ehsk frnk j?. gzi fJzu w'Nh ;Nhb dh ukdo Bkb<br />

eko dk p/; fsnko ehsk frnk j?, fi; ekoB fJ; 's/ s'g iK N?Ae d/ r'fbnK dk<br />

th n;o BjhA j' ;edk.<br />

eko d/ dotkz/ th fJzB/ wzp{s jB fe NoZe dh NZeo Bkb th fJBQK dk e[M<br />

BjhA ftrV ;edk. fJ; eko d/ NkfJo th ;Nhb dh gb/N Bkb fsnko ehs/ rJ/<br />

jB, fiBQK 'u gzeuo BjhA j' ;edk. fJ; eko dk Gko eohp 80 e[fJzNb j?. eko<br />

dk fJzNhohno fpbe[b f;nk;h mkm dk nfj;k; eokT[Adk j?. eko nzdo ;?N/bkJhN<br />

c'B s'A fJbktk jkJhN?Ze NhH thH dh ftt;Ek j?, fi; 'u okSNogsh f;ZXk nkgD/<br />

;fj:'rhnK Bkb thvhU ekBcozf;zr eo ;ed/ jB.<br />

eko 'u tZy-tZy fjZf;nK 'u eJh nkN'w?fNe rzB s'A fJbktk nZr p[MkT[D d/<br />

jkJhN?Ze :zso ns/ co;N J/v dh Gog{o ftt;Ek j?. fJ; s'A fJbktk fJ; 'u<br />

nfijk pbZv p?Ae pDkfJnk frnk j?, fi; 'u poke Upkwk d/ pbZv ro[Zg dk<br />

pbZv jo ;w/A fsnko ofjzdk j?. eko d/ vokJhto B{z th nwohek dhnK y[chnk J/<br />

iz;hnK tb'A Nq/fBzr fdZsh iKdh j?. eko nZr/ SeshSkbh BkJhN ftzB e?wo/ bZr/<br />

j'J/ jB. poke Upkwk d/ jo d"o/ 's/ T[BQK d/ Bkb ikD tkbh eko B{z fJe ftS/S<br />

ijkz okjhA T[BQK d/ gj[zuD s'A gfjbK jh T[ZE/ gj[zuk fdZsk iKdk j?.<br />

nkyoeko, ;kjwD/ nkfJnk J/no<br />

J/Shnk ijkz jkd;/ dk ;Zu<br />

t;{bh eodk ;h fJj r?Ar<br />

y'bQ oj/ jB. fszB/ d'Sh g[b; dh fjok;s<br />

'u jB. nkgo/SB ;/b B/ d'ShnK d/<br />

w'pkfJb vkNk s'A gsk brkfJnk j? fe<br />

ekBt/AN d/ v/Y ;" s'A fznkdk pZu/ T[BQK<br />

d/ ;gzoe 'u ;B. fJBQK 'u 29 pZfunK<br />

d/ fpnkB g[b; B{z fwb rJ/ jB. fJBQK<br />

pZfunK B{z w;sh eotkT[D dk tkndk<br />

eoe/ d';s pDkfJnk iKdk ;h. fJe<br />

tko ikb 'u c;kT[D s'A pknd t;{bh<br />

eod/ ;h.<br />

fszB d'ShnK B{z g[b; thotko B{z<br />

fzbk ndkbs 'u g/S eo/rh. gkoNh dk<br />

pjkBk eoe/ fJj r?Ar g?;/ fJZem/ eod/<br />

;B ns/ fg;"sb fdyk e/ XwekT[Ad/ ;B.<br />

c/;p[Ze ns/ tkN;n?g 's/ vokT[D bJh<br />

y[d d/ jfEnkoK d/ Bkb c'N' N?r eod/<br />

;B. osB b[pkBk d/ fgsk GiB f;zx<br />

wkv{ w[skpe T[BQK B/ nkgD/ p/N/ dh jo<br />

zo{os g{oh ehsh j?. T[BQK B/ fejk fe w/<br />

ok p/Nk p/e;{o j? ns/ T[; B{z c;kfJnk<br />

ik fojk j?. fzbk gfoSd u/now?B GiB<br />

uzvhrVQ (fpT{o') jkb jh 'u fJe uko w[Zy eKBt/AN ;e{bK d/ 150<br />

f;zx wkv{ dk p/Nk osB b[pkBk, ;?eNor?Ar<br />

d/ fszB d'Sh cV/ rJ/ jB fijV/ ftfdnkoEhnK B{z nkgD/ ikb 'u<br />

20 ph fBtkbh nfws'i f;zx ns/ fgzv<br />

pZfunK B{z nkgDk d';s pDk e/ T[BQK c;kfJnk. T[BQK dh r?Ar dk BK p?v<br />

iB/sg[o dk ofjD tkbk okitho f;zx<br />

B{z pb?ew/b efonk eod/ ;B. T[BQK B/ p[nkJ/Az j?. j[D pZu/ fJ; r?Ar dh g'b<br />

fJ; r?Ar 'u Skwb jB.<br />

50 ;kbK wro'A izwh Xh B{z uKdh Bkb s'fbnk<br />

nfjwdkpkd (fpT{o') ;kv/ ;wki<br />

'u fiE/ XhnK dk izwDk ;okg wzfBnk<br />

iKdk j?. eJh EkJhA sK g?dk j[zfdnK jh<br />

T[BQK B{z wko fdZsk iKdk j?. T[E/<br />

nfjwdkpkd d/ fJe gfotko B/ Xh d/<br />

iBw 's/ nB'yh fw;kb g/S ehsh. Sfjo<br />

d/ okDhg fJbke/ 'u ofjD tkb/ gzukb<br />

gfotko 'u 50 ;kb wro'A Xh B/ iBw<br />

fbnk. Xh t?d/jh dh iBw dh y[Sh 'u<br />

joS gzukb B/ T[; B{z nzpk ih wzdo 'u<br />

fszB feb' uKdh Bkb s'fbnk ns/ uKdh<br />

wzdo 'u dkB eo fdZsh. joS dk<br />

Dr. AZIZ TAXI COLLEGE<br />

fJzihBhno; gkoN; dk fpzB?Z; j?. fJ;<br />

pko/ joS B/ fejk, '';kv/ ykBdkB 'u<br />

fgSb/ 50 ;kbK s'A fe;/ Xh dk iBw<br />

BjhA j'fJnk. fJ; bJh w/oh fJZSk ;h fe<br />

w/o/ gfotko 'u ;G s'A gfjbK Xh dk jh<br />

iBw j't/. w?A wK nzpk s'A wzBs wzrh ;h.<br />

iekosk (fpT{o') J/no J/Shnk ijkz jkd;/ B{z seohpB fJe wjhBk phs ikD s'A pknd T[; dk ;Zu<br />

;kjwD/ nk frnk j? s/ T[j ;Zu nkyoeko T[j fBefbnk fi; dk vo ;h. nkyoh ;w/A ftu ijkz s/zh Bkb<br />

T[Zgo frnk ;h, fi; ekoB eq?S j' frnk s/ jkd;k tkgo frnk. fJzv'B/Shnk d/ NoK;g'oN wzsoh fJrB?;hn;<br />

i/BkB B/ fJ; rZb dk y[bk;k ehsk. ijkz d/ eq?S j'D s'A fJe fwzN gfjbK gkfJbN B/ ijkz B{z 6000 c[ZN<br />

T[Zgo fbikD dh n;zGt e'fSS ehsh ;h. T[; ;w/A ijkz 38000 c[ZN dh T[ZukJh s/ T[Zv fojk ;h. w";w yokp<br />

j'D ekoB gkfJbN B/ ezNo'b o{w s'A ijkz B{z j'o T[Zgo fbikD dh nkfrnk th wzrh ;h go yso/ B{z d/yd/<br />

j'J/ T[; B{z wBQk eo fdZsk frnk ;h.<br />

fzeo:'r j? fe J/no J/Shnk dk ijkz feT{H i?ZvH 8501, fgSb/ wjhB/ 28 d;zpo B{z 162 b'eK B{z b? e/<br />

fJzv'B/Shnk d/ ;[okfpnk s'A f;zrkg[o bJh T[vkD Go fojk ;h fe o;s/ ftu bkgsk j' frnk. e[M fdBK pknd<br />

iktk ;w[zdo 'u'A w[;kcoK dhnK s?odhnK bkSK B/ ijkz d/ eq?S j'D dk oki y'fbQnk, fi; s'A pknd ni/ sZe<br />

jkd;/ d/ ekoB fJe gj/bh pD/ j'J/ ;B.


10 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

68 ;kb dh dkdh wK d/ eh efjD/,<br />

efjzdh w?A sK gk dT{A gVQD/<br />

eht (fpT{o') nZieb :{eo/B 'u 68 ;kb dh fJe dkdh wK fwbNoh Nq/fBzr dk<br />

fjZ;k pDh j'Jh j?. nkgD/ s'A 40 ;kb S'N/ itkBK Bkb f;ybkJh b?D tkbh fJ;<br />

dkdh wK dk BK gfBSo n?eN/foBk fpbhne j?, i' nkgD/ ;kEh itkBK Bkb poc<br />

Bkb Yeh zwhB 's/ r'fvnK goB/ p?mh okJhcb ubkT[Adh Bzo nk ojh j?. nkgDh<br />

f;ybkJh g{oh eoB fgZS'A j[D fpbhne fJ; fGnkBe bVkJh 'u fjZ;k b?D bJh<br />

fsnko j?, fi; B/ :{eo/B d/ g{oph fjZ;/ B{z popkd eo fdZsk j?. fszB pZfunK dh wK<br />

ns/ gzi pZfunK dh dkdh ns/ BkBh bZrdh fpbhne :{eo/B d/ ftt Sfjo d/ fidkJ/<br />

t dh ofjD tkbh j?.<br />

fJ; izr 'u bVB dk c?;bk T[BQK B/ esbeKv d/ T[BQK y"cBke wzioK B{z d/yD<br />

fgZS'A fbnk, fiBQK 'u o{; dh jwkfJs gqkgs tZytkdh fjz;e o{g 'u :{eo/B d/<br />

;woEeK Bkb bVd/ Bzo nk oj/ jB. fpbhne dk efjD?, ''w?A nkgDh ;koh fzzdrh<br />

fJE/ fpskJh j? ns/ n;hA Bkzh Sk;B ns/ ;'thns ;zx dk d"o th d/fynk j?. w?A f;oc<br />

;jh rZb bJh yVQh ofjD 'u ftStk; eodh jK ns/ s?n eoBk ukj[zdh jK fe ;kB{z<br />

j[D ed/ epz/ dk d"o Bk d/yDk gt/.'' T[j B"itkBK d/ ;kjwD/ fJj fw;kb ekfJw<br />

eoBk ukj[zdh j? fe T[wo ed/ fe;/ ezw 'u o[ektN BjhA pD ;edh. c"i d/ p[bko/<br />

Bskbhnk fJS/Ae' B/ th fJ; rZb dh g[SNh eo fdZsh j? fe fpbhne T[;/ fwbNoh Nq/<br />

fBzr dk fjZ;k ojh j?, i' itkBK B{z Gosh j'D s'A pknd fdZsh iKdh j?. T[BQK B/ fJj<br />

th dZf;nk fe fpbhne B/ jo soQK dk N?;N gk; eoe/ nkgDh f;ybkJh g{oh eo<br />

bJh j?.<br />

'ghe/<br />

ghe/' d/ fBowksktK 's/<br />

s/<br />

;kfjse u'oh dk d'S<br />

BthA fdZbh (fpT{o') nkfwo ykB nfGBhs fcbw 'ghe/' fto[ZX fJe foN fdZbh<br />

jkJhe'oN tb'A oZd ehs/ ikD d/ e[M jh fdB pknd fJe Bktbeko B/ foN dkfJo<br />

eoe/ d'S brkfJnk j? fe fJ; fcbw d/ fBowksk-fBod/Se B/ 2013 ftu gqekSs<br />

T[BQK d/ fjzdh Bktb 'cfoSsk' 'u'A e[M nzSK dh tos'A ehsh j?. efgb Jh;kg[oh BK d/<br />

Bktbeko B/ fcbw fBowksktK e'b'A B[e;kB dh g{osh ti'A fJe eo'V o[gJ/ dh wzr<br />

ehsh j?. Bkb jh T[BQK B/ nkgDh ouBk B{z f;jok d/D dk j[ew d/D dh th p/Bsh<br />

ehsh j?. Jh;kg[oh B/ ndkbs dk o[y eoe/ d'S brkfJnk fe fBowksk ftX{ ftB'd<br />

u'gVk ns/ fcbw d/ fBod/Se oki e[wko fjokBh T[BQK dhnK ;w[ZuhnK fcbw<br />

fBowkD ezgBhnK ns/ ;feqgN b/ye nfGiks i'Sh B/ Bktb 'u'A feodko, ftukoK<br />

dh nkzkdh, fdqS, (xNBkeqw) u'oh ehs/ jB.<br />

Jh;kg[oh B/ fJE/ gq?Z; ekBcoz; ftu fejk fe w?A w[nkch ukjKrk fe w?A 'ghe/'<br />

fcbw 19 d;zpo B{z fobhz j'D d/ ekch d/o wro'A d/yh. w?A fJe iBtoh B{z fcbw d/<br />

yh sK w?A g{oh soQK j?okB ofj frnk, id w?A d/fynk fe eJh fdqS w/o/ skzk Bktb<br />

'cfoSsk' s'A gq/fos jB.<br />

dfbs e[Vh B{z e[ZNdh g[b; dh thvhU<br />

pDkT[D tkb/ irihs B{z ysok!<br />

soBskoB (fpT{o') soBskoB 'u<br />

dfbs e[Vh B{z So/nkw Bkb gzikp g[b;<br />

tb'A ehsh rJh e[ZNwko B{z nkgD/ e?wo/<br />

'u e?d eoB tkb/ c'N'rqkco irihs<br />

f;zx B{z ikB dk ysok j?. fJj rZb y[d<br />

irihs f;zx B/ ejh j?. irihs f;zx<br />

B/ fejk fe T[; B{z ;[oZfynk bJh gzikp<br />

g[b; tb'A fdZs/ rJ/ ;[oZfynk rkovK s'A<br />

ysok j?.<br />

irihs B/ dZf;nk fe gzikp g[b;<br />

d/ w[bkzwK dh pikJ/ T[; dh ;[oZfynk<br />

bJh e/Adoh ;[oZfynk pb d/ w[bkzw<br />

skfJBks ehs/ ikD. fJ; ;w/A gzikp<br />

g[b; d/ fszB rzBw?B irihs f;zx B{z<br />

;[oZfynk bJh fwb/ j'J/ jB. T[; B/ fejk<br />

fe gzikp g[b; d/ fJBQK ;[oZfynk rkovK<br />

dk ;zpzX fJ; e/; d/ d'Sh g[b; w[bkzwK<br />

Bkb j?. T[; B/ d'S bkfJnk fe T[; d/<br />

rzBw?B T[; dh ;[oZfynk dh pikJ/ T[;<br />

dh y[chnk fog'oN gzikp g[b; B{z G/id/<br />

jB. T[; B/ fJj th d'S bkfJnk fe g[b;<br />

;[oZfynk ekoB T[; dk c'N'rqkch dk ezw<br />

th mZg j' frnk j?. fzeo:'r j? fe eohp<br />

2 ;kb gfjbK soBskoB d/ w?foi g?b;<br />

'u g[b; B/ fJe e[Vh B{z So/nkw e[ZfNnk<br />

;h, fi; dh thvhU irihs f;zx B/<br />

pDkJh ;h.<br />

gVQ', feoB p/dh dh 'bt bt ;N'oh'<br />

BthA fdZbh (fpT{o') fdZbh ftXkB;Gk<br />

u'D 'u Gkigk dhnK ;kohnK T[whdK<br />

feoB p/dh 's/ fNehnK j'JhnK jB.<br />

Gkigk tb'A feoB p/dh u'D w[fjzw dh<br />

nrtkJh eoBrh ns/ gkoNh dh w[Zy<br />

wzsoh ;hN dh T[whdtko th j'Drh. fJe<br />

pzd feskp tKr feoB p/dh dh fBZih<br />

fzzdrh B{z ikBD bJh jkb jh 'u T[BQK<br />

d/ gsh fpqi p/dh s'A fJe t?p;kJhN B/<br />

fJzNoftT{ fbnk. feoB d/ gsh fpqi p/<br />

dh nzfwqs;o 'u ofjzd/ jB. d't/A eohp<br />

fszB dSe s'A tZy ofjzd/ jB. feoB p/<br />

dh d/ okihBhsh 'u nkT[D ;w/s eJh<br />

wkwfbnK 's/ fpqi p/dh Bkb rZbpks<br />

ehsh rJh.<br />

fJzNoftT{ 'u fpqi p/dh B/ fejk fe<br />

w?A ftnkj s'A pknd jh T[BQK B{z ;g'oN<br />

eodk fojk jK. T[j okSNo dh ;/tk bJh<br />

okiBhsh 'u rJh jB, B/e we;d Bkb<br />

rJh jB. ;kvhnK S[GekwBktK jw/Sk<br />

T[BQK Bkb jB. d{o ofjD Bkb coe<br />

BjhA g?Adk. jw/Sk fJe-d{i/ B{z ;g'oN<br />

eod/ jK. d[Bhnk e[M th p'b/ p'bdh<br />

oj/.<br />

feoB p/dh ns/ fpqi p/dh d/ ftnkj<br />

B{z b? e/ ehs/ rJ/ fJe ;tkb 's/ T[BQK B/<br />

dZf;nk fe ;kvh bt w?foi ;h. feoB B/<br />

w/o/ Bkb ftnkj eoB dh fJZSk zkfjo<br />

ehsh ;h. ftnkj pj[s jh ;XkoB Yzr<br />

Bkb j'fJnk ;h. Bk Y'b ;h, Bk pkoksh.<br />

wzdo 'u ftnkj j'fJnk ;h. w/ok wzBDk<br />

j? fe ftnkj eoB s'A gfjbK T[; dk<br />

wsbp gsk j'Dk ukjhdk j?. feoB dhnK<br />

:'rsK pko/ w?B{z S[o{ s'A gsk ;h fJ; bJh<br />

w?A jw/Sk T[BQK dk ;kE fdZsk. fcbjkb<br />

w?A th pj[s ;'Sb n?efNt jK ns/ n;hA<br />

jw/Sk fJe-d{i/ B{z ;g'oN eod/ jK.<br />

okiBhsh 'u nukBe nkT[D d/<br />

c?;b/ 's/ T[BQK B/ fejk fe ghHn?w Bfozdo<br />

w'dh d/ gqGkt 'u nk e/ T[BQK B/ fJj<br />

c?;bk fbnk. okiBhsh 'u nkT[Dk T[BQK<br />

dh fe;ws 'u ;h fJ; bJh T[j nk rh.<br />

okiBhsh 'u e'Jh nk;kB ezw BjhA. fJ;<br />

bJh pj[s fwjBs ukjhdh j?. T[j j[D<br />

eohp 66 ;kb dh jB. fJ; T[wo 'u<br />

T[BQK B{z y{p fwjBs eoBh gt/rh. T[BQK<br />

B/ fejk fe g{ok gfotko T[BQK Bkb j?.<br />

w?A yokp j?bE ekoB fznkdk Nq?tb BjhA<br />

eodk, fJ; bJh fdZbh BjhA nk ;eKrk.<br />

y/s 'u u T[rk<br />

fdZsk g?o!!<br />

N'ehU (fpT{o') y/s ftu s[;hA ;pzhnK, nBki sK T[Zrdk d/<br />

fynk j't/rk go wB[Zyh nzr SkfJd y/sK ftu BjhA T[rkJ/ ik<br />

;ed/. go fJ; tko y/s ftu g?o T[Zr frnk, fi; B{z d/y e/ ;ko/<br />

j?okB j' rJ/. go zoK mfjo', fJj g?o n;b BjhA ;r'A fJj T[e<br />

w{bh j?, i' g?o d/ nkeko ftu T[Zrh j? s/ fi; B{z d/y e/ ;ko/ j?okB<br />

j' oj/ jB. fJj w{bh fJedw fe;/ wB[Zyh g?o tKr fdykJh fdzdh<br />

j?. nzr{m/ ;w/s fJ; w{bh ftu gzi T[ArbhnK jB. d/yD B{z fJj<br />

w{bh 12 Bzpo d/ i[Zsh fizBhA tZvh j?. fJ; w{bh dk Gko 2 feb' j?.<br />

fJj w{bh ikgkB d/ y/s ftu T[Zrh j?. fJ; y/s d/ wkbe B/<br />

c?;bk fbnk j? fe fJ; dh tos'A BjhA ehsh ikt/rh ns/ fJ; dh<br />

gqdoSBh brkJh ikt/rh.


11 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

gsBh ns/ pZfunK B{z G[ZbDk s/<br />

:kd eoBk j? fJ; dk o'z dk ezw<br />

bzdB, (fpT{o') nZyK j[zfdnK-;[zfdnK th i/eo e'Jh fJB;kB fe;/ B{z d/y e/<br />

nDfvZm eo d/t/ sK d{i/ fJB;kB 's/ eh phsdh j't/rh. nfijk jh e[M jkb j?<br />

bzdB 'u ofjD tkbh e?NohBk dk, fi; dk gsh v?Bhnb v/tfbB T[; B{z ns/ T[;<br />

d/ pZfunK B{z gSkBD s'A fJBeko eo fdzdk j?. nfijk fJ; bJh BjhA fe T[j<br />

ikDp[ZM e/ eodk j? iK T[; dh :kddkSs ubh rJh j?, ;r'A fJ; bJh feT[Afe T[j<br />

c/; pbkJhAvB?Z; dh phwkoh s'A ghVs j?, vkeNoh GkSk 'u fi; B{z gq'i'gkBhnkihnk<br />

efjzd/ jB. fJ; phwkoh 'u ftnesh d/y sK ;edk j? go d/y e/ gSkBD dh T[; dh<br />

;woZEk ysw j' iKdh j?. fJj v?Bhnb dh p/tZ;h j?, i' T[; B{z 46 ;kb dh T[wo 'u<br />

th nkgD/ gfotko ftukb/ fJeZbk eo fdzdh j?. feZs/ ti'A v?Bhnb fJe g/ANo j?.<br />

T[; dhnK d' p/NhnK ns/ d' p/N/ jB go e?Bt; d/ ozr GoB tkb/ v?Bhnb dh<br />

nkgDh fzzdrh p/ozr j?.<br />

Gkt/Afe v?Bhnb bJh fJj ;G pj[s w[Sfeb j? go T[j nkgDh gsBh ns/<br />

pZfunK B{z nktkz d/ Bkb-Bkb pkvh b?Art/z okjhA gSkBD dh e'fSS eodk j?.<br />

wkfjoK dk efjD? fe c/; pbkJhAvB?Z; dk ;zpzX fdwkr, :kdSesh iK Bzo<br />

nkT[D Bkb BjhA, ;r'A fdwkr 'u fcT{ihckow ikfJo; dh ewh Bkb j?. v?Bhnb<br />

d/ fdwkr 'u iBw s'A jh fJj fjZ;k BjhA j?, fJ; bJh fJj T[; dh wip{oh j? fe T[j<br />

fe;/ B{z th d/y e/ gSkD BjhA ;edk. T[; dh gsBh e?NohBk efjzdh j? fe v?Bhnb<br />

ed/-ed/ pkvh b?Art/i okjhA gSkBD 'u th X'yk yk iKdk j?, fit/A ;e{b dh vq?Z;<br />

'u ;ko/ pZu/ T[BQK B{z fJe' fij/ bZrd/ jB. fJe tko v?Bhnb ;e{b s'A pZfunK B{z<br />

b?D frnk go gSkD Bk j'D ekoB nkgD/ Gok d/ pZfunK B{z b? nkfJnk.<br />

oZp B/ gkfVnk SZgo, ;"rks fvZrh p/bk dh M'bh ftZu<br />

BthA fdZbh, (fpT{o') fJB;kB tZX s'A tZX d"bs fJeZmh eoB d/ uZeo 'u eJh<br />

gkgV t/bdk j? go i/eo fe;/ B{z p?m/-fpmkJ/ eo'VK dh ikfJdkd fwb ikJ/ ns/ T[j<br />

th fe;/ fJB;kB B{z BjhA, ;r'A fJe ikBto B{z sK fJjh fejk ik ;edk j? fe<br />

gowkswk id'A th fdzdk j?, SZgo gkV e/ fdzdk j?, fco Gkt/A T[j ;"rks fe;/ dh th<br />

M'bh 'u ik gt/. ypo nB[;ko nekT{AN?AN o'z n?B p'b;Bh nkgDh gkbs{ e[Zsh Bkb<br />

fJzBk e[ fgnko eodh j? fe T[; B{z fJe nkbhSkB fzzdrh d/ ojh j?. fJ; e[Zsh dk BK<br />

j? p/bk whnk ns/ T[j nkgDh wkbeD dh fdZsh eo'VK dh ikfJdkd dh fJeZbh<br />

wkbeD j?. o'z B/ p/bk d/ BK fJe tZvk ;kok xo th ehsk j'fJnk j?. p/bk d/ jw/Sk<br />

jho/-w'shnK iV/ rfjD/ gfjB/ j[zd/ jB.<br />

T[; e'b fJe jzko s'A tX/o/ fvzkJhBo eZgV/ jB ns/ jo/e vq?Z; bZrGr ;Zm<br />

jzko o[gJ/ s'A T[Zgo dh jh j[zdh j?. p/bk f;oc wfjzrhnK ekoK 'u x[zwdh j? ns/<br />

nkgDh wkbeD dh r'd 'u ofjDk jh g;zd eodh j?. p/bk Bkb nkgD/ fgnko pko/<br />

o'z dk efjD? fe T[BQK d/ nkgD/ pZu/ sK tZv/ j' u[Ze/ jB ns/ ;ko/ ;?Nbv jB ns/<br />

ukj e/ th T[j T[BQK Bkb BjhA ofj ;edh. nfij/ 'u p/bk jh T[; dh p/Nh j?, fi; B{z<br />

T[j ;G e[M ;"Ag d/Dk ukj[zdh j?. o'z B/ nkgD/ fjZ;/ dh 10 eo'V dh ikfJdkd th p/<br />

bk d/ BK ehsh j'Jh j? feT[Afe T[j BjhA ukj[zdh fe T[; dh w"s s'A pknd p/bk p/<br />

;jkok j' ikt/ ns/ e'Jh T[; dk fynkb Bk oZy/.<br />

bzvB, (fpT{o') d[Bhnk ftu nfij/<br />

eJh b'e jB, i' fi; o{g ftu iBw<br />

de'Nk (fpT{o') fJj s;thoK dZyDh<br />

fJ; x'Vk-rZvh dk BtK o{g<br />

s[jkB{z zo{o g;zd nkJ/rk<br />

uhB, (fpT{o') eh s[;hA ed/ nfijk<br />

x'Vk d/fynk j?, i' xkj Bk yKdk j't/<br />

ns/ uZbD dh y/ub th Bk eo/, fi; d/<br />

uZbD bJh gjhnK dk gqpzX ehsk frnk<br />

j't/. tkeJh nfij/ x'V/ B{z d/yD ns/<br />

fJ; dh ;tkoh dk wB sK jo fe;/ dk<br />

eodk j't/rk. nfijk x'Vk s[;hA d/y<br />

;ed/ j' fJE'A d/ j[p/Jh ;{p/ 'u, i' ;[ dkT{u/<br />

Ar dk fBih x'Vk j? ns/ fJ; B{z T[; B/<br />

nkg jh pDkfJnk j?. 1H5 whNo T[Zu/<br />

ns/ 2 whNo bzp/ fJ; ;NqZeuo dk Gko<br />

250 feb'rqkw j?. fJ; d/ nrb/ fjZ;/ 's/<br />

x'V/ tork YKuk brk e/ fJ; d/ fgSb/<br />

fjZ;/ 'u uko g?o ns/ d' ;g'ofNzr gjhJ/<br />

fcZN eoe/ ;{ B/ fJ; x'Vk-rZvh B{z BtK<br />

o{g fdZsk j?.<br />

iKpki c"ih nukBe pD frnk eksb j;hBk, s;thoK d/y S[N/rk g;hBk<br />

b?Ad/ jB, T[BQK B{z T[j g;zd BjhA j[zdk s/<br />

nZi dk seBheh :[r nfij/ b'eK B{z<br />

de'Nk ftu fJe rbsh ekoB wkohnK<br />

nkgDk ozr-o{g pdbD d/ Bkb-Bkb<br />

nkgDk fbzr pdbD dk w"ek th fdzdk<br />

j?. fJ; d/ cb;o{g fpqN/B dh c"i 'u ;/<br />

tk eoB tkbk c"ih nkgDk fbzr<br />

pdbtk e/ c"iD pD frnk. jzBkj<br />

ftzNopoB bVe/ d/ o{g ftu g?dk j'fJnk<br />

;h go j[D fbzr pdb e/ T[j bVeh pDB<br />

d/ Bkb-Bkb fpqfNS c"i dh gfjbh<br />

NoK;i?Avo nfXekoh th pD rJh. jzBkj<br />

B/ dZf;nk fe fit/A-fit/A T[j tZvh j'Jh,<br />

T[; B{z wfj;{; j'fJnk fe e[dos B/ T[;<br />

Bkb X'yk ehsk j?.<br />

n;b ftu jzBkj fJe bVeh tKr<br />

wfj;{; eodh ;h go T[; dk iBw fJe<br />

bVe/ d/ o{g ftu j'fJnk ;h. fJ;<br />

nfj;k; B/ T[; B{z Mzi'V e/ oZy fdZsk<br />

;h. T[; B/ c?;bk fbnk fe T[j fbzr pdb<br />

e/ y[d B{z e[Vh ftu spdhb eo bt/rh<br />

ns/ T[; B/ nfijk jh ehsk. j[D T[j<br />

nkgD/ o{g s'A y[S j? ns/ ;[szso o{g Bkb<br />

x[zwdh j?.<br />

s[odhnK-s[odhnK poc ftZu izw rJhnK 100 wZMK<br />

rJhnK wZMK dhnK jB. fgSb/ jcs/ fJj<br />

wZMK s{ckB ftu nkgD/ bJh ;[oZfyns<br />

EK bZG ojhnK ;B sK T[BQK B{z gsk jh<br />

BjhA bZrk fe ed'A T[j izwh j'Jh Mhb d/<br />

T[Zgo s[o gJhnK. Mhb d/ T[Zgo fJeZmk<br />

Gko g?D ekoB poc dh gsbh gos N[ZN<br />

rJh s/ fJj wZMK izwh j'Jh Mhb 'u XZ;<br />

rJhnK s/ T[BQK dh w"s j' rJh. fJBQK<br />

s;thoK B{z d/y e/ fe;/ d/ th b{j ezY/<br />

yVQ/ j' ikDr/.<br />

fJBQK wZMK d/ wkbeK fiBQK B/ fJBQK<br />

B{z yohdD ftu fJzB/A g?;/ you/ ;B T[j<br />

th T[; jkd;/ Bkb pj[s d[yh sK jB jh<br />

go fJ; d/ Bkb jh T[BQK dk ekch<br />

nkofEe B[e;kB th r'fJnk.<br />

wkJhe ns/ g?N ekob' d't/A Gok id'A<br />

nkgDhnK wZMK B{z bZGD bJh fBeb/ sK<br />

T[BQK B{z ekch w[SZes eoBh gJh go id'A<br />

T[BQK B/ Mhb ftu e[M ekbk-ekbk e[M<br />

izfwnk d/fynk sK T[j ;wM rJ/ fe fJj<br />

T[BQK dhnK wZMK jh jB. fJ; xNBk Bkb<br />

d'jK GoktK B{z eohp 3,00,000 vkbo<br />

dk orVk bZrk s/ fJ; d/ Bkb jh T[BQK<br />

B/ nkgDhnK fgnkohnK wZMK th y'j<br />

fdZshnK. d't/A Gok izwh j'Jh Mhb 'u'A<br />

wohnK j'JhnK wZMK eZYD dh wSZes<br />

eo oj/ jB.<br />

134 ;kb pknd ;G s'A row toQk fojk 2014<br />

2<br />

14<br />

BthA fdZbh L bZrGr 134 ;kbK dk foekov s'V e/ ;kb 2014 Xosh dk ;G s'A<br />

row toQk fojk. Bk;k dh r'vkov fJz;NhfuT{N cko ;g/; ;NZvhz (ihHnkJhHn?Z;Hn?Z;H)<br />

;oc/; N?Ago/uo dh rDBk s'A pknd fJ; Bshi/ 's/ gj[zuh. rDBk w[skfpe 20thA<br />

;dh 'u ;kb 2014 dk skgwkB 0H69 fvroh ;?b;hn; (1H24 fvroh ckoBjhN)<br />

tX/o/ fojk. fJ;/ d/ Bkb ;kb 2014 B/ 2005 ns/ 2010 B{z th gSkV fdZsk.<br />

nwoheh ;z;Ek UShn?fBe n?Av n?Nw';c/nfoe n?vfwfB;Nq/SB (n?ZBHUHJ/HJ/H) B/ th<br />

wzfBnk fe i/eo ;kb 1998 B{z gSkV d/JhJ/ sK j[D sZe d/ 10 ;G s'A row ;kb<br />

;zB 2000 s'A pknd tkb/ ;kb jB. ;kb 2014 dh sgS o{;, gZSwh nbk;ek,<br />

dZyDh nwohek, T[Zsoh ncohek, :{og d/ eJh fjZf;nK ns/ nk;Nq/bhnk d/ g{oph<br />

ns/ gZSwh sZNtosh fJbkfenK 's/ gJh. :{BkJhfNv ;N/N; d/ g{oph ns/ wZX<br />

fJbkfenK 'u foekov mzv gJh. fJ; sgS pko/ wkfjoK dk wzBD? fe yfDi gdkoEK<br />

ekoB rqhB jkT{; r?;K g?dk j' ojhnK jB, fi; Bkb rb'pb tkofwzr tZX ojh j?.


12<br />

12 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

;[okjhdko X"D bJh fejV/<br />

gkgV t/b ojh j? fJj e[Vh<br />

bk; J/Aib; (fpT['o') ne;o d/fynk frnk j? fe e[VhnK B{z rfjfDnK dk pVk<br />

S"e j[zdk j? go id'A fJj S"e fe;/ we;d bJh g{ok ehsk iKdk j't/ sK fJj ikBD<br />

'u fdbu;gh tZX jh iKdh j? fe nkfyo fej' fijk we;d. fJE/ s[jkB{z s;tho<br />

okjhA fJe nfijh e[Vh Bkb fwbtkfJnk ikt/rk, i' nkgDh X"D bzph eoB d/<br />

we;d Bkb jh nkgD/ rb/ 'u fgZsb d/ fozr Gkt SZb/ gfjBdh j?. fJ; e[Vh dk<br />

BK j? f;vBh th ;fwE, i' ekfJB nkdhtk;hnK tKr jh nkgDh X"D 12 fJzu bzph<br />

eoBk ukj[zdh j?. fzeo:'r j? fe fJj nkdhtk;h nkgDh X"D bzph eoB bJh<br />

fgZsb d/ pD/ SZb/ gfjBd/ jB. 29 ;kbk f;vBh B/ th bZrGr uko ;kb gfjbK<br />

fJ;/ sohe/ B{z tosfdnK nkgDh X"D 5 fJzu sZe bzph eo bJh j? go ni/ T[j fJ;<br />

B{z 8 fJzu sZe j'o tXkT[Dk ukj[zdh j?. fJe fJzNoftT{ d"okB f;vBh B/ dZf;nk fe<br />

nkgDh X"D bJh fozr tkbk B?Zeb?Z; pDtkT[D 'u j[D sZe 1 jzko vkbo you<br />

u[Zeh j?.<br />

fcbjkb T[j 16 SZfbnK tkbk B?Zeb?Z; gfjB ojh j?. T[; dk Nhuk fJ; 'u<br />

ni/ j'o SZb/ i'VB dk j? sKfe T[; dh X"D 12 fJzu sZe bzph j' ;e/. j[D e[M jk;b<br />

eoBk j? sK e'Jh ehws sK u[ekT[Dh jh gt/rh feT[Afe d[Bhnk 'u e[M th n;kBh<br />

Bkb BjhA fwbdk. f;vBh B{z th fJ; dh ehws u[ekT[Dh g?Adh j?. nkgD/ fJ;<br />

nihp'-rohp S"e ekoB f;vBh B{z rZvh ubkT[D ns/ gkofezr 'u yk;h go/SkBh<br />

j[zdh j? feT[Afe fJj B?Zeb?Z; gfjBD Bkb T[; dh X"D fJe ;hws x/o/ 'u jh w[V<br />

;edh j?. T[; B/ nkgD/ ykD-ghD d/ s"o-sohe/ th pdb fdZs/ jB. fpBK fJ;<br />

B?Zeb?Z; d/ T[; B{z T[d'A jh d/fynk ik ;edk j?, id'A T[j vkeNo e'b u?enZg bJh<br />

ik ojh j[zdh j?. vkeNo B/ sK f;vBh B{z fJj B?Zeb?Z; Bk gfjBD dh ;bkj fdZsh<br />

j? go f;vBh fJ; B{z bkj[D bJh okzh BjhA.<br />

j?okBhiBe! ojZ;wJh Yzr Bkb<br />

uweD bZrdh j? fJj BdhA<br />

y{p;{os c"iDK, i' gbK ftZu d[SwDK B{z fwZNh 'u u o'b fdzdhnK jB<br />

's/oh eDe dh okyh w[zfvnK j[D w?A<br />

BjhA pfjzdh' fJ; p'bh s'A y{p;{os e[VhnK<br />

dh wVe dk gsk bZrdk j? go T[BQK d/<br />

firo/ dk gsk T[d'A jh bZrdk j?, id'A<br />

T[j ;ojZdK dh okyh eodhnK jB iK<br />

c"i ftu Skwb j' d/S dh ;/tk eodhnK<br />

jB. s;tho B{z d/y e/ s[;hA th fJBQK<br />

y{p;{os n"osK d/ w[ohd j' ikt'r/. ikDd/<br />

jK y{p;{osh s/ firo/ d/ wkwb/ ftu<br />

fejV/ d/SK dh wfjbk c"i ;G s'A nZr/<br />

j?º<br />

1H o'wkBhnk dh wfjbk nkowh B{z<br />

d[Bhnk dh ;G s'A nkeoSe ns/ y{p;{os<br />

c"iD wzfBnk frnk j?.<br />

2H o{; dh wfjbk c"i B{z d[Bhnk dh<br />

d{ih ;G s'A fznkdk y{p;{os ns/<br />

nkeoSe c"i wzfBnk frnk j?.<br />

3H nk;Nq/bhnk dh wfjbk c"i<br />

d[Bhnk dh shih ;G s'A y{p;{os c"i j?.<br />

nk;Nq/bhnk ftu ekch gfjbK s'A jh<br />

wfjbktK B{z c"i ftu Skwb eo fbnk<br />

frnk ;h.<br />

4H rqh; ftu e[VhnK B{z 18 ;kb dh<br />

T[wo s'A jh c"i ftu Skwb eo fbnk<br />

iKdk j? s/ jo e[Vh bJh fJj bkzwh<br />

j[zdk j? fe T[j 9 ;kbK sZe c"i ftu<br />

nkgDhnK ;/tktK d/D. rqh; dh wfjbk<br />

c"i y{p;{osh d/ wkwb/ ftu d[Bhnk 'u<br />

u"E/ Bzpo 's/ j?.<br />

5H fJzokJhb d/ jo Bkrfoe bJh<br />

18 ;kb dh T[wo g{oh eoB s'A pknd<br />

d/S dh ;/tk eoB bJh c"i ftu Gosh<br />

j'Dk bkzwh j[zdk j?. fJzokJhb dhnK<br />

y{p;{os wfjbktK fe; soQK d[SwDK<br />

yk; s"o 's/ ysoBke nZstkdhnK dk<br />

;kjwDk eodhnK jB, T[j d/yD<br />

bkfJe j[zdk j?. fJ; bJh fJzokfJb<br />

dhnK fJj S/oBhnK y{p;{osh d/ wkwb/<br />

ftu d[Bhnk 'u gzit/ ;EkB 's/ jB.<br />

6H o{VQhtkdh gkfe;skB B/ jkb jh<br />

ftu nkgDhnK wfjbktK B{z c"i ftu<br />

;kwb j'D dh nkfrnk fdZsh j? go<br />

y{p;{osh d/ wkwb/ ftu T[BQK dk s'V Bk<br />

gfjbK ;h s/ Bk j[D. gkfe;skBh dhnK<br />

c"iDK y{p;{osh d/ wkwb/ 'u<br />

fpqN/B B{z gSkVdhnK j'JhnK 6t/A Bzpo<br />

's/ jB.<br />

7H fpqN/B ftu 1990 s'A jh wfjbktK<br />

c"i ftu Skwb j' ojhnK jB ns/ nkgDh<br />

pjkdoh dk b'jk wzBtk ojhnK jB. fJZE'A<br />

dh wfjbk c"i y{p;{osh d/ wkwb/ ftu<br />

d[Bhnk ftu ;Zst/A Bzpo 's/ j?.<br />

8H g"b?Av dh wfjbk c"i d[Bhnk dh<br />

nZmthA ;G s'A y{p;{os c"i j?.<br />

9H u/e';b'tkehnK B/ jkb jh ftu<br />

wfjbktK B{z c"i ftu Skwb ehsk j?.<br />

gfjbK wfjbktK B{z c"i ftu Skwb<br />

eoBk ;jh BjhA wzfBnk iKdk ;h go<br />

j[D fJE'A dhnK wfjbktK g[oSK Bkb<br />

w'Y/ Bkb w'Yk i'V e/ d[SwDK B{z ;pe<br />

f;yk ojhnK jB ns/ y{p;{osh d/ wkwb/<br />

ftu fJj wfjbk fpqr/v 9t/A Bzpo 's/<br />

j?.<br />

10H nkgDh skes s/ pjkdoh bJh<br />

ikD/ iKd/ nwohek ftu n"osK tXuVQ<br />

e/ c"i ftu Skwb j[zdhnK jB ns/<br />

d[SwDK B{z fwZNh ftu fwZNh eodhnK<br />

jB. fJBQK nwoheh c"iDK B{z y{p;{osh<br />

ftu 10t/A Bzpo 's/ oZfynk frnk j?.<br />

tZy-tZy d/SK dhnK wfjbk fpqr/<br />

v dh y{p;{osh pko/ tzvo; fb;N BK<br />

dh fJe t?Zp;kJhN B/ fJj ;{uh ikoh<br />

ehsh j?.<br />

itkB s'A ihG Bkb uNkJh NkfJbN<br />

phfizr (fpT{o') c"i ftu Gosh j'Jh<br />

itkBK B{z ;ckJh dh No/fBzr d/D tkbk fJe<br />

;koi?AN fJzBK Bky[S j'fJnk fe T[; B/ T[BQK<br />

B{z ihG Bkb NkfJbN ;hN uZND dk j[ew d/<br />

fdZsk. ikDekoh w[skpe No/fBzr d/D tkb/<br />

;koi?AN ukJh g/Ar B/ ;ko/ Bt/A Gosh j'J/<br />

itkBK B{z pkEo{w ns/ ewo/ ;kc eoB B{z<br />

fejk ;h. itkBK B/ ;kok ezw sK eo fbnk<br />

go ;koi?AN B{z T[BQK dh ehsh ;ckJh g;zd<br />

BjhA nkJh. ;koi?AN dh rZb s'A Bkokz e?v/N<br />

B/ fejk fe NkfJbNK fpbe[b ;kc jB s/<br />

nkgDh rZb B{z ;kps eoB bJh T[; B/<br />

NkfJbN uZNDh S[o{ eo fdZsh.<br />

d{i/ gk;/ nfXekohnK B/ fejk fe ;koi?AN<br />

dh vo s'A e?v/N B/ nfijk ehsk. fJ; wkwb/<br />

ftu fJe nfXekoh B/ fejk fe uhB dh No/<br />

fBzr ekbiK ftu fB:w ekch ;ys jB.<br />

yk; s"o 's/ ;kc-;ckJh d/ wkwb/ ftu<br />

fpbe[b th Bowh BphA tosh iKdh.<br />

Bk;k B/ bJh<br />

;{oi dh 10<br />

eo'VthA c'N'<br />

phfizr (fpT{o') s[;hA fJj ikD e/ j?okB j' ikt'r/ fe ;t/o B{z nkw fdykJh d/D<br />

tkbh Bdh oks B{z ojZ;wJh Yzr Bkb Bhbh j' iKdh j? ns/ nfijk bZrdk j? fe fe;/<br />

B/ eJh BhbhnK pZshnK irk e/ fJ; Bdh B{z o[SBk fdZsk j't/.<br />

uhB d/ jKr eKr dhnK fznkdkso BdhnK oks'A-oks fJ;/ soQK ozr pdb<br />

b?AdhnK jB. fJ; soQK BdhnK dk ozr pdbDk b'eK B{z j?okB eodk j?.<br />

ftfrnkBhnK dk efjDk j? fe fJj fJe yk; fe;w dh ekJh d/ ekoB j[zdk j?,<br />

fi; dk BK ';h ;gkoeb' j?. fJj ekJh fJe iht th j? ns/ g"dk th. fJj ekJh<br />

gqd{SD ekoB pDdh j?. fJj Bdh ftu BkJhNq'iB ns/ ck;c'o; eoe/ tXdh j?.<br />

jkbKfe fJj ;wZf;nk jKreKr BjhA ;r'A g{o/ ftSt ftu tXdh ik ojh j?. Gkos d/<br />

g{oph s/ gZSwh fjZf;nK d'jK d/ ezfYnK 's/ fJj d/yD B{z fwbdh j?.<br />

tkfSzrNB (fpT{o') nwoheh<br />

g[bkV J/iz;h Bk;k d/ ;'bo vkfJB/<br />

fwe; nkpzot/Noh (n?Z;H vhH UH)<br />

B/ ;{oi dh 10 eo'VthA c'N' bJh<br />

fi; B{z b'eK bJh ikoh ehsk frnk.<br />

g[bkV s'A ;{oi dhnK ;orowhnK<br />

's/ Bzo oZyD tkbh nkpzot/Noh<br />

B/ n?vtK; nw/fizr n;?Apbh (J/H<br />

nkJhH J/H) dh tos'A eod/ j'J/ 19<br />

iBtoh B{z ;{oi dhnK fJj s;thoK<br />

bJhnK.


13<br />

13 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

HOPE COLLEGE<br />

ççççç d[bjB d/ o{g 'u u ;ih do-do<br />

GNedh j? fJj bVeh<br />

ekfjok (fpT{o') fw;o dh ofjD tkbh 27 ;kbk ;wkj jwdh ftnkj d/ i'V/<br />

ftu d[bjB tKr ;ih j'Jh do-do GNedh j?. jwdh B/ b'eK dh ;'u pdbD<br />

dk fJe nB'yk sohek ngDkfJnk j?. n;b ftu fJj bVeh fdykT[Dk ukj[zdh<br />

j? fe fJeZbh n"os B{z stZz' BjhA fdzdk j?. jwdh B/ fejk fe i/eo n"os itkB<br />

j? ns/ fJeZbh ofjzdh j? sK T[; B{z ekpb j'D d/ pkti{d B"eoh fwbDk w[Sfeb<br />

j?. i/ s[jkvk ftnkj BjhA j'fJnk j? sK b'e s[jkvk ;fj:'r BjhA eod/ jB.<br />

jwdh B/ fJe thvhU okjhA b'eK dk fJj fujok ;kjwD/ fbnKdk j?. d[BhnkGo<br />

ftu b'eK B/ T[; dh g';N B{z zpod;s ;woEB fdZsk j?. fJe :{zo B/ fbfynk<br />

fe s{z ;dhnK g[okDhnK gozgoktK B{z s'V fdZsk j?. d[Bhnk B{z nfijhnK bZyK<br />

bVehnK dh b'V j?, i' ;wki dhnK zzihoK B{z s'V ;eD.<br />

jwdh dk efjDk j? fe zo{oh BjhA j? fe e'Jh bVeh ftnkj eoe/ jh ihtB<br />

pshs eo/. i/eo T[j y[d e[M eoBk ukj[zdh j? sK fJ; ftu ;wkfie e[ohshnK<br />

B{z o[ektN BjhA pDBk ukjhdk.<br />

t?fB; Bfjo 'u u tQ/b nk rJh<br />

t?fB; (fpT{o') fJzNoB?ZN 's/<br />

tkfJob j'Jh fJNbh d/ t?fB; Sfjo dh<br />

fJj c'N' y{p uouk 'u j?. fJ; 'u fJe<br />

eokuh (fpT{o')nk;Nq/bhnk d/ T[God/<br />

pZb/pkz fcfbg fjT{i dh w"s B{z ni/<br />

fznkdk ;wK BjhA r[zfonk j? fe T[;<br />

dh soQK jh gkfe;skB d/ fJe feqeNo<br />

dh w?dkB 'u jh w"s j' rJh. eokuh d/<br />

UozrNh NkT{B fJbke/ 'u n?stko B{z fJj<br />

dodBke jkd;k tkgfonk.<br />

gkfe;skB d/ ihSkB w[jzwd BK d/<br />

fJ; 18 ;kbk pZb/pkz dh Sksh 'u fJe<br />

ck;N pkbo dh r/Ad bZrh ns/ T[; dh<br />

;B. id'A fe eJh b'eK B/ fJ; B{z M{m<br />

efj fdZsk ;h. fJ; c'N' dh jehes fJjh<br />

;h fe fJj Bebh ;h. fJ; 'u j/wpor,<br />

iowBh d/ c'N' nkofN;N okpoN ikB B/<br />

pdbkn ehs/ ;B. T[j nkoN vkfJo?eNo<br />

j?. T[; B{z c'N' 'u fwef;zr eoBk pj[s<br />

g;zd j?. T[j UfoiBb c'N' 'u pdbkn<br />

eoe/ T[; 'u e[M Bt/ebk ezw eodk j?<br />

ns/ T[; B{z nkgD/ fJz;Nkrqkw nekT{AN<br />

's/ ngb'v eo fdzdk j?. nfijh jh fJe<br />

c'N' fJNbh d/ t?fB; Sfjo dh j?. fiZE/<br />

Bfjo 'u T[; B/ tQ/b fdykJh j?.<br />

okpoN efjzdk j? fe T[; B/ fJj e[M<br />

BtK eoB d/ we;d Bkb ehsk j?. T[j<br />

ne;o nkgD/ nkJhc'B 5 n?; 's/ c'N'<br />

n?fvfNzr tkb/ n?g; dh wdd Bkb fJj<br />

ezw eodk ofjzdk j?. fJz;Nkrqkw 's/ T[;<br />

d/ 6 bZy 33 jzko ckb'no; jB, i'<br />

T[; d/ ezw pko/ ikDd/ jB ns/ T[; B{z<br />

g;zd eod/ jB. fwef;zr s'A fJbktk T[;<br />

d/ eJh c'N'rqkc nfij/ jB fiBQK 'u ftT{<br />

jB. T[; B{z ekch g;zd ehsk iKdk j?.<br />

d' ;kb gfjbK T[j fJz;Nkrqkw Bkb<br />

i[fVnk ;h. T[E/ eJh nkofN;NK B{z d/<br />

pj[s tZvh pb?e tQ/b B{z t?fB; dh Bfjo<br />

yD s'A pknd T[; B/ e'fSS ehsh fe T[j<br />

'u s?od/ ftykfJnk frnk j?. eJh b'eK<br />

nfij/ fdqS fdykt/rk, fiBQK Bkb b'eK<br />

B/ fJ; B{z ;Zu ;wM e/ j?okB jh ofj rJ/<br />

dk ;'uD dk Bzohnk pdb ikt/rk.<br />

u jh o[e rJ/ fJe j'o feqeNo d/ ;kj<br />

fcfbg fjT{i dh soQK w?dkB 'u jh o[e rJ/ fJe j'o feqeNo d/ ;kj<br />

w?dkB 'u jh w"s j' rJh. w?u d"okB<br />

ihSkB pZb/pkzh eo fojk ;h fe nukBe<br />

fJe s/z r/Ad T[; dh Sksh 's/ ik bZrh.<br />

g[b; nfXekohnK ns/ j;gskb gqSk;B<br />

w[skpe feqeN w?u d"okB jh ihSkB dh<br />

w"s j' rJh ;h.<br />

fJj w?u Sfjo d/ wkJh jtk r'E<br />

w?dkB 'u j' fojk ;h. ;ZN bZrD s'A<br />

pknd ihSkB B{z s[ozs j;gskb<br />

fbikfJnk frnk go vkeNo T[; B{z puk<br />

BjhA ;e/. feqeNo dh bkS B{z nZpk;h<br />

Sjhd j;gskb 'u G/i fdZsk frnk j?<br />

go T[; d/ gfotko tkb/ nkN'g;h eoB<br />

dh fJikzs BjhA d/ oj/ jB.<br />

fzeo:'r j? fe gkfe;skB 'u<br />

nkgDh soQK dh fJj gfjbh xNBk j?,<br />

id'A r/Ad bZrD Bkb fe;/ fyvkoh dh<br />

w"s j'Jh j? jkbKfe e"wKsoh feqeN 'u<br />

nfijhnK eJh xNBktK ;kjwD/ nk<br />

u[ZehnK jB.


14<br />

14 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong>


15<br />

15 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ITP MUNISH SONI<br />

KUMARS TAJ


16<br />

16 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ftd/SK 'u u Gkosh eKtK B/<br />

;?bkBhnK 's/ ehsk jwbk<br />

ehBhnk, (fpT{o') ehBhnk d/ ;w[zdoh ezY/ tkb/ Sfjo w'wpk;k 'u Gkosh eKtK B/<br />

nkgDk dyb fJzBk tXk fdZsk j? fe j[D T[j ;?bkBhnK dhnK gb/NK 'u'A ykDk MgN<br />

b?Ad/ jB ns/ d{i/ gzShnK 's/ X"A; iwkT[Ad/ jB.<br />

jkbKfe fJj eK g{oph ncohek d/ pkfSzd/ BjhA jB go w'wpk;k 'u fJj tZvh<br />

frDsh 'u jB. i/eo s[;hA w'wpk;k d/ n;wkB 'u d/y' sK s[jkB{z SkfJd jh e'Jh<br />

d{ik gzSh T[vdk fdykJh d/t/rk.<br />

T[BQK dk n;b xo sK Gkos j?, go T[j ne;o ijkzK 's/ uVQ e/ fJE/ gj[zu iKd/<br />

jB. y'ieosK dk efjDk j? fe g{oph ncohek 'u 1890 d/ eohp fJBQK eKtK B{z<br />

ikDp[ZM e/ e{V/ dk ykswk eoB d/ we;d Bkb fJE/ fbnKdk frnk ;h.<br />

1947 'u fJj ehBhnk gj[zu/ ns/ T[d'A s'A fJBQK dh frDsh tZXdh ik ojh j?.<br />

fJj sK Gbk j't/ tZXdh nkpkdh dk ns/ T[; d/ Bkb tZXd/ e{V/ d/ Y/o dk, fi; Bkb<br />

fJBQK dk ezw uZb iKdk j?.<br />

w'wpk;k 'u e{V/ d/ yksw/ dh Gog{o ftt;Ek Bk j'D ekoB fJj fojkfJSh<br />

fJbkfenK 'u nkw s"o 's/ fwbd/ jB. tksktoD wkjo fuzss jB feT[Afe eKtK dk<br />

otZJhnk d{i/ gzShnK gqsh jwbkto j[zdk j?. ftfrnkBeK dk wzBDk j? fe fJ; Bkb<br />

f;js ;pzXh ysok th g?dk j'fJnk j?. fJj eK e{V/ d/ Y/o s'A j[zd/ j'J/ o?;soK d/ N/pb<br />

sZe gj[zu iKd/ jB.<br />

ftd/SK 'u u Bebh ftnkj eotk gZe/ j'D tkb/ j' ikD ;ktXkB!<br />

Bebh ftnkj eotk gzikph B{z gZek<br />

eotkT[D tkbh gj[zuh ;hyK fgZS/<br />

bzvB (fpT{o') fJE'A dh fJe ndkbs B/ fJe n"os B{z gzikph w{b d/ ftnesh<br />

Bkb Bebh ftnkj eotkT[D dh e'fSS 'u 16 wjhfBnK dh e?d dh ;zk ;[DkJh j?.<br />

ikDekoh nB[;ko g[b; B/ dZf;nk fe pofwzxw dh ofjD tkbh wko;hbk<br />

po'N?e (37) B{z gzikph w{b d/ joihs f;zx (25) Bkb Bebh ftnkj eotkT[D dh<br />

e'fSS ehsh rJh.<br />

g[b; B/ dZf;nk fe i/w; Noeo ;NohN, ftB;B ;ohB pofwzxw dh ofjD<br />

tkbh wko;hbk 24 xzfNnK wro'A jh joihs Bkb ftnkj eoB bJh wzB rJh ;h,<br />

fi; bJh T[; B{z 12000 g"Av fwbD/ ;B. wko;hbk B{z Bebh ftnkj eotkT[D d/<br />

d'S 'u pofwzxw eokT{B e'oN B/ d;zpo 'u d'Sh eoko fdZsk ;h, id'A fe j[D<br />

B"oEj?AgNB eokT{B e'oN B/ T[; B{z 16 wjhB/ dh e?d dh ;zk ;[DkJh j?. ndkbs<br />

'u wko;hbk B/ nkgD/ 's/ bZr/ fJBQK d'SK B{z rbs dZf;nk ns/ fejk fe T[j<br />

joihs Bkb fgnko eodh j?. id'A fe Bebh ftnkjK eotkT[D dh e'fSS d/ wkwb/<br />

'u wko;hbk d/ gsh B/ nkgDk r[Bkj ep{fbnk ns/ T[j nkgDh 6 wjhfBnK dh<br />

;zk G[rs fojk j?. Bebh ftnkj eotkT[D dk ezw eoB tkb/ ico nbk; (45)<br />

tk;h tkb;kb ns/ dbftzdo f;zx (40) B{z 6 ;kb ns/ 2 ;kb 5 wjhB/ dh e?d dh<br />

;zk ;[DkJh ik u[Zeh j?, i' fJwhrq/SB fB:wK dh T[bzxDk eoB d/ d'Sh fBeb/ jB.<br />

fJBQK tb'A Bebh ftnkj eotk e/ b'eK B{z ;EkJh s"o 's/ :{H e/H ftu ofjD bJh<br />

wdd ehsh iKdh ;h, fi; pdb/ T[j Gkosh bkfVnK e'b'A 12000 g"Av t;{bd/ ;B.<br />

HHHs/ j[D ikoh j'fJnk ;oekoh cowkB, ftd/Sh h Gr"V/ gzikp (Gkos) fbnKd/ ikD<br />

;oeko d/ fJ; c?;b/ Bkb gqtk;h Gr"fVnK d/ ;kj ;[Ze/<br />

o'w$fJNbh (fpT{o') fJ; ypo Bkb<br />

jo nkw s/ yk; B{z ;{fus ehsk iKdk j?<br />

fe Gkos dh e/Ado ;oeko s/ gzikp dh<br />

pkdb ;oeko B/ fJ; wkwb/ 's/ nwbh<br />

ekotkJh eoB dk gZek c?;bk b? fbnk<br />

j?, fi; 'u gzikp g[b; B{z fJj jdkfJsK<br />

ikoh ehshnK rJhnK jB fe gzikp d/<br />

fizB/ th w';N tkBfNv ngokXh jB ns/<br />

T[j fgSb/ eJh djkfenK s'A ekB{zB Bkb<br />

eb'b eod/ ftd/SK 'u o{g'S jB. T[BQK<br />

B{z S/sh s'A S/sh Gkos fbnKdk ikt/.<br />

w'dh ;oeko tb'A u'DK s'A gfjbK fdZsk<br />

frnk Bkjok 'nZS/ fdB nkB/ tkb/ j?A'<br />

's/ nwb eofdnK gzikp d/ w[Zy wzsoh<br />

gqekS f;zx pkdb ns/ g[b; w[yh ;[w/X<br />

;?Dh tb'A gzikp d/ Gr"fVnK B{z tkg;<br />

fbnkT[D dh gqfefonk S[o{ ehsh ik u[Zeh<br />

j?. GkJh irsko f;zx skok ns/ GkJh<br />

r'bvh j'oK dh jtkbrh 's'A T[sSkfjs<br />

gzikp g[b; B/ j[D gfNnkbk fzbQ/ Bkb<br />

;pzfXs ftd/S 'u ofjzd/ f;ZyK (i' pkjo<br />

ofj e/ b'eszsoh Yzr Bkb wB[Zyh<br />

nfXekoK d/ xkD pko/ bV oj/ jB) d/<br />

go e[soB bJh ;orowhnK nkozG eo<br />

fdZshnK jB. gfNnkbk g[b; tb'A ikoh<br />

11 Gr"fVnK dh ;{uh 'u p?bzhnw ofjzd/<br />

GkJh r[ofdnkb f;zx YekD;{ ns/ GkJh<br />

joftzdo f;zx Gs/Vh fJNbh ofjzd/<br />

pjkdo f;zx, ;toB f;zx s'A fJbktk,<br />

d[pJh ns/ nwohek ofjzd/ 9 j'o Gr"V/<br />

th jB.;oeko dh fJ; ekotkJh Bkb<br />

fiZE/ dZp/ w[od/ gZN/ ikDr/, T[E/ jh fJ;<br />

ekotkJh Bkb gzikp 'u uZb ojhnK nB/<br />

eK ;z;EktK dk GftZy th yso/ 'u j'<br />

;edk j? fijVhnK fe ftd/SK 'u p?m/<br />

dkBh ;ZiDk d/ ;fj:'r Bkb uZb ojhnK<br />

jB.<br />

gqtk;h Gr"fVnK B{z Gkos fbnkT[D<br />

bJh fgSb/ 25-30 ;kbK 's'A pzd gJhnK<br />

ckJhbK 's'A fwZNh MkV e/ j[D gzikp g[b;<br />

d/ n?B nko nkJh ftzr B/ ekotkJh S[o{<br />

eo fdZsh j?. fwbh ikDekoh nB[;ko<br />

fzbk g[b; B/ fJj fb;N nkJh ih<br />

r[ogqhs fdT[ B{z ;"Ag fdZsh j? sK i'<br />

;pzfXs w[beK d/ d{sxoK ns/ g[b; Bkb<br />

;zgoe ehsk ik ;e/.<br />

p?bzhnw ofjzd/ r[ofdnkb f;zx ns/<br />

joftzdo f;zx okig[ok Bkb ;pzfXs d'jK<br />

nkr{nK pko/ gsk eoB 's/ ikDekoh<br />

fwbh fe T[j fgSb/ YkJh djkfenK s'A<br />

:{og ofj e/ fe SKswJh Yzr Bkb nkg'-<br />

nkgDk eko'pko eo oj/ jB.j?okBrh<br />

tkbh rZb j? fe fiBQK B{z tkg; fbnkT[D<br />

bJh gzikp g[b; gZpK Gko j'Jh j? T[BQK<br />

d/ gqd/S ofjzd/ 25 ;kb d/ ;w/A 'u th e/<br />

; doi BjhA j'fJnk.<br />

fJ; gZsoeko tb'A id'A T[BQK Bkb<br />

;zgoe ehsk frnk sK T[BQK gzikp<br />

;oeko dh fJ; Bth ekotkJh B{z f;oc<br />

;r{ck eoko fdzfdnK fejk fe :{og dhnK<br />

;oekoK EkJhb?Av tKr Gkos d/ dpkn<br />

j/m BjhA nkT[D tkbhnK ns/ T[j<br />

iwj{ohns Yzr Bkb ;zxoS 'u nkgDk<br />

pDdk fjZ;k gkT[Ad/ ofjDr/.Gkos<br />

;oeko d/ fJ; c?;b/ T[go fezBh ekotkJh<br />

j[zdh j? fJj sK nkT[D tkbk ;wK jh<br />

dZ;/rk go fJ; ikoh j'J/ cowkB Bkb<br />

T[BQK swkw Gr"fVnK d/ ;kj zo{o ;{s j'<br />

rJ/ jB, fijV/ fe Gkos 'u w';N<br />

tkBfNv jB ns/ fgSb/ eJh djkfenK<br />

s'A Gkos BjhA rJ/ s/ nZi th ftd/SK 'u<br />

nwB SKsh dh fizdrh pshs eo oj/<br />

jB.<br />

e'bzphnk dh fJ; ;[zdoh B/ fiZfsnk<br />

'fw; fw; :{Bhto;' dk fyskp<br />

22 ;kbK fpzB?Z; ;N{v?AN nkc wkvb<br />

gkfbBk B/ eZb oks :kBh fe n?stko<br />

dh oks nwohek d/ fwnkwh 'u nk:'fis<br />

fw; :{Bhto; 2014 dh gqsh:'frsk 'u<br />

ftSt dhnK 87 j'o gqshGkrhnK B{z jok<br />

e/ fJj fyskp jk;b ehsk j?.<br />

gqsh:'frsk d/ nzfsw d"o 'u gkfbBk B/<br />

fw; :{H n?Z;H J/H fB:k ;Ku/i B{z fgZS/<br />

SZfvnk. fgSb/ 7 ;kbK d"okB fw;<br />

:{Bhto; dk fyskp fiZsD tkbh<br />

gkfbBk nwohek dh u"Eh wfjbk j?. B/<br />

tkdk 'u bk; t/rk; dh fB:k fJ;<br />

w[ekpb/ 'u gfjbh oBo ng ojh.<br />

skJhetKv' 'u u"E/ v"B dh fvroh jk;b<br />

eoe/ fB:k B/ fgSb/ ;kb i{B 'u fw;<br />

:{H n?Z;H J/H dk fyskp fifsnk ;h. fJ;<br />

w[ekpb/ 'u fw; :{eo/B ;?fezv oBo ng<br />

ns/ fw; Bhdob?Av shih oBo ng ojh.<br />

Gkos tb'A gqsh:'frsk 'u Skwb<br />

fwnkwh (fpT{o') fw; e'bzphnk<br />

gkfbBk t/rk B/ fw; :{Bhto; 2014<br />

dk fyskp nkgD/ BK eo fbnk.<br />

e'bzphnk d/ pokBfeZbk dh ofjD tkbh<br />

B':'fBsk b'X nkyoh 10 gqshGkrhnK dh<br />

fb;N 'u BjhA gj[zu ;eh.<br />

'ekwB w?B' ejkT[D tkb/ ekoN{fB;N nko e/ bZSwD dk fdjKs<br />

BthA fdZbh (fpT{o') bzp/ ;w/A s'A phwko<br />

uZb oj/ wSj{o ekoN{fB;N nkoH e/H<br />

bZSwD dk fdjKs j' frnk. 94 ;kb d/<br />

bZSwD B{z brksko phwkoh d/ uZbd/<br />

g[zB/ d/ dhBk BkE wzr/Seo j;gskb 'u<br />

Gosh eotkfJnk frnk ;h fiE/ ;'wtko<br />

B{z T[BQK B/ nkyoh ;kj fbnk.<br />

fgSb/ eJh fdBK s'A T[BQK dh jkbs<br />

brksko rzGho pDh j'Jh ;h. vkeNo<br />

brksko T[BQK dh f;js 'u ;[Xko<br />

fbnkT[D dh e'fSS eo oj/ jB go<br />

bZSwD B{z nkokw BjhA fwb fojk ;h.<br />

ekwB w?B ekoN{B okjhA Gkos jh BjhA<br />

d[Bhnk 'u yk; EK gkT[D tkb/ bZSwD<br />

B{z e[M ;kb gfjbK betk nk frnk ;h.<br />

fJ; s'A pknd T[j fznkdkso<br />

phwko jh ofjzd/ ;B. e[M fdB gfjbK<br />

:{ohBb fJzBc?eSB d/ uZbd/ T[BQK dh<br />

sphns fznkdk yokp j' rJh ;h.<br />

;'wtko B{z j;gskb 'u jh T[[BQK dk<br />

fdjKs j' frnk. fzeo:'r j? fe nkw<br />

nkdwh dk fXnkB fyZuD tkb/ bZSwD<br />

dk ;G s'A wSj{o ekoN{B 'ekwB-w?B'<br />

fojk fi; okjhA T[j ;w/A-;w/A 's/ w"i{dk<br />

ftt;Ek 's/ jZbk p'bd/. S[o{nks 'u<br />

okiBhfse ;zpzXs ekoN{B pDkJ/ fi;<br />

ekoB T[j fttkdK 'u nkJ/. fJ; eoe/<br />

T[BQK B/ okiBhfse ekoN{B s'A feBkok<br />

eo fbnk.


17<br />

17 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

;qh jfowzdo ;kfjp 3vh tou{nb N{o' dk ewkb<br />

nfwskG pZuB tb'A ;'Sb whvhJ/ 's/ gqw'SB, wZeV e'b ni/ ;wK BjhA<br />

nzfwqs;o (fpT{o') d/SK-ftd/SK ftu<br />

p?mhnK f;Zy ;zrsK ns/ j'o SoXkb{nK<br />

dh fJj fdbh swzBk j[zdh j? fe T[j ;qh<br />

dopko ;kfjp d/ B/fVUA doSB eoB s/<br />

;qh jfowzdo ;kfjp 3vh tou{nb N{o B/<br />

fJj d{ohnK ysw eo fdZshnK jB s/<br />

j[D e'Jh th SoXkb{ fJzNoB?ZN dh nfs<br />

nkX[fBe y'i okjhA ;qh dopko ;kfjp<br />

ezgb?e; d/ fJe-fJe e'B/ B{z d[Bhnk d/<br />

fe;/ th e'B/ ftu p?m e/ wfj;{; eo<br />

;edk j? s/ fe;/ ;w/A th nkgDh fposh<br />

B{z ;qh dopko ;kfjp Bkb i'V ;edk j?.<br />

fJzNoB?ZN dhnK nkX[fBe seBheK<br />

okjhA SoXkb{nK B{z ;qh dopko ;kfjp d/<br />

Bkb i'VD bJh Sq'wDh ew/Nh d/ fJzNoB?ZN<br />

ftGkr B/ fJ; T[gokb/ B{z 6 wjhfBnK<br />

s'A nwbh o{g d/ fdZsk j? ns/ fi; okjhA<br />

j[D se bZyK b'e 3vh dh fJ; nB'yh<br />

seBhe okjhA ;qh dopko ;kfjp nkJ/<br />

fpBK jh fJE'A dh nkGk B{z nkgD/ nzdo<br />

wfj;{; eo u[Ze/ jB. pkbht[Zv d/ T[x/<br />

nfGB/sk nfwskG pZuB th fJ; d/<br />

ekfJb jB s/ T[j ;'Sb whvhJ/ 's/ b'eK<br />

B{z fJ; nB'yh seBhe okjhA ;qh dopko<br />

;kfjp d/ doSB eoB bJh gq/fos eo<br />

oj/ jB, id'Afe Sq'wDh r[od[nkok gqpzXe<br />

ew/Nh d/ gqXkB iE/dko ntsko f;zx<br />

wZeV e'b fJ; seBhe dk o;wh sohe/<br />

Bkb T[dxkNB eoB dk ;wK BjhA j?<br />

iK fJzM efj bU fe T[j ni/ se fJ;<br />

dh wjZssk s'A nDikD jB.<br />

fJ; nkX[fBe seBhe 's/ NthN<br />

eofdnK fJ; dh oit/A SpdK ftu<br />

nfwskG pZuB B/ Sbkxk jh BjhA ehsh,<br />

;r'A T[BQK B/ fJj th fejk j? fe T[j fJ;<br />

seBhe okjhA nkgD/ nkg B{z ;qh dopko<br />

;kfjp d/ nzdo s[od/-fcod/ wfj;{;<br />

eoBr/. T[BQK B/ ;qh dopko ;kfjp 3vh<br />

tou{nb N{o dh c'N'rqkch dh th Sbkxk<br />

ehsh j? s/ fejk j? fe SoXkb{ d{o j' e/<br />

th ;qh dopko ;kfjp d/ e'B/-e'B/ s'A ikD{<br />

j' ;ed/ jB. T[BQK fejk fe fbze 's/<br />

efbZe eofdnK jh s[jkB{z bZr/rk fe<br />

fit/A s[;hA ;ohoe s"o 's/ ;qh dopko<br />

;kfjp ftu s[o-fco oj/ j'. nfwskG<br />

pZuB tb'A ;'Sb whvhJ/ 's/ gquko ehs/<br />

ikD s'A Sq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh<br />

nDikD j? s/ Sq'wDh ew/Nh tb'A nkgD/<br />

gZXo se fJ; dh gqw'SB bJh fJe th<br />

edw BjhA u[Zfenk frnk. fJ; ;pzXh<br />

id'A Sq'wDh ew/Nh d/ ;eZso Bkb rZb<br />

ehsh rJh sK T[BQK fejk fe e[M seBheh<br />

ekoBK eoe/ fJ; dk T[dxkNB BjhA j'<br />

;fenk. nkJhH NhH ftGkr d/ fJzukoi<br />

fJzihBhno i;gkb f;zx B/ 3vh tou{nb<br />

N{o dh seBhe s'A ikD{ eotkT[AfdnK<br />

dZf;nk fe Sq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/<br />

Nh d/ gqXkB iE/dko ntsko f;zx wZeV<br />

dh fdbh fJZSk ;h fe d{o p?mhnK ;zrsK<br />

th ;qh dopko ;kfjp Bkb i[V ;eD,<br />

fi; sfjs fJ; BthA seBhe 's/ ezw<br />

S[o{ ehsk frnk ;h s/ j[D w[ezwb j' u[Zek<br />

j? ns/ nkJh c'B n?gbhe/SB, fi; B{z 5<br />

bZy s'A tZX b'e vkT{Bb'v eo u[Ze/ jB,<br />

ftu fJ; B{z ekch g;zd ehsk ik fojk<br />

j?. T[BQK fejk fe ;qh dopko ;kfjp d/<br />

fJe-fJe e'B/ dh 3vh tou{nb c'N'rqkch<br />

ehsh rJh j? s/ ;qh dopko ;kfjp 's/<br />

fdB d/ uVQkn s/ oks d/ mfjokn se<br />

B{z e?wfonK ftu e?d ehsk frnk j?,<br />

fi; Bkb SoXkb{nK d/ wBK 's/ f;ZXk<br />

gqGkt g?Adk j?.<br />

NKv/ 'u u tkgfonk s/jok esbeKv, g[b; B{z gJhnK GkiVK<br />

NKvk (;HpH) SBhtko d[gfjo fpnk;<br />

dfonk e'b g?Ad/ wzv y/so 'u fJe fuZN/<br />

ozr dh wko{sh eko ftu'A 1 ftnesh ns/<br />

2 B"itkB bVehnK dhnK bkSK G/dGoh<br />

jkbs 'u fwbD dk ;wkuko gqkgs<br />

j'fJnk j?. gqkgs ikDekoh nB[;ko<br />

SBhtko eohp 1 ti/ NKvk g[b; B{z<br />

;{uBk fwbh fe fpnk; dfonk d/ wzv y/<br />

so ftu fJe wko{sh z?ZB eko fi; ftu<br />

1 nZXyVQ T[wo dk ftnesh s/ 2 B"itkB<br />

bVehnK dhnK bkSK gJhnK jB, fiBQK<br />

B{z e'Jh esb eoe/ SZv frnk ikgdk<br />

j?. NKvk g[b; B/ s[ozs xNBk ;EkB 's/<br />

gj[zu e/ bktkfo; bkSK B{z nkgD/ epz/<br />

ftu b? e/ wkwb/ dh scshS S[o{ eo fdZsh<br />

j?. ;{soK w[skpe T[es ftnesh ;heoh<br />

fgzv dk dZf;nk ik fojk j?, fi; dk BK<br />

ewbihs f;zx g[Zso pbftzdo f;zx,<br />

idfe bVehnK dh gSkD i;ftzdo e"o<br />

(22) g[Zsoh r[ofdnkb f;zx tk;h<br />

GkrhnK ns/ T[;dh S'Nh G?D pbftzdo<br />

e"o (17) ti'A j'Jh j?. fzbk g[b; w[yh<br />

okiihs f;zx j[zdb d/ fBod/SK j/m NKvk<br />

d/ n?Z;H n?ZuH UH jogqhs f;zx dh<br />

nrtkJh 'u fJ; shjo/ esb d/ wkwb/<br />

dh scshS eoB bJh g[b; fgzv ;heoh<br />

gj[zu e/ g{oh v{zxkJh Bkb SkDphD eo<br />

ojh j?. wkfjoK w[skpe fJj wkwbk gq/w<br />

;pzXK dk bZr fojk j?, feT[Afe T[es<br />

ftneshnK dk esb eoe/ bkSK B{z<br />

dfonk 'u o'VQB bJh eko B{z fpnk;<br />

dfonk tZb fbikfJnk ik fojk ;h fe<br />

eko 'u e'Jh seBheh B[e; g?D ekoB<br />

d'Sh eko SZv e/ coko j' rJ/ j'Dr/.<br />

fJe tko fco fdykJh fdZsk J/bhnBK dk 'T[vD yN'bk'<br />

w?e;he' (fpT{o') J/bhnBK B{z b? e/ jw/Sk s'A jh nkw b'eK s/ ftfrnkBhnK d/<br />

ftu SZe tkbh ;fEsh pDh ojh j? go fJBQhA fdBhA eJh ypoK fJ; rZb 's/ w'jo brk<br />

ojhnK jB fe ;Zuw[Zu fJ; d[Bhnk s'A fJbktk fJe j'o d[Bhnk j?, fiZE/ J/bhnB<br />

tZ;d/ jB. fJ;/ eVh ftu skzk ypo j? fe w?e;he' s'A 300 whb gZSw tZb e'fbwk<br />

itkbkw[yh d/ B/V/ fJe :{H n?ZcH UH (J/bhnBK dk T[vD yN'bk) T[Zvd/ j'J/ d/fynk<br />

frnk. fJj d/yD ftu fJe x'V/ d/ tKr bZr fojk ;h. fJj ojZ;wJh uhz e'fbwk<br />

itkbkw[yh d/ cND s'A pknd fdykJh fdZsk ns/ e[M jh gbK ftu fJj rkfJp j'<br />

frnk. 24 ;kbk dh b':'bk eftzNkbhnk o'ik; fJ; ojZ;wJh T[vD yN'b/ B{z nkgD/<br />

e?wo/ ftu e?d ehsk. T[; B/ fejk fe id'A T[BQK B/ gfjbK fJ; B{z d/fynk sK T[BQK B{z<br />

fJj fJe x'V/ d/ tKr fdykJh fdZsk. T[; B/ fejk fe :ehBB fJj e'Jh gzSh BjhA ;h<br />

feT[Afe fJj nkeko ftu pj[s tZvk ;h. 2012 ftu th f;rko d/ nkeko torh<br />

fJe uhz N?bhftzB d/ e?wok eq{ B/ nkgD/ e?wo/ ftu e?d ehsh ;h. fgSb/ ;kb<br />

Btzpo jh fJe X[zXbh d/ ;c?d ozr dh uhz B{z th fJ; itkbkw[yh d/ nk;gk; T[Zvd/<br />

j'J/ d/fynk frnk ;h.<br />

PRASAD LEGAL


18<br />

18 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

fJj j? d[Bhnk dk ;G s'A rohp okSNogsh HHH<br />

T[o{rt/ (fpT{o') fJj sK ;G B{z gs? fe d[Bhnk dk ;G s'A skesto okSNogsh<br />

e"D j?. jo e'Jh MZN efj d/t/rk poke Upkwk. ih jK, poke Upkwk nwohek d/<br />

okSNogsh jB ns/ nwohek d[Bhnk dk ;G s'A SeshSkbh d/S j'D d/ Bks/ Upkwk<br />

th ;G s'A skesto okSNogsh wzB/ iKd/ jB go eh s[;hA ikDd/ j' fe d[Bhnk dk<br />

;G s'A rohp okSNogsh e"D j?, fi; e'b Bk sK pj[sk tZvk xo j? ns/ eko th pkp/<br />

nkdw d/ zwkB/ dh j?. fJe gk;/ poke Upkwk d/ mkm-pkm eo'VK d/ jB ns/ d{i/<br />

gk;/ jB T[o{rt/ d/ okSNogsh i'; w[ihek. nkgD/ d/S 'u ;G s'A tX/o/ b'efgq: i';<br />

dh ihtBS?bh p/jZd ;kdrh Goh j?. T[BQK e'b Bk sK ofjD bJh tZvk xo j? ns/ Bk<br />

jh y[d dk jtkJh ijkz.<br />

1H nwoheh okSNogsh dh sBykj 33,333 vkbo Gkt 20 bZy 53 jzko 312<br />

o[gJ/ wjhBk j?, idfe T[o{rt/ d/ okSNogsh i'; w[ihek dh sBykj 12, 500 vkbo<br />

Gkt 7 bZy 69 jzko 999 o[gJ/ wjhBk j?. fJ; 'u'A th 90 ch;dh fjZ;k T[j u?foNh<br />

d/ s"o 's/ d/ fdzd/ jB. 2H Upkwk dh eko 'fd ph;N' d[Bhnk dh ;G s'A ;[oZfyns eko<br />

j?, j'o fe;/ th okSNogsh e'b fJzBh ;[oZfyns rZvh BjhA j?, idfe i'; w[ihek dh<br />

rZvh phNb dk wkvb 1987 dk j?, fi; bJh e'Jh vokJhto BjhA j?. fJ; B{z T[j<br />

nkg ubkT[Ad/ jB.<br />

3H Upkwk dk J/noc'o; tB BK dk ijkz, fi; B{z T[Zvdk tQkJhN jkT{; th<br />

fejk iKd?. seBhe, ;j{bs ns/ ;[oZfynk gZy'A fJ; s'A fpjso j'o e'Jh BjhA. fJ; s'A<br />

T[bN i'; w[ihek dk nkgDk e'Jh ijkz BjhA. fgSb/ fdBhA xo tkg; ikD bJh<br />

T[BQK B/ w?e;he' d/ okSNogsh d/ ijkz okjhA T[vkB Goh ;h.<br />

4H fJBQk d'jK ftukb/ s[;hA zwhB s/ n;wkB dk coe ;kc s"o 's/ d/y ;ed/ j'<br />

ns/ T[j j? fojkfJS. Upkwk fiE/ ofjzd/ jB Gkt tQkJhN jkT{; ;G s'A ;[oZfyns<br />

fojkfJS j?, fi; d/ e[b 132 ewo/, 35 pkEo{w, 412 dotkz/, 147 fyVehnKH 28<br />

ckfJogb/f;z, 8 ;N/ne/; ns/ 3 fbcNK jB, idfe T[o{rt/ d/ okSNogsh fe;/<br />

;oekoh fojkfJS 'u BjhA ofjzd/, f;oc fJe phHn?ZuHe/H d/ ckow jkT{; 'u ofjzd/ jB.<br />

5H fJ; ;G d/ pkti{d w[ihek nwoheh okSNogsh poke Upkwk d/ w[ekpb/<br />

nkgD/ d/S 'u j[D sZe d/ ;G s'A tX/o/ b'efgq: okSNogsh jB.<br />

wjkokSNo ;oeko yohd/rh<br />

bzvB ;fEs pkpk ;kfjp dk xo<br />

bzvB (fpT{o') wjkokSNo ;oeko B/ c?;bk ehsk j? fe bzvB fty/ ;fEs phH<br />

nkoH nzp/veo d/ xo B{z yohfdnk ikt/rk, fiZE/ pkpk ;kfjp ;kb 1920 ftu<br />

bzvB ;e{b nkc fJeBkfwe; ftu gVQkJh eoB d"okB ofjzd/ ;B. fJ; B{z fJe<br />

;wkoe-;fj bkfJpq/oh ftu pdfbnk ikt/rk. fJ; ;pzXh fJe wzsoh B/ ikDekoh<br />

fdZsh.<br />

fzeo:'r j? fe fgSb/ fdBhA fpqfNS c?vo/SB nkc nzp/veokJhN; n?Av p[ZfXJh;N<br />

nkor/BkJhz/SB B/ wjkokSNo ;oeko B{z fJe fuZmh fby e/ G/ih, fi; 'u fBZih<br />

ikfJdkd 40 eo'V ftu fBbkw j'D dh ;{uBk fdZsh ;h.<br />

Upkwk dh Gkos :ksok dk Nhuk uhB 's/ ezNo'b oZyDk L fEze N?Ae<br />

UJ/ n?Bk tZvk NwkNoHHHH<br />

bzvB (fpT{o') j[D pkzko 'u eZd{ fizB/ Gko/ ns/ tZv/ NwkNo th nk u[Ze/ jB.<br />

;[DB 'u s[jkB{z E'VQk nihp bZr/rk go fJj ;Zu j?. fJ; B{z eZN-eZN e/ s[;hA eJh<br />

fdBK sZe tos ;ed/ j'. fpqN/B ns/ nwohek ezgBh B/ NwkNo d/ nfij/ phz fsnko<br />

ehs/ jB fiBQK d/ g"fdnK 's/ 3 s'A uko feb' Gko d/ NwkNo bZrd/ jB.<br />

N'oKN' (fpT{o') e?B/vk d/ ;{p/ UANkohU<br />

'u po?AgNB Sfjo d/ nB{g e[wko T[G{<br />

(35) B{z ndkbs tb'A 29 wjhfBnK dh<br />

e?d dh ;zk ;[DkJh rJh j?. T[j i{B<br />

g/Jhfuzr (fpT{o') nwoheh<br />

okSNogsh poke Upkwk dh d{ih Gkos<br />

:ksok d/ Bshi/ 's/ uhB B/ BzoK<br />

fNekJhnK j'JhnK jB. fJ;/ d"okB fJE'A<br />

d/ ;oekoh fEze N?Ae B/ fNZgDh ehsh j?<br />

fe fJ; :ksok dk Nhuk uhB 's/ ezNo'b<br />

oZyDk j? go Gkos nwohek d/ uZeo 'u<br />

BjhA gt/rk.<br />

o/BfwB :{Bhtof;Nh d/ ;e{b nkc<br />

fJzNoB?SBb fob/SBz d/ gq'H tKr :/th<br />

B/ fejk fe Upkwk d{ih tko Gkos dh<br />

:ksok eoB tkb/ gfjb/ okSNogsh pD<br />

rJ/ jB ns/ fJ; :ksok dk T[d/S nkgDh<br />

okiBkfJe ftok;s th SZv ikDk j?.<br />

T[BQK fejk fe i/eo nwohek dh Bzo<br />

Bkb d/fynk ikt/ sK Gkos uhB 's/<br />

ezNo'b gkT[D dh fjzd-gqSKs oDBhsh<br />

d/ bJh nfjw j?. tKr B/ fejk, ''n;b<br />

ftu nwoheh oDBhsh uhB d/ fto[ZX<br />

Gkos dk fJ;s/wkb eoBk j?. Gkos B{z<br />

th oZfynk wkwfbnK 'u nwohek d/ Bkb<br />

oDBhfse ;fj:'r dh zo{os j?, feT[Afe<br />

T[; B{z nZstkdh jwfbnK ekoB Gkoh<br />

B[e;kB T[mkT[Dk fgnk j?.''<br />

fJ; ezgBh tb'A fsnko ehs/ phzK d/ g"fdnK B{z j[D sZe dk ;G s'A tZvk NwkNo<br />

nkfJnk j? i' 10 fJzu ns/ ;kY/ 3 feb' Gko dk j?. nkgD/ fJ; ;kJhz ns/ Gko d/<br />

Bkb fJj d[BhnK dk ;G s'A tZvk NwkNo th x'fSs j' u[Zek j?. fJ; d/ uZbd/ fJ;<br />

ezgBh B/ fJ; d/ phzK Bkb y/sh eoe/ fJ; s'A tZvk NwkNo T[rkT[D tkfbnK B{z 5<br />

jzko gkT{Av (46 jzko o[gJ/) dk fJBkw d/D dh th x'SDk ehsh j?.<br />

:{He/H ns/ :{H n?;H J/ H d/ y'iekohnK B/ fwb e/ 20 ;kb dh ;ys fwjBs s'A<br />

pknd fJ; NwkNo d/ phzK B{z fsnko ehsk j?. fJ; d/ 1H5 s'A b? e/ 3H5 feb' sZe d/<br />

NwkNo bZrd/ jB. fJ; d/ fJe g"d/ d/ eohp 11 NwkNo bZrd/ jB.<br />

v'fvnK dh s;eoh eoB tkb/ gzikph B{z e?d<br />

2010 'u nwohek s'A e?B/vk ftu NoZe<br />

okjhA brGr ;tk uko e[fJzNb u{ok g';s<br />

b? e/ ik fojk ;h, fi; B{z ftzv;o 'u<br />

g[b; tb'A frqcsko eo fbnk frnk ;h.<br />

g[b; tb'A T[; e'b'A seohpB ;kY/ 8 bZy<br />

vkbo s'A fznkdk dh ehws dk u{ok g';s<br />

;h. g[b; tb'A g[ZSfrZS 's/ T[G{ d/ dZf;nk<br />

fe T[; d/ d' pZu/ ns/ gsBh po?AgNB<br />

ftu ofjzd/ jB. T[; B/ ndkbs ftu<br />

dZf;nk fe i{nk y/vD ekoB T[j<br />

eozkJh j' frnk ;h ns/ T[; B/ SoBihs<br />

frZb, pokfJB t'Ar ns/ i/thno ezr<br />

e'b'A g?;/ T[Xko bJ/ ;B. T[Xko u[ekT[D<br />

bJh T[; B{z u{ok g';s dh s;eoh eoB<br />

bJh wip{o ehsk frnk ;h. SoBihs<br />

frZb ns/ pokfJB frZb phs/ ;kb ;szpo<br />

ftu fJ; e/; 'u'A poh j' rJ/ ;B, id'A<br />

fe fJe i/thno frZb e?B/vk SZv u[Zek<br />

j? ns/ g[b; B/ T[; B{z frqcsko eoB<br />

bJh e"wKsoh gZXo 's/ tkozN ikoh eo<br />

fdZs/ rJ/ jB.<br />

fJzrb?Av dk v/rBj?w Sfjo pfDnk ;G s'A tX/o/ b[ZNK-y'jK tkbk Sfjo<br />

bzvB (fpT{o') efjzd/ jB fe d{o<br />

tZid/ Y'b jh ;[jktD/ brd/ jB, id'A<br />

Y'b e'b tZidk j't/ sK ezBK d/ god/<br />

cNd/ wfj;{; j[zd/ jB. fpbe[b T[;/ soQK<br />

jh fJzrb?Av dk BK iK s;thoK okjhA<br />

y{p;{osh jo fe;/ dk wB w'jzdh j? go<br />

id'A s;thoK nzdo Mked/ jK sK f;o<br />

ueokT[D tkb/ nzeV/ wZE/ brd/ jB.<br />

ih jK, fJzrb?Av d/ ;G s'A fznkdk b[ZNKy'jK<br />

tkb/ 20 SfjoK dh ;{uh fsnko j'Jh<br />

j?. fJBQK SfjoK ftub/ xoK B{z tX/o/ phwk<br />

okSh ndk eoB dk p'M th MZbDk g?<br />

fojk j?. fJ; ;{uh 'u fznkdk yso/ ns/<br />

xZN yso/ tkb/ 10-10 SfjoK B{z Skfwb<br />

ehsk frnk j?. ;G s'A fznkdk u'ohnK<br />

tkb/ Sfjo dk ski v/rBj?w ns/<br />

pheBNoh d/ f;o ;fink j?. fJE/ fgSb/<br />

;kb 1 jzko xoK wro 55 xoK 'u<br />

u'ohnK j'JhnK jB ns/ gqsh xo u'oK B/<br />

5117 gkT{Av dh okSh 's/ jZE ;kc ehsk<br />

;h.<br />

rqKNfjb, fBT{poh gkoe ns/<br />

nkbp'o'n j?u fty/ 549 xo (okSh<br />

6,581), u"obNB ew jkovh ns/ pkob'<br />

w{o wkBu?;No 'u 518 xo (okSh<br />

1,981), fJBN/e ns/ thNbh, ;kT{E<br />

:"oeSkfJo 'u 483 xo (okSh 1,907),<br />

t[Zvc'ov, rq/No bzvB 'u 482 xo (okSh<br />

6,074), j"oBuou ns/ n?wo;B gkoe,<br />

n?;?e; 'u 471 xo (okSh 4,759),<br />

N?fvzrNB, c[bt?Zb ns/ p[Shgkoe, rq/<br />

No bzvB 'u 471 xo (okSh 1,709),<br />

n?ebfSb, t?;N :"oeSkfJo 'u 469<br />

xo (okSh 4,629), e"ec';Noi, rq/No<br />

bzvB 'u 455 xo (okSh 4,409) ns/<br />

;?tB fezrz, rq/No bzvB d/ 44 xoK 'u'A<br />

5,282 w[Zb dhnK t;sK u'oK B/<br />

T[vkJhnK ;B. ;[go wkoehN d/ fgSb/<br />

12 wjhB/ d/ nzeV/ dZ;d/ jB fe u'oh<br />

j'J/ ;wkB d/ eb/w ti'A 286 fwbhnB<br />

gkT{Av fJzS'o?A; ti'A ndk ehs/ rJ/ jB.


19 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

y[d B{z w;hjk dZ;D tkb/ ezfgT{No j?eo B{z j'Jh i/b<br />

f;zrkg[o L Gkosh w{b d/ 36 ;kbk fJe ftnesh B{z 2013 'u ;ZskXkoh gkoNh<br />

;w/s xZN'-xZN ;Zs ;zrmBK d/ ezfgT{No j?fezr wkwb/ 'u uko ;kb ns/ nZm<br />

wjhfBnK dh i/b dh ;zk ;[DkJh rJh j?. 'fd ;N/N; NkJhwz' dh nZi dh ypo<br />

nB[;ko y[d B{z w;hjk dZ;D tkb/ i/w; oki no'e?;kwh B{z fgSb/ jcs/ d'Sh<br />

mfjokfJnk frnk. T[; B/ gqXkB wzsoh d/ dcso ns/ u'D ftGkr dcso d/ Bkb<br />

jh ghg[b; n?eSB gkoNh (ghHJ/HghH) Brogkfbek e"Af;b efwT{fBNh ckT{Av/SB<br />

ns/ f;Nh jkot?;N uou ;w/s tZy-tZy ;oekoh ;otoK B{z ;e?B eoB bJh<br />

;kcNt/no dh tos'A ehsh.<br />

ypo j? fe eJh ;kJhNK Bkb S/VSkV ehsh rJh ns/ Xweh fdZsh rJh. d'Sh B/<br />

'fd ;N/N; NkJhwz' d/ pbkr B{z th j?e ehsk ns/ r?o-ekB{zBh sohe/ Bkb fJe<br />

;oto sZe gj[zuD dk :sB ehsk, fi; 'u ;N?Avov ukofNv p?Ae d/ rkjeK d/<br />

ykfsnK dk t/otk ;h. ;N/N e'oN dh T[g iZi i?Bhco w?oh B/ fejk fe d'Sh B/ Xweh<br />

d/D dh i' e'fSS ehsh, T[j iBsk bJh ysok ns/ vo dk ekoB pfDnk.<br />

bktko; 'd[ork<br />

d[ork' pD/rh nwoheh g"g rkfJek dh bkvbh<br />

r[ioks (fpT{o') fe;ws ed'A ns/ fet/A pdb ikt/, fJj fe;/ B{z BjhA gsk go<br />

eJh tko fe;ws fJzM pdbdh j? fe pzdk coS s'A noS 's/ gj[zu iKdk j?. fiE/ T[;<br />

B{z e'Jh ikDdk sZe BjhA j[zdk, T[E/ T[; d/ nZr/-fgZS/ ukj[D tkfbnK dhnK<br />

eskoK pZM iKdhnK jB. e[M fJj' fijh fw;kb d/yD B{z fwbh Gkos d/ r[ioks<br />

;{p/ d/ eZS fJbke/ dh fJe BzBQh fijh e[Vh dh, fi; B{z nZi s'A gzi ;kb gfjbK<br />

nziko 'u SwSkBxkN d/ pkjo e'Jh SZv frnk ;h. ehV/-we"fVnK B/ T[; d/ BZe<br />

dk pj[sk fjZ;k yk fbnk ;h. e[M b'eK B/ fit/A-fet/A T[; dh ikB puk bJh ns/<br />

T[; B{z G[i d/ wfjbk efbnkD e/Ado 'u gj[zuk fdZsk frnk. T[E/ T[; dk BK<br />

'd[ork' oZfynk frnk j?. ;wK phsD d/ Bkb d[ork dh fe;ws B/ fJe tko fco<br />

gk;k gofsnk ns/ fJj d[ork dh y[Sfe;wsh j? fe j[D T[j wSj{o nwoheh g"g<br />

rkfJek feq;NhBk ftbhnw; dh p/Nh pDB tkbh j?. feq;NhBk nkg ;g/fBS w{b<br />

dh j? ns/ fcbjkb nwohek d/ f;Bf;BkNh-UjhU 'u ofjzdh j?.<br />

ni/ sZe T[; dk ftnkj BjhA j'fJnk go nZi T[j fJe gzi ;kbk pZuh dh wK<br />

pDB dk ;[Gkr gqkgs eo bt/rh. pekfJdk j'D tkb/ ;wkrw 'u p/Nh B{z r'd b?D<br />

dhnK ekB{zBh o;wK g{ohnK ehshnK ikDrhnK. okie'N dh ;z;Ek 'gkbe' okjhA<br />

d[ork B{z 'wK' fwb rJh j? ns/ feq;NhBk B{z d[ork d/ o{g 'u d{ih p/Nh. d' ;kb<br />

gfjbK T[j j?dokpkd s'A ;Zs ;kb dh nBkE pZuh w[zBh B{z th r'd b? u[Zeh j?. j[D<br />

w[zBh ns/ feq;NhBk nkgD/ gfotko 'u nkT[D tkb/ Bt/A wfjwkB B{z b?D bJh eZb<br />

jh G[i gj[zuhnK jB. fJ; ;zpzXh feq;NhBk B/ fejk, ''w?A y[Sfe;ws jK fe d[ork<br />

tor/ ;g?Sb pZfunK dk ;jkok pDh. w[zBh s'A pknd d[ork B{z r'd b? fbnk j?. b'e<br />

efjzd/ jB fe d[ork y[Sfe;ws j? go w?A efjzdh jK fe w?A y[Sfe;ws jK, i' T[j w/<br />

oh fzzdrh 'u nkJh.'' T[; B/ fJj th dZf;nk fe T[j d' ;kb pknd d[ork d/ BZe<br />

dh ;oioh eotkJ/rh. T[; B/ fejk fe w?A ukj[zdh jK fe d't/A pZuhnK Gkosh<br />

;ZfGnkuko Bkb i[VhnK ofjD, fJ; bJh n;hA Gkosh fsT[jko wBkT[Dk S[o{ eo<br />

fdZsk j?. w?A fjzdh th f;Zy ojh jK.''<br />

fw;o dh y{p;{osh dh fw;kb<br />

pD rJh fJe nkw fijh e[Vh<br />

fw;o (fpT{o') ed/ ngkD/ ;ys<br />

ekB{zBK s/ ed/ nkgD/ xo/b{ :[ZX ekoB<br />

uouk ftu fojk fw;o nZi-eZbQ fJ;<br />

phfizrº nwoheh okSNogsh poke<br />

Upkwk d/ Gkos d"o/ B{z b? e/ whvhnk<br />

ftu fJzBhA uouk j'Jh fe uhB fsbfwbk<br />

frnk ns/ nukBe jh T[; B/ Gkos dh<br />

Beb eod/ j'J/ fJe tZvk c?;bk b? fbnk<br />

j?. uhB B/ nkgD/ ekB{zB pdbd/ j'J/ 10<br />

nkw fijh e[Vh d/ ekoB uouk dk ftSk<br />

pfDnk j'fJnk j?. fJ; e[Vh dhnK<br />

s;thoK c'N'rqkcN B/ ;/w' o/ok B/ fyZuhnK<br />

;kbK ftu fJe tko ehsh ikD tkbh<br />

go/v ftu fJe yk; wfjwkB B{z p[bkT[D<br />

dh fsnkoh eo fojk j?. wfjwkB th<br />

nfijk, fi; s'A nwohek ;V-G[i iKdk<br />

j?.<br />

fJ; go/v ftu T[j o{; d/ okSNogsh<br />

Bebh wzrb fwSB 'u u bZrh nZr, fo;ou ;N/SB B j'fJnk ;[nkj<br />

bzvB (fpT{o') nwohek d/ T{Nk o/fr;skB 'u ;Ekfgs Bebh wzrb fwSB 'u<br />

nZr bZr rJh fi; Bkb fJj ;V e/ ;[nkj j' frnk. fwSB 'u 4 g[bkV :ksohnK<br />

dh Nhw ezw eo ojh ;h ns/ wzrb rqfj 's/ ihtB d/ wB'ftfrnkfBe n;o dh w[V<br />

ouBk dh T[whd 'u d' jcfsnK s'A T[j J/eKstk; 's/ ;B. jkbKfe fJ; nZr bZrD<br />

Bkb fe;/ ikBh B[e;kB dh e'Jh ypo BjhA j?. nypko v/bh w/b dh fog'oN nB[;ko<br />

10 c[ZN T[ZuhnK nZr dhnK bgNK B/ g{o/ ;N/SB B{z spkj eo fdZsk. nZr bZrD dk<br />

ekoB fpibh ;zukbB 'u j'fJnk nukBe tkXk dZf;nk frnk j?.<br />

jB. d[Bhnk Go d/ c'N'rqkco nkJ/ fdB<br />

e[dosh BzkfonK dh c'N'nK fyZuD bJh<br />

d[Bhnk d/ eJh d/SK ftu iKd/ jB go<br />

id'A ;/w' o/ok fw;o rJ/ sK fJ; e[Vh<br />

ftu T[BQK B{z fznkdk efSS bZrh. T[BQK<br />

dk efjDk j? fe fJj e[Vh fw;o d/ fJe<br />

SoBkoEh e?Ag ftu ezw eodh ;h, s/ fJ;<br />

d/ pdb/ T[; B{z e[M ykD bJh fwb iKdk<br />

;h. T[; dhnK nZyK nfijhnK ;B, fiBQK<br />

B{z d/y e/ e'Jh th nkeofSs j' ikt/. 17<br />

;kb dh fJj e[Vh fiZE/ th ik ojh ;h<br />

nkgDh Skg b'eK d/ fdbK ftu SZvdh<br />

ik ojh ;h.<br />

;/w' B/ dZf;nk fe ysoBke o/<br />

fr;skB ftu T[j fJ; soQK x[zw ojh ;h<br />

fit/A ;ko/ yso/ T[; d/ ukj[D tkb/ j'D<br />

s/ T[; B{z fe;/ dk vo Bk j't/. id'A T[j<br />

rkT[Adh sK T[; d/ ;[oK Bkb tkdhnK<br />

wfje T[ZmdhnK. fi; e?Ag ftu fJj e[Vh<br />

ofjzdh ;h, T[ZE'A d/ b'eK Bkb T[; dh<br />

tXhnk gSkD ;h. fJ; e[Vh dhnK nZyK<br />

ftu eJh ;tkb ;h go T[j p/jZd p/<br />

fw;kb s/ ewkb ;h. fJ; bJh ;/w' B/ T[;<br />

d/ fzzdrh d/ e[M fdBK B{z e?wo/ ftu e?d<br />

eo fbnk s/ fJe nkw fijh e[Vh fw;o<br />

dh y{p;{osh dh fw;kb pD rJh.<br />

Upkwk B{z itkp d/D bJh uhB<br />

go/v 'u u p[bkJ/rk yk; wfjwkB<br />

tkbkdhwho g[fsB B{z p[bkJ/rk. ftd/S<br />

wzsokb/ B/ o{;h B/sk B{z ;Zdk fdZs/ ikD<br />

dh g[SNh ehsh j?. uhB fJ; ;kb d{i/<br />

ftSt:[ZX ftu fiZs dh 70thA toQ/rzY<br />

's/ ftSkb c"ih go/v dk nk:'iB eo/<br />

rk. uhB 1949 ftu rDoki dh<br />

;EkgBk dh :kd ftu jo 10 ;kbk ftu<br />

fJe tko tZvh c"ih go/v eodk j?.<br />

nkyoh c"ih go/v 2009 ftu j'Jh ;h.<br />

fJ; go/v d/ nk:'iB B{z nwohek ns/<br />

Gkos d/ eohph d/ Bt/A ;wheoDK d/ wZd/<br />

Bzo d/fynk ik fojk j?.<br />

fzeo:'r j? fe okSNogsh Upkwk<br />

B/ ';N/N nkc :{BhnB n?vo?Z;' ftu fejk<br />

;h fe J/Shnk dk eko'pko uhB d/ BjhA<br />

nwohek d/ jZEK 'u oj/rk. T[ZE/ Gkos<br />

ftu T[BQK B/ fejk fe :{eq/B wkwb/ ftu<br />

o{; B{z tZy-tZy eoB dh b'V j?. j[D<br />

uhB ns/ o{; B/V/ nk e/ nwohek d/<br />

fybkc ;wheoD pDkT[D dh fsnkoh<br />

eo oj/ jB.<br />

MATRIMONIAL<br />

"Seeking qualified, fair and slim<br />

girl from Gursikh family for<br />

Ramgarhia Gursikh boy, April 89<br />

born, 5’9”, qualified engineer<br />

working in a reputed company.<br />

Educated family well settled in<br />

Sydney 20 years.<br />

Mobile: 0414297372, email:<br />

jaswinder.assi@lionco.com<br />

MATRIMONIAL<br />

Wanted suitable Amritdhari<br />

girl for Amritdhari gursikh boy<br />

March 84 5'8" BTech MTech IT<br />

. Working with large Australian<br />

company as Software Architect<br />

in Melbourne and getting good<br />

salary package with grace of<br />

Waheguru. Holding PR . Send<br />

details via email<br />

gursikhboy1984@gmail.com for<br />

call 91-9463444542


20 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

;zgkdeh<br />

gzikp NkJhwz<br />

rzrk ;ckJh dh<br />

;[[;s ocsko<br />

rzrk ;ckJh dh ;[Z;s ocsko T[s/ fJZe tko fco ;[gqhw<br />

e'oN B/ e/Ado ;oeko B{z eVh cNeko brkJh j? . T[;B/<br />

g[ZfSnk j? fe ;ckJh gq'rokw fJj ;oeko nkgD/ ekoiekb<br />

ftZu w[ezwb eo gkJ/rh iK BjhA< itkp ftZu ;oeko B/<br />

fejk j? fe uko ;kb ftZu fJj ezw g{ok j' ikt/rk.<br />

;oeko tb'A g/S ;kfbf;No iBob ozihs e[wko B/<br />

ndkbs Bz{ fejk j? fe rzrk B{z ;kc eoB bJh 118 e;p/<br />

fBSkBd/j ehs/ rJ/ jB, fiZE/ ;hto/i NqhNw?AN gbKN brkJ/<br />

ikDr/. T[E/ d/ Bro fBrwK ns/ Bro ;z;EktK B{z fJ;d/<br />

bJh u/szB ehsk frnk j?.<br />

rzrk B{z gqd{SD w[es eoB d/ pko/ ftZu ;Zs nkJhnkJhNh<br />

;z;EkBK dh fog'oN th wjhB/ d/ nzs sZe nk ikt/rh .<br />

jkbKfe fJj dbhbK ndkbs B{z ;zs[SN BjhA eo ;ehnK.<br />

e'oN B/ ;oeko Bz{ ;kc fejk fe T[j T[BQK ;hto/i NqhNw/AN<br />

gbKN d/ pko/ ftZu ;N/N; fog'oN dkyb eo/, fiBQK dk ezw<br />

g{ok j'D tkbk j?, ns/ i/eo ezw g{ok j'D ftZu fznkdk<br />

;wK bZrdk j? sK T[;dk ekoB th dZ;/. T[;B/ g[ZfSnk fe<br />

;oeko fJe' tko ;ckJh dh rZb eoB dh EK uoDpZX :'iBk<br />

feT[A BjhA pDkT[Adh< e'oN d/ sby o[y ftZu T[BQK ;ko/ b'eK<br />

dk o'; Mbe fojk j? i' rzrk B{z ;kc d/yDk ukj[zd/ jB. gozs{<br />

;ckJh B{z b? e/ i' e[ZM th uZb fojk j?, T[; Bkb fJj ftStk;<br />

BjhA g?dk j' gk fojk fe rzrk tkeJh ed/ ;kc j' gkJ/rh.<br />

j[D/ sZe fJ; pko/ ftZu nkw okJ/ fJjh ojh j? fe<br />

fGqSNkuko dh tiQk Bkb rzrk dh ;ckJh dk ezw f;oc ekri<br />

T[s/ f;wN eo ofj ik fojk j?. toswkB ;oeko B/ th i/<br />

eo fJ;B{z nkgD/ J/izv/ ftZu fbnk j? sK fJ;dk w[Zy ekoB<br />

rzrk dk fjzd{ SoXk Bkb i[fVnk j'Dk j?. gozs{ fJ; Bkw<br />

T[s/ t'N fwb ikD d/ pknd T[;dk otZJhnk fgZSbhnK<br />

;oekoK tork jh j' frnk j?. sqk;dh fJj j? fe i' uhiK<br />

;kv/ d/S ftZu gqshe dk o{g b? b?AdhnK jB, T[BQK Bkb nkw<br />

iBsk dk e'Jh fttjkoe i[Vkt BjhA pudk. wzfdoK B{z d/<br />

y', T[E/ eh jkbs ofjzdh j?. fJjh jkb rzrk dk th j?. b'e<br />

ukj[zd/ sK jB fe fJj ;kc oj/ gozs{ fJ;d/ bJh e'Jh eSN<br />

BjhA u[ZeDk ukj[zd/. T[ABkt ftZu rzrk ftZu ;" s'A finkdk<br />

bkSK dk fwbDk fJ; otJhJ/ dh fJZe tZvh fw;kb j?. fJ;<br />

tko ndkbs ;oeko s'A rzrk dh ;ckJh eotk bt/ sK fJj<br />

fJZe tZvh rZb j't/rh.<br />

gzikp NkJhwz ftZu Sg/ fJSfsjkoK fsjkoK bJh fJSfsjko fsjko d/D tkb/ y[d<br />

fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh<br />

d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK<br />

ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK<br />

bJh y[d fizw/tko jB.<br />

ed'A d{o j'DrhnK rD ns/ szso ftZu tZv/<br />

ck;b/ tkb/ ;kv/ rDszso ftZubhnk ykwhnK<br />

d/S nkgDk 66tK rDszso fdt;<br />

wBk fojk j? go rD ns/ szso d/<br />

ftZu dk ck;bk nZi th ekfJw j?.<br />

fJZe nfij/ ;wki B{z fi;dh nkswk<br />

ftZu r?o pokpoh jikoK ;kb s'A tZ;h<br />

j', nkgDk rDszso fdt; fe; soQK<br />

wBkT[Dk ukjhdk j?< rDszso dh ;G<br />

s'A ;thekos gfoGkSk d/ nB[;ko fJ;<br />

ftZu pokpoh d/ nfXeko d/ Bkb<br />

iBsk B{z nkgDh g;zd dh ;oeko<br />

u[DB dk nfXeko j'Dk ukjhdk j? ns/<br />

fJ; u[Dh j'Jh ;oeko B{z nkgD/<br />

BkrfoeK d/ Bkb Xow, toD, fbzr,<br />

ozr iK ikfJdkd d/ nkXko T[s/ e'Jh<br />

G/dGkt BjhA eoBk ukjhdk j?. fJj<br />

fJZe gZSwh nk:kfss ftt;Ek j? i'<br />

j"bh - j"bh Gkos tor/ ;wki ftZu<br />

nkgDhnK iVK iwkT[D dh e'fSS eo<br />

ojh j?. :{og ftZu uko ;" ;kb s'A th<br />

gfjbK j'Jh w?rBkekoNk ;zXh Bkb<br />

;wki d/ b'esKsoheoD dh i' gqhfeqnk<br />

S[o{ j'Jh ;h T[j o/B/A;k ns/ T[d:'fre<br />

eqKsh d/ BshfinK ftZu oudh t;sh<br />

;z:[es okSNo ;zx d/ wB[Zyh nfXeko<br />

ukoNo sZe gj[zuh. fJ;d/ w[ekpb/<br />

Gkos ftZu S/thA Sskpdh Jh;k g{ot<br />

ftZu r"sw p[ZX ns/ wZXekb ftZu<br />

Grsh nzd'bB d/ o{g ftZu ;wki B{z<br />

b'ezsfoe pDkT[D dh jtk uZbh io{o<br />

go T[j pj[s d{o sZe BjhA ik gkJh.<br />

SkfJd fJ;d/ fgZS/ ;kv/ fJZE/ toB<br />

ftt;Ek torh wip{s ;z;Ek ;h i'<br />

nkgDhnK wkBsktK Bkb ;wki d/<br />

pj[frDsh GkJhuko/ B{z wB[Zy pDkT[D<br />

s'A o'edh ;h.<br />

fBow'jh ;wki, eo{o Sk;B<br />

r?o pokpoh dk f;XKs pDkT[D<br />

tkbh fJj d[Bhnk dh ;G s'A fxoDs<br />

ftt;Ek ;h fi;d/ s'A n;h nZi sZe<br />

nzkd BjhA j' ;e/. fJj ;z;Ek fezBh<br />

d{o sZe ;kv/ ihtB B{z gqGkfts eodh<br />

j? fJ;dk nzdki n;h nkgDh GkSk s'A<br />

brk ;Zed/ jK. ;kvh GkSk ;z;ko dh<br />

fJeZbh fsqzB gZXoh GkSk j? fiZE/<br />

ftnesh dh nkofEe ns/ toDrs<br />

j?;hns B{z fXnkB ftZu oZye/ bci<br />

p'b/ iKd/ jK. w;bB nzro/zh d/ :{ bJh<br />

nkg, s[w ns/ s{z iK 'f;N' bJh p?m,<br />

p?m' iK p?mhJ/ dk gq:'r ;kjwD/ tkb/<br />

B{z d/ye/ ehsk iKdk j?. ;[Gkfte ;h<br />

fe toswkB ;to{g ftZu Gkosh<br />

B"eoSkjh dh ;EkgBk nzro/iK B/<br />

Gkosh ufoZso dhnK T[es ftS/SsktK<br />

B{z fXnkB ftZu oZye/ jh ehsh ;h .<br />

fJ;B{z ;ZwMD bJh B"eoSkjh dh ;G<br />

s'A wip{s eVh g[bh; d/ ;zrmB B{z d/<br />

yDk bkGdkfJe j't/rk. ejkts<br />

;h fe fpqfNS ;kwoki d/ nXhB ;{oi<br />

ed/ BjhA v[Zpdk ;h ns/ tZy-tZy<br />

wjKdhgK ftZu c?b/ fJ; ftSkb G{yzv<br />

d/ nB/e d/SK ftZu nzro/iK B/ fJZe<br />

nkX[fBe ;z;Ek d/ o{g ftZu g[bh; dk<br />

fBowkD ehsk. fJj ikBDk pj[s<br />

fdbu;g j't/Ark fe tZy-tZy d/SK<br />

ftZu nzro/iK B/ tZyo/ ufosoK tkbh<br />

g[bh; feT[A pDkJh< w;bB Gkos ftZu<br />

i' g[bh; pDkJh T[j Sqhbzek, dZyD<br />

ncohek, nk;Nq/bhnk iK nwohek dh<br />

g[bh; s'A fJZedw tZy feT[A j?< 1861<br />

d/ nk;gk; pDkJ/ rJ/ g[bh; n?eN,<br />

nkJh H ghH ;h, ;hH nkoHghH;hH ns/<br />

fJzvhnB n?thv/A; n?eN tor/ ekB{zBh<br />

yzfGnK d/ ;jko/ fi; Gkosh g[bh; dh<br />

fJwkos yVh ehsh rJh T[j nkgD/<br />

p[fBnkdh ufoZso ftZu jh n;fGn,<br />

ekB{zB s'VB tkbh ns/ Sk;e torK<br />

B{z y[S eoB ftZu wSr{b iBfto'Xh<br />

;z;Ek feT[A pDh<<br />

nzrq/i jkewK B/ feT[A BjhA fJZe<br />

n";s Gkosh g[bh;eowh bJh bzdB<br />

g[bh; dh fJwkBdkoh B{z wkvb<br />

pDkfJnk< fes/ nfijk sK BjhA ;h<br />

fe toD ftt;Ek s'A i' eo{o Gkosh<br />

;wki T[s/ Sk;B eoB bJh T[BQK B{z<br />

nfijh jh fJZe eo{o g[bh; dh zo{os<br />

;h . T[BQK dh ;ZwM ftZu nk frnk ;h<br />

fe fJ; ;wki B{z fBnzsfos eoD bJh<br />

ekB{zB dh gkbDk eoB tkbh ns/<br />

iBsk dh fwZso g[bh; T[BQK d/ fe;/<br />

ezw dh BjhA j?. go nkzkdh d/ fJBQ/<br />

;kbK pknd th nZi id'A n;h nkgDk<br />

fSnkmtK rDszso fdB wDk oj/ jK,<br />

;kv/ Sk;eK B/ g[bh; d/ p[fBnkdh<br />

ufoZso ftZu spdhbh dh zo{os<br />

wfj;{; BjhA ehsh j?. ;[Xko bJh pD/<br />

swkw g[bh; efwSBK dhnK fog'oNK<br />

;eZso/sK ftZu X{b yk ojhnK jB ns/<br />

g[bh; B{z fJZe g/S/to , ekB{zB dh<br />

gkbDk eoB tkbh ns/ iBsk dh ;/<br />

tk eoB tkbh ;z;Ek pDkT[D bJh<br />

e'Jh rzGho e'fSS BjhA j' ojh j?. fJ;d/<br />

fgZS/ ;G s'A tZvk ekoB j? fe Gkos<br />

d/ jkewK B{z n;ZG: ns/ ekB{zB B{z<br />

fSZe/ T[s/ oZyD tkbh g[bh; jh g;zd<br />

j?. nZi th fe;/ w[Zywzsoh dh nkgDh<br />

g[bh; s'A ;G s'A gfjbh nk; j[zdh j? fe<br />

T[j T[;d/ fto'XhnK B{z M{m/-;Zu/<br />

w[eZdfwnK ftZu cz;kJ/, T[;d/ ;woEeK<br />

d/ y[bQ/nkw ekB{zB s'VB T[s/ wz{j c/o<br />

bt/ iK u'DK tor/ jbks ftZu ;orow<br />

j'e/ T[;d/ bJh ezw eo/. ;hphnkJh B{z<br />

;[gqhw e'oN B/ wkfbe dh jK ftZu jK<br />

fwbkT[D tkbk s'sk fejk ;h.<br />

ftnesh fto'Xh B"eoSkjh<br />

e'Jh th okiBhfse gkoNh g[bh;<br />

d/ YKu/ B{z iBsk d/ gqsh fzzw/dko<br />

ns/ g/S/to o{g Bkb wkfjo BjhA<br />

pDkT[Dk ukj[zdh- fJj f;oc fJ;<br />

fJZe ;ukJh Bkb ;kps j[zdk j? fe<br />

gqekS f;zx wkwb/ ftZu ;[gqhw e'oN<br />

d/ fdZs/ rJ/ fdSk fBod/SK B{z fe;/ th<br />

oki ;oeko B/ ;zg{oBsk Bkb bkr{<br />

eoB ftZu e'Jh fdbu;gh BjhA fdykJh.<br />

g[bh; d/ fJbktk B"eoSkjh d/ d{Zi/<br />

nzr th ngtkd BjhA jB. nZi th<br />

;oekoh nc;o nkgD/ B{z iBsk dk ;/<br />

te BjhA wkfbe ;ZwMdk j?. s[;h fe;/<br />

th dcso ftZu ub/ ikU s[jkB{z fJZe'<br />

fijh p/o[yh, bkbchskSkjh ns/<br />

p/JhwkBh fdykJh d/t/rh. rDszso<br />

fdt; B{z ;Zu/ noEK ftZu T[d'A wBkfJnk<br />

ik ;edk j? id'A n;h r?owB[Zyh toD<br />

ftt;Ek B{z ;w{b BSN eod/ j'J/ fJZe<br />

b'ezsfoe Gkosh ;wki dh ;EkgBk dh<br />

e'fSS eohJ/ ns/ T[;/d/ nB[o{g nkgDh<br />

B"eoSkjh ns/ g[bh; dk YKuk yVk<br />

eo'.<br />

brksko tZXd/ fbzr nB[gks d/ gkV/ B{z o'eD ftZu<br />

;woE j't/rk p/Nh pukT[ p/Nh gVQkU nfGnkB<<br />

e/Ado ;oeko tZb'A g{o/ d/S ftZu<br />

n"os g[oS fbzr nB[gks ;[XkoD bJh<br />

jfonkD/ d/ gkBhgs s'A fi; soQK Bkb<br />

fJZe nfGnkB dh S[o[tks ehsh rJh<br />

j? nZi T[;dh b'V th ;h feT[Afe j[D/<br />

sZe d/S ftZu ezfBnk Go{D jfsnktK<br />

d/ ubd/ fi; soQK Bkb eJh okiK ftZu<br />

;wZf;nktK tZXdh jh ik ojh j? T[;d/<br />

ubd/ nfijk e[ZM ehsk ikDk zo{oh<br />

th ;h. fJ; eqw ftZu gfjbK s'A jh<br />

jfonkDk B/ nkgDh jkbs ftZu ;[Xko<br />

eod/ j'J/ ezfBnk Go{D jZfsnk T[s/<br />

brkw eZ;D d/ :sBK ftZu ;cbsk<br />

gkT[Dh S[o{ eo fdZsh j? fi;dh<br />

n;bhns iBrDBk d/ nzefVnK s'A<br />

th d/yh ik ;edh j?. nkX[fBe<br />

fufes;k ;j{bsK dh d[oT[g:'r Bkb<br />

d' djke/ gfjbK jfonkDk ftZu fi;<br />

soQK Bkb ezfBnktK B{z Go{D ftZu jh<br />

wkfonk ikD bZfrnk ;h nZi T[;d/<br />

Bshi/ d/ye/ T[E/ d/ ;wki ftZu nkgD/<br />

nkg th pdbkt nkT[Dk S[o{ j' u[Zfenk<br />

j? fco th brksko :sBK ns/ ;oekoh<br />

wShBoh d/ eV/ ekp{ d/ pknd th<br />

fJj ezw fes/ fes/ S'N/ gZXo T[s/ u'oh<br />

fSg/ ubkfJnk th ik fojk j?. nZi<br />

fJ; Bkb g{oh soQK s'A fBgNB bJh<br />

;wki B{z jh nZr/ tXe/ p/NhnK B{z<br />

;theko eoB dh fjzws fdykT[Dh j't/<br />

rh.<br />

i/eo nzefVnK ftZu d/fynk ikt/<br />

sK nZi n;b ftZu jfonkDk fJ;<br />

ftZu ;G s'A fgZS/ Bzo nkT[Adk j? go<br />

fJj th mhe j? fe fgSb/ djke/ ftZu<br />

jfonkDk B/ nkgDh jkbs ftZu<br />

r[Dkswe ;[Xko th ehsk j? fi;d/<br />

ubd/ nZi T[E/ e[VhnK d/ nBgks ftZu<br />

s/zh Bkb ;[Xko j' fojk j?. fJ;<br />

nfGnkB ftZu i' wjZstg{oD rZb d/<br />

yh ikDh ukjhdh ;h T[jB{z g{oh soQK<br />

Bkb Bzo nzdkz ehsk frnk j? feT[Afe<br />

jfonkDk fJ; ;wZf;nk s'A i{Me/ j[D<br />

y[d jh ;[XoD dh okj s/ j? go T[BQK<br />

okiK T[s/ finkdk fXnkB fdZs/ ikD<br />

dh b'V j? fiZE/ fgSb/ djke/ ftZu fbzr<br />

nB[gks gfjbK d/ w[ekpb/ ftrVdk<br />

j'fJnk fdykJh d/ fojk j?. fco th e/<br />

Ado ;oeko d[nkok jfonkDk ftZu jh<br />

fJ; nfGnkB dh S[o{nks eoBk uzrk<br />

edw wzfBnk ik ;edk j?. jkbKfe<br />

;oeko dh fuzsk Bkb e[ZM yk; nzso<br />

BjhA fgnk eodk j? feT[Afe id'A sZe<br />

w;fbnK ftZu ;wkfie i[Vkt Bk j't/<br />

T[d'A sZe T[j e/tb ;oekoh :'iBktK<br />

s'A finkdk e[ZM th BjhA j' gkT[Ad/ jB<br />

ns/ T[BQK dk p[ok n;o ;wki T[s/ g?Adk<br />

jh ofjzdk j?.<br />

j[D fJ; wkwb/ B{z fJE/ jh SZv/<br />

ikD d/ ;EkB T[s/ e/Ado ;oeko B{z<br />

T[BQK okiK ftZu th gqXkB wzsoh dhnK<br />

fJ; soQK dhnK ;GktK eotkT[D d/<br />

pko/ ftZu ;'uDk ukjhdk j? fiZE/ dk<br />

foekov fgSb/ djke/ ftZu yokp j[zdk<br />

fdykJh d/ fojk j?. nZi :{gh,<br />

oki;EkB, fjwkub gqd/S ,<br />

Bkrkb?Av, f;Zfew, izw{ eSwho ns/<br />

wjkokSNo T[s/ finkdk fXnkB fdZs/<br />

ikD dh b'V j? feT[Afe fJj swkw ;{p/<br />

fgSb/ djke/ ftZu fbzr nB[gks pBkJ/<br />

BjhA oZy ;e/ jB Bkb jh T[BQK okiK<br />

ftZu ;wkfie toeoK ns/ ;oekoh<br />

fufes;eK dh fzzw/dko NhwK B{z g{oh<br />

soQK Bkb nZr/ tXkJ/ ikD dh b'V th<br />

j? fiZE/ brksko fbzr nB[gks ftZu<br />

;[Xko j[zdk fdZy fojk j?. d/S d/<br />

w[ezwb ftek; bJh fJ; soQK dhnK<br />

:'iBktK pDkJhnK ikDhnK<br />

ukjhdhnK jB. fi; soQK bVehnK bJh<br />

wwsk ;oeko B/ pj[s nZr/ iKd/ j'J/<br />

g{o/ d/S ftZu T[BQK d/ bJh ezw eoB<br />

d/ foekov pDkJ/ jB T[BQK T[s/ r"o<br />

eod/ j'J/ T[BQKB{z o'b wkvb d/ s"o<br />

T[s/ e/Ado ;oeko B{z th okiK dhnK<br />

BhshnK B{z nZr/ tXkT[D d/ pko/ ftZu<br />

;'uDk jh j't/rk sK jh fJj ;wkfie<br />

;wZf;nk g{oh soQK Bkb d{o ehsh ik<br />

;e/rh.


21<br />

21 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

fpqN/B d/ ijkzK K B/ GikJ/ o{;h bVke{ ijkz<br />

bzvB (fpT{o') fpqN/B d/ bVke{ ijkzK B/ fpqfNS jtkJh y/so B/V/ gj[zu/ o{; d/ d'<br />

pzp ;[ZND tkb/ ijkzK dk fgZSk eoe/ T[BQK B{z GZiD bJh wip{o eo fdZsk. fJj<br />

ikDekoh fpqN/B d/ oZfynk wzsokb/ B/ fdZsh j?.<br />

o{; d/ ijkz p[ZXtko B{z dZyDh fJzrb?Av d/ u?Bb 's/ T[vd/ d/y/ rJ/ ns/ fJ; s'A<br />

pknd jh g{oph fJzrb?Av d/ e'fBzr; p/ ns/ ;ekNb?Av d/ b';h wkT{; jtkJh c"ih<br />

nZfvnK s'A otkBk bVke{ ijkzK B/ T[BQK dk fgZSk ehsk. fpqfNS ijkzK B/ o{;h<br />

ijkzK dk fgZSk T[d'A sZe ehsk id'A sZe T[j fpqN/B d/ jtkJh y/so s'A pkjo BjhA<br />

ub/ rJ///.<br />

okz pD e/ ofj ikt/rh wb/ShnkJh J/<br />

nobkJhB dh cbkJhN n?ZwH n?ZuH 370!<br />

e[nkbkbzg[o (fpT{o') nZi s'A pknd<br />

id'A th wb/ShnkJh J/nobkJhB d/<br />

bkgsk j'J/ ijkz n?ZwH n?ZuH dk fzeo<br />

j't/rk sK fJfsjk; tKr feT[Afe nZi<br />

s'A pknd fJ; dh y'i bJh e[M BjhA ehsk<br />

ikt/rk s/ fJ; d/ bkgsk j'D dh oki<br />

fJfsjk; d/ gzfBnK ftu jh dZfpnk ofj<br />

ikt/rk. nfXekos s"o 's/ nZi fJ;<br />

ijkz dh y'i dk ezw ysw eo fdZsk<br />

frnk j?. fJ; d/ Bkb T[BQK ;ko/ gfotkoK<br />

dhnK T[whdK N[ZN ikDrhnK, fiBQK d/<br />

gfotko tkfbnK bJh fJ; ijkz dk ;co<br />

fzzdrh dk nkyoh ;co pD frnk.<br />

wkou, 2014 ftu 239 b'eK B{z b? e/<br />

T[vkD GoB tkbk wb/ShnkJh J/<br />

nobkJhB dk ijkz n?ZwH n?ZuH 370<br />

o;s/ s'A jh bkgsk j' frnk ;h. T[; s'A<br />

pknd tZv/ gZXo 's/ ijkz dh sbkS<br />

ehsh rJh go e[M th jZE BjhA bZfrnk<br />

s/ 239 b'eK dh w"s dk okz fJe okz<br />

jh pD e/ ofj frnk.<br />

nkgD/ Bkb'A 60 ;kb tZvhnK Bkb fJSe e cowkT[Adk j? fJj Sy;<br />

y;<br />

ne;o d/fynk iKdk j? fe n"osK<br />

nkgD/ s'A tZvh T[wo d/ g[oSK B{z g;zd<br />

eodhnK jB go pj[s xZN B"itkBK B{z<br />

nkgD/ s'A tZvh T[wo dhnK n"osK g;zd<br />

nkT[AdhnK jB. nfijk jh fJe Sy;<br />

ekfJb/ i'B; j?, fi; B{z bVehnK Bkb'A<br />

fznkdk 60 ;kb s'A fznkdk T[wo<br />

tkbhnK n"osK g;zd jB. j[D sZe T[j<br />

eJh pz[or n"osK Bkb v/fNzr eo u[Zek<br />

j?. jkb jh 'u fJe u?Bb B/ ekfJb/ 's/<br />

'wkJh ;Nq/Ai n?fveSB' BK Bkb fJe<br />

n?gh;'v g/S ehsk. g?Af;bt/Bhnk d/<br />

fgNo;por d/ ofjD tkb/ ekfJb/ dk<br />

efjDk j? fe T[; B{z pz[or n"osK 'u<br />

jo uhz g;zd j?, ukj/ T[j T[BQK dk o[w/<br />

b j't/, chb j't/ iK fco w?AN?fbNh. ekfJb/<br />

dh wzBhJ/ sK id'A T[j 6thA ebk; 'u<br />

;h, sK T[; B{z nfj;k; j'fJnk fe T[;<br />

B{z nkgDh T[wo s'A fznkdk dhnK n"osK<br />

nkeofSs eodhnK jB. T[; B/ dZf;nk<br />

fe 6thA ebk; 'u T[; B{z 65 ;kb dh<br />

Nhuo pj[s g;zd ;h. T[; d/ pkb, T[;<br />

dk ;NkJhb T[; B{z pj[s g;zd ;h. dZ;<br />

dJhJ/ fe ekfJb/ dh ;G s'A fznkdk T[wo<br />

tkbh robcq?Av 91 ;kb dh ;h.<br />

ekfJb/ B/ dZf;nk fe id'A T[j 18<br />

;kb dk ;h, sK T[; B/ 50 ;kb dh fJe<br />

n"os Bkb v/fNzr ehsh ;h, fi; dk BK<br />

e?o/B ;h. d't/A v/fNzr ;kJhN okjhA fJe<br />

d{i/ Bkb fwb/ ;B. fwbD s'A pknd<br />

ekfJb/ B/ e?o/B B{z g[ZfSnk fe nkfyo<br />

T[j feT[A nkgD/ s'A xZN T[wo d/ bVe/<br />

Bkb fwbD nkJh. nfij/ 'u e?oB B/<br />

fejk fe eJh ;?fbfpqNh nkgD/ s'A xZN<br />

T[wo d/ bVfenK Bkb v/fNzr eodhnK<br />

jB. nfij/ 'u T[; B{z th ftuko nkfJnk<br />

fe T[j th fJj n?e;ghohnz; b? ;edh<br />

j?. T[E/ jh S'n 'u w"i{d e?o/B B/ th<br />

ekfJb/ Bkb v/fNzr B{z SkBdko szopk<br />

dZf;nk.<br />

wzrtkJ/ ;h ;?Avftu go g?e/N 'u'A i'<br />

fwfbnk d/y e/ ofj rJ/ jZe/-pZe/<br />

o'u?;No (fpT{o') fBT{:koe d/ Sfjo o'u?;No fty/ fJe wfjbk<br />

i?B/bk i"A; B/ c{v u/B poro fezr s'A ;?Avftu s/ e'bv vfoze wzrtkJh<br />

;h go id'A ;?Avftu dh fvbhtoh j'Jh sK g?eNK ftu e[M j'o jh ;h, fi;<br />

B{z d/y e/ T[j jZeh-pZeh ofj rJh.<br />

;?Avftu d/ g?eNK ftu g?;/ ;B, T[j th g{o/ 1H61 bZy o[gJ/ :kBh<br />

2631 vkbo. SkfJd fJj g?;/ p?Ae ftu iwk eotkT[D iK fe;/ j'o ezw<br />

bJh g?eNK ftu oZy/ rJ/ ;B s/ rbsh Bkb ;?Avftu tkb/ g?eN dh EK<br />

's/ g?f;nK tkbk g?eN nk frnk. i?B/bk B/ nkgD/ gsh w?fET{ Bkb fJj<br />

;koh rZb ;KMh ehsh s/ T[BQK B/ fJBQK g?f;nK B{z tkg; eoB dk c?;bk<br />

fbnk.<br />

HERBAL, HAIR & BEAUTY


22<br />

22 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

fBZeh T[wo 'u u Gkosh pZu/ B/ ehsk<br />

tZvk ekok, S[o{ ehsh ezgBh<br />

;Ksk ebkok (fpT{o') Gkos ftu i/eo s[;hA ezgBh y'bQDh j't/ sK pj[s ;kok g?;k<br />

j'D d/ Bkb-Bkb s[jkB{z T[wo dk sz[opk j'Dk th zo{oh ;wfMnk iKdk j? go id'A<br />

fJj jh Gkosh ftd/SK ftu ik e/ nkgD/ j[Bo dk gqdoSB eod/ jB sK T[BQK bJh<br />

T[wo ed/ e'Jh o[ektN BjhA pDdh. wkwbk j? nfijk Gkosh pZu/ dk, fi; dh T[wo<br />

Gkt/ wfjz 13 ;kb j? go T[; B/ fJ; S'Nh T[wo ftu ezgBh y'bQ e/ nkgDh gqfsGk dk<br />

fJe Bw{Bk g/S eo fdZsk j?.<br />

e?bhc'oBhnk ftu nZmthA ebk; ftu gVQB tkb/ S[Gw p?Boih B/ pq/b d/ fgqzN<br />

eZND d/ bJh xZN bkrs tkbhnK wShBK ftef;s ehshnK jB. fJj B/sojhDK bJh<br />

fJe N?e;N fbyD tkbh gqDkbh j?. seBhe d/ y/so ftu fdZrz ezgBh fJzN/b ekog<br />

B/ jkb jh ftu ;NkoNnZg pqk:r' b?p; ftu fBt/S ehsk j?.<br />

S[Gw B/ b'r' o'p'fNe; feN d/ Bkb fgSb/ ;kb ;e{b dh ftfrnkB gqdoSB ftu<br />

pq/b fgqzNo fsnko ehsk ;h. T[; B/ nkgD/ wksk-fgsk s'A g[ZfSnk ;h fe B/sojhD<br />

pZu/ fet/A gVQd/ jB, fi; d/ itkp ftu T[BQK B/ fejk fe fJ; dk itkp T[j y[d<br />

r{rb s'A bZGD. SpBw B/ fJ; s'A pknd e[M nkBbkJhB nfXn?B ehsk. T[; B{z gsk<br />

bZrk fe pq/b fgqzNo fiBQK B{z n?wpko;o; fejk iKdk j?, ekch wfjzr/ jB, fiBQK dh<br />

wdd Bkb fJj pZu/ gVQd/ jB.<br />

S[Gw B/ fJ; s'A pknd fJe nfijk fgqzNo fte;s ehsk fi; dh bkrs 350<br />

vkbo ;h ns/ T[; dk Gko e[M g"Av jh ;h. fJ; wShB dh tos'A pq/b d/ ohfvzr<br />

wNhohnb dk fgqzN eZYD ftu ehsh iKdh j?. fJ; ftu fJze dh EK 's/ o/iv vkN dh<br />

tos'A j[zdh j?. fJ; B{z gh;h iK fJb?eNqkfBe T[geoD okjhA eZfYnk iKdk j?.<br />

finkdk thvhU r/w<br />

y/vDh j? ysoBke<br />

skJhg/ (fpT{o') fJe fJzNoB?ZN e?c/ 'u fszB fdBK sZe thvhU r/w y/vD ekoB<br />

skJhtkB d/ 32 ;kbk fJe ftnesh dh w"s j'D dh ypo fwbh j?. fJ; fe;w dk fJj<br />

;kb dk d{ik wkwbk j?. fog'oN 'u dZf;nk frnk j? fe ekT{fSzr Sfjo d/ fJe e?c/ 'u<br />

;hj BK d/ fJ; ftnesh B{z nkgDh e[o;h 's/ fBYkb ;fEsh 'u d/fynk frnk. 'fd<br />

skJhg/ NkJhwz' dh fog'oN nB[;ko id'A fJe j'o ftnesh B/ T[; B{z fJ; jkbs 'u d/<br />

fynk sK ;wfMnk fe T[j ;"A fojk j? go id'A fJe eowukoh B/ wfj;{; ehsk fe T[;<br />

d/ ;kj BjhA uZb oj/ sK T[; B{z j;gskb fbikfJnk frnk, fiE/ T[; B{z fwqs n?bkB<br />

fdZsk frnk.<br />

fog'oN nB[;ko vkeNoK B/ g[SNh ehsh j? fe bzp/ ;w/A sZe ezfgT{No r/w y/vD<br />

Bkb T[; d/ fdb dh XVeB o[e rJh, fi; ekoB T[; dh nukBe w"s j' rJh.<br />

eowukoh B/ dZf;nk, '';hj fJE'A dk o?r[bo rkje ;h ns/ jw/Sk brksko eJh fdBK<br />

sZe y/vdk ofjzdk ;h. EZe ikD 's/ T[j nkgDk fujok N/pb 's/ oZy e/ ;"A iKdk ;h<br />

iK nkgDh e[o;h 's/ p?mk j'fJnk jh Mgeh b? b?Adk ;h. fJ; bJh S[o{nks 'u ;kB{z T[;<br />

dh jkbs pko/ gsk BjhA bZr ;fenk.<br />

id'A wK B/ BjhA, fgU B/ fdZsk p/fNnK B{z iBw<br />

e/BNeh (fpT{o') nwohek d/ e/BNeh<br />

cb'ohvk (fpT{o') nkw j'NbK ftu<br />

ikD 's/ y{p;{os j[;hBktK s[jkvk<br />

;[nkrs eoB sK fJj :ehBh rZb j?<br />

dk fJj NqK;i?Avo i'Vk T[; fdB dh<br />

fe jo fe;/ B{z tXhnk jh bZr/rk go<br />

T[BQK j[;hBktK d/ jZEK ftu i/eo b'v/v<br />

pzd{eK j'D sK s[;hA eh eo'r/. ykDk sK<br />

fsnkoh eo fojk j?, id'A T[j nkgD/<br />

d'jK g[ZsoK Bkb p?m e/ fJ; pko/ rZb<br />

eo/ fe T[BQK B{z iBw d/D tkbh T[BQK dh<br />

wK BjhA ;r'A fgU ;h. don;b fpnkBek<br />

ns/ fBe pqkT{io B/ nkgDk gfjBD dk<br />

s"o-sohek sK pdb fbnk, go g?;/ dh<br />

ewh ekoB nkgDk ;?e; BjhA<br />

pdbtkfJnk. fbjkzk, T[BQK B/ jh nkgD/<br />

pZfunK B{z iBw fdZsk j?.<br />

w[zv/ d/ s"o 's/ iBw b?D tkb/ 32<br />

;kbk fpBkek dk BK ikB;B ;h, T[E/<br />

e[Vh d/ o{g ftu iBw b?D tkb/ T[BQK d/<br />

gsh fBe dk BK fBe'b ;h. e/BNeh d/<br />

fJ; i'V/ B/ 2011 ftu ftnkj ehsk<br />

;h. fJBQK dk nkgD/ fJfsjk; B{z nkgD/<br />

g[ZsoK e'b'A b[ekT[D dk e'Jh we;d BjhA<br />

j?. fBe B/ fejk fe n;hA T[BQK B{z nkgDh<br />

fzzdrh dh g{oh ;ZukJh dZ;Kr/ ns/ fJj'<br />

;G s'A zo{oh uhz j?.<br />

j'Nb ftZu ;[nkrs eodhnK jB pzd{eK tkbhnK j[;hBktK<br />

N?e;k; (fpT{o') fdb fJe gb bJh<br />

XVeDk pzd eo d/t/ sK w"s ;kjwD/<br />

nk e/ yVQh j' iKdh j? go fJj ;yS<br />

fszB ;kbK s'A fpBK fdb d/ jh fzzdk j?.<br />

wkou, 2011 ftu 55 ;kb dk eq/r<br />

b[Jh; BK dk fJe wohz fdb dh phwkoh<br />

eh rkje dh sK ikB jh w[Zmh ftu nk<br />

ikt/rh. nwohek ftu fJe nfijk jh<br />

j'Nb j?, fiZE/ j[;hBktK jZEK ftu b'v/<br />

v pzd{eK b? e/ rkjeK dk ;[nkrs<br />

eodhnK jB. fJzBK jh BjhA fJj<br />

j[;hBktK B{z pzd{eK ubkT[DhnK th<br />

nkT[AdhnK jB. ;w/A-;w/A 's/ fJBQK<br />

j[;hBktK B{z No/fBzr fdZsh iKdh j?.<br />

j'Nb d/ nfijk eoB fgZS/ th fJe<br />

oki j?. j'Nb dh wkbeD 28 ;kbk bko/<br />

B p{poN d/ w[skpe 2013 ftu j'Nb<br />

ftu fJe wovo j' frnk ;h. fJ; s'A<br />

pknd T[j ns/ T[; d/ gsh j'Nb B{z b?<br />

e/ ekch ;[u/s j' rJ/ s/ T[BQK B/ s?n<br />

ehsk fe T[j nkgDhnK t/No; B{z nkgDh<br />

ns/ wfjwkBK dh ;[oZfynk bJh fsnko<br />

eoBr/. fJ; bJh T[BQK B/ nkgDhnK t/<br />

No; B{z pzd{eK fdtk e/ bkJh;?A; b? e/<br />

fdZsk. j[D Bzkok fJj j? fe j'Nb ftu<br />

nkT[D tkb/ jo ftnesh dk ;[nkrs<br />

pzd{eK tkbhnK j[;hBktK eodhnK jB.<br />

fJ; soQK j'Nb d/ rkje gfjbK Bkb'A<br />

tX rJ/ jB.<br />

fszB ;kbK s'A fpBK fdb d/ ih foj? ftnesh<br />

Bkb i{M fojk ;h. T[; B{z N?e;k; d/<br />

jkoN fJz;NhfuT{N ftu Gosh ehsk<br />

frnk ;h. T[j J/wkfJbkfJvkf;; Bkwh<br />

fJe p/jZd d[obZG phwkoh Bkb i{M fojk<br />

;h. fJ; phwkoh ftu ;oho ftu phwkohnK<br />

Bkb bVB tkbh gqDkbh ;oho d/ fybkc<br />

jh ezw eoB bZrdh j?. fJ; phwkoh ftu<br />

;oho d/ nzdo{Bh nzrK ftu rkVk gq'NhB<br />

iwk j'D bZrdk j?, fi; Bkb e[M jh<br />

fdBK ftu fdb, bhto s/ fevBhnK ezw<br />

eoBk pzd eo fdzdhnK jB.<br />

fJ; d[obZG phwkoh Bkb ghVs<br />

b[Jh; d/ ;hB/ 'u'A vkeNoK B/ T[; dk<br />

fdb pkjo eZY fdZsk ns/ T[; dh EK<br />

's/ fJe :zso brk fdZsk, fi; B{z<br />

'ezNhfBT{n; cb'n fvtkJh;' efjzd/<br />

jB. fJ; :zso dh wdd Bkb o'rh d/<br />

;oho ftu y{B dk gqtkj j[zdk ofjzdk<br />

j? ns/ fJ; bJh fdb d/ XVeD dh<br />

b'V BjhA j[zdh. b[Jh; j[D p'b ;edk<br />

j? s/ fpbe[b mhemke j?. fdb dk<br />

;cb NoK;gbKN eotkT[D tkbk T[j<br />

gfjbK ftnesh j?.<br />

10 wjhfBnK dh pZuh B{z i' th u[Zedk, Ujdk bZe N[ZNdk<br />

e'bzphnk (fpT{o') pZu/ oZp dk o{g j[zd/ jB ns/ r'b-w'b fij/ feT{N pZfunK<br />

B{z d/y e/ sK jo fe;/ dk fdb T[BQK B{z u[ZeD dk eodk j? go fJ; pZuh B{z u[ZeD<br />

B{z e'Jh fsnko BjhA j[zdk. fJ; pZuh B{z u[Ze e/ b'eK d/ bZe T[; d/ Gko Bkb N[ZN<br />

iKd/ jB. e'bzphnk d/ ;?Avqk cq?Ae' ftu ofjD tkbh 10 wjhfBnK dh pZuh<br />

ikfBsk t?bzfNBk joB?Bv?i dk id'A iBw j'fJnk ;h sK T[j gsbh jh ;h ns/<br />

fe;/ nkw pZu/ tKr T[; dk Gko 2 feb' ;h go iBw s'A e[M jcfsnK pknd jh<br />

T[; dk Gko s/zh Bkb tXD bZrk. ikfBsk j[D 10 wjhfBnK dh j? go T[; dk<br />

Gko 20 feb' s'A fznkdk j?. vkeNoK dk efjDk j? fe i/eo T[; dk Gko ezNo'b<br />

Bk ehsk frnk sK T[j NkJhg N{ vkfJpNhz dh fSeko j' ;edh j?. ikfBsk dh<br />

wK B/ nkgDh p/Nh d/ fJbki bJh wdd dh r[jko brkJh j?.


23<br />

23 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

';kvh ikB 's/ pDh nk,<br />

s[jkvk jk;k j' frnk'<br />

BthA fdZbh (fpT{o') jo/e wksk-fgsk nkgD/ pZfunK B{z tXhnk gotfoS d/<br />

e/ T[BQK dk GftZy ;ztkoBk ukj[zd/ jB go nZi dh d"V-GZi tkbh fzzdrh ftu<br />

e[M wkg/ nfij/ th jB, fiBQK dh bkgotkjh T[BQK d/ pZfunK bJh jh ysok pD<br />

iKdh j? s/ T[BQK B{z fJ; rZb dk nfj;k; th BjhA j[zdk. fJBQK bkgotkj wkskfgsk<br />

dhnK r[;skyhnK B{z SkfJd s[;hA th w[nkc Bk eo'. s;tho ftZu fJZe<br />

pZu/ B{z pzBQ e/ jtk ftZu bwekfJnk j'fJnk j?. fJ; wk;{w pZu/ B{z sK fJj th<br />

BjhA gsk fe T[; Bkb eh ehsk ik fojk j? ns/ fJ; d"okB wkw{bh fijh u{e<br />

Bkb i/eo e'Jh jkd;k tkgo ikt/ sKHHHHHHHHHHHH.<br />

w[;fbw pqdoj[Zv d/ 183<br />

w?ApoK B{z cK;h dh ;zk<br />

ekfjok- fw;o dh fJe ndkbs B/ nZi r?o-ekB{zBh n?bkB/ w[;fbw pqdoj[Zv<br />

d/ 183 jwkfJshnK B{z g[b; nfXekohnK dh jZfsnk d/ d'S ftu cK;h dh ;zk<br />

;[DkJh. w[;fbw pqdoj[Zv d/ jwkfJshnK B{z cK;h nfXekohnK tb'A fJ;bkwh<br />

eZNVgzEhnK fto[ZX ikoh w[fjzw d"okB fdZsh rJh ;h. fJBQK fto[ZX eodk;k e;p/<br />

ftu 2013 ftu 16 g[b; eowukohnK dh jZfsnk ftu G{fwek fBGkT[² D dk d'S<br />

;h. fJj jZfsnktK fJ;bkwh okSNogsh w[jzwd w[o;h B{z jNkJ/ ikD s'A pknd S[o{<br />

j'J/ fto'X gqdoSB d"okB ehshnK rJhnK ;B.<br />

gkfe dh ckfJfozr Bkb pkoksh d"V/,<br />

bkVk fJeZbk pkoks b? e/ g[Zfink<br />

izw{ (fpT{o') gkfe;skB dh ckfJfozr dk b'eK dh fzzdrh 's/ fe; edo<br />

n;o g? fojk j?, fJ; dk fJe Bzkok S[Zeotko B{z d/yD B{z fwfbnk. fJzNoB?SBb<br />

pkovo Bkb bZrd/ noBhnk e;p/ d/ ;[yftzdo e[wko dk ftnkj pVQh pqkjwDk<br />

'u ofjD tkbh bVeh Bkb j'fJnk. thotko dh d[gfjo B{z T[; d/ xo bVeh<br />

tkb/ SrB b? e/ nkJ/ ;B. xo 'u y[ShnK dk wkj"b ;h. oks B{z iSB dh<br />

fsnkoh ;h go eohp 7H30 ti/ gkfe;skB tZb'A ckfJfozr S[o{ j' rJh. r'b/pkoh<br />

S[o{ j[zd/ jh oks B{z jh fznkdkso foSs/dko j"bh-j"bh ftnkj tkb/ xo B{z SZv<br />

e/ fy;e rJ/. pkoks eZYD dk ;wK Skw 7 ti/ oZfynk frnk ;h go e'Jh th<br />

foSs/dko BjhA pfunk.<br />

fJ; bJh pkoks dk ;wK pdb fdZsk. pkoks Skw 7 ti/ dh pikJ/ d[gfjo<br />

12 ti/ jh fBebh. feT[Afe vo ;h fe Skw B{z fco ckfJfozr Bk j' ikt/. bkVk<br />

;[yftzdo e[wko dk efjDk ;h fe eh eoK ftnkj sK eoBk jh j?, ;kok gq'rokw<br />

ckfJfozr ekoB p/eko j' frnk. foSs/dko pu/ BjhA, oks B{z iSB th BjhA j'<br />

;fenk. ;ko/ foSs/dko bVeh tkfbnK d/ fJZE/ g[ZiDr/.<br />

jo ;e{b 'u u pD/rh NhuoK dh nkowh,<br />

pzd{e fbikD dh th fwb/rh wBz{oh<br />

fJ;bkwkpkd (fpT{o') gkfe;skB<br />

d/ g/Skto ;fEs nkowh ;e{b 'u fgSb/<br />

;kb 16 d;zpo B{z j'J/ nZstkdh jwb/<br />

s'A pknd fJj b'V wfj;{; ehsh ikD<br />

bZrh fe nfXnkge ns/ pZfunK B{z<br />

ubkT[D dh f;ybkJh fdZsh ik ojh j?.<br />

Bkb jh T[BQK B{z nZstkdhnK s'A puDk<br />

ns/ T[BQK B{z bVDk th f;ykfJnk ik<br />

fojk j?. gfjb/ p?Au 'u cozNhno ekbi<br />

dhnK nZm nfXnkgektK B{z fJ; dh<br />

f;ybkJh fdZsh rJh. gkfe;skB d/<br />

f;Zfynk wzsoh nkfsc ykB B/ dZf;nk<br />

fe y?po gys{Byk 'u 35 jzko ;e{b<br />

jB, ;G B{z ;[oZfynk d/Dh e'Jh ;"yh rZb<br />

BjhA, fJ; bJh NhuoK B{z fJj f;ybkJh<br />

fdZsh ik ojh j?. i/eo e'Jh nfXnkge<br />

pzd{e b? e/ ikDk ukj[zdk j't/ sK n;hA<br />

T[; B{z wBz{oh fdnKr/.<br />

jkbKfe fBih ;e{b Nhuo n?;';hJ/<br />

SB w[yh wfbe ykfbd ykB B/ fJ; dk<br />

fto'X ehsk j?. T[BQK B/ fejk fe e'Jh<br />

Nhuo T[; jkbs 'u fet/A gVQk ;e/rk,<br />

id'A T[; d/ fJe jZE 'u pzd{e ns/ ns/<br />

d{i/ 'u ebw j't/. pzd{eXkoh NhuoK<br />

ekoB ftfdnkoEhnK 's/ p[ok n;o gJ/<br />

rk. y?po gys{B d/ ;{uBk wzsoh<br />

w[Seske nfjwd rBh B/ dZf;nk fe<br />

f;ybkJh b?D tkb/ Nhuo B{z f;oc 10<br />

fwzN sZe jh nZstkdhnK Bkb w[ekpbk<br />

eoBk gJ/rk. fJ; fgZS'A ;[oZfynk pb<br />

nk ikDr/ ns/ g{ok nkgo/SB nkgD/<br />

jZEK 'u b? b?Dr/. rBh B/ fejk fe<br />

;oeko ;ko/ ;oekoh ;e{bK 'u 8 c[ZN<br />

T[Zuh pKvqhtkb th pDtkJ/rh. gqkJht/N<br />

;e{bK B{z th ;ys ;[oZfynk gqpzX eoB<br />

d/ fBod/S fdZs/ rJ/ jB. T[BQK B/ fejk<br />

fe i/eo ;ko/ ;e{b fB:wK B{z BjhA wzBd/<br />

sK T[BQK d/ bkfJ;?A; oZd eo fdZs/<br />

ikDr/.<br />

nksw-oZfynk dh f;ybkJh fdZsh ikDh<br />

zo{oh j?. j[D nfXnkge tX/o/ ;[u/s j'<br />

rJ/ jB ns/ nkgD/ Bkb jfEnko<br />

fbikD bZr/ jB. skzk ypo nB[;ko<br />

j[D nfXnkgektK B{z th jfEnko<br />

nkfwo s/ ;bwkB d'tK B/<br />

cfVnk fJe' fijk ezw<br />

w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv d/ fw;No<br />

goc?eSfB;N nkfwo ykB s/ dpzr ;Nko<br />

;bwkB ykB nkgDhnK nkT[D tkbhnK<br />

fcbwK 'u o?;bo dh G{fwek fBGkT[Ad/<br />

Bzo nk ;ed/ jB. nkfwo ykB dh fcbw<br />

ghe/ fgSb/ ;kb fobhz j'Jh ;h. nkfwo<br />

B/ ni/ se e'Jh fcbw BjhA ;kJhB ehsh<br />

j?. uouk j? fe nkfwo dh nrbh fcbw<br />

dzrb j't/rh.<br />

dzrb dk fBod/SB G{sBkE foNoBz<br />

pDkT[D tkb/ fBs/S fstkoh eoBr/.<br />

fcbw 'u nkfwo o?;bo dh G{fwek<br />

fBGkT[Ad/ Bzo nk ;ed/ j[B. uouk j?<br />

fe fcbw dzrb 'u o?;bo dh G{fwek<br />

fBGkT[D bJh nkfwo brksko No/fBzr<br />

b?Dr/. T[E/ ;bwkB ykB th epho ykB<br />

d/ fBod/SB ftu pD ojh fcbw piozrh<br />

GkJhikB 'u o?;bo dh G{fwek ftu<br />

fdyDr/. fJjh BjhA :Soki p?Bo dh<br />

nrbh fcbw ;[bskB 'u th ;bwkB<br />

ykB dk o'b fJe pke;o dk j't/rk.<br />

j[D jkoo nfGB/soh fpgkSk k jkoo<br />

;hohnb 'u u th nkt/rh Bzo<br />

BthA fdZbh- pkbht[Zv nfGB/soh fpgkSk p;[ NhH thH ;hohnb<br />

'nkjN' d/ Bt/A tozB 'u ezw eo/rh. pkbht[Zv 'u fJBQhA fdBhA<br />

fpgkSk dk ne; jkoo e[JhB dk j?. fpgkSk p;[ nkgD/ ne; Bkb<br />

p/jZd y[S j?. fpgkSk j[D NhH thH 's/ gq;kfos j'D tkb/ jkoo ;hohnb<br />

'nkjN' d/ Bt/A tozB 'u Bzo nkt/rh. dZf;nk ik fojk j? fe<br />

fpgkSk Bkb nkjN dh gfjbh bVh 'u ezw eoB B{z b? e/ ;zgoe<br />

ehsk frnk j?. ;'Bh NhH thH 's/ ;hohnb 'nkjN' cotoh d/ wZX 'u<br />

gq;kfos j'D dh ;zGktBk j?.


24<br />

24 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong>


25<br />

25 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

jBh f;zx bJh wfjzr/ ;kfps<br />

j' oj/ jB T[; d/ rhs<br />

PACIFIC HOME LOAN<br />

BthA fdZbh (fpT{o') f;zro s/ o?go :' :' jBh f;zx s/ T[; d/ ;kEh nB{g f;zx fybkc i?g[o 'u iKu S[o{<br />

j' rJh j?. dZf;nk ik fojk j? fe wkwbk nSbhb rhs rkT[D ;pzXh j?. n;b 'u jBh f;zx s/ T[; d/ ;kEh<br />

nB{g f;zx B/ fgSb/ ;kb 25 wJh B{z n?Z;H n?ZwH n?Z;H fJBt?;Nw?AN rokT{Av 'u eotkJ/ fJe gq'rokw 'u<br />

uko p'sb t'dek ;D/ eJh rhs rkJ/ ;B.<br />

jBh 's/ d'S j? fe T[BQK B/ nkgD/ rhsK Bkb nSbhbsk c?bkJh j?. fJ; s'A pknd T[BQK fybkc e'oN<br />

'u okwuzdo wutkb B/ n?ZcH nkJhH nkoH doi eo fdZsh. ndkbs B/ iKu eoe/ fog'oN g/S eoB d/ j[ew<br />

fdZs/ ;B. g[b; B/ dZf;nk fe wjkBro dh tXhe w[Zy fBnkf:e w?fi;Nq/N (8) d/ j[ew s'A pknd fJ;<br />

wkwb/ 'u iKu S[o{ eo fdZsh rJh j? s/ fszB wkou se fog'oN ;"AgD d/ j[ew fdZs/ jB.<br />

AGED CARE SPECIAL SERVICE


26<br />

26 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

JhHvhH nfXekoh fBoziB f;zx dh pdbh<br />

's/ jkJhe'oN tb'A 26 cotoh se o'e<br />

fcbkv/bchnk (fpT{o') dkB-g[zB ;G<br />

s'A T[Zsw wzfBnk iKdk j?. fe;/ rohp<br />

B{z o'Nh y[nkT[Dh th pVk tZvk g[zBdkB<br />

j[zdk j?. i/eo nZi d/ o[MkB nB[;ko<br />

fejk ikt/ sK id'A s[;hA fe;/ o?;N'o?AN<br />

'u ik e/ e[M yKd/-ghAd/ j' iK e[M<br />

yohdd/ j' ns/ T[E/ rohp ns/ b'VtzdK<br />

d/ ykD bJh e[M SZv nkT[Ad/ j' sK fJj<br />

th wjkBsk dh fBSkBh nytkT[Adh j?.<br />

e[M fJj' fijk jh d/yD B{z fwbdk j?<br />

ibzXo (fpT{o') gzikp ns/ jfonkDk<br />

jkJh e'oN tb'A ;'wtko B{z fJBc'o;w?AN<br />

vkfJo?eN'o/N ibzXo d/ ;jkfJe<br />

vkfJo?eNo fBoziB f;zx d/ spkdb/ 's/<br />

26 cotoh se bJh o'e brk fdZsh rJh<br />

j?. gzikp jfonkDk jkJhe'oN tb'A fJe<br />

tko gfjbK th fJ; JhHvhH nc;o d/<br />

spkdb/ 's/ o'e brkJh rJh ;h.<br />

fzeo:'r j? fe voZr ns/ jtkbk<br />

o?e/N dh iKu eo oj/ JhHvhH nc;o<br />

fBoziB f;zx dh fgSb/ fdBhA nukBe<br />

pdbh j' rJh ;h fi; s'A pknd ;{p/ dh<br />

f;nk;s rowk rJh ;h ns/ tZy-tZy<br />

gkoNhnK tb'A fJ; pdbh gqsh fto'X<br />

zkfjo ehsk frnk ;h.<br />

rohpK d/ fYZv God? fJ; o?;N'o?AN dk w[cs fgZzk<br />

fcbkv/bchnk d/ 'o'ik cq?ZS fgZzk' o?;N'o?AN<br />

'u. fJ; dh S[o{nks 27 ;kbk w/;B<br />

tkoNw?B B/ tkb ;NqhN dh B"eoh SZv<br />

e/ ehsh ;h. fgSb/ fJe ;kb 'u w/;B<br />

85 ;" b'eK B{z w[cs 'u fgZzk y[nk u[Ze/<br />

jB. w/;B B/ 'g/n fJN ckotov' f;;Nw<br />

S[o{ ehsk j?. T[BQK e'b i' th fgZzk<br />

yohdD nkT[Adk j?, T[; dh fJe ;bkJh;<br />

T[j p/xfonK B{z d/D bJh efjzd/ jB.<br />

fJj o?;N'o?AN fJzBk wSj{o j' frnk j? fe<br />

b'e th tZX-uVQ e/ fJ; ftu fjZ;k<br />

gkT[D bZr/ jB. i' th w/;B s'A fgZzk<br />

yohddk j? sK fJe ;bkJh; nZr/ eo<br />

fdzdk j?. w/;B T[BQK d/ BK dh gouh pDk<br />

e/ fv;gb/n eod/ jB. w/;B efjzd/ jB,<br />

''i/eo e[M :sBK Bkb p/xfonK ns/<br />

G[ZfynK dk g/N Go ;edk j? sK fJzM<br />

zo{o eoBk ukjhd?. S[o{nks 'u T[j p/<br />

xfonK B{z y[d fgZzk fdzd/ ;B go fJe<br />

fdB T[BQK d/ fJe rkje B/ fJzM eoB<br />

dh fJZSk iskJh sK w/;B B/ jK eo<br />

fdZsh. T[d'A s'A jh fJj f;bf;bk nrKj<br />

s[o fgnk.<br />

gzikp bJh Gkigk dh nZy j[D fe;/ s/z-soko<br />

's/ iZN f;Zy nkr{ tZb<br />

Bti's f;ZX{ s/ irwhs pokV jB e/Ado fpzd{<br />

uzvhrVQ, (fpT{o') nekbh-Gkigk<br />

rmi'V 'u nkJh yNk; d/ j[D fwmk;<br />

ftu spdhb j'D d/ n;o p/jZd xZN<br />

jB, fiE/ Gkigk tb'A jfonkDk ns/<br />

j'oBK okiK 'u fJe skesto f;nk;h<br />

fXo pD ikD Bkb gzikp nzdo nkgDh<br />

GkJhtkb gkoNh B{z nZyK ftykT[DhnK<br />

nkozGhnK rJhnK jB, T[E/ nekbh db<br />

B/ th nkgDh e[o;h d/ gkftnK B{z Gkigk<br />

dh geV s'A pkjo eoB bJh ftXkB ;Gk<br />

'u nkgDh b'VhAdh frDsh bJh wzp{s<br />

:sB nkozG/ j'J/ jB.<br />

X{oh s'A ftXkfJe noftzd yzBk d/<br />

n;shc/ s'A pknd fJ; jbe/ 'u nekbh<br />

db tb'A M'eh ik ojh g{oh skes B{z th<br />

fJ;/ jh ;zdoG 'u u[Zfenk ik fojk edw<br />

wzfBnk ik fojk j?. gzikp nzdobh<br />

rmi'V tkbh w"i{dk ;oeko Gkt/A<br />

nkgDh fwnkd g{oh eo th bt/ go<br />

nkT[D tkbhnK u'DK 'u Gkigk tb'A<br />

gzikp nzdo nkgDk epzk iwkT[D 'u<br />

e'Jh e;o pkeh Bk SZvD dk sjZJhnk<br />

ehsk j'fJnk j?. Gkigk tb'A gzikp<br />

nzdobh g/Av{ ns/ ftS/S eoe/ iZN f;Zy<br />

t;'A B{z fXnkB 'u oZyfdnK fe;/ iZN<br />

f;Zy Sy;hns dh Gkb ehsh ik ojh j?,<br />

fi; dk gkoNh s'A fJbktk b'eK 'u<br />

nkgDk th n;odko o;{y j't/.<br />

Gkigk dh gfjbh Bzo sK Gkt/A<br />

nkgDh jh gkoNh nzdob/ s/z soko ns/<br />

iZN f;Zy B/sk Bti's f;ZX{ T[Zgo jh j?<br />

go T[j fJ; d/ pokpo eKro; 'u'A fBeb/<br />

irwhs f;zx pokV T[Zgo th fsZyh Bzo<br />

oZy ojh j? feT[Afe irwhs f;zx pokV<br />

th zwhB Bkb i[V/ j'J/ T[j B/sk jB,<br />

fi; B/ ftfdnkoEh ihtB s'A jh nkgDk<br />

f;nk;h ;co nkozG eoe/ S[o{ s'A jh<br />

nkgDh bVkJh gzikp dh fBZro f;nk;h<br />

fXo gqekS f;zx pkdb Bkb jh ikoh<br />

oZyh j?.<br />

Gkigk tb'A j[D Bti's f;ZX{ ns/<br />

irwhs pokV B{z gzikp dh tkrv'o bJh<br />

rzGhosk Bkb ftukfonk ik fojk j? ns/<br />

;{soK s'A gsk bZrk j? fe irwhs f;zx<br />

pokV ns/ Bti's f;ZX{ d'tK dk jh pkdb<br />

gfotko Bkb SZsh dk nzeVk fojk j'D<br />

eoe/ Gkigk fJBQK 'u'A jh fe;/ B{z w[Zy<br />

wzsoh ti'A g/S eoe/ nekbh db ns/<br />

eKro; B{z gzikp d/ f;nk;h eKv s'A go/<br />

jNkT[D dh sithz B{z nwbh o{g gqdkB<br />

eo ;edh j?.<br />

fJNkbhnB g[b; tb'A d' Gkosh ;kY/ fszB feb' G[Zeh Bkb frqcsko<br />

o'w$fJNbh( )-fJNkbhnB g[b; tb'A BfSnK fto[ZX ftZYh w[fjzw fJ; ;w/A g{oh<br />

fJNbh yk;eo ;{pk bk;hU 'u g{o/ f;yo 's/ j?.phs/ ;w/A s'A Gkosh b'eK dk BfSnK dh<br />

sSeoh 'u frqcsko j'Dk fiZE/ g[b; B{z j?okB eodk j? T[ZE/ jh Gkosh b'eK d/ ;kT{<br />

ns/ fwjBsh feodko T[go th eJh soQK d/ ;tkbhnk fBSkB brkT[Adk j?. j[D g[b;<br />

tb'A T[BQK tZy-tZy SfjoK 'u u?fezr s/z ehsh j'Jh j?, fijV/ fe GkoshnK dk rVQ<br />

wzB/ iKd/ jB. phs/ fdB fzbk bkshBk d/ Sfjo g[BshBhnk fty/ ;EkBe g[b; B/ d'<br />

Gkosh n?;Hn?wH ihH T[wo 29 ;kb ns/ n?; n?; T[wo 37 fJ; ;ZEe d/ nXko 's/ u?Ze<br />

ehsk s/ fiBQK e'b ;kY/ fszB feb' ;[Zeh G[Zeh cVh rJh.fJ; G[Zeh B{z d'ShnK B/ 32<br />

gbk;fNe d/ fbckfcnK 'u g?e ehsk j'fJnk ;h.g[b; B/ d'ShnK fto[ZX BfSnK dh<br />

s;eoh dk e/; doi eoe/ i/bQ G/i fdZsk j?.fJNbh 'u e[M Gkosh b'eK dhnK nfijhnK<br />

ekotkJhnK Bkb ;w[Zuk Gkosh GkJhukok Sofwzdrh dk ;kjwDk eo fojk j?.<br />

GLENWOOD<br />

MEDICAL CENTRE<br />

Shop 5, Glenwood Shopping Village<br />

60 Glenwood Park Drive<br />

Glenwood, NSW 2768<br />

Ph: (02) 9629 7222 Fax (02) 9629 6111<br />

Dr. J. Kheray<br />

Dr. S. Relan<br />

Dr. Chelvi<br />

Dr. Lila<br />

Dr. M. Burke<br />

Dr. H. Khan<br />

Dr. Chandra<br />

Opening Hrs.<br />

9.00 am - 8.00 pm Mon - Fri<br />

9.00 am - 2.00 pm Sat - Sun<br />

Pathology Collection<br />

X-ray, Phycologist, Dietician<br />

Facilities Available<br />

24 Hours Care Available<br />

Next To Woolworths<br />

Next To Glenwood Shopping village


27<br />

27 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong>


28<br />

28 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ROYAL SWEETS


29<br />

29 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

fJNbh 'u u B;bh ftseo/ dk fSeko j'J/ f;Zy fyvkoh<br />

fJ; jkb 'u u GNedh j? pZuh dh nkswk<br />

o'w$fJNbh (fpT{o') g{oh d[BhnK ftZu<br />

Gkosh b'e B;bh G/dGkt dk fSeko j'<br />

oj/ jB, fi; ekoB eJh tkoh Gkosh<br />

b'eK B{z B;bh jwb/ ftZu ikBh ns/ wkbh<br />

B[e;kB B{z tZv/ gZXo s/ MZbDk g? fojk<br />

j?. fJNbh ftZu th Gkosh b'eK T[gZo<br />

B;bh G/dGkt d[nkok jwbk j'Dk nkw<br />

rZb j? go fJj fJNbh ftZu gfjbh tko<br />

j'fJnk j? fe fe;/ d;skoXkoh f;Zy<br />

pk;eNpkb fyvkoh B{z y/v ftZu Skfwb<br />

j'D s'A o'fenk frnk j'J/.<br />

B;bh G/dGkt d/ fSeko ;/phB'<br />

thb"Ar' (p?orkw') d/ f;Zy pk;eNpkb<br />

fyvkoh (n?Z;Hf;zx) B{z o?coh o{;No; go/<br />

;/;' B/ y/v d/ d{;o/ ;w/A ftu gkpzdh<br />

brkT[Afdnk d'S bkfJnk fe pk;eNpkb<br />

c?vo/SB fJNbh d/ nB[;ko f;Zy fyvkoh<br />

d;sko ;ik e/ y/v BjhA ;edk. o?coh<br />

B/ fJ; B{z y/v Bhsh dh T[bzxDk dZf;nk.<br />

y/v d/ d{;o/ fjZ;/ dh ;wkgsh s'A gfjbK<br />

f;Zy fyvkoh dh Nhw tke-nkT{N eo<br />

rJh ns/ T[BQK nkgD/ f;Zy B"itkB<br />

fyvkoh d/ jZe ftu o'; ikfjo eofdnK<br />

o?coh d/ c?;b/ dk vZN e/ yzvB ehsk<br />

ns/ j[D fJj w;bk fJNbh pk;eNpkb<br />

c?vo/SB d/ nkfyoh c?;b/ dh T[vhe eo<br />

fojk j?. fi; Bkb fJj th fBSus j't/<br />

rk fe thb"Ar' dh Nhw fiZs rJh j? iK<br />

fJ; B{z jkfonk xfSs ehsk ikt/rk,<br />

feT[Afe o?coh tZb'A T[mkJ/ w[Zd/ d/ o'; ti'A<br />

Nhw B/ f;Zy B"itkB d/ jZe ftu<br />

vZNfdnK y/v ftukb/ jh SZv w?dkB s'A<br />

pkjo rJh ;h. phs/ fdB j'J/ fJBK<br />

w[ekpfbnK ftu f;Zy fyvkoh 's/ o'e dk<br />

w;bk fcbjkb fJNbh d/ f;Zy dodh<br />

bhvoK bJh Bk jh ftukoB:'r bZrdk<br />

j? ns/ BK fJBQK tZb'A e'Jh gqsheow<br />

ikfjo ehsk frnk. id'A eh jbe/ d/<br />

fJNkbhnB gqshfBXhnK, y/v ebZpK ns/<br />

Nhw d/ gqXkB fouov g?fo; B/ fJ; B{z<br />

fBzdD:'r ekotkJh dZf;nk.<br />

fouov nB[;ko fJj G/dGkt dk<br />

w;bk j?, feT[Afe phs/ 5 ;kbK s'A f;Zy<br />

fyvkoh nkgDh y/v dk fpjsohB<br />

gqdoSB eodk nk fojk j? ns/ T[; dh<br />

d;sko ekoB ed/ e'Jh seBheh<br />

;wZf;nk BjhA nkJh fco nukBe fJj<br />

;tkb feE'A T[ZGo nkfJnk. 17 ;kbk<br />

f;Zy B"itkB pk;eNpkb dk fpjsohB<br />

fyvkoh j? ns/ T[j fibQk gZXoh y/vK dk<br />

fjZ;k j?. fieo:'r j? nzsokSNoh<br />

pk;eNpkb c?vo/SB chpk nB[;ko y/v<br />

w"e/ fyvkoh f;o YZe ;edk j?, go f;o<br />

YZeD dk egVk 5 ;?ANhwhNo s'A tZX dk<br />

Bk j't/.<br />

:{E ebZp thb"Ar' tZb'A c?vo/SB 's/<br />

Go';k iskT[AfdnK T[whd ehsh fe c?;bk<br />

f;Zy fyvkoh ns/ T[; dh Nhw d/ jZe<br />

ftu oj/rk ns/ d;sko ;w/s y/vD dh<br />

fJikis fdZsh ikt/rh.<br />

fJ; s'A gfjbK fJe c[ZNpkb fyvkoh<br />

's/ th fJ;/ soQK dk gqshpzX brkfJnk<br />

frnk ;h.<br />

fJNbh d/ ;Kshd{s ns/ T[Zx/ ;wki<br />

;/te jofpzdo f;zx Xkbhtkb B/ fJ;<br />

wZ;b/ T[gZo nkgDk gqsh eow zkfjo<br />

eofdnK fejk fe Gkos ftu T[ZGod/<br />

fBZe/ s'A fBZe/ w;b/ bJh th fJNbh dhnK<br />

f;Zy iE/pzdhnK d/ gqXkB ejkT[D tkb/<br />

S[ZNh tkb/ fdB th nzp?;hnK d/ pkjo<br />

XoB/ 's/ nk yVd/ jB, go T[BQK B{z fJNbh<br />

ftu f;Zy ftukoXkok B{z ;zGkbh p?mh ns/<br />

fJeZfbnK jh fJ; B{z pukT[D dh<br />

id'ifjd eodh B"itkB ghVQh feT[A<br />

Bzo BjhA nkT[Adh


30 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

jk;/ s/ jzM{<br />

gzikp fijVk ed/ ozrhA t;dk ;h,<br />

nkgD/ ftjfVnK 'u BZudk y/vdk ;h,<br />

nZi T[; d/ fyVQ/ c[ZEbK B{z fuZNh trdh<br />

jtk B/ MkV e/ oZy fdZsk j?. e'Jh ftobk<br />

jh p{jk j't/rk, fi; dk ;[Zy-u?B fJ;<br />

BS/ B/ Bk y'fjnk j't/. j?o'fJB d/ w{zj 'u<br />

B/ nzfwqs;o ns/ fco'zg[o d/ ;e{b<br />

ftfdnkoEh. pz[or ns/ e[VhnK th fJ;<br />

okj N[o gJhnK jB. jzkoK G?DK d/<br />

bkvb/ tho, wktK d/ u"Vh Sksh tkb/<br />

g[Zs BS/ dhnK g?VK s/ N[od/ epoK B{z<br />

ub/ rJ/ jB. f;zX{o wfjzdhnK y[o rJhnK<br />

jB doK s/ jh.<br />

j?o'fJB B/ ;ko/ gzikp d/ ;hfBnK B{z<br />

oky s/ dfonktK d/ gkDhnK B{z fJZe<br />

;dhnK Go bJh s[jws bk fdsh j?.<br />

je{ws sys d/ ro{o s/ ;o{o 'u d{o<br />

p?mh d/y ojh j?. pZfunK s'A b? e/ pi[orK<br />

sZe gzikp d/ pj[s ;ko/ xo j?o'fJB d/<br />

f;o ihn oj/ jB. xoK ftjfVnK ftu<br />

fiZE/ frZX/ GzrV/ g?Ad/ ;B, j[D BS/VhnK<br />

d/ wzi/ vZm/ gJ/ B/. gziK gkDhnK dhnK<br />

BhAdK r[nku rJhnK jB. fJjdhnK<br />

bfjoK u j[D j?o'fJB x[b rJh j?, jo/e<br />

u[okj/ s/ fJj fte ojh j?.<br />

nkVQshnK d/ eofznK, ykd gdkoEK<br />

ns/ vhzb g?No'b nkfd dhnK tX ojhnK<br />

ehwsK Bkb gzikp dh fe;kBh sK gfjbK<br />

jh dw s'V ojh j?, BfSnK d/ jVQ B/<br />

gzikp ns/ fJ;d/ pkfSzfdnK dh jkbs<br />

pd s'A pdso pDkT[D ftZu pj[s jh<br />

{ gzikp fijVk ed/ ozrhA t;dk ;h<br />

ftBkSekoh G{fwek fBGkJh j?. c;bK d/<br />

xZN o/N fwbD ekoB fe;kBh eofznK<br />

d/ p'M EZb/ dpdh ik ojh j?, BfSnK dh<br />

wko B/ fJ;d/ p'M B{z tXkT[D ftZu wko{<br />

ezw ehsk j?. gzikp dh Xosh gzi<br />

dfonktK dh Xosh jh BjhA ojh, j[D<br />

fJZE/ S/tK dfonk th tr fojk j?. fJj<br />

dfonk pj[s s/z t/r Bkb tr fojk j?.<br />

f;Zy B"i[nkBh i' fe nNe tor/ dfonk<br />

B{z th nNek e/ nZr/ bzx iKdh ;h nZi<br />

BfSnK d/ tfjD ftZu jh tfj ojh j?.<br />

fznkdk t;'A j[D fJ;/ dfonk dh wko<br />

j/m j?- dfonk j? fJj BfSnK dk fi;B/<br />

B"i[nkBh B{z p[oh soQK nkgD/ u[zrb ftZu<br />

vk nwoihs NKvk (f;vBh)<br />

b? fbnk j?. fJj fJZe n?;k dfonk j?<br />

fi; ftZu tfjD tkb/ B{z ekch d{o sZe<br />

o[VQ ikD s'A pknd gsk brdk j? fe<br />

T[j y[Sjkb ns/ j;dh-t;dh fzzdrh<br />

s'A pj[s v{zx/ gZsD ftZu XZ; frnk j?.<br />

fJ; tfjD tkb/ f;oc nkg jh BjhA tfj<br />

s[od/ ;r'A gfotko dhnK y[ShnK ns/<br />

y[Sjkbh B{z th tjk e/ b? iKd/ jB.<br />

Sokp, BS/ dhnK r'bhnK, v'v/,<br />

G[Zeh, swke{, uo;, rKik, j?o'fJB,<br />

;w?e, BS/ d/ Nhe/ ns/ gsk BjhA fezB/<br />

jh j'o nfij/ BShb/ gdkoEK B/ gzikp<br />

B{z g{oh soQK nkgDh wko j/m fbnk j'fJnk<br />

j?. nZi gzikp d/ p[ZbQK ftZu<br />

zod/, BkVK ftZu Nhe/ jB. fiE/ ;oekoK<br />

jh BS/ Bkb gJhnK t'NK ;jko/ pDdhnK<br />

jB, T[j d/S BSk-w[es fet/A j' ;edk<br />

j?< wzd{o eb'Bh B/V/ j;gskb Gkt/A BjhA<br />

Sokp dk m/ek zo{o j?.<br />

;oeko ukj/ sK eh BjhA eo ;edh<<br />

BS/ dh fteoh o'eD bJh BShb/ gdkoEK<br />

dh ehws B{z tXk d/Dk ukjhdk j? ns/<br />

o'zkBk tos'A dhnK zo{oh t;sK dh ehws<br />

xZN eoBh ukjhdh j?. g?No'b-vhzb,<br />

r?; nkfd dh irQk Sokp tor/ BShb/<br />

gdkoEK dh ehws tXk e/ BS/ dh fteoh<br />

B{z xNkfJnk ns/ nkw nkdwh B{z okjs<br />

gj[zukJh ik ;edh j?. u'DK ;w/A<br />

T[whdtkoK ns/ gkoNhnK tZb'A b'eK B{z<br />

GowkT[D bJh BS/ tzvD 's/ ;ys ekB{zB<br />

pDk e/ o'e brkT[Dh ukjhdh j?. w?vheb<br />

;N'o BShb/ gdkoE t/uD dk nZvk pD<br />

u[Ze/ jB fJ; bJh BS/ t/uD tkb/ dtkJh<br />

fteo/sktK ns/ w?vheb ;N'oK 's/ ;w/A-<br />

;w/A Skg/ wko/ ikD/ ukjhd/ jB sK i'<br />

BShb/ gdkoEK dh fteoh B{z mZb gkJh<br />

ik ;e/.<br />

xo-xo 'fuZNh' nZr pb ojh j?,<br />

fi; d/ X{zJ/A ftu Bk f;oc y{B-g;hfBnK<br />

dh ewkJh c[e ojh j?, ;r'A wktK,<br />

gsBhnK, G?DK-GoktK ns/ fgsktK<br />

dhnK y[ShnK th esb j' ojhnK jB.<br />

e[M ;kb gfjbK, b'w'fNb dhnK r'bhnK,<br />

c?A;hfvb dhnK ShShnK ns/ gq'e;htB<br />

d/ e?g;{b tosd/ ;B-nZi T[BQK dh irQk<br />

'fuZN/' B/ b? bJh j?. i' b'e ghAd/ jB<br />

T[BQK ftu'A 80-90 ch;dh t/uD th bZr<br />

g?Ad/ jB, feT[Afe j?o'fJB wfjzrh j'D<br />

eoe/ i/p 'u'A ghDh T[BQK d/ tZ;'A pkjo<br />

j?. j?o'fJB dk Gkn 2000 o{g? gqsh rqkw<br />

j?. BS/Vh j?o'fJB fJeZmh b? e/ nZr/<br />

g[VhnK pDk-pDk e/ t/u d/Ad/ jB, i' ;"<br />

o[gJ/ s'A b? gzi ;" sZe dhnK j[zdhnK jB,<br />

fJjh ekoB j? fe nZi foeS/ tkbk s/<br />

nkw wzd{o th fuZNk s/ jh N[odk j?.<br />

e[M BS/Vh sK j?o'fJB ;BZc (;[zx) eo<br />

e/ b?Ad/ jB s/ e[M gzBh (c"fJb g/go) 's/<br />

ibk e/ X{zJ/A okjhA fyZud/ jB. i' fznkdk<br />

g[okD/ BS/Vh jB, T[j Nhe/ d/ o{g 'u<br />

b?Ad/ jB, i' pj[s xkse sohek j?,<br />

feT[Afe BS/Vh ro[Zg pDk e/ eJh tko<br />

fJe ;fozi Bkb fJe-d{i/ B{z Nhe/ bkT[Ad/<br />

jB, i' J/vz ns/ j?gkNkJhN;-;h<br />

fijhnK fpwkohnK dk ekoe pDdk j?.<br />

b'e SoQ/nkw efjzd/ jB fe BS/ d/<br />

pVkt/ 'u f;nk;s dh tZvh G{fwek j?,<br />

feT[Afe tZv/ s;eo f;nk;h B/Vsk tkb/<br />

jB, fiBQK B{z JhwkBdko g[b; nc;o<br />

ukj e/ th cV BjhA ;ed/. s;eoK d/<br />

w[ZY-edhw'A ;ckJ/ s'A fJbktk fgzv gZXo<br />

's/ oh-j?pbhN/SB ;?ANo y'bQ/ ikD, fiZE/<br />

fizdrh s'A p/w[y j'J/ b'eK 'u ihT[D dk<br />

izpk g?dk ehsk ikt/.<br />

gzikp ftu fe;/ th BS/ dk<br />

T[sgkdB Bjh j[zdk ns/ gzikp ftu<br />

;w?e, j?o'fJB, G[Zeh, nchw, rKik<br />

;w/s j'o BfSnK dh nkwd nzsookSNoh<br />

;ojZd okjh iK fco r[nKYh okiK s'A<br />

j[zdh j? sK o'e fco. e"wksoh ;ojZd s'A<br />

j[zdh BfSnK dh sZ;eoh o'eD dh<br />

fizw/tkoh e/Adoh J/iz;hnK dh j?-ej'<br />

T[jBK B{z o'eD bJh. s;ZeoK tZb'A<br />

;ojZd gko'A nkJ/ BS/ nZr/ g{o/ d/S s/<br />

e'Awksoh wzvh ftu G/i/ iKd/ jB.<br />

oki;EkB, wZX gqd/S, fjwkub nkfd<br />

tZb'A ekB{zBh s"o 's/ nchw, G[Zeh, rKik<br />

nkfd dk T[sgkdB eoe/ wkbhnk<br />

fJeZmk eoB d/ tosko/ B{z s[ozs o'fenk<br />

ikt/. tZvh frDsh ftu BSk gzikp ftu<br />

jh g?dk j' fojk j? ns/ gzikp dh B"itkB<br />

ghVQh B{z nkgDh frqcs ftu b? fojk j?<br />

i' fe pj[s jh fBzdD:'r rZb j?. f;nk;h<br />

s"o 's/ BfSnK dh ;ogq;sh pzd j' rJh<br />

sK nc;oSkjh y[d jh BfSnK fto[ZX<br />

;ys j' ikt/rh. fJ; Bkb ;{p/ d/ b'e<br />

nkgD/ nkg BfSnK s'A w[es j'Dk S[o{ j'<br />

ikDr/.<br />

BSk fto'Xh ikro{e gq'rokw ;w/A go;'A<br />

;fEsh T[; t/b/ jk;'jhDh j' rJh, id'A<br />

BSk fto'Xh ikro{esk gq'rokw ftZu<br />

Gkr b?D nkJ/ e[M nekbh ekoe[BK B/<br />

o?bh ftZu ikD dh EK 's/ pZ;K ftZu jh<br />

Sokp d/ d"o ubk fdZs/. o?bh tkbh EK<br />

's/ bkJ/ ge"fVnK d/ bzro s'A ge"V/<br />

fbnke/ Sokp Bkb yKd/ oj/ ns/ pZ;K<br />

'u BSk fto'Xh ikro{esk c?bkT[Ad/ oj/.<br />

SSh eKs tor/ ;kpek g[fb;<br />

nc;oK B/ th tko-tko gzikp dhnK<br />

i/bQK 'u toskJ/ iKd/ BfSnK dh rZb<br />

ehsh ;h. T[BQK B/ eJh tko fJj fpnkB<br />

th fdZsk fe nkgD/ ekoiekb d"okB<br />

T[BQK B/ ;oeko B{z fJ; ezw 'u Gkrh e[M<br />

f;nk;sdkBK d/ BKn th fbysh o{g 'u<br />

fdZs/ ;B. f;nk;h nkr{nK B{z fJj<br />

ukjhdk ;h fe bzwk ;wK gfjbK T[j<br />

BfSnK fto[ZX ;G B{z Bkb b? e/ fJe<br />

tZvh w[fjzw S[o{ eoe/ fJBQK dk ykswk<br />

eo fdzd/. i/eo fJj BS/ pkjo'A jh nkT[Ad/<br />

;B sK e/Ado ;oeko Bkb fJ; ;pzXh<br />

ft;Ekos s/ m'; rZb ehsh ik ;edh<br />

;h ns/ fJBQK d/ BshfinK s'A T[; B{z ;[u/<br />

s ehsk ik ;edk ;h. fJ; ;w/A oki 'u<br />

Gko{ j'J/ BfSnK d/ w[Zd/ B{z T[Gko e/ fiE/<br />

T[j fJe tZvh w[fjzw ubkT[D dh :'iBk<br />

pDk ojh j?, T[E/ nfijk eoe/ T[j<br />

nkgDh GkJhtkb gkoNh s'A ;gZSN<br />

fBy/Vk eoB dk ;zd/S th d/ ojh ikgdh<br />

j?. BjhA sK BfSnK ;pzXh T[j fe;/ th<br />

gZXo 's/ ekch ;kb gfjbK th nfijh<br />

ssgosk fdyk ;edh ;h. ;ojZdK 's/<br />

XoB/ brkJ/ rJ/ jB. gzikp d/ b'eK 's/<br />

nfij/ XofBnK dk eh ns/ fezBk e[ n;o<br />

j't/rk, fJ; pko/ nzdkzk brkT[Dk sK<br />

w[Sfeb j? go gfjbK jh nB/eK soQK<br />

dhnK e[fVZehnK 'u c;/ b'e nfij/ XoB/<br />

o?bhnK ns/ ubkJhnK ikD tkbhnK<br />

w[fjzwK B{z tZy-tZy gkoNhnK tZb'A y/vh<br />

ik ojh f;nk;h y/v jh ;wM oj/ jB.<br />

;'uD tkbh rZb fJj j? fe, eh ehshnK<br />

ik ojhnK nfijhnK ;orowhnK gzikp<br />

dk e[M ;ztkoB d/ ;woZE j' ;edhnK<br />

jB< fpBK SZe gfjbK jh y/vhnK rJhnK<br />

nB/eK nfijhnK y/vK eoe/ gzikp jo<br />

y/so 'u brksko gSfVnk fdykJh d/<br />

fojk j?.<br />

BSk fto'Xh XoB/ b'e fjZs ftZu xZN<br />

go f;nk;s s'A fznkdk gq/fos jB.<br />

gzikp dh nkofEesk fdB'-fdB ewz'o<br />

j' ojh j?. gzikp ftZu Gkigk nkgD/<br />

pbp{s/ u'DK ftZu wzp{s j'Dk ukj[zdh<br />

j?, fJzi ikgdk j? fe Sq'wDh nekbh db<br />

gzikp ftZu'A Gkosh iBsk gkoNh d/<br />

nkXko B{z wzp{s j'D s'A o'eD bJh<br />

iBsk B{z BfSnK d/ BK 's/ w'ofunK bJh<br />

bkwpzd eoe/ g[okD/ w[ZfdnK bJh w[V<br />

s'A gzE d/ BK 's/ e[opkBhnK d/D bJh<br />

fsnko eoB bJh :sB;hb j?.<br />

nZi b'V j?, BSk sZ;eoh 's/<br />

;yskJh eoB d/ Bkb-Bkb T[BQK pko/<br />

th ;'uD dh i' fJ; dbdb 'u BZe sZe<br />

c; u[Ze/ jB. sZ;eoK d/ w[ZY-edhw'A<br />

;ckJ/ s'A fJbktk fgzv gZXo 's/ ohj?pbhN/SB<br />

;?ANo y'bQ/ ikD, fiZE/ fizdrh<br />

s'A p/w[Zy j'J/ b'eK 'u ihAD dk izpk<br />

g?dk ehsk ikt/. jkewK B{z ukjhdk j?<br />

fe T[j o?bhnK 'u Spdh Bkjo/ SZvD<br />

dh EK BS/ fto[ZX gke Bhns Bkb<br />

;zxoS eoB- gzikp ftu ;fEsh fJj j?<br />

fe i/eo ekoro edw Bk T[mkJ/ rJ/<br />

sK xoK d/ ftjfVnK 'u' itkBhnK ns/<br />

y[ShnK g{oh soQK r[nku iKDrhnK. s/<br />

jK i/ e[M Bk ehsk sK G?DK GoktK B{z<br />

so;DrhnK-wktK g[ZsK B{z bZGDrhnKs/<br />

pkg{ bkvfbnK B{z T[vheDr/.<br />

JURIS AUSTRALIA


31<br />

31 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

FLIGHT HAUS


32<br />

32 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

jVQ 'u'A u'A e[Zs/ B{z pukT[D bJh<br />

j?bhekgNo dh wdd bJh<br />

wzrb dhnK tX/o/ uZNkBK 'pb?e fpT{Nh' torhnK<br />

tkfSzrNB (fpT{o') wzrb dh ;sQk dhnK fznkdkso uZNkBK w'oZe' d/ o/<br />

fr;skB ftu e[M ;kb gfjbK bZG/ rJ/ 'pb?e fpT{Nh' T[bek fgzvK Bkb<br />

obdhnK fwbdhnK jB. T[bek fgzv n?ZwH vpb:{H J/H 7034 s'A wzrb dh gos<br />

dk 4H4 nop ;kb g[okDk fjZ;k fdykfJnk frnk j?. y'ihnK B/ dZf;nk fe<br />

T[bek fgzv dh ;g?eNo';e'fge g?wkfJS wzrb rqfj d/ nzX/o/ w?dkBh fJbke/ dh<br />

g?wkfJS Bkb w/b yKdh j?. fJj wzrb dh ;sQk dk T[j fJbkek j? fiZE/ fwZNh<br />

xZN/ dh gos gsbh j? ns/ T[; d/ j/mbhnK uZNkBK T[xVhnK jB. pokT{B<br />

:{Bhtof;Nh d/ rq?i{J/N ftfdnkoEh ns/ BthA y'i gZso d/ w[y b/ye e/ftB<br />

e?BB B/ dZf;nk fe y'i d/ Bshi/ pb?e fpT{Nh d/ o{g ftu T[bek fgzv wzrb dh<br />

;sQk dh 'ftnkge fgS'eV' dk gqshfBXh j?. id'A ftfrnkBhnK B/ 2011 ftu<br />

pb?e fpT{Nh dk ftSb/SD eoBk S[o{ ehsk T[BQK B{z gsk ;h fe T[BQK e'b e[M<br />

ftS/S j?. fJ; dh o;kfJfDe ouBk B/ g[SNh ehsh fe fJj wzrb s'A nkfJnk j?<br />

go T[j j[D se fwb/ wzrb d/ T[bek fgzv s'A tZyok j?.<br />

r[pkfonK dh wdd Bkb gko ehsk gqSKs Ks wjk;kro!<br />

bk; J/Aib; (fpT{o') jVQ d/ gkDh Bkb Goh Bdh ftu v[Zp oj/ fJe S'N/ e[Zs/<br />

B{z ckfJo ftGkr d/ eowukohnK B/ j?bhekgNo dh wdd Bkb puk fbnk. pop?Ae<br />

ftu 30 iBtoh B{z pj[s fznkdk toyk j'D s'A pknd fJE/ fJe Bdh ftu fJ; e[Zs/<br />

B{z o[VQd/ d/fynk frnk ;h. e[Zs/ B{z pukT[D tkb/ ckfJo fpqr/v ftGkr d/ eowukoh<br />

ikB s/ o{;k B{z fJj efjzfdnK j'fJnK j[ew fdZsk frnk fe 'jo/e fzzdrh ehwsh j?.<br />

fgSb/ ;kb eso ftu j'Jh<br />

279 GkoshnK dh w"s<br />

d'jk(fpT{o') eso ftu 2014 ftu e[b 279 GkoshnK dh w"s j' rJh. fJ; s'A<br />

gfjb/ ;kb 2013 ftu 241 GkoshnK dh w"s j'Jh ;h. fJj ikDekoh Gkosh<br />

d{sxo tb'A ikoh nzefVnK ftu fdZsh rJh j?. 'fd g?fB;[bk eso' d/ nB[;ko<br />

d{sxo B/ 2012 'u 237 GkoshnK dh w"s doi ehsh ;h ns/ fJ; ;kb iBtoh<br />

ftu woB tkfbnK dh frDsh 33 se gj[zu u[Zeh j?, fi; Bkb fJ; soQK dhnK<br />

w"sK dk nzeVk j'o tZXD dk ;ze/s fwbdk j?. d{sxo d/ nzefVnK ftu jkbKfe<br />

w"s d/ ekoBK dk t/otk BjhA fdZsk frnk. e/Adoh i/b ftu 87 Gkosh ngokfXe<br />

;zk G[rs oj/ jB.<br />

tkfSzrNB (fpT{o') nwohek d/ Nq':<br />

pq?vb/ ns/ o{; d/ fbUfBv fNT{ys:/t B/<br />

jhbhnw d/ r[pkfonK d/ Bkb gqSKs<br />

wjk;kro gko eoe/ fJe BtK foekov<br />

pDk fdZsk j?. Nq': ns/ fbUfBv B/<br />

jhbhnw d/ r[pkfonK Bkb 137 xzN/ s/<br />

45 fwzNK ftu 5,260 whb dh d{oh s?n<br />

eoe/ fJj foekov pDkfJnk.<br />

fJ; foekov B{z pDkT[D bJh T[BQK<br />

d'jK B/ g[okD/ foekovK B{z fJe ch;dh<br />

Bkb jokT[Dk ;h. n?stko, 25 iBtoh<br />

B{z pq?vb/ ns/ fNT{ys:/t B/ ikgkB s'A<br />

e?B/vk iK nwohek bJh fJe jhbhnw<br />

r[pko/ ftu p?m e/ nkgDh fJ; :ksok<br />

dh S[o{nks ehsh ;h. jkbKfe yokp w";w<br />

d/ ekoB T[BQK B{z SBhtko B{z w?e;he'<br />

ftu jh T[soBk fgnk. fJBQK d'jK B/<br />

fi; jkJhN?Ze r[pko/ ftu p?m e/ fJj<br />

:ksok g{oh ehsh T[; dk BK 'N{ Jhrb;'<br />

;h. fJj r[pkok fJe wzp{s f;zE?fNe<br />

ckJhpo 'e/tbo' Bkb pfDnk ;h, fi;<br />

dk Gko f;oc 220 g"Av ;h.<br />

fJj r[pkok nfij/ T[geoDK ns/<br />

wkBhNo; Bkb b?; ;h, fi; Bkb T[; d/<br />

o;s/ dk gsk brkT[D d/ Bkb-Bkb T[;<br />

dk vkNk foekov oZyD tkfbnK d/ e'b<br />

th gj[zukfJnk ik ;e/. fJ; r[pko/ B{z<br />

yk; s"o 's/ fvzkJhB ehsk frnk. fJ;<br />

dk e?g;{b 10 fdBK sZe nk;wkB ftu<br />

ofj ;edk ;h. fJ; ftu d't/A gkfJbN<br />

fJe BhthA SZs tkb/ e'mVh tor/ fjZ;/<br />

ftu p?m rJ/ ;B<br />

SINGH MECHANIC


33<br />

33 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

5 RIVER RESTAURANT


34<br />

34 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ejkDh<br />

aaaaa s/ dhtk pbdk fojk<br />

pha n?;apho<br />

jfonkD/ d/ e;p/ w[oEb d/ N/e uzd<br />

Bz{ o'Nh o'zh bJh fezB/ jh XZe/ ykD/<br />

gJ/. B"eoh ehsh, o/T[Vh-w{zrcbhrZie<br />

dh o/jVh bkJh, rowhnK 'u poc<br />

d/ ozr fpozr/ mzv/ fwZm/ r'b/ t/u/, ge"V/<br />

sb/, go fe;/ th e;p/ 'u T[j nkgD/<br />

bJh, nkgD/ gfotko bJh d' vzr dh Go<br />

g/N o'Nh dk i[rkV ;cbsk Bkb Bk eo<br />

;fenk. d{o d/ foSs/ 'u T[; dk fJe<br />

skT{ ;h u/s okw, i' fdZbh d/ eo'b pkr<br />

d/ T[; fJbke/ 'u ofjzdk ;h fiE/ pj[s/<br />

fdjkVh eoB tkb/ nZX/ eZu/ gZe/ e'fmnK<br />

'u ofjzd/ ;B. fe;/ e'b fJe e'mVk j[zdk<br />

s/ fe;/ e'b d' s/ fJBQK ftZu jh T[j<br />

o;'Jh, pkEo{w nkfd dk ezw ;kod/.<br />

pj[s/ pf;zd/ sK gpfbe gzg iK N{Nh s/<br />

jh tkoh tkoh fJSBkB eo b?Ad/. u/s<br />

okw N/e uzd dh N/e pfDnk s/ gfjbK<br />

T[; Bz{ fdZbh b? nkfJnk s/ fco T[; d/<br />

gfotko Bz{ th. N/e uzd dh gsBh bhbk,<br />

d' w[zv/ s/ fJe e[Vh gfotko 'u Skwb<br />

;B. n;b ftZu u/s okw dk fJe<br />

firoh d';s ;h r'gkb gjkVhnk i'<br />

;soK Bz{ Nfgnk j'fJnk ;h. pZuk T[; d/<br />

j'fJnk BjhA ;h s/ T[; dh gsBh th thj<br />

;kb gfjbK r[zo u[Zeh ;h. T[; dh fJe<br />

S'Nh fijh d[ekB ;h rbh dh B[eV s/-<br />

woxN ns/ ;;eko t/b/ b[VhAdhnK t;sK<br />

dh. ;hs/-f;skJ/ ecB, v'oh, uzdB dk<br />

p{ok, ;{so, xVk, nropZsh bZeV d/<br />

uwu, bZeV d/ S'N/ cj[V/, nzrhm/ dh<br />

;[nkj co'bD bJh nkfd T[j t/udk.<br />

j[D T[; d/ ;oho 'u skD BjhA ofj frnk<br />

;h s/ d{ik T[; dk nzdobk th j"bk jz[dk<br />

ik fojk ;h. fij' fijk wB, s/j' fijk<br />

sB. j"b/ wB B/ T[; d/ sB Bz{ th j"bk<br />

eo fdZsk ;h. u/s okw Bz{ T[; B/ fejk<br />

fe i/ e'Jh JhwkBdko, B/e Bhns pzdk<br />

fwb ikt/ sK T[j T[; Bz{ nkgD/ Bkb<br />

obk bt/rk. id se T[j j?, T[; dh ;/<br />

tk j'Jh ikt/, fszB N?w o'Nh gkDh ukj<br />

fwbdh oj/, egV/ X'J/ ikDaaaaa p; j'o<br />

e[M dh fJZSk BjhA ofj rJh ;h T[; Bz{.<br />

N/e uzd Bz{ nkgD/ ftStk; s/<br />

u/s okw B/ r'gkb Bz{ ;"Ag fdZsk. N/e<br />

uzd d/ gfotko B/ T[; Bz{ nkgDk dksk<br />

s/ fgsk d'j/A ;wM e/ sBd/jh Bkb ;/tk<br />

ehsh. N/e uzd B/ d[ekB d/ ;ko/ wzso th<br />

T[; s'A ;wM bJ/. r'gkb fszB ;kb wro'A<br />

N/e uzd d/ gfotko Bz{ d' e'mfVnK dk<br />

xo s/ fJe fBZeh fijh d[ekB ;"Ag ub<br />

tf;nk.<br />

fJzi N/e uzd wz{j p'b/ skJ/ u/s okw<br />

dh wdd Bkb xo pko tkbk pD frnk.<br />

d[ekB s'A c[bek s'oh s[odk ofjzdk. go<br />

;"y edh th Bk j'Jh. pZfunK d/ egV/<br />

nX'okD/ j[zd/ s/ gsBh d/ th. Bt/A egV/<br />

T[BQK f;tk e/ ed/ th BjhA ;B gkJ/.<br />

GKv/ t/uD tkfbnK s'A T[j g[okD/ egV/<br />

yohd e/ vzr NgkT[Ad/. bhbk d' xoK<br />

ftZu GKv/ wKi, MkV{-g'uk eo N/e uzd<br />

dh e[M N/e pDh ofjzdh. pZu/ tZv/ j' ub/<br />

;B. e[Vh B"A ;kb dh s/ w[zv/ uko s/ ;Zs<br />

;kbK d/. ;oekoh ;e{b 'u dkybk<br />

eotkfJnk frnk ;h fe uko nZyo gVQ<br />

e/ nkgD/ i'r/ j' ikD, go E[V jw/Sk<br />

xo ftZu v/ok iwkJh p?mh ofjzdh. fi;<br />

fdB uko-gzi ;;ekoK dk ;wkB fte<br />

iKdk, ihtB dk nkjo-gkjo uzrk j'<br />

fBpVdk. eJh tko sK eJh fdB ykbh<br />

jZE jh N/e uzd xo tkg; wz{j bNekJh<br />

nkT[Adk. :woki Bz{ fXnkT[Adk ofjzdk.<br />

:woki th eJh tko T[; dh wdd bJh<br />

Bk pj[Vdk. oks Bz{ ;[gfBnK 'u eJh<br />

tko T[; Bz{ w[ofdnK dh GhV ftykJh<br />

fdzdh s/ T[j y[S j'fJnk T[m d[ekB tb<br />

Bmdk. go T[; fdB e'Jh th rkje T[;<br />

dh d[ekB s/ Bk uVQdk. ;[gB/ s/<br />

n;bhns dk w/b fJzi j[zdk j? fit/A<br />

poc s/ X[Zg dk. N/e uzd Bz{ jw/Sk<br />

:woki dh N/e jh bZrh ofjzdh.<br />

go N/e uzd fpBK Bkrk ;t/o/ uko<br />

ti/ T[m p?mdk. gfjbK sKp/ d/ b'N/ d/<br />

gkDh Bz{ nzdo T[V/bdk s/ fco gpfbe<br />

;"ukb: 'u fBtosh eodk. fBzw dh<br />

dksD cV T[j skT{ u/s okw d/ xo tb<br />

ub g?Adk. skT{ xo d/ pkjo yVk gfjbK<br />

jh T[; dh fJzsiko eo fojk j[zdk. d'jK<br />

d/ wz{j 'u fBzw dh dksB j[zdh. d'j/A g/Av{<br />

fJbke/ d/ ;B s/ d'jK Bz{ wz{j jB/o/<br />

;t/o/ dh ;?o dh nkds ;h. d'jK B/ ;?o<br />

bJh EK th Bh:s ehsh j'Jh ;h. Bkb/<br />

;?o eod/ s/ Bkb xo gfotko dhnK<br />

rZbK, d[y ;[y ;KM/ eod/. skT{ u/s okw<br />

nkgDh gsBh w{osh Bkb jh ofjzdk ;h.<br />

T[; dk fJe w[zvk w/om B"eoh eodk ;h<br />

s/ d{ik ;{os fty/ jhfonK dk ekohro<br />

;h. Xh BkoB"b ftnkjh j'Jh ;h. u/s<br />

okw o/bt/ dh B"eoh s'A foNkfJo j'fJnk<br />

;h s/ T[;Bz{ r[zko/ bkfJe g?BSB fwbh<br />

iKdh. tZvhnK ykfjSK T[; B/ s/ T[; dh<br />

gsBh B/ gkbhnK jh BjhA ;B. N/e uzd<br />

dk gfotko T[BQK d/ xo nkT[Adk iKdk.<br />

w{osh pZfunK Bz{ edh th xo'A ykbh Bk<br />

s'odh. bhbk th nkgDk xo ;wM, skT{<br />

d/ xo dh ;kc ;ckJh eo iKdh, MkV{<br />

g'uk eodh, egV/ X' fdzdh. w{osh Bz{<br />

rmhnk ;h s/ T[; e'b'A xo d/ ezw ;"fynk<br />

BjhA ;B j[zd/. T[j sK d' vzr dh o'Nh th<br />

w;K pDk ;edh. ukj dh sbp id'A th<br />

ikrdh, u/s okw nkg jh pDk b?Adk.<br />

j'o e'Jh S"e u/s okw B/ ;koh T[wo<br />

gkfbnk jh BjhA ;h. p; e?Vh ukj s/<br />

fdB 'u phVh dk fJe pzvb c{e fdzdk.<br />

B/V/ d/ jB{wkB wzdo fpBK Bkrk iKdk<br />

s/ T[E/ ;t/o/ Skw jkzoh b[nkT[Adk. T[;<br />

dh T[wo d/ j'o pz[or T[; Bz{ T[E/ fwb<br />

iKd/ i' T[; Bkb nkgD/ nkgD/ xo/b{ s/<br />

;ohoe eSNK dhnK eEktK ;KMhnK<br />

eod/. ed/ ed/ T[j N/e uzd dh d[ekB<br />

s/ ik p?mdk. T[; Bkb T[j ne;o<br />

nkgD/ fgzv dhnK rZbK jh eodk, fgzv<br />

'u t;d/ b'eK dhnK, foSs/dkoK dhnK,<br />

fgzv ftZu nk ojhnK spdhbhnK dhnK,<br />

Bth ghVQh d/ nkgj[do/g[D/ dhnK, b'g j'<br />

ojhnK g[okDhnK o;wK dhnK. nzs<br />

ftZu T[j fJ; Bshi/ s/ gj[zud/ fe<br />

ihtB ihT[D bJh i'NK Gkt i[rkV<br />

pzdhnK sK eoBhnK jh g?AdhnK jB.<br />

N/e uzd s/ T[; dk gfotko eo'b<br />

pkr nk e/ w[oEb Bkb'A tX/o/ ;zs[SN ;h.<br />

w[oEb sK eJh tko T[BQK Bz{ edh edh<br />

ckek th eNDk g?Adk. go fJE/ xN' xZN<br />

cke/ dh B"ps BjhA nkJh ;h. T[j ne;o<br />

efjzd/ jB{wkB ih dh d:k ;/, :jK<br />

e[Zbh, r[Zbh, i[Zbh shB'A fwb rJh. :z{ s'A<br />

fJB;kB ek g/N eGh Bk Go/aaa fJB;kB<br />

eh G{y ysw Bk j't/, ukj/ g/N gkND B/<br />

j' ik. aaa j/ gtB g[Zso jB{wkBaaa p;<br />

jkE g?o ubs/ oj/aa a:' jh pVh rBhws<br />

;/aaaa.@<br />

go pZu/ fiT[A fiT[A tZv/ j' oj/ ;B,<br />

xo dhnK b'VK th tX ojhnK ;B. pZu/<br />

nKY r[nKY 'u Nha th a ubdk t/yd/ sK<br />

wK Bz{ nkgDhnK ykfjSK s'A ikD{z<br />

eotkT[Ad/-ozrdko NhHth Bk ;jh, pb?Ae<br />

n?Av tQkJhN jh ;jh. eJh e'fmnK 'u sK<br />

Nha tha d/ Bkb Bkb ;?fezv j?Av cfoZi<br />

th ;B. pZu/ d{i/ pZfunK Bz{ n?S eodk<br />

t/yd/, nkJh; eohw s/ e'bk ghAdk<br />

t/yd/ sK T[BQK d/ w{zj ftu'A th okbK<br />

fvrdhnK. bhbk T[BQK Bz{ ;wMkT[Adh-<br />

''okw ih B/ ;G e' J/e fi;k Bk<br />

pBkfJnkaaaa i' Eko? X'o/ ;/, t'j ;G gk;<br />

ozr fpozr/ b'e<br />

i' nzdo'A pkjo'A fJe BjhA jz[d/ T[j fe;/ d/ fwZs BjhA jz[d/<br />

frofrN tKr i' ozr pdbd/ Sohc pzfdnK 'u, fcZN BjhA jz[d/<br />

fuZN/ egV/, i' gk e/ oZyd/ fdb ekb/, fuZN/ fuZs BjhA jz[d/<br />

v/o/ pDk e/ b[Nd/ pkp/ ukBD e'b'A, fSZN BjhA jz[d/<br />

i' bko/ bkt/, M{m th p'b/ T[j fe;/ bJh fyZu BjhA jz[d/<br />

f;ZXo/-gZXo/ ojhJ/ ''wkth@ d[BhnK tkb/ sK fiZs BjhA jz[d/.<br />

r[odoSB f;zx wkth<br />

Bk ;?aaaaa . okw ih w/jo eo/Ar/aaaa Nha tha<br />

Gh fwb ikrkaaaaa sw fdb brk e/<br />

gVQkJh eo'aaaa :' i' ukeb/N, nkJh;<br />

eohw ;?a, pj[s B[e;kB dkfJe ;?aaaa w?A<br />

fi; xo w/A ekw eoz{, t/ psk oj/ E/ fe<br />

T[Be/ uko ;kb e/ S'o/ eh ikV/ Nkch<br />

ukebkN uN eo rJ/aaaa fJp uko ;kb<br />

e/ pkbe e/ wz{j w/A ;{Jh bkr ojh ;/.<br />

bhbk, pZfunK Bz{ okw dh bhbk dk G/s<br />

;wMkT[D dk :sB eodh.<br />

fJ; tko dhtkbh B/V/ nkT[D brh<br />

sK pkzko nksSpkzhnK, fwmkJhnK,<br />

fyv"fDnK, BthnK BthnK vo?Z;K,<br />

Bt/A-Bt/A posBK nkfd Bkb Go rJ/.<br />

pZfunK B/ fejk fe T[BQK Bz{ fwmkJh<br />

nksSpkih d/ Bkb Bkb fJe fJe BthA<br />

Be'o o/vhw/v vo?; th b? e/ fdZsh<br />

ikt/. N/euzd s/ bhbk d'jK B/ Go';k<br />

fdZsk ;h fe nkT[Adh fJ; dhtkbh d/ w"e/<br />

s/ T[j T[BQK Bz{ BthnK g[SkeK b? e/ zo{o<br />

d/Dr/. e[Vh tZvh ;h, f;nkDh ;h go<br />

fdb sK T[; dk th eodk ;h fe T[j<br />

d{ihnK e[VhnK tKr BtK-Be'o bfjzrk<br />

u'bh gkt/ ns/ Bt/A bfjzr/ u'bh Bkb Bu<br />

Bu e/ iwhB nk;wkB Bz{ x[zwk d/t/.<br />

w[zfvnK dhnK ykfjSK T[ZuhnK ;B<br />

tXhnK g?ANK, ihBK, SoNK, nksSpkih,<br />

fwfmnkJhnK, ukeb/N s/ e[M i/p youh<br />

nkgDh woih Bkb yohddkoh eoB dh.<br />

S?Ag{ s/ ;[rzXh tkb/ s/b dh fJZSk sK<br />

gsBh bhbk dh nkgDh th ;h s/ Bkb jh<br />

fJe BthA Be'o ;kVQh dh th. g[okDhnK<br />

s/ jzYkJhnK j'JhnK ;kVQhnK gk gk e/<br />

T[j nkg th nZeh gJh ;h.<br />

N/euzd T[BQK dhnK cowkfJSK dh<br />

fb;N t/y, T[go tb t/ydk s/ :woki<br />

d/ts/ Bz{ wB jh wB fXnkT[Adk-j/ :woki<br />

ih\ w/o/ pZu'A eh, w/oh xo tkbh eh<br />

dhtkbh fJp e/ nZSh ;h wBk fdT[. ni/<br />

dhtkbh 'u nZm fdB j'o gJ/ ;B.<br />

d[ekB s/ T[j mhe ;s ti/ ;t/o/ gj[zu<br />

iKdk. ne;o ;t/o/ dh ;?o s'A f;ZXk jh<br />

d[ekB s/ gj[zudk. B/V/ dh d[ekB s'A S'N/<br />

fwZNh d/ e;'o/ 'u v/Y o[gJ/ dh ukj s/<br />

fJe wZmh Bkb po/e ck;N eodk s/ fco<br />

phVh ;[brk e/ rkje dh fJzsiko eoBh<br />

S[o{ eo fdzdk. T[; dh bhbk T[; Bz{ jo<br />

o'i frnkoK ti/ ezw s/ ikD s'A gfjbK<br />

gzi o'NhnK d/ iKdh s/ Bkb jh ;pih s/<br />

nkuko fi;Bz{ T[j fszB fjZf;nk 'u tzv<br />

e/ g/N dh nZr M[b;dk. d[ekB e'b'A<br />

r[iod/, nkT[Ad/ iKd/ jo ftnesh ftu'A<br />

T[; Bz{ rkje dk MkT[bk d/Adk. ;'uK<br />

;'udk i/ ni s'A jo o'i nm rkje<br />

brD br ikD sK fszB'A pZfunK s/<br />

bhbk dhnK ;kohnK ykfjSK T[j dhtkbh<br />

se g{ohnK eoB d/ ;woE j' ikt/rk.<br />

i/ B"A rkje jo o'i nkT[D sK nkgD/<br />

bJh th fJe BthA X'sh s/ pzrkbh ewhi<br />

yohd bt/rk. T[Ai T[j Sokp BjhA ghAdk<br />

;h. go e;w th BjhA gkJh j'Jh ;h. T[;<br />

d/ fdb ftZu nkfJnk-i/ ;G dhnK b'VK<br />

g{ohnK j' rJhnK s/ e[M g?;/ pu rJ/ sK<br />

nXhnk nzro/ih Sokp dk yohd/rk s/<br />

dhtkbh dh oks s/ ftSteowk tkb/<br />

fdB T[j iSB wBkt/rk. dhtkbh tkbh<br />

oks sK T[; dk skT{ th fJe nX g?r bk<br />

b?Adk j?. T[j skT{ Bz{ th oks p[bkt/rk<br />

s/ fJe g?r nkgD/ jZEh gk e/ T[; Bz{<br />

G/AN eo/rk.<br />

T[wzrK s/ ohMK d/ x'V/ pV/ nEo/ jz[d/<br />

jB s/ T[j f;ZX/ jZEhA fe;/ d/ ekp{ BjhA<br />

nkT[Ad/. T[BQK x'fVnK s/ ;tkoh eoBk<br />

jo fe;/ d/ t; 'u BjhA j[zdk. N/e uzd<br />

Bz{ nkgDhnK fynkbh i[rsK s/ b/y/ i'y/<br />

g/sb/ g?Ad/ Bio nkT[D brd/. dhtkbh<br />

s'A gfjb'A d/ ;st/A nmt/A s/ B"t/A fdB<br />

f;oc d'-d' s/ fszB rkje jh jo o'i<br />

nkJ/. fJ; fteoh Bkb sK xo dk<br />

r[zkok jh w;K s[oBk j?. dhtkbh s'A<br />

pkeh S/ fdB d{o ofj rJ/. j[D T[j d;<br />

rkje jo o'i nkT[D d/ fenk; b?D<br />

brk. S/t/A fdB fJe rkje s/ dhtkbh<br />

s'A gzi fdB gfjbK ;s rkje nk<br />

rJ/. T[j fyV frnk fe i/ ;Zs nZm<br />

rkje th j'o o'z dhtkbh s'A gfjbK<br />

nkT[Ad/ oj/ sK th e[M Bk e[M r[ikok j'<br />

ikt/rk. go dhtkbh s'A gfjb/ u"Ek,<br />

shik s/ d{ik fdB ykbh rJ/. jo o'i<br />

youk tX frnk. gfjbK T[j phVh dk<br />

fJe pzvb jo o'i c{edk ;h go fJ;<br />

szrh s[oSh d/ fdBK 'u T[; d' pzvb<br />

phVh d/ jo o'i c{e/. pj[s fBokS N/e<br />

uzd, oks Bz{ BhAd BjhA ;h g?Adh. T[; B/<br />

;'funk fe T[j skT{ s'A e[M g?;/ T[Xko b?<br />

bt/, go T[j dV tN frnk feT[Afe skT{<br />

s'A fgSbh dhtkbh s/ T[Xko bJ/ d' ;"<br />

o[gJ/ T[j nZi se BjhA ;h w'V ;fenk.<br />

bhbk B/ j";bk pzBQkfJnk s/ szrh s[oSh<br />

u'A T[; B/ fJe fJe d'- d' o[gJ/ eoe/ i'V/<br />

fJe ;" thj o[gJ/ T[; dh sbh s/ oZy<br />

fdZs/. T[; dhnK nZyK 'u e[M fbSe<br />

nkJh. go T[; Bz{ dhtkbh d/ you/ bJh<br />

xZN'A xZN S/ ;" o[gJ/ ukjhd/ ;B. bhbk<br />

B/ fejk fe T[j T[BQK xoK s'A e[M<br />

n?vtK; b? nkt/rh fiE/ T[j ezw eodh<br />

j?. d' ;" o[gJ/ T[; Bz{ ni Skw Bz{ fwb<br />

ikD/ ;B. nrb/ fdB dhtkbh ;h. N/e<br />

uzd B/ ;'funk fe d' fdB fizBh fteoh<br />

j'J/rh, g{oh dh g{oh dhtkbh Bz{ G/AN eo<br />

d/t/rk s/ pZfunK dhnK T[wzrK Bz{ io{o<br />

g{ohnK eo/rk. ne;o T[j fteoh 'u'A<br />

d[ekB dh yohddkoh tyoh eZY b?Adk<br />

;h s/ pus ftu'A jh xo dhnk io{osK<br />

g{ohnK eodk ;h. go fJ; tko T[; B/<br />

;'funk fe d' fdBK dh g{oh fteoh T[j<br />

dhtkbh s/ you eoe/ pZfunK dhnK<br />

w[;ekokjNK pZfunK d/ fujfonK s/ t/<br />

y t/y ftr;/rk. dhtkbh s'A gfjb/ tkb/<br />

fdB dh fteoh B/ T[; Bz{ w[V fBokS<br />

ehsk. d' rkje nkJ/ s/ e[b fteoh d'<br />

;" o[gJ/. dhtkbh tkbk fdB nkfJnk.<br />

Bjk X' e/ X{g pZsh ehsh, gowkswk Bz{<br />

:kd ehsk s/ nZyK whN wB jh wB u<br />

fejk- j/ gqG{\ nki s' bki oyhU\@ gqG{<br />

SkfJd p'bk ;h. dhtkbh tkbk fdB<br />

ykbh ik fojk ;h . fszB ti rJ/aaaa. b'e<br />

BthnK BthnK tZvhnK-tZvhnK<br />

yohddkohnK eoe/ nkgD/ xoK Bz{ ik<br />

oj/ ;B. go T[; dh i/p ykbh ;h. ;tk<br />

fszB ti/ T[; dh nk; Bz{ p{o fgnk. fszB<br />

rkje nZr/ fgZS/ jT[Aed/ nk g[Zi/.<br />

;;eko ;wZroh b? e/ T[j S/sh S/sh ezw<br />

fBp/VB dh fceo 'u brd/ ;B. T[;<br />

wro'A d' j'o rkje nk g[Zi/. ;kY/ uko<br />

ti/ se T[; dh i/p 'u e[b fwbk e/ B"A<br />

;" o[gJ/ j' rJ/ ;B.<br />

fszB ;" o[gJ/ e[b fteoh u'A eY e/<br />

d[ekB d/ nzdo oy fdZs/, io{oh<br />

d[ekBdkoh yohddkoh bJh s/ S/ ;" o[gJ/<br />

Bkb T[; B/ xo bJh cNkcN yohddkoh<br />

ehsh-pZfunK bJh nksSpkih,<br />

fwmkJhnK, ukeb/N, fJe fJe ;;s/<br />

o/vhw/v egV/ pZfunK bJha a d; d;<br />

o[gJ/ jo pZu/ bJh i/p youh dhtkbh d/<br />

w"e/ s/ aaa bhbk bJh fJe ;" thj o[gJ/<br />

T[; dh ;kVQh bJh nv oZy bJ/aaaa go<br />

T[; e'b nkgD/ gzikj o[gJ/ jh pu/.<br />

ukbh dk gT{nk s/ d; o[gJ/ dh BwehB<br />

T[; yohd bJh. d[ekB s/ ;G uhzK b? e/<br />

g[Zik. T[; d/ d'jK jZEK 'u fbckc/ ;B<br />

s/ fujo/ s/ nfijh o"De fit/A T[; Bz{<br />

eo'V dh bkNoh bZrh j't/. d[ekB ni/<br />

tXkT[D jh brk ;h fe T[; d/ skT{ ih<br />

nk Nge/. skT{ ih e[M efjDk ukjz[d/<br />

;B go fejk e[M th Bk. d[ekB s/ gJh<br />

dhtkbh dh yohddkoh t/yh s/ g[fSnk,<br />

'';[pQ/ ;?o eoB ep nkt/rk


35<br />

35 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

10 ;kb dh wk;{w B{z fjT{wB<br />

pzp pDk e/ T[vkfJnk pkzko<br />

ko<br />

Gkos 'u u gfjbh tko vkeNoK B/ NoK;gbKN<br />

Bkb i'V/ B"itkB d/ d't/A jZE<br />

e'uh (fpT{o') d/S 'u gfjbh tko fe;/<br />

ftnesh d/ d'jK jZEK dk ;cb<br />

NoK;gbKN eoB 'u vkeNoK B{z<br />

ekw:kph fwbh j?. e'uh d/ nzfwqsk<br />

fJz;NhfuT{N nkc w?vheb ;kfJz;/i d/<br />

vkeNoK B/ fJj NoK;gbKN ehsk.<br />

vkeNoK B/ 12 ns/ 13 iBtoh B{z fJ;<br />

nkgo/SB B{z nzikw fdZsk. fJ; okjhA T[BQK<br />

B/ 30 ;kb d/ wB{ B{z jZE brk e/ fJe<br />

BthA fzzdrh fdZsh. wB{ B/ fJe o/b jkd;/<br />

'u nkgD/ d't/A jZE rtk fdZs/ ;B.<br />

vkeNoK B/ T[; d/ ;oho 'u ;Ve jkd;/<br />

'u wko/ rJ/ 24 ;kb d/ B"itkB fpB'J/<br />

d/ jZEK dk NoK;gbKN ehsk. ;oioh d/<br />

14 fdBK d/ nzdo wB{ d/ ;oho Bkb d't/<br />

A jZE g{oh soQK Bkb i[V rJ/. vkeNoh<br />

irs dh fJj tZvh ekw:kph 20 s'A tX<br />

vkeNoK dh Nhw B/ 16 xzfNnK sZe uZb/<br />

nkgo/SB s'A pknd jk;b ehsh.<br />

fcbjkb wB{ vkeNoK dh fBrokBh 'u<br />

j?.<br />

wB{ d/ jZE j"bh-j"bh rshftXh eoB<br />

bZrDr/ ns/ T[BQK 'u jwdodh nk ikt/<br />

rh. jkbKfe fJ; 'u fszB-uko wjhfBnK<br />

dk ;wK bZr/rk. gbk;fNe ;oioh<br />

ftGkr d/ gqw[Zy vkH ;[pokwDhnw nZ:o<br />

B/ dZf;nk fe jZE NoK;gbKN d/ fJ; t/<br />

ot/ B{z fJzNoB?SBb ofi;Nqh nkc j?Av<br />

NoK;gbKN 'u Skwb eo fbnk frnk<br />

j?, fi; s'A nZr/ nfij/ wkwfbnK 'u<br />

wdd fwb/rh. d[Bhnk 'u jZE dk gfjbk<br />

;cb NoK;gbKN 13 ;kb gfjbK coK;<br />

'u ehsk frnk ;h. nwohek, uhB, nk;Nq/<br />

bhnk ns/ :{ogh d/SK 'u e[b fwbk e/<br />

j[D sZe jZE d/ f;oc 110 ;cb<br />

NoK;gbKN j'J/ jB.<br />

w?d[r[oh (fpT{o') BkJhihohnk 'u nZstkdh w"s dk Bzrk Bku y/vD bJh jo/e<br />

sohek ngDk oj/ jB. ypo j? fe j[D nZstkdh nkgD/ wB;{fpnK B{z nzikw sZe<br />

gj[zukT[D bJh pZfunK dh tos'A eo bZr/ jB. T[Zsoh BkJhihohnk d/ w?d[r[oh 'u<br />

SBhtko B{z fJe nfijh jh xNBk d/yD B{z fwbh. xNBk d[gfjo bZrGr g"D/ fJe<br />

ti/ tkgoh, id'A d[ekBK ns/ ;VeK 's/ b'eK dh ekch nktkikJh j[zdh j?. w"e/ 's/<br />

w"i{d fJe ftnesh nSho{ w[;sck B/ dZf;nk fe wkoehN 'u w/Br/N 's/ sbkSh b?D<br />

d"okB fit/A jh fJe pZuh w?Nb fvN?eNo 'u'A bzxh, phg dh nktkz s'A bZrk fe T[;<br />

e'b e[M j?.<br />

fit/A jh ;[oZfynk eowukohnK B/ T[; dh sbkSh b?Dh S[o{ ehsh sK nukBe s/<br />

z nktkz Bkb fJe ft;c'N j'fJnk. w[;sck B/ fejk, SkfJd T[; pZuh B{z th BjhA<br />

gsk ;h fe T[; d/ bZe Bkb ft;c'Ne pZM/ jB. fJj jkd;k p'e' jow tb'A T[Zsoh<br />

p'oB' ;{p/ d/ 16 fgzvK 's/ y{Bh jwb/ s'A f;oc fJe jcs/ pknd tkgfonk j?. T[;<br />

jwb/ 'u wS/fonK dhnK 16 p;shnK B{z nZr brk fdZsh rJh ;h, fi; 'u 100<br />

ftnesh fiT{Ad/ ;V rJ/ ;B ns/ 2 jzko s'A tX/o/ b'e xo SZv e/ d"V rJ/ ;B.<br />

e[M whvhnk fog'oNK nB[;ko fJE/ d' jzko b'e wko/ rJ/ ;B.<br />

gkfe;skB B/ okvko s'A pu fBebD<br />

tkbh eo{z fwzkJhb dk gqhyD ehsk<br />

fJ;bkwkpkd (fpT{o') gkfe;skB B/ nZi 350 feb'whNo se gqwkD{ ns/ ftok;sh<br />

jfEnko fbikD ftu ;woE d/S ftu ftef;s fJe BthA eo{z fwzkJhb dk gqhyD<br />

ehsk, fi; dh :kd ftu eJh Gkosh Sfjo jB.<br />

gkfe;skBh c"i B/ fejk fe okv fwzkJhb d/ Bkb gkfe;skB dh Xosh ns/<br />

;w[zdo ftu jwbk o'e{ ;woEk jk;b eoB ftu wdd fwb/rh feT[Afe fJj p/jZd g/<br />

uhdk 'eo{z N?eBkb'ih' dh tos'A eodk j?. fJ; seBhe dk ftek; d[Bhnk d/ e[M jh<br />

d/S eo ;e/ jB.<br />

c"i B/ fejk fe okvko s'A pu fBebD dh ;woEk Bkb b?; nfs nkX[fBe okv<br />

eo{z fwzkJhb jkJh ;ghv Bkb xN T[ukJh ns/ ysoBke y/soK ftu tko eo<br />

;edh j?.<br />

Gkos-nwohek gqwkD{ ;wM"s/ B{z<br />

nzfsw o{g d/D 'u u bZr/rk fJe ;kb<br />

tkfSzrNB(fpT{o') nwohek d/ okSNogsh poke Upkwk d/ Gkos d"o/ d"okB<br />

Gkos d/ gqwkD{ T{oik y/so 'u nwoheh ezgBhnK d/ dkyb j'D dk i' o;sk<br />

fBefbnk j?, T[; B{z fJ; ;kb nzfsw o{g d/ fdZsk ikt/rk. fJj ikDekoh Gkosh<br />

nfXekohnK B/ fdZsh. nwohek d/ okSNogsh poke Upkwk ns/ gqXkB wzsoh Bfozdo<br />

w'dh B/ 25 iBtoh B{z Gkos-nwohek gqwkD{ ;wM"s/ 's/ ;fjwsh dk i' n?bkB ehsk<br />

T[; B{z jkf;b eoB bJh 6 jcfsnK se ftnkge rZbpks j'Jh ;h go fJ; ;fjwsh<br />

dhnK e[M jh rZbK dk n?bkB ehsk frnk ;h. nwoheh nfXekohnK dk efjDk j?<br />

fe gqwkD{ d[oxNBk dh jkbs 'u d/Ddkoh bJh phw/ dk ft;Ekos t/otk ni/<br />

fsnko ehsk ikDk pkeh j?. Gkosh nfXekoh fJ; ekoi 's/ fJ; ;kb d/ nyho se<br />

w[ezwb fsnkoh j'Dh dZ; oj/ jB.


36<br />

36 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

d' s/ohnK d' w/ohnK<br />

g/fenK B{z ikD dk fejdk BjhA fdZb<br />

eodk. xo u i/ fes/ rZb gzikp B{z<br />

ikD dh j't/ sK pzd/ pj[s/ fjzwsh w/o/<br />

nor/ sK fJjh efj e/ ;ko fdzd/ nks[;hA<br />

;ko/ ik nkU- w/ok ;o i{ J/E/ jhiK<br />

w/ok BjhA ni/ fdb eodk ikD B{z<br />

ni/ fgSb/ ;kb jh sK rJ/ ;h. Bkb/ Bw/<br />

A 2 d/; B{z ikD B{z wzB ekjbk g?dAk o?Adk<br />

n k -<br />

fiw/A Gkos d/; ;kv/ bJh j?-xZN jh n;hA<br />

d/fynk j[zdk j?-;ko/ S[ZNhnK eZND Bt/<br />

A 2 d/;K B{z ikDr/ s/ ;kv/ fJj Bkv{yK<br />

fco Ujh d[okjk w'rk- crtkVk-fiw/A<br />

;kohnK jh fJfsjk;e EktK j'D-s/ Bk<br />

jh ed/ uoB gkJ/ j'D fJjBK n;EkBK<br />

s/-<br />

;kc ;[Eo/ dfoS fwbd/ B/ d/yD B{z,<br />

fdbK u fgnko v[Zb 2 BJhA rkroK tKr<br />

BthA fdZbh, (fpT{o') fiE/ Gkos<br />

nkgDh 5 jzko feb'whNo sZe tko<br />

eoB tkbh nrBh-5 fwzkJhb B{z dkr<br />

e/ nwohek, o{;, coK; ns/ uhB s'A<br />

pknd gzitK wzp{s d/S pD frnk j?,<br />

T[E/ fJj ikBDk j?okBhiBe j' ;edk<br />

j? fe d[Bhnk d/ 10 d/S nfij/ th jB,<br />

fiBQK e'bfe;/ w[;hps s'A puD bJh<br />

nkgDh c"i jh BjhA j?. fJj d/S y[d 's/<br />

g?D tkbh w[;hps bJh g[b; iK d{i/ d/<br />

SK dh wdd 's/ fBoGo jB. ikDd/ jK<br />

e[M nfij/ d/SK pko/.<br />

1H ;'b'wB nkJh;b?Av L fJj e[M Nkg{<br />

;w{jK dk fJe d/S j?. 1893 sZe fJj<br />

d/S fpqN/B dh ;ogq;sh j/m ;h ns/ T[;<br />

e'b e'Jh c"i BjhA ;h. nZi fJE/ f;oc<br />

fJe ;'b'wB nkJh;b?Av g[b; jh<br />

skfJBks j?. fJ; Nkg{ ;w{j dk e'Jh<br />

s?n d/S oytkbk BjhA j? go fJj d/S<br />

nk;Nq/bhnk B{z ;[oZfynk ;kXB w[jZJhnk<br />

eotkT[D pdb/ G[rskB eodk j?. i/<br />

eo :[ZX dh ;fEsh pDdh j? sK th nk;Nq/<br />

bhnk jh fJ; dh wdd eodk j?.<br />

fvrdk j?-<br />

s/ ikD B{z sK fdb eoBk jh<br />

j'fJnkid'A<br />

i?bbfsk nZyK fgnko tkbhnK<br />

bkb i/jhnK eo e/ efjzdh j?- feT[A s[;hA<br />

feT[A BjhA ikDk nrfbnK B/ ftnkj<br />

oZfynk nk-xo dk fezBk ezw eokT[D<br />

tkbk ni/ pkeh nk-w?E'A BjhA fJj<br />

;Kfpnk ikDk ;kok e[Zsf;nkgk-s/ Bk<br />

jh fJj ;ZG e[M eotk j'Dk w/o/ e'b'A-<br />

Bkb/ nrfbnK B/ (i?bbfsk d/ g/fenK<br />

B/) pVk ftnkj oZfynk nk g[ZS e/-fe<br />

s[;hA io{o nkT[Dk-G{nk B{z fBnkD/ th<br />

vk nwoihs NKvk (f;vBh)<br />

fJj uVkT[D nkJ/ B/ w?A s?B{z b?D nkfJnk jKpj[s<br />

:kd eod/ j'D/ nk Bkb/-J/dK dh<br />

dSk u c/o fejVk c[ZcV i[nkp d/ ;edk<br />

j?-xo u wjKGos s'A vodkj"bh<br />

i/Jh ej{-uZb d/y bk-e[M<br />

jcs/ ik nkT[B/ nK-fJj sK ekb/ dk<br />

ukuk jh nk i' nfVQnk ofjzdk nk-s{z<br />

eh eotkT[Dk nk w/o/ e'b'A UE/-efj d/<br />

JhA Uj th mhe mke nk-fwb nKT{ id'A<br />

fes/ frnk-s{zjh ik nk-T[j efj e/ ;ko<br />

fdzdk j?-<br />

w?A sK iKT{A-BJh ikDk sK Bk ;jhfBZek<br />

i/jk mzvk i/jk i[nkp MZN fwb<br />

iKdk nkrZb<br />

eh xo u uZb g?Adk j?- fJZe<br />

mzvk 2 wj"b s/ go"Am/ gZeD/ ;[o{ j' iKd/<br />

jBoks<br />

fdB xo tkb/ dh oZi e/ ukbh<br />

2H e';Nkfoek L 1 d;zpo 1948 B{z<br />

e';Nk d/ sZsekbh okSNogsh i'S<br />

fczr:{o; c/oo B/ c"i f;;Nw ysw eo<br />

fdZsk ;h, id'A e';Nk foeB f;tb tko<br />

'u 2 jzko s'A tX/o/ b'e wko/ rJ/ ;B.<br />

:[ZX d/ ;w/A fJj d/S g{o/ 21 d/SK s'A<br />

wdd dh T[vhe eodk j?, fi; 'u<br />

nwohek, fubh ns/ feT{pk th Skwb<br />

jB.<br />

3H ;kw'nk L ;w[zdo sZNK dk fJj<br />

y{p;{os d/S nZi th nkgD/ fwZso d/SK<br />

's/ ;[oZfynk bJh fBoGo j?. Gkt/Afe fJE/<br />

g[b; c'o; j? go T[j c"i tKr d/S dh<br />

oZfynk BjhA eo ;edh. fBT{zhb?Av Bkb<br />

fJ; d/S dh 1962 s'A d';sh j? ns/ T[jh<br />

b'V g?D 's/ fJ; dh wdd eodk j?.<br />

4H gbkT{ L gbkT{ e'b th nkgDh<br />

c"i BjhA j?. fJj d/S th nkgD/ BkrfoeK<br />

dh oytkbh bJh g[b; c'o; 's/ jh fBoGo<br />

j?. jwbk j'D 's/ fJj d{i/ d/SK dh wdd<br />

wzrdk j?. fJ; dh wdd bJh ;G s'A<br />

gfjbK nwohek nZr/ nkT[Adk j?. 1983<br />

'u j'J/ fJe ;wM"s/ d/ sfjs nwohek<br />

T[ArbK, f;o g?o, jo/e jfEnko Bkb<br />

;/pk S[o{ j' iKdh j?- gzikp dk S/o b[e<br />

2 N?w eZND bZr iKdk nk-<br />

;ojZdK s/ ;hz c?o j' iKdk j? go<br />

j"bh 2 r'bh uZbdh jh ofjzdh j?-ed/ 2<br />

r'bhrZb<br />

eh pzd/ dh fizdrh u'A frnk<br />

fByko fco uko gkf;nK s'A ;[Bkwh nKr<br />

gos n"Adk j?-s/ fdB fco jBhw{B nor/<br />

ikDhA :[ZX tkbh SKsh d/ nk fvZrd/ B/<br />

doK s/-<br />

b'e g[ZSD brd/ B/ eh rZb nk<br />

nZieb dzd d[yd/ B/ fe t?;/ jh ;[pkn<br />

pdb fbnk j?-uzrk Gbk ;h nk id'A<br />

nr;s ;szpo ;h-gsk BJhA nk Btzpo<br />

d;zpo u feT[A b'e p'bD'A uZbD'A jN<br />

iKd/ B/-<br />

- fJe sK fNeNK s/ e[M BjhA brdk,<br />

fdb th b'jV/ dk eoh iKdk j[zdk j? ikD<br />

B{zn"D<br />

ikD dk ukn th pj[s j[zdk<br />

j?-yk; eoe/ xoKtkfbnK B{z-;p s'A xZN<br />

ukn ;oekoK B{z j[zdk j?-rZb eo' ;Jh<br />

fJe tko Ujd/ g/fenK dhik<br />

jh n"B/ nK-T[jBK B/ th eJh<br />

tko fenk nk-Bkb/ ;kfonK B{z fwb<br />

nktKr/-xo d/ MziN sK fJj w[ZeD/ jh<br />

BJhgfjbK<br />

2 p"; e'fSN g{oh eodh j? fe<br />

S?d GV{nk nokw Bkb N[o jh gt/ Bkbp;<br />

fJe tko BKj eoB, s/ ;[DB<br />

dh b'V j[zdh j?-<br />

fJBQK 10 d/SK K e'b BjhA j? nkgDh c"i<br />

gbkT{ B{z jo jkbs 'u c"ih wdd fdzdk<br />

j?.<br />

5H n?Av'ok L n?Av'ok B/ 1914 'u<br />

iowBh fybkc :[ZX f;oc 10 ftneshnK<br />

dh c"i Bkb bfVnk ;h go n;cb j'<br />

rJ/. fco fJBQK 10 ftneshnK dh Nhw<br />

B/ n?Av'ok g[b; pDkJh. fJj Nhw j[D<br />

240 w?ApoK dh j' rJh j?, fJ; B/ d/S 'u<br />

SKsh ns/ ekB{zB ftt;Ek pDkJh oZyD<br />

dh fzzw/tkoh bJh ;h. fJE/ g[b; 'u Gosh<br />

j'D bJh s[jkv/ e'b nkgDk jfEnko<br />

j'Dk bkzwh j?. fJ; dh oZfynk coK;,<br />

;g/B ns/ BkN' ;?Bk eodh j?.<br />

6H rq/B/vk L jkbKfe fJj d/S<br />

nwoheh ;?Bk dk jwbk ;fj u[Zek j?.<br />

fJ; d/ pkti{d fJ; e'b nkgDh c"i<br />

BjhA j?. okfJb rq/B/vk g[b; c'o; jh jo<br />

;fEsh dk ;kjwDk eodh j?. fJ; dh<br />

wdd eoB tkbk th e'Jh BjhA. jkbKfe<br />

fijV/ d/SK tZb fJj wdd dh Mke oZydk<br />

j?, T[BQK e'b y[d dh e'Jh pj[sh tZvh<br />

c"i th BjhA j?.<br />

7H wkoSb nkJh;b?Av L fJ; d/S 's/<br />

th jwbk j'D dh ;fEsh 'u nwohek jh<br />

fJ; dh wdd eodk j?. fJ; B{z nkzkd<br />

d/S dk doik fwfbnk ns/ fJ; 'u gbkT{<br />

s/ wkJheq'B/Shnk dk th e[M fjZ;k Skwb<br />

;h.<br />

8H fbz;;/;NkJhB L fJj T[BQK d/SK<br />

dh fb;N 'u Skwb j?, fiBQK B{z c"i dh<br />

b'V jh wfj;{; BjhA j[zdh. jkbKfe fJ;<br />

B/ nkgDh c"i fsnko ehsh ;h go tX/o/<br />

youk j'D ekoB fJ; B{z ysw eo fdZsk<br />

frnk. fJE'A dh g[b; jh jo w'ouk d/<br />

ydh j?. T[AM sK e'Jh d/S fJ; dh wdd<br />

eoB bJh tuBpZX BjhA go<br />

;ftNzob?Av dh c"i dh fJ; B{z jw/Sk<br />

nk; ofjzdh j?.<br />

9H BkT{o{ L fJj d[Bhnk dk Nkg{ ;w{j<br />

dk ;G s'A S'Nk d/S j?. fJ;/ bJh fJE/<br />

c"i dh EK g[b; jh ezw eodh j?. b'V<br />

g?D 's/ nk;Nq/bhnk fJ; d/S dh wdd<br />

eodk j?.<br />

10H t?NheB f;Nh L fJj d[Bhnk dk<br />

;G s'A S'Nk d/S ns/ fJe f;Nh th j?.<br />

fJ; Sfjo dh nkgDh e'Jh c"i BjhA j?.<br />

g[b; c'o; jh fJE/ ;[oZfynk ns/ fB:wK<br />

dh oytkbh eodh j?. t?NheB f;Nh<br />

feT[Afe o'w 'u ;fEs j?, fJ; bJh fJNbh<br />

jh fJ; S'N/ fij/ d/S dh oytkbh eodk<br />

j?.<br />

ftSt d/ eJh d/SK d/ y/soK ftu<br />

nZs dh pockBh j[zdh j?. Sfjo d/ Sfjo<br />

poc Bkb Ye/ iKd/ jB. ;VeK T[s/<br />

tkjB BjhA ub ;ed/ ns/ b'e xo'A<br />

pkjo BjhA fBeb ;ed/. fJj :ehB<br />

eoBk n"yk j?, p?foB (p/feB) gjkV T[s/<br />

fJe ;kb ftu 95 c[ZN poc fvZrh ns/<br />

eb'okv y/so ftu 24 xzfNnK ftu 2<br />

c[ZN poc fvZrh. poc fvZrD ekoB<br />

w[beK d/ ihtB ftu yV's nk iKdh j?.<br />

;oeko ns/ Bkrfoe poc jNkT[D bJh<br />

ikD d/ c?d/ th nB/eK jh j[zd/ B/-<br />

ezw eki pzd, youk e'Jh BJh nkT[Adk,<br />

p/nokwh e'Jh BJhA j[zdh, ;cao u sK<br />

nokw jh nokw j[zdk j?-fe;/ bJh e[i<br />

b? e/ ikD dh io{os BJhA j[zdh-Bk jh<br />

e'Jh Gkbdk j? pkobh s/ g?;/ bZrh t;s{<br />

B{z, MZN fyZu e/ tdhnk 2 uhiK oZy<br />

b?Dr/-fijdk ph ;{s gfjbK brdk j?-<br />

Gkt/A nZieb ;pe[i UE/ nkw fwb<br />

iKdk j?- go w[Zb bJh uhz, Gkt w[cs<br />

dk Bzd jh j'o j[zdk j?-<br />

t?;/ efjD B{z ;ko/ fJjh e?Dr/-p;<br />

s[;hA nk ikU s[jkB{z jh fwbD dk ihn<br />

eodk nk-fiZdK ;kv/ bJh ezweko SZvh<br />

p?m/ j'D-s/ fgzBhnK pDkJh p?m/ j'DikU<br />

sK e'Jh B/V/ BJhA brdk-T[j gfjbK<br />

tkbhnK rZbK j[D ysw B/ nwbhnknrb/<br />

p'M ;wiD bZr gJ/ B/-j[D frnK<br />

B{z-;ko/ nkgK ikDd/ jh jK-<br />

BJhA sK ik e/ d/y b?Dki'<br />

fwbD dh sKx oZyd/ B/ Ujh<br />

fwbd/ B/-wK pkg jh j[zd/ B/-T[j nb'g<br />

j'J/ BJh s/ ;p e[i ysw-s{z e"D s/ w?<br />

e"D-rZbK jh B/-<br />

pkeh pkob/ th j[D fJj ;'uD br<br />

gJ/ jB fe i/ rJ/ sK ukn gkDh 5-7 ;"<br />

u g?Dkw{oQ/<br />

th nrb/ fcbNo tkbk gkDh<br />

ikDh N{Nh Bbe/ s'A b? n"Dr/-pzdk vodk<br />

ofjzdk j? gkDh s'A brD tkbhnK<br />

fpwkohnK d/ vo s'A-<br />

BJhA 2 p"s ;kc nk fJj ;kvk<br />

gkDh-n;hA th sK J/jh ghJh dk nkeh<br />

rZb s[;hA feT[A BJh ghAd/-<br />

Udo pkob/ ph g{o/ nkgD/ jZm u<br />

T[sod/ B/-gkDh pzd iK T[pfbnk iK<br />

fcbNo tkbk GkbDr/- go id'A fJj<br />

r'brZfgnK dh iK ukN dh d[ekB o/VQh<br />

d/yDr/ sK ;Zp fB:w fsnkr N[ZN iKAd/<br />

B/- xotkbhnK r'brZfgnK s/ ukN d/<br />

T[j nkj{ bkT[AdhnK B/ fe g[ZS' Bk-<br />

;ko/ 2 fgSb/ ;kbK dk s/ nrb/ 2,<br />

2 ;kbK dk e'Nk g{ok eo ;kj b?AdhnK,<br />

b?Ad/ B/- Bkb 2 jh e?g;{b s/ r'bhnK<br />

u[Zeh fcoBr/-feT[Afe J/BhnK ;kc<br />

;[EohnK uhzK yk 2 e[i sK nzdo jZbub<br />

eoBrhnK jh Bke[M<br />

;wK gfjbK dh rZb nk-w?A<br />

nkgDh B{oijK B{z J/nog'oN s'A b?D<br />

frnk. j'o nzro/z nkgD/ b'e th nkJ/<br />

j'J/ ;B. ;G rb/ fwb oj/ ;B, pV/ y[S<br />

;B. gsBh B/ g[ZfSnk t/y' fJj r'o/ s/<br />

j'o b'e fesB/ y[S jB, fwbD bfrnK<br />

fesBk fJZe d{i/ B{z fgnko eod/ jB,<br />

u[zw oj/ B/ x[ZN 2 iZchnK gk oj/ B/ s/<br />

s[jkB{z tkg; ikD dh ekjb gJh j'Jh<br />

nk! uZb ibdh s[o J/E'A-j'o ofj b?Adh<br />

sK g/ehA- f;vBh fgZS/ ofj uZbh ;h s/o/<br />

tr?o-iK J/E/ tek; o[e uZfbnk ;hw/o/<br />

w{zj'A e"Vk ;Zu fBeb jh frnk<br />

s/ w?A fejk, '' fJj ;ko/ i' t/y ojhA J/A<br />

fJj ;kb/ ;ko/ uVkT[D nkJ/ jB<br />

xoKtkbhnK B{z s/ w?A s?B{z b?D nkfJnk<br />

jK. fJj' coe j?, j'o e'Jh yk; rZb Bjh<br />

fJjBk u-fJj sK ;kb/ nzkd j' oj/<br />

jB, s/ w?A nZi fco r[bkw j' fojk jK.<br />

Bwe fznkdk mzv ftu poc BjhA fgxbkT[Adk<br />

sd Bwe poc Bkb bZr/ gkDh ftu<br />

x[b iKdk j?. o;kfJDe feqnk j[zdh j?<br />

ns/ gkDh dk iwkU doik fijVk f;co<br />

doi/ ;?ANhrq/v ;h, xNBk S[o{ j' iKdk<br />

j?. T[dkjoD d/ s"o 's/ Bch 5 ;/?ANhrq/v<br />

j' frnk j?, sd poc fi; dk skgwkB<br />

4-3-2-1-0 j't/rk, T[j fgzxb ikt/<br />

rh ns/ gkDh dk o{g b? bt/rh. fJ;/<br />

ftXh dk gq:'r nkJh;eqhw pBkT[Dk tkb/<br />

ns/ e[bchnK t/uD tkb/ eod/ jB.<br />

Bwe dh EK j'o o;kfJD fit/A e?bShnw<br />

eb'okJhv, :{ohnk nkfd th tos/ ik<br />

;ed/ jB. Bwe n;kBh Bkb fwb iKdk<br />

j?. ;;sk j? ns/ tosDk n;kB j?, gqzs{<br />

Bwe dh tos'A co;K, XksK, xkj,<br />

g"fdnK T[Zs/ wko{ n;o gkT[Adh j?. Bwe<br />

gkDh B{z d{fSs eodk j?, wzp{oh p;<br />

tosDk g?Adk j?.<br />

Bwe jo pkjoh skgwkB T[s/ poc<br />

BjhA fgzxbkT[AdkL-<br />

Bwe dh tos'A nzBQ/tkj BjhA<br />

ehsh ik ;edh, jo fJe o;kfJD dh<br />

poc fgzxbkT[D dh ;woZEk nkb/-<br />

d[nkb/-pkob/ skgwkB ftZu fub/ ;Ve<br />

d/ skgwkB T[s/ fBoGo eodh j?. id'A<br />

poc T[s/ Bwe gkfJnk iKdk j?, sd<br />

Bwe poc Bkb bZr/ e[M gkdh ftu<br />

x[bdk j?, e[M yk; jkbsK ftu S[ZX<br />

e?bShnw eb'okJhv dh tos'A L<br />

fit/A gfjbK ;gSN ehsk frnk j? fe jo fJE o;kfJD dh poc fgzxbkT[D<br />

dh ;woZEk nkb/-d[nkb/ ns/ ;Ve d/ skgwkB T[Zs/ fBoGo eodh j?. fejV/<br />

o;kfJD fe; skgwkB T[s/ poc fgzxbkT[Ad/ jB dk t/otk fJ; gqeko j?L-<br />

o;kfJD dk BK Y[etK skgwkB<br />

1H<br />

g'NkShnw n?;hN/N<br />

Bch 31 fvroh ;?ANhrq/v<br />

2H<br />

e?bShnw eb'okJhv<br />

Bch 29 fvroh ;?ANhrq/v<br />

3H<br />

w?rBhShnw hnw eb'okJhv<br />

Bch 15 fvroh ;?ANhrq/v<br />

4H<br />

;'vhnw eb'okJhv Bch 10 fvroh ;?ANhrq/v<br />

5H<br />

:{ohnk Bch 4 s'A 6 fvroh ;?ANhrq/v<br />

wkjo e?bShnw eb'okJhv tosD dh f;ckoS eod/ jB, ukj/ T[j o;kfJD<br />

wfjzrk j?, gqzs{ Bwe Bkb'A fJ; dh fJe fsnkJh wksok th ekch ofjzdh j?.<br />

o;kfJD dh u'D pkjobk skgwkB t/y e/ jh eo'.<br />

fJe i[ZN j' ikd/ jB. poc B{z ibdh<br />

fgzxbkT[D :zsoK ns/ o;kfJDK dh wdd<br />

b?Ad/ jB.<br />

poc fgzxbkT[D bJh Bwe dh tos'ALftSt<br />

ftu poc fgzxbkT[D bJh<br />

tZvh wksok ftu Bwe tofsnk iKdk<br />

j?. Bwe gkT[D Bkb poc feT[A fgzxbdh<br />

dk itkp ftfrnkB e'b j?. w'N/ s"o 's/<br />

id'A Bwe poc T[Zs/ gkfJnk iKdk j?,<br />

Bwe 21 fvroh ;?ANhrq/v sZe x[b<br />

;edk j?. wkjoK nB[;ko wkoehN ftu<br />

fwbD tkbk Bwe e/tb Bch 10 fvroh<br />

;?ANhrq/v se jh x[bdk j?, i/ pkjobk<br />

skgwkB 10 fvroh ;?ANhrq/v s'A xN j't/<br />

sd Bwe gkDh ftu BjhA x[bdk ns/<br />

poc B{z fgzxbkT[D s'A n;woE j' iKdk<br />

j?. Bwe gkT[D dk e'Jh bkG BjhA j[zdk.<br />

wfjzdo f;zx tkbhnk


37<br />

37 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

NhH thH nfGB/sohnK dh fJe n?gh;'v dh ewkJh ;[D T[vDr/ s[jkv/ j'S<br />

fdZbh L ;ZNk pkzko<br />

ko 'u u fJj o/N<br />

j? 'Gkigk<br />

Gkigk' 's/<br />

s/ 'nkg<br />

nkg' gkoNh dk<br />

eoB bJh fJe n?gh;'v bJh 64 s'A<br />

67 jzko o[gJ/ fdZs/ rJ/ ;B.<br />

jhBk ykB- jhBk ykB fJe ;cb<br />

wkvb j'D d/ Bkb-Bkb NhH thH<br />

fJzv;Noh dh :zr b[Ze j?. S'N/ god/<br />

's/ jhBk B{z ;Nko gZb; d/ ;hohnb ':/<br />

foSsk fenk efjbksk j?' Bkb gqf;ZXh<br />

fwbh. T[; B{z ;kb 2014 'u p?;N<br />

nfGB/soh bJh 'dkdk ;kfjp ckbe/<br />

n?tkov' th fwb u[Zfenk j?. fcbjkb<br />

jhBk fJe n?gh;'v d/ bJh 70 jzko<br />

o[gJ/ b? ojh j?.<br />

;"oGh i'sh- ;"oGh i'sh B{z ;hohnb<br />

'ep{b j?' bJh ikfDnk iKdk j?. fJ;<br />

;hohnb 'u ;"oGh B/ z'nk dk dwdko<br />

nfGB? ehsk ;h. ;"oGh Bk f;oc<br />

y{p;{os jh j? ;r'A nfGB? th tXhnk<br />

eo b?Adh j?. fcbjkb T[; d/ fJe<br />

n?gh;'v dh ch; 73 jzko o[gJ/ jB.<br />

;BkfJnk fJokBh- ;BkfJnk B{z<br />

NhH thH fJzv;Noh dh fJB';?AN rob<br />

fejk iKdk j?. fJj fpT{Nh e[JhB d/<br />

BK Bkb th ikDh iKdh j?. fJ; B/<br />

eJh ;'nz ehs/ go fJj nfGB/soh c/<br />

w; ;hohnb 'fJ; fgnko e' fenk Bkw<br />

irwhs d/ Gkigk ftZu dkyb/ fybkc nekbh nkr{ ;orow<br />

w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv dhnK<br />

nfGB/sohnK dh ewkJh d/ wkwb/ 'u<br />

NhH thH dhnK nfGB/sohnK dh ewkJh<br />

th e[M xZN BjhA j?. fJj nfGB/sohnK<br />

th nZi eb ewkJh d/ wkwb/ 'u T[BQK<br />

s'A th nZr/ uZb ojhnK jB. nZi n;hA<br />

s[jkB{z e[M nfGB/sohnK dh ewkJh<br />

pko/ dZ;D ik oj/ jK, fi; B{z ;[D<br />

s[jkv/ th j'S T[v ikDr/.<br />

gfoXh Sowk- gfoXh Sowk S'N/<br />

god/ dk fJe wSj{e fujok j?. 'o[e<br />

ikBk BjhA' ns/ 's/o/ w/o/ ;gB/'<br />

;hohnbK 'u gfoXh B/ nkgD/ nfGB?<br />

okjh ikB gk fdZsh ;h. fcbjkb gfoXh<br />

'i'Xk nepo 'u i'Xk pkJh dk feodko<br />

ndk eo ojh j?. dZf;nk ik fojk j?<br />

fe fJ; ;w/A gfoXh fJe n?gh;'v bJh<br />

50 s'A 55 jzko o[gJ/ sZe b?Adh j?.<br />

i?Bhco ftzr/N- fJ; B{z NhH thH<br />

fJzv;Noh dk jhok fejk iKdk j?. nZi<br />

i?Bhco d/ jzkoK fJzvhnB; c?Bz jB.<br />

T[; B/ eJh NhH thH ;honbK 'u nkgD/<br />

nfGB? dk ikd{ fpy/fonk j?. dZf;nk<br />

ik fook j? fe i?Bhco B{z<br />

';o;tshuzdok' 'u e[w[d dk o'b ndk<br />

wkB;k, (fpT{o') ;kpek eKro;h<br />

nkr{ irwhs f;zx pokV d/ Gkigk ftZu<br />

Skwb j'D d/ w[Zd/ T[Zs/ T[; d/ otkfJsh<br />

fto'Xh nekbh nkr{ ;orow j' rJ/ jB.<br />

gqkgs t/oftnK nB[;ko gzikp d/<br />

w[Zy wzsoh gqekS f;zx pkdb fto[ZX<br />

eKro; gkoNh tZb'A u'D w?dkB ftu<br />

T[sod/ oj/ irwhs f;zx pokV tZb'A<br />

eKro; B{z nbftdk efjD s'A fgZS'A T[BQK<br />

d/ Gkigk ftu Skwb j'D B{z b? e/ nekbh<br />

nkr{ nfVZe/ yVQ/ eoB bZr gJ/ jB.<br />

pokV d/ Bzdheh ;kEhnK dk efjDk j?<br />

fe e[ZM nekbh nkr{nK B/ Gkigk jkJh<br />

ewKv T[s/ pokV B{z pkjo jh oZyD bJh<br />

z'o gkfJnk ik fojk j?. fJ;/ eoe/ pokV<br />

ns/ jwkfJshnK dk Gkigk ftu Skwb<br />

j'D dk wkwbk Nbdk jh ik fojk j?.<br />

irwhs f;zx pokV, fi; soQK eKro;<br />

ftu j[zfdnK nekbh db d wkbtk fyZs/<br />

'u otkfJsh fto'Xh oj/ jB, T[; eoe/<br />

nekbh nkr{nK B{z fJj ydSk j? fe T[j<br />

Gkigk ftu Skwb j' e/ GftZy ftZu<br />

rZmi'V bJh e'Jh BthA f;ododh g?dk<br />

eo ;edk j?.<br />

pokV d/ Bzdheh ;kEh ns/ nkb<br />

fJzvhnK eKro; ew/Nh d/ ;kpek w?Apo<br />

wBihs f;zx Mbp{Nh dk efjDk j? fe<br />

e[ZM f;nk;h b'eK d/ gkoNh gZXo s'A pkjo<br />

ik e/ ehsh ik ojh fto'Xsk ekoB ;qh<br />

pokV d/ Gkigk ftu Skwb j'D ;pzXh<br />

nfVZe/ g? oj/ jB.<br />

d{z', ns/ 'ozro;hnk' Bkb j'Jh.<br />

fcbjkb ;BkfJnk fJe n?gh;'v bJh<br />

75 jzko o[gJ/ sZe b? ojh j?.<br />

Bhnk Sowk- NhH thH fJzv;Noh dk<br />

fJe j'o y{p;{os fujok j? Bhnk<br />

fujok. T[; B/ nkgD/ e?ohno dh<br />

S[o{nks 'J/e jzko' w/A w/oh pfjBk j?'<br />

Bkb ehsh. fJ; ;hohnb 'u Bhnk B/<br />

pj[s jh SkBdko nfGB? ehsk ;h.<br />

fcbjkb Bhnk 'iwkJh okik' ;hohnb<br />

'u Bzo nk ojh j?. T[j fJe n?gh;'v<br />

d/ 77 jzko o[gJ/ b? ojh j?.<br />

ewkJh d/ wkwb/ 'u fdqSNh Xkwh<br />

th fe;/ s'A xZN BjhA j? T[j fJ; ;w/<br />

A fJe n?gh;'v d/ seohpB 80 jzko<br />

o[gJ/ b? ojh j?. ;keSh szBto NhH<br />

thH dh ;G s'A g;zdhdk nfGB/soh j?.<br />

;keSh B/ nkgD/ e?ohno dh S[o{nks<br />

;kb 1996 'u 'd;s{o' okjh ehsh<br />

;h. ;keSh fJe n?gh;'v d/ 83 jzko<br />

o[gJ/ b? ojh j?. NhH thH nfGB/soh<br />

nkSk 'g{oth' ;hohnb 'u Bzo nkJh<br />

;h. fcbjkb T[j fJ; ;w/A fJe<br />

n?gh;'v d/ 85 jzko o[gJ/ pN'o ojh<br />

j?.<br />

fJ;/ d"okB irwhs f;zx pokV B/<br />

c'B T[s/ rZbpks eofdnK fejk j? fe<br />

nekbh db d/ e[ZM tZv/ B/sk T[BQK dk<br />

eKro; ftu j[zfdnk th gkoNh B/sktK<br />

e'b ik e/ fBZih fto'X eod/ oj/ jB.<br />

T[BQK wzfBnk fe fi; o{g ftu gqekS f;zx<br />

pkdb tZb'A T[BQK dk bzp/ ;w/A s'A fBZih<br />

fto'X ehsk ik fojk j?, T[; s'A ikgdk<br />

j? fe T[BQK dhnK u[;s ubkehnK jh<br />

fJ; t/b/ tZvk nfVZek pDhnK j'JhnK<br />

jB. ;qh pokV B/ fJj th fejk fe T[j<br />

ed/ th gqekS f;zx pkdb dh gkoNh Bkb<br />

nkgDh fe;/ fe;w dh ;KM oZyD tkbk<br />

e'Jh ;wM"sk BjhA eo ;ed/.<br />

T[BQK fJZe ;tkb d/ itkp ftu fejk<br />

fe nkb fJzvhnk eKro; ew/Nh B/ ni/<br />

sZe T[BQK dk n;shck ;theko BjhA<br />

ehsk j? go fco th T[j eKro; ftu<br />

tkg;h dk fJokdk BjhA oZyd/. T[BQK fJj<br />

th fejk fe gzikp d/ eJh eKro;h B/sk<br />

jkJh ewKv d/ c?;fbnK dh jo o'z<br />

T[bzxDk eod/ jB, T[BQK fybkc e'Jh<br />

ekotkJh BjhAA j' ojh, id'A fe eKro;<br />

d/ e[ZM B/sktK B/ T[BQK B{z ;Zu p'bD<br />

bJh jh gkoNh 'u'A eZYtkfJnk j?.<br />

nrBh-5 B{z w'pkJhb bKuo s'A dkrD dk ;cb siopk<br />

fdZbh, (fpT{o') Gkos B/ nZi d/S ftZu jh pDh gowkD{ ;woZEk tkbh fwzkJhb nrBh-5<br />

B{z fwzkJhb bKuo s'A dkrD dk ;cb siopk ehsk. fJj fwzkJhb 5000 feb'whNo dh d{oh<br />

se wko eoB d/ ;woZE j? s/ 10 e[fJzNb s'A tZX Gko/ gowkD{ jfEnko b? ikD dh Sesh oZydh<br />

j?. nrBh-5 B{z nZi T[Vh;k d/ sN B/V/ thbQo Nkg{nK ftZu'A o'v w'pkJhb bKuo s'A dkfrnk<br />

frnk. fJBN?ro/fNv N?;N o/Ai (nkJh Nh nko) d/ ezgb?e;-4 s'A fszB gVktK tkbh fJ;<br />

fwzkJhb B{z 8H06 ti/ dkfrnk frnk. fJj ikDekoh nkJhNhnko d/ vkfJo?eNo n?wth e/th<br />

gq;kd B/ fdZsh. nrBh-5 B{z nZi dkrD dk siopk fJ; rZb'A th nfjw j? fe fJ; B{z pj[s<br />

jh xZN ;w/A dh fsnkoh ftZu o'v w'pkJhb bKuo s'A dkfrnk frnk id'Afe gfjbK fJ; B{z yZbQ/<br />

w?dkB ftZu ;Ekgs ftS/S bKuo s'A dkfrnk iKdk ;h. fJ; yk; ftS/Ssk d/ Bkb fiZE/ nrBh-<br />

5 fwzkJhb dh :[ZXBhse nfjwhns tX rJh j?, T[ZE/ fJ; B{z ;Ve iK o/b wkor okjhA fbik<br />

e/ fe;/ th ;EkB s'A dkfrnk ik ;edk j?. fJ; d/ Bkb jh d/S dh fiZE/ :[ZXBhse ;woZEk tX<br />

rJh j?, T[ZE/ nrBh-5 dh skfJBksh B{z r[gs th oZfynk ik ;e/rk. oZfynk wkfjoK d/ nB[;ko<br />

nrBh-5 dk fJj siopk d/S dh jwbk ;woZEk ftZu tkXk eoB tkbk s/ oZfynksfwe fdqSNh<br />

s'A p/jZd nfjw j?.<br />

BthA fdZbh (fpT{o') fdZbh dk u'D gkok n;wkB 's/ uVd/ jh fdZbh d/ ;ZNk<br />

pkzko 'u zpod;s rfjwkrfjwh d/yD B{z fwb ojh j?. go u'D BshfinK B{z b? e/<br />

;N'ohnK dk i' Bzohnk j? T[j u'D gzfvsK dk rfDs ftrkV ;edk j?.<br />

fdZbh 'u BkikfJz Xzdk ubk oj/ ;N'ohJ/ Gkigk B{z fdZbh 'u g{oD pj[ws Bkb<br />

i/s{ gkoNh wzBd/ j'J/ nkT[D tkbh w[Zy wzsoh feoB p/dh B{z wzB oj/ jB. fJj<br />

;N'ohJ/ Gkigk B{z i/s{ wzBd/ j'J/ ;hHn?Zw ;hN bJh feoB p/dh dh s[bBk 'u e/<br />

iohtkb B{z xZN GkU d/ oj/ jB.<br />

T[ZE/ jh nkw nkdwh gkoNh 's/ Gkigk d/ w[ekpb/ d[r[Dh oew brkJh ik ojh<br />

j?. id'Afe eKro; dh jko wzBd/ j'J/ T[; 's/ e'Jh th ;ZNk brkT[D B{z fsnko BjhA<br />

j?. ;ZNk pkzko 'u gkoNhnK d/ tZy-tZy o/N s?n ehs/ rJ/ jB.<br />

;ZNk pkzko 'u Gkigk d/ o/N 1H36 j? id'Afe nkw nkdwh gkoNh dk o/N 2H5<br />

j?. BK Bk dZ;D dh Sos 's/ fJe ;N'ohJ/ B/ dZf;nk fe i/eo 's/ fJe bZy o[gJ/<br />

brkJ/ ikDr/ sK ns/ Gkigk fiZsdh j? sK fJe bZy dh EK 's/ 1H36 bZy o[gJ/<br />

fwbDr/. T[ZE/ jh nkw nkdwh gkoNh 's/ fJe bZy o[gJ/ dk ;ZNk brkfJnk iKdk<br />

j? ns/ T[j u'D fiZsdh j? sK ;ZNk brkT[D tkb/ B{z 2H5 bZy o[gJ/ fwbDr/. id'Afe<br />

w[Zy wzsoh ;hN bJh bZrk ;ZNk th e[M fJ;/ GkU 's/ j?.<br />

'nkg<br />

nkg' tZb'A fdZbh d/ b'eK dk jo<br />

w;bk jZb eoB dk tkndk<br />

BthA fdZbh, (fpT{o')nkw nkdwh gkoNh B/ b'e b[GkT{ tknd/ eofdnK nZi<br />

gkoNh dk u'D wB'oE gZso ikoh eo fdZsk. 'nkg' w[yh noftzd e/iohtkb B/ u'D<br />

wB'oE gZso ikoh eofdnK fejk fe fJj ykbh d;skt/z BjhA j? ;r'A gkoNh d/<br />

'rhsk, pkJhpb, e[okB ns/ r[o{ rqzE ;kfjp' jB fi; d/ jo/e B[es/ B{z T[j ;Zsk<br />

'u nkT[D 's/ bkr{ eoBr/.<br />

u'D wB'oE gZso 'u 'nkg' B/ fdZbh d/ b'eK B{z 24 xzN/ gkDh d/D, tkJh-ckJh<br />

dh w[cs ;j{bs, wfjbk ;[oZfynk bJh 10 bZy ;h;hNhth e?wo/ bkT[D ns/ t?N doK<br />

xNkT[D d tknd/ ehs/ jB.<br />

;qh e/iohtkb B/ fejk fe uko wjhfBnK dh v{zxh y'i pknd u'D wB'oE gZso<br />

B{z fsnko ehsk frnk j? ns/ jo/e fBtk;h B{z fdZbh 'u ofjD 's/ wkD j't/rk.<br />

'nkg' B/ fdZbh B{z gqd/S dk g{ok doik fdtkT[D dk tkndk th ehsk j?. Bkb<br />

jh t?N doK gzi ;kbK nzdo j'oK ;{fpnK Bkb'A ;G s'A xZN eoB dk tkndk th<br />

ehsk frnk j?.<br />

wfjbktK dh okyh bJh 10 s'A 15 ;h;hNhth e?wo/ bkT[D d/ Bkb fdZbh dh jo/<br />

e pZ; 'u ;[oZfynk rkov skfJBks eoB dk th tkndk ehsk frnk j?.<br />

1984 d/ f;Zy esb/nkw B{z fdZbh d/ fJfsjk; dk SowBke ekok eoko fdzfdnK<br />

gkoNh B/ fejk j? fe esb/nkw dh w[V s'A iKu bJh T[j ftS/S iKu Nhw n?;nkJhNh<br />

pDkJ/rh.<br />

'nkg' B/ ;Zsk 'u nkT[D d/ fJe ;kb nzdo r?o-ekB{zBh eb'BhnK B{z fB:ws<br />

eoB dk th tkndk ehsk j?. f;Zfynk d/ y/so 'u 500 Bt/A ;e{b ns/ 20 Bt/A<br />

ekbi y'bQD dk tkndk ehsk frnk j?. f;js d/ gZXo 's/ fdZbh 'u 900 Bt/A<br />

w[ZYb/ f;js e/Ado ;Ekgs eoB ns/ ;oekoh j;gskbK 'u fp;sfonK dh frDsh<br />

30 jzko eoB dk th tkndk ehsk frnk j?.<br />

'nkg' B/ fdZbh 'u gou{B 'u ftd/Sh fBt/S dh fJikzs Bk d/D dk n?bkB<br />

ehsk j?. gkoNh B/ gqkJhtN fpibh ezgBhnK dh nkfvN j'D sZe fpibh doK<br />

nZXhnK oZyD dk tkndk ehsk j?.<br />

iB b'egkb fpZb ns/ ;toki fpZb B{z th gkoNh d/ J/izv/ 's/ oZfynk frnk j?.


38<br />

38 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

e[Vh dhnK nZyK B/ iK n?e;-o/n wShB<br />

g[fsB dh ;heq/N 'Xh<br />

Xh' dh c'N' j'Jh tkfJob<br />

BthA fdZbh (fpT{o') fJj d[Bhnk nkgD/-nkg 'u pj[s ;ko/ ojZ; ;w/Nh p?mh<br />

j?. d[Bhnk 'u pj[s ;ko/ b'e th nfij/ jB, i' fe;/ ojZ; s'A xZN BjhA jB. o{; dh<br />

BskSk (28) th fJe nfijh e[Vh j?, i' nkgDh fJe y{ph ekoB ojZ;wJh bZrdh<br />

j?. BskSk dhnK nZyK 'u n?e;-o/n ftzB j?. T[j nkgDhnK nZyK Bkb fe;/ d/<br />

th ;oho d/ nzdo Mke e/ d/y ;edh j? ns/ phwkohnK dh gSkD eo ;edh j?.<br />

S[o{nks 'u BskSk dh fJ; ojZ;wJh gqfsGk B{z e'Jh BjhA wzBdk ;h go j"bh-j"bh<br />

bzdB, fBT{:koe ns/ ikgB d/ vkeNo ns/ ftfrnkBh T[; dh fJ; gqfsGk B{z<br />

wzBD bZr/ ns/ nkgDh ;fjwsh th T[; Bkb zkfjo ehsh. T[; dk efjD? fe T[j<br />

i' d/ydh j?, T[; B{z ;wMD 'u E'VQk ;wK bZrdk j? go fpbe[b ;jh phwkoh dh<br />

gSkD eo ;edh j?. fJE'A sZe fe T[j fe;/ phwkoh dh S[o{nksh ;N/i B{z th gSkD<br />

iKdh j?, fi; B{z vkeNo th S/sh BjhA cV ;ed/. dZ; d/JhJ/ fe BskSk B/ j[D sZe<br />

eJh phwkohnK dh gSkD ehsh j?, fi; 'u ikgkB d/ vkeNoK d/ ;kjwD/ wohz d/<br />

pBkT[Nh r'v/ dh gSkD, wohz dh B[e;kBh j'Jh ohVQ dh jZvh dh gSkD ns/ fe;/<br />

n"os d/ roGXkoB eoB dh w[ZYbh ;fEsh dh gSkD Skwb j?. BskSk dh wzBhJ/<br />

sK pugB s'A T[; 'u n?e;-o/n ftzB BjhA ;h. 10 ;kb dh T[wo sZe T[j fJe<br />

;kXkoB pZuh ;h go fJ; fgZS'A T[; ftu fJj r[D nkT[D/ S[o{ j' rJ/. fJ; B{z T[j<br />

w?vheb ftzB efjzdh j? ns/ T[; nB[;ko ;w/A d/ Bkb-Bkb T[; dk fJj w?vheb<br />

ftzB j'o s/z j' fojk j?.<br />

iBtoh 'u u nkJ/ 16 G{ukb,<br />

ikD' feZE/-feZE/ fjZbh Xosh<<br />

TANDA PEST CONTROL<br />

wk;e'(fpT{o') o{; d/ okSNogsh<br />

tkbkdhwho g[fsB dk ihtB jw/Sk s'A<br />

jh fttkfds fojk j? go T[BQK B/ jw/Sk<br />

jh nkgDh fBZih fzzdrh s/ gfotko B{z<br />

fJBQK fttkdK s'A d{o oZfynk j?. g[fsB<br />

d/ e[M fto'Xh T[; d/ fJ;/ fBZih ihtB B{z<br />

b'eK d/ ;kjwD/ fbnkT[D dhnK e'fSSK<br />

ftu bZr/ jB. fJ;/ eVh ftu g[fsB d/<br />

fJe fto'Xh pbkro Btkbrh B/ nkgDh<br />

fJe c/;p[Ze g';N ftu T[BQK dh p/Nh dh<br />

gSkD B{z T[ikro eoe/ ;kfonK B{z j?okBh<br />

ftu gk fdZsh. g[fsB dh p/Nh e?NohBk<br />

tbkdhwho'tBk fsykB'tk wk;e' ;N/N<br />

:{Bhtof;Nh d/ Bkb fwb e/ ezw eoB<br />

tkb/ fJe ;zrmB dh w[yh j?. wk;e' ;N/<br />

N :{Bhtof;Nh d/ eohph ;{soK B/ th<br />

fJ; rZb dh g[SNh ehsh j? fe fsykB'tk<br />

g[fsB dh Xh j? go fsykB'tk B/ fJ; 's/<br />

e'Jh fNZgDh BjhA ehsh j?.<br />

fzeo:'r j? fe g[fsB dhnK p/NhnK<br />

fsykB'tk s/ wkohnk ed/-ed/ jh b'eK<br />

d/ ;kjwD/ nkT[AdhnK jB.<br />

w'dh d/ e'b nkg 's/ jwb/ d/ f;tkJ/<br />

e'Jh ftebg BjhA- e/iohtkb<br />

BthA fdZbh, 1 cotoh (;HpH) gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh 's/ gbNtko eod/ j'J/<br />

noftzd e/iohtkb B/ u'D o?bh 'u nkw nkdwh gkoNh 's/ fBSkBk ;kXD ns/ Sfjo<br />

d/ ftek; bJh o'vw?g dZ;D tor/ w[ZfdnK 's/ Bk uouk eoB B{z b? e/ T[BQK dh<br />

nkb'uBk ehsh. e/iohtkb B/ fejk fe zwhBh gZXo 's/ Gkigk d/ xZN oj/ ;woEB<br />

B{z d/yd/ j'J/ w'dh d/ e'b nkg d/ fybkc p'bD d/ f;tkJ/ e'Jh ftebg BjhA ofj<br />

frnk. e/iohtkb B/ fejk fe T[j fJ; rZb s'A fBokS jB fe w'dh B/ fdZbh d/<br />

ftek; s/ T[; d/ b'eK dh GbkJh d/ ;pzX 'u e[M BjhA fejk. e/iohtkb B/ fejk fe<br />

T[BQK B/ gqXkB wzsoh B{z o?bh 'u p'bd/ j'J/ ;[fDnk s/ T[j nk;tzd ;B fe fdZbh B{z<br />

ftef;s eoB bJh nkgDk o'vw?g oZyDr/ go T[j fBokS jB fe gqXkB wzsoh B/<br />

fJ; ;pzX 'u fJe th Spd BjhA fejk. d{;o/ gk;/ T[BQK B/ Sfjo B{z nZr/ fbikT[D<br />

bJh nkgD/ wB'oE gZso 'u eohp 70 fpzd{nK 's/ uouk ehsh j?.<br />

ypoK dhnK ;[oyhnK pBD tkb/ tZv/ G{ukbK pko/ sK SkfJd s[jkB{z E'Vh pj[s ikDekoh j't/rh go<br />

Xosh 's/ eJh nfij/ G{ukb th nkT[Ad/ jB fijV/ ypoK dhnK ;[oyhnK BjhA pDd/. fJ;/ ;kb dh iBtoh<br />

'u nfij/ 16 G{ukb nkJ/ jB fiBQK pko/ d[Bhnk B{z gsk jh BjhA bZrk. s[;hA th ikD' iBtoh 'u feZE/-<br />

feZE/ fjZbh Xosh<<br />

gfjbk G{ukb dk MNek wDhg[o d/ fwnKwko d/ pkovo 's/ wfj;{; ehsk frnk ns/ fJ; dh shposk<br />

3H5 ;h.<br />

d{ik G{ukb dk MNek th wDhg[o d/ u[okuzdg[o 'u wfj;{; ehsk frnk ;h ns/ fJ; dh shposk 3H7<br />

;h.<br />

shih tko G{ukb Bkb B/gkb dh Xosh fjZbh ;h fi; dh shposk 4H2 ;h.<br />

u"Ek G{ukb dk MNek fJzv'B/Shnk d/ ;[wkNok nkfJob?Av 's/ wfj;{; ehsk frnk ;h fi; dh shposk<br />

5H4 ;h.<br />

gzithA tko G{ukb B/ nzv'wkB nkJh;b?Av dh Xosh fjbkJh, fi; dh shposk 4H9 ;h.<br />

S/tK G{ukb dk MNek wDhg[o d/ E'pb 'u wfj;{; ehsk frnk, fi; dh shposk 3H2 ;h.<br />

;sthA tko G{ukb B/ jfonkD/ (;'Dhgs) dh Xosh B{z fjbkfJnk, fi; dh shposk 3H3 ;h.<br />

nmthA tko G{ukb B/ Gkos-pzrbkd/S dh ;ojZd 's/ wko ehsh fi; dh shposk 4H0 ;h.<br />

B"tK G{ukb dk MNek BkoEB nzv/wkB nkJh;b?Av 's/ wfj;{; ehsk frnk fi; dh shposk 4H0 ;h.<br />

fJ;/ soQK d;tK MNek nzv/wkB nkJh;b?Av 's/ wfj;{; ehsk frnk fi; dh shposk 4H5 ;h.<br />

fJ;/ soQK S/ j'o tZy-tZy EktK 's/ G{ukb B/ wko ehsh. fJE/ okjs dh rZb sK fJj ojh fe fJBQK<br />

G{ukb d/ MNfenK Bkb fe;/ th ikBh ns/ wkbh B[e;kB s'A pukn fojk.


39<br />

39 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

okfJ;k fgnko/ ek okfJ;k, fis[ ;dk ;[y[ j'Jh ..<br />

gou? okw[ ot? iT[ e'Jh ..<br />

fJ; b/y ftubk Spd Grs oftdk;<br />

ih dk fbfynk j'fJnk j?. feT[Afe Grs<br />

oftdk; ih dh thukoXkok r[o{ BkBe<br />

;kfjp Bkb fwbdh ;h fJ; eoe/ r[o{<br />

BkBe ;kfjp B/ T[BQK dh pkDh nkg<br />

fJZeso ehsh, ;zGkbh ns/ nkgD/ pokpo<br />

o[Zspk fdZsk. Grs oftdk; ih dk fJj<br />

Spd okr G?o'A ftZu, r[o{ rozE ;kfjp d/<br />

gzBk 1167 s/ ;S'ps j?.. fJj b/y fbZyD<br />

dk ;kvk wzst j/m fbZy/ ftfSnK B{z f;ZX<br />

eoBk j?L<br />

1H ;ko/ GrsK dh pkDh r[o{ BkBe<br />

;kfjp B/ nkg fJZeso ehsh ns/ r[osk<br />

;"AgD t/b/ jo r[o ftnesh B/ nkgDh<br />

fbZyh ns/ fJZeso pkDh B{z nkgD/ T[Zso<br />

nfXekoh r[o{ B{z nkgD/ jZEhA nkg ;"Ag<br />

fdZsh. fJ; soQK r[o{ BkBe ;kfjp s'A<br />

j[zdh j'Jh r[opkDh, r[o{ nzrd ;kfjp,<br />

r[o{ nwo dk;, r[o{ okw dk; ;kfjp<br />

ns/ r[o{ noiB ;kfjp sZe gj[zu rJh.<br />

pkDh B{z fbZyD ns/ ;zGkbD dk ezw<br />

fe;/ j'o d/ jZE BjhA SZfvnk frnk.<br />

2H wB[Zysk fJZe j?. ;G gqkDh<br />

pokpo jB. iBw eoe/ e'Jh T{u Bhu<br />

BjhA j' ;edk. jo gqkDh B{z gqwkswk dh<br />

Grsh eoB dk g{ok ns/ pokpo jZe j?.<br />

jo gqkDh gqG{ Grsh eoe/ ihtB w[es<br />

j' ;edk j?. Grsh eoB dk jZe fe;/<br />

yk; Sq/Dh bJh okytK BjhA j?.<br />

3H r[opkDh fe;/ eow eKv B{z BjhA<br />

wzBdh. r[o{ rozE ;kfjp ftZu eow eKvK<br />

s'A w[es j' e/ e/tb gqG{ Grsh jh gqXkB<br />

j?. gqwkswk dh Grsh eoe/ gqkDh dk<br />

ihtB w[es j' iKdk j?.<br />

4H r[o{ rozE ;kfjp ftZu doz ;ko/<br />

r[o{nK, r[of;ZyK ns/ GrsK dh pkDh<br />

r[o{ BkBe ;kfjp d/ nkS/ nB[;ko j?.<br />

r[o{ rozE ;kfjp ftZu e'Jh nkgk fto'Xh<br />

fynkb BjhA fwbdk.<br />

Grs oftdk; ih dk iBw pBko;<br />

ftZu j'fJnk ;h. fJ; B{z eKSh Gh fejk<br />

iKdk j?. eKSh ftdtkB pqkjwD ns/<br />

gzfvsK dk rVQ wzfBnk iKdk j?. pqkjwD<br />

pj[ gqekoh d/t Grsh, T{u Bhu ns/<br />

eow eKvK ftZu ftStkS oydk j?.<br />

ubke pqkjwD B/ wB[Zysk B{z T{u Bhu<br />

ftZu tzv fdZsk. T[; w[skpe pqkjwD<br />

;ZG s'A T[Zuk ns/ S{do ;ZG s'A BhtK<br />

Gkt nS{s frfDnk iKdk j?. pqkjwD<br />

B{z ;ko/ ftfdne, ;z;kfoe ns/ Grsh d/<br />

jZe gqkgs ;B go S{do fJBQK ftu'A fe;/<br />

nfXeko dk jZe BjhA oZydk ;h.<br />

r[o{ BkBe ;kfjp w[skpe gqwkswk<br />

dh i's jo gqkDh ftZu w'z{d j?. fJ;<br />

eoe/ ;koh wB[Zysk pokpo j?.<br />

nkT[ Grs oftdk; d/ fJ; Spd<br />

ftZu fdZsh thukoXkok B{z ;wMhJ/L<br />

ý ;fsr[o gq;kfd ..<br />

G?oT[ pkDh oftdk; ihT[ eh xo[ ¢<br />

fpB[ d/y/ T[gi? Bjh nk;k .. i' dh;?<br />

;' j'fJ fpBk;k ..<br />

poB ;fjs i' ikg? Bkw[ .. ;' i'rh<br />

e/tb fBjekw[ ..¡..<br />

gou? okw[ ot? iT[ e'Jh .. gko;[ go;?<br />

d[fpXk B j'Jh ..¡.. ojkT[ ..<br />

;' w[fB wB eh d[fpXk ykfJ .. fpB[<br />

d[nko/ sq? b'e ;wkfJ ..<br />

wB ek ;[GkT[ ;G[ e'Jh eo? .. eosk<br />

j'fJ ;[ nBG? oj? ..¢..<br />

cb ekoB c{bh pBokfJ .. cb[<br />

bkrk sp c{b[ fpbkfJ ..<br />

frnkB? ekoB eow nfGnk;[ ..<br />

frnkB[ GfJnk sj eowj Bk;[ ..£..<br />

fxqs ekoB dfX wE? ;fJnkB ..<br />

ihts w[es ;dk fBopkB ..<br />

efj oftdk; gow p?okr .. fod? okw[<br />

eh B igf; nGkr ..¤..¡.. gzBk ¡¡¦§<br />

Spd dk w[y Gkt ojkT[ dh s[Ze<br />

ftZu j[zdk j?. pkeh d/ Spd ftZu ojkT[<br />

tkbh s[Ze dh ftnkfynk j[zdh j?. fJ;<br />

Spd dk w[Zy Gkt j? fe i' gqkDh gqwkswk<br />

dk Bkw f;wodk j? T[; dk wB gqG{ ftZu<br />

bhB j' iKdk j?. gko; gqG{ dh S'j Bkb<br />

gqkDh ihtB w[es j' iKdk j?.<br />

pkeh d/ fJ; Spd ftZu gqG{ fwbkg<br />

tkb/ ihtB dh s;tho fdZsh rJh j?<br />

Gkt T[j gqkDh fBjekw', ikBhfe<br />

tkSBk-ofjs j' iKdk j?. T[; dh d[fpXk<br />

fwN iKdh j?. gqwkswk tKr iht fBoGT[<br />

j' iKdk j? ns/ T[; dk feos-eko tkbk<br />

w'j fwN iKdk j?. fJ; soQK gqwkswk dh<br />

w/jo ;dek T[j gqkDh ihtB w[es j'<br />

iKdk j?. fJ; Spd ftZu wB[Zyk ihtB<br />

dk T[j ft;Eko j? i' Bkw f;wfonK<br />

pDdk j?. fJ; e/Adoh fynkb d/ d[nkb/<br />

jh ;ko/ Spd B/ ofjDk j?.<br />

n"y/ SpdK d/ noE L nk;k-sKx,<br />

poB-gqG{ d/ r[DK dh f;cs-;kbkj,<br />

fBjekw[-ekwBk ofjs, gou?- ftekoK<br />

tb'A jN iKdk j?, iT[-id', d[fpXkd[fuZsk-gB,<br />

sq?b'e- ftnkge gqG{ ftu,<br />

fpB[ d[nko/- T[j gqG{ dk fi; ;oho BjhA<br />

j?, pBokfJ-pB;gsh, fpbkfJ-d{o j'<br />

iKdk j?, frnkB? ekoB-frnkB dh<br />

ykso Gkt gqG{ d/ fwbkg dk ;jh o;sk<br />

bZGD bJh, eowj Bk;[-eowK dk Bk;,<br />

fxqs-fxT[, dfX-djhA, wE?-foVedh j?,<br />

;fJnkB-f;nkDh fJ;sqh, fBopkBtkSBk-ofjs,nGkr-j/<br />

Gkr jhD!<br />

Spd d/ noE L id'A e'Jh gqkDh<br />

gqwkswk dk Bkw f;wodk j? sK T[; dk<br />

wB gqG{ ftZu bhB j' iKdk j?. fijVk<br />

gqkDh gko;-gqG{ B{z S[zjdk j? sK T[j gqkDh<br />

wkB' gqG{ ;'B/ ftZu bhB j' iKdk j? ns/<br />

T[; dh w/o-s/o w[Ze iKdh j?.¡. ojkT[.<br />

go gko;-gqG{ d/ uoB S'jD/ ;"yk<br />

ezw BjhA j? feT[Afe ;kvhnK nZyK<br />

gqwkswk B{z d/y BjhA ;edhnK. t/yD s'A<br />

fpBQK gko;-gqG{ d/ uoB S'jD dh sKx<br />

g?dk BjhA j' ;edh ns/ ;z;ko Bkb jh<br />

w'j pfDnk ofjzdk j?. ;z;ko dk fd;dk<br />

fJj o{g ;G BkS j' ikD tkbk j?. i'<br />

gqkDh gqG{ d/ r[D rkT[Adk ns/ gqG{ dk<br />

Bkw igdk j? e/tb T[j gqkDh jh n;b<br />

i'rh j? ns/ T[j gqkDh ekwBk-ofjs j'<br />

iKdk j?.¡.<br />

Bkw f;woB tkbk T[j gqkDh jh<br />

n;b foSh j? fijVk gqkDh Bkw dh<br />

poes Bkb nkgD/ wB dh w/o-s/o fwNk<br />

b?Adk j? ns/ T[; gqG{ ftZu ;wkfJnk<br />

ofjzdk j? fi; dk e'Jh ;oho BjhA j?.<br />

;ko/ ;z;ko ftZu jo iht nkg' nkgD/<br />

wB d/ ;[GkT[ w[skpe nkgDk ihtB<br />

fiT[Adk j? Gkt jo e'Jh iht nkgD/ jh<br />

wB d/ fgZS/ s[odk j?. fJ; d/ T[bN Bkw<br />

f;woB tkbk gqkDh nkgD/ wB d/ fgZS/<br />

s[oB dh EK Bkw f;woB dh poes Bkb<br />

tkfjr[o{ dk o{g j' iKdk j? ns/ T[;<br />

nt;Ek ftZu fNfenk ofjzdk j? fiZE/<br />

fe;/ rZb dk vo GT[ BjhA j? .¢.<br />

;z;ko dh ;koh pB;gsh cb d/D<br />

dh ykso fyVdh j?. id'A cb bZrdk j?<br />

c[Zb d{o j' iKdk j?. d[BhnK dh o'zkBk<br />

feos-eko frnkB dh ykso j? Gkt<br />

;kv/ ihtB dk wB'oE gqG{ ftZu gouD<br />

ns/ T[Zu-ihtB dh ;{M bJh j?. id'A<br />

T[Zu-ihtB dh ;{M ;kzB{ g? iKdh j? sK<br />

T[; nt;Ek ftu nZgV e/ feos-eko<br />

ns/ wkfJe T[ZdwK dk w'j fwN iKdk j?.<br />

:kBhfe ;kv/ wB wkfJnk ftZu yus<br />

BjhA ofjzdk. fJ; nt;Ek dk ed/ th<br />

fJj Gkt Bk b? fbnk ikt/ fe n;hA Xow<br />

dh feos eko fsnkr d/Dh j?. Xow dh<br />

feos eoBh ;kvk gow Xow j?..£.<br />

f;nkDh fJ;sqh fxT[ dh ykso djhA<br />

foVedh j?. fJ;/ soQK i' gqkDh Bkw ig<br />

e/ gqG{-uoBK ftZu goudk j? T[j fJj<br />

ikDdk j? fe d[BhnK dk ihtB-fBopkj,<br />

d[BhnK dh feos-eko gqG{-uoBK ftZu<br />

i[VB tk;s/ jh j?. fJ; bJh T[j gqkDh<br />

Bkw f;woB dh poes Bkb wkfJnk dh<br />

feos-eko eodk j'fJnk w[es j' iKdk<br />

j? ns/ jw/SK tkSBk-ofjs ofjzdk j?.<br />

Xow dh feos ftu'A b'VQtzXK dh :'r<br />

;jkfJsk th eodk j?. Grs oftdk;<br />

;G s'A T[Zu/ t?okr dh gqkgsh dh rZb<br />

dZ;dk j? ns/ efjzdk j? fe j/ Gkr-jhD<br />

gqkDh ! gqG{ s/o/ fjod/ ftZu jh j?. s{z T[;<br />

B{z feT[A BjhA :kd eodk. Gkt j/ gqkDh<br />

nkgD/ nksfwe ihtB dh ;cbsk bJh<br />

s{z e/tb gqwkswk B{z jh :kd eo. fe;/<br />

j'o d/th d/ts/ iK wB[y nkfd d/ f;woB<br />

dk e'Jh bkG BjhA .¤.<br />

B'NL fe;/ eow-eKv dk e'Jh fzeo<br />

Grs oftdk; ih B/ 'ojkT[' dh s[Ze<br />

ftu BjhA ehsk. fJ; bJh fJ; Spd d/<br />

shi/ pzd ftZu fJj pj[s nY[ethA rZb<br />

j't/rh i/ bcz 'eow' dk noE 'eoweKv'<br />

ehsk ikJ/. id Gh fe;/ eth dh<br />

fe;/ fbys pko/ e'Jh SZe gJ/ sK T[; B{z<br />

;wMD bJh ;jh sohek fJjh j' ;edk<br />

j? fe T[; r[zMb B{z T[; eth d/ pkeh<br />

Spd iK T[; dh j'o ouBktK B{z gfVQnk<br />

ns/ ;wfMnk ikt/. eth fiZE/ nkgDh<br />

p'bh B{z tosdk, ;ztkodk ns/ fSzrkodk<br />

j? T[ZE/ T[j g[okD/ bczK, g[okD/<br />

w[jktfonK s/ g[okD/ tos/ fdqSNKsK B{z<br />

Bt/A sohe/ Bkb tos ;edk j? ns/<br />

tosdk Gh j?. fJj pkDh T[; wjK g[oy<br />

dh j? i' ;kE'A d{o T[Zuh u'Nh s/ y/v oj/<br />

;B ns/ T[Zu/ wzvbK ftZu T[vkohnK bk<br />

oj/ ;B. Spd B{z ;wMD bJh wkfJnk<br />

ftZu y/vd/ ns/ fJXo T[Xo GZid/ wB B{z<br />

o'e e/ fJ; Spd ftZu i[VBk ukjhdk<br />

j?. e/tb fJ; soQK jh T[BQK dh v{zxkJh<br />

ftZu nZgVB dh nk; pD ;edh j?.<br />

d/y' j/m fdZs/ 'oZ;h s/ ;Zg' ns/ ºc[Zb s/<br />

cbº d/ fdqSNKs<br />

¡H t/dKsh b'eK B/ fJj gouko ehsk<br />

fe fJj irs fwfEnk j?. wkfJnk d/<br />

gqGkt Bkb iht B{z Gh fJj Gow gk fdZsk<br />

pbfpzdo f;zx<br />

frnk fe irs dh e'Jh j;sh BjhA j?.<br />

fJ; rZb B{z ;wMkT[D tk;s/ T[BQK ºoZ;h<br />

s/ ;Zgº dk fdqSNKs fdZsk. fJ; w[skpe<br />

jB/o/ d/ ekoB oZ;h B{z ;Zg ;wfMnk frnk<br />

go n;b ftu ;Zg fes/ j? jh BjhA ;h.<br />

r[o{ rozE ;kfjp d/ gzBk 657 ns/ okr<br />

;'ofm ftZu Grs oftdk; ih dk<br />

fbZfynk Spd, 'ip jw j's/' doz j?.<br />

go fJ; Spd ftZu Grs oftdk; ih B/<br />

Gh 'oZ;h ns/ ;Zg' tkbk fdqSNKs d/ e/<br />

fJj ;gSN ehsk ns/ ;wMkfJnk j? fe<br />

;z;ko gqwkswk s'A tZyoh j;sh BjhA j?.<br />

fJ; fdqSN s'A fJj Gkt BjhA fbnk ik<br />

;edk fe Grs oftdk; ih t/dKsh ;B.<br />

¢H irs e'Jh j;sh BjhA B{z<br />

;wMkT[D bJh eow-eKvhnK B/ 'c[Zb s/<br />

cb' dk fJZe j'o fdqSNKs tofsnk. cb<br />

bZrD s/ c[Zb ysw j' iKdk j?. thuko<br />

nXhB Spd ftZu Grs oftdk; ih B/<br />

Gh 'c[Zb s/ cb' tkb/ fdqSNKs B{z tos<br />

fbnk j?. fJE/ Grs oftdk; ih B/ ;kB{z<br />

;wMkfJnk j? e/ ;kv/ ihtB dk we;d<br />

;kv/ nzdo t;d/ gko; gqG{ B{z gkT[Dk<br />

j?. fJ; fdqSNKs dk Gh fJj wsbp BjhA<br />

fBeb ;edk fe Grs oftdk; ih e'Jh<br />

eow-eKvh ;B. u/s/ oZyD tkbh rZb<br />

fJj j? fe Grs oftdk; ih fe;/ T[Zuh<br />

e[b d/ pqkjwD BjhA ;B. pqjwD sK T[BQK<br />

B{z Bhu ns/ S{do efjzd/ ;B. ;kSsoK<br />

w[skpe S{do B{z iB/T{ gkT[D dh, wzdo<br />

ftZu ikD dh, g{ik, ;zfXnk, sogD,<br />

rkfJsqh nkfd dk e'Jh nfXeko BjhA j?.<br />

fJ; eoe/ Grs oftdk; ih B{z fe;/<br />

eow-eKv ftZu o[uh BjhA ;h j' ;edh.<br />

Grs oftdk; ih B/ fJ; Spd ftZu<br />

gqwkswk d/ Bkw f;woB tkb/ pzd/ d/ T[;<br />

T[Zu/ ihtB dk fzeo ehsk j? fi;<br />

d[nkok T[; iht d/ b/y/ i'y/ dk BkS<br />

ns/ gqwkswk ftZu nG/d j' iKDk j?.<br />

r[o{ BkBe ;kfjp dk fJZeso ehsk<br />

Grs oftdk; dk fJj Spd r[o{ nwo<br />

dk; ;kfjp e'b Gh w"i{d ;h. fJ; rZb<br />

B{z ;wMD ns/ nkBzd b?D tk;s/ j[D<br />

G?oT[ okr ftZu jh doz r[o{ nwodk;<br />

ih dk j/m-fbfynk Spd gVQ' ns/ ;wM'L<br />

G?oT[ wjbk 3 ..<br />

;' w[fB, fi wB eh d[fpXk wko/ ..<br />

d[fpXk wkfo pqjw[ phuko/ ..¡..<br />

fJ;[ wB eT[ e'Jh y'ij[ GkJh ..<br />

wB[ y'is Bkw[ BT[ fBfX gkJh ..¡..<br />

ojkT[ ..<br />

w{b[ w'j[ efo eos? irs[<br />

T[gkfJnk ..<br />

wwsk bkfJ Gofw G[bkfJnk ..¢..<br />

fJ;[ wB s/ ;G fgzv gokDk ..<br />

wB e? thukfo j[ew[ p[fM<br />

;wkDk ..£..<br />

eow[ j't? r[o[ feogk eo? ..<br />

fJj[ wB[ ikr? fJ;[ wB eh d[fpXk<br />

wo? ..¤..<br />

wB ek ;[GkT[ ;dk p?okrh ..<br />

;G wfj t;? nshs[ nBokrh ..C..<br />

ejs BkBe[ i' ikD? G/T[ ..<br />

nkfd g[oy[ fBoziB d/T[ ..¦..<br />

gzBk ¡¡28<br />

n"y/ SpdK d/ noE w[fB-w'B-Xkoh<br />

;kX{, d[fpXk- d'fpXhnK Gkt w/o-s/o,<br />

pqjw[-gowkswk, y'ij[ºgVskb eod/ oj',<br />

BT[ fBfX-Xosh d/ B"A Gkt ;ko/ yzkB/,<br />

eos?-eosko B/. wwsk-ngDZs, eow[-<br />

gowkswk dh fwjo,nshs[-ftoes<br />

Spd d/ noEL j/ GkJh! nkgD/ fJ;<br />

wB B{z y'id/ fojk eo'. wB dh d"V-GZi<br />

dh gVskb eofdnK gowkswk dk Bkw<br />

fwb iKdk j?. fJ; Bkw jh wkB' Xosh d/<br />

;ko/ B" yzkB/ jB.¡. ojkT[.<br />

j/ GkJh! n;b w'B-Xkoh ;kX{ T[j j?<br />

fijVk nkgD/ wB dh w/o-s/o w[ek fdzdk<br />

j? ns/ w/o-s/o w[ek e/ gowkswk B{z<br />

nkgD/ wB ftZu t;k b?Adk j?.¡.<br />

j/ GkJh! eosko B/ irs-ouBk d/<br />

w[ZY, Gkt w'j B{z g?dk eoe/ ;z;ko dh<br />

ouBk ehsh. fco eosko B/ nkg jh<br />

ihtK B{z w'j ns/ wkfJnk ftZu rbskB<br />

eoe/ nkg jh ihtK B{z e[okj/ gk fdZsk.¢.<br />

j/ GkJh! fJj rZb ;wMD tkbh j?<br />

fe wB d/ w/o-s/o,ngDZs nkfd s'A<br />

iBw woB dk f;bf;bk pfDnk ofjzdk<br />

j? ns/ wB d/ ;[uZi/ thukoK d[nkok<br />

gqwkswk dh ozk B{z ;wM e/ iht gqwkswk<br />

ftZu bhB j' iKdk j?.£.<br />

j/ GkJh! id'A gqwkswk dh fwjo j[zdh<br />

j? sK r[o{ iht T[Zs/ feogk eodk j?.<br />

fJ; soQK iht dk wB wkfJnk d/ w'j dh<br />

BhAd ftu'A ikr g?Adk j? ns/ T[; dh w/<br />

o-s/o w[Ze iKdh j?.¤.<br />

j/ GkJh! iht d/ wB dk n;bk<br />

gqwkswk nkg jh j?. gqwkswk wkfJnk<br />

s'A ;dk fBob/g ofjzdk j?. gqwkswk ;G<br />

EK ;G ihtK ftZu tZ;dk j?. gqwkswk<br />

;op ftnkge, ftoes ns/ fBow'j j?.5.<br />

j/ BkBe ! fijVk wB[Zy nkgD/<br />

n;b/ Gkt gqwkswk dk fJj G/s ;wM<br />

b?Adk j? T[j gqwkswk dh :kd Bkb i[V<br />

e/ gqwkswk d/ Bkw dh poes Bkb<br />

nkgD/ nzdo'A wwsk, d[fpXk nkfd B{z w[ek<br />

e/ gqwkswk dk jh o{g pD iKdk j?.<br />

gqwkswk ;G dk w[ZY j?. gqwkswk ;op<br />

ftnkge, wkfJnk d/ w'j s'A fBob/g ns/<br />

ukBD-;o{g j?.¦.<br />

fi; wB[Zy T[Zs/ gqG{ dh fwjo j't/<br />

T[; T[Zs/ r[o{ feogk eodk j?, T[; dk<br />

wB wkfJnk d/ w'j ftu'A ikr g?Adk j?.<br />

fijVh rZb oftdk; ih B/ 'eowj Bk;['<br />

ftu fJSko/-wksq dZ;h j?, T[j r[o{<br />

nwodk; ih B/ d{i/ pzd s'A gzit/A pzd<br />

se y[bQ/ bczK ftu ;wMk fdZsh j? fe<br />

'eowj Bk;[' dk Gkt 'w'j wwsk dk<br />

Bk;' j?. fJ; dk Gkt eow eKv BjhA<br />

j?.<br />

fJjBK d'BQK SpdK B{z fJeZm/ oZy e/<br />

gfVQnK fJj rZb gZeh j' iKdh j? fe fe<br />

r[o{ nwodk; ih dk fJj Spd Grs<br />

oftdk; ih d/ Spd B{z tX/o/ ;gSN eoB<br />

ns/ ;wMD bJh j?. d'BQK SpdK d/ eJh<br />

bczK s/ s[ZeK dh ;KM n?t/A BjhA pD<br />

rJh. d{i/ bczK ftZu fJj Spd T[ZukoB<br />

t/b/ r[o{ nwodk; ih gk; Grs oftdk;<br />

ih dk Ugq'es Spd w"i{d ;h ns/ fJj<br />

rZb rbs ;kps j' iKdh j? fe pkDh B{z<br />

fJZemk eoB dk fynkb gfjbK e/tb<br />

r[o{ noiB ;kfjp B{z nkfJnk ;h. ;Zu<br />

fJj j? fe r[o{ BkBe ;kfjp B/ T[dk;hnK<br />

d"okB Grs oftdk; ih ns/ pkeh GrsK<br />

d/ ;ko/ Spd, i' r[o{ rozE ;kfjp ftZu<br />

jB, fbZy e/ ;KG bJ/. r[o{ BkBe ;kfjp<br />

B/ nkgDh pkDh Bkb ;KG e/ oZy/ fJj<br />

;ko/ Spd r[osk pySS eoB ;w/A r[o{<br />

nzrd ;kfjp B{z ;"Ag fdZs/. r[o{ nzrd<br />

;kfjp s'A fJj ;koh pkDh r[o{ nwodk;<br />

ih B{z fwb rJh.<br />

fJBQK d'BQK SpdK ftZu gqG{ d/ f;woB<br />

dh tfvnkJh dZ;h rJh j?. Grs<br />

oftdk; ns/ r[o{ nwodk; ;kfjp B/<br />

fJj rZb ;gSN eo fdZsh j? e/ gqwkswk<br />

d/ f;woB dh poefs Bkb d[BhnK dk<br />

jo jo gqkDh wkfJnk d/ w'j dh rbskBh<br />

SZv fdzdk j? ns/ tkSBk-ofjs j' e/<br />

ihtB w[es j' iKdk j?.<br />

gqwkswk ;op ftnkge j'D eoe/<br />

e'Jh iht Bhu BjhA j' ;edk. Bhu e/<br />

tb T[j gqkDh j? i' gqwkswk B{z ft;ko<br />

fdzdk j?.<br />

y;w[ ft;kofj s/ ewikfs..<br />

BkBe! Bkt? pkM[ ;Bkfs.. gzBK ¡0<br />

Grs oftdk; ih efjzd/ jB fe b'e<br />

Gkt/A w/oh iks, e[Zb ns/ iBw B{z BhtK<br />

efjD go j/ tkfjr[o{ ! w/oh iks, e[Zb<br />

jw/SK Bht/A ofjDr/ i/ w?A s/oh Grsh Bk<br />

ehsh.<br />

iksh USk, gksh USk, USk iBw[<br />

jwkok..<br />

okik okw eh ;/t B ehBQh, efj<br />

oftdk; uwkok.. gzBK 486<br />

gqwkswk d/ f;woB Bkb iks gks<br />

fwN iKdh j? ns/ iht gqwkswk Bkb<br />

nG/d j' iKdk j?.<br />

w/Nh ikfs j{J/ dopkfo..<br />

s[jh w[ezd i'r i[r skfo.. gzBK 875<br />

Grs oftdk; ih B/ Grs epho,<br />

Grs Bkw d/t, Grs fsqb'uB, Grs<br />

;VBk, Grs ;?D nkfd d/ Bkw nkgD/<br />

SpdK ftZu dZ; e/ fJj rZb ;gSN eo<br />

fdZsh j? fe e'Jh Gh gqkDh gqwkswk dh<br />

Grsh eoe/ gqwkswk Bkb nG/d j'<br />

;edk j?. gqwkswk dh Grsh fe;/ yk;<br />

Sq/Dh tk;s/ okythA BjhA j?.<br />

1H Bkwd/t, epho[, fsb'uB, ;XBk,<br />

;?B[ so? ..<br />

efj oftdk;[ ;[Bj[ o/ ;zsj[, joh ihT[<br />

s/ ;G? ;o? .. gzBK ¡¡0¦<br />

2H jfo e/ Bkw epho T[ikro ..<br />

iBw iBw e/ ekN/ ekro ..<br />

fBws, Bkwd/T[ d{X[ ghnkfJnk ..<br />

sT[ ir iBw ;zeN Bjh<br />

nkfJnk .. gzBK 487<br />

nkg fJj th ;gSN eod/ jB fe<br />

Gkt/A pBko; d/ b'e w?B{z uwko uwko<br />

efj efj e/ uVkT[Ad/ jB go j/ tkfjr[o{<br />

! e/tb s/oh Grsh ;dek j[D T[Zuh iks<br />

d/ pqkjwD Gh nk e/ w?B{z Bw;ekoK eod/<br />

jB.<br />

Bkro iBK, w/oh ikfs fpfynks<br />

uzwkoz ..<br />

fod? okw r'fpzd r[B ;koz ..¡..<br />

ojkT[ ..<br />

HHHHHHHH<br />

HHHHHHHH<br />

w/oh ikfs e[N pKYbk Y'o Y'tzsk,<br />

fBsfj pkBko;h nk; gk;k ..<br />

np fpgq goXkB fsfj eofj<br />

vzvT[fs, s/o/ Bkw ;oDkfJ oftdk;[<br />

dk;k .. gzBK ¡¢©£<br />

Gkt/A Grs oftdk; ih dh<br />

thukoXkok r[o{ BkBe ;kfjp dh<br />

thukoXkok Bkb g{oh soQK w/b yKdh j?<br />

go nc;'; j? fe nZi e/tb fJZe yk;<br />

spek jh jo ;kb Grs oftdk; ih dk<br />

iBw fdB wBkT[Adk j? . nkw f;Zy<br />

r[od[nkfonK ftZu T[BQK d/ iBw fdB<br />

B{z tZvh gZXo s/ wkBsk BjhA fdZsh iKdh.<br />

r[o{ feogk eoB. r[o{ rozE ftZu<br />

doz ;koh pkDh B{z ;fseko ;kfjs gVQ<br />

ns/ ;wM e/ ;kB{z nkgDk ihtB ;cb<br />

eoBk ukfjdk j?.<br />

tkfjr[o{ ih ek ykb;k..<br />

tkfjr[o{ ih fe csfj..


40 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

PARAMBRAHMA<br />

IN THE BEGINNING IT WAS A COMPLETE SILENCE WHICH HAS BEEN THE PARAMBRAHMA WITHOUT BEGINNING & WITHOUT END.<br />

THE CREATION IS THE ETERNAL PLAY OF GOD IN HIS FORM AS PARAMBRAHMA, THE ABSOLUTE AND ALL-CONTAINING GODHEAD.<br />

“The importance of the<br />

Primordial Coil and its three and<br />

a half coils must be clearly<br />

understood, because in general<br />

the complete functioning of the<br />

entire creation and of human<br />

beings in particular is guided by<br />

the endless combinations and<br />

permutations of the Primordial<br />

Coil with other vertical forces.”<br />

- HH Shri Mataji, Mumbai, 29<br />

March 1975<br />

Parambrahma has two cosmic<br />

states: to be awake or asleep.<br />

When Parambrahma is in the<br />

awakened state His manifestation<br />

into creation takes place; when<br />

in the state of sleep, all His<br />

activities are dissolved into<br />

absolute zero and the creation<br />

ceases to exist.<br />

This is a state of no motion<br />

and complete entropy. In this<br />

state all that is created - matter<br />

and non-matter - gets dissolved<br />

into an abstract energy which is<br />

Parambrahma. It is a state of<br />

existence, of just being, but it is<br />

like an object devoid of any light<br />

to reflect it. All human, inhuman,<br />

superhuman and non-human<br />

elements dissolve into<br />

Parambrahma when He stops the<br />

drama of creation being played<br />

uniquely for His enjoyment and<br />

amusement.<br />

Controversy has long raged<br />

about the starting point of<br />

creation. If one can grasp that<br />

eternity is the very nature of<br />

Parambrahma then this<br />

controversy can be simply<br />

resolved. When a person is in a<br />

state of consciousness, he is<br />

active, his personality manifests<br />

in his work and his talents are<br />

expressed. But when he is<br />

asleep, he is totally inactive, and<br />

the expression of his personality<br />

is withdrawn into his being.<br />

The process of creation is<br />

comparable to the process of a<br />

seed sprouting to become a<br />

tree, and having attained full<br />

maturity, becoming a seed again.<br />

Thus, the Parambrahma<br />

becomes the Primordial Seed<br />

(Brahma Beeja) before starts his<br />

activity. Creation is the<br />

manifestation of this seed which<br />

is akin to a perfect crystal with<br />

all its facets complete.<br />

THE FIRST STAGE OF<br />

CREATION<br />

The Primordial Seed (Brahma<br />

Beeja) gets divided into two<br />

parts: one is the seed; the other<br />

is its germinating power. In the<br />

play of creation, the seed is the<br />

spectator, and its germinating<br />

power creates the spectacle.<br />

Thus the two identies of God<br />

(Parameshwara) and His power<br />

(Parameshwari) are formed. They<br />

exist as Supreme Being (Purusha)<br />

and as the Mother Power of<br />

Creation (Prakriti or Holy Ghost).<br />

They are the Primordial Father<br />

and the Primordial Mother, our<br />

Divine parents.<br />

THE SUPREME BEING<br />

The central dot or nucleus<br />

represents Almighty God as<br />

Supreme Being (Sada Shiva),<br />

who is also known by man as<br />

Parameshwra, Allah, Jehovah, or<br />

the Spectator. He is completely<br />

separated from His Power (Adi<br />

Shakti) in order to enjoy the play<br />

created for Him by Her.<br />

He is the Sustainer of the<br />

play because He is the only<br />

Spectator. Actually the whole<br />

spectacle is played out just to<br />

please Him and to express Him.<br />

It is for His amusement only, so<br />

the moment He ceases to enjoy<br />

it, the play will be stopped by<br />

Him. He has the power to switch<br />

off His own projection.<br />

Although His role is as a<br />

witness, God the Father<br />

(Parameshwara) is the source of<br />

all strength and majesty. He<br />

creates blissful security and<br />

protection for all His creatures.<br />

Everything exists because of Him<br />

and He is therefore existence by<br />

itself. He is also the light of total<br />

awareness, and the deciding<br />

factor in all things as His wisdom<br />

cannot be challenged. He is the<br />

source of all wisdom and human<br />

beings are just one expression of<br />

His awareness.<br />

He floods the universe with<br />

benevolence that just flows from<br />

His personality, and fills creation<br />

with joy. He is the creator of<br />

everything, and everything has<br />

been created for Him and for His<br />

enjoyment. He is the greatest of<br />

the greatest, the glory of all<br />

glories.<br />

Being omnipresent and<br />

omnipotent, He is the glory of<br />

everything, and because of His<br />

All-pervading Power He is finite<br />

in the infinite. He is also the<br />

subtlest of the subtle, never<br />

incarnating in human form. Only<br />

His Power (Adi Shakti) takes<br />

human birth. He is manifested<br />

through Her Incarnations or<br />

those of Her children, whose<br />

male and female children reflect<br />

Him. He remains above all as the<br />

fountain-head of their<br />

manifestations.<br />

It is through His Power that<br />

He creates to reflect Himself. The<br />

creation is just like a reflector or<br />

mirror. The best reflector He has<br />

formed is the human being, who<br />

was created (Adam & Eve) and<br />

later evolved by Him with great<br />

compassion through His Power,<br />

The Primordial Mother.<br />

How He evolved the creation<br />

using different reflectors can be<br />

better understood from this<br />

analogy: God (the object<br />

containing the dormant light) sits<br />

in a dark room surrounded by<br />

darkness. In these<br />

circumstances, He is unable to<br />

reflect Himself, so He switches on<br />

His light.<br />

This light is His Power (Adi<br />

Shakti) which is separate from<br />

Him. But with no reflectors or<br />

mirrors the light is still not able<br />

to reflect. So reflectors like glass<br />

windows are created by the<br />

Power, who places them one<br />

after another before Him,<br />

reducing the distance between<br />

them and Him until their<br />

reflections match exactly the<br />

object.<br />

God is the object and human<br />

beings are the reflectors<br />

If God does not enjoy the<br />

spectacle or accept the<br />

continuance of the drama, He may<br />

at any time switch off His light<br />

bringing the whole thing to an<br />

abrupt end. When that happens,<br />

He is engulfed in total darkness<br />

again and nothing remains of the<br />

creation. In reality He still exists<br />

as Parabrahma, the supreme<br />

abstract force.<br />

This is why some of the great<br />

ancient philosopers said that<br />

creation came out of nothing, as,<br />

in relation to creation, Parabrahma<br />

can be considered as something<br />

that virtually amounts to nothing.<br />

The human mind is the only<br />

instrument created by the Divine<br />

capable of reflecting Him.<br />

Through His creation of human<br />

beings His identity is reflected and<br />

expressed in human awareness,<br />

and in that way God becomes<br />

aware of Himself.<br />

THE SECOND STAGE OF<br />

CREATION<br />

The two identies of the Divine<br />

parents, Father God (Sadashiv)<br />

and Mother God (Adi Shakti),<br />

came into existence. As the Lord<br />

of His Power (Adi Shakti, the<br />

Primordial Mother, the Holy Ghost)<br />

and One with Her, Sadashiva does<br />

not tolerate any insults offered to<br />

Her.<br />

His identification with His<br />

beloved wife is complete and<br />

bounded with perfect mutual<br />

love. They exist in complete<br />

oneness, in one subtle<br />

understanding. Despite being the<br />

greatest of the greatest and the<br />

kindest of the kindest, He<br />

nevertheless cannot tolerate any<br />

insult to his Power (The Adi<br />

Shakti).<br />

Through Her male or female<br />

children (Avataras), He destroys<br />

devils, satanic incarnations<br />

(Rakshasas), and depraved<br />

human beings who manifest the<br />

evil forces by trying to disrupt and<br />

subvert the Her creation.<br />

His identification with his<br />

Power (Adi Shakti) is absolute. His<br />

wrath falls naturally on all those<br />

who try to cross or spoil the game<br />

of His beloved spouse, just like a<br />

wise father who punishes his<br />

children when they disobey their<br />

mother. His anger may explode so<br />

violently that the havoc of total<br />

destruction through His Dance as<br />

Lord Shiva (Tandav) will occur.<br />

THE THIRD STAGE OF<br />

CREATION<br />

The complete authority of the<br />

Father God now descends into the<br />

Mother God who, in Her turn,<br />

expresses complete reverence to<br />

Her Lord. So in the third stage of<br />

creation, as Bindu, She moves<br />

around the centre in a parabolic<br />

path. This movement reflects<br />

the obedience of the Mother to<br />

the Father in complete<br />

reverence and, by it, She<br />

expresses the loving surrender<br />

of Her entire identity.<br />

The relationship between<br />

the two Divine Identities is of a<br />

loving Primordial Father who<br />

bestows all His powers on His<br />

dearest wife, the Primordial<br />

Mother. She in return expresses<br />

complete surrender to Her Lord.<br />

Their mutual adoration is the<br />

source of Divine Joy expressed<br />

by the parabola.<br />

The parabola also expresses<br />

Her Power of Divine Love and<br />

represents the Mother's Love for<br />

Her creation. Interestingly, the<br />

shape of a burning flame and also<br />

of the human aura is also that<br />

of a parabola, and an egg is also<br />

parabolic in shape. Hence all that<br />

is created fundamentally moves<br />

on a parabolic path.<br />

The parabolic movement of<br />

the Primordial Mother is the first<br />

movement of the Primordial<br />

Forces, and is Adi Shakti’s<br />

symbol. Being the first<br />

expression of the living force of<br />

the Primordial’ Mother’s Love,<br />

this parabolic Primordial<br />

Movement is known as Adi Gati.<br />

Hence all that is created<br />

fundamentally moves on a<br />

parabolic path.<br />

Surprisingly when we love<br />

someone the waves of love go<br />

Inder Cheema<br />

around that person and return<br />

to us in a parabola bringing the<br />

bliss of love back to us. When<br />

we hate someone, the waves of<br />

hatred similarly go around that<br />

person and return to us as pangs<br />

of hatred.<br />

The complete authority of<br />

the Father God now descends<br />

into the Mother God who, in Her<br />

turn, expresses complete<br />

reverence to Her Lord. Almighty<br />

God as Paramount God or<br />

Supreme Spirit is called<br />

Parameshwara; the Power of<br />

Almighty God is known as<br />

Parameshwari (Adi Shakti).<br />

SHE is known by different<br />

names Adi Shakti (Hinduism),<br />

Comforter/Holy Spirit<br />

(Christianity), Shekinah<br />

(Judaism), Ma Adi/Ruh (Islam),<br />

Mai Treya (Buddhism), Great<br />

Mother (Taoism), Aykaa Mayee<br />

(Sikhism), and Wakan-Taka<br />

(Native Indian Spirituality)<br />

dot/S<br />

dot/;K dh Brrz nzdo,<br />

dot/;K d/ tk;/.<br />

nZXh oks T[Zm eoB fJpkpds,<br />

jZEh cV e/ ek;/.<br />

nZbPK gk;'A wzrD y?oK f;oc s'b/ jh wk;/.<br />

ofjws j'Jh fwbD ;"ArksK, fyZV-fyZV jZ;d/ jk;/.<br />

so so ubhnK ghD uoBkws j' iKd/ fJe gk;/.<br />

S[ZX pZ[X d't/A T[jdhnK j'JhnK, eo{rk e"D y[bk;/.<br />

nkgD/ nkg 'u nZbk dk ozr ;G o{jK ftu ikg/.<br />

o{j dhnK owzK T[ZuhnK T[ZuhnK nkg/ nkg jh nkg/.<br />

sB wB neb ;G T[jd/ ftu r[nku/ e"D b[Gdk ik e/.<br />

ozr oZsh ;wM Bk nkJh, i' ;h xo fJebk g/.<br />

gho g?rzpo T[Zuh jZ;sh, T[Zu/ B/ Bro y/V/.<br />

fi; p;sh ftu o{j dk tk;k T[j nZbk d/ B/V/.<br />

gVP gVP ebwK ghV j:ksh nkgD/ ;kJhA d/ ftjV/.<br />

B{o B{o nkg y[dk wZ[e rJ/ B/ ;G M/V/.<br />

p[b/PSkj dh yoh fJpkds ofjws pyS/ y/V/.<br />

id T[; gkfJnk Skj fJBkfJs b'u b'u s/o/ s/ ftjV/.<br />

b'eK GkD/ gkrb j'fJnk rw/ w[ohd ;j/V/.<br />

fiXo t/y/ nBkfJs nBkfJs, fBrk nBkfJs u[c/o/.<br />

nZbk drz w[jZps, nZbk ;rz w[jZps nZbk Xoh w[jZps.<br />

;Zuh eo w[jZps, fJj fJe yoh w[Zjps fJj fJe yoh w[jZps<br />

e/tb wkDeg[oh


41<br />

41 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

dZ; gzikp eoK eh f;cs s/oh <<br />

d'';s' n;hA ;ko/ jh ikDd/ jK fe<br />

gzikp Spd gziOnkp s'A pÎ fDnK j?<br />

feT[Afe fJj ed/ gzi dfonktK dh Xosh<br />

j[zdh ;h. fi; d/ ekoB fJj w[ZY s'A fJe<br />

T[gikT{-ioy/z G"A d/ ekoB y/sh gqXkB,<br />

ftef;s s/ y[Sjkb gqKs pfDnk fojk.<br />

fi; ekoB fJj nkgDhnK tgkfoe,<br />

;kfjse, Xkofwe s/ oki;h ;orowhnK<br />

dk ;dk e/Ado fojk. go nZi fJ; dh<br />

fe;ws jh j? fe fJ; e'b j[D f;oc d'<br />

jh dfonk pu/ jB ns/ T[j th ;[Zed/ ik<br />

oj/ B/. e[M EktK s/ b'eK B/ fJ; dh<br />

iwhB B{z th tkj e/ tosDk ;[o{ ehsk<br />

j'fJnk j?.<br />

gzikp d/ fJfsjk; s'A n;hA d';s'<br />

GbhGKs jh tkfec jK. w[ZY-edhwK s'A<br />

jh fJ; d/ wjkB fJfsjk;, ;{opho<br />

:'fXnK, ghoK-g?rzpoK dh Xosh, y/sh<br />

nXkos fte;s ;wki fJ; d/ ftek;,<br />

p[bzdh-y[Sjkbh s/ nwhoh d/ jwkfJsh<br />

oj/ jB. fJ; B{z eJh jwbktoK,<br />

XkVthnK s/ ftd/Sh b[N/fonK dh wko<br />

dk ;kjwDk eoBk fgnk. p/Se ;w/A s/<br />

jkbksK dh T[Eb g[Eb s/ w[;fbw-nzro/<br />

iK b[ZN s/ eZN-tZY dh wko th fJ; B{z<br />

nkgD/ fgzv/ s/ jYkT[Dh gJh. fco th<br />

fJE/ f;ZyK d/ d; r[o{nK dh gftZso uoB<br />

S'j gqkgs fJ; Xos s/ nkg;h<br />

GkJhuko/, ;oG ;KMhtkbsk s/<br />

;fGnkukoe-;fjj'Ad d/ phM gBgd/<br />

oj/. fJ;/ gzikp B{z gqhsK-w[jZpsK s/<br />

w/fbnK dh Xos j'D dk wkD th gqkgs<br />

j?.<br />

gfjbK fJ; B{z d/S dh tzv dk dod,<br />

fco u[ok;h d/ dzfrnK dk ;zskg G'rDk<br />

fgnk s/ fJ; d/ fSeko b'e T[; tes d/<br />

wzio B[{z ed/ th Bjh G[bk ;e/ s/ fJB;kc<br />

bJh ni/ th do do dhnK m'eoK bJh<br />

wip{o B/. d/S dh tzv t/b/ d/ dod B{z s/<br />

gzikp d/ jkbksK B{z T[; tes d/<br />

ethnK-fuzseK B/ th nkgDhnK<br />

ouBktK okjhA y{p g/S ehsk. fiBK ftu'A<br />

gzikph dh wjkB eftsoh nfwqsk ghqsw<br />

B/ th nkgDh eftsk okjhA b'ekJh dod<br />

B{z tXhnk Yzr Bkb g/S ehskLnZi<br />

nkyK tkfo; Skj B{z fes/ epoK<br />

ftu'A p'b,<br />

s/ nZi feskp-J/-fJSe dk e'Jh<br />

nrbk toek c'b.<br />

fJe o'Jh ;h Xh gzikp dh s{ fby<br />

fby wko/ t?D,<br />

nZi bZyK XhnK o'dhnK s?B[{z tfo;<br />

Skj B[{z efjD.<br />

t/ dodwzdK fdnk dodhnk,T[m<br />

sZe nkgDk gzikp,<br />

nZi p/b/ bkSK ftShnK s/ bj{ dh<br />

Goh MBkp.<br />

fJj sK ;h gzikp d/ fJfsjk; dh<br />

fgSbMks, j[D rZb eod/ jK nZi d/<br />

gzikp dh fi; ftu'A g[oksB foSs/-<br />

Bks/, ;ke-;ehohnK, ;KM-w[jZpsK d/<br />

fdqS ysw j' oj/ B/. nZi s[jkB{z fes/<br />

th fgzvK d/ t/jV/ tVfdnK jh fgZgbKp'jVK<br />

dh SktK j/m p?m/ pi[orK dh ;Gk<br />

y[zY-uouk s/ skS dh pkzh d/yD B[{z Bjh<br />

fwb/rh, Bk jh nZi pzphnK s/ fwZsoK<br />

dh vko N'bh rkT[Adh nmy/bhnK eodh<br />

fd;/rh, u[pZu/ u' pZu/ BjKd/, ykbK u'<br />

BZe/ w'Vd/ w'Y/ s/ ejh u{Zeh fe;kB wkDe<br />

dhnK ebhnK iK ezBh jZE oZy j/eK<br />

bkT[Adk fd;/rk, eb-eb ;kc trd/<br />

ykbK d/ gkDh B[{z th nZi eZb e'Jh Bjh<br />

ghAdk, Bk jh e'Jh fgzvK u' dzrb-w/b/<br />

bZrd/, Bk gZNK s/ w'oBhnK s/ ukdo/,<br />

Bk eZYth i[Zsh, Bk ;ztkohnK gZrk tkb/<br />

B"i[nkB GzrVk gkT[d/ fd;Dr/,<br />

t?;kyhnK u' e"vhnK gkT[Ad/ fbSed/<br />

fgzfvnK tkb/ rZGo{ th Bjh fd;D/, Bk<br />

jh S'N/ pkb w'Y/ uZe pi[or fyvkT[Ad/<br />

fd;Dr/, Bk jh ;KM/ szd{o s/ t/jV/ dhnK<br />

wkJhnK o'NhnK bkT[AdhnK fd;dhnK, Bk<br />

jh tZvh p/p/ u[Zb/ s/ ;kr fozBQdh fd;dh<br />

j?, Bk jh sVe/ e'Jh d[ZX u foVeBk<br />

gkT[Adh j?, Bk jh sVe/ pbdK d/ rZb<br />

NZbhnK yVedhnK ;[DhdhnK jB, Bk<br />

e[bQkVhnK, Bk e'jb{, Bk o{z fgzMDK<br />

fd;dk j?, Bk jh ;KM/ t/jV/ d/ ftnkj<br />

s/ ob fwb Skfwb j'DK s/ ekoi ftu<br />

;odk pDdk fjZ;k d/Dk fd;/rk, nZi<br />

e'Jh th ;zwK tkbh vKr Bjh cVBh g;zd<br />

eodk, nZi eZb sK shnK d/ w/b/ th<br />

Nkt/A Nkt/A bZrd/ B/, Bk jh ;ktD ghxK<br />

g?AdhnK B/, uoyk eZsDk sK pj[s d{o<br />

dh e"vh j?, Bk jh fJeZmhnK shthnK<br />

dk ro[Zy egkj u[rD iKdk, ikr'<br />

eZYdk th ed/ edkJh jh Bioh g?Adk j?.<br />

Bk jh s"Vh, ekVBh ojh j?, Bk<br />

rho/, u[Zb/ dhnK w'oBhnK, Bk gkEhnK<br />

gZEDk, r[Zbh vzv/, fyZd' y{zvhnK, Bk<br />

p/p/ wkJhnK dhnK bkvbhnK rkbQK,<br />

''t/ woi?A, t/ s/o/ s/ G[Zpb gt/, s?B{z nki?<br />

fe;/ dh nkJh, wVhQ u' g?DK, dkdk<br />

wx"DK'' nZi eZb d/ nkX[fBesk,<br />

seBhe d/ i[Zr B/ sZe s/ BhM-ohM B{z<br />

ysw eo fdZsk j?. ;kvk g[okDk y[Zbv[Zb<br />

Gfonk ;fGnkuko r[nkudkftr;dk<br />

gqshs j' fojk j?. e[M ;kbK<br />

pkd ;kB{z fJ; ;G ;fGnkuko dhnK<br />

fBSkBhnk fe;/ nikfJp xo iK fco<br />

ibzXo o'v s/ jt/bh fij/ o?SsoK u' d/y<br />

e/ ohMDk s/ y[S j'Dk gt/rk s/ j?okB<br />

th , fe eh fJj ;kv/ ;fGnkuko dk jh<br />

fjZ;k ;h< eh nkT[D tkbh ghVh B{z<br />

feskph ejkDhnK iohJ/ fJj ;G fdqS<br />

;wMkT[D/ g?Dr/ <<br />

fJ; s'A S[ZN w/o/ gzikp B[{z nZi eJh<br />

Bk-w[okd nbkwsK-fpwkohnK Bkb th<br />

i{MDk g? fojk j?, fiBQK ftu w[Zy o{g<br />

ftu BSk, rohph, p/o[irkoh,<br />

foStsy'oh, dki, Go{D jZfsnk nkfd<br />

d/ Bkw ;fji/ jh bJ/ ik ;ed/ jB.<br />

w/o/ gzikp B{z nZi fJe pj[s<br />

fGnkBe s/ ysoBke fpwkoh ykJh ik<br />

ojh j? s/ T[j j? BS/ dh fpwkoh. d';s'<br />

BSk th e'Jh nkw Sokp, v'v/, nchw<br />

BjhA, ;r'A fJ; s'A tZvh fvroh dk BSk<br />

fi; ftu e?g;{b, Nhe/, j?o'fJB, e'ehB,<br />

;w?e s/ fuZNk B/ z' gzikp dh itkBh s/<br />

nk ojh B"itkB ghVh B{z uZN fojk j?.<br />

ni'eh B"itkB ghVh ;z;ekoK s/ wKpkg<br />

dh B;hjs-cihjs B{z G[bkJh ik<br />

ojh j?. B"itkBK ftu y{j-pzph dh mzvh<br />

SK s/ w;s jtktK s/ eb eb tfjzd/<br />

gkDhnK dk ;kE-;zr ftu p?mDk, o'Nh<br />

ykDh, ejh ubkT[Dh, ykb u' BZe/<br />

w'VB/, gZm/ e[soB/ G[bk e/ nZi :ko<br />

ebuo, eko ebuo s/ pko ebuo B{z<br />

ngDkfJnk ik fojk j?. pi[or wkfgnK<br />

dh ;zrs s/ fgzvK d/ r[od[nko/, nykV/<br />

G[bk e/ nZi dh itkBh fJzNoB?ZN,<br />

tN;n?g, s/ uzvhrVQ u' gVkJhnK s/<br />

vK; ebZpK B[{z g{oh fSZds Bkb soihj<br />

d/Ad/ jB. ;w/A s/ nkX[fBesk dh nzBh<br />

d"V ftu nZi dh ghVh tZX s'A tZX nZr/<br />

fBebDk ukj[zdh j? fco ukj/, T[j wfjzr/<br />

BS/ dh jh feT[A Bk j't/. itkBh d/ b'o<br />

s/ g?;/ d/ z'o ftu Bt/A s'A BtK s/ wfjzr/<br />

s'A wfjzrk BSk B'itkB uZy e/ t/yD<br />

dh bkb;k Bkb fJ; d/ r[bkw pD iKd/<br />

jB. jikoK ;?eV/ xo fJ; BS/ dh nZr<br />

B/ ;[nkj eo fdZs/ jB. fgS/ fij/<br />

;oeko dh BSk S[vkT{ s/ ;[Xko e/AdoK<br />

dh s/ih ftu d/fynk frnk fe ;e{b<br />

ftu gVd/ pZfunK B{z th fJ; BS/ B/<br />

BjhA SZfvnk. eJh pZu/ th BSk S[vkT{<br />

e/AdoK d/ wohi pD/ d/y/ rJ/. ;oeko<br />

dk jzGbk Bkekch fojk. d/y' BS/ d/<br />

d?As B{z BSk e/Ado th BS/Vh wohiK nZr/<br />

E'V/ gkJ/ rJ/. ;oekoh j;gskbK ftu<br />

ekorko s/ ;N?Avov dhnK dtkJhnK dh<br />

xkN d/yh rJh. BS/ B/ ;ohoK B{z fJ;<br />

edo xo pDk fbnk j? fe fJ; s'A fpBK<br />

BS/Vh T[ZmD z'r/ Bjh ofjzd/. ;oho<br />

fgzio pD rJ/ jB, fujo/ vokT[D/ ;fjw/<br />

, ghb/ j'J/ fd;d/ jB, fujfonK s/ drD<br />

s/ uweD tkbhnK bkbhnK rkfJp j'<br />

u[ZehnK jB, nZyK f;bD ftj{DhnK s/<br />

;[ZehnK Bio nkT[dhnK jB, fJj' BS/<br />

VhnK dhnK fBSkBhnK jB.<br />

ekfwnK, wid{oK dk th fJjh jkb<br />

j?, ;owkJ/dko iK wkbe ekw/ wid{oK<br />

B{z ikD p[M e/ BS/ s/ bkJh SZvd/ jB<br />

fe fes/ T[BK d/ jZE'A ekwk Bk fBeb<br />

ikJ/ fJe gzE d' eki bJ/ iKd/ jB,<br />

;'SD th s/ ezw th E'Vh wid{oh d/D<br />

pkti{d th T[;/ dk ezw eoBk g;zd j[zdk<br />

j? z' BSk-;{Nk nkfd btkT[Adk j?. fJ;<br />

wzio B{z d/y e/ brdk j?. BfSnK d/<br />

wko/ B"i[nkB fco yh;/ ykbh j'D s/ xo<br />

B{z ;zBK bkT[D s/ T[sod/ jB, fco ukj/<br />

wK dhnK tkbhnK j'D, xo tkbh d/<br />

rfjD/, fgU dh iwhB, xo d/ io{oh<br />

;wkB nkfd go BSk g{ok eo b?Ad/ jB.<br />

BS/ d/ ;"dkro gfjbK ;"Ae ti'A E'Vk<br />

BSk d/Ad/ jB, fco ukN/ bk e/ wfjzr/ Gk<br />

dh ehws t;{bd/ jB, s/ eJh fe;w d/<br />

rbs ezw eotkT[Ad/ jB. eJh xo<br />

dhnK iwhBK s/ ikfJdkdK fJj BSk s/<br />

fuZNk yk rJ/ jB. nZi jo GKs dk<br />

BSK gzikp B{z yk fojk j?. fJj b[et/A s/<br />

g[VhnK d/ o{g ftu xo xo, rbh-w'VK<br />

sZe gj[zu u[Zek j?. i/bK GohnK s/ pkjo<br />

w[bkeksK s/ nkJ/ pi[or wK Î fgUnK<br />

dhnK dodhbhnK s/ ghVK uh;K Bkb<br />

Go/ fujo/ s/ jkt Gkt ;fji/ jh gSkD/<br />

ik ;ed/ jB. nZi jo/e d; pzfdnK u'<br />

jo S/ pzd/ e'Jh Bk e'Jh BS/ d/ wko/<br />

fwbDr/. BS/Vh g[ZsK d/ d[ZyK d/ wko/ wK<br />

fgU tes'A gfjbK jh pi{or s/ ewi'o<br />

j' iKd/ jB. ftnkj SkdhnK s/ th ;G<br />

s'A gfjbK wfjzrh ;okp pko/ g[ZfSnk<br />

iKdk j? s/ pkd 'u Gkt/A nkgDk fbnKdk<br />

;wkB th SZe fbnk ikt/ e'Jh coe Bjh<br />

g?Adk j?. fJj j? ;kvk nZi dk gzikp.<br />

rohph dh wko th gzikp dh i[nkBh<br />

B{z T[ikV ojh j?. rohp fJB;kB dh d'<br />

tes dh o'Nh th feZeo s/ Nzrh ikgdh<br />

j?, nZi d/ wfjzrkJh Go/ d"o ftu, ih<br />

s'V s/ bZe GzBth fwjBs th g{o/ gfotko<br />

dk r[ikok s/ f;o u[Zeh p?Ae eoi/ dh<br />

gzv B{z bkj[D s' n;woE Gk; ojh j?.<br />

r[ops d/ wko/ feo;kB XhnK g[ZsK d/<br />

ftnkjK s/ eoi/ bkT[D s' n;woE nZi<br />

;bck; yk yk s/ feeohA ckj/ bZr e/<br />

ihtB bhbk ;wkgs oj/ jB. T[s'A fiBK<br />

dhnK iwhBK E'VhnK B/, g[Zs BS/Vh B/<br />

T[BK dh sK oksK dh BhAd jokw j' iKdh<br />

j?. rohpK d/ g[Zs G/v ukb sfjs jh<br />

rbs okjhA g? e/ u'ohnK, BS/ s/ y'jK<br />

b{ZNK eod/ xo'A p/xo j'J/ fcod/ B/. nZi<br />

eZb gzikph wid{oK B{z SZv e/ fpjkoh<br />

GJhnK s'A ezw eokT[Dk finkdk tXhnK<br />

s/ ;;sk ;wfMnk iKdk j?. fJe gzE d'<br />

eki, ezw finkdk eod/ jB, EZed/<br />

nZed/ xZN jB, Sokp fgnkbk Bjh wzrd/<br />

i/ ghD sK E'V/ s/ y[S j' iKd/ jB,<br />

fdjkVh th xZN s/ ezw bJh wzB iKd/<br />

jB.<br />

p/o[irkoh dk jV nZi d/ B"i{nkBK<br />

B{z jVh zk fojk j?. B"eohnK E'VhnK jB<br />

s/ gV/ fby/ p/o[irko ghVh tZvh wksok<br />

ftu j?/. nZi fiE/ woih d/y bt'<br />

n;kwhnK dh frDsh i/ 50 j? sK<br />

noiheosk 25000 jiko d/ eohp j'Dr/<br />

. p/o[irkoh ekoB jh S';D th tXdk<br />

j?. fJe ;/tkdo, ugVk;h dh B'eoh<br />

bJh ghHn?uHvh, wk;Noz fvroh tkb/<br />

fJzNoftT[{ ftu jkio j[zd/ d/y/ rJ/ jB.<br />

nZi eZb ;oeko 7000-10000 o[gJ/<br />

wjhB/ d/ t/sB s/ eZuhnK n;kwhnK s/<br />

w[bkiw Gosh eo ojh j?. nfij/ ftu<br />

e'Jh xo dk you, i/p dk you s/ tZy<br />

tZy fpZbK dk you fet/ MZb/rk. eJh<br />

wfjew/ fit/A wk;Noh, fpibh wfjew/ s/<br />

nKrDtkVh d/ eZu/ eowukohnK B[{z ;w/<br />

A f;o sBykjK Bjh fwbdhnK ftuko/<br />

w[ikjo/ ib;/ eod/ ;oeko dh ikB B[{z<br />

o'Ad/ fcod/ B/, eJh eZuhnK B"eohnK tkb/<br />

gZe/ j'D d/ ;zxoS ftu gkDh dhnK<br />

N?AehnK s/ uV woB s/ e[M s/b gk nksw<br />

jZfsnk eoB s/ wip{o j[zd/ B/.<br />

n?;Hn?;HJ/ nfXnkgeK s/ j'o eJh<br />

wfjew/ j? B/ fiE/ 4-4 wjhfBnK s'A<br />

sBykjK Bjh fwb ojhnK, go ;kvh<br />

;oeko neS? e[wko, ;'BkeSh f;Bjk,<br />

s/ fgq:zek u'gVk B{z BukT[D bJh eo'VK<br />

o[gJ/ you ojh j?.<br />

p/o[irkoh dk wkfonk nZi dk<br />

B'i[nkB gbkfJBtkdh o[uh XkoB eodk<br />

ik fojk j?,i' ezw fJE/ eoe/ fwjBs<br />

Bkb th Nhu/ jkf;b ehs/ ik ;ed/ jB<br />

Gkt/A fe d/o ;t/o jh ;jh T[BK B{z G[Zb e/<br />

pkjoh uwe s/ ftd/Sh ewkJh d/<br />

;[gBwJh fynkbK u' r[nku/ B'i[nkB<br />

fwjBsK s/ fwZNh Bkb x[b x[b e/ wKtK<br />

fijh iwhB t/u t/u e/ pkjo B{z gbkfJB<br />

eo oj/ B/. fJe fog'oN w[skfpe brGr<br />

YkJh eo'V s'a th finkdk Gkosh nZi<br />

;z;ko d/ tZy tZy w[beK ftu t; oj/<br />

jB. jo/e ;kb brGr 20 s'A 25 jiko<br />

B"i[nkB ftd/;hA iKd/ jB. eJh pkjob/<br />

w[beK ftu r?oekB{zBh sohe/ Bkb ofjzd/<br />

j'J/ cV/ ikD s/ Bk fJZXo z'r/ s/ Bk<br />

T[ZXo z'r/ ofjzd/ jB. J/Xo wK,pkg dhnK<br />

nZyK T[vheK s/ fceoK-jzM{nK d/ jVK<br />

u ;[Ze s/ w[e ikD feBko/ g[Zi iKdhnK<br />

jB, e[nkohnK G?DK d/ ukn-ohMK<br />

nZXtkN/ jh dw s'VD bZrd/ jB. id'A<br />

;G e[M t/u tZN e/ th ftd/SK ftu uzr/<br />

ezw eko Bjh fwb gkT[Zd/, iK fizBK dk<br />

fdb pkjo Bjh bZrdk xo s/ nkgD/<br />

tsB d/ brkn d/ wko/, c/o tkg; GZid/<br />

xo B{z nkT[zd/ jB sd sZe fuVhnK y/s<br />

u[r u[ZehnK j[zdhnK jB s/ fpBK gSskt/<br />

s'A jZE e[M Bjh bZrdk. c/o d[Zy, eoi,<br />

s/ N?SB s/ ngokXh wB dh ;'u d/ jkth<br />

j'D s/ B"i[nkB e[okj/ g? iKd/ ikD/<br />

nBikB/ eJh rbs ezw eo p?md/ jB.<br />

w/o/ nZi d/ gzikp dh eh ;ko/ Gkos<br />

dh th fJe bk fJbki fpwkoh foStsy'oh<br />

j?. w/o/ gzikp dh G'bh Gkbh iBsk d/<br />

wB ftu fJj rZb xo eo rJh j? fe<br />

fpBK foSts s' e'Jh th ezw S/sh s/<br />

fpBK GZi d"V s'A Bjh fBpV ;edk.<br />

dcsoK ftu eskoK dhnk eskoK<br />

bZrhnK BioK nkT[ZdhnK jB. rohp,<br />

G'b/ Gkb/ b'eK dhnK BioK s/ u/jfonK<br />

s/ ;fjw s/ fMie nkw d/yh zk ;edh<br />

j?, dcsoK u p?m/ pkT{nK dhnK GpehnK<br />

s/ dpe/ d/ vo'A eJh ftuko/ sK dcsoK<br />

dhnK dfjbhiK jh Bjh Ngd/. y{B g;hB/<br />

dh ewkJh T[BK B[{z pkT{nK d/ rZfbnK u<br />

gkT[ZDh g?Zdh j?,fco ukj/ ezw w?foi<br />

ofi;No/SB, fojkfJS ;oNhfce/N,<br />

iwhB dh ofi;Noh, vokfJftzr bfJ;z;<br />

b?D nkfd fij/, fpBK B'N s'A ezw b'N<br />

Bjh fd;dk. S'Nh s'A S'Nh B"eoh bJh<br />

th bZyK o[gJ/ dh foSts fdZsh iKdh<br />

j?. nZi eb fvgNh efwa;Bo dcsoK<br />

ftu ;[ftXk e/Ado th d[fpXk e/Ado pD/<br />

Bio nk oj/ jB. wkw{bh iBw ;oNhfce/<br />

N b?D bJh ckfJb dk youk 5-7 jiko<br />

o[gJ/ sZe dk you nk iKdk j?. w"s iK<br />

iBw ;oNhfce/N b?D bJh rohp b'eK<br />

dh ;[ftXK e/AdoK dhnK fyVehnK s/ ;t/<br />

o/ ;t/o jh bzwhnK bzwhnK eskoK d/yD<br />

fwb iKdhnK jB. eJh tko sK bZrdk<br />

j? oZp jh ubk fojk j? w/o/ gzikp B{z. iK<br />

fco w/o/ tsB d/ b'e jZmh s/ fjzwsh jB<br />

z' fe fBikw s/ nkgD/ nkb/ d[nkb/ d/<br />

g;ko/ B[{z sBd/jh s/ fizdk fdbh Bkb<br />

MZbh ik oj/ jB.<br />

w/o/ gzikp d/ e[M coizd oZp dh w/<br />

jo Bkb uzr/ oZM/ g[Zi/ j'D d/ pkti{d<br />

oZp dk ;[aeo wBkT[D s/ ;kdrh dh EK<br />

g?b; ebuo B{z pVh fSZds Bkb soihj<br />

d/Ad/ jB. ny/ cbkD/ B/ d' bZy dk g?b;<br />

ehsk j? w?A feT[A ojK w?A sk gzi bZy<br />

tkbk g?b; eoBk j?, ;ko/ d/yd/ ofj<br />

iKDr/ w?A w[zvk ftnkfjnk j?. gzikphnK<br />

dh w?A jo irk Gko{ g? iKdh j?. cbkD/<br />

B/ 10 bZy dh rZvh fdsh j? w?a e[Vh d/<br />

ftnkj s/ 20bZy dh rZvh fdnkrK. fJ;<br />

fe;w dh ;'u s/ fdyktk jh , dki fijh<br />

bkjBs B{z iBw fdzdk j?. fi; Bkb<br />

dki xZN fbnkT[D s/ b'Gh gfotkoK tb'A<br />

XhnK rohpDhnK dh pbh d/D s'A th<br />

r[o/z Bjh ehsk iKdk. fezBk uzrk j't/<br />

i/eo tkX{ fdyktk iK g?;k tjkT[D dh<br />

EK s/ rohpK B{z G'iB, eZgV/ nkfd dkB<br />

u' fdZs/ ikD. gsk Bjh w/o/ gzikp d/<br />

coizd c'e/ fdykt/ s/ nwhoh d/ BS/ B[{z<br />

ed'A fsnkrDr/.<br />

SkfJd s[Sh Bjh ikDd/ j't'r/ fe w/<br />

o/ gzikp B{z ;gs f;zX{, gzi dfonktK dh<br />

Xos, nzBdksk gqKs s'A fJbktk e[Vh<br />

wko gqKs dk Bkw th fdZskk iKdk j?.<br />

Go{D jZfsnk fJe ekB{zBh ngokX j? go<br />

nZi th ;kv/ B/V/ s/V/ d/ gqkJht/N Bof;zr<br />

j'wi, j;gskbK,ebhfBeK T[go fJj<br />

go?efN; ikoh j?. S[g S[gk e/ fJ; B[{z<br />

nZi th nzikw fdZsk ik fojk j?. Go{D<br />

jZfsnk d/ ekoB jh gzikp dk ;?e; o/;'a<br />

pkeh okiK d/ w[ekpb/ vrwrk fojk j?.<br />

bVeh izwD B{z nZi th eJh o{Vhtkdh<br />

s/ fgSVh ;'u tkb/ wkVk ;wMd/ jB,<br />

e'Jh fJBK w{oyK b{z ;wMkt/ fe s[jkvh<br />

wK s/ dkdh th sK fe;/ dh Xh ;h. T[j<br />

Bk j[zd/ sK s[Sh fet/A nZi dk fdB t/yd/<br />

. bVehnK nZi fe;/ th y/so ftu<br />

bVfenK s'A xZN Bjh, eh B"eohnK, c"z,<br />

vkeNoh, g[fb;, nfXnkgD, ;kfJz;,<br />

nkfd e'Jh th nfijk y/so Bjh fi;<br />

ftu bVehnK wZb Bk wkoh j't/. rZb<br />

f;oc ;kB{z nkgDh ;"Vh ;'u s/ G?Vh<br />

wkfB;esk B[{z pdbDk gt/rk.<br />

w/o/ jh gzikp d/ f;Zy coizdK s/ f;Zy<br />

gzE d/ ;g{sK B[{z nekb sys z' ;G s'A<br />

Xkofwe s/ f;Zyh Xow dh T[Zuh s/ gftZso<br />

irk oZydh j?, fi; irkQ s/ p?m e/ f;Zy<br />

r[o{ ;kfjpkB f;ZyK d/ o'ikBk d/ MrV/<br />

s/ w;fbnK dk fBgNkok eod/ ;B, T[;<br />

g{iD:'r irkQ s/ e[M wjhB/ fgZS/ fij/<br />

f;yK d/ d' ro[ZgK ftu y{Bh izr s/ gZrk<br />

bkT[D-sbtkoK bfjokT[D sZe dh<br />

bVkJh d/yD B[{z th fwbh ;h, fi;dk ;ko/<br />

f;Zy irs s/ pkjo d/ f;ZyK tb'A th<br />

ekch fto'X s/ Bokirh ikjo ehsh rJh<br />

;h. f;Zy Xow sK fBwosk, SKsh, wib{wK<br />

dh okyh s/ ;Zuh Grsh dk ;zd/S fdzdk<br />

j?. go fJ; xNBk B/ f;Zyh Xow dh pj[s<br />

p[oh T[dkjoD g/S ehsh ;h. w/o/ gzikp<br />

d/ coizd ;g{s feT[A ;po, ;Ksh,fBwosk<br />

s/ Xkofwesk dk gkm G[bh ik oj/ B/.<br />

nZi jo rZb ;oeko e'b'A G[Zy jVskb,<br />

s'V-c'V eoe/, ib;/-ib{;, w[ikjo/ s/<br />

;kV c{e Bkb wBkT[Dh g? ojh j?/. w/o/<br />

gzikp ftu nZi fJbki bJh dtkJhnK<br />

dh xkN j' rJh j?. ;ko/ Nhe/ s/ BShb/<br />

e?g;{b fJ; dh itkBh d/ b/y/ uV rJ/<br />

jB. j;gskbK ftu p?v fps;fonK,<br />

dtkJhnK dh xkN j? wohi coSK s/ jh<br />

fp;so/ bk e/ fJbki eotk b?Ad/ jB,<br />

;Nkc xZN j? z' j? th T[j pdbhnK s/<br />

oki;h dpkT[ nXhB EK e[EK pdbh j'D<br />

ekoB B"eohnK SZv SZv pkjo B{z GZi<br />

oj/ B/ eJh ftuko/ vkeNo sK oki;h<br />

dpkT[ B{z Bk jzYkT[Ad/ y[d d/ xo/ ebhfBe<br />

y'b s'oh c[bek ubkJh iKd/ B/. EkÎ fDnK<br />

ftu th rohp pkjob/ r/N s'A jh w[V<br />

iKdk j?. gfjbK T[; B{z oki;h gkoNh<br />

iK ro[g pko/ g[ZfSnk iKdk j? fco T[;<br />

dh cfonkd ;[Dh iKdh j?. p[Ykgk<br />

g?BSBK wfonK dhnK th fwbdhnK B/,<br />

eJh EKJhA sK itkB th b? oj/ B/. eJh<br />

fgzvK fiE/ fgSVh iKsK bJh e'N/ dhnK<br />

;hNK B/, ;owkJ/dko rohp B{z nkg g?;k<br />

brk e/ ;ogzu ybko b?Ad/ B/ s/ fco y[d<br />

dh ubkT[Ad/ B/. eJhnK fgzvK ftu<br />

ftek; w{j'A th p'bdk j? go finkdkso<br />

ftu sK rqKNK fgzv d/ ftu nkT[ZfdnK<br />

jh rkJhp j' iKdhnK jB, s/ rbhnK<br />

BkbhnK ftukohnK fiT[A dhnK fsT[A<br />

nkgDh fe;ws o'dhnK ofjzdhnK jB.<br />

;kvk fgzv y?odhBe/ th pZ; nZv/ d/ SZ?v<br />

pDB B{z o' fojk j?. n;hA whAj g?D s/<br />

d[ekBK d/ ;?ZvK ftu yb' e/ NkfJw ;kod/<br />

jK.<br />

gzikp d/ pkovo d/ fJbkfenK ftu<br />

ghD tkbk gkDh pj[s jh yokp j' fojk<br />

j?. fJ; ifjohb/ s/ rzXb/ gkDh ftu<br />

:{o/Bhnw dh pj[sks Bkb pj[s<br />

ifjohbhnK fpwkohnK g?dk j' ojhnK<br />

jB. fiBK ftu ekbk ghbhnk, e?A;o,<br />

g/N s/ uwVh o'r w[y jB. gzikp d/<br />

pkovo d/ fibQ/ w'rk, fco'ig[o, soB<br />

skoB, cohde'N,nzfwqs;o, r[odk;g[o,<br />

j[f;nkog[o nkfd ekch rzGho BshfinK<br />

Bkb fJ; d/ fSeko j' oj/ jB. gkDh B{z<br />

pukT[D s/ ;kc eoB ftu ;oeko B[{z<br />

edw u[ZeD/ ukjhd/ jB BjhA sK nkT[D<br />

tkb/ 20 ;kbK sZe gzikp B[{z ghD bJh<br />

th gkDh B;hp Bjh j't/rk. gzikp th<br />

S/sh jh oki;EkB s/ fdZbh ftubh gkDh<br />

tkbh feZbs B[{z jzYkJ/rk. w"i{dk B{z e[Zy,<br />

o[Zy, G[Zy s/ ;[Zy dh okyh eoB bJh<br />

f;os'V :sB eoB/ ukjhd/ jB, sK jh<br />

sK e'Jh th fBikw nktkw dh fBr/ uV<br />

;e/rk.<br />

;N/N s/ ;?ANo dh ;oeko d/ fJZe<br />

d{i/ s/ BSK Bk o'eD fij/ fJbikw<br />

brkT[D dh EK s/ fJeZm/ fwb e/ jzGbk<br />

wkoBk ukjhdk j? s/ BS/ d/ d?As B[[{z Be/<br />

b gkT[Dh ukjhdh j?. wfjzrkJh B[{z Be/b<br />

gkT[Dh ukjhdh j?. r[nKYh w[be d/<br />

pdbd/ otZJhJ/ s/ g?sfVnK s/ g?Bh Bio<br />

oZyDh ukjhdh j?. tZX s'A tZX ;oekoh<br />

;/tktK u gkodoSsk fbnkT[Dh ukjhdh<br />

j?. tZX s'A tZX B'eohnK d/ w'e/ g?dk<br />

eoB/ ukjhd/ jB. w"i{dk ;oeko B{z<br />

pkovo p?bN d/ fJbkfenK d/ b'eK ftu<br />

th gVkJh s/ f;js ;/tktK gqsh<br />

ikro{esk tXkT[Dh ukjhdh j?.<br />

foStsy'oh B[{z ysw s/ gqSkSB ftu<br />

gkodoSsk fbnkT[Dh ukjhdh j?. gzikp<br />

dhnk ;ojZdK dh okyh eodhnK c'o;K<br />

B{z ;ysh tosBh ukjhdh j?. ;oeko B{z<br />

ukjhdk j? fe T[go'es do;kJhnK<br />

nbkwsK dk ;ysh Bkb dpk eo/, tes<br />

dh Bpi B{z geV/ s/ iBsk d/ fdb s/<br />

BiohJ/ B[{z gV/, j[D tes nk frnk j?,<br />

iBsk ikr ojh j?, ezw B{z jh ;bkwK<br />

j[zdhnK jB, s/ fJj rZb fBikw B[{z<br />

;wMDh jh g?Dh j?. feT[Afe nktkw dh<br />

;s[zSNh s/ ;[Zy jh fe;/ fBikw dh ;fEosk<br />

dk nXko j[zdk j?.


42<br />

42 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

J/ wB w/fonk s{ fEo[ oj[<br />

wB dh n;fEosk e/tb wBZ[y dhnK<br />

ftneshrs ;wZf;nktK jh BjhA ;r'A<br />

nB/eK ;wkfie ;wZf;nktK dh th w{b<br />

iVP j?. wBZ[y ;wki dh fJZe wjsZtg{oB<br />

fJekJh j? fi;d/ uzub wB dh GNekJh<br />

s/ ftekoK ftu c;h wBZ[yh y[drozh ;jh<br />

;'u Bz{ ftufbs eoe/ wBZ[ysk Bz{<br />

N[efVnK ftu tzvdh ns/ fJB;kBh<br />

;wki Bz{ gqdofSs eodh j'Jh ;[yK dhnK<br />

;zGktBK w/Ndh ns/ d[ZyK s/ eb/SK d/<br />

jtkb/ eodh j?. i/ fJj efj fbnk ikt/<br />

fe ;wki dhnK ni'ehnK rzGho<br />

;wZf;nktK dh iVP jh<br />

n;fEo$nfrnkBh wB j? sK fJ; ftu<br />

e'Jh nfseEBh BjhA j't/rh. ;kvh cZ[NgkT{<br />

fposh, XV/pzde ;'u, tzv-ftseo/<br />

, XZe/Skjh, ipo, z[bw, Bk pokpoh,<br />

M{m, Jhoyk, ;kVk, feos d/ f;XKs s'A<br />

p/w[ysk nkfd nfsnzs ifNb j' u[ZehnK<br />

;wZf;nktK n;fEo wB dh jh sK T[gi<br />

jB. fJBPK s'A fJbktk BfSnK dk ;/tB,<br />

dki dh ;wZf;nk, Go{D jZfsnk, Bkoh<br />

jZfsnk, rohph, GZ[ywoh, p/<br />

o[zrkoh nkfd ;wZf;nktK th f;ZX/ iK<br />

nf;ZX/ s"o s/ nfij/ jh 'sw; rq;s'<br />

nfrnkBh wB Bkb i[VhnK ;wZf;nktK<br />

jB. frnkB dh xkN ftZu'A wB dh<br />

GNeDk iBw b?Adh j? i' jT[w? dk w{b<br />

j?. jT[w? eJh wkBf;e ns/ ;ohoe o'rK<br />

dk w{b ekoB j?. J/;/ eoe/ jh r[opkDh<br />

ftu jT{w? Bz{ 'dhox[ o'r' fejk frnk<br />

j?. 'jT[w? rq;s' n;fEo wB Bz{ f;Zyh d/<br />

fszB n;{bK Bkw igD, feos ns/ tzv<br />

SeD dh ;'Mh Bk j'D ekoB ;wkfie<br />

YKu/ o{gh wzih dhnK u{bK fYZbhnK j'<br />

iKdhnK jB ns/ ;kok skDk-pkDk jh<br />

T[bM iKdk j?. r[opkDh ftu sd jh<br />

sK wB B{z w{V, nzXk, e;[sk, fp;hno,<br />

b'Gh, w?bk, eZ[sk nkfd fbfynk frnk<br />

j?. frnkB dh gqkgsh Bkb wB dk 'fBi<br />

xo' ftu tk;k j' ;edk j? ns/ ;oZps<br />

dk Gbk s/ b'e efbnkD uzub wB dh<br />

GNeDk ysw j'D T[gozs fNekn ftu<br />

nkT[D Bkb jh j' ;edk j?.<br />

fJ; ;{yw ftS/ 's/ ftuko eoB s'A<br />

gfjbK 'wB' dh XkoBk pko/ ;gSN j'Dk<br />

bkzwh j? ns/ wB d/ gZyK pko/ ftuko<br />

eoBh zo{oh wfj;{; jz[dh j?. wB'-<br />

ftfrnkBhnK tZb'A wB dh nf;Eosk<br />

pko/ eJh fe;w d/ ftuko fdZs/ rJ/ jB.<br />

e'Jh wB Bz{ ;oho Bkb ;zpzfXs dZ;dk<br />

j'fJnk ;oho ftu j' ojh ndbk-pdbh<br />

Bz{ jh wB dZ;dk j?. e'Jh fJ; Bz{<br />

gqftoshnK ns/ nB[G{shnK dk g[zi<br />

efjzdk j?. e'Jh u/sBsk dk e/Adoh nzr<br />

wzBdk j? ns/ e'Jh fJ; Bz{ nzsjeD dk<br />

nzr wzBdk j?. e'Jh fJ; Bz{ gqekfSs ns/<br />

ngqekfSs ;fEshnK Bkb ;zpzfXs ns/<br />

e'Jh ;zebg s/ ftebg dk y/so<br />

;thekodk j?. Gkosh doSB ftu wB<br />

dhnK nt;EktKL ikfrqs, ;[gB, ;[y'gs<br />

s/ s[ohnk dk th nB/e EkJhA T[b/y<br />

fwbdk j?.<br />

s[ohnk Bz{ nwokgd th fejk frnk<br />

j?. fJj nkBzd dh jh nt;Ek j?.<br />

nk;Nohnk dk w'Yh wB'ftfrnkBh vka<br />

f;owzv cqkJhv wBZ[yh Sy;hns Bz{ fszB<br />

gosK-u/sBk, ntu/sBk ns/ nu/sBk<br />

ftu tzvdk j?. ;wkfie wB'ftfrnkBh<br />

whv wB dh j'Ad d' ;kb dh T[wo s'A S[o{<br />

jz[dh wzBdk j? go fJ; ftuko Bkb g{oh<br />

soPK ;fjws j'Dk w[Sfeb j? feT[A i' wB<br />

dh j'Ad sK wK d/ roG ftZu gb oj/<br />

pZu/ dh S[o{nks s'A jh ;thekoBh gt/<br />

rh. roG XkoB eoB s'A e[M ;wK wro'A<br />

wK fi; gqeko ;'udh ns/ nwb eo<br />

ojh jz[dh j?, T[; dk n;o roG ftu gb<br />

oj/ pZu/ T[go th jz[dk j?. fJ; eoe/ jh<br />

fJe fJ;soh dh roG XkoB eoB T[gozs<br />

fJj pj[s tZvh fzzw/tkoh pD iKdh j?<br />

fe T[;dh ;'u dk gZXo T[u/ok j't/. fJ;<br />

s'A fpBK T[u/oh ;'u tkbh ;zskB dk g?dk<br />

j'Dk Bkw[wfeB j?. B?g'bhnB B/ fejk<br />

;h fe s[;hA w?Bz{ uzrhnK wktK fdT[ w?A<br />

s[jkBz{ uzrk okSNo d/tKrk.<br />

Gkt/A wB ;zpzXh pj[s ;ko/ ftdtkBK<br />

B/ fNZgDhnK ehshnK jB go Go';/:'r<br />

fBoD/ e/tb r[opkDh d/ jh jB. r[opkDh<br />

wB d/ T[;ko{ ns/ Ykj{ d'jK gZyK dk<br />

fzeo eodh j'Jh fJ; Bz{ gziK-sZsK dh<br />

T[gi wzBdh j?L<br />

-fJj[ wB[ eowk fJj[ wB[ Xowk..<br />

fJj wB[ gzu ss[ d/ iBwk..<br />

(gzBk 415)<br />

-fJj[ wB[ ;esh fJj[ wB[ ;hT[.. fJj[<br />

wB[ gzu ss e' ihT[..<br />

fJj[ wB[ b/ iT[ T[BwfB oj?. sT[<br />

shfB b'e eh pks? ej?.<br />

(gzBk 342)<br />

r[opkDh ftu wB bJh ;wnoEe<br />

jhT[, fjnkT[, jhJ/, fjodk, jhnok, fuZs,<br />

uhfs, fodk, ihT[, ihn, ihnVk, wB{nk<br />

ns/ wB nkfd tos/ rJ/ jB.<br />

wB[Zy fJe ;wkfie gqkDh j? i' ;wki<br />

ftu ftuofdnK eJh soPK d/ eow eodk<br />

j?. r[owfs nukohnK nB[;ko wB[Zyh<br />

ihtB d/ ;ko/ eowK Bz{ d' torK ftu<br />

tzfvnk frnk j?L ;[G eow ns/ nS[G<br />

eow. T[AR sK gqkuhB fjzd{ rzqEK ftu th<br />

wB[Zyh eowK Bz{ gz[B ns/ gkg eowK ftu<br />

tzfvnk frnk j?, go fJBPK rzqEK ftu<br />

fJBPK dh fijVh fBSkBd/jh ehsh eJh j?<br />

T[j ekch jZE sZe GowkT{ ns/ ;tkoE<br />

s'A gq/fos j?. T[dkjoD ti'A dkB fJe<br />

gz[B eow rodkfBnk frnk j? go Bkb<br />

jh ;G s'A tZvk g[zB eow pqkjwD Bz{<br />

dkB d/Dk gqukfonk frnk j?. 'nzBPk tzv/<br />

foT[vhnK w[V w[V nkgfDnK Bz{' nB[;ko<br />

fJj g[zBk ns/ gkgK dk ;kok f;bf;bk<br />

jh g{oh soQK oZd eoB :'r j?. b'ekJh Bz{<br />

fJ; d/ gqGkt s'A w[es eoB dh tZvh<br />

b'V j?. r[owfs nB[;ko fijV/ eow<br />

;oho, nkuko (nukoD) ns/ wB[Zysk<br />

d/ fjZs ftu iKd/ jB, T[jh gz[B eow<br />

jB ns/ fJ; d/ T[bN ehs/ eow gkg<br />

eow jB. d{ih fe;w d/ eow nfij/<br />

jB i' wB dh uzubsk ns/ GNeDk ftu<br />

tkXk eod/ j'J/ T[; Bz{ 'nkg/' dh gSkD<br />

BjhA eoB fdzd/, fit/AL<br />

cohdk fiBqh ezwh Bkfj r[D s/ ezwV/<br />

g'Eh dkdk ih dh<br />

nktj[ G?D/ rfb fwbj<br />

nzfe ;j/bVhnkj<br />

fwfb e? eoj ejkDhnk<br />

;zwqE ezs ehnkj<br />

gqSB L- ;fsBkw eh t;s{ j?<<br />

T[ZsoL- ;fsBkw gqekS o{g j?. fit/A (Light) d/ ;jko/ ;kok ftT[jko ubdk j?. nkdwh c[Zb dh ;[rzXh b? fojk j?.<br />

nkdwh o;dkfJe G'iB yk fojk j?. nkdwh tkiK ;[D fojk j?. nkdwh ;goS eo fojk j?. (G'r ftbk;) nkdwh t/y<br />

fojk j?. b/feB bkbN?B s'A ;G Bz{ gqekS fwb fojk j? fJZe' fijk. fJ;/ soQK ;fsBkw ;G dk gqekS j?, ;G d/ fjod/ ftZu<br />

gqekS eo fojk j?. fJ;/ soQK ;fsBkw d/ gqekS ftZu ;G dk ezw ubdk j?.<br />

gqG{ d/ fwbkg bJh d[BhnK ftZu nkJ/ jK. iKu nk ikJ/ ihtB ihT[D dh ;w[Zuh ekfJBks dk eosk nkg gqw/So<br />

j?. T[j gow/So jh eosk j?, ;zGkbD tkbk j?. d[BhnK ftZu nk e/ fJe n;b/ s'A N[ZN ikJ/ sK d[yh j[zd/ jK. nkgD/ w{b<br />

s'A N[ZN ikDk jh d[Zy dk ekoB j?.<br />

GiB dk skohekL- o;Bk Bkb T[ukoD eoBk-gfjbh wzfib wZXwk - Xho/ Xho/ nkg eE/ nkg ;[B/B/jkok. ;tk;<br />

;tk; Bkw igDk. ;tk; Bkw fpBK ykbh Bk ikJ/ fXnkB oZyDk wB Bz{ u"Aehdko pDkT[Dk nkgD/ gfjo/ s/ mhe oj/<br />

ih.<br />

''ejs epho e'Jh BjhA s/ok<br />

fjod/ okw eh B ig/ ;t/ok.<br />

(;t/ok-j[D/ -j[D/.)<br />

Bkfw L- T[j joh d/ Bkw ftZu ozr/ iKd/ jB.<br />

T[j ;[osh Bkw ftZu iKd/ jB. fJj BjhA efjzd/ fe w?A Bk j'tK s/ ezw BjhA j'J/rk. ;woE r[o{ d/ ;wMkT[D d/ p/nzs<br />

sohe/ jB.<br />

s/ok ;/tk w[efs G[rfs i[rfs s/oh ;/tk<br />

fi; s{ nkg eok<br />

fco ;fji dk XzB fwbdk j?. gqG{ w/o/ Bkb j?. T[j jT{w? Bz{ bkr/ BjhA nkT[D d/Ad/. fJj ;G e[M T[;dh feogk Bkb<br />

j[zdk j?. ;ku/ Bkw dh tfvnkJh, ;u/ wB Bkb igD Bkb jh mhe j?. ;wM nk iKdh j? fe tkfjr[o{ ih B/ feogk ehsh<br />

j?.<br />

SpdL- Spd okjhA, Spd dh f;Zfynk Bz{ wzB e/ nekb g[oy gqhsw dh B/Vsk j' iKdh j?.<br />

wzfB L- id'A wB b?Adk j?.<br />

;kfuL- ;u ftZu ozr/ iKd/ jB.<br />

gqfG L- gqG{ nkg jh gq;zB j' e/ fJe fwZe eo b?Adk j? ih.<br />

g'soh<br />

gowihs e"o<br />

B?SBb Bb e?ghNb e?Bpok<br />

ft;kfo..<br />

ws[ ;ofwzdk Ehtjh ;KJh d?<br />

dopkfo..59..<br />

(1380-81)<br />

'e[eow rq;s' wB do-p-do XZe/<br />

yKdk, ;fjzdk s/ eoVh ;zk G[rsdk j?,<br />

fit/AL<br />

cohdk t/y[ egkj? fi Ehnk fsbkj..<br />

ewkd? no[ ekrd? ez[B/ e'fJfbnkj..<br />

wzd/ nwb eo/fdnk fJj[ ;ikfJ<br />

fsBkj..49..<br />

(gzBk 1380)<br />

'Bkw ig', feos eo' ns/ tzv Se''<br />

r[owfs wjZb d/ fszB EzwP jB. fJj fszB/<br />

n;{B iK f;XKs fJe d{i/ d/ g{oe jB.<br />

r[owfs nB[;ko Bkw igD dh<br />

gqfefonk fBZih th j? ns/ ;zrsh th.<br />

r[opkDh nB[;ko T[; r[Dh dk ;zuko<br />

eoB ;jh noEK 'u Bkw dk igDk j?.<br />

Bkw dk wB'oE S[G r[DK Bz{ rqfjD eoBk<br />

j?. fJ; nwb bJh wB dh fJekrosk<br />

ns/ brB zo{oh j?. wB pj[s ;{yw j?.<br />

fJ; dk fJe EK 's/ fNeDk ;zGt BjhA.<br />

fJ; bJh nfGnk; zo{oh j?. wB dh<br />

ocsko pVh s/z jz[dh j?. fJj gb Go<br />

ftu bZyK eo'VK whbK d/ c?;b/ sfj eo<br />

b?Adk j?. ;Zu d/ frnkB Bkb Gt-;kro<br />

ftu fvZe/ v'b/yk ojh wB o{gh p/Vh Bz{<br />

puk e/ ;jh fdSk ftu fbikfJnk ik<br />

;edk j?L<br />

ez[G/ pXk ib[ oj? ib fpB[ ez[G B<br />

j'fJ..<br />

frnkB ek pXk wB[ oj? fpB[ frnkB[<br />

B j'fJ..<br />

(gzBk 469)<br />

jT{w? dhnK iVQK nfrnkBsk ftZu<br />

jB. nfrnkB s'A T[gih jT{w? wB[Zy dh<br />

Bkw f;woB s'A d{oh pDkJh oZydh j?L<br />

jT[w? Bkt? Bkfb fto'X[ j? d[fJ B<br />

t;fj fJe mkfJ..<br />

jT[w? ftfu ;/tk Bk j'tJh sk wB[<br />

fpoEk ikfJ..<br />

(gzBk 560)<br />

Bkw f;woB fpBK wB nSKs ns/<br />

n;fEo j?. fJj nkgD/ w{b ;Zu-;o{g<br />

gowkswk Bkb i[VB s'A fJBekoh j?.<br />

nfrnkBsk tZ; ftokfink wB SKs<br />

j'D bJh pkjo GNedk j?, i' gkyzvh<br />

pkfpnK ns/ v/o/dkoK d/ Yj/ uVPdk j?.<br />

'jT[w? rq;s' wB jh E'VP fuoh y[Sh bJh<br />

skwf;e G'iBK ns/ BfSnK nkfd dk<br />

M{mk ;jkok b?Adk j?. r[o{ ;kfjp fJ;<br />

;zpzXh nrtkJh eod/ jBL<br />

wfB sz{ i'fs ;o{g[ j? nkgDk w[b[<br />

gSkD[..<br />

wB jfo ih s/o? Bkfb j? r[owsh ozr[<br />

wkD[..<br />

(gzBk 441)<br />

GNe/ jfo wB Bz{ r[o{ frnkB d/<br />

wkor 's/ uZb e/ jh fiZfsnk ik ;edk<br />

j?, fit/AL<br />

r[ow[fy wB[ ihsk jT[w? wkfo..<br />

r[ow[fy ;ku[ ofynk T[o Xkfo..<br />

(gzBk 946)<br />

wB Bz{ gqG{-f;woB ns/ wB[Zysk dh<br />

;/tk ftZu brkT[D bJh fe;kB torh<br />

;ys xkbDk dh b'V j?L<br />

wB[ jkbh feo;kDh eoDh ;ow[ gkDh<br />

sB[ y/s[..<br />

Bkw[ phi[ ;zs'y ;[jkrk oy[ rohph<br />

t/;[..<br />

GkT[ eow efo izw;h ;/ xo Gkrm<br />

d/y[..<br />

(gzBk 595)<br />

r[owfs ftu frqj;s nkSow dh<br />

wfjwk j?. frqj;sh ihtB ngDkT[D<br />

Bkb nkgD/ gfotko gqsh e[M fzzw/tkoh<br />

bkr{ j' iKdhnK jB. fJBPK<br />

fzzw/tkohnK Bz{ fBGkT[D bJh ;Zuh-;Z[uh<br />

ns/ Xowh feos eoBh zo{oh j?. ;Zuh<br />

;[Zuh feos T[jh j? i' wBZ[y nkgD/ jZEKg?oK<br />

ns/ ;'Mh d[nkok jkV-f;nkb dhnK<br />

wkoK MZbd/ j'J/ eodk j?. nfijh feos<br />

';[feqs' j?. fJj b'ekJh d/ Gb/ ftu<br />

:'rdkB gkT[Adh j?.<br />

r[owfs nB[;ko ftjbV ns/ ezwu'oK<br />

dh fJB;kBh ;wki ftu e'Jh EK BjhA.<br />

nfij/ pzd/ ;wki Bz{ i'eK tKr uzpV/<br />

jB, i' fJ;dk y{B u{;d/ jB. ftjbk<br />

wB S?skB dk xo jz[dk j?. fJj 'e[feqs'<br />

tZb o[fus jz[dk j? ns/ n:'r ;kXBK<br />

d[nkok jo tes wkfJnk fJeZso eoB<br />

tZb o[fus jz[dk j?, fi; ;zpzXh r[o c[owkB<br />

jBL<br />

fJ;[ io ekofD xDh ftekoK xDh<br />

ftr[sh fJfB xDh y[nkJh..<br />

gkgk pkMj[ j't? Bkjh w[fJnk ;kfE<br />

B ikfJ..<br />

(gzBk 817)<br />

ftjbk wB uzub ns/ ftekoK ftu<br />

c; e/ y[droz j' fBpVdk j?. y[droz<br />

wB dk fwSB p; d{finK Bz{ b[NDk jh<br />

jz[dk j?. y[drozh jh ipo, z[bw,<br />

nfBnK, XZe/Skjh torhnK p[okJhnK dh<br />

wK j?. fJ; Bkb ;wki ftu nokiesk<br />

c?bdh j?. b[ZN-y;[N ns/ rohpK dk bj{<br />

fBu'V e/ wkfJnk fJeZso eoB tkfbnK<br />

gqsh r[o{ gksSkj dk pVk ;ys puB<br />

j?L<br />

je[ gokfJnk BkBek T[;[ ;{no T[;[<br />

rkfJ..<br />

r[o[ gho[ jkwk sk Go/ ik w[odko[ B<br />

ykfJ..<br />

(gzBk 141)<br />

r[o{ ;kfjp ;Zuh ;[Zuh feos ewkJh<br />

eoB s/ z'o fdzd/ jB. ;Zuh feos jh<br />

wBZ[yh wB Bz{ s;Zbh ns/ ;e{B d/ ;edh<br />

j?. go nZi dh fJj zo{oh ;ZukJh j? fe<br />

feosh dh ;Zuh ;[Zuh feos ewkJh th<br />

T[;dhnK wZ[YbhnK dh g{osh BjhA eo<br />

ojh. fJ; bJh T[; dk e[feqs tZb o[fus<br />

j'Dk n;[Gkfte BjhA. feosh dh ewkJh<br />

T[; dh ;ohoe ;woZEk, T[sgkdB, ;wK<br />

;EkB s/ gq;fEshnK s/ fBoGo zo{oh<br />

eodh j?. fi; eoe/ fJj ikoh d[BhnK<br />

ftu fJe' fijh j'Dh SkfJd Bk w[wfeB<br />

j'J/ go fit/A fe ;kv/ d/S ftu<br />

t/yD ftu nk fojk j? feosh B{z T[;dh<br />

feos dk ;jh wZ[b th gqkgs BjhA jz[dk.<br />

eJh EkJhA pj[s tZvk nkofEe gkVk<br />

w"i{d j?. fJe XVk pj[s nwho j? ns/<br />

d{ik nkfs rohp. r[o{ ;kfjp c[owkB<br />

eod/ jB fe pj[s nwho ns/ nfs rohp<br />

d't/A jh wkBf;e sBkt ftu jBL<br />

fi;[ frqfj pj[s[ fs;? frqfj fuzsk..<br />

fi;[ frqfj E'oh ;[ fco? Gqwzsk..<br />

d[j{ fpt;Ek s/ i' w[esk ;'Jh ;[j/bk<br />

Gkbhn?..<br />

(gzBk 1019)<br />

r[o{ ;kfjp B/ d'jK fXoK Bz{ fuzsk<br />

w[es j'D bJh ;wki ftu ;wkBsk<br />

fbnkT[D bJh 'feS[ jEj[ d/fJ' dk<br />

f;XKs fdZsk j?. fJ; nwb bJh r[Dh<br />

fBXkB d/ r[DK dk, yk; eoe/ ;op<br />

;KMhtksbsk, ;zs'yh ns/ fBot?osk d/<br />

r[DK dk XkoBh j'Dk bkzwh j?. ;zs'yh<br />

dk wB okik jz[dk j?. T[; Bz{ jZE'A d/D<br />

ftu wkBf;e ;zs[SNh s/ ;e{B fwbdk<br />

j?. ;zs'y dk wsbp j? fe i' e[M ;kv/<br />

e'b j? T[; ftu s;Zbh s/ ;zs[SNh wfj;{;<br />

eoBh ns/ i' e[M BjhA j? T[; ftu<br />

n;zs[SNh wfj;{; Bk eoBh. ;zs'yh d/<br />

wB ftu dfJnk T[giJh j? ns/ dfJnk<br />

gq/w dk ;'qs j?. fJ; bJh 'fiB[ gq/w ehT[<br />

fsB[ jh gqG[ gkfJT[..'<br />

i/eo fJ; wB Bz{ 'J/ wB w/fonk sz{<br />

fEo[ oj[ u'N B yktJh okw' d/ wjKtke<br />

nB[;ko ftBkSekoh ekoiK s'A tofis<br />

eoe/ fNekU ftu fbnk e/ wkBt-fjs?Sh<br />

ekoiK tZb gq/fos ehsk ikJ/ sK fJjh<br />

d[Bhnk ;tor o{g XkoB eo ;edh j?.<br />

;a pbftzdo f;zx rzGho


43<br />

43 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ozr Go'<br />

fdwkrh e;os<br />

pZfuU\ nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'.<br />

pZfuU, T[Zgo fdZs/ fuZso ftZu fpzd{ fwbkU<br />

ns/ t/y' eh pDdk j?.<br />

fJ; wjhB/ dk s[jkvk okShcb<br />

w/yL s[jkB{z fe;/ th ezw<br />

ftZu T[sktbkgB BjhA<br />

eoBk ukjhdk, feT[Afe<br />

s[jkv/ c?;bk d/ rbs j'D<br />

dh ;zGktBk j?. d[fgjo<br />

pknd nk; dh BthA feoB<br />

fdy/rh ns/ jo fJZe uhz B{z s[;hA tZyoh<br />

Bzo Bkb t/y'r/. GftZy B{z ;[oZfyns eoB<br />

dh :'iBk d/ fgZS/ s[;h nkgDh g{oh Sesh<br />

brk fdT[r/. fJ; wjhB/ f;js dk yk;<br />

s"o s/ fynkb oZy' ns/ bkgotkjh Bk<br />

eo'.<br />

fpqyL wjhB/ d/ S[o{ ftZu<br />

s[;h E'VQk xZN ;orow<br />

oj'r/. EekD ns/ p/u?Bh<br />

wfj;{; j't/rh. wjZstg{oB<br />

ezw w[bsth oZyD dh fJZSk<br />

j't/rh. e'Jh BtK ezw eoB<br />

dh fJZSk th j't/rh go fJ; bJh io{oh<br />

;o'sK dh ewh oj/rh. wjhB/ dk nyho<br />

nkT[Ad/ nkT[Ad/ s[jkB{z ezw ftZu zo{o<br />

;cbsk fwb/rh.<br />

fwE[BL wjhB/ d/ S[o{ ftZu<br />

s[;h nkgD/ ;ko/ ezw<br />

;obsk ns/ ;cbsk Bkb<br />

g{o/ eo'r/. fwjBs ns/<br />

fBSmk d/ Bkb ehs/ rJ/<br />

ekoi dk ;zs'S j't/rk. ;wki;/tk d/ ezwK<br />

tZb th fXnkB ikt/rk. fto'XhnK Bkb<br />

rZbpks ns/ ;gSN Bhsh eoe/ ;wZf;nk<br />

dk ;wkXkB fBeb ikt/rk. ;kM/dkoh dk<br />

ftuko fcbjkb fsnkr fdU ns/ :ksok<br />

Bk jh eo' sK uzrk j?.<br />

eoeL wjhB/ dh S[o{nks<br />

d/ e[ZM fdB xo/b{ ezwKekoK<br />

d/ o[ZM/t/A ftZu jh r[ikoB/<br />

g?Dr/. fe;/ wjZstg{oB<br />

fizw/tkoh ekoB wkBf;e<br />

p'M dk nB[Gt eo'r/. nkgD/ Bidheh<br />

ftneshnK T[Zs/ ftS/S fXnkB d/e/ T[BQK<br />

B{z gqGkfts eo'r/ ns/ j'o b'eK B{z y[S<br />

eo'r/. wjhB/ d/ nzs ftZu :ksok dk<br />

gq'rokw pD ;edk j? go :ksok d/ uZbd/<br />

f;js dk yk; fynkb oZy'.<br />

f;zxL s[;hA fe;/ th<br />

ftnesh Bkb rbs tkndk<br />

Bk eoBk. i/eo s[;ha fe;/<br />

B{z tuB fdT[r/ sK T[j g{ok<br />

BjhA eo ;e'r/. Bshi/ ti'A<br />

s[jkvh Sth yokp j't/rh.<br />

bKr vqkfJt T[Zs/ ikD, fgefBe iK e'Jh<br />

wB'oziB gq'rokw fijhnK rZbK ftZu<br />

EektN nB[Gt eoB dh ;zGktBk j?. wjhB/<br />

d/ nzs ftZu :S ns/ wkD tX/rk ns/<br />

ehs/ j'J/ ekoiK dh ;cbsk Bkb fdb<br />

y[S j' ikt/rk.<br />

ezfBnkL fJ; wjhB/ d/ S[o{<br />

ftZu bkG gkT[D bJh s[jkB{z<br />

pj[s fwjBs ns/ fBSmk<br />

Bkb ezw eoB dh io{os j?.<br />

s[;hA e'Jh n"yk ezw jZE ftZu<br />

b?Dk ukj'r/ sK i' tZX<br />

ewkJh j' ;e/. fto'XhnK s'A yk; s"o s/<br />

;[u/s ofjD dh b'V j?. nksw ftSb/SD<br />

ftZu finkdk ;wK fpskUr/. b/yDh d/<br />

ekoi tZb th fXnkB ik ;edk j?.<br />

s[bkL s[;hA nkgDh<br />

Sy;hns ns/ y{p;{osh<br />

ftZu tkXk eoB dk<br />

isB eo'r/. b'eK d/ Bkb<br />

i/eo s[;hAz uzr/ ns/ v{zx/<br />

;zpzX pDk e/ oZyD/ j'D sK<br />

T[; ftZu e'Jh sDkn Bk j't/, fJ;dk<br />

fXnkB oZyDk io{oh j?. fe;/ d/ ;kjwD/<br />

gq/w iK ftnkj dk gq;skt oZyDk ukj[zd/<br />

j' sK T[;B{z s[ozs nwb ftZu bU.<br />

fpqSueL fJ; wjhB/<br />

s[jkB{z e[ZM ouBkswe ezw<br />

eoB dk T[sSkj oj/rk.<br />

s[jkv/ c?;bk s[jkv/ GftZy<br />

dk T[;koh eoB tkb/ jB<br />

fJ; bJh e'Jh th c?;bk<br />

b?D s'A gfjbK ftuko eoBk io{oh j?.<br />

wjhB/ d/ ftueko ;[Gkn dh T[rosk<br />

B[e;kB gj[zuk ;edh j?. ;e/- ;pzXhnK<br />

d/ Bkb bVkJh j't/rh fJ; bJh fdwkr<br />

SKs oZy'.<br />

XB[L wjhB/ d/<br />

S[o{nksh fdBK ftZu<br />

pj[s finkdk ftn;s<br />

oj'r/. nB/eK ezwK ekoK<br />

ftZu fJeZm/ bZr/<br />

oj'r/, go s[jkvh f;js dh Bio Bkb<br />

fJj B[e;kBdkfJe ;kfps j't/rk.<br />

ihtB ftZu s[;hA ;[oZfynk dh GktBk<br />

d/ Bkb nZr/ tZX'r/. nkgD/ ;wkfie<br />

;zgoeK B{z c?bkT[D ukj'r/ go fto'XhnK<br />

s'A ;ktXkB ofjD dh b'V j? BjhA sK<br />

B[e;kB j' ;edk j?.<br />

weoL fJ; wjhB/<br />

s[jkB{z finkdk<br />

fwjBs eoB dh<br />

b'V j?. e[ZM xNBktK<br />

s[jkB{z ;zt/dBShb<br />

pDk ;edhnK jB. s[;hA i' ezw<br />

S[o{ eo'r/, T[;B{z fpBK fe;/ ftxB<br />

d/ g{o/ eo ;e'r/. s[;hA g[okD/ d';sK<br />

Bkb fwb'r/ ns/ g[okDh :kdK<br />

skik eo'r/. d';sK-fwZsoK d/ Bkb<br />

fe;/ ;?o ;gkN/ s/ ikDk g? ;edk<br />

j?.<br />

ez[GL s[jkv/ fwZso<br />

s[jkv/ gq/oe pDBr/.<br />

s[;hA nkgD/ coi s'A<br />

d{o BjhA GZi'r/. s[;hA<br />

ezw ftZu y[d B{z<br />

;wofgs eoB bJh fsnko oj'r/.<br />

g{oh fBSmk d/ Bkb ezw eoB dh<br />

s[jkvh fJj fsnkoh ;cbsk<br />

fdtkT[D ftZu s[jkvh wdd<br />

eo/rh. fJ; ;w/A nkSktkdh<br />

Biohnk s[jkvh wdd eo/rk.<br />

whBL S/no-;ZNk<br />

j't/ iK i[nk, gozs{<br />

i'yw tkbhnK rZbK s'A<br />

d{o oj' feT[Afe<br />

nfijhnK rZbK Bkb<br />

nkofEe bkG fwbD dh ;zGktBk<br />

BjhA j?. B[e;kB finkdk j'D dh<br />

;zGktBk j?. fBih ihtB ftZu s[;hA<br />

fwbtosB eo'r/ ns/ T[j fJ;<br />

wjhB/ dk T[Zsw ;wK j't/rk.


44<br />

44 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ejkDh<br />

fi; pbke ftZu n;hA xo fbnk<br />

r'gkb pkp{ ;kv/ s'A gfjbK gsk BjhA<br />

ed'A dk ;kv/ n?B ;kjwD/ eoe/ fJZe<br />

wzzb/ xo ftu ofjzdk nk fojk ;h.<br />

pj[s fdBK she w/oh T[; Bkb<br />

rZb BjhA j'Jh. go ed/ edkJhA nkgD/<br />

xo d/ pkjob/ r/N e'b yb'sk T[j zo{o<br />

fdZ;dk ;h.<br />

fJZe n?stko SZ[Nh tkb/ fdB w?A<br />

xo'A pkjo pDh fenkoh ftZu r[bkp d/<br />

p{fNnK Bz{ gkDh d/ fojk ;h, fijV/ w?A<br />

j[D/ brtkJ/ ;B.<br />

''eh rZb pJh i[nkB s?Bz{ th c[Zb<br />

p{fNnK dk S"e j?< w?A nkj s/o/ ;kjwD/<br />

tkb/ xo ftZu ofjzdk jK.@<br />

w?A wz{j G[nk e/ t/fynk w/o/ fgZS/<br />

gzMZso nZ;h dh T[wo dk nefjo/<br />

;oho tkbk pzdk jZE ftu ;'Nh cVh<br />

yV'sk ;h. T[; dk fujok w?Bz{ gfjbh<br />

Bzo ftu eJh fdBK d/ wo/ ;[Ze/ u{j/<br />

fijk brk. fJj r'gkb pkp{ ;h fi; B/<br />

w/o/ Bkb nkgDh ikD-gfjukD<br />

eotkJh ;h.<br />

w?A gkDh tkb/ gkfJg Bz{ ;KG d't/A<br />

jZE i'V T[; Bz{ ftS ehsk ns/ T[; d/<br />

;tkb dk jK nky e/ itkp fdZsk.<br />

''bZrd? ;kv/ pbke ftZu nfijk<br />

S"e w?Bz{ ns/ s?Bz{ jh j?. pkeh Gkt/A<br />

e'Jh xo t/y bt' ;ko/ fJ; Bz{ gkDh dh<br />

popkdh ns/ cz{b-youh ;wMd/ B/.@<br />

w?A yk;k fuo fenkoh 'u gkDh<br />

fdzdk fojk ns/ r'gkb pkp{ w/o/ Bkb<br />

pbke d/ xoK 'u ofjD tkfbnK ns/<br />

e[M nkgD/ xo dhnK rZbK eodk<br />

fojk.<br />

''nkU w/o/ Bkb ukj dk fJZe eZg<br />

ght'.@ fenkoh ftZu gkDh d/D dk<br />

ezw w[ek w?A g[ZfSnk.<br />

''BjhA pJh i[nkBK ed/ c/o ;jh.<br />

j[D sK w?A vkeNo d/ ik fojK.@<br />

r'gkb pkp{ Bkb fJj w/oh gfjbh<br />

w[bkeks ;h.<br />

fJ; s'A pknd sK T[j eJh tkoh<br />

xo nkfJnk ns/ T[; dhnK fBZih<br />

rZbK dhnK gosK fJZe-fJZe eoe/<br />

y[bPdhnK rJhnK. T[; d/ wB 'u i'<br />

fSfgnk ;h T[j w/o/ ;kjwD/ T[ZxVdk<br />

fojk, p/godk jz[dk fojk. c/o sK w?Bz{<br />

eJh tkoh fJ; soPK bZrdk fit/A<br />

r'gkb pkp{ Bz{ w/o/ e'b nkT[Dk, w/o/<br />

e'b p?mDk, w/o/ Bkb rZbK eoBhnK<br />

uzrhnK bZrdhnK ;B.<br />

r'gkb pkp{ B/ dZf;nk fe;/<br />

gqkfJt/N ezgBh ftu T[jdh nf;;N?AN<br />

dh B"eoh ;h. ;Zso ;kb dh T[wo she<br />

ezgBh B/ T[; Bz{ nkgD/ Bkb oZfynk.<br />

T[; s'A y{p ezw fbnk. c/o fJe fdZB<br />

ghan?ca d/ e/ foNkfJo eo fdZsk. T[;<br />

Bz{ Gkt/A g?ASB sK e'Jh BjhA ;h fwbh<br />

go ghan?ca d/ zo{o yk;/ ;ko/ g?;/<br />

fJZem/ fwb rJ/ ;B fijV/ T[; B/ p?Ae<br />

ftu fce; eotk fdZs/ ;B.<br />

fJj wekB fi; ftu T[j ofjzdk<br />

T[; B/ nkgDh B"eoh eod/ t/b/ pDtk<br />

fbnk ;h. j[D gZ[s j?. T[jdh gsBh j?.<br />

pZuk e'Jh BjhA. d't/A ;oekoh B"eoh<br />

eod/ B/. r'gkb pkp{ dh gsBh dk ;Zs<br />

;kb gfjbK fdjKs j' frnk ;h.<br />

gZ[so wBhS ni/ S'Nk ;h id'A<br />

r'gkb pkp{ B/ nkgD/ BkT[A gbkN b? e/<br />

fJj xo pDtkfJnk ;h. j[D p?Ae ftu<br />

fce; oZy/ o[fgnk Bkb T[jdk fBZih<br />

youk N[odk. gZ[s e'b'A, Bz{j e'b'A e[M<br />

BjhA wzrDk g?Adk.<br />

fJZe fdB r'gkb pkp{ w/o/ e'b<br />

nkfJnk ns/ ;'c/ s/ pfj frnk.<br />

''pJh i[nkBK s/o/ Bkb w?A fJZe<br />

fBZih ;bkj wStok eoBk.@<br />

r'gkb pkp{ B/ rZb S[o{ ehsh. T[j<br />

sK w/oh jK iK BKj ;[D/ fpBK rZb g{oh<br />

eoB bZrk,<br />

d' eskoK tkb/ xo<br />

''pJh j[D w?A nZ;h gko eo frnk<br />

jK. ;'udk fe xo nkgD/ fiTA[fdnK<br />

gZ[s pj{ d/ BK brtk fdzdk jK. p?Ae 'u<br />

gJ/ fce; ;Zs bZy o[gJ/ th T[jBK d/<br />

BK eo fdzdk jK. nyho Bz{ w/o/ pknd<br />

;G e[M T[jBK dk sK j?. w/ok j[D eh<br />

gsk ed'A p[bktk nk ikt/. ;kjK dk<br />

fj;kp sK ed'A dk w[Ze frnk j?.<br />

nkgDh T[wo sK ed'A dh yk jzYk<br />

bJh. j[D fijV/ th fdB G'r fojk ;G<br />

p'B; d/ B/. fi; d/ ;jko/ Bkb tZX<br />

fiT[D dk sobk fijk jh wkohdk j?.<br />

w/o/ woB pknd T[jBK Bz{ n"yk Bk<br />

j't/. p?Ae s/ dcsoK d/ uZeo Bk wkoB/<br />

g?D.<br />

''fJzM sK Bz{j gZ[s pj[s uzr/ B/.<br />

r'gkb pkp{<br />

fyZfunk ofjzdk ;h. id' thA T[j w/o/<br />

e'b nkt/ Bz{j gZ[s dh e'Jh rZb Bk<br />

eo/. go fezB/ fdB! xVk id'A GoB<br />

bZrdk j? sK nyho Bz{ Sbe jh g?Adk.<br />

j[D i/ ed/ r'gkb pkp{ fwb/ sK Bz{j<br />

dhnK nihp fijhnK S'NhnK-S'NhnK<br />

fSekfJsK bkt/,<br />

''d/y' ih pj{ B/ egV/ X' sK fdZs/<br />

go gq?; BjhA ehs/. i/ w?A fejk sK nZr'<br />

p'bh,<br />

''s[;hA pkp{ ih ftjb/ ofjzd/ j'.<br />

w?Bz{ sK B"eoh s'A fJbktk th gzikj<br />

ezw B/. xo d/ ezwK Bz{ SZv pZfunK dh<br />

s/ fJBPK (gsh) dh th d/y-o/y eoBh<br />

jz[dh j?. ;r'A pkp{ ih nkg sK nkgD/<br />

egfVnK Bkb fJBPK d/ egV/ th gq?;<br />

d[orsh<br />

n?;a ;keha dk 16tK ejkDh ;zrqfj<br />

Bt:[r gpfbSoi oi Bth fdZbh okjhA S/sh Sge/ nk fojk.<br />

;/tk eod/ B/. c/o w?A T[jBK e'b'A ;/tk<br />

eotkT[Dh th BjhA. sz{ dZ; eh w?A fJj<br />

mhe eo fojK


45<br />

45 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

fjzdh Bktb<br />

;[Xho d/ ftnkj ftu j[D<br />

Gkt/ A uko fdB jh pkeh ofj rJ/ ;B go<br />

sK th T[jBK dk xo ni/ th bVkJh dk<br />

w?dkB pfDnk j'fJnk ;h.<br />

dkwkd i;w/o f;zx nk frnk ;h. xo<br />

ftu ;G T[; Bkb pfj; ftu bZr/ j'J/<br />

;B. pfj; dk w[Zdk j[D th fJj' ;h fe<br />

ftnkj feZE/ ehsk ikt/< :kBh poks<br />

feZE/ ikt/< e[Vh tkb/ xo iBeg[oh fiZE/<br />

e[Vh d/ wkg/ s/ T[;dk fJe S'Nk GkJh<br />

ofjzdk j? iK c/o fgzv fiZE/ e[Vh dk dkdk<br />

s/ T[jd/ uku/ ofjzd/ B/.<br />

e[Vh d/ wkg/ sk B"eoh g/Sk ;B, gqzs{<br />

dkd/ dh fgzv 'u yk;h zwhB ikfJdkd ;h,<br />

uzrk o[spk ;h, fJZzs ;h. GkJh ;kfjp dk<br />

fynkb ;h fe i/ poks fgzv ikt/rh sK<br />

T[jBK Bz{ d[jok ckfJdk j't/rk. fgT[ tZb'A<br />

sK dj/i fwb/rk jh, gqsz{ dkdk fi; dh<br />

fJZis j? fgzv ftZu. T[; tZb'A th yk;k e[M<br />

fwb ikD dh nk; ;h, fJ; bJh T[jBK<br />

ftnkj fgzv ftu jh eoB dk gZek eo<br />

fbnk ;h.<br />

gqsz{ e?gNB dkwkd B/ nk e/ ;G r[V<br />

r'po eo fdsk ;h. T[j sK J/; rZb s/ nV<br />

frnk ;h fe poks fgzv BjhA ;r'A Sfjo<br />

iBeg[oh jh ikt/rh. T[; Bz{ nkgD/ nkg<br />

s/ Go';k ;h fe nkgDh rZb wBtkT[D dk<br />

jZe j? T[;dk. fJ; jZe eoe/ T[jdh rZb<br />

wzBh th ikt/rh, gqsz{ BjhA wzBh rJh. GkJh<br />

;kfjp Gbk dj/i ftu pj[sk e[M fwb<br />

ikD dk bkbu fJt/A fet/A SZv fdzd/ ns/<br />

T[j th dkwkd d/ ej/ s/.<br />

''dkwkd sK Gbk xo dk ihn j?. i/<br />

T[; dh rZb Bk wzBh rJh sK T[;B/ feZE/<br />

ikDk j?.@ pZ; fJj' ;'u GkJh ;kfjp B/ d'<br />

NZ[e c?;bk ;[Dk fdsk fe poks fgzv jh<br />

ikt/rh.<br />

T[ZXo dkwkd B/ J/; rZb Bz{ nkgDh<br />

fJZzs s/ b? fbnk. y[S sK T[j fJzM th<br />

;j[o/ xo nke/ xZN jh ofjzdk ;h. frbk<br />

sK T[;Bz{ gfjbK th ;h fe J/; xo ftu<br />

T[;dh fJZzs BjhA ;h jz[dh. i/ ewo/ ftu<br />

;G b'e e[o;hnK ik wzi/ s/ p?m/ j'D s/ T[j<br />

ewo/ ftu ufbnk ikt/ sK T[jd/ p?mD<br />

fdZbh dh n;?Apbh u'D pj[s gZyK<br />

s'A fBt/ebh ns/ nfjw j?. fJ; u'D dh<br />

d; iBtoh B{z ehsh gfjbh tZvh o?bh<br />

ftu jh gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh d/<br />

GkSDK d/ nzdki pko/ NhHthH u?BbK<br />

nkfynk fe 'w'dh p'bfdnK Bot; ;h,<br />

xpokjN Mbedh ;h fujo/ s'A, toBk<br />

T[j GkSD dk ebkeko j?. T[;B{z<br />

nfj;k; ;h fe j[D w[ekpbk e/iohtkb<br />

Bkb j?.' s/ fdZbh tkokB;h BjhA.<br />

w'dh dh gkobhw?AN u'D tkbh tZvh<br />

fiZs dh ;G s'A w[Zy tikj eKro; gkoNh<br />

dh ekor[ikoh ;h. fi; T[Zs/ tZv/ tZv/<br />

fGqSNkuko d/ fJbzkw ;B. fi;B/ okj[b<br />

rKXh B{z gqXkB wzsoh tZi'A T[Gkfonk.<br />

fi;d/ d; ;kb oki eoB tkb/ gqXkB<br />

wzsoh B/ fJe th o?bh B{z ;zp'XB Bk ehsk.<br />

fi;dh gkoNh gqXkB ekrz s'A gVQ e/<br />

GkSD eodh ;h. i' T[jBK fszB tZv/<br />

gq'i?eNK dk f;jok th nkgD/ f;o Bk b?<br />

;eh, i' T[;d/ oki ekb ftu brGr<br />

g{o/ j' rJ/ ;B ns/ fizBQK dk T[dxkNB<br />

Bfozdo w'dh B{z ;j[z u[ZeD ;ko jh eoB<br />

dk w"ek fwb frnk, s/ w[cs 'u pZb/<br />

pZb/ j'Jh. fit/A izrh p/V/ dh c"i B{z ;"gDk,<br />

izw{ eSwho dh 10 feb'whNo bzwh ;[ozr<br />

ns/ wzrb fwSB. eKro;h bhvo sK<br />

GkSDK ftZu nBgVQ b'eK ;kjwD/<br />

nkoHNhHnkJhH, c{v go'N?eSB fpZb ns/<br />

wBo/rk tkbh gqkgsh dk wsbp th b'eK<br />

B{z T[jBK dh GkSk 'u BjhA dZ; ;e/.<br />

fJjBK pko/ nzro/zh NowB"b'ih tosd/<br />

;B. ;XkoB b'eK dh ikD/ pbk pJh<br />

fJj eh efjzd/ eNo cNo.<br />

phHi/HghH B/ u'D ftu g?;k gkDh tKr<br />

tjkfJnk. y"o/ feE'A nkfJnk. w'dh j/m<br />

eJh wjhB/ ndkBh dk j?bhekgNo th<br />

uouk 'u nkfJnk. ndkBh wzfBnk fe<br />

jK w?A fdZsk ;h, feokJ/ s/.<br />

gkobhw?AN u'D fgS'A wjKokSNo,<br />

jfonkDk, Mkoyzv, izw{ eSwho 'u th<br />

u'DK j'JhnK, fiE/ d; d; ;kb s'A oki<br />

eodhnK gkoNhnK fto[ZX b'eK d/ frb/<br />

fSet/ th ;B. Bkb 'fJ; tko w'dh<br />

bJh e'Jh EK BjhA ;h fdzdk. tZv/ sk eh<br />

T[ZmDr/ S'N/ th i/ p?m/ j'D sK T[m e/ T[;<br />

d/ p?mD bJh BjhA nkyd/ ;B.<br />

n;b ftu dkwkd T[; xo ftu fe;/<br />

Bkb th BjhA ;h x[b-fwb ;fenk. T[jBk<br />

b'eK ftu th fJzBh neb BjhA ;h fe T[j<br />

nkgD/ i[nkJh Bz{ ;wM ;eD nkgDk<br />

pDk b?D. fiZE/ fJzBh T[gukoesk j't/<br />

T[ZE/ dkwkd ed/ gZ[s BjhA pD gkT[Adk<br />

T[; xo dk dkwkd jh pfDnk ofj iKdk<br />

j? ns/ c/o xo d/ ihnK e'b'A d{o-d{o ofjD<br />

bZrdk j?! T[jdh c/o fJZSk j[zdh j? fJj<br />

wozh j[zdh j? fe mhe j? i/ T[j T[jBK dk<br />

gZ[s BjhA j? pD ;fenk sK T[j T[jdh<br />

xZN' xZN dkwkd ;wMe/ sK fJZzs eoB,<br />

T[;dh jo fJe rZb dk wkD oZyD gqsz{<br />

e?gNB Bkb fJ; soPK BjhA j'fJnk s/ T[;<br />

B{z fJj pj[s p[ok th bZrk, p; c/o eh T[j<br />

s/ r[Z;/ ftZu fit/A T[pbdk j'fJnk<br />

nkgdk Noze uZ[e e/ tkg; ikD bJh xo'A<br />

pkjo fBeb p; ;Nkg s/ ik gjz[funk.<br />

xo ftu fe;/ Bz{ th ;wM BjhA ;h nk<br />

fojk fe eh eoB! d{i/ fdB poks ikDh<br />

;h. foSs/dko ;ko/ nkJ/ j'J/ ;B. e[Vh<br />

tkfbnK Bz{ th n?B w"e/ s/ go'rokw<br />

pdbD bJh BjhA fejk ik ;edk. T[j sK<br />

;ko/ fgzv gjz[u rJ/ ;B ns/ d{i/ fdB<br />

nkT[D tkbh poks bJh fsnkohnK th j'<br />

rJhnK ;B. fbjkzk ;kfonk d/ wBkT[Dp[MkT[D<br />

s/ th id'A i[nkJh ih BjhA<br />

wfBnk sK G?D ih BZ;h BZ;h SKsk e'b<br />

nkJh.<br />

SKsk Bz{ sK T[; fdB fJe ;" fszB<br />

p[yko ufVPnk j'fJnk ;h. T[j sK fBYkb<br />

j'Jh fp;so s/ gJh ;h.<br />

tho{ dh wzwh dkwkd sK o[Z;e/ p;<br />

;N?Av s/ gjz[u frnk j?. fe; soPK eoK<br />

j[D< pj[s p/fJzsh j't/rh i/ e[Vh tkfbnK<br />

Bz{ n;bh rZb dk gsk uZb frnk. s/oh<br />

rZb dk sK pj[s n;o jz[dk tho{ dh wzwh.<br />

s/oh sK pj[s fJZzs th eodk T[j. j[D<br />

J/; tkoh sz{ jh ike/ t/y. xo ftZu sK fe;/<br />

dh th BjhA ;[Dh T[;B/.<br />

fit/A ;kj uVP/-uVP/ G?D ih B/ SKsk Bz{<br />

f;ZXg[oS<br />

nkfynk. ''G?D ihaaaaa w?A fJ; jkbs ftu<br />

fet/Aaaaaaa


46<br />

ejkDh<br />

46 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

xVh yV' rJh<br />

fJepkb f;zx N'eh<br />

tkfenk ;zB 1957 dk j?. w?fNqe<br />

dk fJwfsjkB ysw j'fJnk wjhBk<br />

r[io u[Zfenk ;h. Bshik nkT[D 'u<br />

ni/ fJe wjhBk pkeh ;h. w/ok fJe<br />

iwksh ;h joGrtkB\ ;kv/ Jh w[jZb/<br />

'u ofjzdk ;h. pj[s jh gVQke{\ u[g u[g<br />

ofjzdk ;h. id'A t/y' feskp b? e/ p?mk<br />

j[zdk. fJ; d/ T[bN w?A ;e{b'A nkT[D<br />

pknd w[jZb/ d/ w[zfvnK Bkb r[Zbh<br />

vzvk s/ epZvh y/vD ftZu tes<br />

fpskT[Adk. okshA ;"D s'A gfjbK ;kvh<br />

wzYho fJXo- T[Xo dhnK rZgK wkodh.<br />

id'A se xo tkb/ gzi ;Zs nktkzK BK<br />

wkod/, ;kvh wib; poyk;s Bk jz[dh.<br />

xo fdnK Bz{ fceo j'D bZrk w/o/<br />

Bshi/ pko/. i/ w?fNqe u'A xZN Bzpo<br />

nkJ/ sK w/ok GftZy e?;k j't/rk<<br />

gzikp :{Bhtof;Nh uzvhrVQ d/<br />

fJfwsjkB ftGkr d/ fJe eboe Bkb<br />

ikD gfjukB fBeb nkJh. w/ok s/<br />

joGrtkB dk o'b Bzpo T[; e'b<br />

G/fink frnk. Bshik fBebD s'A<br />

fszB fdB gfjbk ;kvk Bshik nk<br />

frnk. eboe dh ;{uBk nB[;ko fJe<br />

w[zv/ d/ 293 Bzpo s/ d{i/ d/ 597\ w/oh<br />

Skws nk rJh. ;ko/ w/o/ d[nkb/ j'<br />

rJ/.<br />

''s/o/ Jh 293 Bzpo j'D/ B/\ ed/<br />

gVQdk sK t/fynk Jh BjhA ;h. ;e{b'A<br />

nkT[D s'A pknd feskp Bz{ jZE BjhA<br />

;h bkT[Adk. p; r[Zbh vzvk, epZvh s/<br />

d/o oks se rZgK. joGrtkB sK rT{<br />

j? rT{. id'A t/y', jZE 'u feskp . j'o<br />

e'Jh S"e BjhA, n?p BjhA. T[;d/ j'D/ B/<br />

597 Bzpo, s/ s/o/ 293\ j'o eo<br />

nktkok rodh. b? fbnk Bk ;[nkd<br />

j[D.@<br />

''mhe n?, w/o/ 597 Bzpo p/Se Bk<br />

j'D. n?B/ BzpoK dk dkntk w?A BjhA<br />

eodk. go n?Bk th BkbkfJe BjhA, fe<br />

293 Bzpo nkT[D. xN'-xZN 450,<br />

pbfe 500. c;N vthiB BjhA, sK<br />

jkJh ;?ezv sK nkT[Dh ukjhdh j?.@ w?A<br />

pVh Bowh Bkb nkgDk gZy oZydk.<br />

fszB fdB pknd nzro/ih<br />

NqkJhfp:{B 'u Bshik nk frnk. w/o/<br />

597 s/ joGrtkB d/ 293\ wkj"b<br />

fJe dw pdb frnk.<br />

''pJh ;kv/ w[zv/ B/ sK ewkb eo<br />

fdZsh. S[fgnk o[;sw fBefbnk. pj[sk<br />

gVQD Bkb e[M BjhA j[zdk. y'gVh 'u<br />

fdwkr th j'Dk ukjhdk j?. fJj sK<br />

jhok j? jhok.@<br />

fJj ;G ;[D e/, w?A nkgD/ nkg Bz{<br />

;Zst/A n;wkB T[Zs/ wfj;{; eo fojk<br />

;K. jkbKfe xo dh wkbh jkbs pj[sh<br />

tXhnk BjhA ;h, fJ; d/ pkti{d c?;bk<br />

fbnk frnk fe w?Bz{ ekfbi ftZu<br />

dkfyb eotkfJnk ikJ/ sK i' n?c n?;<br />

;h T[gozs fJzihBhnfozr dk fvroh<br />

e'o; eoK. r"ofwzN ekfbi dh t;hn s/<br />

nkikd fcik B/ w/o/ ti{d ftZu jbub<br />

wuk fdZsh. w/oh ftukoe T[vkB,<br />

gVQkJh T[Zs/ jkth j'D br gJh.<br />

finkdk ;wK gVQkJh dh pikJ/ fcbwK<br />

d/yD, fcbwh seBhe pko/ fbyD s/<br />

ejkDhnK fbyD ftZu r[iodk. fJj<br />

;G T[; ;w/A dh T[Godh gzikph nypko<br />

''nihs@ ftZu SgD bZrk. gqtko,<br />

;zpzXhnK s/ fwZsoK ftZu w/ok eZd<br />

tZXD bZrk. xo fdnK Bz{ ed/ nkGk;<br />

BjhA j'fJnk fe fJj ;G w/oh gVQkJh Bz{<br />

ewz'o eo d/t/rk. wK, ekfbi ikD<br />

bfrnK d/;h fxU d/ goKm/ pDk e/<br />

fdzdh sK i' ekfbi ftZu teck fwbD<br />

s/ w?Bz{ ezNhB dh po?v Bk ykDh gt/.<br />

fJj go"Am/, w?A ekfbi dh pikJ/, d'g?jo<br />

d/ fcbw S'n d/ fJzNotb ftZu yKdk.<br />

pugB s'A jh w?A e[M wikehnk ;[Gk<br />

gkfJnk j?. jo w"e/ T[Zs/ w?Bz{ e'Jh Bk<br />

e'Jh wzke iK ftnzr ;[Mdk ofjzdk.<br />

w/o/ d';s fJBQK ;/jswzd fNZgDhnK s'A<br />

b[sc nzd'z j[zd/ ofjzd/ id ed/ e'Jh<br />

tkfec d'g?jo d/ fcbw S'n 'u fwb<br />

iKdk sK T[jd/ fJj g[ZSD s/ fe eh jkb<br />

j?, feZdK, r[io j' ojh j?< w?A w[;eok e/<br />

i[nkp fdzdk, ''n?S eo oj/ nK<br />

fgnko/, n?S\ fco ypo/ fJj fdB nkT[D<br />

fe Bk nkT[D.@<br />

fJj f;bf;bk ubdk fojk. xo<br />

tkfbnK B/ th e'Jh B'fN; BjhA fbnk.<br />

SkfJd T[BQK dk w/oh fdB uoh:k, nkgDh<br />

gVQkJh s/ coi gqsh nk;Ek s/ g{ok<br />

ftStk; ;h. w/ok g[okDk foekov,<br />

T[gbpXh s/ ;NkJhb fJ; rb dh<br />

iwkBs ;h fe w?A e'Jh e'skjh Bjh<br />

eoKrk. go fizdrh d/ fJj ;kb pV/<br />

e'wb, tbtb/ Gog{o s/ fe;/ jZd se<br />

fdSk jhB j[zd/ B/. wB dh T[vkB<br />

d[fBnkthA jehesK Bz{ BjhA ;wMdh.<br />

soe e'Jh wkfJB/ BjhA oyd/. fJ; d"okB<br />

nkgDh g;zd s/ S"e fJe iB{B pD<br />

iKdk j?. Bc/ B[e;kB dh gfjukB s'A<br />

goQ/ ubk iKdk j?. ;wki ftZu e/tb<br />

uzrh ;'u s/ b/yDh Bkb g/N BjhA Godk.<br />

G"fse io{osK dh g{oBsk bJh wkfJnk<br />

s/ ;kXBK dh b'V ftftn;kfJe :'rsk<br />

s/ siop/ dh io{os j?.<br />

;/jswzd nkuko ftuko s/ ftjko,<br />

fto;/ 'u fwfbnk ;kv/ fgsk ih dh<br />

Sokcs s/ fJwkBdkoh nkw b'eK dh<br />

i[pkB s/ ;h fi; Bz{ n;hA pugB s'A jh<br />

;[Dd/ ;K. SkfJd fJ;/ eoe/ gVQkJh 'u<br />

ewz'o j'D d/ pkti{d e'Jh n?p, fJZbs<br />

iK BSk BjhA ;h bZrk. Sokp, i{nk,<br />

bkNoh, j/ok c/oh s/ u'oh fJBQK bczK s'A<br />

w?A tkfec BjhA ;K. jK, itkB bVeh Bz{<br />

t/y e/ nkgD/ nzdo fJe nihp ijh<br />

jbub, ;o;okjN s/ w;sh wfj;{;<br />

eodk. nZyK irD brdhnK s/ fdb dh<br />

XVeD s/z j' iKdh. ihn eodk, fJ;<br />

p[Zs Bz{ iZch 'u b? btK. fJj nkbw T[d'A<br />

sZe Jh ofjzdk id se T[j BzoK d/<br />

;kjwD/ ofjzdh.<br />

tZv/ fdBK dhnK S[ZNhnK j'JhnK.<br />

xo dh p?me ftZu ;'c/ T[Zs/ p?mk e[M ;'u<br />

fojk ;K. SkfJd nkgDh gVQkJh pko/\<br />

fJj ewz'oh fet/A d{o ehsh ik ;edh j?<<br />

w?A feT[A BjhA gVQdk< gVQkJh ftZu<br />

w/ok ihn feT[A BjhA bZrdk< i/ aaaa i/ w?A<br />

c/bQ j' frnk, sK< fynkbK dh rwrhB<br />

d[BhnK ftZu w?A pj[s d{o fBebdk ik<br />

fojk ;K. o'SBh dh e'Jh th feoB Bio<br />

BjhA ;h nkT[Adh. fJe nktkz B/ w?Bz{<br />

u"Aek fdZsk.<br />

'';[Dk pJh, eh j' foj?< p; ;kok<br />

fdB nzdo Jh tfVnk ofjB?\ gsk BjhA<br />

eh ;'udk o?jBK s/ fbydk o?jB?\ jehes<br />

fJj j? fe ;t/o dk nypko Skw Bz{ oZdh<br />

j' iKd?. ibdh eo, ibdh aaaa fsnko j'<br />

ik cNkcN\ zok pkzko se r/Vk bkJhJ/<br />

.@ fJj nktkz ;h, fw;No jz; oki<br />

Xwhik dh. d;thA se n;hA r"ofwzN<br />

jkJh ;e{b ftZu fJZem/ gVQd/ ;K. T[;<br />

d/ fgsk ih dh eohwg[ok o'v dh B[Zeo<br />

T[Zs/ efonkB/ dh d[ekB ;h. fgsk dh<br />

fiZd nZr/ jz; B/ jfEnko ;[ZN fdZs/ s/<br />

d[ekB s/ p?m frnk. S[o{ S[o{ ftZu jz; B/<br />

nZr/ gVQB dh fiZd ehsh sK fe ekfbi<br />

d/ wkj"b dk wik fbnk ik ;e/. tes<br />

phsD Bkb T[j d[ekB d/ o[M/ftnK<br />

ftZu ou fwu frnk feT[Afe nkwdB<br />

ftZu ekch tkXk j'D bZrk. Xwhik dh<br />

d[ekB T[Zgo, Sfjo d/ f;B/wk tkb/ p'ov<br />

oZyd/ ;B s/ pdb/ ftZu p[Xtko s/<br />

thotko tkb/ fdB d' coh gk; fdzd/ ;B.<br />

jz; fJj gk; b? e/ w/o/ e'b nkT[Adk s/<br />

n;hA d't/A fcbw dk wzk b?Ad/. w?Bz{ :kd<br />

j? T[BQhA fdBhA '' nwodhg, ''s[w ;k BjhA<br />

d/yk,@<br />

''w[ifow,@<br />

''gkfeNwko'' s/ ''wX{wsh@ tr?ok fcbwK<br />

n;hA fJZefmnK t/yhnK ;B. jz; oki,<br />

d/t nkBzd dk dhtkBk ;h. T[;dk eZd<br />

th uzrk ;h s/ T[j d/t nkBzd dh soQK<br />

ewhi d/ ekbo yVQ/ eoe/ p'bD s/<br />

uZbD dh Beb eodk. jz; dh ibdh dh<br />

w?A e'Jh gqshfefonk BjhA fdZsh sK T[;<br />

dh sbyh tX rJh.<br />

''T[Zm :ko eh ;[;sh gkJh j'Jh n?<<br />

;kvk th w{v yokp Bk eo\ w;K w;K<br />

d[ekB s'A t/jbk j' e/ nkfJnk nK.<br />

ibdh eoaaaaa eh tZfink s/o/ e'b


47<br />

47 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

vkeNo p/p/ dk ewkb, 100<br />

;oiohnK eo/ jo ;kb<br />

wk;e' (fpT{o') fi; T[wo 'u ftnesh<br />

dk ;oho ezpDk S[o{ j' iKdk j?, w{zj 'u<br />

dzd BjhA ofjzd/ s/ pzdk s[oB'A-fcoB'A th<br />

ofj iKdk j?, T[; T[wo 'u i/eo e'Jh<br />

pz[or ps"o ;oiB ezw eo/ ns/ jo ;kb<br />

100 s'A th tX/o/ ;oiohnK eo/ sK j?okB<br />

j'Dk bkzwh j?. fJj e'Jh fynkbh g[bkt<br />

pfmzvk (fpT{o')) pfmzvk 'u T[; t/b/<br />

ekB{zB dhnK XZihnK T[Zv rJhnK id'A<br />

fJe i/b fvgNh ;[govzN B/ nkgDh jh<br />

;oft; fotkbto Bkb fJe Sokp dk m/<br />

ek ubkT[D tkb/ ftnesh B{z r'bh wko<br />

e/ esb eo fdZsk. T[es xNBk pfmzvk<br />

d/ pZ; ;N?Av d/ e'b j'Jh dZ;h ik ojh<br />

BjhA, ;r'A jehes j?. o{; dh nypko<br />

e'wo;/AN B/ j[D/ fij/ d/S dh ;G s'A pz[or<br />

;oiB nkbk dhnK e[M s;thoK SkghnK<br />

jB. nkw s"o 's/ o{; dhnK n"osK 50<br />

;kb dh T[wo s'A pknd jh ezw s'A<br />

foNkfJow?AN b? b?AdhnK jB, nfij/ 'u<br />

87 ;kb dh T[wo 'u vkH nkbk dk<br />

j?, fiE/ ;zro{o i/b 'u skfJBks fvgNh<br />

i/b ;[govzN ne;o nkT[Adk iKdk ;h<br />

ns/ wzrbtko B{z T[j fco T[es xNBk<br />

tkbh EK 's/ nkfJnk ns/ T[Xko Sokp<br />

dh wzr eoB bZrk, fi; s'A pknd j'Jh<br />

ejk;[Dh fgZS'A T[; B/ njks/ 's/ ezw eoB<br />

tkb/ ftnesh B{z r'bh wko fdZsh, fi;<br />

;oioh eoBk :ehBB b{z-ezv/ yVQ/ eo<br />

d/D tkbh rZb j?. nfXekoe s"o 's/<br />

T[j d/S dh ;G s'A pz[or ;oiB jB.<br />

vkH nkbk 87 ;kb dh T[wo 'u th<br />

j;gskb 'u ps"o ;oiB ezw eodh j?.<br />

fJzBk jh BjhA, fJ; T[wo 'u th T[j<br />

nkgDk g{ok ;wK j;gskb 'u jh<br />

fpskT[Adh j?.<br />

fJ; d"okB T[j nkgo/SB s'A b? e/<br />

wohzK B{z d/yD ns/ vkeNoK Bkb ;ko/<br />

w;fbnK 's/ rZbpks eodh j?. fJ; T[wo<br />

sZe ezw eoB B{z b? e/ nkbk dk efjD?,<br />

''bzph T[wo dk okz w?A nZi sZe BjhA<br />

ikD ;eh. w?A ;G e[M yKdh jK. Bkb jh<br />

y{p jZ;dh ns/ o'Adh th jK.'' fJ; ;oiB<br />

dk efjD? fe T[j ;kb 'u bZrGr 100<br />

;oiohnK eodh j?. T[BQK nB[;ko, ''w?B{z<br />

fJ; ezw 'u wzk nkT[Adk j?. fJ; bJh w?A<br />

fJj ezw eodh jK. w?B{z b'eK dh wdd<br />

eoBk uzrk bZrd?. w?A eJh ;kb gfjbK<br />

b'eK d/ T[d'A nkgo/SB ehs/, id'A ;ko/<br />

vkeNoK B/ jZE yVQ/ eo fdZs/ ;B. w/o/<br />

T[j wohz nZi th fpjso fzzdrh ih oj/<br />

jB.'' fzeo:'r j? fe vkH nkbk B/<br />

ftnkj BjhA ehsk ns/ Bk jh T[BQK dk<br />

e'Jh gfotko j?. jK, T[BQK B/ ;Zs fpZbhnK<br />

zo{o gkbhnK j'JhnK jB , fiBQK B{z tZy'-<br />

tZyoh g;zd dk ykDk ukjhdk j[zdk j?,<br />

fJ; bJh T[BQK dk ezw eoBk zo{oh j?.<br />

vkH nkbk d/ ;kEh vkeNo efjzd/ jB<br />

fe T[j nkbk Bkb fwb e/ 150<br />

;oiohnK eo u[Ze/ jB ns/ ;kohnK<br />

;oiohnK ;cb ojhnK. fJj pj[s jh<br />

fpjsohB Bshik j?.<br />

pfmzvk 'u u T[ZvhnK ekB{zB dhnK XZihnK,<br />

fvgNh i/b ;[govzN B/ ehsk esb<br />

dh w"s j' rJh. fJe g[b; w[bkzw tb'A<br />

nkgDh jh ;oft; fotkbto Bkb So/<br />

nkw ehs/ rJ/ fJ; esb Bkb fJbke/<br />

ftu dfjSs dk wkj"b gDg frnk. ypo<br />

fby/ ikD se xNBk dh ;{uBk fwbd/<br />

jh g[b; w"ek tkodks tkbh EK 's/<br />

gj[zu rJh ns/ iKu S[o{ eo fdZsh.<br />

nkgq/SB B ;w/A Bo; Bkb eo' rZbK, p/u?Bh j't/rh xZN<br />

bzvB (fpT{o') nkgq/SB d"okB dod<br />

dk wfj;{; j'Dk, xZN eoB ns/ p/u?Bh<br />

s'A puD bJh Bo; Bkb rZbK eoBk,<br />

vhH thH vhH d/yDk iK ;Nq?Z; pkb dh<br />

tos'A wddrko ;kps j' ;edh j?. fJe<br />

skzk y'i ftu fJj rZbK ejhnK rJhnK<br />

jB. y'i ftu b/ye ns/ fpqN/B ftu ;o/<br />

:{Bhtof;Nh ftu gq'c?;o i/B Urv/B B/<br />

fejk fe fpBK p/j'S ehs/ j'D tkb/ nkgq/<br />

SB wohzK bJh pj[s jh xpokjN g?dk<br />

eoB tkb/ j[zd/ jB.<br />

T[BQK fejk fe ;kvh y'i w[skpe<br />

wohzK B{z g/S nkT[D tkbh fJ; ;wZf;nk<br />

B{z p/jZd xZN you/ ftu nk;kBh Bkb<br />

;[bMkfJnk ik ;edk j?. fpBK p/j'S ehs/<br />

j'D tkb/ j'o nkgq/SBK ftu th fJ; B{z<br />

T[g:'r ehsk ik ;edk j?.<br />

:{og d/ o;kb/ 'g/B' d/ skzk nze<br />

ftu Sgh y'i w[skpe fJ; nfXn?B ftu<br />

398 wohzK B{z Skfwb ehsk frnk ns/<br />

T[BQK B{z uko fjZf;nK ftu tzfvnk frnk.<br />

gfjb/ ;w{j d/ wohzK B{z nkgq/SB d"okB<br />

;zrhs ;[DkfJnk frnk, id'Afe d{i/ ;w{j<br />

B{z dhtko 's/ bZrh vhH thH vhH d/yD dh<br />

;j{bs fdZsh rJh. shi/ ;w{j d/ wohzK<br />

Bkb nkgq/SB d"okB g{o/ ;w/A T[; d/ e'b<br />

yVQh Bo; Bkb rZb eodh ojh ns/ u"E/<br />

;w{j B{z gzi/ Bkb dpkT[D :'r ;Nq?Z;<br />

pkb fdZsh rJh. pkeh ;ko/ siofpnK<br />

Bkb'A fijVk ;w{j Bo; Bkb rZbK eo<br />

fojk ;h, T[BQK ftu 30 ch;dh p/u?Bh<br />

xZN j'Jh.<br />

zwhB s'A ;" wzbK j/mK pDh gkoe 'u<br />

f;ykJh iKdh j? wkT{AN/B pkJhfezr<br />

nwohek (fpT{o') nwoheh oki e/AN[eh d/ b[Jh;ftb/ 'u j[D sZe dk ;G s'A<br />

gfjbk ns/ ;G s'A tZvk nzvorokT{Av wkT{AN/B pkJhe e'o; S[o{ ehsk frnk j?.<br />

fJ; dk f;ybkJh ;?ANo fszB bZy 20 jzko torc[ZN 'u j?. fJ; 'u 45 Nq/b;<br />

(grvzvhnK) jB, fiBQK 'u izgbkJhB;, gzg Nq?e;, eqk; ezNoh ns/ f;zrb Nq?e<br />

jB. fJj pkJhe gkoe 100 J/eV 'u c?b/ eJh nkeoSDK dk e/Ado j?, fiE/<br />

fpzB?Z; gkoe, n?ANoN/Bw?AN ;?ANo ns/ N{fozw ;gkN jB. fJ; gkoe dh ;EkgBk<br />

okbc o'io; B/ ehsh ;h, i' pknd 'u eJh ;kbK sZe thokB ojh. j[D fJE/ zwhB<br />

s'A 10 wzzbk j/mK (100 c[ZN s'A tX/o/) nzvorokT{Av wkT{AN/B pkJhe ;NzN e'o; S[o{<br />

ehsk frnk j?. fJj nwohek 'u nkgDh fe;w dk gfjbk ;G s'A tZvk fJBv'o<br />

gkoe j?, i' d/S d/ wSj{o UjhU ;fEs fJBv'o pkJhe gkoe s'A d[ZrDk j?.<br />

fJ; pkJhe gkoe d/ wkbe v/o/e c/Ne' efjzd/ jB fe ;kJhefbzr d/ y/so 'u<br />

j[D sZe dh ;G s'A fpjsohB uhz fJE/ S[o{ ehsh rJh j?. fJ; Bkb b[Jh;ftb/<br />

pkJhfezr efwT{fBNh dh gq?efN; 'u ;[Xko j't/rk ns/ T[j o/f;zr tobv 'u tX/o/<br />

BK ewk ;eDr/. fJ; dk fvzkJhB gq'c?SBb ;kJhefbzr ezghNhNo i'J/ fgq;/b B/<br />

ehsk j?, i' g{oh d[Bhnk 'u 20 j'o gkoeK dk fvzkJhB ns/ fBowkD eo u[Ze/ jB.<br />

v/o/e B/ dZf;nk fe id'A fgq;/b w/o/ e'b fJ; dh g/SeS b? e/ nkJ/ ;B sK w?B{z fJj<br />

n;zGt bZr fojk ;h go T[BQK B/ ;ys fwjBs Bkb fJj eo fdykfJnk.<br />

ikgkB dk BtK ;?N/bkJhN bKu, d/t/rk y[chnk fog'oNK<br />

nk;Nq/bhnk 'u u r[zwS[dk [dk j'J/ Gkosh<br />

B"itkB dh Gkb w[V s'A S[o{<br />

[o{<br />

e?Bpok(fpT{o') nk;Nq/bhnk d/<br />

w?bp"oB 'u fgSb/ ;kb bkgsk j'J/ fJe<br />

Gkosh dh Gkb fcfbg Nkg{ d/ ;w[zdoh<br />

ezY/ B/V/ ehsh rJh j?. g[b; B{z jkbKfe<br />

N'ehU (fpT{o') pZdb ns/ jB/o/ B{z<br />

uho e/ Xosh dh ;sj dhnK jkJh<br />

o?zfbT{SB tkbhnK s;thoK T[skoD dh<br />

;woZEk oZyD tkbk ikgkB B/ BtK ;?N/<br />

bkJhN bKu eo fdZsk j?. fJ; ;kb<br />

ikgkB B/ fJj gfjbk ;?N/bkJhN SZfvnk<br />

j?, i' y[chnk ikDekoh fJeZmh eo/rk.<br />

ikgkB J/no';g/; n?e;gb'o/SB J/iz;h<br />

(i/HJ/Hn?e;HJ/H) ns/ fws;[fpSh j?th<br />

fJzv;Nohz fbwfNv B/ ekr'fSwk ;{p/ d/<br />

skB/rkfSwk g[bkV e/Ado 'u n?Zu-2 J/<br />

H oke/N dh wdd Bkb fJ; y[chnk ;?N/<br />

bkJhN B{z SZfvnk. fJj ;?N/bkJhN gfjbK<br />

phsh 29 iBtoh B{z SZfvnk ikDk ;h<br />

go w";w yokp j'D ekoB fJ; dh sohe<br />

tXk fdZsh rJh. fJj y[chnk ;?N/bkJhN<br />

okSNoh ;[oZfynk ns/ w[;hps Bkb<br />

;zpzXs ikDekoh fJeZmh eoB bJh<br />

Xosh dh ;sj dh fBrokBh bJh<br />

SZfvnk frnk j?.<br />

fJ; wkwb/ 'u e'Jh ikDekoh jk;b BjhA<br />

j'Jh j?. ;{soK w[skpe Gkosh Bkrfoe<br />

fSt u"jkB (27) T[j 'fvbhtoh p[nkJ/'<br />

dk ezw eodk ;h i' fgSb/ ;kb fJe<br />

wJh B{z bkgsk j' frnk ;h. fSt dh<br />

r[zwS[drh pko/ fuzsk T[; ;w/A j'Jh, id'A<br />

T[; tb'A G/fink frnk ;kwkB T[; irQk<br />

BjhA g[Zik fiZE/ T[j ;kwkB d/D ik fojk<br />

;h ns/ T[j fgSb/ ;kb d' wJh B{z s?n<br />

ehsh fJe whfNzr 'u BjhA gj[zfunk ;h.<br />

T[; dk tkjB T[;/ fdB d[gfjo fszB<br />

ti/ ehip'oc 'u jNB o'v 's/ fwfbnk.<br />

g[b; B/ fJbke/ dh iKu-gVskb ehsh,<br />

go g[b; B{z e'Jh ikDekoh BjhA fwbh.<br />

T[; s'A pknd fSt dk e'Jh gsk BjhA j?.


48 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

s[jkvh fpjso g/Sekoh fdtk ;edh j? s[jkv/ e?ohno d/ rqkc Bz{ p[bzdh<br />

n;h ;ko/ nkgD/ e?ohno ftZu<br />

p[bzdhnK S{jDk ukj[zd/ jK. gozs{ eJh<br />

tko nfijk j[zdk j? fe ezw ftZu fwjBs<br />

j'D d/ pkti{d ;kB{z e?ohno ftZu T[j<br />

w[ekw jk;b BjhA j[zdk i' ;kB{z ukjhdk<br />

;h.<br />

don;b, e?ohno B{z BthA p[bzdh d/<br />

D bJh eJh soQK d/ c?eNo ezw eod/<br />

jB. s[;h fwjBsh j' gozs{ y[d B{z d{;fonK<br />

d/ ;kjwD/ uzrh soQK gqi?AN BjhA eo<br />

;Zed/, s[;h nkgDh rZb oZyD ftZu<br />

xpokT[Ad/ j' sK fJj e[ZM ekoB j? i'<br />

s[jkvh soZeh B{z o'ed/ jB.<br />

pkvh b?Art/i dk gqc?eN Bk j'Dk<br />

th e?ohno ftZu soZeh d/ okj ftZu o'Vk<br />

pD iKdh j?. nkU ikDd/ jK e[ZM io{oh<br />

fNg;. fiBQK dh wdd Bkb s[;h pkvh<br />

b?Art/i ;[Xko ;Zed/ j' ns/ ipod;s<br />

gqi?AN/SB d/ e/ e?ohno d/ rqkc B{z T[ukJh<br />

T[s/ fbik ;Zed/ j'. ikD' fJj io{oh<br />

fNg;.<br />

rowi'Sh Bkb fwbkT[ jZEL jZE<br />

fwbkT[D d/ d"okB g{oh rowi'Sh d/ Bkb<br />

fwbkT[. fJj s[jkv/ nkswftStkS dk<br />

;Gs'A pj[s gfouk:e j?.<br />

w[;e[ok e/ fwb'L ;G s'A io{oh rZb<br />

fi;d/ Bkb th fwb' w[;e[ok e/ fwb'.<br />

fJZe w[;e[okjN nk;gk; d/ wkj"b B{z<br />

th y[SB[wk pDk fdzdh j?.<br />

rZb eod/ ;w/A w'Y/ f;ZX/ oZy'L id'A<br />

th fe;/ Bkb yV/ j' e/ rZb eo' sK jw/<br />

Sk nkgD/ w'v/ f;ZX/ oZy/, gozs{ fJj :kd<br />

oZy' fe s[jkvh pkvh b?Art/i ftZu fe;/<br />

fe;w dh nkeV BjhA j'Dh ukjhdh j?.<br />

feT[fe nkeV b'eK B{z s[jkv/ gqsh<br />

;ekokswe pDkT[D dh irQk<br />

Bekokswe pDk d/t/rh.<br />

gzfinK dh dSk dk oZy' fXnkB L<br />

yV/ ofjD T[s/ jw/Sk gzfinK B{z nkg;<br />

ftZu i'V e/ oZy' ns/ ;oho dk Gko j/<br />

mb/ fjZ;/ ftZu oj/. fJj jkbks ;kjwD/<br />

tkb/ B{z s[jkv/ gqsh p/jZd ezcoN i'B<br />

ftZu b? nkT[Adh j?.<br />

GkSk T[s/ ;ziw oZy' L rZb eod/<br />

;w/A nkgDh GkSk T[s/ ;ziw pDkJh oZy'<br />

Bkb jh GkSk ftZu fgu dk th fXnkB<br />

oZy'. s[jkB{z gsk j'Dk ukjhdk j? fe s/<br />

i nktki ftZu BjhA p'bDk ukjhdk j?.<br />

nfijk eoB Bkb ;kjwD/ tkb/ T[s/<br />

Bekokswe gqGkt g?Adk j?.<br />

o[e-o[e e/ Bk p'b'L gqi?AN/<br />

SB d/ d"okB o[e-o[e e/ nkgDh rZb<br />

Bk oZy'. s[jkvh rZb fJZe ;zg{oD gqtkj<br />

ftZu j'Dh ukjhdh j?. s[jkv/ tke fes/<br />

th pq/e BjhA eoBh ukjhdh j?.<br />

nkJh ezN/eN pBkT[L nkgDh rZb<br />

oZyd/ ;w/A ;kjwD/ tkb/ Bkb nkJh eKN/<br />

eN pBkJh oZy'. gozs{ fJj th fXnkB<br />

oZy' fe nfijk eod/ ;w/A ;kjwD/ tkb/<br />

B{z n;fjisk chb Bk j't/.<br />

gqi?AN/SB d/ d"okB j?Av n?e;gq/SB<br />

dk oZy' fXnkBL fe;/ Bz{ fwbD d/ d"okB<br />

p'bd/ j'J/ nkgDh rZb ;ZwMkT[D bJh<br />

nkgD/ jZEK dh th tos'A eo', feT[fe<br />

nfijk eoBk s[jkv/ ftukoK ftZu<br />

;gSNsk fbnkT[Adk j?.<br />

jE/bh y[Zbh oZy' L jZEK dh jE/bh B{z<br />

pzBD d/ pikJ/ y[ZbQk oZy'. pzd w[Zmh<br />

;kjwD/ tkb/ B{z fJj nfj;k; fdzdh j?<br />

fit/A fe s[;hA e'Jh uhi b[Zek oZyh j?.<br />

fJj s[jkvh nkeV th ikfjo eodh j?.<br />

g?oK B{z Bk fjbkT[Lfe;/ whfNzr,<br />

fJzNoftT{ d/ d"okB rZb eod/ j'J/ jZEK<br />

B{z nkg; ftZu op Bk eo' , g?oK B{z th<br />

BjhA fjbkT[. fJj ;kohnK uhiK s[jkv/<br />

Bot; j'D dk ;ze/s fdzdhnK jB.<br />

pZu/ dk Bkw oZyD ftZu Bk ofj ikt/ e'Jh rbsh<br />

d[BhnkGo ftZu nopK fJB;kB ns/<br />

jo fJZe dk nkgDk Bkw ns/ fJjh<br />

fJ;dh gfjukD . nkgD/ Bkw d/ Bkb<br />

fJB;kB dk i[Vkt fJzBk wip{s j[zdk j?<br />

fe nkgDk Bkw ;[Dd/ jh T[;d/ ezB yV/<br />

j' iKd/ jB. fJ; Bkb gsk uZbdk j?<br />

fe Bkw dh fizdrh ftZu fezBh nfjw<br />

G{fwek j?. fiZE/ noEjhB, nNgN/ ns/<br />

p/s[e/ Bkw fJB;kB dh Sofwzdrh dk<br />

ekoB pD iKd/ jB.<br />

T[E/ jh noEg{oD, gqGkth ns/ uzr/<br />

Bkw T[;d/ Sy;hns ftZu uko uzB<br />

brkT[D dk ezw eod/ jB. nfij/ ftZu<br />

io{oh j? fe pZfunK dk Bkw oZyD d/<br />

wkwb/ ftZu rzGhosk Bkb ezw bT[ ns/<br />

T[;dk uzrk ns/ goGkth Bkw oZfynk<br />

ikt/. s[;h ;'u oj/ j't'r/ pZu/ dk Bkw<br />

oZyD ftZu fJzBh wZEk gZuh dh nyho<br />

feZE/ zo{os j?. don;b pZu/ dk Bkw<br />

oZyD d/ wkwb/ ftZu e;o ns/<br />

bkgotkjh BjhA tosh ikDh ukjhdh j?.<br />

pZu/ dk uzrk bZrD tkbk ns/ uzr/<br />

wsbZp tkbk Bkw oZfynk ikDk ukjhdk<br />

j?. Bkw d/ wkwb/ ftZu ;ktXkBh tosBh<br />

ukjhdh j?. ;kB{z :kd oZyDk ukjhdk j?<br />

fe Bkw T[; pZu/ dh gfjukD pDkT[D<br />

ns/ T[;d/ Sy;hns B{z fBykoB ftZu<br />

nfjw G{fwek ndk eodk j?.<br />

Sy;hns fBykodk j?<br />

s[;h fJj rZb uzr/ sohe/ Bkb ;ZwM<br />

bT[ fe Bkw T[; Sy; d/ Sy;hns<br />

T[;koh ftZu yk; G{fwek fBGkT[Adk j?.<br />

wB't?frnkfBeK dk wzBDk j? fe Bkw<br />

dk n;o T[; Sy; d/ Sy;hns T[s/ g?Adk<br />

j?. T[Ai th d/fynk ikt/ sK Bkw d/ o{g<br />

ftZu i' g[ekoBk fe;/ bJh brksko<br />

ehsk iKdk j? sK T[j uhi T[;d/<br />

Sy;hns ftZu S[wko j' jh iKdh j?. fJ;<br />

bJh io{oh j? fe Bkw dk wsbZp nfijk<br />

j' i' Sy;hns T[s/ ;ekokswe n;o<br />

SZvD dk w{b sZs oydk j'.<br />

d' BkwK s'A pu'<br />

ne;o pZfunK d/ xo d/ Bkw tZy<br />

oZy/ iKd/ jB ns/ pkjo d/ Bkw tZy.<br />

fiZE/ sZe j' ;e/ pZu/ dk fJZe jh Bkw<br />

oZy'. xo d/ Bkw nNgN/ j[zd/ jB,nfij/<br />

ftZu eJh b'e xo ns/ n;bh Bkw d/<br />

ftZu T[bMe/ ofj iKd/ jB.<br />

Bkw dh u'D d/ wkwb/ ftZu<br />

;ktXkBh tosh ikDh ukjhdh j? . Bkw<br />

dh u'D ftZu Xowr[o{, XowrqzE,<br />

fJzNoB?N, feskp, Spd e'S nkfd dk<br />

;jkok fbnk ik ;edk j?. s[;h fJ; ;G<br />

N{b; d/ iohJ/ fpjso Bkw u'D eoB<br />

dh e'fSS eo' . Bkw s[jkvh ;z;feqsh,<br />

xo-gfotko nkfd d/ fj;kp Bkb<br />

oZfynk ikDk ukjhdk j?. Bkw p'bD<br />

ftZu nk;kB j'Dk ukjhdk j? ns/<br />

fznkdk bzpk Bkw oZyD s'A gqj/i eoBk<br />

ukjhdk j?. nNgN/, noEjhB, p/s[e/<br />

ns/ ftd/Sh Bkw oZyD s'A puDk ukjhdk<br />

j?.<br />

wsbZp T[Zs/ r"o eo'<br />

id'A Bkw dh u'D j' sK T[;d/ wsbZp<br />

T[s/ r"o eoB Bkb wsbZp j[zdk j? T[j<br />

fe; soQK dk ;[B/jk d/ fojk j?. fes/<br />

nfijk sK BjhA fe T[; Bkw s'A<br />

Bekokswesk, j?AeV, r[Z;?b ,<br />

pVZgD nkfd d/ Gkt iK wsbZp sK<br />

BjhA fBeb oj/ jB. fJ; rZb T[s/ jw/<br />

Sk poheh Bkb fXnkB fdZsk ikDk<br />

ukjhdk j?. fJj Bkw d[Zyh th BjhA j'Dk<br />

ukjhdk j?, p'bD ftZu nk;kB ns/<br />

gqGkth j'Dk ukjhdk j?. yk; Bkw oZyD<br />

d/ uZeo ftZu nfijk th Bk j' fe<br />

fpbe[Zb nihp fijk Bkw oZy fdZsk<br />

ikt/. fJ; bJh Bkw jw/Sk ;'u ftukoe/<br />

jh oZy'.<br />

nfij/ eJh wkg/ jB i' pZu/ dk Bkw<br />

wSj{o n?eNo iK n?eNo/; d/ Bkw T[s/<br />

oZyd/ jB, fJ; s'A puDk ukjhdk j?.<br />

i/eo s[jkv/ gfotko dk Bkw ekch<br />

bzpk j? ns/ fJj Bkw pZu/ d/ Bkb th<br />

i[V/rk sK pZu/ dk gfjbk Bkw S'Nk oZy'.<br />

eJh Spd nfij/ j[zd/ jB fiBQK d/<br />

fJZe s'A fznkdk wsbZp j[zd/ jB. tZv/<br />

j'D T[s/ pZu/ B{z nfij/ Bkw s'A Sofwdrh<br />

u[eDh g?Adh j?. pZu/ dk Bkw jw/Sk<br />

noEg{oD j'Dk ukjhdk j?. nfij/ BkwK<br />

dh u'D eoB s'A pu' fiBQK dk e'Jh<br />

wsbZp Bk fBebdk j't/. Bkw nfijk<br />

oZy', i' ;[DB ftZu eoDfgqn ns/ p'bD<br />

ftZu nk;kB j't/. GkSk dk Bkw Bkb<br />

rfjok ;zpzX j[zdk j?. Bkw oZyd/ ;w/A<br />

T[;dk fjzdh ns/ nzro/zh T[ukoD d'BK<br />

gsk eo bT[. pZfunK d/ Bkw ;z;feqs<br />

iK fjzdh SpdK nB[;ko jh oZy'.<br />

s/bh uwVh Bz{ uwedko pDkT[D<br />

bJh ykD-ghD ftZu e[M pdbkt<br />

eoB dh b'V<br />

s/bh uwVh B{z uwedko pDkT[D bJh ns/ fujo/ s'A w[zjkf;nK B{z d{o eoB bJh<br />

io{oh j? fe s[;h ngB/ ykD-ghD ftZu e[ZM pdbkt eo'. i/eo s[;h ukj[zd/ j' fe<br />

s[jkv/ fujo/ s'A w[zjk;/ d{o j'D sK ;zs[fbs wksok ftZu ykDk b?Dk S[o{ eo fdU.<br />

xZN s'A xZN w;kb/ tos'A ftZu bT[. fznkdk s'A fznkdk wksok ftZu gkDh ghT[.<br />

fujo/ B{z fdBGo ftZu fiBQK j' ;e/ UBk X't'. e[ZM j'o T[gkJ/ th jBH H H<br />

s/bh uwVh s'A S[Nekok gkT[D bJh fJZe uZwu fBzp{ dk o;, fJZe uZwu i?<br />

gkT{vo, nZXk uZwu d[ZX ns/ UBk jh jbek row gkDh fJ; ;G B{z fwbke/ g/<br />

;N fsnko eo'. fJ; g/;N B{z fujo/ ns/ rodB T[s/ brkT[ ns/ e[ZM d/o sZe<br />

wkfbS eo'. pknd ftZu row gkDh Bkb uwVh X' bT[.<br />

w[zjkf;nK B{z jNkT[D bJh s[;h 5 s'A 6 uZwu fBzp{ dk o; bT[ T[; ftZu fJZe<br />

uZwu ;/p dk o; fwbke/ fujo/ T[s/ brkT[ fJ;B{z fujo/ T[s/ xZN s'A xZN 15 s'A 20<br />

fwzN ofjD fdU ns/ mzv/ gkDh Bkb nkgDk fujok X' bT[. fJj s/bh uwVh B{z ;kc<br />

eoB ftZu wdd eodk j?. s/bh uwVh B{z uwedko pDkT[D bJh fJZe uZwu nzv/<br />

dk ;c/d Gkr, fJZe uZwu Sfjd B{z fwbke/ g/;N fsnko eo bT[ ns/ fJ; g/;N B{z<br />

fujo/ T[s/ brkT[. 10 s'A 15 fwzN d/ pknd ;kc gkDh Bkb fJ;B{z X' bT[. T[s/ fby/<br />

B[;y/ nkiwkT[D d/ fJbktk s[;h fBZs ;Zs s'A nZm xzN/ dh BhAd th bT[.<br />

id'A i[okp ofj ikt/ fJeZbh sK<br />

th nk ;edh j? ezw<br />

eJh tko fJZe i[okp r[zw j' iKdh j? iK cN iKdh j?. nfij/ ftZu d{ih i[okp<br />

;[ZND d/ fJbktk ;kv/ e'b e'Jh ukok BjhA ofjzdk. s[;h ukj' sK fJ; fJeZbh i[okp<br />

s'A pj[s ;ko/ ezw b? ;ed/ j'.<br />

;{Ne/; ftZu<br />

eZgV/ ns/ i[Zs/ Bkb oZyD/ j'D sK i[Zs/ B{z fJZe bzph i[okp ftZu gk fdU.<br />

yk;eoe/, pZfunK d/ i[Zs/ sK nk;kBh Bkb T[; ftZu nk ikDr/. i[okp ftZu<br />

oZyD Bkb i[Zs/ dh rzdrh eZgfVnK ftZu BjhA bZr/rh ns/ s[jkB{z T[BQK B{z tZy s'A<br />

g?e eoB dk MzMN th BjhA j't/rk.<br />

nbwkoh ftZu<br />

fJZe ;kc i[okp ftZu ;[Ze/ ekch phA; Goe/ nbwkoh ftZu bNek fdU. s[;h<br />

ukj' sK fJBQK B{z cfoi ftZu th oZy ;ed/ j'. d'BK ftZu d[orX BjhA nkt/rh.<br />

MkV{ ftZu<br />

xo ftZu ikb/ pj[s jB ns/ MkV{ Bkb ;kc BjhA j' oj/ jB sK MkV{ d/ f;o/<br />

T[s/ i[okp brk fdU. j[D nkokw Bkb ikb/ ;kc eo bT[.<br />

coBhuo ftZu<br />

i/eo s[jkB{z nkgD/ xo ftZu e[o;h-w/i tko- tko fy;ekT[Dh g?Adh j? sK<br />

ukoK gkJhnK ftZu i[okpK gk fdU. j[D fit/A ukj', T[t/A coBhuo B{z ;oekT[.<br />

orV dk e'Jh fBSkB coS T[s/ BjhA g?Dr/.<br />

c'B B{z pukT[D ftZu<br />

prhu/ ftZu ezw eod/ ;w/A, gkoe ftZu, xo ftZu e'Jh ezw eod/ ;w/A s[jkB{z<br />

nkgD/ ;wkoNc'B T[s/ ;eo?u nkT[D dk vo bZfrnk ofjzdk j? sK fJj ;G ezw<br />

eod/ ;w/A c'B B{z i[okp gk fdU. fJ; Bkb c'B dh ;eohB ;[oZfyns oj/rh.<br />

jkT[;gbKN -pbkfJzv; ;kc eoB ftZu<br />

fJzv'o gbKN T[s/ X{b iwK j' rJh j' sK fJZe jZE ftZu jbeh frZbh i[okp<br />

gfjB' ns/ gZshnK T[s/ jZE c/o'. fpBK e'Jh B[e;kB d/ doys-p{NhnK B{z ;kc<br />

eoB dk fJj pj[s jh uzrk sohek j?. fJ;/ soQK s[;h fyVehnK d/ pbkfJzv; th<br />

;kc eo ;ed/ j'.<br />

xo fScN eod/ ;w/A<br />

fScfNzr eoBh j't/ sK Bki[e eZu dhnK t;sK fit/A cbkto nkfd B{z i[okp<br />

d/ nzdo oZy'. T[BQK ftZu yo'Au BjhA bZr/rh.<br />

g[okD/ eZg<br />

g[okD/ eZgK B{z e[ZM BtK b[e d/Dk ukj[zd/ j' ns/ fJj th ukj[zd/ j' fe ukj-ekch<br />

ibdh mzvh Bk j' sK fco eZgK T[s/ g[okDh i[okp d'BK ;kfJv s'A eZN e/ uVk fdU.<br />

g[okD/ eZg BthA fvikfJB d/ bZrDr/.


49<br />

49 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

UNIQUE COLLEGE


50 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

fdb d/ okj ftZu pbke/i eh jB<<br />

nkJ/ fdB ;[DB ftZu nkT[Adk j? fe<br />

cbkD/ ftnesh d/ 80 ch;dh pbke/i<br />

j?. ;tkb T[mdk j? fe fJj pbke/i eh<br />

jB< don;b id'A fdb sZe y{B<br />

gj[zukT[D tkbh BkbhnK ftZu iwkt j'<br />

iKdk j? sK fJ;B{z pbke/i efjzd/ jB.<br />

id'A fJj iwkt 70 ch;dh s'A finkdk<br />

j' iKdk j? sK ftnesh B{z Sksh ftZu<br />

yZp/ gk;/ dod j'D bZrdk j?. fJ;<br />

ifNbsk ftZu XwBhnK ftZu y{B d/ EZe/<br />

iw iKd/ jB.<br />

fJ; soQK fdb sZe y{B ns/<br />

nke;hiB BjhA gj[zu gkT[Adk j? ns/ fdb<br />

dhnK wK;g/ShnK GoB bZrdhnK jB<br />

fi;d/ Bkb fdwkr sZe y{B dk gotkj<br />

BjhA j' gkT[Adk. cb;o{g w'B'gb/frnk ,<br />

g?okgb/frnk, j?whg?o/f;; ns/ fJZE/ sZe<br />

fe wohi dh jkoN nN?e Bkb w"s sZe<br />

j' ;edh j?.<br />

fJ;dk fJbki eh j?<<br />

e[dos B/ fdb B{z iBwiks fJj<br />

Sesh fdZsh j? fe T[j c/cfVnK<br />

d/ wkfXnw Bkb y{B dh ;ckJh eodk<br />

ofjzdk j? ns/ fJ;dk ;zukbB eodk j?.<br />

finkdk wksok ftZu uoph b?D,<br />

n;zs[fbs ihtB nkuoB ns/ ;ohoe<br />

rshftXhnK ftZu ewh d/ ekoB y{B d/<br />

S[XheoB ftZu w[Sfeb nkT[Adh j?. i/eo<br />

c/cfVnK ftZu nke;hiB dh ygs B{z<br />

20 r[Dk tXk fdZsk ikt/ sK XwBhnK<br />

ftZu j'D tkb/ ;ko/ gqeko d/ 90 ch;dh<br />

pbke/iK B{z d{o ehsk ik ;edk j?. fJ;d/<br />

bJh io{oh j? fe s[;h o'ikBk ihtB ftZu<br />

zo{oh pdbkt eo'.<br />

ykD-ghD<br />

;t/o/ ykbh fYZv b;D dhnK 4 -5<br />

ebh d/ Bkb fJZe frbk; fBzp{ gkDh<br />

bT[.<br />

BkSs/ ftZu nze[fos w{zr, dkBkw/<br />

Eh, fgnki, b;D, ndoe d/ fwSoD<br />

d/ Bkb fJZe frbk; fBzp{ gkDh fgU.<br />

d[gfjo d/ ykD ftZu i"A, itko<br />

ns/ S"b/ dh o'Nh, w";wh ;Zpih ns/ fBzp{<br />

gkDh bT[.<br />

d[gfjo ftZu w";wh cb ykT[.<br />

oks d/ ykD/ ftZu soh, fyuVh,<br />

dfbnk, ;bkd ns/ fgnki ykT[.<br />

oks B{z ;'D s'A gfjbK noi[B Skb<br />

dk ekVk fgU.<br />

;t/o/ 3-4 feb'whNo x[ZwD bJh<br />

ikU, B/wh e;os tor/ gqkDK:kw,<br />

tionk;D, B"ek;B, gtBw[esk;B<br />

ns/ ;{oi Bw;eko nkfd eo'.<br />

i/eo wohi d/ d' s'A finkdk pbke/<br />

i jB i' fe 90 ch;dh s'A fznkdk jB<br />

sK fdb ns/ Sksh dk row ns/ mzvk ;/<br />

e eo'. Bkb jh J/Bhwk ns/ X[Zg fJ;BkB<br />

brksko bT[.<br />

fpT{o'<br />

;kv/ fJzfwT{B f;;Nw B{z<br />

wip{s eodk j? ftNkfwB ;h<br />

Szyg[<br />

zyg[Sgh gh c[Zb phagha ns/ j'oBK<br />

fpwkohnK bJh th bkGdkfJe j?<br />

Szyg[Sgh fJZe soQK dh iVh - p{Nh j? i' nkw s"o T[s/ row ns/ Bwh tkb/<br />

fJbkfenK ftZu fznkdk gkJh iKdh j?. fJ;dhnK johnK gZshnK ns/ c[ZbK s'A pD/<br />

gkT{vo ns/ o; dh tos'A eJh fpwkohnK ftZu bkGdkfJe j[zdh j?.<br />

fpwkohnKL nb;o, n?f;fvNh, jkJh pZbv gq?So, :kddkSs ftZu ewh, r[Z;k,<br />

fuVfuVkgB ns/ sBkt torhnK ;wf;nktK ftZu Szyg[Sgh ckfJd/wzd j[zdh j?.<br />

oh<br />

fJ;d/ fJ;s/wkb Bkb fJekrosk th tZXdh j?.<br />

tos' L fJ;dhnK gZshnK s'A fsnko o; ;t/o/ ykbh fYZv mzv/ d[ZX ns/ fwS<br />

d/ Bkb b?D Bkb fJekrosk tZXdh j?, nb;o ns/ n?f;fvNh ftZu bkG j[zdk j?.<br />

vkfJfpNhi d/ wohi fJ; ftZu fwSoh Bk fwbkT[D.<br />

fJj th bkGdkfJe<br />

fJ;dhnK ;[ZehnK gZshnK dk gkT{vo ;t/o/ ykbh fYZv mzv/ d[ZX ns/ fwSoh d/<br />

Bkb b?D Bkb r[Z;k, fuVfuVkgB, sBkt ns/ p/u?Bh d{o j[zdh j?.<br />

Szyg[Sgh d/ c[ZbK s'A fsnko o; dh tos'A nk:[ot/d ftZu f;og d/ o{g ftZu<br />

ehsh iKdh j?. fJ;dk o; ns/ gkT{vo gou{B dh d[ekB T[s/ th fwb iKdk j?.<br />

;ekokswe ;'u ngDkU<br />

;kv/ ;oho B{z szd[o[;s ofjD bJh<br />

soQK- soQK d/ fwBob; ns/ ftNkfwB;<br />

dh b'V j[zdh j?. fJBQK B{z Bionzdki<br />

eoB Bkb n;h ewi'o j' iKd/ jK.<br />

ftNkfwB-;h ;kv/ ;oho bJh io{oh<br />

g'SD sZs j[zdk j?, i' ;oho s'A fJBc?eSB<br />

nkfd B{z d{o eoe/ ;kv/ fJzfwT{B f;;Nw<br />

B{z wip{s pDkT[Adk j?. nkU ikDd/ jK,<br />

fe; ykd gdkoEK B{z ykD Bkb ;kB{z<br />

ftNkfwB ;h ;woZE wksok ftZu fwb<br />

;edk j?.<br />

;zsok- n;h ;ko/ ikDd/ jK fe ;zsok<br />

ftZu ftNkfwB -;h dh pj[skfJs j[zdh<br />

j?. fJjBK cbK B{z ykD bJh w{v jw/Sk<br />

uzrk ofjzdk j? ns/ s[;hA j'oK Bkb'A<br />

fznkdk y[S ofjzd/ j'.<br />

fSwbk fwou- ;pihnK d/ s"o T[s/<br />

fJ;s/wkb j'D tkbh fSwbk fwou d/<br />

fJZe eg ftZu ftNkfwB -;h dh d[ZrDh<br />

wksok j[zdh j?. fSwbk fwou pj[s jh<br />

uzrk e[dosh ;q's j? ftNkfwB- ;h dk.<br />

fJ;dk fJ;s/wkb ;bkd iK soh d'BK<br />

ftZu ehsk ik ;edk j?.<br />

;Nokp/oh - ykD ftZu E'VQh yZNh<br />

;Nokp/oh th ftNkfwB -;h dk fJZe uzrk<br />

;q's j?. fJ;d/ fJbktk fJj ckJhpo ns/<br />

w?ArBhi dh th uzrh ;o's j?. ;Nokpoh<br />

B{z jbek fijk e[ZN e/ T[; ftZu E'VQk<br />

fijk d[ZX fwbke/ pBkU fJZe N/;Nh<br />

;w{dh, i' j[zdh j? ftNkfwB-;h Bkb<br />

Gog{o.<br />

gghsk- gghs/ ftZu ftNkfwB J/,<br />

;h g'N/fSnw ns/ ckJhpo pj[s j[zdk j?.<br />

gghsk gkuD Sesh ftZu th ckfJd/wzd<br />

j[zdk j?. fJ;B{z s[;h ;w{dh pDke/ iK<br />

fJ;/ soQK jh yk ;Zed/ j'.<br />

nZi dh fJ; GZid"V Goh fizdrh ftZu fiZE/ fe;/ B{z nkgD/ pko/ ftZu th ;'uD<br />

dh c[o;s BjhA, nfij/ ftZu tko-tko fJj ;'uDk fe b'e ;kv/ pko/ ftZu eh ;'ud/<br />

j'Dr/, Bekokswesk d/ tZb b? iKdk j?. eJh tko ;'u dk fJj Biohnk ;kv/<br />

;ekokswe ftukoK B{z th Bekokswesk tkb/ gk;/ w'V fdzdk j? gozs{ ;[Gkn ftZu<br />

pdbkt ns/ ;ekokswe ;'u ngDke/ fJ;s'A pfunk ik ;edk j?.<br />

d[SgqGkt jB eJh<br />

brksko Bekokswe ;'ud/ ofjD Bkb fuzsk, gq/SkBh, fuVfuVkgB, foSfsnK<br />

ftZu e[VZsD ns/ ihtB s'A fBokSk torh ;wZf;nktK j'D bZrdhnK jB. fJ;/<br />

soQK sBkt ftZu ofjD dh tiQk Bkb eJh ;ohoe fpwkohnK fit/A pZbv gq?So,<br />

vkfJfpNhi, fdb ;pzXh fpwkoh, EekD ns/ fJz;'w/fBnk (BhAd Bk nkT[D dh<br />

;wZf;nk) nkfd j'D bZrdhnK jB.<br />

pdbkt fbnkT[<br />

fe;/ th ftnesh iK uhi d/ pko/ ftZu nzsw f;ZN/ T[s/ g[ZiD s'A gfjbK ftuko<br />

io{o eo' fit/A fJj fJzBk p[ok BjhA j? fiBQK w?A ;'u ojh jK$ fojk jK.<br />

e[ZM BjhA sK e[ZM fznkdk fpjso j?.<br />

jw/Sk y[d B{z d'S d/D s'A uzrk j? fe ;'uD dk Biohnk pdb fbnk ikt/.<br />

bzwh rfjoh ;kj bU ns/ fob?e; j'D dh e'fSS eo'.<br />

i' th gfo;fEsh j't/ T[;d/ Bkb skbw/b fpmkT[D dh e'fSS eo'.<br />

y[d B{z ftn;s oZyD dh e'fSS eo'. gz;dhdk ezwK iK y/ve{d ftZu<br />

wB brkT[.<br />

b'eK Bkb fwb', T[BQK dh EK y[d B{z oZye/ nkgD/ ;[Gkn B{z ;zs[fbs oZy'.<br />

id'A th e[ZM tZXhnk eo' sK y[d dh fgZm EgEgkBk Bk G[Zb'.<br />

nB[GtK B{z vkfJoh ftZu io{o fby' sKfe nrbh tko T[j jkbks nkT[D T[s/<br />

s[;h nkgDh wdd y[d eo ;e'.<br />

nfij/ b'eK s'A d{oh pBkT[ i' Bekokswe ;'u B{z tXkT[Ad/ j'D.<br />

Bekokswe gfo;fEshnK th pj[s e[ZM f;yk iKdhnK jB. T[BQK ftu'A uzrhnK<br />

rZbK ;theko eo' ns/ p/eko B{z fdwkr s'A eZY fdU.<br />

vkH nBkwk gkgVhtkb


51<br />

51 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

BHANGRA


52 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

Eminent Veterinary Pathologist Passed Away<br />

Dr. Balwant Singh, an eminent<br />

Veterinary Pathologist passed<br />

away on December 29, 2014 in<br />

Australia.<br />

Dr Balwant Singh was born on<br />

27/1/1939 to Mr Gahna Singh<br />

and Mrs Dhan Kaur in his native<br />

village Bahle district Hoshiarpur.<br />

He attained his initial education<br />

at the village school after which<br />

he went on to complete his<br />

matriculation at Khalsa High<br />

School Garhdiwala. He went to<br />

study Veterinary Medicine at Hisar<br />

University where he obtained his<br />

Bachelor’s degree in 1959.<br />

Afterwards, he went on to<br />

complete his Masters and<br />

Doctorate degree in 1962 and<br />

1969, respectively. He joined as<br />

an Associate Professor at College<br />

f;vBh (fpT{o') fJZE/ j'wp[S jkJh<br />

;e{b d/ ftfdnkoEh fdbkto f;zx<br />

frZb B/ n?uan?;a;ha d/ nkJ/ Bshi/<br />

of Veterinary Science PAU in<br />

1969 and later went on to<br />

become a Professor and Head of<br />

Department of Veterinary<br />

Pathology in 1971.<br />

He was the founder Head of<br />

the Department of Veterinary<br />

Pathology and served as Dean,<br />

College of Veterinary Science,<br />

PAU from 1985 till 1993.<br />

He served as Registrar and<br />

Chairman of Human Resources<br />

Development Cell of PAU prior to<br />

his retirement in 1999.<br />

Dr. Balwant Singh was an<br />

important pillar of Veterinary<br />

Education in India. After holding<br />

onto various administrative roles<br />

in the University and 30 illustrious<br />

years, , he retired as Professor<br />

of Veterinary Pathology in 1999.<br />

During his 30 years of teaching<br />

he guided thousands of<br />

postgraduate students. He<br />

authored many research papers<br />

which were published in national<br />

and international journals. He will<br />

be fondly remembered as a<br />

humble person, teacher par<br />

excellence, excellent<br />

administrator, eminent<br />

researcher, loving, caring, a<br />

strong believer in God and a role<br />

model for his students and family.<br />

He contributed significantly<br />

towards the advancement of<br />

veterinary education in India.<br />

j'Djko fdbkto f;zx frZb<br />

ftZu 98a1 ch;dh Bzpo gqkgs ehs/<br />

jB. T[; B/ fJj gqkgsh eoe/ ;kb-<br />

2014 dh nk;Nq/bhnB N?okNoh<br />

n?vfwSB o?e (ATAR) ftZu nkgDh<br />

irk pDk bJh j?. j'Djko fdbkto<br />

f;zx gzikp d/ fibPk nzfwqs;o ftZu<br />

g?Ad/ pkbht{Zv d/ woj{w wjkB rkfJe<br />

w[zjwd och d/ fgzv e'Nbk ;[bskB f;zx<br />

dk izwgb j?. T[; B/ wksk f;woihs<br />

e"o dh e[Zy' s/ fgsk e[bftzdo f;zx<br />

frZb i' fe ;/tk w[es fibk wzvh p'ov<br />

nc;o jB d/ xo iBw fbnk. T[Xo<br />

;wki ;/th ;z;Ek r'fgU d/ gqXkB<br />

G[fgzdo f;zx fSZpV d/ whfvnk p[bko/<br />

;[yftzdo okig{s B/ dZf;nk fe ;z;Ek<br />

Gkosh GkJhuko/ d/ fijV/ pZu/ 98<br />

ch;dh fJ; s'A T[Zgo ns/ tZy-tZy<br />

;wkfie rshftXhnK, b'e GbkJh d/<br />

ezwK, y/vK nkfd ftZu ftS/S T[gbGdh<br />

oZyd/ jB 28 cotoh Bz{ e?;b fjZb<br />

ftZu ;BwkfBs eoB ik ojh j?.<br />

Holi Mahotsav<br />

Festival <strong>2015</strong><br />

Bharatiya Vidya Bhavan Australia announces change in the<br />

program schedule for Holi Mahotsav <strong>2015</strong> Now Holi Mahotsav will be<br />

for one day only for extended hours Saturday 28 March <strong>2015</strong> –<br />

11:00am to 9:00pm. This will be 13th anniversary celebration of Holi<br />

Mahotsav that will take place in Darling Harbour on Saturday 28 <strong>2015</strong><br />

from 11 am to 9 pm.<br />

This beautiful festival of colours, friendship and harmony was<br />

introduced in Sydney by Bharatiya Vidya Bhavan Australia (Bhavan<br />

Australia) twelve years ago. Since the beginning Bhavan celebrated<br />

it in the most prominent location constantly visited by people from<br />

every community.<br />

The event is a mixture of culture, spirituality and entertainment.<br />

The music and dance performances will start on Saturday morning<br />

and will continue till Saturday evening.<br />

Holi Mahotsav is proudly supported by Sydney Harbour Foreshore<br />

Authority, City of Sydney, Community Relations Commission and<br />

Incredible India (Government of India Tourist Office). Holi Mahotsav<br />

is part of Living in Harmony of City of Sydney.<br />

Kite Flying Festival held at Parramatta


53<br />

53 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

'yso'A e/ fybkVh' dk ;he[nb tXhnk L o'fjs<br />

p/Bzho G[ZN' dk feodko fBGkT[Dk<br />

ukj[zdh j? ftfdnk pkbB<br />

w[zpJh(fpT{o') fon?fbNh S'n 'fcno c?eNo L yso'A e/ fybkVh' d/ g/Seko o'fjs<br />

S?ZNh dk efjDk j? fe S'n dk ;he[nb wsbp S/tK n?vhSB fznkdk n?eSB,<br />

o'wKu Bkb Gog{o ns/ tXhnk j?. S?ZNh S'n d/ S/t/A n?vhSB dh S{fNzr ncohek d/<br />

e/g NkT{B ftu 14 wSj{o j;shnK Bkb eo u[Ze/ jB.<br />

'u/BJh n?e;gq?Z;' ns/ 'r'bwkb' torhnK fcbwK dk fBod/SB eoB tkb/<br />

S?ZNh B/ S'n d/ Bt/A n?vhSB d/ bKu w"e/ fejk fe fit/A fcbwK bJh fejk iKdk j?<br />

fe i/ fe;/ fcbw dk ;hetb pDk oj/ j' sK T[; B{z w{b fcbw s'A tZX wB'ozie ns/<br />

fznkdk tXhnk j'Dk ukjhdk j?.<br />

;w/A s'A gfjbK jh i?ebhB B/<br />

wBkfJnk t?b/BNkJhB v/<br />

w[zpJh- t?b/BNkJhB v/ 14 cotoh B{z j? go pkbht[Zv nfGB/soh i?ebhB<br />

coBKvhz B{z 14 fdB gfjbK jh fJj fdB ;?bhpq/N eod/ d/fynk frnk. n;b 'u<br />

T[j S[Zeotko B{z w[zpJh d/ g?b/vhnw wkb 'u fJe fBT{ pkvh Skg ;N'o dh bKfuzr<br />

bJh gj[zuh ;h. pkvh Skg B/ bKfuzr d"okB rkjeK B{z n?vtK; 'u t?b/BNkJhB v/<br />

ftS th ehsk j?. fJ; w"e/ i?ebhB B/ bkb ozr dh Bh-SoN vo?Z; gfjBh ;h.<br />

dZ;D:'r j? fe t?b/BNkJhB v/ s'A mhe fJe fdB gfjbK 13 cotoh B{z i?ebhB<br />

;Nkoo o'J/ fobhz j' ojh j?. fteowihs f;zx d/ fBod/SB j/m pDh fJ; fcbw 'u<br />

oDpho eg{o s/ noi[B okwgkb th w[Zy G{fwek fBGkn oj/ jB.<br />

w[zpJh(fpT{o') pkbht[Zv 'u nkgD/<br />

;zihdk nfGB? bJh wSj{o ftfdnk<br />

pkbB gkfe;skB dh ;kpek gqXkB<br />

wzsoh p/Biho G[ZN' dk feodko<br />

fBGkT[Dk ukj[zdh j?. ftfdnk pkbB<br />

B{z ihtBh 's/ nkXkfos pDB tkbhnK<br />

e[M fcbwK d/ nkco fwb oj/ jB.<br />

fJBQK ftu p/Bzho G[ZN' s/ ;torh<br />

nfGB/soh ;[fusok ;/B d/ feodko w[Zy<br />

jB. i/eo ;G e[M mhe fojk sK<br />

ftfdnk gfjbK p/Biho G[ZN' dh fzzdrh<br />

B{z ;[Bfjoh god/ 's/ fdykt/rh. T[; s'A<br />

pknd ;[fusok ;/B dh G{fwek fBGkt/<br />

rh.<br />

B' tB febv i?f;ek, fd voNh<br />

fgeuo s/ fcbw ejkDh dh ;cbsk<br />

s'A pknd ftfdnk dhnK fgSbhnK e[M<br />

fcbwK B/ e[M yk; ewkb BjhA ehsk<br />

j?. xBuZeo, Skdh e/ ;kJhv fJt?eN;<br />

s/ p"ph ik;{; e[M yk; BjhA eo<br />

;ehnK. ftfdnk j[D ;'u ;wM e/<br />

c?;bk eo ojh j?. nfij/ 'u T[; dh<br />

Bzo pkfJUrqkch 's/ th fNeh j?.<br />

ftfdnk fJBQhA fdBhA fJwokB jkSwh<br />

Bkb fcbw jwkoh nX{oh ejkDh ftu<br />

ezw eo ojh j?.<br />

'nktkok gkrb dhtkBk' dk ;he[nb<br />

pDkT[Dr/ fco'z Bkfvnkvtkbk<br />

w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv nfGB/soh fN;ek u'gVk dk efjDk j? fe T[BQK B/<br />

w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv d/ wSj{o fcbweko<br />

fco'z Bkfvnkvtkbk nkgDh ;[gofjZN fcbw<br />

'nktkok gkrb dhtkBk' dk th ;he[nb pDk ;ed/<br />

jB. fco'z Bkfvnkvtkbk B/ jkb jh ftu nkgDh<br />

;[gofjZN fcbw 'j/okc/oh' dk shik n?vhSB pDkT[D<br />

dk n?bkB ehsk j?. 'j/okc/oh-3' bJh fco'z B/ nfGS/<br />

e pZuB ns/ i"B npqkjw B{z ;kJhB ehsk j?.<br />

j[D T[j 'nktkok gkrb dhtkBk' d/ ;hetb<br />

dh th gbkfBzr eo oj/ jB. fzeo:'r j? fe fteow<br />

GZN d/ fBod/SB ftu pDh ;kb 2002 ftu<br />

gqdofSs fcbw 'nktkok gkrb dhtkBk' ftu<br />

neS? e[wko, ;[Bhb S?ZNh, nkcskp fStdk;kBh,<br />

go/S oktb ns/ ikBh bhto B/ ezw ehsk j?.<br />

'sko/<br />

zwhB go' fcbw okjhA fwbh<br />

pkbht[Zv 'u u gSkD L fN;ek<br />

fcbw 'sko/ zwhB go' okjhA pkbht[Zv<br />

'u gSkD fwbh j?. fN;ek u'gVk B/<br />

nkgDh e?ohno dh S[o{nks ;kb 1993<br />

'u fobhz fcbw 'gb/Nckow' okjhA ehsh<br />

;h. fJ; s'A pknd fN;ek B/ 'sedho<br />

tkbk', 'j?dokpkd pb{z' ns/<br />

'eko'pko' torhnK fcbwK 'u ezw ehsk<br />

go nkgDh gSkD BjhA pDk ;eh.<br />

fN;ek B/ ;kb 2007 'u fobhz<br />

fcbw 'sko/ zwhB go' 'u ezw ehsk<br />

;h. fN;ek B/ fejk, ''jo nfGB/sk ns/<br />

nfGBs/oh d/ e?ohno 'u fJe iK d'<br />

fcbwK jh nfijhnK j[zdhnK, fijVhnK<br />

pj[s ;cb j[zdhnK jB. w?A fJ; fcbw<br />

dh S[eo r[zko jK. fN;ek pj[s ibdh<br />

fcbw 'ojZf;nk' 'u Bzo nkT[Dr/.<br />

fJe okzdko jZfsnk 's/ nXkfos<br />

ejkDh j?. T[BQK B/ fejk fe T[j nkgD/<br />

e?ohno d/ pko/ fznkdk BjhA dZ; ;edh<br />

jK. fJ; dh ejkDh wzB'oie ns/<br />

fdbu;g j?.


54<br />

54 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

ezBV fcbw ftZu nkJhNw Bzpo eo/rh ;zBh fbUB<br />

pkbht[v dh jkN n?eNo?; ;zBh<br />

fbUB fJZe tko fco nkgD/ j[;B d/<br />

iZbt/ ftykT[D B{z fsnko j?.<br />

;zBh B/ 2014 ftZu doSeK d/ fdbK<br />

T[s/ y{p oki ehsk.<br />

;zBh dh fcbw 'okrDh n?wn?wn?;'<br />

dk T[BQK dk jkN nkJhNw Bzpo ;kb dk<br />

;G s'A pj[s fjN ;kfps j'fJnk. nfij/<br />

ftZu 'p/ph vkb' j[D sfwb fcbw ftZu<br />

nkgDk vK; dk sVek brkT[D B{z<br />

fsnko j?. ezBV fcbw 'vhe/' d/ iohJ/<br />

T[j nkgD/ ibt/ fpy/o/rh. ;zBh n?eNo<br />

gq/w d/ Bkb ;eohB ;KMh eoe/ ibtk<br />

ftykJ/rh, fJj fcbw 13 cotoh B{z<br />

doSeK d/ o{po{ j't/rh. ;zBh fbUB B/<br />

dZf;nk fe T[BQK d/ fJ; v/fpT{ nkJhNw<br />

Bzpo d/ p'b ;/;zwk ;/;zwk jB. T[BQK dk<br />

efjDk j? fJj fJZe pj[s jh uzrk<br />

nkJhNw Bzpo j? i' doSeK B{z yk;k g;zd<br />

th nkt/rk. fJj rkBk g{oh soQK Bkb<br />

w;sh Gfonk j?. ;zBh bk;N Jhno nkJh<br />

eozN s/rk ftZu ekwd/t wKu{ d/ Bkb<br />

god/ T[s/ Bzo nkJh ;h. fcbjkb sfwb<br />

s/br{ irs s'A b? e/ pkbht[v d/ c?B<br />

th ;zBh d/ fJ; nkJhNw Bzpo B{z d/yD<br />

bJh p/skp jB. fJ;B{z ;'ue/ SkfJd<br />

t/b/NkfJz; d/ mhe fJZe fdB gfjbK jh<br />

fobhi ehsk ik fojk j?. 'p/ph vkb' fJ;<br />

nkJhNw Bzpo Bkb fco ;kfonk B{z<br />

nkgDk dhtkBk pDkJ/rh.<br />

fpT{o'<br />

rb?wo; o'b s'A jNe/ ezw eoBk ukj[zdh j? wZfbek S/okts<br />

pkbht[v dh jkN nfGB/soh wZfbek<br />

S/okts rb?wo; G{fwektK B{z bJh ikDh<br />

iKdh j? gozs{ T[j fJ; soQK dhnK fcbwK<br />

d/ fJbktk th fcbwK ftZu nfGB? tkbh<br />

G{fwek ukj[zdh j?.<br />

j[D wZfbek fJ; soQK dhnK G{fwektK<br />

eod/-eod/ EZe rJh j?. nZi eZbQ<br />

nkgDh nkT[D tkbh fcbw 'voNh<br />

gkfbNe;' d/ gquko ftZu o[ZMh wZfbek<br />

dk efjDk j? fe w?B{z tZyo/ soQK dhnK<br />

G{fwektK ukjhdhnK jB.<br />

i/eo s[jkB{z fJZe d/ pknd fJZe<br />

rb?wo; G{fwektK jh fwbDrhnK, sK<br />

s[;h BjhA eoBk ukj'r/.<br />

'voNh gkfbfNe;' d/ o{g ftZu w?B{z<br />

fJZe nfijk ;N/i fwbh, fiZE/ w?A nkgDh<br />

nfGB? dh gqfsGk fdyk ;edh jK. fJ;<br />

fcbw ftZu wZfbek B/ uofus 'Gztoh d/<br />

th' dk feodko ehsk j? i' y[d ftZu<br />

fJZe n"yk feodko j? feT[Afe 'Gztoh d/<br />

th' d/ o{g ftZu wZfbek dk Uw g[oh<br />

tor/ nfGB? ftZu wkjo T[;skd Bkb<br />

;kjwDk j[zdk j?.<br />

T[BQK fejk, w/ok fe;/ e?Ag ftZu<br />

ftStk; BjhA j?. w?A fJZe nkikd o{g<br />

Bkb fcbwK eoBk ukj[zdh jK.<br />

;ekJh fpT{o'<br />

e?ohno dh S[o{nks tZyo/ Yzr Bkb j'Jh L nk:[SwkB y[okBk<br />

'fteh v'Bo' torh ;[go fjN fcbw<br />

B/ Nhatha s'A nkJ/ nk:[SwkB y[okBk B{z<br />

n?eNo d/ o{g ftZu gqfsSmk ns/ fJBkw<br />

d'BK fdbkJ/. T[BQK dhnK fgZSbhnK 2<br />

fcbwK T[j ewkb BjhA fdyk ;ehnK,<br />

gozs{} nkgDh skzk-sohB fcbw<br />

'jtkJhikdk' s'A T[BQK B{z ekch T[AwhdK<br />

jB . g/S jB T[BQK Bkb rZbpks d/<br />

nzS L<br />

'jtkJhikdk' ftZu ;kfJzfN;N<br />

fSteo pkg{ ih sbgV/ d/ feodko B{z<br />

Go';/:'r pDkT[D bJh fezBh fwjBs<br />

eoBh gJh<<br />

pj[s fwjBs eoBh gJh j?. y[d B{z<br />

g{oh soQK Bkb s'V e/ oZy d/Dk fgnk.<br />

j[D sZe w?A BkoE fJzvhnB feodko<br />

fBGkT[Adk nkfJnk jK. gfjbh tko w?A<br />

nkgD/ ezcoN i'B s'A pkjo ik e/ e[ZM<br />

BtK ehsk. w/ok wjkokSNohnB feodko<br />

j?. w?A nkgDh wokmh T[s/ v/Y ;kb s'A<br />

ezw ehsk. w?A nkgD/ ;e{b d/ fdBK ftZu<br />

;z;feqs f;Zyh ;h, ns/ w?B{z fJZE/ T[; s'A<br />

th wdd fwbh. w/ok ;kok ;Nkc<br />

wjkokSNohnB j?. w?A T[BQK B{z fejk<br />

j'fJnk ;h fe T[j w/o/ Bkb wokmh ftZu<br />

rZb eoB. fJj feodko E'VQk ;Beh j?<br />

ns/ fJ;d/ rZb eoB dk Yzr ns/ ubDfcoB<br />

dk Yzr th tZy j?. w?A fJ;dh pkvh<br />

b?Art/i T[s/ th ezw ehsk. 1895 ftZu<br />

fej' fijh GkSk p'bh iKdh j't/rh, fJj<br />

d/yDk th io{oh ;h. fJ; ftS/ bJh ekch<br />

fo;ou ehsh rJh.<br />

nfijk wzfBnk iKdk j? fe fJ; soQK<br />

d/ ghohnv iK pkfJnkfge o'b nfGB/<br />

sk nkgD/ e?ohno d/ 10-15 ;kb<br />

pknd eod/ jB. s[jkv/ bJh fJ;B{z<br />

e?ohno d/ S[o{nks ftZu eoB dh eh<br />

yk; tiQk ojh<<br />

w?B{z bZrdk j? w/o/ e?ohno dh S[o{nks<br />

jh pj[s tZyo/ Yzr Bkb j'Jh ;h. w/oh<br />

gfjbh fcbw gkozgoe f;B/wk s'A jNe/<br />

;h. T[;d/ pknd i' 2 fcbwK nkJhnK,<br />

T[j ezt/ASBb f;B/wk jh ;B. w?B{z<br />

bZfrnk fe w?B{z tZy fcbwK eoBhnK<br />

ukjhdhnK jB. 'fteh v'Bo' d/ pknd<br />

j[D 'jtkJhikdk' ns/ T[;d/ pknd nZr/<br />

i' w/oh fcbw nkt/rh 'dw brk d/<br />

jJhnk' th fJZe tZy soQK dh fcbw j't/<br />

rh. fJ;dh ;efogN ekch N/e;uov j?.<br />

w?B{z bZrdk j? fe fJZe n?eNo d/ e'b<br />

id'A sZe nkgDh G{fwek B{z fBGkT[D dh<br />

u[D'sh Bk j't/, T[d'A sZe T[j ezw fet/<br />

A eo gkt/rk<<br />

fJ; fcbw ftZu fwE[B uZeotosh<br />

th jB, T[BQK d/ Bkb ezw eoB dk<br />

nB[Gt fej' fijk fojk<<br />

pugB s'A jh w?A T[BQK dk c?B fojk<br />

jK. id'A th iBw fdB gkoNh j[zdh, w?A<br />

'nkJh n?w n fv;e' vK;o' T[s/ M{we/<br />

vK; eodk ;h . id'A w?A ;?N T[s/ T[BQK B{z<br />

gfjbh tko fwfbnk, sK fJZe ewkb dk<br />

c?B pkJ/ w{w/AN j' frnk ;h. w?A sK p;<br />

wzsow[rX j' e/ T[BQK B{z d/ydk ofj frnk.<br />

T[BQK d/ Bkb ezw eod/ j'J/ wfj;{;<br />

j'fJnk fe T[j fdb'A ekch itkB jB.<br />

T[j j[D th y[d B{z 18 ;kb dk ;ZwMd/<br />

jB ns/ fJj n?eNo bJh pj[s jh uzrh<br />

rZb j?. T[BQK ftZu fJZe itkB n?Boih<br />

j?, i' ;?N T[s/ th GZidh ofjzdh j?.<br />

s[jkvh jo fcbw ftZu s[jkB{z<br />

rkfJe j'D dk ckfJdk sK fwb jh iKdk<br />

j?. fJ; fcbw ftZu th s[;hA 'fdb/<br />

BkdkB' rkfJnk j?<<br />

fJj fJZe f;u[J?SBb rkDk j?.<br />

rkfbp ;kfjp B/ 1890 d/ d"o ftZu<br />

id'A d[Bhnk s'A ftdk bJh, sK T[; ;w/A<br />

T[j pj[s tZv/ ;[go ;Nko ;B. w?A fJ;dk<br />

;zrhs fsnko ehsk j?. w/ohnK fcbwK<br />

ftZu w/o/ i' th rkB/ nkJ/ jB, T[j<br />

gfjbK s'A jh ezg'i ;B. fJj rkBk th<br />

w?A 2-3 ;kb gfjbK fsnko ehsk ;h.<br />

n;b ftZu fJ; fcbw ftZu e'Jh rkBk<br />

j't/rk, fJj s?n th BjhA ;h. fJZe fdB<br />

;?N T[s/ w?A fBod/Se d/ ;kjwD/ fJj<br />

rkBk r[Br[BkfJnk ns/ T[BQK B{z uzrk<br />

bZfrnk ns/ T[BQK B/ fcbw ftZu Skfwb<br />

eo fdZsk. nfijk jh 'gkDh dk ozr'<br />

ns/ ';kvh rbh' d/ ;w/A th j'fJnk ;h.<br />

fJj rkB/ w{b o{g Bkb fcbw ftZu BjhA<br />

;B, gozs{ id'A fBod/SeK B/ ;[D/, sK<br />

T[BQK B/ fJBQK B{z fcbw ftZu Skfwb eo<br />

fbnk. w/oh sK pZb/-pZb/ j' iKdh j?.<br />

j[D s[;h fonki bJh ;wK eZY gkT[Ad/<br />

j'<<br />

fcbjkb sK fJZe wjhB/ s'A fonki<br />

BjhA eo gkfJnk jK, gozs{ fgSb/ 2<br />

;kb s'A fB:fws fonki eodk fojk jK.<br />

pugB ftZu w?A uzvhrV ftZu pqi/S<br />

nkj{ik s'A f;Zfynk ;h. fco nZr/ ube/<br />

w?A fwT{fie ro[g dh pikJ/ EhJ/No ro[g<br />

ikfJB eo fbnk ;h, gozs{ BkNeK ftZu<br />

w?B{z nfGB? d/ Bkb jw/Sk rkT[D dk th<br />

w"ek fwfbnk j?.<br />

eh j[D th s[;h nkgD/ fgsk tb'A<br />

i'fsS ;pzXh wkordoSB b?Ad/ j'<<br />

w?B{z b?D dh zo{os BjhA g?Adh. T[j<br />

y[d jh o;sk dZ; fdzd/ jB. e?ohno dh<br />

S[o{nks ftZu T[BQK B/ w?B{z w/o/ GftZy B{z<br />

b? e/ ekch u/szB ehsk ;h.<br />

pugB ftZu jh T[BQK B/ w/o/ Bkw dh<br />

;g?fbzr pdb fdZsh ;h. w?A ed/ fJj BjhA<br />

g[ZfSnk fe T[BQK B/ nfijk feT[A ehsk<<br />

w?A nkgD/ fgsk T[s/ Go';k eodk jK.<br />

id'A w?A w[zpJh nkT[D dh ;'u fojk ;h,<br />

sK w?A s?n ehsk ;h fe w?A 2 ;kb pknd<br />

swkw soQK dh Nq/fBzr ns/ y[d B{z jo<br />

soQK s'A fsnko eoB d/ pknd w[zpJh<br />

iktKrk. gozs{ w/o/ fgsk B/ fejk fe w?B{z<br />

2 ;kb pknd BjhA, pbfe 5 fdBK d/<br />

nzdo w[zpJh ub/ nkT[Dk ukjhdk j?. s?B{z<br />

s[ozs ezw fwb ikt/rk, i/eo w?A<br />

d/o ehsh, sK fco d/o jh j' ikt/rh. w?A<br />

nkgD/ fgsk dh rZb T[s/ Go';k ehsk<br />

ns/ w?A w[zpJh nk frnk. tkeJh w?B{z s[ozs<br />

ezw fwb frnk ns/ nZi w?A fJZE/ jK.<br />

'B"Nzeh ;kbk' ns/<br />

'p/<br />

te{chnK' ftZu feZE/ u{e j'Jh< fJjBK<br />

fcbwK dh n;cbsk B{z s[;hA fet/A j?Avb<br />

ehsk<<br />

w?B{z bZrdk j? fe fJj fcbwK<br />

ezg?ohiB ftZu wko yk rJhnK. w/oh<br />

gfjbh fcbw fJzBh tZvh fjN ;kfps j'Jh<br />

ns/ T[j eK;/gN p/;v fcbw ;h. B"Nzeh<br />

;kbk fJZe okwekw ;h, gozs{ b'eK B/<br />

T[; s'A th 'fteh v'Bo' torh jh T[Awhd<br />

brk bJh ;h. 'B"Nzeh ;kbk' B/ sK fco<br />

th g?;/ ewk bJ/ ;B, gozs{ 'p/te{chnK'<br />

BjhA uZb gkJh . nkgD/ e?ohno d/<br />

S[o{nks ftZu fcbwK ftZu nkT[D'A<br />

gfjbK w?A ekch foi?eSB M/b u[Zfenk<br />

;h. d[Zy sK j[zdk j?, go fco nkgDh<br />

Bkekwh B{z ;thekoBk g?Adk j?.<br />

s[jkv/ gfotko ftZu p/N/ d/ pknd<br />

s[jkvh Xh to[Sek d/ nkrwB s'A j[D<br />

gfotko g{ok j' frnk j?<<br />

pj[s y[S jK Xh dk pkg pDe/.<br />

w?B{z bZrdk j? fe ni'e/ d"o ftZu w?A :zr/<br />

;N fgsk jK ns/ nkgD/ v'Bo d/ N?r B{z<br />

pj[s rzGhosk Bkb b? fojk jK (mjkek<br />

brkT[Ad/ jB). w/o/ d't/A pZu/ gbkBv BjhA<br />

;B. w?B{z pZu/ pj[s g;zd jB. nZr/ th<br />

j' ;edk j? gfotko tXD dk f;bf;bk<br />

uZbdk oj/.<br />

nkgDh fizdrh dk NofBzr gkfJzN<br />

fe; B{z wzDd/ j'<<br />

fB;zd/j fteh v'Bo. w/ok vokJhto<br />

fJZe fdB w?Bz{ efj fojk ;h, ;kfjp! fJZe<br />

i[zw/ B/ s[jkvh g{oh fizdrh pdb fdZsh.<br />

s[;h sK ;Nko pD rJ/. ;jh ftZu fcbw<br />

fobhi j'D s'A gfjbK id'A w?A Nhth ftZu<br />

ezw eodk ;h, ed/ th, fes/ th nk-ik<br />

;edk ;h. b'e w?B{z gSkDd/ ;B , w[;e[ok<br />

fdzd/ ;B. gozs{ j[D w?A ;VeK T[s/ gfjbK<br />

dh soQK x[zw BjhA gkT[Adk. j[D sK b'e<br />

w?B{z x/o e/ GhV fJeZmk eo b?Ad/ jB.<br />

b'eK dhnK T[whdK s'A ed/-ed/ vo th<br />

bZrdk j?.<br />

;ekJh fpT{o'<br />

N?bzN B{z nZr/ ns/ T[wo B{z fgZS/ oZfynk L fN;ek u'gVk<br />

'sko/ zwhB go' s'A uouk ftZu nkJh<br />

fN;ek u'gVk fJ; rZb s'A fJBeko<br />

eodh j? fe T[BQK B/ fJ; fcbw dh ;cbsk<br />

dk ckfJdk BjhA u[Zfenk. nze[o no'Vk<br />

wovo e/; d/ nkgD/ feodko Bkb skohc<br />

jkf;b eoB tkbh fN;ek nZi eZb<br />

uouk ftZu jB. BthA fcbw 'ojZ;' s'A.<br />

T[BQK B{z fJZe w[bkeksL<br />

s[jkvh skzk-sohB fcbw 'ojZ;' B{z<br />

nko[Sh wovo e/; Bkb fJz;gkfJov j'D<br />

dh tiQk Bkb eJh w[SfebK dk ;kjwDk<br />

eoBk fgnk<<br />

fJj fcbw fJZe toe nkc fceSB<br />

j?. fJj fe;/ fJZe feodko Bkb i[Vh<br />

BjhA j?, Bk jh fe;/ fJZe n;b fizdrh<br />

Bkb gq/fos j?. nfijh pj[s ;kohnK<br />

ejkDhnK j'JhnK j'DrhnK, gozs{<br />

nko[Sh wovo e/; E'VQk fznkdk wSj{o<br />

j' frnk ;h, fJ; bJh b'e T[; rZb T[s/<br />

nNe rJ/ jB. fcbw dh ejkDh dk fe;/<br />

ohnb bkJhc ;N'oh Bkb e'Jh b?Dk-d/<br />

Dk BjhA j?. fiZE/ sZe w[SfebK dh rZb<br />

j? sK w?B{z fcbw dh S{fNzr d/ d"okB<br />

fe;/ go/SkBh dk nkGk; BjhA j'fJnk.<br />

SkfJd gq'veSB Nhw iK gq'vT{;o,<br />

vkfJo?eNo B{z nfijhnK rZbK dk<br />

;kjwDk eoBk fgnk j't/.<br />

b'eK dk wzBDk j? fe s[;h 'sko/<br />

iwhB' dh ekw:kph B{z e?S BjhA eok<br />

gkJh<<br />

w?A fJ; rZb Bkb ;fjws BjhA jK.<br />

fe;/ th fcbw dh ;cbsk B{z G[BkD bJh<br />

nzXkX[zX p[oh fcbwK ;kfJB eoBk fJZe<br />

n?eNo bJh p[ok jh ;kfps j[zdk j?. T[;d/<br />

pknd w?B{z i' o'b dwdko bZr/, w?A ehs/<br />

. fJ; fcbw B/ w?B{z fJZe gfjukD<br />

fdtkJh. b'eK B{z w/oh ;woZEk dk<br />

nzdkik BjhA ;h. w?B{z bZrdk j? fe s[;h<br />

i/eo gq:'r eoB bJh fsnko j', sK<br />

f;B/wk fJZe pj[s jh uzr/ d"o s'A r[io<br />

fojk j?.<br />

s[;hA fgSb/ ;kb fJZe feskp fbyh<br />

;h, T[; feskp d/ pko/ ftZu e[ZM dZ;'<<br />

w/oh feskp dk Bkw 'n?efNzr<br />

;wkoN' j?. fJj g{oh soQK Bkb pkbht[v<br />

fJzv;Noh T[s/ nkXkfos j?. fJj feskp<br />

yk; eoe/ T[BQK b'eK d/ fbyh rJh j?,<br />

i' n?eNo pDB dh ykfjS oZyd/ jB,<br />

iK pBD dh gqhfeqnk ftZu jB. w[zpJh<br />

fJZe G{b-G[bJhnk j?. eJh tko b'e<br />

;ZwM BjhA gkT[Ad/ fe feZE' nkgDh<br />

S[o{nks eoB. i/eo e'Jh d{Zi/ Sfjo s'A<br />

w[zpJh nkT[Adk j?, sK T[;B{z ofjD dh<br />

irQk s'A b? e/ g'oNc'b:' sZe ekch w[SebK<br />

dk ;kjwDk eoBk g?Adk j?. w?A j[D sZe<br />

pwB JhokBh, SpkBk nkiwh, B;ho,<br />

nB{gw y/o, nfBb eg{o, fiBQK d/ Bkb<br />

w?A ezw ehsk j? iK T[BQK B{z i' e[ZM w?A<br />

T[BQK s'A f;Zfynk j?, T[j jo uhi fJ;<br />

feskp ftZu fbyh j?. i' b'e fJzv;Noh<br />

d/ pko/ ftZu ikBDk ukj[zd/ j', T[BQK d/<br />

bJh th fJj feskp fbyh rJh j?.<br />

s[;h fJZe fcbw dh ;efogN th fby<br />

oj/ j'<<br />

w?B{z bZrdk j? fe ;kvhnK fcbwK<br />

ftZu wfjbk B[wkfJzdrh ekch p/eko j?.<br />

i/eo ethB, w?ohekw, voNh fgeuo<br />

torhnK fcbwK B{z SZv fdZsk ikt/, sK<br />

pkeh dhnK fcbwK ftZu n"osK d/<br />

feodko B{z Bionzdki eo fdZsk iKdk<br />

j?. eJh tko sK T[BQK B{z fcbw ftZu S'<br />

gh; dh soQK fJ;s/wkb ehsk iKdk j?.<br />

i/eo n;h e[ZM uzrk BjhA fbyKr/,<br />

sK jkbks j'o th yokp j' ;Zed/ jB.<br />

e'fSS sK fJjh oj/rh fe nkgD/<br />

bJh ns/ pkeh bVehnK bJh e[ZM ejkDh<br />

fby gktK, i' n?ANoN/fBzr j'D d/ Bkb -<br />

Bkb fcbw ftZu wfjbk feodko B{z mhe<br />

sohe/ Bkb g/S eo ;e/. fcbjkb T[;/<br />

T[s/ ezw uZb fojk j?.<br />

u[fBzdk fcbwK eoB dh e'Jh yk;<br />

tiQk j?<<br />

jK, nfijk bZrdk j? fe w?A fcbwK<br />

B{z b? e/ E'VQh f;b/efNt jK. w?A fcbwK dh<br />

u'D T[;dh ejkDh ns/ ;efogN B{z t/<br />

ye/ eodh jK. w/o/ nB[;ko fcbw dh<br />

ejkDh ftZu ;?A; j'Dk ukjhdk j?, T[d'A<br />

w?A T[;B{z fJwkBdkoh Bkb eo ;edh jK.<br />

w?A y[d B{z beh wzBdh jK fe w?B{z xZN,<br />

gozs{ uzr/ vkfJo?eNo ngq'u eod/ jB.<br />

fJj T[j vkfJo?eNo jB i' jw/Sk<br />

nkgDhnK fcbwK ftZu :{fBe ns/ tZy<br />

ezw eod/ nkJ/ jK.<br />

fwvb J/i dh n?eNo/; j'D dh tiQk<br />

Bkb ;hfws o'b fwbd/ jB<<br />

ewkb dh rZb fJj j? fe fizdrh<br />

r'b j? fiZE'A S[o{nks eo' T[E'A s'A ;co<br />

S[o{ j' iKdk j?. fe;/ j'o ndkekok d/<br />

feodko w?A BjhA eo ;edh, gozs{ w/o/<br />

feodko e'Jh j'o ndkekok th BjhA eo<br />

;edh j?. w?B{z ezw jw/Sk nkgDh ;feb;<br />

ns/ ekfpfbns dh tiQk Bkb fwbdk<br />

nkfJnk j?. fizB/ ezw dh w?B{z zo{os j[zdh<br />

j?, UBk ezw w?B{z fwb jh iKdk j?. nZi<br />

sZe w/oh T[wo dh tiQk Bkb w/o/ ezw<br />

ftZu ed/ o[ektN BjhA nkJh j?.


55<br />

55 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

Jewel of India


56<br />

56 gzikp NkJhwz, , f;vBh, cotoh <strong>2015</strong><br />

VALUE WORLD TRAVEL

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!